Klassieke Zaken Magazine - 2016- nummer 4

UITGAVE VAN DE VERENIGING KLASSIEKE ZAKEN 36STE JAARGANG AUGUSTUS 2016 NR 4

Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

“Ik zie het klavecimbel als mijzelf”

bestel nu kaarten

WERELDBEROEMDE ZANGERS EN KOREN 27 sep Grote Zaal 20.15 uur

Sopraan Anna Prohaska

brengt Dido en Cleopatra tot leven met Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini

4 okt Kleine Zaal 20.15 uur

Sopraan Elizabeth Watts, Roger Vignoles (piano) Berlioz, Debussy, Gounod en Falla

‘Een van Engelands beste sopranen’ (The Guardian)

11 0kt Grote Zaal 20.15 uur

Cappella Amsterdam met o.a. sopraan Carolyn Sampson

in Beethovens plechtige en feestelijke Missa solemnis

Foto’s: Jessy Lee, Monika Rittershaus, Ronald Knapp, Uli Weber/Decca, Simon van Boxtel, Matthias Heyde/Decca

25 okt Kleine Zaal 20.15 uur

Sopraan Anna Lucia Richter, Michael Gees (piano) Schumann, Britten, Brahms en improvisaties

‘Zij koerst af op wereldroem’ (de Volkskrant)

15 nov Grote Zaal 20.15 uur

Mezzosopraan Cecilia Bartoli Händel Heroines de vrouwen van Händel

19 nov Grote Zaal 20.15 uur

Mezzosopraan Joyce DiDonato

War and Peace - Harmony through Music ‘Pure magie in de Grote Zaal’ (Trouw)

13 dec Grote Zaal 20.15 uur

RIAS Kammerchor en Freiburger Barockorchester

Weihnachtsoratorium Topkoor uit Berlijn zingt Bachs meesterwerk in aanloop naar Kerst

ALLES KLiNKt MOOiER iN

EXCLUSIEVE AANBIEDING

23,99

* 99 15,

ONCONVENTIONELE VARIATIES

FOTO: BERNHARD MUSIL/DG

De van oorsprong Iraanse Mahan Esfahani heeft zichzelf inmiddels stevig op de kaart gezet. Een paar jaar geleden was hij de eerste klavecinist die een soloconcert gaf tijdens de beroemde Londense Proms. Hij kreeg meteen jubelende recensies, en dat terwijl Bachs Goldbergvariaties op het programma stonden. Niet alleen een van Bachs bekendste werken, maar ook en vooral een essay in de canon- en imitatietechniek.

Alleen niet voor de brutale Esfahani. Of beter, ook voor Esfahani, maar hij haalt er zoveel meer uit. De eloquente musicus noemt Bach in vermakelijke videoblogs die te vinden zijn op zijn website bijvoorbeeld ‘repetitive’ en hij vergelijkt de grote componist vrolijk met Lindsay Lohan op het hoogtepunt van haar filmcarrière in Mean Girls. Onconventioneel en provocerend, maar Esfahani mag dat. Gewoon omdat hij het in zijn spel volledig waarmaakt, doorlopend intrigeert en hier en daar werkelijk nieuw licht op Bachs werk laat schijnen. Zijn Goldbergvariaties, volgens de legende geschreven als ‘slaapmiddel’, swingen dat het een lieve lust is, zijn nu eens jazzy, dan weer inderdaad repetitief, maar altijd verrassend en adembenemend. Dus wie ze nog niet in huis heeft, vindt in Esfahani een van de opwindendste vertolkers van dit moment. En wie ze al wel heeft, krijgt dankzij de opname van Esfahani een volstrekt nieuwe kijk op de zaak.

JOHANN SEBASTIAN BACH GOLDBERG VARIATIONS

Mahan Esfahani

DG 02894 7959298 / VKZ 164 772

KLASSIEKEZAKEN.NL

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42 . * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 30 september 2016.

KLASSIEKE ZAKEN 36e jaargang, nummer 4 - augustus 2016 Winkelprijs € 3,25 Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

DEZE MAAND

HOOFDREDACTEUR

AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE

Marcel Bijlo, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Jan Kunst, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Oswin Schneeweisz, Eddie Vetter, Jurjen Vis, Thiemo Wind, Jos van der Zanden EINDREDACTIE

FOTO: BERNHARD MUSIL

Frederike Berntsen

MAHAN ESFAHANI: GEPASSIONEERD & UITGESPROKEN

6

LETZBORS EIGENZINNIGE VIVALDI

VORMGEVING

Marjanne Gielen, Sharon Schlenter, Rik Janssen, Danielle Bouman, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Lindsey Schlenter

Bernhard Musil

LEDENADMINISTRATIE

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 085 7600237 www.bcm.nl

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

©2016 Vereniging Klassieke Zaken.

Het volgende magazine verschijnt: 30 september 2016

4

augustus 2016

FOTO: JÓNATAN GRETARSSON/DG

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.

EDWIN RUTTEN: ORCHESTRA & BIG BAND

20

OMNIVOOR JÓHANN JÓHANNSSON

FOTO: NIELS VELTHUIJSEN

18

ANNA ­PROHASKA IN ­AMSTERDAM

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

FOTO: MONIKA RITTERSHAUS

STOPZETTEN ABONNEMENT

16 FOTO: SIMONE BARTOLI

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt twee­maandelijks in een oplage van 40.000 stuks.

Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden.

12

DANIELE GATTI OP RCO LIVE

COVERFOTO

FOTO: MARCO BORGGREVE

Frederike Berntsen

EXCLUSIEVE AANBIEDING

3

MAHAN ESFAHANI Onconventionele variaties

VAN DE REDACTIE FOTO: MAARTEN VAN HAAFF

EN VERDER

Nieuw jasje

KLASSIEKE ZAKEN AANRADERS

VAN DOESELAAR & WIERSINGA

Organo Concertante 10 ANNA PROHASKA Serpent & Fire 11 ANN HALLENBERG Barokke hoogtepunten EXCLUSIEVE BOXAANBIEDING

44 Brahms volgens NIKOLAUS HARNONCOURT

Kijkt u nog even goed? Het magazine dat voor u ligt is het laatste in deze vormgeving. Het is alweer zo’n zeven jaar geleden dat Klassieke Zaken een ander jasje kreeg. Tijd voor een frisse wind. De afgelopen tijd hebben ontwerpers zich gebogen over een nieuwe lay-out, om de artiesten een mooiere plaats te geven en om het blad nog prettiger leesbaar te maken.

Om u een idee te geven staan hieronder een aantal covers, de laatste is een voorproefje van wat komen gaat:

6

KLASSIEKEZAKEN

ARTIKELEN

MAHAN ESFAHANI speelt Bachs Goldbergvariaties

12 RCO LIVE Daniele Gatti op cd en vinyl 16 GUNAR LETZBOR viertVivaldi’s vrijheid 18 Het dramatische talent van ANNA PROHASKA

PAUL WITTEMAN

20 JÓHANN JÓHANNSSON Orphée 22 EDWIN RUTTEN Orchestra & Big Band

3

Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 36e jaargang mei 2016

9

Met volle overtuiging in het oneindige onbekende

2004

2016

Hélène Grimaud Op zoek naar muziek en natuur

Ludovico Einaudi Mijn muziek valt niet onder een genre

nieuw!

RUBRIEKEN

4 COLOFON 5

VAN DE REDACTIE

15 BERICHTEN 25 DE BESTE KLASSIEKE CD’S 37 HANS HEGS COLUMN 38 AANBEVOLEN DOOR 40 KLASSIEKE KINDERZAKEN 41 PUZZEL 42 KLASSIEKE ZAKEN SPECIALISTEN

Wat goed is, blijft natuurlijk, de interviews en andere verhalen, de cd-besprekingen, Hans Hegs column en meer. Hebben we in dit magazine aandacht voor klavecinist Mahan Esfahani, sopraan A n na P rohask a, Gunar Letzbor en zijn Ars A ntiqua Austria en een stapel nieuwe cd’s, na de zomer slaan we de handen ineen met Aangenaam Klassiek.

Een mooiere plaats voor de artiesten

Ambassadeur Aangenaam Klassiek dit jaar is Paul Witteman. Hij schreef voor de campagne een boekje waarin hij zijn persoonlijke muziekervaringen met ons deelt. Voor wie nieuwsgierig is: de uitgave zit verpakt in het Aangenaam Klassiekdoosje met twee cd’s waarop een aantal voorproeftracks staan. Wanneer te koop? Vanaf 29 september aanstaande. We kijken ernaar uit.

Op ver toon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

KLASSIEKEZAKEN.NL

Frederike Berntsen augustus 2016

5

COVERINTERVIEW

MAHAN ESFAH

Vanaf het eerste moment dat Mahan Esfahani het klavecimbel hoorde, wist hij dat het zijn instrument was, een bijna metafysische ervaring. “Als ik in woorden kon vatten waarom ik het klavecimbel bespeel, zou ik het niet hoeven te bespelen. Ik zie het klavecimbel als mijzelf, we zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.” Hoewel velen de helderheid van klank zo aantrekkelijk vinden aan het instrument, vindt Esfahani dat juist niet de kracht ervan. “Ik vind dat maar saai, voor mij is het juist de ambiguïteit. Als ik een bepaalde noot ook maar een fractie van een seconde langer aanhoud in een harmonische structuur verandert de kleur van wat

6

augustus 2016

FOTO’S: BERNHARD MUSIL/DG

Onder de voorvechters van het klavecimbel zijn er weinig die zo ­gepassioneerd en ­uitgesproken zijn als de in Iran geboren Mahan ­Esfahani. Bij Deutsche Grammophon verschijnt nu zijn eigenzinnige kijk op de Goldberg­variaties van Bach. “Het is een prachtige taak om aan anderen over te brengen wat mijn leven zoveel betekenis geeft.”

HANI gepassioneerd en uitgesproken ik probeer uit te drukken volkomen. Dat is zo fascinerend en aantrekkelijk. Het gaat net zo goed om wat je niet zegt als om wat je wel zegt; wanneer ik iets ongezegd laat, weet ik dat ik een goed concert heb gegeven. Je moet het instrument zijn werk laten doen, en dus juist níét alles laten zeggen.”

Maakt het type instrument uit? “Verschillende klavecimbels bespeel je op verschillende manieren, met een ander geluid als resultaat. Je zoekt voor stukken altijd naar het ideale geluid. Voor de opname van de Goldbergvariaties gebruik ik een fantastisch instrument van de Engelse klavecimbelbouwer Huw Saunders, gebaseerd op een exemplaar uit 1710. Het is een majestueus instrument, met een prachtig zangerig en behoorlijk orgelachtig geluid, erg geschikt voor de muziek van Bach.”

Juist het openlaten van betekenis en interpretatie is voor Esfahani een belangrijk uitgangspunt in het musiceren. Hij verzet zich dan ook hevig tegen de al te strikte uitwassen van de historische uitvoeringspraktijk.

“Het oorspronkelijke ideaal van die beweging, het vraagtekens zetten bij gevestigde opvattingen, en eigen ideeën ontwikkelen, is vaak ver te zoeken en doorgeslagen in een afschuw voor elke vorm van sentimentaliteit. Ik denk dat het extreem arrogant is om te pretenderen te weten hoe de componist een werk gehoord zou hebben of gewild zou hebben. Het is gewoon intellectuele luiheid.

Alsof de studie van de historische uitvoeringspraktijk de definitieve oplossing geeft voor hoe we muziek moeten of kunnen interpreteren. Dat is alsof je zegt dat je de betekenis van het leven, of de liefde, kunt doorgronden en in feiten kunt vangen. Wat een onzin! Ons doel zou niet moeten zijn om KLASSIEKEZAKEN.NL

augustus 2016

7

i­ nterpretatieve problemen op te lossen, maar om de mysteries van interpretatie te omarmen. De muziek weet dingen die ik en de componist niet weten over die muziek.

Er zijn een miljoen mogelijkheden om muziek te spelen, je kunt duizend jaar lang interpreteren wat een componist in een enkele dag schreef.”

Na zijn debuut bij Deutsche Grammophon met het album Time Present and Time Past is deze opname van de Goldbergvariaties Esfahani’s eerste cd voor het label, gewijd aan een enkele componist.

Lag de keuze voor Bach voor de hand? “Dat niet eens zozeer, maar ik speel de Goldbergvariaties al jaren en we dachten dat het een goed moment was om het stuk op te nemen. Of eigenlijk moet ik zeggen: een goed moment om mijn éérste opname te maken, want waarschijnlijk zal ik ze nog twee of drie keer willen vastleggen.

Deze opname is erg beïnvloed door de omstandigheden waarin ik het stuk heb inge-

studeerd, jaren geleden. Ik was toen doodziek door salmonellavergiftiging; ik had daardoor allerlei visioenen en bizarre ervaringen. Vijf weken lang heb ik alleen in bed gelegen of aan de piano gezeten, een zeer intense periode. Op hetzelfde moment las ik De goddelijke komedie van Dante, en ik zag die muziek dus echt in het licht van Dante.

Ik denk dat het de uitvoerder helpt om in dat soort narratieven te denken, over het verhaal dat je in de muziek hoort. Liszt gebruikte die narratieve methode, en je ziet tot in de jaren vijftig dat het dé manier was om muziek te bestuderen en erover te discussiëren. Ik vind het jammer dat we dat nu niet meer lijken te doen. Het punt is niet of jouw verhaal waar is, of dat de componist het zo mogelijk bedoeld heeft, maar dat de narratieve lijn je helpt om betekenis te geven aan wat je doet als musicus.”

“IK ZIE HET KLAVECIMBEL ALS MIJZELF”

8

augustus 2016

Nederland helaas niet meer te horen geweest. Het is te hopen dat daar binnenkort verandering in komt, zodat meer lief hebbers live kunnen kennismaken met een uitzonderlijk en eigenzinnig musicus. Tot die tijd hebben we gelukkig deze boeiende en kleurrijke Goldbergvariaties.

BENJAMIN ROUS

MAHANESFAHANI.COM

NU TIJDELIJK STERK IN PRIJS VERLAAGD

JOHANN SEBASTIAN BACH GOLDBERG VARIATIONS

Na een enkel optreden op het festival Musica Sacra Maastricht in 2013 is Esfahani in

Mahan Esfahani

DG 02894 7959298

KLASSIEKE ZAKEN AANRADERS 19,99 alleen clubleden

* 99 14, 19,99 niet clubleden

16,99*

DE VERBLUFFENDE KLANKKLEUREN VAN EEN ORGEL

FOTO: IPE VAN DER DEEN

Het orgel, een van de meest Nederlandse instrumenten, kruipt gelukkig steeds meer uit zijn schulp en bereikt mede dankzij ‘wilde’ solisten als Cameron Carpenter een steeds breder publiek. En dat is maar goed ook, want iemand als Wolfgang Amadeus Mozart noemde het orgel niet voor niets de koning der instrumenten. Om wat voor orgel het ook gaat, de rijkdom aan klankkleuren is altijd weer verbluffend. Dat is ook precies wat Leo van Doeselaar en Erwin Wiersinga, beiden sinds 2014 als titulair organist verbonden aan de Martinikerk in Groningen, demonstreren op het in 2001 geheel gerestaureerde koororgel van deze kerk, het zogenaamde Le Picardorgel. Omdat het orgel zo is opgesteld dat er ruimte is voor een ensemble presenteren de organisten een aantal concerten en sinfonia’s met een solistische rol voor hun instrument. De muziek van grootheden als Carl Philipp Emanuel en Johann Sebastian Bach, Händel en Mozart doet de sfeer van eeuwen terug herleven en laat horen waarom het orgel destijds als een van de belangrijkste instrumenten midden in de samenleving stond. Een juweel dat zo op de lijst van Nederlands erfgoed kan.

DIVERSE COMPONISTEN

ORGANO CONCERTANTE

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­c omplete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 30 september 2016.

KLASSIEKEZAKEN.NL

Leo van Doeselaar, ErwinWiersinga, The Northern Consort SMG 87191 89290677 / VKZ 164 774

augustus 2016

9

FOTO: LUKASZ RAJCHERT

KLASSIEKE ZAKEN AANRADERS

BAROKKE PASSIE EN BETOVERING

23,99 alleen clubleden

* 99 14,

Wie nog steeds denkt dat het er in de barok maar gezapig aan toe ging met ook in de muziek meer regels dan uitzonderingen, moet zonder enige aarzeling de cd Serpent & Fire van Anna Prohaska en Il Giardino Armonico aanschaffen. Het Italiaanse ensemble staat al decennialang bekend om zijn onstuimige benadering van de barokmuziek en komt bovendien altijd met prikkelende thema’s. Deze keer heeft het gezelschap aria’s verzameld van bekende en minder bekende grootheden als Purcell, Händel, Hasse, Locke en Sartorio waarin de legendarische Afrikaanse koninginnen Dido en Cleopatra een rol spelen. Beide vrouwen staan evenzeer voor passie en vuur als voor list en bedrog en dat is altijd goed voor even opwindende als hartbrekende muziek. Sopraan Anna Prohaska betovert van meet af aan de zinnen, en als zij even zwijgt zijn de musici van Il Giardino Armonico er nog om de betovering voort te laten duren. Het resultaat is ruim een uur barokke passie en een onweerstaanbaar muzikaal kijkje in de ziel van twee bijzondere vrouwen uit de rijke Afrikaanse historie.

10

augustus 2016

23,99

niet clubleden

16,99*

DIVERSE COMPONISTEN SERPENT & FIRE

Anna Prohaska, Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini

ALPHA 37600 14192500 / VKZ 164 776

Release 1 september

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de c­ omplete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 30 september 2016.

KLASSIEKE ZAKEN AANRADERS

HALLENBERG ZINGT HOOGTEPUNTEN Agrippina heeft ongetwijfeld een plek in het collectieve geheugen als de samenzweerderige moeder van Nero die volgens de opera van Händel niet alleen haar zoon op de troon hielp maar uiteindelijk ook door hem vermoord zou worden. Er waren nog meer Agrippina’s in de historie. De moeder en een tante van haar droegen dezelfde naam en hun verhalen waren even operawaardig. Niet alleen Händel, maar ook barokke grootheden als Graun, Legrenzi, Porpora en Sammartini schreven meesterlijke, meeslepende aria’s voor om het even welke van deze Agrippina’s. De briljante Zweedse mezzosopraan Ann Hallenberg zette er met Il Pomo d’Oro een aantal op een rijtje, en het resultaat is een aaneenschakeling van barokke hoogtepunten. Euforie, drama, verdriet en wanhoop wisselen elkaar af in een duizelingwekkende cadans die geen moment verslapt dankzij de geweldige zang van Hallenberg en het opzwepend mooie spel van het ensemble van Riccardo Minasi. De doorgaans zuinige Engelse krant The Guardian had er de maximale waardering van vijf sterren voor over. Dat moet genoeg reden zijn om direct van deze prachtige aanbieding te profiteren.

23,99 alleen clubleden

* 00 10, 23,99

niet clubleden

12,50* DIVERSE COMPONISTEN APRIPPINA

FOTO: MINJAS ZUGIK

Ann Hallenberg, Il Pomo d’Oro o.l.v. Riccardo Minasi

SONY 08887 51281622 / VKZ 164 775 Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de c­ omplete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 30 september 2016.

KLASSIEKEZAKEN.NL

augustus 2016

11

Pareltjes op

RCO LIVE

RCO Live, het label van het Koninklijk Concertgebouworkest, doet het goed. De concertregistraties op cd, sacd en dvd onder leiding van Mariss Jansons en ­prominente gastdirigenten met wie het KCO regelmatig werkt, zijn stuk voor stuk pareltjes. De Zevende symfonie van Sjostakovitsj onder Jansons kreeg niet voor niets een Edison, Mahlers Vierde onder Haitink een nominatie.

FOTO: ANNE DOKTER

Of het label goed verkoopt? Stefan Nies van distributeur Outhere kent geen twijfel: “Absoluut, je hoeft de cover maar te laten zien en het is bij wijze van spreken verkocht. Het is de naam, hè? Een van de beste orkesten ter wereld, dat doet het geweldig.”

Het ontstaan van het label was een groeiproces. “Toen Jansons kwam, was niet meteen duidelijk op welk label hij zou moeten gaan opnemen”, zegt Nies. “Haitink was natuurlijk Philips en Chailly was Decca, bij Jansons viel het een beetje tussen wal en schip, heb ik het idee. Toen hebben ze ervoor gekozen om een eigen label op te starten, wat natuurlijk heel veel orkesten hebben gedaan de afgelopen jaren. Een interessante ont-

Daniele Gatti

12

augustus 2016

LABELPORTRET

FOTO: CHRISTINA CHOUCHENA

avonden zijn gemaakt. Ook Gatti zal daar nauw bij betrokken worden.” Bazen onderstreept het belang van een eigen label voor een wereldberoemd orkest: “Grote labels focussen vooral op solisten. Heb je je eigen label, dan kun je alles zoveel mogelijk in eigen hand houden en op de actualiteit inspelen. Dat doen we al sinds 2004 en we hebben nu al zo’n dertig stuks uitgebracht, waarbij we steeds samenwerken met Polyhymnia International [het vroegere opnamecentrum van Philips Classics, JvdZ].”

wikkeling, dat ensembles en artiesten steeds meer alles in eigen hand willen om de artistieke vrijheid te behouden.”

Hoe gaat het verder in september, als Daniele Gatti als nieuwe chef-dirigent wordt geïnstalleerd? Zit hij vast aan een label? Nies: “Nee, hij heef t eerder wel voor Sony opgenomen, met zijn Orchestre National de France, maar niet vast.

Hij deed trouwens ook al wat met RCO Live: een cd met werk van Berg en Schönberg, een jaar of zes, zeven geleden. Maar nu komt er een spiksplinternieuwe cd met hem aan, die in

september op een speciale openingsavond wordt gepresenteerd. De ­Symphonie fantastique van Berlioz staat erop. Tegelijk komt het label met een nieuw coverdesign, er wordt zogezegd een nieuwe draai gemaakt omdat een nieuwe fase wordt ingegaan.”

Adjunct-directeur zakelijk van het KCO David Bazen relativeert dat: “Nou, geen echte rest yling, hoor, wel aanpassingen. Voor de rest gaa n we op de oude voet door: eigen concertopnamen uitbrengen en de dirigent betrekken bij het editingproces.

Want er wordt wel gesneden, we maken een keuze uit opnamen die op wel vier

Dubbel feest dus in september. Een nieuwe chef-dirigent én een nieuwe cd. Daar knoopt distributeur Outhere ook nog eens een speciale actie aan vast: eerder gemaakte cd’s met Jansons twee maanden lang in de aanbieding. Echt nodig is dat eigenlijk niet, zegt Nies: “Zulke kwaliteits-cd’s hebben niet veel nodig, het gaat vanzelf. Overigens, wat Gatti betreft blijft het niet bij een cd. In november wordt van hem ook een lp uitgebracht, ja op vinyl dus – heel bijzonder.”

JOS VAN DER ZANDEN

ARTISTIEKE VRIJHEID

VOOR INFO ZIE: KCO.NL

HECTOR BERLIOZ

SYMPHONIE FANTASTIQUE

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Daniele Gatti RCO LIVE 81433 7019297 (SACD)

Release 1 september

KLASSIEKEZAKEN.NL

augustus 2016

13

Koninklijk Concertgebouworkest verwelkomt Daniele Gatti

Met deze nieuwe uitgave van Berlioz’ Symphonie fantastique viert het Koninklijk Concertgebouworkest de komst van Daniele Gatti als zevende chef-dirigent.

Zijn frisse blik op bekend verondersteld repertoire én het intense plezier van het samen musiceren brachten

www.concertgebouworkest.nl

de orkestleden ertoe Daniele Gatti te vragen als hun nieuwe chef-dirigent. > september 2016: SACD RCO 16006 • Blu-Ray RCO 16108 • DVD RCO 16109 • Digital Download > november 2016: 2LP RCO 16007 1000 exemplaren gelimiteerde oplage voor meer informatie: stefan.nies@outhere-music.com

BERICHTEN

20% KORTING OP CONCERT ANNA PROHASKA

27 SEPTEMBER CONCERTGEBOUW

FOTO: CHRIS VALENTIEN

Bij aankoop van de cd Serpent & Fire ontvangt u 20% korting op Anna Prohaska’s concert van 27 september in het Concertgebouw, Amsterdam. Bestel kaarten op concertgebouw.nl en gebruik in het winkelmandje de actiecode EP160927CD (let op: vergeet deze stap niet, dit is nodig om uw korting te berekenen). Of bel met de Concertgebouwlijn: 0900-6718345 (€ 1 p/g) Dagelijks bereikbaar van 10.00 - 17.00 uur. Vermeld als u belt de aanbieding Klassieke Zaken.

PAUL WITTEMAN

AMBASSADEUR AANGENAAM KLASSIEK 2016

Journalist, presentator en klassiekemuziekliefhebber Paul Witteman is dit jaar ambassadeur van Aangenaam Klassiek. In deze hoedanigheid heeft Witteman het Aangenaam Klassiek Geschenk geschreven. Bij aanschaf van de Aangenaam Klassiek twee-cd-box ontvangt u dit luxe vormgegeven boekje met muzikale suggesties en aanbevelingen van Paul Witteman cadeau. De 21ste editie van de twee-cd-box is verkrijgbaar vanaf 29 september voor slechts € 9,99.

Info: aangenaamklassiek.nl

PHILIP GLASS & PHILIP GLASS ENSEMBLE: KOYAANISQATSI LIVE

19 EN 21 AUGUSTUS

KLASSIEKEZAKEN.NL

FOTO: FALCO HASSINK

Op vrijdag 19 en zondag 21 augustus komt Philip Glass met het ­P hilip Glass Ensemble naar respectievelijk de Heineken Music Hall, Amsterdam en Lowlands, Biddinghuizen. Zij zullen de populaire en experimentele cultfilm Koyaanisqatsi (1982) van filmregisseur Godfrey Reggio live begeleiden, een unieke belevenis. De voorstelling is een ode aan de samenwerking tussen Glass en Reggio. Aanvang ­Heineken Music Hall: 20.00 uur. Aanvang Lowlands: 13.15 uur.

Info: mojo.nl/philipglass; lowlands.nl augustus 2016

15

GUNAR LETZBOR VIERT VIVALDI’S

Gunar Letzbor maakte de opname met zijn ensemble Ars Antiqua Austria, dat hij 28 jaar geleden oprichtte om onbekende Oostenrijkse barokmuziek te verkennen. Vorig jaar nog waren ze artist in residence tijdens het Festival Oude Muziek in Utrecht, toen Habsburg daar het thema was. Dit jaar draait het festival om Venetië en dus mag Letzbor op 3 september wederom naar de Domstad afreizen, voor – u raadt het al – De vier jaargetijden. Men houde rekening met een uit de maat blaffende hond, extreme weersgesteldheden en knallende jachtgeweren. Alles denkbeeldig, uiteraard. Maar als het gaat om de beeldende kracht van Vivaldi’s noten, weet Letzbor veel tot leven te brengen. “Tijdens de opname heb ik twee strijkstokken volledig onthaard”, onthult

16

augustus 2016

FOTO: BRENDON HEINST

HET AANTAL OPNAMEN VAN VIVALDI’S VIER JAARGETIJDEN IS BIJNA NIET TE TELLEN, ZO GROOT. NU HEEFT OOK GUNAR LETZBOR ZICH GEMELD. ZIJN VERSIE VAN DE VIER VIOOLCONCERTEN IS ONTEGENZEGLIJK EEN VAN DE SPANNENDSTE EN EIGENZINNIGSTE UIT DE CATALOGUS. “HET IS WEL VERKWIKKEND EEN KEER BEKENDE MUZIEK TE SPELEN”, MOET DE OOSTENRIJKSE BAROKVIOLIST BEKENNEN.

hij. “Gelukkig had ik nog een derde bij me.”

De vrijheden die hij zich permitteert, zijn barokmuziek eigen, zegt hij uit volle overtuiging. De meeste musici van tegenwoordig zijn dit besef kwijtgeraakt. “We worden opgevoed volgens een conservatoriumsysteem dat uit de tijd van de verlichting stamt. Een systeem dat trouw aan het notenbeeld voorschrijft, een machinaal den-

ken waarbij ieder mens een leerplan doorloopt. Het notenbeeld zie je in de negentiende eeuw steeds complexer worden. Vanaf Beethoven wordt de articulatie bijvoorbeeld nauwkeurig voorgeschreven. Zo zijn de vrijheden van musici steeds verder ingeperkt en is het individualisme geëlimineerd. Musici van nu zijn geneigd ook barokmuziek volgens deze manier te benaderen, terwijl die

INTERVIEW

VRIJHEID keer interessant klinken, kunnen na drie keer luisteren hun kracht verliezen en naar het origineel doen verlangen.”

Hoe spannend Letzbors nieuwe opname ook moge zijn, qua tempokeuze houdt hij het opvallend rustig. Ook daar zit een hel­ dere visie achter. “In de huidige uitvoerings­ praktijk bestaat de tendens almaar sneller te spelen, om de muziek interessanter te ma­ ken. Dat heeft effect, zeker. Het publiek raakt er opgewonden van en ikzelf niet min­ der. Maar ik word er ook moe van. Ik ben er te oud voor om me in mijn interpretatie door topsnelheid te laten leiden. Het is veel inte­ ressanter details uit te lichten en niet alles over één kam te scheren. Dan kun je de mu­ ziek werkelijk diep doorvoelen.”

THIEMO WIND

ARS ANTIQUA AUSTRIA 3 SEPTEMBER FESTIVAL OUDE MUZIEK TIVOLIVREDENBURG UTRECHT OUDEMUZIEK.NL

EEN UIT DE MAAT BLAFFENDE HOND noten veel meer openlaten. Er ligt een uit­ nodiging in besloten je eigen fantasie mee te brengen. Dat hebben wij geprobeerd.”

Wie Letzbor en de zijnen op de meest dra­ KLASSIEKEZAKEN.NL

matische momenten los hoort gaan, krijgt gemakkelijk visioenen van een liveconcert.

Letzbor ervaart het als een groot compli­ ment, omdat het maken van zo’n levendige opname onder studiocondities beslist geen sinecure is. “Je moet het echt als een apart kunstproduct beschouwen, met eigen re­ gels. Versieringen, daar moet je bijvoor­ beeld mee oppassen. Ornamenten die één

VIVALDI, JIRÁNEK

THE FOUR SEASONS, VIOLIN CONCERTO IN D MINOR

Ars Antiqua Austria o.l.v. Gunar Letzbor (viool) NEW ARTS 06089 17270020

augustus 2016

17

ANNA PROHASKA zingt Dido en Cleopatra Anna Prohaska…de naam gonst al enige tijd rond: dit is een zangeres om in de gaten te houden.

Ze komt op 27 september naar het Amsterdamse Concertgebouw en zingt muziek over Dido en Cleopatra van uiteenlopende barokcomponisten.

18

augustus 2016

FOTO: MONIKA RITTERSHAUS

Als je het wil maken, dan kun je er maar beter v roeg bij zijn. De Oosten r ijkse ­sopraan Anna Prohaska haalde de plaatselijke pers reeds op driejarige leeftijd. Dat was omdat ze bij het verstoppertje spelen verdwaald raakte, de verkeerde kant op liep en, nadat er tot in de Donau naar haar was gezocht, gevonden werd in een naburig dorp. De wereldwijde aandacht die ze tegenwoordig krijgt, is juist het gevolg van het feit dat ze niet verloren loopt. Haar hoofd steekt duidelijk boven het maaiveld van lyrische en lichte coloratuursopranen uit: beroemde dirigenten als Daniel Barenboim, René Jacobs en Simon Rattle willen met haar werken, en ze verschijnt in de grote operahuizen van Europa, waaronder komend seizoen N ­ ationale Opera & Ballet, voor Händels Jephtha.

PODIUM

Niet verwonderlijk dus dat ze voor een recital op zoek gaat naar mogelijkheden om haar dramatisch talent uit te buiten. Die heeft ze gevonden in muziek rond twee Noord-Afrikaanse koninginnen: de oorspronkelijk uit Tyrus afkomstige Dido die de stad Carthago stichtte en de uit een Grieks-Macedonische familie afkomstige Cleopatra VII die over Egypte heerste. Ze beleefden beiden ongelukkige liefdes: Aeneas verliet Dido om naar Italië te reizen, waar uiteindelijk Rome gesticht moest worden; Cleopatra’s minnaar Marcus Antonius delfde het onderspit in zijn strijd tegen de latere Romeinse keizer Augustus, en op een veel eerder moment in haar leven had ze een stormachtige relatie met Julius Caesar. Ze komen waarschijnlijk beiden voor in een top tien van meest verklankte vrouwenfiguren. Innerlijke kracht, glamour, tragiek, onaf hankelijkheid en een koninklijke uitstraling verbinden deze vorstinnen met elkaar.

Een kleurrijke rij componisten passeert de revue in Prohaska’s programma, dat beantwoordt aan twee uiteenlopende behoeften: het verlangen naar nieuwe, minder bekende muziek en een duidelijk kader dat de luisteraar houvast biedt. Prohaska leidt ons door pakweg honderd jaar aan muzikale karakteriseringen van de twee vorstinnen, met natuurlijk Henry Purcell en ook Christoph Graupner, de man die misgreep bij de benoeming tot cantor van de Thomaskirche, een baan die uiteindelijk aan ene J.S. Bach gegeven werd. Graupner componeerde de opera Dido, Königin von Carthago, terwijl Johann Adolph Hasse een van de velen was die het libretto van Didone abbandonata van Pietro Metastasio op muziek zetten. Hasse schreef tevens een Antonio e Cleopatra, terwijl Antonio Sartorio de Egyptische koningin portretteerde in Giulio Cesare in Egitto.

Zo’n avond muziek brengt veel aan het licht: over de fascinatie die aan deze vrouwen kleeft, en over de manier waarop tijd, mode, componisten en primadonna’s bepaalden hoe aan hen uiteindelijk gestalte werd gegeven.

Anna Prohaska heeft een cd uitgebracht met dit repertoire en zal in het Concertgebouw te horen zijn, begeleid door Il Giardino Armonico onder leiding van Giovanni Antonini. Een gepaste combinatie, deze zangeres met deze musici, want ze stevenen in hun musiceren af op een gemeenschappelijk doel. Orkest en dirigent z ijn z el f na mel ijk ook bezig met het plaatsen van muziek in de tijd: het opnemen va n a l le 107 symfonieën van Jose ph H ayd n vo or het label A lpha.

Niet als een r ijt je dat plichtmatig wordt afgewerkt, maar gerangschikt naar stemming en onderwerp en omringd door verwante muziek van andere componisten, zoals Christoph Willibald von Gluck en Wilhelm Friedemann Bach. In 2032, als Haydns driehonderdste geboortejaar wordt gevierd, moet dat project voltooid zijn. Deel drie komt

FOTO: MARCO BORGGREVE

Anna Prohaska had kunnen mikken op het bevallige, schattige dat een beetje aan haar lichtere stemtype kleeft: het publiek bekoren met een schier oneindige reeks lieve meisjes met twinkelende oogopslag.

Die weg kiest ze niet. Ze zingt muziek van Georg Friedrich Händel, Bernd Alois Zimmermann en Rufus Wainwright. Ze kijkt verder dan het operarepertoire en ziet het verband tussen die kunstvorm en bijvoorbeeld literatuur of kerkmuziek.

Dat ze uit een echte theaterfamilie komt – haar vader en moeder waren allebei werkzaam in de podiumkunsten – is duidelijk te horen aan haar interessante karakteriseringen: haar Blondchen in Mozarts Die Entführung aus dem Serail bijvoorbeeld – een personage dat kan worden neergezet als een kwetterend betwetertje – is een frisse en interessante jonge vrouw.

Prohaska heeft een voorkeur voor het spelen van krachtige personen die grote tegenslagen moeten trotseren.

Giovanni Antonini

in augustus uit en bevat de symfonieën 4, 42 en 64 en de concertaria Solo e pensoso.

Voor de voltooiing van het Haydnproject moeten we even volhouden, maar bij Prohaska kunnen we al op 27 september terecht.

HEIN VAN EEKERT

20% KORTING OP ­CONCERT ANNA ­ PROHASKA zie pag. 15

ANNA PROHASKA 27 SEPTEMBER CONCERTGEBOUW AMSTERDAM CONCERTGEBOUW.NL ILGIARDINOARMONICO.COM

VERLANGEN NAAR MINDER BEKENDE MUZIEK

KLASSIEKEZAKEN.NL

DIVERSE COMPONISTEN SERPENT & FIRE

Anna Prohaska, Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini ALPHA 37600 14192500

Release 1 september

augustus 2016

19

JÓHANN JÓH ORPHÉE

De nieuwe troef in de stal van Deutsche Grammophon heet Jóhann Jóhannsson. De IJslandse componist van de veelgeprezen filmmuziek bij The Theory of Everything maakt dit najaar zijn debuut op het label met zijn eerste solo-cd: Orphée. voor allerhande soundscapes en wat uitstapjes naar de muziek van de renaissance en barok, en het plaatje is compleet. “Ik laat mij in eerste instantie leiden door mijn instinct en zet zoveel mogelijk kritische functies uit”, zegt de vriendelijke IJslander over zijn werkwijze. “In een staat waarin je receptief

20 augustus 2016

FOTO’S: JÓNATAN GRETARSSON/DG

“Ik houd niet van het woord iconisch, maar als iets iconisch is dan is het Deutsche Grammophon”, zegt Jóhann Jóhannsson over het gele label dat de komende jaren zijn exclusieve muzikale thuis is. “Maar de belangrijkste reden dat ik heb getekend is het team achter de schermen. We hebben twee jaar met elkaar gesproken en het voelde alsof men mij en mijn muzikale processen begreep. Het zijn enthousiaste muziekliefhebbers die zich niet op een bepaald genre blindstaren.”

En dat is van belang voor Jóhannsson, want hij is een componist en musicus met een zeer brede smaak. “Ik houd niet zo van namen noemen”, zegt hij gevraagd naar zijn belangrijkste invloeden. “Ik ben een absolute omnivoor. Mijn wortels liggen in het Amerikaanse en Europese minimalisme van onder anderen Reich, Glass en Andriessen, maar ook de elektronische muziek van iemand als Stockhausen en de Franse musique concrète boeien mij enorm.”

Voeg daarbij een muzikale achtergrond in de alternatieve popmuziek, een voorliefde

bent voor ideeën komen de mooiste zaken naar boven. Daarna is het de tijd om bewust structuur en vorm aan te brengen.”

Vandaar dat Jóhannsson de tijd nam voor zijn DG -debuut en jongste soloproject Orphée. Hij begon er aan in 2009 en de voortgang werd enigszins belemmerd door

INTERVIEW

HANNSSON

zijn stijgende succes als filmcomponist dat vorig jaar culmineerde in een Oscarnominatie voor de score van The Theory of Everything, de veelgeprezen film naar de memoires van Jane Hawking over haar huwelijk met de wetenschapper Stephen Hawking. In zijn spaarzame vrije tijd werkte hij aan Orphée, wat hij ‘een melancholische en optimistische muzikale reis, gebaseerd op de mythe van Orpheus’ noemt. “Het is door de lange ontstaansperiode een soort dagboek geworden”, verklaart hij zich nader. “De muziek ging een eigen leven leiden en volgde mij gedurende deze jaren waarin er voor mij veel veranderde. Oude relaties werden verbroken, nieuwe gestart, ik heb Kopenhagen achter mij gelaten en mij gevestigd in Berlijn. Dat alles resoneert in mijn muziek.”

Die muziek moet samen met het werk van onder anderen Max Richter dé DG-troef worden op het gebied van de aansprekende hedendaagse muziek. En direct aanspreken doet Orphée. Schijnbaar simpele repetitieve melodielijnen van eenzame instrumenten dobberen in een stemmig elektronisch bad of worden omringd door oude radiostemmen. Gezamenlijk vormen de stukken een reis door een landschap, een leven dat culmineert in de meesterlijke Orphic Hymn vol renaissance-invloeden, gezongen door Theatre of Voices van Paul Hillier. “Het geheel voelt als een soort wedergeboorte, een nieuw licht”, zegt Jóhannsson tevreden. “Ik ben heel benieuwd hoe het pad zich vervolgt.”

JÓHANN JÓHANNSSON 2 DECEMBER DOORNROOSJE, NIJMEGEN 4 DECEMBER PARADISO, AMSTERDAM JOHANNJOHANNSSON.COM

“IK BEN EEN ABSOLUTE OMNIVOOR”

KLASSIEKEZAKEN.NL

JÓHANN JÓHANNSSON ORPHÉE

Jóhann Jóhannsson, Hildur Guõnadóttir, American Contemporary Music Ensemble e.a.

DG 00289 47960218

Release 16 september PAUL JANSSEN augustus 2016

21

EDWIN RUTTEN The Young Person’s Guide to the THE YOUNG PERSON’S GUIDE TO THE ORCHESTRA VAN BENJAMIN BRITTEN LAAT DE LUISTERAAR KENNISMAKEN MET DE VERSCHILLENDE INSTRUMENTEN VAN HET KLASSIEKE SYMFONIEORKEST. MAAR DAT WAS VOOR EDWIN RUTTEN, MUZIEKEDUCATOR IN HART EN NIEREN, NIET GENOEG: WAS HET NIET DE HOOGSTE TIJD VOOR EEN VERGELIJKBARE MUZIKALE INTRODUCTIE TOT DE BIGBAND? ZIEDAAR: THE YOUNG PERSON’S GUIDE TO THE ORCHESTRA & THE BIG BAND.

22 augustus 2016

FOTO: MARK KOHN

De angst dat de zalen steeds leger zullen worden, heeft geleid tot een grote vlucht in de muziekeducatie. Op zoek naar toekomstig publiek is er vrijwel geen orkest of concertzaal meer zonder eigen educatieafdeling, en de schoolklassen in Nederland die op deze manier niet met muziek in aanraking zijn gekomen, zijn inmiddels waarschijnlijk op één hand te tellen. Natuurlijk wordt elke kunstvorm leuker en interessanter naargelang je er meer over weet. Met slechts een paar handvatten kun je zoveel meer zien, of in dit geval horen, dan daarvoor.

Dat het bijbrengen van meer kennis over klassieke muziek niet alleen een modegril van het afgelopen decennium is, bewijst The Young Person’s Guide to the Orchestra van Britten, geschreven net na de Tweede Wereldoorlog. Het is wellicht het eerste muziekstuk dat specifiek als educatief middel is gecomponeerd, en zeker een van de allerbekendste. Britten nam een thema van Henry Purcell en schreef op het hoofdthema variaties die elk bepaalde kenmerken van de verschillende orkestinstrumenten belichten. In 2012 nam Edwin Rutten de opname, zonder vertelstem, van ­Simon Rattle en het City of Birmingham Symphony Orchestra als uitgangspunt en voorzag deze van een

SPECIAL

FOTO: VAS TRIANTIS

Orchestra & the Big Band

vlot lopend verhaal op rijm.

Maar daar houdt het niet op; zoals Rutten schrijft, heeft zijn “muzikale hart twee kamers, één voor de jazz en één voor klassieke muziek”. Zoals Britten varieert op het thema van Purcell om de secties van het orkest te belichten, zo varieert Rutten op Brittens idee van de Young Person’s Guide om zijn andere grote liefde, de jazz, aan de luisteraar uit te leggen.

Konrad Koselleck en zijn Big Band verandert dit meteen in een verleidelijk swingende jazzversie. Wat volgt is een wervelende introductie op de bigband en de jazzmuziek, waarin de luisteraar aan de hand wordt genomen door jongetje Bebob ( probeer dat riffje na het beluisteren van de cd maar eens uit je hoofd te krijgen!) en de cat die graag jazzcat wil worden. Niet alleen komen de verschillende instrumenten aan bod, maar ook de muzikale structuur en een jazzgeschiedenislesje, allemaal op een zeldzaam aanstekelijke manier.

Het is altijd mooi om te zien hoe iemand een grote passie probeert over te brengen op anderen. En als het met zoveel liefde, vaart en overtuigingskracht wordt gedaan als hier door Edwin Rutten, is er al helemaal geen houden meer aan. Dat komt

goed met de volgende generatie concertbezoekers, klassiek én jazz, jazz én klassiek.

BENJAMIN ROUS

JAZZ & KLASSIEK

En hoewel duidelijk is dat Rutten een groot lief hebber is van klassiek, gaat er in dit tweede deel van de cd duidelijk nog een extra creatief luikje bij hem open, misschien ook wel omdat hij hier helemaal zelf de hand in heeft gehad.

Hetzelfde thema van Purcell wordt als uitgangspunt genomen, maar in handen van KLASSIEKEZAKEN.NL

BENJAMIN BRITTEN

THEYOUNG PERSON’S GUIDE TO THE ORCHESTRA & THE BIG BAND

Verhaal & verteller: Edwin Rutten City of Birmingham Symphony Orchestra o.l.v. Simon Rattle Konrad Koselleck Big Band

WARNER CLASSICS 50541 97209550

augustus 2016 23

ALTIJD EEN VERRASSING SSIEKE MUZIEK BERS VAN KLA VOOR LIEFHEB

• Verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken specialist • Kies zelf een bedrag tussen € 5,- en € 150,• In delen inwisselbaar • Gratis bijpassende cadeauverpakking met ruimte voor een persoonlijke boodschap

De Klassieke Zaken Cadeaukaart is een speciale uitgave van de Nationale EntertainmentCard, de nationale cadeaukaart voor cd’s, dvd’s, games en tickets voor musicals en concerten. Besteedbaar bij winkels (ook online) in heel Nederland.

Zie ook www.nationale-entertainmentcard.nl.

CDBESPREKINGEN orkest

orkest

JOHANNES BRAHMS

Serenade no.1, Variations on a Theme by Haydn

DIVERSE COMPONISTEN

Residentie Orkest o.l.v. Jan Willem de Vriend

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. diverse dirigenten

CHALLENGE CLASSICS 60891 7269222 (SACD) / € 24,99

RCO LIVE 08143 37019266 / € 20,99

Biber en Bach: dat waren vijftien jaar geleden de componisten aan wie men dacht bij het horen van de naam Jan Willem de Vriend. Weldra zal zijn naam even onlosmakelijk verbonden zijn met die van Beethoven en Brahms. Want na een bijzonder goed ontvangen Beethovencyclus met het Orkest van het Oosten heeft De Vriend nu als vaste dirigent van het Residentie Orkest zijn eerste opname van die andere grote B afgeleverd. En we kunnen er kort over zijn: een openbaring. Ik moet bekennen zelf Brahms’ orkestwerken nog vaak te associëren met logge mahoniehouten meubels en olieverfschilderijen onder vergeeld vernis. Wat een genot, derhalve, de Eerste serenade onder De Vriends leiding uit de geluidsinstallatie te horen weerklinken. Niks vettige bruine orkestklank, maar een werveling van contrasterende kleuren en timbres.

De prachtige balans tussen de instrumentgroepen, de transparantie (mooie opname ook!), de puntige fraseringen: ze resulteren in een schoongekrabde Brahms vol frisse lucht en joi de vivre.

Even geslaagd zijn de Variaties over een thema van Haydn. Bijkans doodgespeeld, maar dus nog prima te reanimeren. Luister alleen maar eens naar de verrukkelijke houtblazers in het Grazioso. Aimez-vous Brahms? Of juist nog niet? In beide gevallen: kopen!

Dit is alweer de zevende cd in de Horizonserie van het Koninklijk Concertgebouworkest, een reeks cd’s waarmee het orkest topwerken uit het moderne repertoire vastlegt. Werken die onder andere werden uitgevoerd in de Horizonserie in het Concertgebouw. Deze opname bevat maar liefst drie liveregistraties uit drie concertseizoenen. Onder meer Magnus Lindbergs weelderig georkestreerde Era, een verjaardagscadeau aan het orkest uit het jubileumseizoen 20122013. Verder horen we Tan Duns meeslepende contrabasconcert The Wolf, fuoco e fumo van Richard Rijnvos en de liedcyclus Dream of the Song van George Benjamin onder leiding van de componist zelf. Het uitvoeringsniveau is vanzelfsprekend buitengewoon hoog en het betreft hier zonder uitzondering kroonjuwelen uit de hedendaagse muziek. Alles glinstert en straalt in het werk van Rijnvos, elke noot dwingt de aandacht af in Era van Lindberg. Lindberg bewijst met dit stuk weer eens zijn enorme talent voor instrumentatie. De orkestratie van dit werk is zo kleurrijk en transparant. Alleen al daarom kun je niet stoppen met luisteren. Zeker wanneer het dan ook nog eens wordt uitgevoerd door een van de welluidendste orkesten ter wereld. Een prachtige cd.

JAN KUNST

OSWIN SCHNEEWEISZ

Horizon 7

Schoongekrabde Brahms

concert

Kroonjuwelen uit de hedendaagse muziek

concert

GEORGES BIZET

DIVERSE COMPONISTEN

Ksenija Sidorova, Nuevo Mundo Borusan Istanbul Philharmonic Orchestra o.l.v. Michael Abramovich, Sascha Goetzel

Nicola Benedetti, Bournemouth Symphony Orchestra o.l.v. Kirill Karabits

Carmen

Violin Concerto No. 1 in A Minor, op. 99 Violin Concerto in A Minor, op. 82

DG 00289 47952244 / € 22,99

DECCA 00289 47887584 / € 22,99

Arrangementen van overbekende klassieke werken zijn risicovol en kunnen desastreus uitpakken. Maar niet altijd. Op haar debuutalbum voor D ­ eutsche Grammophon speelt de 28-jarige Letse accordeoniste Ksenija Sidorova hoogtepunten uit Bizets klassieker Carmen. In de bewerking voor haar instrument wordt de accordeon gecombineerd met zowel eigentijdse instrumenten, zoals gitaar, saxofoon en percussie, als met een traditioneel symfonieorkest.

Het resultaat is muzikale pluriformiteit geworden, waarbij klassiek, folk, latin en jazzy klanken elkaar uitgebalanceerd afwisselen.

Hier dwars doorheen wordt consequent de broeierige sfeer van het warme Sevilla vastgehouden en blijven Carmens wisselende gemoedstoestanden prachtig navoelbaar. Voor Sidorova, zo schrijft zij persoonlijk in het cd-boekje, staat de beroemde femme fatale symbool voor passie, avontuur en vrijheid. Zij beschouwt dit als universele waarden, die zij samen met haar multiculturele medemusici op verfrissende wijze uitdraagt. Niet alleen haar virtuoze spel op de accordeon genereert dit, ook de aanvullende begeleiding van zowel het ensemble Nuevo Mundo als het Borusan Istanbul Philharmonic Orchestra.

Deze geslaagde bewerking bewijst maar weer eens dat échte meesterwerken niet kapot te krijgen zijn. Alleen jammer dat nergens de naam van de arrangeur wordt vermeld. Al met al een fraai debuut.

Twee vioolconcerten die van elkaar verschillen als dag en nacht. Dat van Sjostakovitsj diep emotioneel, bekentenismuziek. De solist is vrijwel aan één stuk aan het woord. Zijn betoog, een monoloog, is heel beslist maar bedrukt en goeddeels onder tranen. Dan het concert van Glazoenov (een leraar van Sjostakovitsj), twinig minuten korter en schijnbaar afkomstig van een andere planeet. Een mooi ding, beslist, virtuoos geschreven en in zijn soort de moeite waard. Maar wat een combinatie: de ingekeerde terdoodveroordeelde en de gelukkige playboy. Ik kan goed leven zonder het concert van Glazoenov, niet zonder dat van Sjostakovitsj.

Nicola Benedetti, BBC Young Musician of the Year 2004, is een wonder. Ze boeit van a tot z en treft steeds de juiste toon, letterlijk en figuurlijk. Ontspannen is Sjostakovitsj’ muziek nergens, maar dat hoeft en kan ook niet. Benedetti overtuigt in ernst, beklemming en wilde, sardonische humor (het lachen met de moed der wanhoop). Na de Nocturne (I) snakte ik al naar adem, in het woeste Scherzo (II) pakte ze me opnieuw bij de lurven. De lange frases en snikken in de Passacaglia (III) met de halve flageoletklanken... wat een schoonheid. De Burlesque (V) is om bij te komen. Memorabel.

FRANS JANSEN

JURJEN VIS

Hoogtepunten

KLASSIEKEZAKEN.NL

Memorabel

augustus 2016 25

CDBESPREKINGEN concert

concert

MENDELSSOHN, ­SCHUMANN

DIVERSE COMPONISTEN

Philippe Graffin Orchestra di Padova e delVeneto o.l.v.Tuomas Rousi

Maria Sournatcheva, Göttinger Symphonie Orchester o.l.v. Christoph-Mathias Mueller

COBRA 87138 97903560 / € 20,99

MDG 76062 3194769 (SACD) / € 22,99

Aan Schumanns Vioolconcert heeft altijd al een luchtje gehangen. De ontstaansgeschiedenis is een perfect scenario voor een blockbuster. Eerst wordt het stuk van de krankzinnig geworden componist als ‘het werk van een gek’ door violist Joseph Joachim ‘achtergehouden’, vervolgens komt er een Hongaarse dame op de proppen die zegt tijdens een spirituele meet and greet de opdracht van Schumanns geest te hebben gekregen om het werk in première te brengen. Dat levert een hoop gedoe op rond de Staatsbibliotheek in Berlijn – waar het werk in bewaring was – en dan is er ook nog een ander aanstormend vioolvirtuoosje (Menuhin) dat zijn zinnen erop heeft gezet. Als klap op de vuurpijl gaan later de nazi’s met Schumanns Vioolconcert aan de haal.

Tot op de dag van vandaag is Schumanns concert een buitenbeentje. Onterecht, want violist Philippe Graffin bewijst met deze uitstekende opname de vitaliteit van dit stuk. Het blijft recht overeind naast dat andere, bekendere vioolconcert van Felix Mendelssohn.

Graffin speelt dit werk met een lichte, melodieuze toon en verfijnde retoriek.

Als extraatje schreef hij er ook zelf een cadens voor. Graffins solopassage – met veel bloedstollende dubbelgrepen, melodische fragmenten en snelle toonladdermotieven – zit als gegoten tussen Mendelssohns maatstrepen.

Andrey Eshpai, Valery Kikta, Andrey Rubtsov: grote kans dat u niet eerder van hen heeft gehoord. Op grond van de geboortejaren van de componisten (1925, 1941 en 1982) en het schilderij van Kandinsky op het cd-boekje zou u de indruk kunnen krijgen dat het hier om ‘moeilijk’ modernistisch repertoire gaat, maar niets blijkt minder waar. Deze vier melodieuze concerten kan elke hoboliefhebber gevoeglijk aan zijn collectie toevoegen. Het vroegste, uit 1982, van Eshpai is grappig genoeg in veel opzichten het modernst. Het combineert melodieën en ritmes uit de Fins-Oegrische volksmuziek met elementen uit jazz en barok, in een eclectische en bedwelmende mix waaraan ook klavecimbel, celesta en xylofoon hun bijdragen leveren. Kikta’s Eerste hoboconcert, Uit Belgorod¸ herinnert met zijn Slavische herderswijzen en -dansen bij vlagen aan Stravinsky’s Le sacre du printemps. Ook hier treft de briljante orkestratie. Kikta’s Derde hoboconcert is zowel qua vorm als klankwereld (hobo plus strijkers) neoclassicistisch, met echo’s van Marcello en Albinoni. Het prachtige tweede deel is zwijmelmuziek van het hoogste kaliber. Stilistisch enigszins vergelijkbaar is het elegische hoboconcert (2003) van hoboïst-componist Rubtsov. De jonge Maria Sournatcheva maakt een verbluffende indruk in alle vier de concerten: technisch gepolijst en uiterst expressief. Een verrassende en prachtige opname.

OSWIN SCHNEEWEISZ

JAN KUNST

Violin Concertos and Phantasy

Russian Oboe Concertos

Bloedstollende dubbelgrepen

concert

Verbluffend

concert

CARL MARIA VON WEBER

STOJOWSKI, WIENIAWSKI

Paul Meyer, Orchestre de Chambre de Lausanne

Bartlomiej Niziol, BBC Scottish Symphony Orchestra o.l.v. Lukasz Borowica

MDG 76062 3192260 (SACD) / € 22,99

HYPERION 03457 1281025 / € 22,99

Ik heb me er altijd over verbaasd dat componisten als Debussy, Hindemith en Stravinsky hoog opgaven over Weber (1786-1826). De laatste noemde hem zelfs ‘a prince of music’. Hoe was het mogelijk! Bij nader inzien was het heel goed gezien van ‘prince Igor’ en was zijn mening heel terecht. Mijn vooringenomen heid, die al te lang heeft geduurd, kwam voort uit onwetendheid. Weber is een meester van de Eerste Weense school en zijn muziek is naast die van giganten als Mozart en Beethoven een wonder van lichtheid. Hij is een soort ­Mendelssohn, maar dan twintig jaar eerder. Weber speelt zijn beste troeven uit in zijn orkestmuziek – een zeer subtiele, doorzichtige klank – en met daarbij een klarinet als solist is het feest volkomen. Weber droeg zijn twee klarinetconcerten (beide uit 1811) op aan de klarinetvirtuoos Heinrich Bärmann. Bij Paul Meyer, die zijn vak als weinig anderen verstaat, hoor je eigenlijk nauwelijks hoe virtuoos die concerten zijn. Zijn gaven blijken niet eens in het prachtige snelle passagewerk, maar vooral in die passages die je op het eerste gehoor niet als virtuoos zou aanmerken: de zeer lange, zeer zachte lijnen, soms ook nog met crescendo. Werkelijk prachtig.

Ook voor mij was Zygmunt Stojowski tot nog toe een grote onbekende, maar deze cd (met het Vioolconcert in g-klein, op. 22 en een romance van zijn hand) maakt nieuwsgierig naar de rest van zijn oeuvre. Stojowski is een van die getalenteerde Polen (1869–1946) uit het begin van de vorige eeuw die compleet in vergetelheid zijn geraakt. Zij componeerden misschien geen muziek met eeuwigheidswaarde, maar deze twee werken van Stojowski zijn het in elk geval wel degelijk waard om aan de vergetelheid te worden ontrukt. Al was het alleen al omdat Stojowski als componist recht heeft op een second opion. Hij kende Brahms en Tsjaikovski persoonlijk en liet zich ook door hen inspireren. Luister maar naar het prachtige eerste deel van zijn Vioolconcert. Net als Wieniawski en Tsjaikovski grossiert hij in de prachtigste en breed opgezette melodielijnen en in warmbloedige orkestkleuren. Het Vioolconcert balanceert soms op het randje van de kitsch, maar duikelt nergens over het randje.

Poolse folklore en Duitse laatromantiek wisselen elkaar af, sublimerend in een spectaculaire finale waarbij de strijkers van het BBC Scottish Symphony Orchestra diep in de snaren graven. Het is heerlijke muziek die geen luisteraar onberoerd laat.

JURJEN VIS

OSWIN SCHNEEWEISZ

Clarinet Concertos Nos. 1 & 2, Concertino op.26

Een wonder van lichtheid

26 augustus 2016

Violin Concerto in G minor e.a.

Poolse folklore en Duitse laatromantiek

CDBESPREKINGEN vocaal

vocaal

IGOR STRAVINSKY

JULIUS RÖNTGEN

Threni, Requiem Canticles e.a.

Alle Lust will Ewigkeit

CollegiumVocale Gent, Royal Flemish Philharmonic o.l.v. Philippe Herreweghe

Robbert Muuse, Micha van Weers CHALLENGE CLASSICS 60891 7270921

PHI 54004 39000209 / € 22,99

(SACD) / 24,99

In 2010 heeft Philippe Herreweghe zich al eens gewaagd aan late werken van Stravinsky. Op deze cd vervolgt hij zijn weg met het Collegium Vocale Gent en deFilharmonie. Threni (1958) is een zetting van klaagliederen van de profeet Jeremia in de vertaling van de Vulgaat. Ondanks de Latijnse tekst doet het geheel vaak denken aan litanieën in de Russisch-orthodoxe kerk. De opzet is streng serieel. Het is twaalftoonsmuziek die toch als muziek in de oren klinkt, wat niet vanzelf spreekt in dit weerbarstige genre. In Requiem Canticles (1966), zijn voorlaatste compositie, voltooid toen hij al 84 jaar oud was, is hij nog een stap verdergegaan in de ingenieuze toepassing van reeksen. Merkwaardig: ondanks de objectiverende techniek klinkt alles voor honderd procent als zuivere Stravinsky. De twee meesterwerken worden op de cd in- en uitgeleid door korte koorcomposities uit dezelfde tijd. Ook daarin is de muziek tot de pure essentie teruggebracht. Vergeleken met Stravinsky’s eigen, in technisch opzicht onvolmaakte opname van Threni is deze van Herreweghe meer gericht op klankschoonheid, zonder dat dit ten koste gaat van de zeggingskracht. Zo toont de dirigent weer eens zijn grenzeloze veelzijdigheid.

Tegenwoordig kent men de Nederlands-Duitse componist Julius Röntgen (1855-1932) alleen nog omdat zijn naam op het balkon in het Concertgebouw prijkt. Rond de vorige eeuwwisseling gold hij echter als een autoriteit in het vaderlandse muziekleven, was hij een veelgevraagd liedbegeleider en medeoprichter van het Amsterdamse conservatorium. Gelukkig is hij de laatste jaren bezig met een heuse comeback op cd en in de concertzaal. Met hun opname van vijfentwintig liederen – Röntgen schreef er meer dan honderd – leveren de Nederlandse bariton Robbert Muuse en zijn vaste begeleidster Micha van Weers daar een belangrijke bijdrage aan. Mooi dat zij openen met de kleine cyclus Amoureuse Liedekens uit 1889 op anonieme Oudhollandse teksten uit de middeleeuwen – Röntgen had een voorliefde voor dergelijke teksten. Dit in combinatie met het overbekende Prometheus-gedicht van Goethe (prominente pianopartij!), wat zwaardere teksten van Nietzsche en een uiterst charmante reeks Chinese liederen van Betghe, die ook Mahlers Lied von der Erde vertaalde. En hoewel alles nog gecomponeerd is in de laatromantische stijl à la Richard Strauss is toch een representatieve dwarsdoornede van zijn liedoeuvre tot stand gekomen. En nu maar hopen dat anderen dit repertoire wat vaker gaan uitvoeren, zodat Röntgen niet alleen maar een naam blijft…

EDDIE VETTER

FRANS JANSEN

Herreweghes grenzeloze veelzijdigheid

vocaal

De comeback van Julius Röntgen

vocaal

LUDWIG VAN BEETHOVEN Missa Solemnis

Laura Aikin, Bernarda Fink e.a.

Arnold Schoenberg Chor, Concentus Musicus Wien o.l.v. Nikolaus Harnoncourt

KRZYSZTOF PENDERECKI Penderecki conducts PendereckiVol. 1 Johanna Rusanen e.a.

Warsaw Philharmonic Choir, Warsaw Philharmonic Orchestra

SONY 08898 53135929 / € 23,99

WARNER CLASSICS 08256 46039395 / € 22,99

In de zomer van 2015 gaf Nikolaus Harnoncourt zijn laatste concerten, in Graz en tijdens de Salzburger Festspiele. Op het programma stond de Missa Solemnis van Beethoven, het werk waar hij decennialang mee geworsteld had. Juist dit werk zou zijn laatste cd worden, zo bedong hij na de concerten in Graz. En zo geschiedde. De repetities en concerten in Graz vormen de basis voor een indrukwekkende zwanenzang, die vooral de vraag oproept waar Harnoncourt nu zo’n probleem mee had. Alles klinkt vanzelfsprekend in deze beethoveniaanse visie op de kerkmuziek. Het Arnold Schoenberg Chor, het solistenkwartet en natuurlijk Harnoncourts eigen Concentus Musicus Wien volgen de op 5 maart van dit jaar overleden maestro als een schaduw. Alles klopt, alles ademt. Waar hij bij een eerdere opname met het Chamber Orchestra of Europe nog wel eens te veel naar de letter dirigeerde, is het nu slechts geest.

En dat maakt Beethovens Missa Solemnis tot wat het is: een mis die zingt van devotie. Jubelende natuurtrompetten waar gewenst, innig naar binnen gekeerde stemmen waar nodig. Harnoncourt staat in deze opname torenhoog boven alle problemen en uitdagingen die het werk met zich meebrengt en zet met deze laatste muzikale daad een absolute standaard neer.

Vol.1 is dit, er gaat dus nog het nodige volgen. Penderecki voor het orkest van Warschau met eigen werk – dat zullen tijdsdocumenten blijken. De 82-jarige meester als een jonge god op de bok – zo wordt hij steeds beschreven wanneer hij optreedt. De muziek beslaat een heel mensenleven: Psalmen van David uit 1958 en het Dies Illa uit 2014, met twee hymnen uit 1997 daartussen. Het oudste werk is het minst toegankelijk. De koorpartijen van deze atonale psalmen zijn duivels moeilijk te realiseren, want het gaat hier om twaalftoonsmuziek pur sang. Bij een van de hymnen (St Daniil) zingt het koor samen met luide koperblazers en slagwerk, ook al geen sinecure. Dies Illa refereert aan de gevallenen in de Eerste Wereldoorlog. Duister, expressief, onheilspellend, met sopraanerupties die dwars door het klankbeeld snijden – de stem van Johanna Rusanen is er volumineus genoeg voor. Het is altijd bijzonder wanneer een componist eigen werk dirigeert. Zijn versie is maatgevend, hier klinkt ‘dit heb ik bedoeld’ en de uitvoering duldt geen tegenspraak. Die aanvechting zal ook vast niemand hebben bij deze unieke productie. Klein minpuntje: onleesbaar kleine lettertjes in het boekje.

PAUL JANSSEN

JOS VAN DER ZANDEN

Jubelende natuurtrompetten

KLASSIEKEZAKEN.NL

Penderecki dirigeert eigen werk

augustus 2016

27

CDBESPREKINGEN kamermuziek

kamermuziek

DIVERSE COMPONISTEN

PABLO DE SARASATE

Mike Fentross, Maarten Ornstein

Volker Reinhold, Ralph Zedler

ZEFIR 87177 74570388 / € 22,99

MDG 76062 3190969 (SACD) / € 22,99

If it sounds good, it is good. Een uitspraak van Duke Ellington, door Maarten Ornstein aangehaald in de toelichting. Toepasselijk, want de combinatie van instrumenten op deze cd is een bijzonder onwaarschijnlijke, maar als ze goed klinkt… – waarom niet? Sinds 2013 treden Mike Fentross (vihuela, theorbe) en Ornstein (basklarinet) geregeld op als duo, en voor hun debuut-cd stelden ze een programma samen waarin liederen en stukken van onder anderen Monteverdi (de titeltrack Oblivion soave is afkomstig uit diens L’incoronazione di Poppea), Dowland, Purcell en Huygens worden afgewisseld met muziek van Midden-Oosterse en andere origine. Helaas rept de wat zelfgenoegzame toelichting nauwelijks over de herkomst en context van de stukken. Het voornaamste oogmerk van de musici is kennelijk het creëren van een sfeer (‘zoete vergetelheid’) en de muziek zelf lijkt een beetje ondergeschikt aan het concept. De arrangementen van barokaria’s en liederen zijn het best geslaagd. Maar zat er werkelijk iemand te wachten op nog een versie van Pärts Spiegel im Spiegel? Het vormt een lethargisch – en allerminst trefzeker gespeeld – intermezzo in een toch al enigszins voortkabbelend programma. En dan die burleske modellen op de cover, hoe passen die in het concept?

Met fantasieën over thema’s uit opera’s hebben virtuoze violisten lang het grote publiek kunnen behagen. Het feest der herkenning! Vooral in de tweede helft van de negentiende eeuw reisden ze er heel de wereld mee af. Tegenwoordig zijn er nog maar weinigen die het doen. En al helemaal weinigen die het willen, want dit soort muziek geldt als een tikje minderwaardig. Uiteraard niet terecht. Een blik op de werkenlijst van de Spaanse meesterviolist Sarasate (18441908) leert dat bij hem originele werken en operafantasieën elkaar tot het einde van zijn leven hebben afgewisseld. Op deze cd – deel 2 in de serie Opera Phantasies – vinden we onder meer fantasieën en een caprice over thema’s uit bekende, geliefde opera’s maar ook uit opera’s waar we weinig meer om geven. Om dat alles te horen, gespeeld door een meer dan vaardige violist met een prachtige toon en een dito pianist, is bijzonder de moeite waard. Het is vrijwel alles zoete, Franse hoogromantiek wat de klok slaat: geen haakje, geen oogje, geen doorntje.

Sarasate wil plezier en ontspanning brengen. Dat lukte hem toen, het lukt zijn ambassadeurs 125 jaar later ook. Moeiteloos.

Oblivion soave

Opera Phantasies

Voortkabbelend programma

JAN KUNST

Zoete, Franse hoogromantiek

JURJEN VIS advertentie

WONDERSCHONE POLYFONIE UIT DE TIJD VAN JHERONIMUS BOSCH

CC72710

PIERRE DE LA RUE

Missa Cum jocunditate Visions of Joy | The Chapel of Hieronymus Bosch

Cappella Pratensis | Stratton Bull Wim Diepenhorst Organ

28 augustus 2016 NAI [16-146] CC adv Klassieke Zaken - CC72710 - Cappella Pratensis+.indd 1

08-06-16 09:46

CDBESPREKINGEN kamermuziek

kamermuziek

FRANZ SCHUBERT Arpeggione Sonata & String Quintet

LUDWIG VAN BEETHOVEN

Violin Sonatas Nos 9 ‘Kreutzer’, 4 & 2

Matt Haimovitz, Itamar Golan, Miró Quartet

Lorenzo Gatto, Julien Libeer

PENTATONE 82794 9054969 (SACD) / € 22,99

ALPHA 37600 14192401 / € 22,99

De remastering door Pentatone van parels van het kwaliteitslabel Oxingale in SACD-surround wordt door muziekliefhebbers met enthousiasme begroet. Nog maar een jaar bestaat de samenwerking en nu al is er een vijfde productie. Gekozen is ditmaal voor twee meesterwerken van Schubert, de Arpeggione-sonate en het Strijkkwintet D 956, met de Israëlische meestercellist Matt Haimovitz in de hoofdrol. Op zijn zeventiende speelde hij al voor Deutsche Grammophon en sindsdien heeft hij op zijn Gofrillercello uit 1710 het gehele cellorepertoire verkend, met inbegrip van eigentijdse muziek. De Arpeggione klinkt verrassend intiem, ofschoon opgenomen in een grote zaal in Massachusetts (2001). Als luisteraar kom je heel dichtbij, alsof je tussen de musici in staat en hun vraag- en antwoordspel zich speciaal tot jou richt. Formidabel zuiver klinkt de cello, ook in de hoogte.

Soms hoor je cellisten zwoegen met dit werk, maar hier klinkt alles gemakkelijk en vanzelfsprekend. Het strijkkwintet werd in 2003 gespeeld in New York.

Een immense concentratie valt op, het spelen met tijd en met pauzes. In het Adagio lijkt het alsof elke noot nét iets langer wordt aangehouden, waardoor de muziek lijkt te bevriezen, ijzig wordt. Kortom, een formidabele Schubert.

Tijdens zijn leven werd Beethoven vaak tot de avant-garde van zijn tijd gerekend. Tegenwoordig is dat allang niet meer zo; we ervaren zijn veelal grillige onstuimigheid eerder als een uiting van de opkomende romantiek met haar uitersten in dynamiek en expressie. Dit bereikte in 1803 een voorlopig hoogtepunt met het ontstaan van de Negende sonate voor piano en viool. Het waren niet alleen de lengte van het stuk en de volledige gelijkwaardigheid van beide instrumenten die opzien baarden, ook de complexe virtuositeit en de overweldigende, bijna symfonische impact van het werk brachten zowel uitvoerenden als publiek danig uit hun evenwicht. Ook de Belgische violist Lorenzo Gatto en zijn landgenoot pianist Julien Libeer weten het publiek op het verkeerde been te zetten. Dat begint al bij het openingsdeel waarin alle kleurschakeringen een orkestraal effect genereren, terwijl er toch slechts twee instrumenten klinken. En hoewel de beide heren pas rond de dertig zijn, voelen zij Beethovens intenties al haarfijn aan. Dat maakt deze muziek alleen maar spannender. De twee overige sonates zijn muzikaal weliswaar minder uitgesproken, maar ook hier spat de energie ervan af en is de repeatknop van de cd-speler snel gevonden.

JOS VAN DER ZANDEN

FRANS JANSEN

Formidabele Schubert

piano

Gatto en Libeer voelen Beethoven haarfijn aan

piano

ERIK SATIE

Works for piano* Als een nachtegaal met kiespijn**

DIVERSE COMPONISTEN Early recordings

Marcel Worms, K. Schippers ZEFIR RECORDS 87177 74570395 / € 22,99*

Martha Argerich

ZEFIR RECORDS 87177 74570401 / € 22,99**

DG 00289 47959786 (2 CD’S) / € 28,99

‘Met de hand/met het pedaal/hoge tonen/Heer ontferm u over ons.’ Zo begint de tekst die Erik Satie schreef bij zijn Messe des pauvres uit 1895. K. Schippers leest de teksten – die ooit in het Nederlands vertaald werden en gepubliceerd in het tijdschrift Barbarber – voor en pianist Marcel Worms speelt vervolgens de muziek. Als een nachtegaal met kiespijn heet deze bijzondere cd, een titel die afkomstig is uit het gedicht Verdroogde embryo’s. Humor en ironie, ­dadaïsme en absurditeit wisselen elkaar af in de teksten, net als in Saties muziek, trouwens. Juist die nauwe samenhang maakt dit project bijzonder.

Worms ontfermt zich op grandioze wijze over een zevental pianostukken: van de Descriptions automatiques tot Sports et Divertissements: 21 korte stukjes die op speelse en innemende wijze door Worms worden vertolkt. Voor wie zijn Satie liever zonder voorgelezen teksten hoort, gaf Worms ook nog een andere cd uit met enkele pianowerken. Werken als de Sonatine bureaucratique en de overbekende Gnossiennes. Worms is een Satievertolker in hart en nieren die in dit repertoire precies de juiste balans weet te vinden tussen lichtheid en zwaarmoedigheid, humor en lyriek, monumentaliteit en breekbaarheid. Beide cd’s zijn verplichte kost voor de Satieliefhebber.

Onlangs is Martha Argerich 75 jaar geworden. Daarom zijn deze twee cd’s uitgebracht met radio-opnamen die op één na gemaakt zijn in 1960, toen de Argentijnse nog geen twintig was. Dat was vijf jaar voordat zij het Chopin-concours in Warschau won als een ‘vulkaan die op uitbarsten staat’. Argerich treedt nog maar zelden op in solorecitals en opnamen met solorepertoire uit de afgelopen dertig jaar zijn op de vingers van één hand te tellen. Des te meer welkom zijn deze wonderbaarlijke interpretaties. Wonderbaarlijk om te horen hoe zij in de razendsnel genomen hoekdelen van sonates van Mozart (KV 576) en Beethoven (opus 10, nr. 3) toch een schat aan nuances weet bloot te leggen.

Wonderbaarlijk ook om mee te maken hoe rijp en diepgravend haar muzikale persoonlijkheid toen al was. Het spel is zonder filter, dwingend en overrompelend van de eerste tot de laatste noot. Op de tweede cd hebben haar vertolkingen van Prokofjev (de Toccata opus 11 en de Sonates nr. 3 en nr. 7) en Ravel (Gaspard de la nuit en de Sonatine) eenzelfde onverbiddelijke uitdrukkingskracht. Deze cd’s zijn een must voor pianoliefhebbers en allen die het willen worden.

OSWIN SCHNEEWEISZ

EDDIE VETTER

Als een nachtegaal met kiespijn

KLASSIEKEZAKEN.NL

Onverbiddelijke uitdrukkingskracht

augustus 2016 29

CDBESPREKINGEN piano

piano

LUDWIG VAN BEETHOVEN Sonata no. 29 ‘Hammerklavier’, Bagatelles op. 126

JOSEPH HAYDN

Nelson Goerner

Einav Yarden

ALPHA 37600 14192395 / € 22,99

CHALLENGE CLASSICS 60891 7274226 / € 24,99

De Argentijnse pianist Nelson Goerner denderde in 2013 het geheugen van de Nederlandse pianoliefhebbers binnen door in de serie Meesterpianisten de zieke Nelson Freire te vervangen en een onvergetelijk concert te geven. Hij werd al snel vastgelegd om seizoen 2014-2015 te openen.

Dat deed hij met een formidabele uitvoering van Beethovens monumentale Hammerklaviersonate. Die sonate heeft hij nu in een mooie combinatie met de Bagatellen op. 126, het laatste dat Beethoven voor de piano schreef, vastgelegd. En hoewel de herinnering aan een moment iets anders is dan de herhaalbaarheid van een cd, maakt Goerner ook op de zilverkleurige schijf grote indruk. Zijn geheim is waarschijnlijk simpel: dat is er niet. Goerner speelt wat de bedoeling is. Hij overdrijft niet, hij houdt niet terug, hij geeft precies de juiste dosering aan accenten en laat de muziek voor zich spreken. Dat levert een adembenemende Hammerklaviersonate op – in het Adagio sostenuto staat de tijd echt even stil – en een even boeiende reeks Bagatellen. Juist in deze late ‘niemendalletjes’ weet Goerner precies het genie van Beethoven te onthullen en subtiel te benadrukken waar het gewone overgaat in het bijzondere. Het resultaat is pure toetsenpoëzie.

Een exquis gerecht krijg je op deze cd voorgeschoteld. Een maaltijd voor fijnproevers, opgediend in een aantrekkelijke entourage en met gevoel voor decorum. Haydnsonates uit de jaren zeventig van de achttiende eeuw. Niet de bekendste, indertijd gingen ze vooral rond in afschriften, niet eens in druk. Het is muziek die een gepolijste, streng klassieke aanpak vraagt. Geen romantiek dus, of Sturm und Drang, maar verfijnde expressie, elk ­nootje op zijn plaats. Pianiste Einav Yarden laat op de concertvleugel in de Westvestkerk in Schiedam uiterst beheerst, ragfijn spel horen, om door een ringetje te halen.

Trippelende nootjes, hoofd- en bijzaak fraai gescheiden, strak in het ritme, gedoseerde dynamische contrasten, elk staccatopuntje geëerbiedigd. En dit alles gerealiseerd met minimaal pedaal, waardoor de basnoten en -akkoorden mooi tot hun recht komen. Deze aanpak haalt hier en daar misschien een beetje power weg, maar dat wordt gecompenseerd met een exceptionele transparantie en precisie. Soms schiet ze even uit haar slof, zoals in de finale van Sonate nr. 41, waarvoor ze amper 42 seconden nodig heeft. De opnametechniek verdient eveneens een pluim: een fraaie, ronde klank, mooi in balans.

En een perfect gestemd instrument – dat mag ook weleens gezegd.

PAUL JANSSEN

JOS VAN DER ZANDEN

Six Piano Sonatas

Toetsenpoëzie

orgel

Een exquis gerecht

verzamel

DIVERSE COMPONISTEN

DIVERSE COMPONISTEN

Classic FM: Zomerfestival

Crossing Borders

Diverse uitvoerenden

Gijs Boelen

WARNER CLASSICS 50541 97230653

STH QUALITY CLASSICS 87161 14162122 / € 14,99

(2 CD’S) / € 17,99

Gijs Boelen heeft het niet zo op tradities. De relatief jonge organist is nog geen household name in de orgelwereld, maar hij doet er alles aan dit te worden door met opvallende programmakeuzes en -combinaties te komen. Zijn eerste cd, Crossing Borders, is een weerslag daarvan en hij doet precies wat de titel belooft. Want de Roemeense volksdansen van Bartók of zelfs werk van Einaudi in eigen bewerkingen op het beroemde Christian Müllerorgel in Haarlem spelen, grenst voor velen aan heiligschennis. Gelukkig laat Boelen voor de open geesten vol overtuiging horen dat het gewoon kan. En dat maakt deze orgel-cd tot een ware verademing. Acht componisten uit acht verschillende landen, onder wie Boelen zelf, bieden een muzikale reis die in de renaissance begint met een serieus Preludium en Fuga van Georg Böhm en die via onder andere bewerkingen uit Carmen van Bizet, het verstilde Just Relax van Boelen zelf en twee stukken van Einaudi (Passaggio en Nightbook, en het werkt nog ook) uitkomt bij het mooi etherische Spectrum I van Tüür. Boelen laat horen dat het orgel van de St. Bavo het allemaal makkelijk aankan en biedt ondertussen een orgel-cd die overtuigend over grenzen heen gaat.

Als er, buiten de liefde, één thema is dat ontelbare keren verklankt is, zijn het de seizoenen. Deze dubbel-cd heeft de zomer als thema en vergezelt het Zomerfestival van muziekzender Classic FM. Het album staat bol van sprankelende en uiteenlopende klassieke zomerhits, veelal fragmenten uit langere werken, waarbij gelukkig ook plaats is voor minder gangbare componisten als Glazoenov en Delius. Jammer is het wanneer zelfs deze hoogtepunten nog ingekort worden (een fade-out bij de ouverture van Mendelssohns Midzomernachtsdroom en een knip in Vaughan Williams’ The Lark Ascending). Over de muzikale kwaliteit hoeven we gelukkig niet te klagen: de kluizen van Warner staan garant voor topuitvoeringen, al had ik misschien liever een recentere uitvoering van Vivaldi’s Zomer uit De vier jaargetijden willen horen dan die van Scimone. Uiteraard blijft een dergelijk hoogtepuntenalbum altijd gefragmenteerd en misschien wat onbevredigend. Zoals een overheerlijk smakend maar in kleine porties geserveerd gerecht in een sterrenrestaurant kan doen snakken naar een heel bord van dat lekkers, zo wekken ook de stukken op deze cd’s vaak de muzikale eetlust op zonder die volledig te stillen.

Gelukkig kan de hongerige luisteraar in dat geval altijd naar de platenzaak snellen om de complete uitvoering in huis te halen.

PAUL JANSSEN

BENJAMIN ROUS

Over grenzen

KLASSIEKEZAKEN.NL

Klassieke zomerhits

augustus 2016

31

CDBESPREKINGEN middeleeuwen

middeleeuwen

RAMON LLULL

Temps de conquestes, de diàleg et desconhort

Granada 1013-1526

Hespèrion XXI, La Capella Reial de Catalunya o.l.v. Jordi Savall

Hespèrion XXI, La Capella Reial de Catalunya o.l.v. Jordi Savall

ALIAVOX 97884 94138584

ALIAVOX 84354 08099158 (SACD) / € 22,99

(2 SACD + BOEK) / € 44,99

In middeleeuws Zuid-Spanje was Granada een bloeiend economisch en cultureel centrum. Vandaar talloze belegeringen, telkens weer nieuwe dynastieën, machthebbers en religieuze leiders, met in hun gevolg kunstenaars van allerlei pluimage. Volks-, hof-, krijgs- en religieuze muziek in alle denkbare stijlen kwam tot ontwikkeling. Oudemuziekexpert Jordi Savall speurde ernaar in oude Spaanse codexen. Wat reconstrueerbaar bleek, is op deze cd samengebracht. Met 24 fascinerende tracks wordt een chronologisch overzicht geboden van wat zich in Granada gedurende vijfhonderd jaar muzikaal afspeelde. Dat is ongehoord gevarieerd. Bij instrumentale villancico’s waan je je in middeleeuwse straatjes. Bij geïmproviseerd oriëntaals gezang krijg je een idee van de Moorse, Arabische en Joodse invloeden. Andalusische klaagliederen verhalen over vreselijke moordpartijen en genadeloze vervolgingen. Vroegchristelijk gezang contrasteert hevig met Joodse of Mozarabische monodie, soms begeleid door exotische instrumenten als de oud, kanoun en ney – indrukwekkende klankkleuren. Granada als smeltkroes van stijlen, stromingen en idiomen – een breukvlak van culturen. Beginpunt vormt het jaar 1013, toen Granada werd gesticht, met als eindpunt 1502 toen katholieke koningen de joden verdreven en moslims een dwangbekering lieten ondergaan. Het wordt allemaal voorbeeldig uitgelegd in het kleurrijke boekje.

Dit jaar vieren we de zevenhonderdste sterfdag van Ramon Llull (spreek uit: ljoei!). Hij wordt beschouwd als de grootste denker en dichter van zijn tijd. Hij schreef in zijn moedertaal, het Catalaans, maar hij maakte zich ook het Latijn en het Arabisch eigen. Componeren deed hij zelf niet, maar hij leende diverse troubadourmelodieën om zijn poëzie van muziek te voorzien. Zijn lange leven en zijn vele reizen vormen voor Jordi Savall een dankbaar uitgangspunt voor weer zo’n fantastisch cd-project, met twee cd’s en een 312 pagina’s tellend boek in zeven talen. De opnamen werden op 28 november vorig jaar gemaakt in Barcelona, tijdens een concert dat de officiële start van het Llull-herdenkingsjaar markeerde. Waar Savall in eerdere grote cd-boeken nogal eens gebruik maakte van oudere opnamen, is wat we hier horen nog niet eerder uitgebracht. Savall neemt ons mee op een reis langs teksten en muziek, zowel Spaans middeleeuws als traditioneel Arabisch en Grieks, en die reis is aan de hand van het boek minutieus te volgen. Zoals altijd brengt Savall ook hier een fantastisch ensemble bijeen met musici uit vele windstreken.

JOS VAN DER ZANDEN

MARCEL BIJLO

Fascinerend

renaissance

Op reis met Jordi Savall

renaissance

ANONIEM, MALFEYT

CRISTÓBAL DE MORALES

La Roza Enflorese, Quatuor Alfama

Utopia

PAVANE 54109 39757824 / € 18,99

ETCETERA 87118 01015385 / € 22,99

Het Belgische ensemble La Roza Enflorese is gespecialiseerd in de Spaanse en Sefardische muziek van de zestiende eeuw. De Sefardiem, de Zuid-Europese Joden, hebben een heel eigen repertoire van liederen.

Dit repertoire leefde voort nadat in 1492 de Joden uit Spanje waren verdreven.

Invloeden ervan drongen door in de Spaanse muziek zelf en de meestal anonieme Sefardische liederen waren ook buiten Spanje bekend. Met een bezetting van zangstem, luiten, blokfluiten, percussie en ook een kleine accordeon is het klankbeeld aangenaam gevarieerd. Edith Saint-Mard heeft een warme stem met de donkere kleuren die zo goed bij deze muziek passen. Daarnaast werkt ook een strijkkwartet mee en worden de oude liederen en instrumentale stukken afgewisseld met composities van Philippe Malfeyt, de luitist van het ensemble. De accordeon lijkt in dit geheel een beetje een vreemde eend in de bijt, maar dat is hij eigenlijk helemaal niet. Anne Niepold laat haar instrument, hoewel dat in de renaissance natuurlijk nog niet bestond, naadloos invoegen in dit ensemble. Door de nieuwe composities plaatst La Roza Enflorese het Sefardische en Spaanse repertoire in een verrassend nieuwe context. Een heel mooie en originele cd.

Cristóbal de Morales was de oudste van wat we wel ‘de Grote Drie’ van de Spaanse renaissance noemen. De andere twee zijn Francisco Guerrero en Tomás Luis da Victoria. Zij baseerden hun muziek in belangrijke mate op de polyfonie van de Zuid-Nederlanders die in heel Europa dominant was.

Maar Morales is ook sterk beïnvloed door zijn Spaanse voorgangers Escobar en Peñalosa. Die hadden een veel soberder stijl met diepe, duistere klankkleuren. Dat aspect komt in het bijzonder naar voren in De zeven lamentaties voor de Goede Week die Morales componeerde en die nu door het Belgische ensemble Utopia op cd zijn gezet. Er zijn meer uitvoeringen, maar andere ensembles combineren Morales’ lamentaties altijd met werk van andere componisten en met gregoriaans. Hier horen we de lamentaties alle zeven achter elkaar. Utopia is een nieuw ensemble, maar de vijf zangers hebben hun sporen al ruimschoots verdiend, onder meer bij Philippe Herreweghe. Het zingen van deze bijna tot op het bot uitgeklede polyfonie vergt een enorme concentratie en Utopia weet hierin glansrijk te overtuigen. Sopraan, countertenor, tenor, bariton en bas zingen als het ware op één adem en dat is precies wat je nodig hebt voor deze prachtige muziek. Dus: telefoons uit en genieten maar!

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

Exilio

Aangenaam gevarieerd

32

augustus 2016

The Seven Lamentations

Zingen op één adem

CDBESPREKINGEN barok

barok

JOHANN SEBASTIAN BACH

GIOVANNI LEGRENZI

Concertos

Sonate & Balletti Clematis

Ausonia o.l.v. Frédérick Haas

RICERCAR 54004 39003569 / € 22,99

HITSARU 37602 52670006 / € 22,99

Het Belgische ensemble Clematis is al vele jaren aan het schatgraven in de muziek van de zeventiende eeuw. Op deze cd richten ze hun pijlen op een van de toppers uit de tweede helft van die eeuw. Composities van Giovanni Legrenzi zijn tegenwoordig zelden te horen. Ze hebben een beter lot verdiend. In huidige oren kunnen ze wat kortademig aandoen, maar destijds hield het publiek wel van onverwachte wendingen. De sonates buitelen vaak van de ene inval naar de andere en de vormen zijn nog lang niet zo gestandaardiseerd als bij volgende generaties.

De veertien musici van Clematis nemen onder aanvoering van de concertmeester Stéphanie de Failly de luisteraars mee op een avontuurlijke reis door vijf opusnummers en verschillende decennia, uiteenlopend van 1655 tot 1691. Aan het einde van de rit is al een vleugje Vivaldi te horen en in de dansdelen is enige Franse invloed bespeurbaar. In deze fraaie bloemlezing uit Legrenzi’s rijke instrumentale oeuvre is duidelijk gestreefd naar een maximale verscheidenheid, zelfs in de locaties waarop de opnamen met veel zorg zijn gemaakt: twee kerkjes, waarvan het ene nog iets meer nagalm heeft dan het andere.

Van Bachs vioolconcerten bestaan ook klavecimbelversies en van de klavecimbelconcerten zijn er ook versies voor viool, BWV 1052, en hobo, BWV 1053. Dit had dus ook een cd met vier klavecimbelconcerten kunnen worden of eentje met concerten voor viool en voor hobo.

Klavecinist Frédérick Haas koos voor de middenweg, waarbij hij in de twee klavecimbelconcerten natuurlijk zelf de solist is. De strijkers van Ausonia worden aangevoerd door violiste Mira Glodeanu, en zij soleert in de beide vioolconcerten. Een paar strijkers en een klavecimbel, meer heb je eigenlijk niet nodig. En die instrumenten zet je dan gewoon naast elkaar in de huiskamer, zo klinkt deze cd. Zo zou het dus ook geklonken kunnen hebben bij de familie Bach thuis. Door deze intieme benadering komen alle subtiliteiten in de uitvoering ook goed tot hun recht. Zo is te horen hoe Haas in zijn soli steeds allerlei vertraginkjes en v­ ersnellinkjes maakt, een effect dat bij een grotere bezetting en een ruimere opname wellicht verloren gaat. Deze cd zit vol met dat soort verrassingen, ook in de solistische bijdragen van Glodeanu. Een aanrader, deze huiskamer-Bach.

EDDIE VETTER

MARCEL BIJLO

Fraaie bloemlezing

barok

Huiskamer-Bach

barok

JOHANN SEBASTIAN BACH GoldbergVariations, BWV 988

GIOVANNI BATTISTA COSTANZI Sonate per violoncello

Bassoon Consort Frankfurt

Giovanni Sollima, Monika Leskovar, Arianna Art Ensemble

MDG 76062 3191461 (SACD) / € 22,99

GLOSSA 84245 62238015 / € 22,99

Hoewel Johann Sebastian Bach zijn beroemde Goldbergvariaties voor klavecimbel schreef en ze volgens zijn eerste biograaf Forkel waren bedoeld om de slapeloosheid van graaf Von Keyserlingk, gezant van Rusland in Saksen, te veraangenamen, is de variatiereeks boven alles een lesje in meerstemmig contrapunt in vele vormen en variaties. En dat betekent dat de noten naar om het even welk melodie-instrument verplaatst kunnen worden. Dat is in de loop der tijd ook gretig gebeurd en er bestaan vele bewerkingen. Die voor ­fagote­nsemble was er nog niet. Tot nu. Het negenkoppige Bassoon Consort Frankfurt speelt de complete Goldbergvariaties in een bewerking van consortleider Henrik Rabien. En om kort te gaan: het werkt. De brompot onder de houten blaasinstrumenten blijkt een aangename drager van de melodielijnen en de grootste variatie in klank en dichtheid zit in de bezetting. Die varieert van twee fagotten (Variatie 7 en 11) tot de volle ensemblebezetting van acht fagotten en een diep donkere contrafagot zoals in het Quodlibet. Ook bij de volledige bezetting blijft het een vrolijk feestje, waarbij vooral de stuiterende attaque van de fagot een extra dimensie toevoegt. Een goede aanleiding om de ­Goldbergvariaties weer eens met heel nieuwe en ‘schone’ oren te beluisteren.

Vanaf zijn zeventiende was de cellist en componist Giovanni Battista Costanzi (1704-1778) in dienst van kardinaal Pietro Ottoboni, de schatrijke mecenas aan wie ook Corelli en Händel veel te danken hebben gehad. De kardinaal was in vele opzichten rijk. Bij zijn dood liet hij niet alleen 530 schilderijen na (waaronder meesterwerken van Tintoretto en Veronese), maar ook naar schatting tussen de zestig en zeventig kinderen. Zijn beschermeling Costanzi componeerde opera’s, oratoria en andere werken. Daarnaast gaf hij Boccherini les en profileerde hij zich als cellist, wat hem de koosnaam ‘Giovannino del Violoncello’ (Jantje van de Cello) bezorgde. Op deze cd staan zeven van zijn cellosonates, waaronder twee voor celloduo. Ze laten horen hoe virtuoos Costanzi moet hebben gespeeld: griezeligheden in het hoogste register gaan hand in hand met pijlsnelle loopjes en andere verrassende technische hoogstandjes. Bij het gedreven spel van Giovanni Sollima hoor je als het ware de achttiende-eeuwse Romeinse luisteraars verrukt ‘ah!’ en ‘oh!’ roepen. Sollima overtuigt eerder door zijn energieke aanpak dan door loepzuivere intonaties. Op de laatste track brengt deze hedendaagse ‘Jan van de Cello’ als componist een hommage aan zijn grote voorganger.

PAUL JANSSEN

EDDIE VETTER

Bach op een brompot

KLASSIEKEZAKEN.NL

Jantje van de Cello

augustus 2016

33

CDBESPREKINGEN barok

hedendaags

DIVERSE COMPONISTEN

TERRY RILEY

RedHerring Baroque Ensemble o.l.v. Patrick Denecker

Ragazze Quartet, Slagwerk Den Haag, Kapok

ANTARCTICA 06089 17730326 / € 23,99

CHANNEL CLASSICS 07233 85378167 / € 23,99

François Couperin was kamermuziekmeester van de Zonnekoning en moest bijna iedere zondagmiddag voor muzikaal vertier zorgen. Dat deed hij niet alleen door zelf klavecimbel te spelen, maar ook door allerlei kamermuziekbezettingen aan te wenden. Dat ging volgens het mise-en-concertprincipe waarbij iedere bezetting kon worden gebruikt en muziek ter plekke werd gearrangeerd of partijen eenvoudig konden worden geïmproviseerd. Tegenwoordig werken we met ensembles met een vaststaande bezetting, maar dat was in de barok helemaal de praktijk niet: wie er was speelde mee en je maakte er maar wat van. Patrick Denecker en zijn ensemble laten op deze cd horen hoe dat werkte en hoe ook klavecimbelmuziek van Couperin het als kamermuziek uitstekend doet. Het ensemble met fluiten, violen en continuo heeft duidelijk plezier in deze onderneming en weet bovendien echt de indruk te wekken dat de muziek ter plekke ontstaat. Sopraan Soetkin Elbers zingt een paar prachtig ingetogen liederen, waar de instrumentalisten dan weer op doorgaan, en alle instrumenten krijgen zo nu en dan een solistische kans. Dat gebeurt op een ontspannen manier, zonder egotripperij en gefreak. Deze cd laat horen dat de uitvoeringspraktijk in de barok veel flexibeler en gevarieerder was dan we nu vaak denken.

Channel Classics verpakt deze Terry Riley-cd op ludieke wijze: het omslag heeft ribbeltjes die bij aanraking ritmisch verglijden, leuk bedacht.

Rileys In C is een klassieker, maar zoals Slagwerk Den Haag en het Ragazze Quartet het hier vertolken, zo hoorden we het nog nooit. Bijna drie kwartier lang worden de 53 muzikale frasen door de musici à l’improviste gekozen, waarmee nog eens de eigenaardige paradox wordt onderstreept dat er geen maximalere muziek bestaat dan minimal music.

Een caleidoscoop aan klanken trekt voorbij, fascinerende interacties van slagwerk en strijkers, met lange wervelingen, crescendi en decrescendi, en weergaloze climaxen. Nu eens ingetogen flarden, nauwelijks hoorbaar, dan weer machtige erupties van bellen, xylofoon, trommels en snijdende strijkpatronen. Het stuk is een reis door de tijd waarbij het scheppende en uitvoerende in elkaar overvloeien: de musici zijn even verantwoordelijk als de componist. Wie de Sunrise-muziek hoort, wordt nieuwsgierug naar de partituur en hoe er precies met de noten is omgegaan. Want zowat elk muzikaal genre komt hier voorbij, van pop en jazz tot klassiek. Repetitief, reflecterend, geheimzinnig, hypnotisch – als de 81-jarige meester in september aanstaande naar Utrecht komt, moet hij dit echt horen.

MARCEL BIJLO

JOS VAN DER ZANDEN

La muse et la mise

Four Four Three

Muziek die ter plekke ontstaat

hedendaags

Een caleidoscoop aan klanken

opera

ERIKS ESENVALDS St Luke Passion SacredWorks

RUGGERO LEONCAVALLO

Ieva Parsa e.a.

Lets Radiokoor, Sinfonietta Riga o.l.v. Sigvards Klava

Ermonela Jaho, Stephen Gaertner e.a.

BBC Singers, BBC Symphony Orchestra o.l.v. Maurizio Benini

ONDINE 07611 95124727 / € 20,99

OPERA RARA 79293 8005522 (2 CD’S) / € 45,99

Echo’s van Andrew Lloyd Webber, invloeden van filmcomponist Howard Shore, een stevige dosis Arvo Pärt met geluidseffecten en ja, flarden van authentiek klinkende momenten: de gewijde werken van de Let Eriks Esenvalds zijn er voor die klassieke liefhebbers, die zich in spannend, maar niet baanbrekend modern werk willen wentelen. De St Luke Passion uit 2014 gaat opwindend van start, in het midden van het verhaal, met een koor dat er in het Engels om schreeuwt dat Christus gekruisigd moet worden. In een half uur werkt Esenvalds het lijdensverhaal af en schuwt daarbij het directe effectwerk niet, zoals de suggestieve hamerslagen terwijl Christus zingt: “Vergeef hen, Vader, want ze weten niet wat ze doen!” Het werk blijft genadeloos eender van toon. De Litany of the Heavens (2011) bevat een bandopname van een oude katholieke priester en doet daarin enigszins denken aan Jesus’ Blood Never Failed Me Yet van Gavin Bryars. De twee andere werken op de cd – A Drop in The Ocean en The First Tears – hebben een reflectief karakter. De uitvoeringen – ruim en bijna galmend – van het Lets Radiokoor, solisten, onder wie een musicalachtige tenor met bijzonder goed Engels, en Sinfonietta Riga onder leiding van Sigvards Klava zijn overtuigend: de musici leggen hun hart en ziel in de muziek.

Toegegeven, het is een draak van een verhaal met een hoog huilendezigeunerjongen-gehalte. En toch… In de verte doet Leoncavallo’s Zazà aan Adriana Lecouvreur van Cilea denken. De heldin is een gevierde zangeres die een gecompliceerde verhouding begint met een man van wie ze niet weet dat hij getrouwd is. Net als Adriana wordt zij bijgestaan door een oudere collega, die ooit haar minnaar is geweest en die nog steeds van haar houdt.

Maar anders dan Adriana gaat zij er niet aan dood. Geconfronteerd met de dochter van haar minnaar (zakdoekje bij de hand?) neemt zij een fier besluit en verlaat de oplichter. Geen moord, geen zelfmoord, maar een met stille tranen overgoten drama. Ermonela Jaho beschikt over een lichte sopraanstem met zilveren boventonen: mooi en zeer belcantesk. Té, eigenlijk; ik had liever wat meer volume willen horen. Stephen Gaertner is een prima Cascart: zijn grote hit Zazà, piccola zingara zingt hij met veel inleving en warmte, al doet hij mij zijn illustere collega’s niet vergeten. Riccardo Massi zingt misschien niet echt mooi, maar hij lijkt het verismo in zijn bloed te hebben en geeft Milio een echt smoel.

HEIN VAN EEKERT

BASIA JAWORSKI

Zazà

Hart en ziel

KLASSIEKEZAKEN.NL

Zilveren boventonen

augustus 2016 35

CDBESPREKINGEN opera

opera-dvd

WOLFGANG AMADEUS ­MOZART

GEORG FRIEDRICH HÄNDEL

Thomas Hampson, Christiane Karg e.a.

Chamber Orchestra of Europe, Vocalensemble Rastatt o.l.v.Yannick Nézet-Séguin

Patricia Petibon, Philippe Jaroussky e.a.

MusicAeterna, Freiburger Barockorchester o.l.v. Andrea Marcon

DG 00289 47959458 (3 CD’S) / € 44,99

ERATO 19029 5974367 (2 DVD’S) / € 26,99

Yannick Nézet-Séguin zet zijn reeks Mozartopera’s voort met Le nozze di Figaro, de vorige zomer opgenomen in het Festspielhaus van Baden-Baden. De solistenbezetting doet al even luxueus aan als dit kuuroord. Toch zijn enkele zangers, niet aardig maar wel eerlijk gezegd, al enige tijd op hun retour, zoals Thomas Hampson (Graaf), Anne Sofie von Otter (Marcellina) en Rolando Villazón (die als Basilio weer eens de clown uithangt). Ze zijn in elk geval passend gecast. Tegenover deze oudere garde staan solisten die hun bloeitijd beleven. Luca Pisaroni is een potente Figaro, Christiane Karg een hartveroverende Susanna, Angela Brower een jeugdige Cherubino met een wat dunne maar wel aantrekkelijke stem. Zij vormen een fraai ensemble met Sonya Yoncheva (Gravin), zo te horen de ster van de toekomst. Yannick Nézet-Séguin zet er meteen de vaart in. De ouverture vliegt voorbij. Het Chamber Orchestra of Europe lijkt er de hand niet voor om te draaien en doet alsof het op ‘authentieke’ instrumenten speelt. Daarop zijn wel subtielere nuances mogelijk, zoals vooral René Jacobs heeft bewezen, maar deze uitvoering schittert en sprankelt genoeg voor een paar uur ongecompliceerd luistergenot.

Händels Alcina is een van de eerste werken die op de voorgrond traden in de herleving van het operawerk van de meester. Sinds de tijd dat Dame Joan Sutherland in prachtige gewaden door de opera wandelde, is er veel veranderd. Niet alleen is de oudemuziekbeweging tot bloei gekomen – het Freiburger Barockorchester en dirigent Andrea Marcon zorgen voor een kleurrijke, slanke en dramatisch sterke begeleiding – maar ook de theatrale kracht van de barokopera is gegroeid. En hoe. Al aan het begin van de opera moet Bradamante, als man verkleed, toezien hoe haar verloofde Ruggiero door Alcina wordt beklommen. Alcina en haar zuster Morgana worden voorgesteld als seksverslaafde verleidsters, die in werkelijkheid twee oude vrouwen zijn. Regisseuse Katie Mitchell, koningin van de splitscreentechniek, centreert de actie in een slaapkamer met donkere vertrekken eromheen: gaan de twee tovenaressen door een deur, dan veranderen ze direct van leeftijd. Philippe Jaroussky zet de jonge Ruggiero neer als een verwende, opvliegende jonge minnaar. Krachtig is Katarina Bradic als zijn verloofde Bradamante. Anna Prohaska maakt van Morgana meer dan het pittige zusje van de titelheldin, en als Alcina is Patricia Petibon niet de weldadigst zingende vertolkster in de uitvoeringsgeschiedenis, maar haar karakterisering is uit één stuk en nimmer oppervlakkig.

Le nozze di Figaro

Schitterend en sprankelend

Alcina

Een verwende minnaar

ek e k k e k uzi era e ssie Muzie ek ak uw Op lk • i e M • Kla e z k • i e kvl u n• e advertentie a d z N i o e k a z s u M wereldmuziek F k • e s a R k O e zi op/ •J Kla k• vla urele era uw Mu ziek • zie k • olk en • P Raak Op t l Nie u F de u • u / • u m O ra eM azz • Pop vlakk turele ek • C ereld Muzie uw • Ope lk • J k i l n a z e u W e i e a u C • k N R k• z m iek k • Fo k ele vla eld Jaz Pop/ ass Muzie ziek ek zie r l i r k u z u e K a t u l a M • • W Sources Mu Cu ke ude ldm iek • ek en le R uzi k • O euwe ssie akk ulture ziek • Were z l era a u M Levon Minassian e.a. l v K u e viaude Nu M Nederland • in heel ie Ni ak Op C z d • m e a k • u • • k d e R k l LONG DISTANCE ARMENIA 31490 28096224 a z k /Fo e ie zi • O we M ere uzi Jaz • Pop per rele muzie kkabel ass digitale Mu l u e W • u M O i t € 22,99 K e l z • ie ak z• iek iek • olk Cu en ude Mu reld uziek •N Jaz p/F vlakk ele Ra lass • O euwe pera uz We o • K M P k M k k r • l e i • zi Nadat hij zich jarenlang had vermaakt met de mandoline vond de ke Frans-Araa ltu de ek uzi • N zz • O op/Fo kken Cu eldmu ssie uzi le R Ou • e e M pera a a meense Lévon Minassian de duduk. Dit Armeense dubbelrietinstrument P r l r J k Kla de M iek • w u v • e M u O ult We lk • kken aak uzi ke heeft wat weg van de hobo, maar met een onvergelijkbaar zacht, Ou rondMenuzwee- • Nie zz • e R iek • C eldm ziek • lassie /Fo a l l a p a e v J r u r r o u ein lk • moedig timbre. Minassian raakte verslingerd aan het instrument, vond z u e K ako n u lte •P W eM Op Rac c r t z r meun d e e M iek • o d n • C d k e F u l e l de grote dudukspeler Djivan Gasparyan zijn voorbeeld en leermeester en is / k • e e k e r uz op ssi • O ieuw zie lak ltur uziek • We inmiddels de man die de traditie verder draagt en uitbreidt. Op zijn derdePso- aakv Kla e M uziek Mu Cu d • m e k •N z u • k d e R k l lo-cd, Sources, gaan traditie en voorzichtige vernieuwing hand in hand, rmaar le re • O we M uzi lassie zie iek era az e e z u p k M u u •J M O K m eu zie • W ieke k • i e het blijft vooral verwonderd luisteren naar de intense klank vanCde ultduduk, l • d u l k d z N o k s re /F zie KlasCAIWAY: kke Ou e Mkanaal Jaz zie ra • 807 doorgaans versterkt door een tweede duduk die zorgt voor een hypnotiserenWe Mu Pop akvla Mu ziek • k• • euw Ope l i e • e o k k a N F d e de drone. En of het nu gaat om een vrolijk melancholisch volkswijsje bewerkt R u • ult en ssie uzi OuKPNe&MXS4ALL: op/ 824 ra • Jazz kanaal akk turele ek • C P e l Kla de M iek • UPC w v door de Armeense musicoloog en componist Komitas of een instrumentale p • u k l O 819 lk • kkenkanaal uzi •ZIGGO: Cu • uz Nie z& Raa Ou aria van de Armeense /Fo le1819*) ldm ziek la k• a z p e M era • e v e J e (of r i r o k w u z • u e P a u t p u operacomponist Armen l a M k • • W Cu Nie z • O ke e R type•ontvanger Fo* lafhankelijk ldm iek • ek en van lhet Dikranian, het blijft beuzi k ere op/ vlakk ssie z ure ziek t Jaz a P u M l l W u • • e K M toverend om naar de mu aak analoge k• voor zie uzi ude • C kabelfrequenties: en keonzeiewebsite k• le R ziek reld Muzie lassie • O we M akk z l e e duduk te luisteren. Ook gesteund door andere volksinstrumenten als de kau pe r v k u M K zie •O ieu e aak Cultu eldm ek • W sieke • u d R z N mantcha, de setar of de tar, blijft het instrument van Minassian fier overeind k M r • s Ou Jaz zie p/ k• uzi rele we pera We Kla iepleen vertellen de meeslepende melodieën van vreugdevolle lijdzaamheid Mu ziek • lk • n • Po ieu ultu muzen k • ieke M iek • e o O N e C F d i u • / e z • ld zier op de fundamenten van pijn. Het maakt Sources tot een even lt uals uz Ou repakkende ass e M pera azz • Pop vlakk Cu We ieke M k • Kl ude M ziek • ieuw • •J k ontroerend mooie reis naar het hart van de Armeense (volks)muziekcultuur.

O n a k k l e a O ss zie zie Mu ra • N Jazz • p/Fo akk rele R Kla Mu ziek • uwe o mu ssieke kvl e • u P a e d t p l l a k e d • u l i O R re la n M PAUL JANSSEN Cu Ou /Fo • Nconcertzender.nl z• • K iek We kke lturele iek • k • late Jaz Popnaar era muziek v e z om luisteren op internet en kabel i k p u • • k u uz z e a C O k n uzi Mu we M azz Fol lakke ele Ra iek • ereldm / M e p ud kv W Po ke ieu lk • J k tur ldmuz 36 augustus 2016 sie k• Raa • Cul •O a•N e s a o e r i e a k l l z e e u K re p/F ele Ra W ek er zi u i M o • t • p u z l P e u k M e Cu m iek • O en • iek ltur uzi euwe reld e Muz Klass k Cu i eM We k lak zi HEIN VAN EEKERT Mu

EDDIE VETTER

De Concert zender

Traditie en voorzichtige vernieuwing

COLUMN HANS HEG

D

De titel van haar nieuwe cd kan ook als motto dienen voor het herboren label Globe Records. Na veel speurwerk koos blokfluitiste Saskia Coolen voor A Breath of New Life, omdat de zes gerestaureerde instrumenten die zij bespeelt oorspronkelijk uit de achttiende eeuw stammen. De (alt)fluiten werden onder anderen gebouwd door de destijds vermaarde Amsterdamse ‘f luytenmakers’ Engelbert Terton en Willem Beukers. Bij toeval is ook een kleine sopranino boven water gekomen.

Letterlijk zelfs: hij werd opgevist uit de slotgracht van Huys Dever, een kasteeltje in Lisse.

De leerzame toelichtingen van Coolen over dit bijzondere instrumentarium en het geselecteerde ‘Nederlandse’ repertoire uit die tijd zijn minstens zo boeiend als haar degelijke, soms wat brave uitvoeringen met klavecinist Patrick Ayrton en gambist Rainer Zipperling. Maar ja, wanneer hoor je nog muziek uit de periode dat Amsterdam een tijdje hét centrum van Europa was.

Vooral als het om instrumentenbouwers en muziekuitgevers ging. Want laten we wel zijn: vaardige componisten als de graaf Van Wassenaer, Carolus Hacquart, Pieter Bustijn, Johan Schenck en Jacobus Nozeman moeten het soms afleggen tegen beroemde tijdgenoten.

Toch een mooi gebaar dat het weer opgestarte Globe dit heeft willen vastleggen. De in 2001 overleden oprichter van dit kwaliteitslabel, Klaas Posthuma (een flamboyante figuur en doordrammer om wie niemand heen kon), zou trots zijn geweest op deze uitgave. Het is een mooi vervolg op de serie lp’s en cd’s die hij indertijd met Camerata Trajectina realiseerde. Zo zou hij ook tevreden en met stralende blik het Globe-exemplaar 0588/1000 met de

NIEUW LEVEN VOOR GLOBE drie Cellosuites van Benjamin Britten aan me hebben overhandigd.

Ga dat maar eens beluisteren! En durf niet te beweren dat je deze opname niet ontzettend goed vindt! Merkwaardig dat ik vijftien jaar na zijn dood nog steeds de gepassioneerde stappen van deze muzikale reus achter me hoor. Maar ook postuum heeft Klaas nog steeds gelijk. Quirine Viersen brengt het oorspronkelijk voor Rostropovitsj geschreven drieluik (weliswaar niet zo bedoeld) zonder het pathos en de dramatiek van de Russische grootmeester. Bij Viersen is alle aandacht gericht op kamermuzikale intensiteit. De spanningsboog is helemaal naar binnen gericht.

Voer voor fijnproevers.

En wat stelt die handgeschreven cijfercode op elk exemplaar eigenlijk voor? Dat er duizend exemplaren worden aangemaakt en dat je de gelukkige bezitter van nummer zoveel kunt worden. Dit gevoel had ik met name bij het beluisteren van het cd-debuut van het Magma Duo: de violiste Emmy Storms en pianiste Cynthia Liem. Musici die hun vak verstaan, die weten wat samenspelen is, die het avontuur niet uit de weg gaan, achter de noten kunnen kijken en die ook een kwinkslag of muzikale grappenmakerij kunnen waarderen.

En die dat ook met lef kunnen opdienen.

Dat werd al duidelijk tijdens het Oskar Backconcours in 2011, toen Emmy en Cynthia de prijs voor de beste vertolking van het speciaal voor dit concours geschreven werk van Reza Namavar kregen: In de magmakamer. Vandaar dat ze zich sindsdien het Magma Duo noemen. Met name het tweede deel van hun ‘recital’ (na de Sonate van Poulenc, Namavar en de tot op de dag van vandaag wat taaie Sonate van Matthijs Vermeulen) is ijzersterk en muzikaal in de roos. De Two Pieces van Aaron Copland zijn ware juwelen en worden ook zo

gespeeld. De tot slot geprogrammeerde Tweede sonate van Aleksey Igudesman (net als Namavar een plaatpremière) krijgt net zo’n uitbundige versie van het duo als Poulenc of die hilarische Ukelele Serenade van Copland.

BENJAMIN BRITTEN CELLO SUITES

QuirineViersen GLOBE 87115 25525900

VOER VOOR FIJNPROEVERS

KLASSIEKEZAKEN.NL

DIVERSE COMPONISTEN WORKS FOR VIOLIN AND PIANO

Magma Duo GLOBE 87115 25526303

DIVERSE COMPONISTEN A BREATH OF NEW LIFE

Saskia Coolen e.a.

GLOBE 87115 25526402

augustus 2016

37

Aanbevolen door uw

BROEKMANS & VAN POPPEL Met meer dan 12000 verschillende titels op voorraad is Broekmans & Van Poppel hét adres voor uw klassieke muziek op cd, sacd, dvd en blu-ray. Op de eerste verdieping vindt u een ruime sortering in alle stijlgenres: van gregoriaans tot hedendaagse klassieke muziek. Op onze bladmuziekafdeling vind u een royale keus aan partituren en vakliteratuur, zowel nieuw als tweedehands. De winkel ligt in het Amsterdamse museumkwartier, vlak naast het Concertgebouw. Vanaf het Centraal Station neemt u de trams 5, 16 of 24 en vanaf station Amsterdam Zuid tram 5; halte Museumplein.

Bestellen kunt u via e-mail: cdafdeling@broekmans.com en via onze website: broekmans.com.

Van Baerlestraat 92, Amsterdam Tel. 020-679 6575 broekmans.com

QUENTIN, GUILLEMAIN Conversations NEVERMIND

ALPHA 37600 14192357 / € 22,99

Wie uitgeluisterd is op barokmuziek nodig ik van harte uit om uit de stoel op te veren en naar de winkel te gaan voor de nieuwe cd van het kwartet NEVERMIND. Het programma omvat muziek van Jean-Baptiste Quentin en Louis-Gabriel Guillemain, twee relatief onbekende componisten die in dit geval staan voor prachtige werken voor fluit, viool, viola da gamba en klavecimbel. NEVERMIND speelt virtuoos en expressief. Ik heb natuurlijk speciaal op hun samenspel gelet in verband met de titel van de cd: Conversations. Ik kan niet anders concluderen dan dat deze muzikale ‘gesprekken’ van hoog niveau zijn en boeien van begin tot eind. Een genot om als luisteraar stilzwijgend aan te mogen sluiten.

Hugo de Groot, verkoper

VAN DER MEER/HET CULTUURCAFÉ De vernieuwde boekhandel van der MEER/Het Cultuurcafé aan De Keuvel 1 in Noordwijk-Binnen is meer dan de moeite waard om te bezoeken. Van der MEER biedt een ruime keuze aan kwaliteitsmuziek, films en series. Bezoek de speciale muziek- en filmafdeling in de winkel voor een groot aanbod aan klassiek, jazz en de betere populaire muziek op cd en vinyl. Of bekijk het aanbod en bestel in onze webshop boekhandelvandermeer.nl In Het Cultuurcafé wordt bovendien het hele jaar een cultureel en literair programma aangeboden en serveren de medewerkers u graag heerlijke koffie, thee, broodjes en andere lekkernijen.

De Keuvel 1, Noordwijk Binnen Tel. 071-3613073 boekhandelvandermeer.nl

38 augustus 2016

ERIK SATIE

The Complete Solo Piano Music Jean-Yves Thibaudet DECCA 87184 56046023 (6 CD’S) / € 29,99

Met de productie van zes cd’s met het volledige pianowerk van Erik Satie heeft de wereldbefaamde Franse pianist Jean-Yves Thibaudet een topprestatie geleverd. Het verschijnen van de cd’s hangt samen met de honderdvijftigste geboortedag van Satie, geboren op 17 mei 1866. Satie, die componisten als Debussy en Stravinsky beïnvloed heeft, leefde als een zonderling. Na zijn dood werd in zijn appartement een groot aantal werken gevonden. De werken die Thibaudet heeft opgenomen zijn alle door Satie geautoriseerd, met een handtekening. Op indrukwekkende wijze vertolkt Thibaudet dit omvangrijke oeuvre, met veel gevoel maar ook een perfecte techniek. Voor de liefhebber van de pianomuziek van Satie is dit album een onmisbaar pareltje.

Peter van Blanken, verkoper

SPECIALIST BOEKHANDEL DOMINICANEN Duizenden boeken en muziek in een hemelse ambiance; sinds december 2006 is kwaliteitsboekhandel Boekhandel Dominicanen gehuisvest in de ruim zevenhonderd jaar oude Maastrichtse Dominicanenkerk, vlakbij het mooie Vrijthof. Bij Boekhandel Dominicanen vindt u een prachtig assortiment boeken, van kinderboeken tot kunst, van literatuur tot Limburgensia en van recht tot reizen. Sinds maart 2015 is op de eerste verdieping een volwaardige muziekafdeling toegevoegd met cd’s, dvd’s en vinyl: een breed assortiment klassieke muziek, aangevuld met de betere popmuziek. Op het culturele podium van Boekhandel Dominicanen vinden wekelijks activiteiten plaats zoals signeersessies, debatten, lezingen, interviews en muzikale optredens. Ook worden hier exposities gehouden.

Dominicanerkerkstraat 1, Maastricht Tel. 043-4100010 libris.nl/contact/ dominicanen

DIVERSE COMPONISTEN Cantar

Pacho Flores, Konzerthausorchester Berlin o.l.v. Christian Vásquez DG 00289 47910688 / € 22.99

Een sensationele Venezolaanse trompettist, winnaar van het M ­ aurice André-concours: zo wordt Pacho Flores aangekondigd door niemand minder dan Rolando Villazón op zijn debuut-cd bij Deutsche Grammophon. Flores is een exponent van El Sistema en wordt hier begeleid door het Konzerthausorchester Berlin. Achttien afwisselende bekende en minder bekende composities van Händel, Neruda, Oscher, Daquin en anderen voor trompet en orkest worden gespeeld met een gemak en een vanzelfsprekendheid waar je stil van wordt.

De zuivere toon van deze trompettist en de helderheid van de opname maken deze cd tot een waar luisterfestijn. Pacho Flores verrast ons met een top-cd die naar meer smaakt.

Paul Smeets, verkoper

BOEKHANDEL HIJMAN ONGERIJMD NIEUW IN ARNHEM! Vanaf half september verkoopt boekhandel Hijman Ongerijmd klassieke muziek. Dat doen we in de Salon classique. In de Salon classique vindt u een uitgelezen collectie klassieke cd’s en dvd’s. En u bent er welkom voor een kop koffie met leesvoer.

Regelmatig staan er activiteiten op het programma, zoals lezingen en livemuziek. Loop de trap op en de klassieke boventonen komen u tegemoet. De Salon classique is uitsluitend op vrijdagen en zaterdagen geopend, daardoor kunnen wij altijd een advies op hoog niveau garanderen. U kunt iedere dag bestellen via peter@hijmanongerijmd.nl en uw bestelling kan iedere dag in de boekwinkel worden afgehaald. Kom snel een kijkje nemen in dit nieuwe klassiekemuziekparadijsje!

Boekhandel Hijman Ongerijmd Grote Oord 15, Arnhem Tel. 026-4424938 hijmanongerijmd.nl/ salon-classique KLASSIEKEZAKEN.NL

SCHÖNBERG, SIBELIUS Violin Concertos

Hilary Hahn, Swedish Radio Symphony Orchestra o.l.v. Esa-Pekka Salonen DG 00289 47773467 / € 14,99

Het Vioolconcert van Schönberg werd lange tijd door veel violisten ‘onspeelbaar’ geacht. Het spelen van dit concert lijkt Hilary Hahn echter nauwelijks moeite te kosten. In haar handen klinkt de muziek prachtig vloeiend en lyrisch, maar zeker ook dramatisch. Je zou als luisteraar haast vergeten dat dit een van de moeilijkste stukken uit het vioolrepertoire is. In het concert van Sibelius is het spel van Hahn iets afstandelijker, waardoor de muziek een passend, wat mysterieus, laagje ijs krijgt. Salonen begeleidt voortreffelijk, volledig op één lijn met zijn soliste. Zeer aanbevolen!

Peter Vijfvinkel, verkoper

augustus 2016

39

KLASSIEKE Ki nderZ AKEN

...VOOR KINDEREN EN ANDERE VOLWASSENEN

POSITIEVE JALOEZIE Ben jij weleens jaloers? Op een broertje, zusje, op een klasgenoot die goed kan dj’en of pianospelen op een schoolavond of bij een muziekwedstrijd? En jij, Edwin? Weleens jaloers? Ik ben nooit jaloers.

Ho, nooit? Nooit! Ik kan wel ‘positief jaloers’ zijn, dat betekent bij mij: iemand bewonderen. Ik vind het geweldig naar musici te luisteren en te kijken, en te denken: is het niet ongelofelijk dat zij dat allemaal kunnen?!

Dan lach ik en ga ik, positief jaloers, monter verder met een verhaaltje schrijven of repeteren. Ik stapte na een concert op violiste Simone Lamsma af en zei vals sissend tussen mijn tanden: “Ik ben jaloers op je,” en meteen erachteraan, “positief jaloers. En stel je voor dat iedere Nederlander een eurocent geeft voor elk uur dat jij gestudeerd hebt. De minister van cultuur zou dat bedrag graag willen hebben om te kunnen besteden aan jonge, frisse nieuwe initiatieven.”

Twee namen. Veelkunners. Musici om positief jaloers op te zijn.

André Previn. Hij is pianist, componist en dirigent. Dat alleen al. Hij componeerde een vioolconcert voor violiste Anne-Sophie Mutter en dirigeert. Je hoort hoe hij ook een jazz-filmcomponist is, maar dan duikt hij weer in de donkerte, de grilligheid. Fantasieknopje op je hoofd tolt op volle toeren. Ik wilde na het slot van het derde deel filosofie gaan studeren.

Zijn jazzkant: er is een box met vier cd’s en daar staat muziek op van acht lp’s. Lp’s?

Ja, dat zijn die grote ronde zwarte vinylpannenkoeken (met een n) waar je een naald opzet. Op mijn twaalfde jaar hoorde ik voor het eerst de compositie General Custer.

40 augustus 2016

Wie is die pianist? André Previn. Hij greep mij bij mijn jongensharen. Jazz van alle tijden.

PREVIN, BERNSTEIN VIOLIN CONCERTO, SERENADE Boston Symphony Orchestra, London Symphony Orchestra o.l.v. André Previn DG 00289 47450

Zangeres Eileen Farrell.

Zij beweegt zich net zo makkelijk in het klassieke (cd: Verdi Arias, om je gelijk op het operaspoor te zetten) als in het lichte repertoire. Hoe zij dat kan? Zij zegt: “Het is alsof ik met een wichelroede loop, het komt op m’n pad, het is er gewoon. I can’t help singing.”

Farrell en The American Songbook. Cd: This fling called love. Luister maar eens naar Spring is here. En wie maakte een aantal arrangementen? André Previn.

Tip. Altijd nieuwsgierig blijven en om een hoekje kijken. Voor je het weet ligt er een verrassing.

Nou dag.

ANDRÉ PREVIN EIGHT CLASSIC ALBUMS

REAL GONE JAZZ 50364 08136121

Edwin Rutten

Iedere mailer krijgt de Klassieke Kinderzaken konde De 13de mailer ontvangt de cd The Young Person’s Guide to the Orchestra & the Big Band.

EDWINRUTTEN@EDWINRUTTEN.NL

PPS. POSITIEF JALOERS OP LEONARD BERNSTEIN EN MICHEL LEGRAND. PS. WICHELROEDE: EEN HAZELAARSTOK IN DE VORM VAN EEN VORK, WAARMEE JE OVER EEN LANDJE LOOPT OM ONDERAARDSE

THIS FLING CALLED LOVE Eileen Farrell, Percy Faith SEPIA 50551 22112228

WATERSTROMEN TE VINDEN. PPS. VINYL: MATERIAAL WAARVAN EEN LP, EEN LANGSPEELPLAAT, GEMAAKT WORDT.

PUZZEL Jan Peter Raat

OLYMPISCHE WEGSTREPER

Veel componisten hebben zich laten inspireren door de Griekse mythologie. In deze Olympische maand staan in de wegstreper de namen van diverse werken kriskras door elkaar en mogen de letters meerdere malen gebruikt worden. De overgebleven letters vormen in volgorde van links naar rechts en van boven naar beneden een andere compositie, geïnspireerd door de bewoners van de Olympus.

De weg te strepen namen zijn, in alfabetische volgorde: Idomeneo Daphnis et Chloé Acis and Galatea Iphigenie in Aulis Dido and Aeneas Antigone Ilia Elektra Ariadne auf Naxos Les Troyens Euridice Bacchus et Ariane L’Olympiade Helena Castor et Pollux Medea Hercules Comus

Penelope Prometheus Sirene Syrinx Venus and Adonis

Nais Oreste Orpheus Orfeo Osiris Pan

OPLOSSING 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

PRIJSWINNAARS Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 8 september 2016 naar: Vereniging Klassieke Z­ aken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 exemplaren van de uitgave Colour me Classical verloot.

Met dank aan Universal Music.

OPLOSSING PUZZEL Klassieke Zaken Magazine nr. 3-2016 Jorge Bolet, Lazar Berman, Emil Gilels KLASSIEKEZAKEN.NL

NAAM PLAATS MW. S. OOSTERBOS NUNSPEET DHR. M. VAN TIJN AMERSFOORT MW. A. BREESCHOTEN- HERBERT OOSTERHESSELEN DHR. R. WINDHAUSEN NIJMEGEN MW. J. DEN ISEGER ZOETERMEER DHR. R.R. DE GROOT ROTTERDAM DHR. H.E. GRASDIJK DALFSEN MW. A. KUYPER CASTRICUM DHR. L. TAKS NIJMEGEN MEREL ROMMERS ALKMAAR

De prijswinnaars ontvangen de cd: ­Martha Argerich & Friends.

Met dank aan Warner Classics. augustus 2016

41

KLASSIEKE ZAKEN SPECIALISTEN  Winkels met postorderservice

De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR

BOEKHANDEL FEIJN  Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl ALMELO

EMMEN THE READ SHOP XL VERMEER

ENSCHEDE

HILARIUS BROEKHUIS  Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

BOEKHANDEL BROEKHUIS  Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

AMERSFOORT

ERMELO RIEMER & WALINGA CD AFD. 

DE ALGEMENE BOEKHANDEL  Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

GOES BOEKHANDEL DE KOPEREN TUIN 

BROEKMANS & VAN POPPEL 

GRONINGEN BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

CHARLES MUZIEK

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl CONCERTO 

Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu APELDOORN NAWIJN EN POLAK BOEKVERKOPERS 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

ARNHEM BOEKHANDEL HIJMAN ONGERIJMD 

Grote Oord 15 / 026-4424938 www.hijmanongerijmd.nl/salon-classique

DE BILT BOUWMAN BOEKEN 

Hessenweg 168 / 030 2200112 www.libris.nl/bilthoven

BERGEN OP ZOOM QUIST BOEKHANDEL 

Fortuinstraat 22-24 / 0164-240232 www.quistboeken.nl

BREDA MUZIEKHANDEL SPRONK / DE VRIJE BOEKHANDEL 

Veemarktstraat 40/ 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl

COEVORDEN MUSIC & MORE 

Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

DELFT MUZIEKHANDEL VAN BUYTENE 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

DEN HAAG VELVET / PAAGMAN 

Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.velvetmusic.nl

DORDRECHT DE MUZIEKDRAGERIJ

Voorstraat 411 / 078-6163489 www.demuziekdragerij.com DRACHTEN BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl HET CARILLON

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl NOORDWIJK BOEKHANDEL VAN DER MEER/HET CULTUURCAFÉ 

De Keuvel 1 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer

OLDENZAAL BOEKHANDEL BROEKHUIS 

PLATO GRONINGEN 

OOSTERBEEK PLANTAGE MEIJER & SIEGERS 

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

HAARLEM BRUNO KLASSIEK 

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl HEERENVEEN BINNERT OVERDIEP 

Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl HENGELO BOEKHANDEL BROEKHUIS 

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl HOUTEN BOEKHANDEL WIJS

Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl KRIMPEN A/D IJSSEL BRUGZICHT BOEKEN & MUZIEK 

Stad en Landschap 25/29 / 0180-590237 www.brugzicht.nl

KROMMENIE ERWIN VERMAST CD-DVD SHOP 

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl LAREN LARENSE BOEKHANDEL 

Naarderstraat 9 / 035-5382312 www.larenseboekhandel.nl LEEUWARDEN BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl POORT 

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl LEIDEN PLATO LEIDEN 

VELVET MUSIC  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

42 augustus 2016

KROESE KLASSIEK 

In den Vijfhoek 63/65 / 0541-535398 www.boekhandelbroekhuis.nl

DRIEBERGEN CD ARTLINE V.O.F. 

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

NIJMEGEN

BOEKHANDEL ROELANTS  LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

EINDHOVEN BULLIT KLASSIEK 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

MIDDELBURG DE DRUKKERIJ 

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

AMSTERDAM BOUDISQUE MUZIEK EN FILM 

Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

MAASTRICHT

BOEKHANDEL DOMINICANEN  Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl

Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

MAASSLUIS MASTERSOUND 

Utrechtseweg 208 / 026-3341047 www.plantagemeijerensiegers.nl

RODEN BOEKHANDEL DAAN NIJMAN 

Heerestraat 87 / 050-5012967 www.daannijman.nl

ROTTERDAM DE DOELEN WINKEL 

Schouwburgplein 50 / 010-2171775 www.dedoelen.nl SCHAGEN BOEKHANDEL PLUKKER 

Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl

SNEEK BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl SOEST BOEKHANDEL VAN DE VEN 

Soesterbergsestraat 54-C / 035-6012419 www.boekhandelvandeven.nl VELP BOEKHANDEL JANSEN & DE FEIJTER 

Emmastraat 6 / 026-3628959 www.eenpassievoorboeken.nl VENLO SOUNDS RECORDSHOP BV 

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

WIJK BIJ DUURSTEDE BOEKHANDEL PETTINGA 

Markt 12 / 0343-577300 boekhandelpettinga@planet.nl ZUTPHEN MUSIC ALL IN 

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net ZWOLLE PLATO ZWOLLE 

Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl WAANDERS IN DE BROEREN  Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld.

PHILIP GLASS AND THE PHILIP GLASS ENSEMBLE

LIVE!

VRIJDAG 19 AUGUSTUS 2016

HEINEKEN MUSIC HALL AMSTERDAM Kaartverkoop via ticketmaster.nl | Meer info mojo.nl

EXCLUSIEVE BOXAANBIEDING

24,99 alleen clubleden

* 99 14, 24,99

5CD

niet clubleden

19,99* 5CD

BRAHMS VOLGENS NIKOLAUS ­HARNONCOURT

FOTO: MARCO BORGGREVE

Als een iemand de laatste decennia de grote componisten van barok, klassiek en romantiek heeft afgestoft en met nieuw licht heeft doen stralen dan is het wel Nikolaus Harnoncourt. De Oostenrijkse dirigent, die op 5 maart van dit jaar overleed, maakte van Bach definitief een grootheid, gaf Mozart zijn jeugd terug, Beethoven zijn genialiteit en Schubert zijn diepe, klassieke melancholie. Ook Brahms veranderde onder zijn handen van een formele zwaargewicht tot een vrolijke volksheld die wist van vreugde, dansen en verdriet. ‘Ik ontken dat Brahms een romanticus was en in dezelfde adem noem ik hem de grootste romanticus’, zo luidde een van Harnoncourts provocerende uitspraken over Brahms. En die uitspraak maakt hij helemaal waar op deze cd’s met alles wat hij opgenomen heeft van de Duitse bard. Van de symfonieën en de ouvertures tot de pianoconcerten en de Variaties op een thema van ­Haydn, het blijft een grote ontdekkingsreis naar een Brahms die voorheen nog nooit zo geklonken had. Bij Harnoncourt, die hier in Rudolf Buchbinder de ideale pianist en in de Berliner Philharmoniker en het Koninklijk Concertgebouworkest even begripvolle als volgzame toporkesten vindt, is de zwoegende, ernstige componist ver weg. Er klinkt muziek van een man die midden in het leven staat, die lachen kan en liefheeft, die pijn vertaalt en troosten kan. Wie altijd getwijfeld heeft aan Brahms slaat nu zijn slag en gaat overstag.

JOHANNES BRAHMS

SYMPHONIES, PIANO CONCERTOS, OVERTURES, HAYDN VARIATIONS

Rudolf Buchbinder, Berliner Philharmoniker, Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Nikolaus Harnoncourt WARNER 01902 95975104 (5 CD’S) / VKZ 164 773

Release 20 augustus

biedt u deze uitgave aan.

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 30 september 2016.

Leverbaar vanaf 20 augustus