Vkz2016 06

HĂŠt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 36e jaargang december 2016

6

LUCIE HORSCH

Gedroomde Vivaldisoliste

Nigel Kennedy Muzikaal portret

Alexandre Tharaud Een boeketje Rachmaninov

Foto: Marco Borggreve

EXCLUSIEVE AANBIEDING

23,99 * 99 14 ,

VERKWIKKENDE KLANKDOUCHE Het Bach Collegium Japan is onder leiding van Masaaki Suzuki al decennialang een van de belangrijkste ensembles als het gaat om de werken en vooral de cantates van Johann Sebastian Bach. Dat dit illustere Japanse gezelschap ook andere kwaliteiten heeft, bewees het vorig jaar met een meesterlijke opname van Mozarts Requiem. Nu brengt Suzuki met zijn Bach Collegium een even intrigerend als incompleet werk uit het rijke oeuvre van het voormalige Salzburgse schoffie: de Grote mis in c-klein, KV 427. Het is nog steeds niet duidelijk waarvoor Mozart dit meesterwerk schreef, en ook niet waarom hij het niet voltooide, maar dat doet er niet toe. Direct vanaf de eerste noten van het Kyrie nagelen Suzuki en consorten de luisteraar aan de stoel om niet meer los te laten.

Dat is mede te danken aan een bescheiden Nederlands aandeel. Olivia Vermeulen is een van de twee solosopranen; ze zingt een Laudamus te om verliefd op te worden. Ook het even uitbundige Exsultate, jubilate is met Carolyn Sampson in de hoofdrol een verkwikkende klankdouche.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 98. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 januari 2017.

MOZART GREAT MASS IN C MINOR EXSULTATE, JUBILATE

CAROLYN SAMPSON, OLIVIA VERMEULEN e.a.

BACH COLLEGIUM JAPAN O.L.V. MASAAKI SUZUKI BIS 7318599921716 VKZ 166 782

3

DEZE MAAND COLOFON 36E JAARGANG, NUMMER 6 - DECEMBER 2016 Winkelprijs € 3,25 DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR BCM B.V. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP

HOOFDREDACTEUR Frederike Berntsen AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE

Foto: Robin de Puy

E: info@klassiekezaken.nl

LAVINIA MEIJER 12

Foto: Henryk Pietkiewicz

Hilversum (tevens redactieadres). T: 035-6229370,

NIGEL KENNEDY 16

Mischa Andriessen, Marcel Bijlo, Hein van Eekert, Hans Heg, Paul Janssen, Basia Jaworski, Inge Jongerman, Jan Kunst, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Eddie Vetter, Jurjen Vis, Jos van der Zanden, Noortje Zanen EINDREDACTIE Frederike Berntsen VORMGEVING Marjanne Gielen, Sharon Schlenter, Rik Janssen, Danielle Bouman, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Lindsey Schlenter COVERFOTO Dana van Leeuwen KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 35.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

LEDENADMINISTRATIE BCM abonnementenservice, Postbus 1392,

STOPZETTEN ABONNEMENT Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden.

Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. ©2016 Vereniging Klassieke Zaken.

CECILIA BARTOLI 29

Foto: Burkhard Scheibe

www.bcm.nl

Foto: Marco Borggreve Foto: Rolex/Fadil Berisha

5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237

LISA BATIASHVILI 42

Het volgende magazine verschijnt: 28 januari 2017.

4

ALEXANDRE THARAUD 44

VAN DE REDACTIE

EN VERDER 3

Verkwikkende klankdouche met Mozart

10 Philippe Verdelot Renaissancejazz 11

Cecilia Bartoli La Cenerentola

99 Schrijnend mooie Gesualdo 100 Pianotrio’s tijdens een Schubertiade

Foto: Maarten van Haaff

AANBIEDINGEN

INHOUD 6

Lucie Horsch Veelbelovend debuut

12 Lavinia Meijer The Glass Effect

DUBBELDIK

16 Muzikaal portret van Nigel Kennedy 18 Concertgebouw Klassiek in de winter 22 Yann Tiersen Ode aan een eiland 24 Arabella Steinbacher als entertainer 26 Edwin Rutten Het Kasteel van Beethoven

FREDERIKE BERNTSEN

Het laatste nummer Klassieke Zaken van dit jaar, het tweede magazine in de nieuwe vormgeving, is dubbeldik.

29 Cecilia Bartoli Concertgebouwjubileum

Dat betekent meer dan vijftig cd-besprekingen, een

32 25 jaar Florilegium

ruime hoeveelheid grotere verhalen, waaronder specials

34 Innovatief label Alpha Classics 36 Alma Quartet Schulhoff compleet

en interviews, en een handvol aanbiedingen. Ook is de bijlage van de campagne Aangenaam Klassiek 2016 ingevoegd.

39 Palestrina in de Sixtijnse kapel

Een greep uit honderd pagina’s muzieknieuws:

40 Vivaldi voor de Stichting Papageno

Lisa Batiashvili en de Staatskapelle Berlin hebben de

42 De Elegantie van Lisa Batiashvili

vioolconcerten van Tsjaikovski en Sibelius opgenomen.

Batiashvili is dit seizoen artist in residence bij het

44 Alexandre Tharaud speelt Rachmaninov

Concertgebouworkest.

46 Anna Netrebko Verismo

Honderd pagina’s muzieknieuws

RUBRIEKEN 4 Colofon 5

Van de redactie

15 Berichten 49 De beste klassieke cd’s

Ook Cecilia Bartoli is binnenkort aan de Van Baerlestraat in Amsterdam te horen: zij viert haar twintigjarig Concertgebouwjubi-

70 Aanbevolen door

leum met Rossini’s La Cenerentola

72 Hans Hegs column

- haar opname uit begin jaren

74 Klassieke Kinderzaken

negentig van deze opera vormt een van de aanbiedingen in dit magazine.

77 Puzzel

Wie wil weten hoe een symfonie in elkaar steekt, luistere

79 Aangenaam Klassiek

naar Edwin Rutten. In Het Kasteel van Beethoven pakt hij

97 Puzzel 98 Klassieke Zaken Specialisten

de Vijfde symfonie van deze componist erbij met tekst en uitleg.

Verder: Alexandre Tharaud, Nigel Kennedy, Lavinia Meijer en vele anderen.

OP VERTOON VAN DE L ­ EDENPAS ONTVANGT U EXTRA KORTING

Dubbeldik dus.

5

COVERINTERVIEW

LU CIE H O RS CH

GEDROOMDE VIVALDISOLISTE

6

Door Noortje Zanen

Lucie Horsch is de eerste blokfluitiste

hetzelfde fragment een paar keer achter

ooit met een contract bij Decca.

elkaar moet spelen, dan bestaat het

Onlangs verscheen haar debuutalbum

gevaar dat het soms een beetje inzakt.

met contrastrijke muziek van Vivaldi.

Terwijl het iedere keer juist een beetje

“Dat het opnemen van een cd zo’n

beter moet zijn dan de vorige keer, want

intensief en leerzaam proces is had ik

je wilt een paar dingen verbeteren of

van tevoren niet verwacht.”

anders interpreteren.”

Het moet een aangename verrassing zijn

Voor haar eerste cd selecteerde Lucie

geweest voor iedereen die op 7 oktober

maar liefst negen composities van

toevallig langs de Amsterdamse grach-

Vivaldi. Dat klinkt wellicht wat eentonig,

ten liep. Vanaf het water klonken beto-

maar de selectie is allesbehalve saai. “Ik

verende klanken van Vivaldi en wie

wilde graag een album met muziek van

nieuwsgierig was en wilde weten waar

één componist en dan is Vivaldi volgens

deze meeslepende muziek vandaan

mij een heel goede keus. Ik hou ontzet-

kwam, hoefde niet lang te zoeken. De

tend veel van Vivaldi, zijn muziek is zo

zeventienjarige Lucie Horsch, herken-

energiek en toegankelijk en de langzame

baar aan een stralend rood baretje,

delen zijn zo ontzettend mooi. Ik heb

maakte een muzikale boottocht langs

expres vier heel verschillende fluitconcer-

de grachten. Begeleid door een

ten uitgekozen, ze zijn allemaal heel

­strijkersensemble en vergezeld door een

anders van zetting en sfeer. La notte is

kleine fanclub voer ze over het water en

bijvoorbeeld donker van kleur en dit con-

speelde ze virtuoze muziek van haar

cert zit vol met nachtelijke sfeerbeelden.

zojuist verschenen Vivaldi-cd. Lucie is

Het Tempesta-concert is uitbundig en

blij met het resultaat en vertelt geani-

woest, terwijl het Concert in c klein intie-

meerd over de opnamedagen in juli. “Het

mer en complexer is. Het Flautino-concert

was de allereerste keer dat ik een cd heb

waarmee de cd opent is juist weer vir-

opgenomen, dus ik wist eigenlijk niet zo

tuoos en licht. Ter afwisseling van deze

goed wat me te wachten stond. Van

vier concerten speel ik ook nog een paar

tevoren dacht ik: je moet alles gewoon

stukken van Vivaldi die niet oorspronkelijk

één keer perfect spelen en dan heb je

voor fluit zijn geschreven, zoals de aria

een goede opname. Maar inmiddels heb

Cum dederit. Dit is dezelfde aria die ook in

ik ervaren dat je minstens vijf goede

de nieuwste James Bondfilm klinkt,

takes moet hebben. Want soms ben je

gezongen door Andreas Scholl. Toen ik

zelf wel tevreden, maar dan is de violist

deze film in de bioscoop zag en de muziek

of de cellist niet gelukkig over een

van Vivaldi herkende, dacht ik meteen:

bepaalde frase. Vaak is het ook een

wauw, wat mooi, dat is misschien wel

kwestie van smaak, dan overleg je

leuk voor mijn cd! Het contrast tussen de

samen welk fragment het best is gelukt.

verschillende composities ontstaat trou-

Tijdens de opnames vroeg ik me wel-

wens ook dankzij de wisselende bezettin-

eens af of de muziek nog wel overtui-

gen van het ensemble. En ik speel zelf op

gend en energiek klonk. Want als je

vier verschillende blokfluiten, van een kleine ivoren sopranino van mijn leraar tot

Foto’s: Dana van Leeuwen

‘Ik hou ontzettend veel van Vivaldi’

en met een grote tenorblokfluit die speciaal voor mij is gebouwd. De sopraan- en altblokfluit zijn zo nieuw dat de Japanse bouwer Seiji Hirao ze af en toe nog moet reviseren.”

De uitzonderlijk getalenteerde Lucie, die naast blokfluit ook nog piano en zang studeert aan het Conservatorium van Amsterdam, is de gedroomde soliste voor Lees verder op pagina 8

7

COVERINTERVIEW

‘Alsof ik de partituur gisteren van Vivaldi heb gekregen’ Vivaldi’s muziek. Deze pionier van het soloconcert schreef de meeste concerten immers voor jonge meiden zoals Lucie: leerlingen die in het Ospedale della Pietà woonden, een van de vier Venetiaanse weeshuizen waar getalenteerde kinderen op hoog niveau muziekles kregen. Lucie vindt het leuk om zich te verplaatsen in het Venetiaanse muziekleven van de achttiende eeuw. “De concerten van de Ospedale della Pietà waren heel populair.

Als Vivaldi weer een nieuw concert had geschreven, dan wilde iedereen het horen. Hij moet naast vioolleerlingen beslist ook een paar heel goede blokfluitleerlingen hebben gehad, want zijn blokfluitconcerten zijn een flinke uitdaging. De

examen doen aan het Barlaeus Gymna-

uitvoeringen waren ongetwijfeld heel

sium. Maar ze is niet alleen bezig met haar

energiek, maar verder heb ik me niet zo

schoolwerk. “Ik ben me ook aan het voor-

verdiept in hoe zijn muziek destijds waar-

bereiden op de presentatieconcerten van

schijnlijk heeft geklonken. Als ik zelf

de cd in november, en daarnaast moet ik

Vivaldi speel probeer ik dat niet per se na

natuurlijk elke dag blokfluit en piano

te doen, want je kan het toch nooit pre-

studeren. En ik ben ook weer begonnen

cies weten. Daarom benader ik zijn

met zangles. Al vanaf mijn vijfde wist ik

muziek het liefst als nieuw, alsof ik de

dat de blokfluit mijn instrument was,

partituur gisteren van Vivaldi heb gekre-

maar de combinatie met zang heeft ook

gen. Ik denk dat je zijn muziek wel met een

altijd bij mij gehoord. Ik was nog heel jong

eigen muzikale interpretatie moet bren-

toen ik in het Nationaal Kinderkoor kwam.

gen, anders klinkt het gekunsteld in plaats

Omdat mijn beide ouders cellist zijn en

van natuurlijk. En als er iemand was die

mijn broer viool studeert ben ik thuis

zijn muziek natuurlijk wilde laten klinken,

opgegroeid met het romantische reper-

dan was het wel Vivaldi.”

toire. Ik vond het frustrerend dat ik die muziek niet op blokfluit kon spelen en ik

Na twee intensieve dagen in Londen en

geniet er nog dagelijks van dat ik dat

Berlijn waar ze haar debuutalbum heeft

gemis op de piano ruimschoots kan com-

gepresenteerd, is Lucie aan het eind van

penseren. Maar ik denk dat ik uiteindelijk

de herfstvakantie een paar dagen thuis in

toch het meest van blokfluit houd.”

Amsterdam. Zo heeft ze eindelijk even tijd

8

om haar toetsweek voor te bereiden,

VOOR INFO EN CONCERTEN ZIE:

want ze moet dit jaar ook ‘gewoon’ eind-

LUCIEHORSCH.NL

VIVALDI FLAUTINO CONCERTO e.a.

LUCIE HORSCH, AMSTERDAM VIVALDI PLAYERS DECCA 0028948308972

AANBIEDING

23,99 * 99 16, 23,99 CLUBLEDEN

RENAISSANCEJAZZ

14,99

*

Als u een schoolvoorbeeld wilt horen van een buitengewoon swingende cd die voortvloeit uit een gedegen studie naar de historische uitvoeringspraktijk, aarzel dan niet en haal Madrigali Diminuiti van Doulce mémoire in huis. Het in 1989 opgerichte Franse ensemble van musicoloog en blokfluitist Denis Raisin Dadre concentreert zich op de ziel van de renaissancemuziek en doet dat in een perfecte combinatie van wetenschap en verbeeldingskracht. Voor deze cd bestudeerde men een in 1535 verschenen traktaat van Sylvestro Ganassi over de kunst van versiering en ritmische complexiteit. Omdat het traktaat vooral ging over de blokfluit liet Denis Raisin Dadre de ‘regels’ van Ganassi los op het repertoire dat de auteur zelf centraal stelde: de madrigalen van Philippe Verdelot. Doulce mémoire brengt niet alleen de gezongen madrigalen, maar ook de variaties, de diminuties die Raisin Dadre uit zijn blokfluit tovert. Het resultaat is een vorm van renaissancejazz waarbij stilzitten onmogelijk is.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 98. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 januari 2017.

10

VERDELOT MADRIGALI DIMINUITI

DOULCE MÉMOIRE O.L.V. DENIS RAISIN DADRE (BLOKFLUIT) RICERCAR 5400439003712 VKZ 166 786

AANBIEDING

18,99 ROSSINI LA CENERENTOLA CECILIA BARTOLI E.A. ORCHESTRA E CORO DEL TEATRO COMUNALE DI BOLOGNA O.L.V. RICCARDO CHAILLY DECCA 0028943690225 (2CD) VKZ 166 785

* 50 12, 2CD

18,99 CLUBLEDEN

10,00

*

2CD

DE JONGE BARTOLI De opname van Rossini’s La Cenerentola betekende zo’n 25 jaar geleden de definitieve verheffing van Cecilia Bartoli tot mezzosopraan der mezzosopranen. Met haar even capricieuze als loepzuivere coloraturen bracht zij Assepoester als geen ander tot leven. Opeens was deze onderschatte Rossini-opera een hit en werd Bartoli overal ter wereld gevraagd deze glansrol te komen zingen. Haar sterrenstatus is sindsdien louter gegroeid, maar deze dubbel-cd met de complete opera heeft nog niets aan actualiteit en luistervreugde ingeboet. Integendeel, het blijft fascinerend om naar deze duizelingwekkend lenige jonge versie van Bartoli te luisteren. Uiteraard spelen daarbij meer factoren mee zoals het koor en het orkest van het Teatro Comunale di Bologna, de flitsende

Foto: Decca/Uli Weber

directie van Riccardo Chailly en zijn even eigenwijze als rake keus voor de andere solisten. Wie deze legendarische operaregistratie nog niet in huis heeft, kan deze omissie nu inhalen.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 98. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 januari 2017.

11

INTERVIEW

L AVINIA M E IJ E R

THE GLASS EFFECT Door Paul Janssen

12

“Ik ben de laatste jaren veel in contact geweest met Philip Glass”, zegt Lavinia Meijer alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. “Ik had na Metamorphosis de behoefte om meer van deze muziek te ontdekken en te bewerken. In 2013 hoorde ik voor het eerst zijn Etudes voor piano die hij tussen 1991 en 2012 schreef en ik vroeg mij meteen af of deze stuk-

harphoop Lavinia Meijer

ken op de harp zouden werken.”

verrassend met een cd gewijd aan

In het begin was het erg zoeken om de

het werk van Philip Glass. De

soms complexe ritmiek en de harmo-

‘once-in-a-lifetime’ontmoeting

nieën naar de harp te vertalen, maar

van destijds is inmiddels

toen ze vorig jaar tijdens het Days &

uitgegroeid tot een hechte

Nights Festival in het Philip Glass Center

muzikale relatie, dus mede in het

alle twintig etudes live hoorde, sprong

kennen, was het voor mij een opening

kader van Glass’ tachtigste

de vonk definitief over. “De etudes kwa-

naar de minimal music en naar andere

verjaardag volgend jaar kon een

men echt tot leven voor mij, ik was com-

componisten die daar bij betrokken zijn.

vervolg niet uitblijven.

pleet verkocht. Alles viel ook op zijn plek.

Via zijn samenwerking met andere

Mijn doel is altijd om stukken zo te

artiesten geeft Glass zijn vakmanschap

bewerken dat ze als vanzelfsprekend

door. Vandaar ook dat er drie generaties

voor de harp geschreven hadden kunnen

componisten op de cd’s staan en van-

zijn, en dat lukte daarna.”

daar dat er duidelijke relaties te leggen

Uiteindelijk vond Meijer tien van de

zijn. Nico Muhly was jarenlang de

twintig etudes goed genoeg om op te

­a ssistent van Glass en Ellis Ludwig-­

nemen. Deze stukken vormen de kern

Leone werkt weer als assistent van

van haar nieuwe dubbel-cd The Glass

Muhly. Het is mooi om dan te horen dat

Effect. Met volledige instemming van de

componisten niet alleen geïnspireerd

componist. “In april ben ik nog bij hem

worden door oudere muziek, maar ook

geweest in New York. Daar hebben we in

door elkaar. Dat soort cirkels van inspi-

alle rust aan de etudes kunnen werken

ratie vind ik erg belangrijk.”

en heeft hij nog een aantal belangrijke

Zo’n ‘cirkel van inspiratie’ ondervond

puntjes op de i kunnen zetten.”

Lavinia Meijer zelf aan den lijve, en

Glass schreef de etudes de afgelopen

inmiddels is ze bezig met een baanbre-

decennia gedeeltelijk om zichzelf te

kend multimediaal animatieconcert dat

verbeteren als pianist maar ook om

op 29 oktober in première ging en langer

nieuwe elementen aan zijn componeren

dan één seizoen te beleven zal zijn.

toe te voegen. “Het is een kijkje in de

Behind the Telescope ontstond in

keuken”, zegt Meijer vol bewondering

samenspraak met animatiekunstenaar

over het feit dat de componist nog

Aimée de Jongh en sound designer

immer zo actief schrijft en zijn eigen taal

Arthur Antoine. Het suggestieve verhaal

aan onderzoek onderwerpt. “Er zijn vele

over de zoektocht naar een beter leven

parallellen naar andere werken die hij in

bevat geen teksten maar des te meer

de afgelopen twintig jaar heeft geschre-

muziek en wonderlijke ontmoetingen

ven. Bovendien vervult Glass een

tussen animatie en wat er real time op

enorme vaderrol; hij weet jongere gene-

het podium gebeurt. Een deel van de

raties te inspireren en aan zich te binden.

muziek op The Glass Effect komt terug in

Ook dat wilde ik duidelijk maken met

deze voorstelling, maar ook eigen werk

deze cd. Vandaar dat er werken op staan

van Meijer. “De kennismaking met Philip

van Bryce Dessner, Olafur Arnalds, Nico

Glass en zijn muziek heeft mij zo ver

Muhly en Ellis Ludwig-Leone. Toen ik het

gebracht dat ik zelf ben gaan schrijven”,

werk van Glass vijf jaar geleden leerde

zegt ze terughoudend. “Ik ben een heel

Foto’s: Robin de Puy

Vijf jaar geleden kwam Neerlands

De kracht en veelzijdigheid van de harp

Lees verder op pagina 14

13

INTERVIEW

intuïtieve schrijver; ik dacht niet op een dag ‘nu ga ik componist worden’. Het was meer iets van: bij dat gevoel wil ik een bepaald soort muziek hebben – en zo ben ik die zelf gaan maken. Er zijn momenten van twijfel, hoor. Dan vraag ik mij af of het wel diepgaand genoeg is.

Vroeger had ik het idee dat alles wat ik deed van hetzelfde huizenhoge niveau moest zijn voordat ik het naar buiten bracht. Zo was de eerste keer dat ik iets en plein publique over de harp vertelde meer een college van een wetenschapper. Met het componeren probeer ik dat idee toch zo veel mogelijk los te laten.”

Het geeft haar weer een mogelijkheid de harp op een andere manier te laten horen. “Er is een groot contrast tussen hoe men binnen de harpwereld over de harp denkt en daarbuiten. Dat heeft mij ooit de drive gegeven om met dit instrument verder te gaan. Ik heb gekozen voor een minder populair instrument en hoop zo veel mogelijk mensen te overtuigen van de kracht en veelzijdigheid van de harp. Met de muziek van Philip Glass heb ik een belangrijke taal en wereld ontdekt. Dat is het verhaal achter The Glass Effect en dat wil ik graag verder onderzoeken.”

INFO: ZIE LAVINIAMEIJER.COM VOOR MEER INFORMATIE OVER MEIJERS AKOESTISCHE CONCERTEN EN BEHIND THE TELESCOPE

GLASS, DESSNER e.a.

THE GLASS EFFECT LAVINIA MEIJER SONY 0889853514328 (2CD)

14

BERICHTEN

HUIZINGALEZING TON KOOPMAN

TIEN JAAR STORIONI FESTIVAL

9 DECEMBER 2016

18-29 JANUARI 2017

verzorgt Bachspecia-

Met het thema ‘Designing New Traditions’

list Ton Koopman de

viert het Storioni Festival zijn tienjarig

jaarlijkse Huizingale-

bestaan. Het internationale kamermuziek-

zing in de Leidse

festival, tien jaar geleden opgericht door

Pieterkerk, met als

het Storioni Trio en Muziekgebouw Eindho-

onderwerp: ‘Bach en

ven, begeeft zich in de komende, feestelijke

zijn zangers.’ Aan het

editie op het snijvlak van muziek en design,

eind van zijn leven

en van traditie en vernieuwing. Meer dan

voltooide Bach zijn Hohe Messe. Koopman gaat in op de ontstaansgeschiedenis ervan, en hij con-

Foto: Foppe Schut

Op 9 december 2016

ooit presenteert het Storioni Festival kamermuziek als hedendaagse kunstvorm, die continu in beweging is. Elf dagen lang wordt er volop gemusiceerd, in de eerste plaats door het Storioni Trio zelf, maar ook

centreert zich op de

samen met een internationale schare

zangers van het werk. De jongste generatie internationale topmusici,

topmusici, waaronder violist Ray Chen en

afkomstig van de afdelingen Oude Muziek van het Koninklijk Conservato-

pianist Nelson Goerner. Composer in Resi-

rium uit Den Haag en The Juilliard School uit New York spelen bij deze

dence is de Amerikaanse componist David

gelegenheid zij aan zij in één orkest onder leiding van Ton Koopman.

Lang, onder meer bekend vanwege zijn

Info: universiteitleiden.nl

filmmuziek voor Paolo Sorrentino’s YOUTH. Info: storionifestival.nl

MUZIEKTHEATER AAN ’T IJ SEIZOEN 16/17

Een rijkgeschakeerde smeltkroes van muziek, theater en literatuur: dat biedt de serie Muziektheater in het Muziekgebouw aan ‘t IJ. Dit seizoen diverse theatrale producties met onder meer makers als Pierre Audi en Ivo van Hove. Op 9 december staat een nieuwe productie rond Louis A ­ ndriessens Odysseus’ Women en Anaïs Nin op de agenda door theatermaker Jorinde Keesmaat. Een tweeluik over ware verlangens dat onlangs in New York in première ging. ‘Gripping music theater’, aldus The New York Times.

Foto: Mike Roelofs

Foto: Jurjen Alkema

Info: muziekgebouw.nl

15

SPECIAL

NI G E L KE N N E DY

MUZIKAAL PORTRET Door Paul Janssen

Met de cd My World meldt violist Nigel Kennedy zich weer eens aan het front.

Deze keer eert de ‘rocker’ onder de klassieke violisten met louter eigen werk de meesters die hem door de jaren heen beïnvloed hebben.

Nigel Kennedy was, is en blijft het enfant terrible van de wereld der grote klassieke violisten. Al tijdens zijn studiejaren deed het voormalig wonderkind de haren van zijn docenten te berge rijzen. De man die studeerde bij onder anderen Yehudi Menuhin en Dorothy DeLay zag er tot afgrijzen van zijn docenten aan de ­Juilliard School of Music geen enkel probleem in om als zestienjarige violist met jazzviolist Stéphane Grappelli het podium van Carnegie Hall te betreden.

Zijn enorme succes aan het begin van de jaren negentig met zijn opname van De vier jaargetijden maakte iets goed, maar ook toen was zowel zijn punk­ achtige uiterlijk als zijn vertolkingskunst niet helemaal conform de klassieke ­conventies.

Men kan van Kennedy zeggen wat men wil, die onconventionele en eigengereide houding heeft hij altijd volgehouden.

Maar of hij nu klassiek speelde of volks­ zijn viool liet scheuren als een gitaar van Jimi Hendrix, hij bleef een muzikaal dier en een geweldige violist. En dat is ook wat zijn jongste en wederom zeer eigen­ wijze plaat vertelt die eind dit jaar vlak voor zijn zestigste verjaardag uitkomt.

My World is misschien wel letterlijk wat

16

Foto’s: Henryk Pietkiewicz

muziek met de Poolse band Kroke, of

Serieuze muziek: leuk en speels de titel zegt: een weergave van de wereld van Nigel Kennedy. De plaat bevat louter eigen werk en is een hommage aan de grote meesters die hem door de jaren heen beïnvloed hebben, zoals Yehudi Menuhin, Stéphane Grappelli, Isaac Stern, de in 2013 overleden Poolse jazzgitarist Jaroslav Smietana en de Amerikaanse bluegrass- en jazzviolist Mark O’Connor. Daarnaast bevat de cd een deel van de muziek die Kennedy schreef voor het toneelstuk De Drie Zusters van Tsjechov dat zijn Poolse vrouw Agniezka produceerde.

My World is zo een portret van de violist en van de werelden waar hij de laatste decennia in verkeert. Amerikaanse en Poolse volksmuziek gaan samen met een viool die scheurt als een elektrische

eerste keer toen hij voor ons, jonge stu-

gitaar om vervolgens weer een weg te

denten aan de Yehudi Menuhin School,

zoeken naar welhaast impressionisti-

kwam spelen. Ik verraste hem door op

sche klanken of een quasimeerstem-

het podium te springen en met hem mee

mige lijn à la Bach. ‘Menuhin wees mij de

te spelen. Dat was het begin van een

weg naar Bach’, zegt hij over zijn oude

lange muzikale relatie met hem. Hij vond

klassieke liefde die nimmer overscha-

het geweldig dat een veertien jaar oude

duwd is door de jazz- en volksmuziek.

jongen niet alleen zijn muziek kende,

‘Als hij er niet geweest was en niet had

maar die ook nog kon spelen.’

betaald voor mijn lessen aan de Yehudi

Voor Kennedy was het ‘onbetaalbaar’

Menuhin School was ik misschien nooit

dat hij ‘een musicus ontmoette die al

violist geworden.’

spelend bewees dat serieuze muziek

Dat laatste valt te betwijfelen, want

niet deprimerend hoeft te zijn’. Dat is wat

Kennedy was gretig. Over de relatie met

Nigel Kennedy altijd heeft willen bewij-

een van zijn helden uit de jazzhoek zegt

zen: serieuze muziek kan leuk en speels

hij: ‘Ik ontmoette Stéphane voor de

zijn. En dat is precies wat My World is.

KENNEDY MY WORLD

NIGEL KENNEDY BRILLIANT CLASSICS 885470008783 RELEASE: 23 DECEMBER

17

CO N CE R T G E B O UW

KLASSIEKE KOUDE Door Gerard Scheltens

De koude wintermaanden komen er weer aan. Het Concertgebouw biedt muziek van Bach, Tsjaikovski, Beethoven en Mendelssohn door de snel rijzende ster Lahav Shani, Joshua Bell en vele anderen.

Het Gebouw... Het 128 jaar oude muziekinstituut is nog altijd springlevend en sinds het in 2013 ‘Koninklijk’ werd is het er alleen maar dynamischer op geworden. Er zijn van oudsher de abonnementsconcerten van het Concertgebouworkest, het Nederlands Philharmonisch, de ZaterdagMatinee en prestigieuze concertseries als Meesterpianisten. Steunpilaren van het ­muziekleven, ware publieksmagneten, maar er is meer, want ook de eigen programmering van het Concertgebouw liegt er niet om.

Solisten, orkesten en kamermuziekensembles komen zich in Amsterdam presenteren met zowel bijzonder als ijzeren repertoire. En natuurlijk om te profiteren van de fameuze akoestiek van de Grote en Kleine Zaal. Ook in het seizoen 2016-2017 is er weer veel om reikhalzend naar uit te kijken.

Wat bijvoorbeeld heel benieuwd maakt, is de aankondiging van het optreden van Lahav Shani, die zijn verrassende benoe-

Foto: Phil Knott

ming bij het Rotterdams Philharmonisch

18

op zak heeft. Het was daar een gevalletje van: ‘Hij kwam, hij zag, hij overwon.’

De 27-jarige Israëliër wordt de jongste chef-dirigent die de Maasstad ooit Joshua Bell

gehad heeft, als opvolger van de naar de

PODIUM

KLANKEN IN WINTERMAANDEN New Yorkse MET vertrekkende Yannick

scala aan hyperromantische emoties

zangers Anna Lucia Richter, Anke Von-

Nézet-Séguin. Op zondagochtend 4

bestrijkt. Een prachtige vuurproef voor

dung en Maximilian Schmitt. Het Weih-

december staat Shani op het podium

rijzende ster Lahav Shani.

nachtsoratorium is zo’n werk dat Bach

Foto: Ronald Knapp

van de Grote Zaal van het Concertge-

compileerde uit allerlei andere cantates,

bouw voor een ander toporkest, het

Een volgende highlight is Bachs feeste-

maar het is toch een sterke eenheid vol

altijd flexibele Radio Filharmonisch, met

lijke Weihnachtsoratorium. Op 13 decem-

ontroerende aria’s en koren, geknipt voor

een Russisch programma. Na Prokofjevs

ber treedt het gerenommeerde RIAS

de blijde kerststemming. Niet alle zes

quasigemoedelijke, maar o zo melan-

Kammerchor uit Berlijn aan, met als

cantates worden uitgevoerd, de num-

cholieke Ouverture op Hebreeuwse

‘instrumentaal koor’ het in Bach

mers 4 en 5 worden overgeslagen. Ten-

thema’s zetten de musici zich schrap

doorknede Freiburger Barockorchester

slotte kan zo’n concert niet tot in de

voor Tsjaikovski’s machtige Vijfde sym-

onder Hans Christoph Rademann. De

kleine uurtjes doorlopen, al kan Bachs

fonie, het paradepaard waarmee de

solisten zijn de Britse bariton Roderick

muzikale kerstverhaal op zichzelf niet

grote Pjotr Iljitsj het hele uitgebreide

‘Rule Brittania’ Williams en de Duitse

lang genoeg duren.

Trio Zimmermann Lees verder op pagina 20

19

PODIUM

Elke vertolker vertelt zijn eigen verhaal

Vijf dagen later, 18 december, in

tot muziek door alle perioden

de Kleine Zaal nóg een heel bij-

heen in allerlei bezettingen. De

zondere Bachbelevenis. Violist

oprichter en jarenlange leider Sir

Frank Peter Zimmermann komt

Neville Marriner overleed onlangs

dan met altist Antoine Tamestit

op 92-jarige leeftijd. Het orkest

en cellist Christian Poltéra naar

houdt de oprichter zeer in ere,

Amsterdam voor een uitvoering

maar blijft niet verweesd achter,

van Bachs klavierwerk de Gold-

want Joshua Bell heeft al enkele

bergvariaties. Dmitry Sitkovetsky

jaren de artistieke leiding. De

maakte omstreeks 1980 een

Amerikaanse violist is niet alleen

versie voor strijktrio in de geest

de solist in Mendelssohns zoet-

van Bach zelf, die zijn eigen com-

vloeiende vioolconcert, maar

posities vaak bewerkte voor

dirigeert tegelijk als ‘Stehgeiger’.

andere instrumenten.

Ervoor en erna neemt hij de baton

­Sitkovetsky’s bewerking biedt het

ter hand voor twee Beethovens:

Trio Zimmermann alle kans om

de even heldhaftige als tragische

met de drie melodie-instrumen-

Ouverture Egmont en de schilder-

ten de geniale polyfonie prachtig

achtige pastorale symfonie,

uit te lijnen. Maar even belangrijk

waarin de beken ruisen en de

is het emotionele aspect, want

vogels kwinkeleren. Het pro-

met viool, altviool en cello kun je

gramma ziet er op zichzelf traditi-

alle expressieve kanten explore-

oneel uit met de aloude volgorde

ren van Bachs wonderbaarlijke

ouverture - soloconcert - symfo-

‘Aria met 30 variaties’.

nie, maar ijzeren repertoire is niet

We maken de sprong naar 2017,

voor niets zo geliefd. Het gaat

want op 10 januari is het de beurt

tenslotte om onvergankelijke

aan de Academy of St Martin in

meesterwerken, elke vertolker

the Fields. Het kleine ensemble

vertelt zijn eigen verhaal en je

waarmee Neville Marriner in 1959

hoort er altijd weer wat nieuws in.

begon, is uitgegroeid tot een heus symfonieorkest en het repertoire heeft zich uitgebreid van barok

CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM: LAHAV SHANI 4 DECEMBER 2016

Foto: Marco Borggreve

RIAS KAMMERCHOR & FREIBURGER BAROCKORCHESTER 13 DECEMBER 2016

TRIO ZIMMERMANN 18 DECEMBER 2016

Lahav Shani

JOSHUA BELL 10 JANUARI 2017 INFO: CONCERTGEBOUW.NL

20

SPECIAL

YA N N TIE RSE N

ODE AAN EEN EILAND Door Benjamin Rous

Voor EUSA, zijn negende studioalbum

elektrische gitaar en ging in een rock-

plaren verkocht werden en waarvoor hij

en zijn eerste solo-pianoalbum, putte

band spelen. Al deze invloeden klinken

meerdere prestigieuze prijzen ontving.

Yann Tiersen inspiratie uit zijn directe

door in de muziek die hij vanaf de late

Zijn internationale faam was hiermee

leefomgeving. Hij creëerde een

jaren tachtig begon te schrijven, aanvan-

voorgoed gevestigd.

muzikale landkaart van Ouessant, in

kelijk vooral voor korte films en toneel-

het Bretons Eusa genaamd, het eiland

stukken. Tiersen, die zichzelf nooit als

Tiersens nieuwste project, EUSA, ont-

waar hij woont.

componist zou bestempelen, doet de

stond niet als album, maar puur als

omschrijving ‘muzikale duizendpoot’ eer

bladmuziek, een verzameling van tien

De Fransman Yann Tiersen werd in 1970

aan. Hij schrijft voor zeer uiteenlopende

pianostukken. Elk van deze stukken

in Brest geboren. Zijn klassieke vorming,

bezettingen, van piano tot elektrische

schreef Tiersen met een specifieke

in de richtingen viool, piano en orkestdi-

gitaar, van viool tot klarinet, van accor-

locatie op het eiland waar hij woont in

rectie, was beperkt: de academies van

deon tot drums; instrumenten die hij ook

gedachten. De stukken werden ver-

Rennes, Nantes en Boulogne liet hij al

allemaal zelf bespeelt. In 2001 scoorde

noemd naar die locaties, en de bladmu-

snel achter zich. Zijn muzikale interesse

hij een enorm succes met de immens

ziek werd gepubliceerd met de exacte

ging in de jaren tachtig meer uit naar

populaire soundtrack van de Franse

coördinaten, een afbeelding van het

rock, punk en elektronische muziek;

filmhit Le Fabuleux Destin d’Amélie Pou-

gebied, en een veldopname van de

Tiersen verruilde zijn viool voor een

lain, waarvan meer dan 700.000 exem-

natuurlijke omgevingsgeluiden ter

Foto’s: Yann Tiersen

22

plekke. Nadat de bladmuziek was uitge-

zich op hetzelfde moment vrijer en heeft

geven voerde Tiersen de stukken live uit

een duidelijker melodieuze opbouw. EUSA

tijdens verschillende concerten, met

is evocatief in de beste zin van het woord.

naast de tien composities geïmprovi-

Het album roept de rauwe, natuurlijke

seerde interludes. Door de stukken op

schoonheid van het eiland op zonder een

deze manier te spelen en uit de reacties

platte natuurschildering te worden. Naast

van het publiek kreeg hij het gevoel dat

de sfeer van bepaalde plaatsen geeft de

een opname toch iets wezenlijks zou

muziek namelijk ook emoties en

kunnen toevoegen aan de stukken.

gemoedstoestanden weer; een nummer

Tiersen is van plan de komende tijd over

Tiersen bewerkte de veldopnames

als Porz Goret is Tiersen ten voeten uit,

de wereld te reizen op zoek naar geschikte

elektronisch om als een subtiele achter-

een simpele en liefelijke wals die tegelij-

natuurlijke omgevingen, plekken die bete-

grondruis te dienen, een constante

kertijd iets teders en iets droevigs heeft.

kenis hebben en die ver verwijderd zijn van

aanwezigheid van het eiland zelf. Door

De ‘paden’, bestaande uit enkele her-

de beschaving, om daar verder te werken

de tien composities aaneen te smeden

haalde akkoorden, hebben muzikaal

en de wildernis een plek te geven in zijn

ontstond er iets nieuws: een langer en

misschien minder reliëf, maar ondersteu-

muziek. Tiersen lijkt zo een nieuwe artis-

samenhangend werk, een bijzonder en

nen het geografische concept van het

tieke richting te zijn ingeslagen, waarvan

bovenal zeer persoonlijk werk.

album prachtig. Als omlijsting voor het

het fascinerende en vaak ontroerende

gehele werk vormen Hent I en Hent VIII

EUSA een klinkend voorbeeld is.

Waar Yann Tiersen op zijn vorige albums

mooie en toepasselijke pre- en postludia.

steeds voor meerdere instrumenten

Hierin klinken niet alleen Tiersens piano en

schreef, heeft hij zijn muziek op EUSA tot

de veldopnames, maar ook de door Emilie

de essentie teruggebracht; naast de

Quinquis gesproken teksten van de Bre-

gemanipuleerde veldopnames is er alleen

tonse dichteres Anjela Duval. Zo wordt de

de klank van zijn piano. De tien geografi-

grondgedachte van het album, het gevoel

sche locaties, die de belangrijkste melodi-

gegrond te zijn, extra onderstreept.

Muzikale landkaart

sche kernen vormen van het album, worden door Hent I-VIII aan elkaar verbonden

Tiersen maakte met EUSA een muzikale

(hent is het Bretonse woord voor pad).

kaart van het eiland, maar in zekere zin

Deze verbindingen, maar ook de sfeer,

ook van zichzelf. Het album is zijn com-

geven EUSA een gevoel van natuurlijke

mentaar geworden op de hectische

beweging en maken er een organisch

moderne wereld met de nadruk op mate-

geheel van. Hoewel er moeilijk een een-

rialiteit. Volgens Tiersen zijn we vervreemd

duidig stempel op zijn stijl te plaatsen is,

geraakt van onze natuurlijke omgeving,

heeft Tiersens muziek doorgaans iets

terwijl die juist de essentie vormt van wie

delicaats en melancholieks, en dat geldt

we zijn: we zijn onze omgeving, we vormen

zeker ook voor dit album. De muziek neigt

onderdeel van de natuur om ons heen.

naar minimal music in de sfeer van Philip

Het hele album is een eerbetoon aan het

Glass en Michael Nyman, maar beweegt

gevoel je ergens werkelijk thuis te voelen.

TIERSEN EUSA

YANN TIERSEN MUTE RECORDS 5051083108171 (CD) 5051083108164 (LP)

23

GESIGNALEERD

AR A B E LL A S TE IN BACH E R

DE KLASSIEKE MUSICUS ALS ENTERTAINER Door Jos van der Zanden

Muziek als voertuig van emoties - dat is wat Arabella Steinbacher nastreeft.

‘Echt, de laatste keer dat ik dit reper-

Daarom kent ze geen reserves om een reeks klassieke tophits achter elkaar te

toire speelde was ik nog een teenager.

spelen. Op haar nieuwe cd Fantasies, Rhapsodies & Daydreams presenteert ze

Ik was het nagenoeg vergeten!’ Violiste

zeven vioolfavorieten die je maar zelden op het podium hoort.

Arabella Steinbacher windt er geen doekjes om. De stukken hier verzameld worden door menigeen – uitvoerenden

24

kend om deze muziek werden binnengehaald. Dat van hen werd verwacht dat ze juist dit speelden, desnoods half geïmproviseerd of in eigen arrangementen. Zo ging dat vroeger.’

Als solist hoef je je dus niet te generen voor de Habanera van Saint-Säens,

Overtuigend pleidooi van een topvioliste

vindt ze. Laat die glissandi van Sarasates Zigeunerweisen maar lekker senti-

ties, een droevige bezonnenheid,

menteel klinken, tegen een meesle-

melancholie, dat alles zonder effectbe-

pende, huppelende en zwierende

jag. Dissonanten, mineurtoonsoorten,

begeleiding. Laat de leeuwerik van

lage registers, appogiaturen en seufzers

Vaughan Williams maar nostalgisch en

buitelen over elkaar heen.

geheimzinig zingen en fluiten, alsof hij

In veel andere stukken overheerst ech-

terugblikt op een verloren wereld. Geef

ter een zonnige uitgelatenheid. Steinba-

de meezingers van Massenets Médita-

cher houdt niet van een overdreven

tion volop de ruimte om de harten te

romantische wolk, maar al te gestileerd

roeren. En onthou het publiek evenmin

spel laat ze evenmin horen. Lekker

Ravels brutale en sensuele dans die als

vrijuit klinken de dansritmen en daar

Tzigane de wereld in werd gezonden.

sluiten dirigent Lawrence Foster en zijn

Kortom, laat op cd ook eens horen wat

Orchestre Philharmonique de

violisten gewoonlijk alleen thuis op de

­Monte-Carlo zich naadloos bij aan.

lessenaar zetten, niet alleen de concer-

Zo is deze cd bijna een statement: wees

ten en sonates waarmee ze buitenshuis

als klassiek musicus niet benauwd om

furore maken.

entertainer te zijn. Ook lichtvoetige

Op deze cd is een zevental publieks- en

klanken vereisen vakmanschap, muzi-

tranentrekkers zonder bedenken achter

kaal inzicht en technisch vernuft. Een

elkaar geplaatst. Steinbacher maakt

overtuigend pleidooi van een topvioliste

van deze ‘Fantasies, Rhapsodies &

– om heel serieus te nemen.

Daydreams’ een geweldig feest.

Gewoonlijk kiest ze een van deze stukken uit als encore of als intermezzo bij haar concerten. Jarenlang kreeg ze er wereldwijd de handen voor op elkaar van een dolenthousiast publiek. Dat bracht haar op het idee om Pentatone te benaderen met het gehele boeket.

Natuurlijk zagen ze er wat in. Succes is Foto: Peter Rigaud

immers verzekerd: welke muziekliefhebber laat zich hierdoor niet graag meevoeren?

Zeker als dit repertoire met zoveel brille en technisch meesterschap wordt gespeeld. Opvallend aan Steinbacher

zowel als publiek – niet zo geschikt

– kind van twee professionele musici –

geacht voor de concertzaal. Te licht-

is vooral haar subtiele, fijn gedoseerde

voetig en entertaining, niet serieus

vibrato. Dat komt met name tot uiting in

genoeg. Steinbacher vindt dat onzin.

de intiemere werken, zoals Vaughan

‘Laten we niet vergeten’, zegt ze, ‘dat er

Williams’ The Lark Ascending. Een fraaie

een tijd is geweest dat violisten uitgere-

overpeinzing met innige gevoelssensa-

WAXMAN, VAUGHAN WILLIAMS e.a.

FANTASIES, RHAPSODIES AND DAYDREAMS ARABELLA STEINBACHER, ORCHESTRE PHILHARMONIQUE DE MONTE-CARLO O.L.V. LAWRENCE FOSTER PENTATONE 0827949053665

25

INTERVIEW

E DWIN RU T T E N

HET KASTEEL VAN Door Inge Jongerman

Met ridders en jonkvrouwen

“Toen ik afgelopen zomer in Friesland op

op ontdekkingsreis naar de

een terras zat, kwam er een moeder met

geheimen van een

haar zoontje op me af en vroeg: ‘Hoe

symfonie? Op het album Het

ging ook alweer dat rijmpje over die

Kasteel van Beethoven legt

instrumenten?’ Voordat ik kon antwoor-

Edwin Rutten haarfijn uit

den, riep haar kind: ‘Hoe kleiner hoe

hoe Beethovens Vijfde in

hoger, hoe groter hoe lager.’ Dat vind ik

elkaar zit. “Hierna luister je

nou zo prachtig”, vertelt Edwin Rutten

nooit meer hetzelfde.”

schaterlachend.

Het is al lang niet meer alleen maar ‘Joepie de Poepie’ waarmee Rutten wordt geassocieerd. Zijn verhalen bij klassieke muziek zijn immens populair.

Hij schuwt de grote werken niet en behandelde onder andere Bachs ­Mattheus Passie en Der Ring des Nibelungen van Wagner. Als ambassadeur van Aangenaam Klassiek for Kids maakte hij onder meer het Weihnachtsoratorium en

Foto: Matthias Heyde

Assepoester & Het Zwanenmeer. Nu is

26

Berliner Philharmoniker

BEETHOVEN het de beurt aan de symfonie op het

Zijn versie van de Mattheus Passie ver-

album Het Kasteel van Beethoven.

telde hij ook in de theaters. Er was aan-

“Bij de gedachte aan een symfonie als

vankelijk alleen budget voor pianobege-

bouwwerk, kwam ik al snel uit bij een

leiding, maar dat weigerde hij. “Je moet

kasteel. Daarin zitten allerlei vormen,

kinderen niet op een verkeerd spoor

zoals expositie, doorwerking en reprise,

zetten. Uiteindelijk ging het met zangers

die ik dan verwoord. Met een jonkvrouw

en orkest en waren er na afloop altijd

als het vrouwelijke thema en de ridder als

kinderen die zeiden: ‘Meneer Rutten,

het mannelijke, waarbij ze samen op

bedankt voor de leuke middag’, terwijl

avontuur gaan. Hoe je een herhaling

we net iemand gekruisigd hadden!”

uitlegt in een symfonie? Door een hek

Het fantasieknopje waar Rutten het

neer te zetten met twee priemende ogen,

vaak over heeft, mag volgens hem meer

dat betekent: terug naar het begin.”

worden gebruikt.”Kinderen hebben zo

In Ruttens verhalen zitten leuke weetjes,

veel meer fantasie dan volwassenen,

die soms zelfs voor de ‘kenner’ verras-

dat moet je vasthouden. Ze zouden in

send zijn. Daarnaast bevat ook dit

het onderwijs veel vaker moeten vra-

album weer een quiz: De Grote Vijfde-

gen: wat zou je erbij bedenken? Laatst

Beet-Kwis, en kunnen de slimmeriken

kreeg ik een mailtje van een vijftigjarige

oefenen op de Achtste van Beethoven.

vrouw die bekende dat ze bij het luiste-

Degene die reageert, krijgt altijd een

ren van mijn cd’s altijd ‘in het echt’ haar

oorkonde van Rutten. “Ik zet altijd overal

fantasieknopje omdraait. Zoiets geeft

mijn e-mailadres bij, omdat reacties

mij een kick.”

mijn eigen researchbureau zijn. Ik sta gewoon om zes uur op om oorkondes te versturen. Respons betekent succes, daar moet je niet over zeuren.”

Volgens Rutten is zijn missie als ambassadeur voor Aangenaam Klassiek for Kids geslaagd wanneer de luisteraars er evenveel plezier aan hebben als hijzelf. “Ik wil iets aanreiken en het liefst niet op zo’n manier dat klassieke muziek de levertraan is en wat je erbij doet het snoepje.” illustraties: Milo

‘Ik sta gewoon om zes uur op om oorkondes te versturen’

HET KASTEEL VAN BEETHOVEN

VERHAAL EN VERTELLER EDWIN RUTTEN BERLINER PHILHARMONIKER O.L.V. SIMON RATTLE STEP 2016 012 (2CD)

27

PODIUM

CE CILIA BA R T O LI

JUBILEUM MET OUDE FAVORIET Door Benjamin Rous

Twintig jaar geleden maakte Cecilia

­sopraanrol van Almirena zong en

Bartoli haar debuut in het

bewees zelfs in een kleinere rol grote

Concertgebouw in Amsterdam. Om

indruk te kunnen maken. In 2001 stuntte

dit jubileum te vieren keert zij met

zij in Haydns Orfeo ed Euridice door

Rossini’s La Cenerentola in februari

zowel de rol van Euridice als die van

2017 terug in een van haar geliefdste

Genio te zingen, en de zaal te verbluffen

en meest gevierde rollen.

met ongekend vocaal trapezewerk, inclusief een voor mezzo’s doorgaans

Een optreden van Cecilia Bartoli is altijd

onmogelijk te halen hoge E. Gebaande

een bijzonder evenement. Ook begin

paden zijn la Bartoli vreemd, en een

jaren negentig was dat al zo. Welke

groot deel van haar blijvende aantrek-

zangeres was toen in staat om een tot

kingskracht dankt zij aan die eigenge-

de nok gevulde Grote Zaal op zijn kop te

reide nieuwsgierigheid en de wens haar

zetten met een programma van baroka-

publiek mee te nemen in alles wat ze

ria’s, begeleid door een klein orkest op

doet.

historische instrumenten? Als geen

28

ander brak zij bij het grote publiek een

Het bijzondere aan Bartoli is dat het

lans voor onbekend repertoire. Ze

cliché ‘ze is zo normaal gebleven’ voor

gebruikt de commercie om haar artis-

haar lijkt te zijn uitgevonden, terwijl ze

tieke doelen te bereiken, zonder er een

toch op en top diva is. Zij weet een con-

knieval voor te hoeven doen. Het gaat te

certzaal moeiteloos te betoveren, wat ze

ver om te zeggen dat zij eigenhandig

ook zingt, is een magnetische podium-

gezorgd heeft voor de huidige onge-

persoonlijkheid en ademt charisma uit

kende populariteit en alomtegenwoor-

elke porie van haar lichaam. Een van de

digheid van barokmuziek, maar dat zij

bestverkopende klassieke supersterren

daaraan een belangrijke bijdrage heeft

ooit, die je in gedachten met dezelfde

geleverd staat buiten kijf. Eenzelfde

natuurlijkheid ’s avonds zelf pasta ziet

uitzinnig effect bereikt ze met een Itali-

koken voor de familie. Een diva met

gebakken lucht, maar op een staat van

aans liedrecital met pianobegeleiding, of

humor, waarvan de gewaagde en eigen-

dienst als serieus en toegewijd artiest

met haar zeldzame optredens in concer-

zinnige coverfoto’s van haar recente cd’s

van alweer bijna dertig jaar. Wie opna-

tante opera’s. In 1999 liet zij de tijd even

geweldig blijk geven. De gewillige onder-

men uit Bartoli’s beginperiode beluistert,

stilstaan met haar smeltend-prachtige

werping van haar publiek komt mis-

hoort een andere zangeres. Het verstrij-

Lascia ch’io pianga in Händels Rinaldo,

schien voort uit het feit dat haar status

ken der jaren, maar vooral de verbreding

waarin zij verrassend genoeg de

niet gebaseerd is op een hype of op

van haar repertoire en het veelvuldig

Foto: Decca/Uli Weber

zingen van sopraanrollen hebben haar

tigst denkbare Italiaans rollende r), de

stem veranderd. Twintig jaar geleden

warmte en intelligentie van haar voor-

horen we een donkerder getimbreerde

dracht, de volledige overgave aan alles

stem, iets voller dan nu, ook in de

wat ze zingt.

hoogte: een echte mezzo. Maar ook toen al waren er de ongekende virtuositeit, de

De kwaliteiten van Bartoli’s stem maak-

aandacht voor de tekst (met de prach-

ten haar in de beginperiode van haar

Ongekend vocaal trapezewerk

Lees verder op pagina 8

29

8x

voor slechts

€ 51,45 N R 718 ,

S I N D S 1952 |

Luister is hét toonaangevende klassieke muziektijdschrift en verschijnt negen keer per jaar.

S E P T E M B E R | O K TO B E R 2016

Nu nog méér pagina’s vol interviews, recensies, beschouwingen en portretten van componisten en uitvoerenden!

The John Wilson Orchestra Zeldzame mix tussen symfonieorkest en bigband

Janine Jansen over musiceren

‘Het gaat om het moment’

Scapino Ballet bestaat 70 jaar TING!

N R 704 ,

Verloren gewaande Spontini-opera’s teruggevonden

S I N D S 1952 |

J A N U A R I | F E B R U A R I 2015

Passie voor klassiek

N R 708 ,

S I N D S 1952 |

J U L I | A U G U S T U S 2015

Passie voor klassiek

N R 707 ,

Unieke ontdekking

S I N D S 1952 |

J U N I 2015

Passie voor klassiek

Pierre Boulez 90 jaar

Arabella Steinbacher

‘Ik wil zo dicht mogelijk bij mezelf blijven’

Overzicht van een fabelachtige carrière

Chant for Peace Monniken zingen voor wereldvrede

Carolyn Sampson Ode aan de bloemen

Hortus Festival

MAfestival Brugge

Botanische tuinen als podia

Het bekendste oude-muziekfestival ter wereld

Salvatore Sciarrino Magische klankenmenger in Parco della Musica

Evgeny Kissin

Salzburger Festspiele Een vooruitblik op 2015

Storioni Trio ‘Onze roots liggen in Brabant’

Een festival waar je je vakantie voor annuleert

Hoogtepunten uit de programmering

Vladimir Horowitz Herinneringen aan een klavierleeuw

€ 7.99

Robeco SummerNights

Robeco SummerNights

Romanticus van het zuiverste water

€ 7.95

Fadokoningin Mariza leert zichzelf opnieuw begrijpen

€ 7.95

Janine Jansen

‘Kamermuziek is mijn grote liefde’

Word abonnee of geef cadeau!

Ga snel naar www.luister.nl e-mail naar abonnement@bcm.nl of bel 085-7600237 (ma-vrij, 8:30-12:30 uur, lokaal tarief)

€ 7.95

PODIUM

nele catharsis. Rond haar een prach-

de rol waarin zij misschien het meest

tige, volbloed Italiaanse cast met Ros-

bewonderd werd was die van Angelina

sinispecialisten als William Matteuzzi,

in La Cenerentola, waarvan gelukkig een

Alessandro Corbelli, Michele Pertusi en

opname is gemaakt. Rossini’s Asse-

Enzo Dara. En je zou zomaar vergeten

poester – zonder feeën, pompoenkoets

wat voor uitmuntende Rossinidirigent

en andere magische poespas – paste

Riccardo Chailly is. Hij geeft de muziek

Bartoli als een handschoen: een perfect

de nodige lichtheid, maar zorgt tegelij-

voorbeeld van het samenvallen van

kertijd voor voldoende gewicht, zodat

artiest en personage. De ontwikkeling

het nooit oppervlakkig wordt. Hij neemt

van slecht behandelde ingénue naar

Rossini als componist volkomen seri-

zelfverzekerde maar vergevingsgezinde

eus, zonder daarbij te stug of humor-

vrouw van de wereld maakt ze prachtig

loos te worden.

hoorbaar. Al die elementen komen

In huis halen dus, die Cenerentola. Ter

samen in de voorbeeldig gezongen

voorbereiding op februari 2017, want het

slotscène. Angelina zingt in Nacqui all’af-

zal interessant zijn om te horen hoe

fanno over haar ellendige verleden en

Bartoli’s opvatting en vertolking van de

hoe haar lot veranderd is, en Bartoli laat

rol van Angelina in 25 jaar zijn veranderd.

zowel ontroerende eenvoud en wee-

Maar natuurlijk vooral omdat het een

moed als een opgeluchte glimlach

steengoede opname is, en een blijvende

doorklinken. Dan volgt de briljante

herinnering aan wat voor uitzonderlijke

Rondò finale Non più mesta. Het maakt

zangeres en artiest Cecilia Bartoli ook

niet uit hoe vaak je dat hoort, elke keer

toen al was.

Ideale Rossinimezzo

Foto: Rolex/Fadil Berisha

carrière tot de ideale Rossinimezzo. En

weer laat Bartoli het hart sneller kloppen. Haar versieringen zijn virtuoos en exuberant, maar volledig passend bij het karakter en de situatie. Geen vocaal vertoon, maar een oprechte emotio-

CECILIA BARTOLI 15 FEBRUARI CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM INFO: CONCERTGEBOUW.NL

ROSSINI LA CENERENTOLA

CECILIA BARTOLI e.a.

ORCHESTRA E CORO DEL TEATRO COMUNALE DI BOLOGNA O.L.V. RICCARDO CHAILLY DECCA 0028943690225

31

INTERVIEW

A SH LE Y S O L O M O N

FLORILEGIUM 25 JAAR

Foto: Jonas Sacks

Door Marcel Bijlo

32

Het Britse barokensemble Florilegium

Er zijn ensembles waarvan het lijkt alsof

afgestudeerd toen ik besloot om een

werd in 1991 opgericht door fluitist

ze er altijd al waren, zozeer hebben ze zich

eigen ensemble op te richten. Samen met

Ashley Solomon en een aantal jonge

in het collectieve muzikale bewustzijn

een aantal anderen, die ook allemaal aan

collega’s als violiste Rachel Podger. Om

genesteld. Het Engelse Florilegium is zo’n

het einde van hun studie zaten, heb ik

het vijfentwintigjarig jubileum luister

groep. Toch is ook die ooit begonnen, en

toen Florilegium opgezet. Dat waren

bij te zetten bevat de nieuwste cd, met

wel in 1991. Het vijfentwintigjarig bestaan

mensen van verschillende conservatoria.

concerten van Telemann, een bonus-cd

van het ensemble is iets om even bij stil te

We wilden een echt barokorkest, maar

met een mooie bloemlezing uit de rijke

staan, vindt ook leider en oprichter Ashley

dat bleek toch wel iets te ambitieus. We

discografie van het ensemble.

Solomon. Terugblikkend vertelt hij: “Ik

besloten uiteindelijk om een flexibele

was als fluitist nog niet eens helemaal

kamermuziekgroep te vormen.” Die flexi-

‘Florilegium is nog lang niet uitgespeeld!’

dat is natuurlijk fantastisch. Hoe meer

wordt door je platenlabel. Met Sacks

barokensembles hoe beter. Door al die

overleggen we veel over onze nieuwe

verschillende achtergronden van de

plannen, hij heeft een open geest en

ensembles is ook de benadering van de

voelt precies aan op welk moment een

muziek veranderd, wat vrijer geworden.

bepaalde uitgave het best in onze disco-

Daar moeten wij natuurlijk ook iets mee

grafie zou passen. Dus niet drie cd’s met

doen, hoewel we onze eigen stiel echt wel

onbekende muziek achter elkaar, maar

trouw gebleven zijn. Hoe we versieringen

ook niet drie cd’s achter elkaar met

maken, hoe we omgaan met tempo, dat

muziek waar al heel veel uitvoeringen

zijn dingen die niet heel erg veranderd zijn.

van zijn. Met Channel hebben we echt

bele groep van toen is er, hoewel lang niet

Maar je groeit in je interpretatie, dat heeft

een ideale platenmaatschappij en we

iedereen van het eerste uur meedoet, nog

ook te maken met het ouder worden. We

hebben dan ook een solide discografie

altijd. Maar het klimaat rond de histori-

durven de teugels nu wat meer te laten

kunnen opbouwen.”

sche uitvoeringspraktijk is in de afgelopen

vieren dan toen we begonnen.”

Die discografie omvat onder veel meer

kwarteeuw drastisch veranderd. Solo-

Dat is goed te horen op de nieuwste cd

de fluitsonates van Bach, een Bachcan-

mon beaamt dat: “Toen we begonnen

van Florilegium, met een aantal concer-

tate-cd met Johannette Zomer en de

was Engeland het land met misschien

ten en een korte cantate van Telemann.

Parijse kwartetten van Telemann. “Vol-

wel de meeste barokensembles. Nou, dat

Een feestelijke cd vol concerten in

gend jaar wordt een belangrijk jaar voor

is nu wel anders! In de jaren negentig

diverse bezettingen met glansrollen voor

Telemann, we herdenken dan zijn twee-

kwamen eerst de Fransen en daarna de

blokfluit, gamba, oboe d’amore, viola

honderdvijftigste sterfdag. We gaan zijn

Italianen razendsnel op en tegenwoordig

d’amore en natuurlijk de traverso van

kamermuziekcollectie Essercizii Musici

doet de hele wereld mee. Dat heeft

Solomon zelf. Net als vrijwel alle voor-

compleet opnemen. Maar we doen ook

ervoor gezorgd dat je nu een veel breder

gaande cd’s van Florilegium verscheen

Händel en er is sowieso nog heel veel

aanbod hebt dan toen wij begonnen en

ook deze bij het Nederlandse label

dat we interessant vinden. Florilegium is

Channel Classics. Het is een beetje een

nog lang niet uitgespeeld!”

trend onder oudemuziekensembles om hun eigen label te beginnen, maar daar is wat Solomon betreft voor Florilegium geen denken aan: “Toen we nog nauwelijks begonnen waren, hadden we al contact met Channel Classics en de Telemann-cd is, als ik het wel heb, onze zevenentwintigste productie bij dat label. Met Jared Sacks, de artistiek lei-

FLORILEGIUM 3 DECEMBER ENGELSE KERK, AMSTERDAM 4 DECEMBER MUZIEKGEBOUW EINDHOVEN INFO: FLORILEGIUM.CO.UK

der, producer en opnametechnicus van Channel, hebben we altijd een heel goede partner gehad die ervoor heeft gezorgd dat we eigenlijk al vrij kort na onze start technisch hoogwaardige opnamen konden maken. Hij deelt ook onze opvattingen over het op te nemen repertoire. Als ensemble moet je aan de ene kant het publiek verrassen met muziek die het nog niet kent, zoals op onze drie cd’s met barokmuziek uit ­Boliviaanse archieven, maar aan de andere kant ook het bekende repertoire in ere houden zoals op onze vorig jaar verschenen opname van Bachs Brandenburgse concerten. Die balans moet je als ensemble heel zorgvuldig bewa-

TELEMANN CONCERTOS & CANTATA IHR VÖLKER HÖRT FLORILEGIUM CHANNEL CLASSICS 0723385386162

ken en het is fijn als je daarbij gesteund

33

LABELPORTRET

ALPHA CL A S SI C S

INNOVATIEF LABEL Door Jos van der Zanden

34

Met volle kracht ertegenaan, is het

kwartetten), Nelson Goerner,

devies van het Franse label Alpha

François-Frédéric Guy, het Filharmo-

Classics. Explosief groeien en een

nisch Orkest van Luxemburg en vele

groter deel van de markt veroveren.

anderen. De kroonjuwelen uit dat

Geen spoor van twijfel over de

enorme bestand zullen in heruitgave

toekomst van de klassieke cd. Alleen

verschijnen, gedistribueerd door

al voor dit najaar zijn zo’n vijfentwintig

Outhere, dat als ‘parent label’ van

nieuwe uitgaven voorzien.

Alpha Classics fungeert.

Talloze nieuwe ensembles en solisten

Toen Alpha in 1999 ten doop werd

zullen worden ingelijfd. Sterker nog, er

gehouden waren de ambities meteen

wordt zelfs een oogje geworpen op

duidelijk. Met minder dan absoluut

Met volle kracht ertegenaan

andere labels. De nieuwe man van

toptalent werd geen genoegen geno-

Alpha Classics komt van het label

men. Een hele reeks musici kwam

Sopraan Mari Eriksmoen schittert op

Naïve. In zijn kielzog zijn grote namen

model te staan voor het kwaliteitsni-

een cd met negentiende-eeuws liedre-

meegetrokken. Die krijgen onderdak bij

veau, zoals sopraan Véronique Gens,

pertoire. Zo kunnen we nog even

een ambitieus label dat als geen ander

bariton Georg Nigl en alleskunner

­d oorgaan.

de boer op gaat.

Andreas Staier. Vele nieuwelingen die

Inmiddels bouwt het nieuwe Alpha

Een label dat een fusie aanging met

hun sporen aantoonbaar hebben ver-

Classics gestaag aan de repertoire-uit-

Zig-Zag Territoires, het Franse kwali-

diend zullen hierna hun intrede doen,

breiding. Het oude Alpha mag van

teitslabel dat jarenlang zoveel schitte-

zogezegd een nieuwe generatie. Pia-

oorsprong sterk de nadruk hebben

rende opnamen uitbracht, met grote

niste Anna Vinnitskaja bijvoorbeeld,

gelegd op barokmuziek, het nieuwe wil

namen als de onvolprezen Jos van

die met Kremerata Baltica concerten

als het even kan de gehele muziekge-

Immerseel, het Belcea Quartet (van de

van Sjostakovitsj opneemt. Het

schiedenis gaan omvatten. Daarom

spraakmakende complete Beethoven-

­Q uatuor Voce maakt een Mozart-cd.

zijn contacten aangeknoopt met

ALPHA CLASSICS Ensemble Intercontemporain en bij-

tig een markt voor ontstaan, verras-

voorbeeld ook met Peter Eötvös.

send genoeg ook bij jongeren. Dit

Overal ter wereld strekt Alpha Classics

najaar verschijnen diverse opnamen op

de voelhoorns uit, op zoek naar topta-

vinyl. Even afwachten natuurlijk hoe

lent en originele invalshoeken. In ons

dat loopt, maar het tekent de innova-

land is dat niet ongemerkt voorbijge-

tieve atmosfeer die bij het label heerst.

gaan. Zo zullen volgend jaar projecten

Nieuwe musici, fusies, nieuw repertoire

worden opgestart met zangeres

– hier zijn krachten actief die de wereld

­B arbara Hannigan, alsmede met het

van de klassieke cd nieuw elan bezor-

Nederlands Kamerkoor, wat ongetwij-

gen. We gaan er in de nabije toekomst

feld zal leiden tot oorstrelende produc-

vast nog heel veel over horen.

ties met een innovatief programma.

Het van het label Ricercar bekende

VOOR INFO ZIE:

oudemuziekensemble Vox Luminis uit

HTTPS://WWW.OUTHERE-MUSIC.COM/

België komt in november met een

NL/LABELS/ALPHA

Bach-cd.

Zo zit Alpha Classics boordevol initiatieven. De uitgaven beperken zich trouwens niet tot cd of digitale luistermogelijkheden. Net als veel andere labels neemt het een nostalgische duik in het verleden: de ouderwetse maar tegelijk tijdloze lp krijgt nieuw leven ingeblazen. Inmiddels is daar voorzich-

35

INTERVIEW

ALM A Q UA R TE T

SCHULHOFF COMPLEET Door Inge Jongerman

Als jonge honden zo blij zijn de

De cd-presentatie van het Alma

pianist Jean-Yves Thibaudet. In het jaar

mannen van het Alma Quartet met

­Quartet is net even anders dan anders.

van oprichting, 2014, won het kwartet

hun debuutalbum dat de complete

Vergezeld door een paaldanseres in een

meteen de Prix de Salon, een aanmoe-

strijkkwartetten van Erwin Schulhoff

Amsterdams café met een industriële

digingsprijs van de Stichting Donateurs

bevat. “Deze muziek heeft

uitstraling, klinkt strijkkwartetmuziek

Koninklijk Concertgebouworkest.

verschillende karakters, maar is

van Erwin Schulhoff. Het viertal speelt

Voor hun eerste album viel de keus op de

extreem toegankelijk; eigenlijk net

net zo lief op alternatieve festivals en in

vrij onbekende strijkkwartetten van Erwin

zoals wij”, concludeert violist Marc

clubs als in de concertzaal. Vaak

Schulhoff. “Dat was echt een ontdekking”,

Daniel van Biemen.

samen met andere artiesten, variërend

roepen de violisten Marc Daniel van Bie-

van Hauschka en dj Henrik Schwarz tot

men en Benjamin Peled in koor. “Als nieuw

Foto’s: Lotte van Raalte

36

strijkkwartet wilden we onszelf graag

strijkkwartetten van Schulhoff, daar zijn

hoe die wereld zichzelf compleet verliest

introduceren met nog enigszins onbetre-

we best trots op.”

in de muziek. Dat gevoel missen we weleens in de concertzaal, waar de etiquette

den repertoire”, vertelt Marc Daniel.

“Beethoven- en Brahmskwartetten zijn

Het Alma Quartet mag dan wel net

toch anders is.” Volgens Marc Daniel ligt

prachtig, maar al zo vaak door de beste

komen kijken als strijkkwartet, alle vier de

dat gemis niet aan het repertoire: “Wan-

strijkkwartetten ter wereld opgenomen.”

musici hebben een schat aan ervaring in

neer wij Schulhoff in clubs spelen, gaan

Altist Jeroen Woudstra kwam aanzetten

het internationale muziekleven. Daar-

die mensen ook uit hun dak. Gewoon

met de muziek van Schulhoff, een

naast spelen ze fulltime in orkesten,

omdat ze zich durven te laten gaan.”

­Tsjechische componist met vele gezich-

cellist Nitzan Laster bij het Nederlands

Toch laat klassieke muziek hun hart

ten. Hij studeerde onder meer bij Debussy,

Philharmonisch Orkest en de andere

uiteindelijk het snelste kloppen, beamen

was jazzliefhebber en aanhanger van het

strijkers bij het Koninklijk Concertgebouw-

ze beiden. “Klassieke muziek is wat ‘alma’

dadaïsme, en stierf in 1942 in een concen-

orkest. Niettemin proberen ze zo veel

in het Spaans betekent: onze ziel.”

tratiekamp omdat hij kort tevoren

mogelijk samen te komen. “Dat is vrijwel

­Russisch staatsburger was geworden.

wekelijks, en dat werkt goed tot nu toe”,

‘Klassieke muziek is wat “alma” in het Spaans betekent: onze ziel’ Benjamin: “We speelden eerst de twee

volgens Benjamin. “Onze belangrijkste

strijkkwartetten en 5 Pieces en ontdekten

missie voor nu is om onze eigen klank te

pas later zijn vroegere werken Diverti-

creëren. Dat we daar de tijd voor kunnen

mento en Strijkkwartet No. 0.” Marc Daniel

nemen, is een luxe.”

vult aan: “Het is heel communicatieve

De violisten, liefhebbers van elektroni-

muziek met verschillende stijlen en klank-

sche muziek, zijn regelmatig in het

kleuren. Dat past bij ons. Daarnaast is dit

Amsterdamse nachtleven te vinden.

de allereerste registratie van de complete

Benjamin: “Het is bijzonder om te ervaren

SCHULHOFF COMPLETE STRING QUARTETS

ALMA QUARTET GUTMAN RECORDS 8719189290875

37

classicfm.nl

SPECIAL

KO O R VA N D E SIX TIJ NSE K A PE L

PALESTRINA IN DE SIXTIJNSE KAPEL Door Marcel Bijlo

Het Koor van de Sixtijnse kapel brengt

de renaissance is aan dit gezelschap niet

de twintigste eeuw gezongen op een

de Missa Papae Marcelli van Giovanni

voorbijgegaan. Daarbij hebben de zangers

manier die we nu romantisch of ouder-

Pierluigi da Palestrina terug naar de

ook nog eens de authentiekst denkbare

wets zouden noemen. Dat is te horen op

plek waar de compositie ontstond: de

opnamelocatie tot hun beschikking: de

een plaatopname uit de jaren vijftig van,

Sixtijnse kapel. Het koor maakte een

Sixtijnse kapel zelf! Om daar, zoals op

eveneens, Palestrina’s Missa. De nieuwe

nieuwe opname van Palestrina’s

deze nieuwe cd, Palestrina’s Missa Papae

cd-opname klinkt heel anders, hoewel de

beroemdste mis.

Marcelli en diverse motetten te horen is

klank nog steeds kenmerkend is en

heel bijzonder.

afwijkt van wat we in Palestrina’s muziek

Het Koor van de Sixtijnse kapel is wereldberoemd, maar vreemd genoeg krijgen we maar zelden de kans om de zangers te horen. Er waren wat plaatopnamen, waaronder de bekende registratie uit 1904 waarop ook de allerlaatste castraat

De authentiekst denkbare opnamelocatie

tegenwoordig meestal horen. Een specialistenensemble à la The Tallis Scholars is dit koor niet en deze uitvoering klinkt dan ook totaal anders. De zesstemmige mis is opgenomen met het koor recht voor het altaar, maar het vierstemmige Ave Maria, klinkt vanaf de koorgalerij en

te horen is, maar die opnamen geven toch geen goede indruk van hoe het koor nu

Het koor moet Palestrina’s mis in de loop

dat geeft een geweldig akoestisch ver-

klinkt. Vorig jaar verscheen de cd Cantate

der eeuwen duizenden keren hebben

schil. Deze cd geeft een prachtige akoes-

Domino en hierop hoorden we dat het

gezongen. De mis werd door de clerus

tische indruk van de Sixtijnse kapel, en

koor nu beduidend strakker zingt dan op

gezien als een blauwdruk van hoe de

het koor laat de muziek van Palestrina er

de oude opnamen. Dat er de laatste

kerkmuziek moest zijn. Het Concilie van

heel authentiek klinken.

decennia zoveel onderzoek is gedaan

Trente wilde nieuwe richtlijnen opstellen

naar de uitvoeringspraktijk van muziek uit

over het gebruik van de polyfonie in de liturgie, en Palestrina’s stuk werd hiervoor als richtsnoer gebruikt. Het werk werd gecomponeerd voor de Sixtijnse kapel en is daar meer dan vier eeuwen lang gezongen. Hoe dat anno 2016 klinkt? Het koor

Foto: Burkhard Bartsch/Governatorato SCV - Direzione de/Musei/DG

bestaat uit jongens en mannen, maar is wat klank betreft niet te vergelijken met bijvoorbeeld Engelse kathedraalkoren.

De klank is scherper en krachtiger. Daar vraagt de ruime akoestiek van de ­Sixtijnse kapel ook om en de jongens worden daar dus in getraind.

In het cd-boekje wordt gememoreerd dat het koor de ontwikkelingen binnen de uitvoeringspraktijk van oude muziek aanvankelijk aan zich voorbij liet gaan. Er

PALESTRINA MISSA PAPAE MARCELLI | MOTETS SISTINE CHAPEL CHOIR O.L.V. MASSIMO PALOMBELLA DG 028947961314

werd gedurende de eerste decennia van

39

INTERVIEW

S TI CHTIN G PA PAG E N O

VAN ZWEDEN & VIVALDI VOOR HET GOEDE DOEL Door Paul Janssen

De heruitgave van De vier jaargetijden

heeft”, zegt Aaltje van Zweden resoluut.

kinderen op de wachtlijst staan en door de

van Vivaldi door Jaap van Zweden en

“Vandaar dat een deel van de opbrengst

recente bezuinigingen op de gezondheids-

Combattimento Consort Amsterdam

naar de stichting gaat. Met dat geld

zorg zijn er geen middelen om ze allemaal

is er niet alleen maar omdat het nog

kunnen we weer meer muziektherapeuten

adequaat te helpen. Door dit soort extra

altijd een erg goede plaat is. Van elke

op pad sturen. We hebben veel autistische

fondsen kunnen we meer doen.”

verkochte cd gaat een euro naar de Stichting Papageno voor kinderen en jongeren met autisme.

“Ik zal het doorgeven, vindt hij leuk om te horen”, zegt Aaltje van Zweden na de lovende woorden over De vier jaargetijden-cd met haar echtgenoot Jaap van Zweden als violist. “Ik ontmoet hem straks in Hong Kong en dan ga ik mee op een tournee door China.” De heruitgave van deze succes-cd uit 1990 met Combattimento Consort Amsterdam als naadloos bij de viool van Van Zweden passend orkest vestigt de aandacht weer eens op de bijzondere violist die Van Zweden was voordat hij koos voor het dirigentenmetier.

“Veel mensen in de wereld weten niet dat Jaap zo’n goede violist was. Als ze uitvoeringen van hem horen, krijgen we altijd heel goede reacties.”

Vandaar dat Challenge Classics het een goed idee vond om De vier jaargetijden en andere concerten van Vivaldi uit Il Cimento dell’Armonia e dell’Inventione op.

8 opnieuw uit te brengen. De Van Zwedens hebben bij dat soort zaken maar één wens. “Het is voor ons belangrijk dat de Stichting Papageno er voordeel van

40

Hoewel Aaltje van Zweden zoals ze zelf

fieke autismetraining. Daarmee zijn we

zegt niet meer de ‘draaiende motor’ is

uniek in de wereld. Vandaar dat we nu ook

achter de in 1997 opgerichte stichting, is ze

wetenschappelijk onderzoek laten doen

als voorzitter en algemeen adviseur nog

door onder anderen Erik Scherder. Het is al

steeds zeer enthousiast betrokken bij haar

aangetoond dat muziektherapie een

geesteskind. “Ik heb heel lang alles zelf

positieve werking heeft op de soci-

gedaan, op mijn zolderkamertje met een

aal-emotionele ontwikkeling van kinderen

computer. Een paar jaar geleden werd het

met autisme, en het is mooi als door dit

te groot en te veel en werd het door alle

onderzoek wetenschappelijk wordt aan-

overheidsbezuinigingen ook steeds moe-

getoond dat dit ook in de specifieke situa-

lijker. Toen was de vraag: professionalise-

tie van Papageno Muziektherapie geldt.

ren of stoppen?”

Wij maken het wekelijks mee dat er door muziek contact wordt gelegd met kinde-

‘Het is voor ons belangrijk dat de Stichting Papageno er voordeel van heeft’

Inmiddels is ze blij dat de stichting alle

ren die geen woord spreken of schuw in

stormen doorstaan heeft en beter draait

een hoekje zitten.”

dan ooit tevoren. Zo’n vijfentwintig

Een mooie ontwikkeling van iets dat

muziektherapeuten bezoeken elke week

gewoon in eigen huis begon met de zoek-

dagbesteding voor nog eens zestig

vele gezinnen thuis om zo als schakel te

tocht naar mogelijkheden om contact te

jongvolwassenen. Ook zijn er een con-

fungeren tussen de ouders en hun autisti-

maken met hun eigen autistische zoon

certzaal – liefdevol het zAaltje gedoopt

sche kinderen. “We zetten in op kwaliteit

Benjamin. “Toen Benjamin zes jaar was

– die voorziet in wekelijkse concerten, en

en geven de muziektherapeuten die door-

kon hij niet praten. Hij keek wel naar mijn

een restaurant. “De bewoners worden

gaans breed opgeleid worden ook speci-

mond. Intuïtief zong ik veel kinderliedjes

op alle fronten ingeschakeld, van kaart-

voor hem en stopte dan voor het laatste

verkoop tot bedienen in het restaurant.

woord. Autisten houden van voorspel-

Zo kunnen we ze klaar maken voor een

baarheid en raken vaak gefrustreerd als

bevredigende plek in de samenleving.

iets niet afgemaakt wordt, en zo ontdekte

Ook Benjamin woont er en draait uitste-

ik dat we hem konden prikkelen om klan-

kend mee. Het gaat heel goed met hem.

ken te maken. Door die ontdekking zijn we

Alleen wij moeten nog wennen aan het

verder gaan zoeken. Omdat er niets in

feit dat hij uit huis is.”

Nederland bestond dat structureel hulp bood bij autisme zijn we de Stichting Papageno begonnen.”

En de stichting is in al die jaren meegegroeid. Ook de nieuwste loot aan de stam, het in 2015 door koningin Máxima geopende Papageno Huis, ontstond door eigen ervaring. “We hadden wat projecten gedaan met kinderen met en zonder autisme, kunstenaars en orkesten en we ontdekten de kracht van die ontmoetingen. Ondertussen wilde Benjamin net als zijn zus en broers het huis uit. Toen ik ontdekte dat de voormalige Villa ­D ennenoord in Laren vrij kwam, begon ik te dromen. Het is een huis waar je de Foto: Mark Kitaoka

buitenwereld naar binnen kunt halen – en zo geschiedde.”

Inmiddels is het Papageno Huis een locatie met plaats voor twaalf autistische jongvolwassenen die daar zelf-

VIVALDI THE FOUR SEASONS

JAAP VAN ZWEDEN, COMBATTIMENTO CONSORT AMSTERDAM CHALLENGE CLASSICS 0608917274622

standig kunnen wonen, en met een

41

SPECIAL

LISA BATIA SH VILI

DE ELEGANTIE VAN LISA BATIASHVILI Door Gerard Scheltens

42

Goed nieuws: Lisa Batiashvili soleert op haar nieuwe cd in de vioolconcerten van Tsjaikovski en Sibelius. Bij het Koninklijk Concertgebouworkest is ze dit seizoen artist in residence.

Wat komt het goed uit dat Tsjaikovski’s

Jurowski het Eerste vioolconcert van

Vioolconcert, dat Lisa Batiashvili in januari

Sjostakovitsj.

gaat spelen met het Concertgebouwor-

Allemaal Russisch? Jazeker, het zijn alle-

kest, ook op cd is verschenen bij haar

maal meesterwerken uit Rusland. In die

vaste label D ­ eutsche Grammophon, in

muzikale regio voelt Batiashvili zich uit-

combinatie met het concert van Sibelius.

stekend thuis. Sinds ze haar vader een

Dirigent is Daniel Barenboim met de

kwartet van hem hoorde spelen was ze

Staatskapelle Berlin. Tot vreugde van de

geïntrigeerd door Dimitri Sjostakovitsj,

Berlijners werken Barenboim en­

volgens haar een componist van angst,

­Batiashvili al vier jaar samen bij het

wanhoop en agressie, die tot uiting

Staatsoper für Alle-openluchtconcert. In

komen in het Eerste vioolconcert. De

2015 was ­Tsjaikovski aan de beurt en in

diepgang van die muziek is deze rasvio-

2016 ­Sibelius, allebei meteen gevolgd

liste uitstekend toevertrouwd.

door een cd-opname.

Batiashvili toont een andere kant van Lisa Batiashvili speelt virtuoos, en tech-

haar fenomenale talent ook graag in

nisch schijnbaar onbekommerd. Ze weet

kamermuziek. Als artist in residence laat

wat ze wil en waarover ze het heeft. Uniek

ze dat horen op zondagmiddag 18

is de combinatie van haar trefzekere

december in de Kleine Zaal, als ze een

energie en haar delicate toonvorming

bont gezelschap musici voorgaat in een ‘close-upconcert’. Het italofiele pro-

Onvergetelijk

gramma omvat Puccini en Respighi, Wolfs Italienische Serenade en ­Tsjaikovski’s expansieve strijksextet Souvenir de Florence. Wees er vroeg bij, want de Kleine Zaal is héél gauw

– en natuurlijk is een onmiskenbare ele-

­uitverkocht.

gantie óók haar handelsmerk. Dat alles is goed te horen op deze cd, ook al verschillen de twee opgenomen concerten hemelsbreed. Bij Tsjaikovski is de elegantie romantisch, lyrisch en emotioneel (hoor de ontroerende Canzonetta!), bij

LISA BATIASHVILI 14, 15 EN 18 DECEMBER 2016 8 JANUARI, 16 EN 19 MAART 2017 CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM INFO: CONCERTGEBOUW.NL

Sibelius hoor je een koeler soort elegantie, afgewisseld met strijdbaarheid. ­Batiashvili en Barenboim weten dat je het drama er niet te dik op moet leggen. Wie nuchter blijft laat juist daardoor de luisteraar helemaal over aan zijn eigen fantasie en dan nestelt de muziek zich pas echt in je hart. Dat is precies wat hier gebeurt.

Niet alleen op cd laat Batiashvili onvergetelijk van zich horen. Als artist in residence voor het seizoen 2016-2017 bij het Concertgebouworkest staat ze meerdere malen op het podium van de Grote Zaal.

Foto: Sammy Hart

Op 14 en 15 december treedt ze aan met de nieuwe chef Daniele Gatti in Prokofjevs Tweede vioolconcert, op 7 en 8 januari – in het Vioolconcert van Tsjaikovski – werkt ze samen met Antonio Pappano en

TSJAIKOVSKI, SIBELIUS VIOLIN CONCERTOS LISA BATIASHVILI, STAATSKAPELLE BERLIN O.L.V. DANIEL BARENBOIM DG 0028947960386

op 16 en 19 maart dirigeert Vladimir

43

SPECIAL

ALE X A N D RE TH A R AU D

EEN BOEKETJE RACHMANINOV Door Jos van der Zanden

Foto’s: Marco Borggreve

44

Dat hij als zonderling te boek staat, daaraan heeft Alexandre Tharaud lak.

Zijn neiging tot onconventioneel gedrag staat op de een of andere manier in verband met zijn hoogwaardige artistieke prestaties.

Zijn nieuwste Rachmaninov-cd is daar het tastbare bewijs van.

‘Een rare snijboon’, zo omschreef de Volkskrant hem eens. Niet zo verwonderlijk, want waarmee heeft Tharaud al niet opschudding veroorzaakt? Hij duldt geen piano in zijn huis, speelt barokmuziek op de vleugel, acteert in bioscoopfilms naast Trintignant en Huppert, compo-

zame momenten. Daardoor krijgt het

pakken. Want op 9 en 11 december ver-

neert zelf en runt een website met alleen

vuurwerk van de finale een extra dimen-

toont de Franse pianoleeuw Tharaud zijn

foto’s van zijn handen. Een Satie-achtige

sie. Groots, meeslepend, met durf en

kunsten in de Rotterdamse Doelen, met

excentriciteit. Diezelfde Satie is trouwens

risico wordt de muziek uitgevoerd, vol

het Rotterdams Philharmonisch. Hij

een van zijn favorieten.

intrigerende Tharaud-accenten die je bij

ontfermt zich dan over een pianoconcert

anderen niet zo snel hoort.

(Left, alone) voor de linkerhand van Hans

Op zijn nieuwe cd voor Erato speelt de

Eigenlijk staat er nóg een concert op de

Abrahamsen, een werk boordevol ver-

48-jarige Fransman Rachmaninov.

cd – want zo klinkt de opeenvolging van

rassingen. Er is namelijk sprake van een

Hoofdmoot is het fameuze Tweede

de Cinq Morceaux de Fantaisie. Tharaud

gevecht, Tharaud moet het opnemen

maakt van deze jeugdige probeerselen

tegen een sinistere dubbelganger. Dat is

van Rachmaninov uiterst sfeervolle

aan de zonderling wel besteed.

Majestueuze klankexplosies

neoromantische impressies waarin de dichterlijke romantiek van Liszt en Chopin herleven.

Met sopraan Sabine Devieilhe voert hij vervolgens de populaire Vocalise uit, het

pianoconcert. Het werk van de gonzende

beroemde tekstloze werkje vol expres-

strijkers, gloeiende akkoorden, extremen

sieve dissonanten waarop Rachmaninov

in dynamiek, tempo en articulatie en vele

zo’n patent heeft. Duivels moeilijk om

majestueuze klankexplosies. ‘Ik was nog

alleen maar op ‘Ah’ te zingen en toch

heel jong toen ik het voor het eerst

recht te doen aan de intervalsprongen,

speelde’, zegt Tharaud. ‘Aanvankelijk

trillers en andere technische valkuilen.

voelde ik mij ertoe aangetrokken van-

Wat hier klinkt is de onvervalste, originele

wege de virtuositeit, maar meer en meer

versie, geen honingzoete bewerking.

vanwege de donkere schaduwen, het

Ten slotte, als kers op de taart, een

gevoel van wanhoop, het staren in peil-

zeldzaamheid, een werk dat je vrijwel

loze diepten. Mijn interpretatie is in de

nooit hoort. Drie Alexanders (Tharaud,

loop der jaren sterk veranderd. Voor

Madzar en Melnikov) zijn verenigd bij de

Rachmaninov was het een mijlpaal, het

zeshandige Romance en Waltz waarmee

werk hielp hem in 1900 over een depres-

de zeventienjarige Rachmaninov al heel

sie heen, dat zegt veel.’

vroeg de aandacht op zich wist te vestigen. Ook hier al die zo karakteristieke

Met de halsbrekende pianoacrobatiek

donkere gloed, die typerende machtige

van het concert heeft Tharaud geen

akoorden en zwoele melodieën. Al met

enkele moeite. Hij weet deze tot bijzaak

al een boeketje Rachmaninov om je

te maken. Wat vooral telt is de verstilling,

vingers bij af te likken.

de poëtische reflectie, de vele bedacht-

Wie de cd hoort, zal meteen zijn agenda

ALEXANDRE THARAUD 9 & 11 DECEMBER DE DOELEN, ROTTERDAM INFO: DEDOELEN.NL

THARAUD PLAYS RACHMANINOV ALEXANDRE THARAUD, ALEXANDER MADZAR e.a.

ROYAL LIVERPOOL PHILHARMONIC ORCHESTRA O.L.V. ALEXANDER VEDERNIKOV ERATO 0190295954697

45

OPERA

AN NA N E TRE B KO

VERISMO Door Hein van Eekert

We willen meer Italiaanse opera: meer Puccini, Giordano en Cilea! Anna Netrebko beantwoordt de roep en viert haar vocale groei op haar nieuwe album Verismo.

Tegenwoordig gaan belangrijke

gouden verleden. Netrebko lijkt trots

cd-uitgaven vergezeld van promo-

te zijn op haar stem: die is in de loop

tiefilmpjes. Grappig, want daarin

der jaren groter geworden en krach-

krijgt de consument uitleg over de

tiger in het midden. Om dit te bena-

manier waarop de betrokkenen hem

drukken is ze door de technici mis-

proberen aan te spreken. We moeten

schien wel een beetje te dicht op de

weten hoe de hoes tot stand komt.

microfoon gezet.

‘Ik houd van gekke dingen, ik bén

Haar trots is terechte trots, want de

gek, ik zing gek repertoire’, vertrouwt

stem is imposant en dat zullen we

Anna Netrebko ons toe. En inder-

weten ook. Netrebko heeft veel

daad: dat verklaart die jurk op haar

expressiemiddelen in haar arsenaal,

nieuwe album Verismo.

maar nederigheid zit daar niet bij: de

Het is typisch voor Netrebko om haar

aria van Adriana Lecouvreur uit de

werk op zo’n koketterend-eenvou-

gelijknamige opera van Francesco

dige manier weg te zetten: het zou

Cilea, waarin de titelheldin zichzelf

suggereren dat ze alle aria’s op haar

als dienares van haar kunst voor-

album over één kam scheert, maar

stelt, wordt prachtig gezongen, maar

dat is gelukkig niet het geval. De

in vroeger jaren braken diva’s als

term verismo, sowieso lastig uit te

Magda Olivero of Renata Scotto je

leggen – het zou hier moeten gaan

hart in deze muziek en dat gebeurt

om opera’s over ‘gewone’ mensen en

hier niet. Een dramatisch verslag als

hun gevoelens – is eigenlijk ook niet

La mamma morta uit Andrea Chenier

geheel toepasbaar op het repertoire

van Giordano krijgt daarentegen het

van deze cd, dat bestaat uit

volle pond: het narratieve karakter

beroemde Italiaanse aria’s uit de late

van de aria lijkt de zangeres enorm

negentiende en de vroege twintigste

aan te spreken.

eeuw, van andere componisten dan Verdi. Dat is te lang voor een pakkende titel.

Het is ook tekenend dat Anna Netrebko geen minder bekende aria’s presenteert. Geen bijzondere ontdekkingen en kennelijk ook geen angst om in dit standaardrepertoire – in de wereld, helaas niet in Nederland – vergeleken te worden met talloze andere primadonna’s uit het

46

Terechte trots

Verrassingen zijn er ook: Puccini’s Madama Butterfly is een veel sterkere vrouw dan we gewend zijn en hetzelfde geldt voor de slavin Liù uit Turandot.

Turandot zelf wordt in In questa reggia dan weer kwetsbaarder voorgesteld dan in de doorsnee interpretatie van de ‘ijsprinses’ die we nogal eens voorgeschoteld krijgen. Netrebko maakt Turandots woede om haar misbruikte voorouder prinses Lo-u-Ling voelbaar, en je ziet al bijna het wijzende vingertje als ze prins Calaf toezingt: ‘Door een man zoals jij, vreemdeling.’ Dat is ijzersterk en het karakter profiteert er enorm van om zo te worden voorgesteld.

In Turandots aria en in de vierde akte uit Puccini’s Manon Lescaut – het hoogtepunt van de cd – wordt Netrebko bijgestaan door Yusiv ­Eyvazov, een intrigerende lyrische tenor met een dramatische inslag, en in het dagelijks leven de wederhelft van de zangeres. Antonio Pappano zorgt voor een kleurrijke en zeer verzorgde begeleiding met een prachtig musicerend Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia. Wie een deluxeversie van de cd bemachtigt, kan er een dvd bijkrijgen en een extra aria.

Foto: Harald Hoffmann

BOITO, PUCCINI e.a.

VERISMO

ANNA NETREBKO, YUSIV EYVAZOV, ORCHESTRA DELL’ACCADEMIA NAZIONALE DI SANTA CECILIA O.L.V. ANTONIO PAPPANO DG 0028947950134 (2CD)

47

60 albums sterk verlaagd in prijs in december Het label ECM New Series is wellicht niet zo bekend als de grote klassieke labels. Toch is dit Duitse label een van de meest prestigieuze merken in de muziekbusiness, vooral dankzij de bezielende leiding van Manfred Eicher. Hij richtte in 1969 ECM op en bracht in eerste instantie alleen jazz uit. ECM groeide uit tot het grootste jazzlabel van Europa. In 1984 breidde Eicher het label uit met de ECM New Series om ook de klassieke muziek, oud en nieuw, op geheel eigen wijze te presenteren.

De musici van ECM zijn vol lof over producer Manfred Eicher. “Hij laat de noten mooi vanuit de stilte ontstaan�.

Een overzicht van de 60 albums is te vinden op www.klassiekezaken.nl en te koop bij de klassieke zaken specialisten.

DISTRIBUTED AND MARKETED BY NEWARTSINT.COM

CD-BESPREKINGEN BRUCKNER

BRUCKNER

SYMPHONIES NOS. 1-9

SYMPHONIE NR. 3 D-MOLL, URFASSUNG VON 1873

NETHERLANDS RADIO PHILHARMONIC ORCHESTRA O.L.V. JAAP VAN ZWEDEN CHALLENGE CLASSICS 0608917270228 (11SACD) € 109,99

STAATSKAPELLE DRESDEN O.L.V. YANNICK NÉZET-SÉGUIN PROFIL 0881488120110 € 12,99

ORKEST Jaap van Zweden heeft tussen 2006 en 2013 alle symfonieën van Bruckner (exclusief de ‘Nulde’) opgenomen, grotendeels in de tijd dat hij chef-dirigent van het Radio Filharmonisch Orkest was. De opnamen zijn nu verzameld in een doosje met elf cd’s. Bruckner was al in de veertig toen hij zich voor het eerst waagde aan een symfonie, Van Zweden ongeveer even oud toen hij voor het eerst een werk van hem dirigeerde. Hij was op dat moment chef van het Orkest van het Oosten, dat hij tot een hoog niveau had gebracht. Lang daarvoor had hij reeds de nodige Brucknerervaring opgedaan als de jongste concertmeester aller tijden van het Concertgebouworkest. Daar speelde hij de symfonieën onder grote dirigenten als Bernard Haitink en niet te vergeten Eugen Jochum. Hoewel hijzelf aangaf dat hij niet voor niets lang had gewacht met het dirigeren van Bruckner, zat de muziek hem kennelijk al in het bloed toen hij aan het grootscheepse project met het Radio Filharmonisch begon.

Iets van Haitink en Jochum is nog waar te nemen in de vroege opnamen van de Vierde en de Zevende (2006), vooral in het relatief langzame tempo. Van Zweden gaat in dit opzicht zelfs nog verder dan zijn oude collega’s, hoewel van Jochum werd gezegd dat hij ‘trager dan het geluid’ dirigeerde. Het rustige tempo kenmerkt ook de interpretaties van de andere symfonieën. Een vergelijking met opnamen van ruim twintig verschillende dirigenten wijst uit dat hij bijna altijd de langzaamste is. Slechts de ultratrage (maar fascinerende!) Celibidache vormt een uitzondering. Ook bij Van Zweden krijgt de muziek de tijd om op te bloeien, om als een natuurverschijnsel voort te komen uit de stilte. De trage pas gaat niet gepaard met een pompeus karakter, de kalme beweging leidt niet tot spanningsverlies. Integendeel, in de schitterend opgebouwde cli-

ALSOF JE WATER ZIET BRANDEN

MAXIMALE SOUPLESSE

ORKEST Bruckner heeft de oorspronkelijke versie van zijn Derde symfonie nooit horen spelen. De eerste uitvoering was pas in 1946 in Dresden. Zeventig jaar later heeft de Staatskapelle deze zelden gespeelde versie hernomen onder leiding van Yannick Nézet-Séguin. De Derde was Bruckners zorgenkind. In 1873 toog hij met partituren naar Bayreuth om Wagner te vragen of hij zijn Tweede dan wel zijn Derde mocht opdragen aan de ‘Meister aller Meister’. Daar werd hij zo dronken dat hij zich niet meer kon herinneren welke van beide was uitverkoren. Het was de Derde, die hij sindsdien de ‘Wagner-Symphonie’ noemde. De componist bleef eraan sleutelen, vooral nadat bij de Weense première van een herziene versie het orkest in opstand was gekomen en het publiek mas-

HET OUDE GOUD VAN DE STAATSKAPELLE saal de zaal had verlaten. De ‘Urfassung’ van 1873 duurt wel twintig minuten langer dan de allerlaatste versie (ruim 2000 in plaats van 1644 maten). De partituur is als een ongeslepen diamant, een schijnbaar incoherente opeenvolging van blokken muziek die met harde lassen aan elkaar zijn gemonteerd, Bruckner in een intrigerende oervorm. Yannick heeft deze versie al eerder opgenomen met zijn orkest uit Montréal, maar pas met het oude goud van de Staatskapelle kan hij haar het volle pond geven.

EDDIE VETTER

SCHUBERT

DEATH AND THE MAIDEN PATRICIA KOPATCHINSKAJA, THE SAINT PAUL CHAMBER ORCHESTRA ALPHA 3760014192654 € 22,99

KAMERORKEST

EDDIE VETTER

JOS VAN DER ZANDEN

Foto: Marco Broggreve maxen is het vaak alsof je water ziet branden, zo intens is daar het uitgebalanceerde orkestspel. Een maximale souplesse in de ritmiek leidt ertoe dat het spel nooit in logheid vervalt. Zo heeft Jaap van Zweden een plaats verworven in de rij van Nederlandse dirigenten (Van Beinum, Haitink) die zonder nadruk Bruckners muziek voor zichzelf laten spreken. Het vol overgave en met zelfvertrouwen spelende Radio Filharmonisch Orkest doet op deze opnamen amper onder voor de top drie van de wereld.

Onbevooroordeeld luisteren - dat is een eerste vereiste bij deze cd. Want zowat alles is ongewoon, experimenteel, zelfs provocatief. Weliswaar komt Franz Schuberts Strijkkwartet D 810 (Der Todt und das Mädchen) tot klinken, maar in een afwijkende bezetting: voor strijkorkest. De vier delen worden bovendien steeds onderbroken: ingeleid en afgewisseld met muziek van geheel andere aard. Zo gaan Byzantijnse geluiden vooraf aan het openingsdeel. Muziek van John Dowland dient als intro tot de variaties van het Andante con moto en een madrigaal van Gesualdo leidt het Scherzo in. Kurtágs The Answered Unanswered Question fungeert als opmaat tot de finale. Al die muziek is door violiste Patricia Kopatchinskaja geschikt gemaakt voor viool en strijkorkest, meer in het bijzonder voor het Saint Paul Chamber Orchestra. De rode draad is duidelijk: de dood. Zoals Schubert de dood van het meisje bezingt, zo handelen de andere stukken over de zwarte dood, over moord en doodslag en over levensmoeheid. Kopatchinskaja’s fantasie ging daarbij misschien wel wat ver, want ze noemt Schuberts Scherzo voor het gemak een ‘Totentanz’ en de finale van D 810 zou een ‘geisterhafte Tarantella’ zijn. Hoe dan ook, de uitvoeringen zijn indrukwekkend en je krijgt hier een zeer afwisselende maaltijd voorgeschoteld.

49

ONGEWOON EN EXPERIMENTEEL

49

CD-BESPREKINGEN RIHM, DUSAPIN, MANTOVANI

SJOSTAKOVITSJ

CELLO CONCERTOS 1 + 2

GEDICHT DES MALERS e.a.

ALISA WEILERSTEIN, SYMPHONIEORCHESTER DES BAYERISCHEN RUNDFUNKS O.L.V. PABLO HERAS-CASADO DECCA 0028948308354 € 22,99

RENAUD CAPUÇON WIENER SYMPHONIKER e.a.

O.L.V. PHILIPPE JORDAN, MYUNG-WHUN CHUNG ERATO 0825646026876 € 22,99

CONCERT

CONCERT

Renaud Capuçon associëren we, ook gezien zijn discografie, misschien niet meteen met het moderne repertoire, maar met deze cd bewijst hij dat die opvatting volkomen onterecht is. De Franse violist speelt hier drie wereldpremières, stuk voor stuk aan hem opgedragen composities. De drie werken delen bepaalde basisconcepten, zoals contrasten tussen rust en spanning, waardoor de cd een organische, doorlopende sfeer heeft. Rihms Gedicht des Malers begint zoekend, tastend, en ontwikkelt zich met een mooie atmosferische eb-en-vloedbeweging, de bijna continu spelende soloviool prachtig door de orkestrale texturen geweven. Het bijzonder spannende Aufgang van Dusapin plaatst een lyrische, beweeglijke vioollijn, vooral in de finale klinkend als een gekooide vogel die probeert te ontsnappen, tegenover een donkere, soms wat dreigende orkestklank. Mantovani’s ambitieuze Jeux d’eau probeert het veranderlijke, maar aan de andere kant ook zeer continue karakter van het geluid van water te vangen en te transformeren in instrumentale sonoriteiten, met een zeer gevarieerde en uitdagende solovioolpartij. Alle drie de werken etaleren Capuçons aanzienlijke kwaliteiten op de voordeligste manier: zijn technische perfectie, zijn geconcentreerde maar warme toon en energieke spel, en zijn fijngevoeligheid en oog voor zowel de lange lijn als kleinere details.

De celloconcerten van Sjostakovitsj zijn verbonden met één man: de grote Mstislav Rostropovitsj, die nauw betrokken was bij de totstandkoming en zijn zegje had in allerlei technische details. Hij kende de worstelingen van de gekwelde componist, hij deelde diens problemen met het autoritaire Sovjetregime en bracht deze bekentenismuziek tot klinken in maatgevende interpretaties die kerven in de ziel. Het eerste concert heeft nog een bitter soort schijnvrolijkheid in de briljante hoekdelen, maar in de grote Cadenza na het langzame middendeel is de emotie op zijn hoogtepunt. Het ingetogener tweede concert is schimmiger, ontwijkender en misschien daardoor wat minder populair. Wat mij betreft is het nog indrukwekkender. Elke cellist moet uit Rostropovitsj’ schaduw zien te komen en Alisa Weilerstein doet dat door een maximum aan subjectieve expressie. Je kunt horen hoe ze geraakt is door deze muziek en die emotie komt goed over. Tegelijk vraag ik me soms af of de muziek niet eigenlijk toch al voor zichzelf spreekt. Sjostakovitsj heeft al zoveel persoonlijks in de partituur gelegd dat een objectievere aanpak misschien meer aan de luisteraar overlaat en dan nóg meer indruk maakt. Maar dat is een kwestie van opvatting, want wat Weilerstein, het bevlogen orkest en Heras-Casado hier doen is ongelooflijk.

BENJAMIN ROUS

GERARD SCHELTENS

CAPUÇONS KWALITEITEN

SUBJECTIEVE EXPRESSIE

PROKOFJEV

KATSJATOERJAN e.a.

OLLI MUSTONEN, FINNISH RADIO SYMPHONY ORCHESTRA O.L.V. HANNU LINTU ONDINE 0761195124420 € 20,99

JULIA FISCHER, RUSSIAN NATIONAL ORCHESTRA O.L.V. YAKOV KREIZBERG PENTATONE 0827949059162 (SACD) € 22,99

PIANO CONCERTOS NOS. 1, 3 & 4

RUSSIAN VIOLIN CONCERTOS

CONCERT Bij Olli Mustonen is het altijd afwachten wat hij nu weer in zijn schild voert. Soms is het resultaat adembenemend verschrikkelijk, zoals wanneer hij Schumann gaat verbouwen. De zucht om alles anders dan anders te doen kan dan buitengewoon irritant zijn. April dit jaar speelde de excentrieke Fin alle negen pianosonates van Prokofjev verdeeld over twee avonden onder het motto ‘Een idee wordt pas interessant als het écht gek is’. Maar de interpretaties mogen er wezen. Mustonen en Prokofjev hebben elkaar gevonden. Op deze cd speelt hij de solo in drie van diens pianoconcerten en wat er klinkt, blaast je geregeld uit je luie stoel, zo overrompelend en dwingend zijn de vertolkingen. Bij de uitvoering van nr. 1 is het bijna begrijpelijk dat een criticus destijds heeft geschreven dat de jonge componist in een dwangbuis afgevoerd zou moeten worden. Geniale gekte gaat hand in hand met een speelse geest en jongensachtig brio. Ook in nr. 3 valt het glasheldere toucher op, dat samengaat met een spaarzaam gebruik van het rechterpedaal. In nr. 4, voor de linkerhand, weet Mustonen ook met vijf vingers de luisteraars te verrassen. Het Finse radio-orkest onder leiding van Hannu Lintu dient hem spannend van repliek.

Als een vlinder en als een zwaluw fladdert en scheert Julia Fischer door het openingsdeel van Katsjatoerjans bekoorlijke Vioolconcert en het is meteen duidelijk: na twaalf jaar heeft deze opname niets aan frisheid en charme ingeboet. Want inderdaad, het gaat hier om een heruitgave van de bejubelde disc waarmee Fischer in 2004 doorbrak bij een groot publiek. Pentatone is zo verstandig geweest de vormgeving van de cover aan te passen (de oude covers verdienden geen designprijs), en verder zijn de biografieën van de artiesten geüpdatet – wat in die van dirigent Kreizberg verdrietig genoeg betekent dat ze nu ook het jaar van zijn overlijden vermeldt. Twaalf jaar en verscheidene prachtige cd’s later mag deze opname nog altijd als een parel in Fischers discografie worden beschouwd. Luister alleen maar naar haar sublieme, innige vertolking van het lyrische middendeel in datzelfde concert van Katsjatoerjan – een ondergewaardeerd stuk overigens en een persoonlijke favoriet van de violiste. Maar ook in Prokofjevs nu eens feeërieke, dan weer groteske Eerste en in Glazoenovs populaire, hoogromantische maar aangenaam beknopte vioolconcert betuigt de jonge Fischer zich met haar trefzekere, doorvoelde spel en feilloze techniek een meestervioliste. Nog even aanbevelenswaard als op de dag van eerste verschijnen.

EDDIE VETTER

JAN KUNST

OLLI MUSTONEN: OVERROMPELEND

50

CONCERT

FISCHERS DOORVOELDE SPEL

MENDELSSOHN, SCHUMANN

HILL, BOYLE

THE ROMANTIC PIANO CONCERTO - 69

VIOLINKONZERT OP. 64 VIOLINKONZERT D-MOLL

PIERS LANE, ADELAIDE SYMPHONY ORCHESTRA O.L.V. JOHANNES FRITZSCH HYPERION 0034571281353 € 22,99

CHAMBER ORCHESTRA OF EUROPE O.L.V. CAROLIN WIDMANN (VIOOL) ECM 0028948126354 € 23,99

CONCERT

CONCERT

Het is een vreemde samenloop. Twee in hun tijd populaire componisten schrijven als laatste grote werk voor hun vroegtijdige dood een vioolconcert. Dat van de een wordt hét concert van de vroege romantiek, dat van de ander wordt als niet goed genoeg terzijde geschoven, pas een kleine eeuw later boven water gehaald en – vooral door de nazi’s – gepropageerd als alternatief voor dat andere concert. Dat andere concert was immers van de Jood Mendelssohn, dus kwam het beter van pas om een concert van de Duitser Schumann te hebben. Gelukkig vond Yehudi Menuhin beide concerten geweldig en brak hij een lans voor de noten van Schumann zonder die van Mendelssohn te verguizen. Mede dankzij zijn inspanningen bestaan de concerten naast elkaar, al blijft dat van Schumann vooral in het laatste deel wat moeizamer en slepender. ­C arolin Widmann, de vioolspelende zus van klarinettist en componist Jörg Widmann, zet hier met het door haar geleide Chamber Orchestra of Europe beide concerten naast elkaar, en dat doet ze op zijn zachtst gezegd intrigerend. Mendelssohn krijgt een enorme warmte en lichtheid (let op de cadens in het eerste deel) en Schumann klinkt wat zwaarder, wat depressiever haast. Daarmee maakt ze trefzeker het verschil tussen beide concerten hoorbaar.

Deel 69 van The Romantic Piano Concerto is uit! De serie die het onvermoeibare Hyperionlabel op poten zette is onuitputtelijk. Componisten van wie je nauwelijks gehoord hebt. En als Europa en Amerika afgegraasd zijn gaan we gewoon down under. Kent u Alfred Hill? Hij werd in 1869 geboren in Melbourne, groeide op in Nieuw-Zeeland maar werd opgeleid in Leipzig waar hij veel Europese invloed opdeed. Dat is te horen in zijn vierdelige pianosonate uit 1920. Het interessantste deel is het derde, dat zijn titel Homage to Chopin eer aandoet. De sonate is in georkestreerde en sterk gewijzigde vorm terug te vinden als het Piano Concerto (1941) met een deel minder maar gelukkig wel die hommage. Afgezien van het wat slappe en banale einde leuk om eens gehoord te hebben. Maar dan! George Frederick Boyle (1886-1948), ook Australiër maar werkzaam in de Verenigde Staten, tapt hoorbaar uit een ambitieuzer vaatje. Hoorden we bij Hill vooral Mendelssohn, bij Boyle is het hoogromantiek à la Rachmaninov, virtuoos voor de piano en hier en daar wat zwelgend. De Australiër Piers Lane is hoorbaar blij dat hij zich nu eens aan landgenoten kan wijden en nummer 69 van The Romantic Piano Concerto is dan ook een begeerlijke aanwinst voor de verzameling.

PAUL JANSSEN

GERARD SCHELTENS

TREFZEKER

VIRTUOOS VOOR DE PIANO

BRUCH

MOZART

VIOLIN CONCERTO 3 e.a.

THE VIENNA CONCERT, 23 MARCH 1783

ANTJE WEITHAAS, NDR RADIOPHILHARMONIE O.L.V. HERMANN BÄUMER CPO 761203784721 € 21,99

JODIE DEVOS, SEBASTIAN WIENAND, MILLENNIUM ORCHESTRA O.L.V. LEONARDO GARCÍA ALARCÓN RICERCAR 5400439003613 (2CD) € 30,99

CONCERT

CONCERT

Nadat hij zich uit zijn dienstbetrekking bij de prins-aartsbisschop van Salzburg had losgemaakt, wilde Mozart maar één ding: in de gunst komen bij de Weense adel – het liefst bij de keizer zelf. Er volgde een periode van componeren, lesgeven en veel netwerken. Een belangrijke datum was 23 maart 1783, toen Mozart een concert dirigeerde dat geheel gewijd was aan eigen composities – in aanwezigheid des keizers. Het programma was een staalkaart van zijn oeuvre: ouder werk en splinternieuwe stukken, solistisch, concertant, symfonisch en vocaal. Oudemuziekspecialist Alarcón reconstrueerde het concert op basis van Mozarts eigen aantekeningen en biedt op twee cd’s een ingekorte versie, die opent met een energieke vertolking van het eerste deel uit de Haffner-symfonie. Tegen de tijd dat het concert afsluit met de resterende delen (het opsplitsen van symfonieën was geen ongebruikelijke praktijk in Mozarts tijd) zijn we getrakteerd op onder meer sopraanaria’s uit Lucio Silla en Idomeneo (fraai gezongen door Jodie Devos), het Pianoconcert KV 415 en de Variaties over Unser dummer Pöbel meint (met schwung gespeeld door fortepianist Sebastian Wienand) en de verrukkelijke Concertante uit de Posthorn-serenade. Dat cd 2 nog ruimte liet voor twee late ouvertures (Don Giovanni, Zauberflöte) roept wel de vraag op waarom voor een ingekorte reconstructie werd gekozen.

Met deze derde en laatste cd in de reeks opnamen van alle werken voor viool en orkest van Max Bruch wordt een memorabel drieluik voltooid dat de eerstkomende jaren ongetwijfeld zonder enige concurrentie zal blijven.

Natuurlijk, het fameuze Eerste vioolconcert, dat de hoofdmoot vormde van volume 2, is erg vaak opgenomen en ook de Schotse fantasie is ruimschoots verkrijgbaar. Maar Bruchs Tweede en Derde vioolconcert en de andere werken die deze cd complementeren, het Konzertstück op. 84 en de Romanze op. 42, zijn zelden te beluisteren. Salvatore Accardo nam in de jaren zeventig alle vioolwerken van Bruch op met het Gewandhausorchester onder leiding van Kurt Masur, maar daar is het verder bij gebleven. Dus een frisse nieuwe opname is zeer welkom. Vooral omdat violiste Antje Weithaas de solopartijen voor haar rekening neemt. Weithaas is geen soliste met een grote geldingsdrang, maar een violiste die Bruch met zeer delicaat en lyrisch spel het volle pond geeft. Ook de NDR Radiophilharmonie levert meeslepend werk. Natuurlijk wordt het Derde vioolconcert daar niet meteen net zo prachtig mee als het Eerste, maar de hand van de meester is zeer wel herkenbaar en er valt voor liefhebbers met een romantische inborst veel te genieten.

JAN KUNST

PAUL JANSSEN

STAALKAART

DELICAAT EN LYRISCH SPEL

51

CD-BESPREKINGEN SCHUBERT

LADIES ONLY

NIENKE OOSTENRIJK, MARIANNE BOER COBRA 8713897903935 € 20,99

VOCAAL Bij het maken van deze cd gingen sopraan Nienke Oostenrijk en pianiste Marianne Boer niet over één nacht ijs. De vijftien liederen van Schubert op deze ‘ladies only’ werden met zorg gekozen, uitgevoerd en toegelicht. Daarbij werd zorgvuldig gelet op de tekst, waarin uitsluitend vrouwelijke protagonis-

OVER HET LEVEN, DE LIEFDE EN DE DOOD ten zich uitspreken. Gretchen, Claudine, Kolma, Suleika, Ellen, Anne, Delphine – al die dames zingen over het leven, de liefde, de dood en wat hen verder beroert. Uitvoerig wordt van elk lied de achtergrond belicht in het perspectief van Schuberts levensomstandigheden. Die betrokkenheid is prijzenswaardig en betaalt zich uit. Woorden en begrippen die uitnodigen tot extra expressie krijgen precies de aandacht waar ze om vragen. Schuberts wonderbaarlijke modulaties worden hoorbaar begrepen en Nienke Oostenrijk heeft bovendien een voortreffelijk dictum, met een fraai rollende Duitse r. Jammer dat haar niet al te volumineuze stemgeluid hier en daar dreigt te worden weggedrukt wanneer de pianopartij veel noten heeft. Er ontstaan echter op zijn tijd mooie dialogen tussen stem en piano, de twee uitvoerenden weten elkaar feilloos te vinden. Oostenrijk heeft noch met extreem laag, noch met extreem hoog moeite en weet afdoende expressie te bewerkstelligen.

JOS VAN DER ZANDEN

MEIN HAMBURG

DANIEL BEHLE, SCHNYDER TRIO BERLIN CLASSICS 0885470008264 € 21,99

VOCAAL Gevraagd naar wat hij het meeste mist van zijn geboortestad Hamburg, antwoordt de veelzijdige Duitse toptenor Daniel Behle: ‘Het water!’. Tegenwoordig woont Behle in Zwitserland, maar Hamburg is voor hem het Venetië van het Noorden. Uit heimwee brengt de succesvolle opera- en liedzanger een ode aan Hamburg met traditionele liederen uit de zeemansstad. Daar voegde Behle nog van alles aan toe: voor sommige liederen schreef hij zelf de teksten en weer andere heeft hij persoonlijk gecomponeerd. In professionele en geanimeerde samenspraak met het smeuïg musicerende Schnyder Trio – Andreas Janke (viool), Benjamin Nyffenegger (cello) en Oliver Schnyder (piano) – roepen de aanstekelijk zingende tenor en zijn muzikale ‘partners in crime’ de tijden van weleer op met hun Hamburgse ‘muziek uit de oude doos’.

Het klinkende resultaat is een gemoedelijke mix van populaire opera-aria’s, schlagers uit de operette, filmmuziek en zeemansliederen, aangevuld met eigen composities in vergelijkbare stijl, maar altijd vakkundig in elkaar gezet en elegant gezongen. Je zou er al luisterend het liefst een punch bij drinken en je met goede vrienden inschepen op een nostalgisch schip in de haven voor een tochtje over het water. Om aan boord op de klanken van Mein Hamburg te genieten van het goede leven.

HET VENETIË VAN HET NOORDEN

WENNEKE SAVENIJE

52

CD-BESPREKINGEN DURUFLÉ, TAVENER e.a.

ALLERGI, BETTINI e.a.

REFUGE FROM THE FLAMES

REMEMBRANCE

ORA SINGERS O.L.V. SUZI DIGBY HARMONIA MUNDI 3149020610329 € 22,99

CHOIR OF CLARE COLLEGE, CAMBRIDGE O.L.V. GRAHAM ROSS HARMONIA MUNDI 93046765422 € 22,99

KOOR

KOOR

Opgericht in 1971 is het Choir of Clare College uit Cambridge een jonkie vergeleken bij de koren van King’s (1441) en St John’s (1670). Maar in 45 jaar heeft dit gemengde koor een grote reputatie opgebouwd en een even indrukwekkende discografie. Remembrance heeft als thema ‘herdenking’ en biedt met zijn keuze uit bijna vijfhonderd jaar muziek een mooi overzicht van de stilistische veelzijdigheid van het koor. Pièce de résistance in dit nagenoeg geheel Engelse programma is Duruflé’s populaire Requiem, waarop Engelse koren een monopolie lijken te hebben, in de versie uit 1948 (met orgel en cello). Persoonlijk ben ik meer geporteerd voor de rest van het programma, dat naast Taveners Song for Athene, beroemd geworden door de uitvaart van prinses Diana, Elgars They are at rest, gecomponeerd om het overlijden van koningin Victoria te herdenken, en Monks evergreen Abide with me enkele parels uit de renaissance bevat. De twee zettingen van When David heard (koning David beweent zijn zoon Absalom) van Tomkins en Weelkes en Robert Ramseys How are the mighty fallen (dezelfde David beweent zijn vriend Jonathan) krijgen gepolijste maar bijzonder eloquente uitvoeringen. Sonore bassen, kristalheldere sopranen, een dirigent die de verschillende stemmen kundig in balans houdt en drapeert: een droevige maar prachtige cd.

De ware liefhebber van koormuziek zal dit ensemble niet ontgaan zijn, maar nu de debuut-cd er ligt kan ook de rest van de muziekliefhebbers kennis maken met een nieuw Engels a-capellakoor: de ORA Singers. Het koor werd begin dit jaar opgericht door de zeer gerespecteerde koordirigente Suzi Digby. Op Refuge from the Flames brengt het, overeenkomstig zijn hoofddoel, meteen een ijzersterke thematische combinatie van oud en een beetje nieuw. Met Allegri’s fameuze zetting van het Miserere en de recentere versie van James MacMillan als uitersten verkent het koor wat er muzikaal gebeurde met de meditatie over deze psalm 51 en andere teksten van Girolamo Savonarola, de vijftiende-eeuwse Dominicaanse heerser over de Florentijnse republiek. Vlak voordat hij vanwege zijn antirenaissancistische boetepreken op de brandstapel stierf, schreef hij zijn meditatie Infelix ego, waarin hij vergeving vraagt voor het feit dat hij vanwege de martelingen misdaden bekende die hij niet begaan had. William Byrd zette hem op muziek en op verzoek van ORA deed Eriks Esenvalds hetzelfde. Diens werk is meteen het hoogtepunt van de plaat: een meesterlijk en even etherisch als schrijnend modern accent tussen de overwegend vijftiende- en zestiende-eeuwse zettingen van teksten van Savonarola.

JAN KUNST

PAUL JANSSEN

DROEVIG MAAR PRACHTIG

OUD EN EEN BEETJE NIEUW

CHERUBINI, PLANTADE

BACH, REGER e.a.

LE CONCERT SPIRITUEL O.L.V. HERVÉ NIQUET ALPHA 3760014192517 € 22,99

GERMAN BRASS BERLIN CLASSICS 0885470008479 € 21,99

REQUIEMS

BRASS CHRISTMAS

ENSEMBLE

KOOR EN ORKEST Luigi Cherubini (1760-1842) was Italiaan maar bracht het grootste deel van zijn werkzame leven in Parijs door. Zijn Requiem uit 1816 heeft aardig repertoire gehouden. Maar van Charles-Henri Plantade zullen weinigen hebben gehoord. Hij was een componist die faam genoot vanwege zijn liederen, maar zich in zijn latere jaren vooral aan kerkmuziek wijdde. Hij schreef meerdere requiems waarvan er geen enkele nu nog klinkt. Hervé Niquet combineerde in 2015 Cherubini’s bekende zetting met een onbekende van Plantade en voerde de beide stukken uit op een concert in het Château de Versailles, waarvan deze cd de registratie bevat. Niquet weet hoe je met zulke romantische kerkmuziek moet omgaan. Het is muziek die het grote gebaar nodig heeft, maar die niet sentimenteel mag worden. Het stuk van Plantade is echt een ontdekking. Er zit nog redelijk wat Cherubini en ook Rossini in maar je hoort, met omineuze gongslagen in het begin en veel donder en bliksem in het Dies Irae, ook Berlioz al komen. Plantade vormt dus een verbindende schakel tussen de klassieke Cherubini en de romantische Berlioz. Niet schrikken van de glijdende hoorns in het Pie Jesu, die glissandi staan er echt! Plantade had een fijne neus voor orkestraal effect.

Doe het maar eens, kerstmuziek herschrijven voor blaasorkest. Matthias Höfs is het gelukt en met wat voor resultaat! Elf vaste leden en zestien gasten en oud-leden van German Brass vullen deze cd met hoogtepunten uit de kerstliteratuur. Een grote groep, maar ze vormen een gaaf ensemble. Natuurlijk klinkt er ook stevige muziek met en rondom Kerstmis: delen uit Bachs Weihnachtsoratorium en de Messiah van Händel bijvoorbeeld. De cd opent met het Halleluja.

Wie daarvoor allergisch is: ga gauw naar de volgende tracks want er staan juweeltjes op dit schijfje. Flitsend en energiek: Ehre sei Dir, Gott gesungen.

Bij Esurientes uit het Magnificat kreeg ik het beeld voor ogen van verfijnd, veeleer voorzichtig dansende olifanten. Dat zou wat zijn: deze muziek in het kerstcircus. Je gaat vanzelf met andere oren luisteren en vanuit de grote, brede blazersklank word je regelmatig getroffen door subtiliteiten.

Bij Humperdincks Abendsegen en Regers Schlaf, mein Kindlein wordt de grens van het mogelijke bereikt. Het volume is beslist te groot voor de slaapkamer, maar toch ook hier: zoveel tederheid. In welke ruimte komt deze cd tot zijn recht? Op kerstavond in de openlucht bij de vuurkorven terwijl ieder zich warmt aan een goed glas glühwein!

MARCEL BIJLO

JURJEN VIS

DIE GLISSANDI STAAN ER ECHT!

HOOGTEPUNTEN OP KERSTAVOND

53

CD-BESPREKINGEN BORDEWIJK-ROEPMAN FROM THE BOTTOM OF MY HEART IRENE MAESSEN, JOSÉ SCHOLTE, URSULA SCHOCH, MARCEL WORMS ZEFIR 8717774570425 € 21,99

Nieuwe uitgaves op

Brilliant Classics 1CD

Richter

Solo piano Music Jeroen van Veen 95390

KAMERMUZIEK Ooit was Johanna Bordewijk-Roepman (1892-1971) succesvol in binnen- en buitenland, maar tegenwoordig is ze vooral bekend als echtgenote van de auteur Ferdinand Bordewijk. Onlangs verscheen echter de cd From the bottom of my heart, met een selectie uit haar kamermuziek. Hoewel Bordewijk-Roepman grotendeels autodidact was, getuigen haar composities van groot vakmanschap. De vierdelige Vioolsonate uit 1923 ademt een joyeuze sfeer, met zwierige vioollijnen tegen dartele pianoloopjes. De over elkaar buitelende motieven kenmerken ook de drie stukken voor piano solo, en haar sprankelende klankwereld roept het impressionisme van Debussy in herinnering.

Bordewijk-Roepman had een grote liefde voor de menselijke stem, zoals blijkt uit cycli als Sechs Lieder voor alt en piano (1925) en Drei Bierbaum Lieder (1940) voor sopraan en piano. De veelal reciterende zang is knap verweven met de pianopartij, die eerder ontstaat uit contrapuntische melodielijnen dan vanuit de harmonie. Geestig zijn de cabareteske Three Nursery Rhimes (1948) op teksten van Arthur Milne. Razendsnel schakelend tussen alle registers mijmert een sopraan erover ‘een olifant’, ‘een tram’, of ‘een kameel’ te zijn. De uitvoeringen zijn verzorgd. Dat de sopraan wat schel en kortademig is neem je voor lief, want de muziek van Bordewijk-Roepman staat als een huis.

GROOT VAKMANSCHAP

1CD

Telemann

Double Concertos

Erik Bosgraaf and Friends 95249

THEA DERKS

BARTÓK, FULMER, J.S. BACH

POINT COUNTER POINT SARAH KAPUSTIN ETCETERA 8711801015378 € 22,99

12CD

Oboe Concertos

Met o.a. Albinoni, Bellini, Bach, Handel, Lebrun...

95410

20CD

20th Century Italian Piano Music

Met o.a. Busoni, Caetani, Casella, Cilea, Einaudi...

9470

www.brilliantclassics.com

54

KAMERMUZIEK Al minstens acht jaar is Sarah Kapustin wereldwijd actief met Nederland als basis, onder meer als primarius van het voortreffelijke Rubens Kwartet dat dit jaar helaas gestopt is. Het is dus rijkelijk laat dat nu pas een debuut-cd van de Amerikaanse violiste verschijnt met drie composities voor viool solo. En wat voor een! Het is meteen een voltreffer. De titel van de cd, Point Counter Point, is ontleend aan Aldous Huxley en verwijst naar ‘onafhankelijkheid in verwevenheid’. Die gedachte geeft precies de kern weer van dit programma, dat intelligente verbanden legt tussen contrasterende werken. Zo is de sonate van Bartók ooit geïnspireerd door Yehudi Menuhins vertolking van Bachs derde solosonate. Dat deze muziek voor Sarah Kapustin veel betekent legt ze overtuigend uit in het cd-boekje, maar natuurlijk is het vooral het heldere, energieke en tegelijk doorvoeld klinkende resultaat dat er voor ons op aankomt. Een soloinstrument en polyfonie gaan wel degelijk samen! Ze verbindt beide meesterwerken door een nieuwe compositie: het in samenwerking met de violiste geschreven Sirens van de 35-jarige Amerikaan David Fuller. Dit uitdagende, vingerbrekende maar ook lyrische stuk exploreert allerlei technische en akoestische mogelijkheden van de viool, zonder dat het kunstjes worden. Ik heb genoten. Laat u verrassen!

EEN VOLTREFFER

GERARD SCHELTENS

CAETANI

KANTSJELI

ALAUDA QUARTET BRILLIANT CLASSICS 5028421951980 € 7,99

ANDREA CORTESI, MARCO VENTURI BRILLIANT CLASSICS 5028421952673 € 7,99

THE TWO STRING QUARTETS

MINIATURES FOR VIOLIN AND PIANO

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

Roffredo Caetani (1871-1961) was prins van Bassiano en hertog van Sermoneta. Hij had geld als water, verzamelde kunst en trad op als mecenas. De naar hem genoemde Fondazione is heden ten dage nog actief. Probeer als componist van rijke afkomst maar eens serieus te worden genomen. Poulenc was ook geboren met een gouden lepel in de mond en hij heeft bewezen dat het kan. Caetani’s twee strijkkwartetten werden nooit eerder opgenomen. Nummer 1 dateert van 1888 en nummer 2 van 1904. Debussy en Ravel schreven hun kwartetten in respectievelijk 1893 en 1903. De vergelijking is oneerlijk. Niet elke componist opent deuren naar een nieuwe tijd. Caetani deed het in ieder geval niet. Zijn nummer 1 – tevens opus 1 – is het werk van een ontegenzeggelijk begaafde conservatoriumleerling die het vak nog moet leren. Nummer 2 is virtuozer en fijnzinniger en bovenal... melancholiek. De textuur is erg dicht, steeds overheerst de volle ensembleklank. Stemmen maken zich nauwelijks los, er is bijna geen sfeerverschil tussen de delen. Het jonge Alauda Quartet (2011) is een liefdevolle ambassadeur van deze veronachtzaamde, kwetsbare muziek. Buitengewoon interessant te horen wat een adellijke jongeman, studerend in Berlijn en Wenen (bij Liszt en Brahms), componeerde.

In het cd-boekje bij Miniatures for Violin and Piano van Gija Kantsjeli uit de componist zijn dankbaarheid voor de manier waarop violist Andrea Cortesi en pianist Marco Venturi zijn 18 Miniatures for Violin and Piano hebben opgenomen, samen met de aan violist Gidon Kremer opgedragen Rag-Gidon-Time.

‘De adem, de vrijheid, de inspiratie die ik beluister had ik onmogelijk in de partituur kunnen opschrijven. Voor mij zijn jullie erin geslaagd exact datgene in klank te vatten waar ik alleen maar van kon dromen.’ Aldus Kantsjeli, wiens muziek getuigt van een onaardse dromerigheid en tederheid, waar slechts af en toe een vleugje rauwe emotie doorheen breekt. Wat mij betreft is het een

JURJEN VIS

WENNEKE SAVENIJE

LIEFDEVOLLE AMBASSADEUR

KANTSJELI’S MAGISCHE DROOMWERELD gemiste kans dat Gidon Kremer, die veel van Kantsjeli heeft gespeeld, deze meditatieve miniatuurtjes niet heeft opgenomen. Niet dat Cortesi een slechte violist is, maar hij mist de violistische verfijning om de door Kantsjeli beoogde mysterieuze sferen op te roepen en de muziek te ‘aquarelleren’ in poëtische klankkleuren. Zijn toonvorming klinkt vaak nogal schel en ongenuanceerd, mogelijk ook als gevolg van de opnametechniek. Pianist Venturi is beter in het oproepen van Kantsjeli’s magische droomwereld, zodat de cd al met al zeker de moeite waard is voor liefhebbers van deze bijzondere componist.

REGER

HAYDN, GERSHWIN, SAMAMA

COMPLETE WORKS FOR CLARINET AND PIANO

FRESH, SWEET & STURDY

ROBERT OBERAIGNER, MICHAEL SCHÖCH MDG 760623196367 (SACD) € 22,99

SYRÈNE SAXOPHONE QUARTET ETCETERA 8711801015699 € 22,99

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

In het jaar 1900 – Duitsland pochte op zijn bloeiende economie en dreef in de richting van de Grote Oorlog – hoorde Reger een van de sonates voor klarinet en piano van Brahms. Hij ging meteen zelf aan de slag en schreef twee gelijksoortige sonates. Acht jaar later verscheen de derde, die een heel ander karakter heeft. Wie de sonate van Brahms en de eerste van Reger beluistert, begrijpt diens enthousiasme. Anders dan in veel van zijn jeugdwerk verwijst hij nu met waardering naar Brahms en gaat desalniettemin zijn eigen weg. Reger is vastbesloten muziek te schrijven die vertrekt vanuit de romantiek. Nieuwe harmonieën, een heel ander gebruik van chromatiek. Opmerkelijk is dat hij zijn vroegere inspiratiebron niet verwerpt, maar juist waardeert als prachtige, bruikbare voorgeschiedenis. Meeslepend in de larghetto’s, energiek in het vivace, bruisend in het vivacissimo. In de sonate opus 107 is de componist een stap verder. Duidelijkheid staat voorop. Niet romantisch zoals in de romantiek, maar ook niet antiromantisch. Elegant.

Geheel onverschillig ten opzichte van de tonaliteit en toch volkomen helder in zijn melodieën. Zo staat Regers kamermuziek model voor de periode van transitie, de overgang naar een totaal andere wereld, muzikaal en maatschappelijk. De vertolking van Robert Oberaigner en Michael Schöch is briljant.

Je moet als musicus wel lef hebben om jezelf te vergelijken met de mythische Sirenes die zo’n belangrijke rol spelen in Homerus’ Odyssee.

Er is immers heel wat muzikaliteit en durf voor nodig om zowel mythische betovering als wraaklustige wildheid naar voren te brengen. De vier Hollandse dames die het Syrène Saxophone Quartet vormen, hadden en hebben die lef. En maken het waar. Het viertal was het eerste saxofoonkwartet dat toegelaten werd tot de Nederlandse Strijkkwartet Academie en die studie betaalt zich direct uit bij het eerste werk op hun debuut-cd: het Strijkkwartet op. 20 nr. 1 van Haydn. Zonder het karakter van de saxofoons uit het oog te verliezen maken ze er een delicaat ‘strijkkwartet’ van. In de bewerking voor vier saxofoons van Gershwins An American in Paris laten de dames weer een heel andere, meer symfonische kant horen.

Maar dé reden om deze cd aan te schaffen is het werk dat Leo Samama in 2014 speciaal voor de vier saxofonistes schreef: Syrènes. In een kleine vijftien minuten weet Samama zowel betoverend lichte lyrische lijnen als vervaarlijk brullende wreedheid uit de instrumenten te halen. Zo biedt hij een prachtig instrumentaal equivalent van waar de Sirenes voor staan.

BAREND LINDERS

PAUL JANSSEN

ELEGANTE MUZIEK VAN REGER

MUZIKALITEIT EN DURF

55

THE GL ASS EFFECT L AV I N I A M E I J E R

DUBBELALBUM INCL. G L AS S ETUDES & M UZ IE K VA N NILS F RAHM , O L AF UR ARNALD S , BRYCE DES S NER, NICO M UHLY & ELLIS LUDWIG - LEO NE

SJOSTAKOVITSJ

SIBELIUS

COMPLETE STRING QUARTETS

STRING QUARTETS LEIPZIGER STREICHQUARTETT MDG 760623195728 € 21,99

BRODSKY QUARTET CHANDOS 0095115191729 (6CD) € 79,99

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

Een doosje met alle vijftien strijkkwartetten van Sjostakovitsj in je kast, wat een traktatie! Afgelopen maart werd het Amsterdamse Muziekgebouw ondergedompeld in kwartetmuziek. Het Britse Brodsky Quartet speelde in drie dagen tijd op een vijftal concerten het complete kwartetoeuvre van de Russische meester. ‘Indringend en intens,’ schreef NRC Handelsblad toen, ‘vol overgave en met zichtbaar plezier gespeeld.’ Geen wonder, Brodsky is gepokt en gemazeld in dit repertoire, het viertal trekt er al vele jaren de hele wereld mee over. Op 2 oktober kreeg het kwartet in het Muziekgebouw de Chandosbox overhandigd. De musici waren er zichtbaar verguld mee. Wij ook, want het is een schitterende productie. Fantastisch spel, een perfecte akoestiek, een mooi ogend, overzichtelijk boekje met actuele informatie. Altviolist Paul Cassidy verhaalt over het groeiproces. Over ‘vroeger’, toen werd geprobeerd om de noten van een nog niet verkrijgbaar kwartet te noteren van een radio-opname! Over een eerdere opname voor Teldec. Hij legt ook uit waarom hier werd gekozen voor liveopnamen en een chronologische volgorde: ‘We laten de luisteraar de unieke persoonlijke reis meebeleven die door deze cyclus wordt gevormd’. Dat lukt wonderwel. De muziek klinkt als een levensverhaal, met hartstocht, droefenis, protest en ironie.

Dvorák, Mendelssohn, Beethoven, Grieg, Debussy – de lijst die het Leipziger Streichquartett voor MDG opnam is nagenoeg eindeloos. Nu wordt daar Sibelius aan toegevoegd. Die schreef een jeugdig kwartet zonder opusnummer, twee decennia later gevolgd door zijn op. 56 met de titel Voces Intimae.

Aan het eerste werk hoor je dat de componist nog zoekende was naar een eigen stijl. De Weense klassieken klinken door, vooral Haydn. Het Leipziger Streichquartett probeert het stuk dan ook in die sfeer te spelen: met zo min mogelijk opsmuk, ingehouden pathos en een milde aanpak van de vele syncopen in het openingsdeel. Het Scherzo maken ze dansant en het contrapunt in de finale blijft licht en transparant. Bij het magnum opus van Sibelius, het Strijkkwartet op. 56, wordt uit een ander vaatje getapt. Hier horen we de componist van de symfonieën en van Noord-Europese folklore. Een heerlijke sfeertekening wordt gemaakt van het intense Adagio di molto, een breed cantabile. Enkele akkoorden waarboven Sibelius ‘Voces Intimae’ optekende – algemeen opgevat als een verwijzing naar moeilijke levensomstandigheden – vragen de aandacht. Opvallend zacht worden die akkoorden hier gespeeld, ingetogen en aarzelend, alsof de musici willen zeggen: kijk, hier draait het allemaal om, hier wil de componist ons iets bijzonders zeggen.

JOS VAN DER ZANDEN

JOS VAN DER ZANDEN

‘INDRINGEND EN INTENS’

HEERLIJKE SFEERTEKENING

BRAHMS

BARTÓK

MANDELRING QUARTET, ROLAND GLASSL AUDITE 4022143977243 € 21,99

JERUSALEM QUARTET HARMONIA MUNDI 3149020223529 € 22,99

STRING QUARTETS NOS. 2, 4 & 6

COMPLETE STRING QUINTETS

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

De strijkkwintetten op. 88 en op. 111 uit respectievelijk 1882 en 1890 behoren niet tot de geliefdste werken van Johannes Brahms. En dat terwijl Brahms zijn eerste strijkkwintet bij zijn uitgever inleverde met de woorden: ‘Het beste dat ik ooit geschreven heb.’ Ook zijn goede vriendin Clara Schumann was zeer te spreken over de strijkkwintetten, maar op het podium en op cd zijn ze geen dagelijkse kost. Gelukkig breekt het onvolprezen Mandelring Quartet nu een lans voor deze werken. De naam van dit Duitse kwartet ligt niet op ieders lippen, maar het draait al ruim dertig jaar mee en geldt in Duitsland als een van de grootste strijkkwartetten van de afgelopen decennia. De spelkenmerken van de twee broers en zus Schmidt en de huidige altviolist Andreas Willwohl worden wel vergeleken met de intensiteit van het Borodin Quartet en de élégance van het Alban Berg Quartet. Het kan slechter. Het kwartet, aangevuld met Roland Glassl, tot voor kort de vaste altviolist van het viertal, bewijst zich ook in de strijkkwintetten van Brahms. De groep vormt een krachtige eenheid die alles wat Brahms tot Brahms maakt schitterend naar voren haalt. Komend voorjaar verschijnt ook de opname van de strijksextetten, maar voor nu is dit hét moment om Brahms’ kwintetten te omarmen.

Aan de ene kant mogen de violisten Alexander Pavlovsky en Sergei Bresler, altist Ori Kam en cellist Kyril Zklotnikov best individueel genoemd worden, want het zijn formidabele instrumentalisten. Aan de andere kant doe je daarmee geen recht aan de ongelooflijk hechte eenheid van deze vier musici in kamermuziekformatie.

Samen vormen ze het Jerusalem Quartet, al twintig jaar een topper in het internationale kwartetwezen. In het afgelopen jaar toerden ze de wereld rond met twaalf strijkkwartetten: het zestal van Bartók en de serie opus 18 van Beethoven. Bezoekers en critici waren unaniem in hun lof voor het naadloze samenspel en vooral voor het begrip en de diepte van deze vier musici. De eerste neerslag van die tournee vinden we hier met Bartóks even nummers, waarin je de ontwikkelingen in zijn componeerstijl goed kunt volgen. Maar ook zijn dit persoonlijke documenten die reflecteren op wat er gebeurde, in de wereld en met Bartók zelf: de Eerste Wereldoorlog (nr. 2), de muzikale experimenten van de jaren twintig (nr. 4), de angst en vervolging van de tweede wereldbrand (nr. 6). Het Jerusalem Quartet speelt met diepgang en begrip voor het specifieke karakter van elk werk, en ik kan niet wachten tot de nummers 1, 3 en 5 verschijnen.

PAUL JANSSEN

GERARD SCHELTENS

KRACHTIGE EENHEID

JERUSALEM QUARTET: EEN TOPPER

57

CD-BESPREKINGEN KREISLER, YSAŸE e.a.

SCHUMANN, BRAHMS, J.S. BACH

DEDICATIONS

FANTASIESTÜCKE e.a.

ROSANNE PHILIPPENS, JULIEN QUENTIN CHANNEL CLASSICS 0723385385165 € 23,99

MARTHA ARGERICH, ITZHAK PERLMAN WARNER CLASSICS 0190295937898 € 22,99

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

‘Ik werd verliefd op een stuk van Ysaÿe’, herinnert violiste Rosanne ­Philippens zich. ‘Op zijn Poème élégiaque, opgedragen aan Gabriel Fauré.

Zo ontstond het idee voor deze cd: vioolmuziek van componisten die elkaar eerden en inspireerden.’ Inderdaad zijn het allemaal opdrachtwerken, ‘dedications’: Chausson droeg zijn Chant de l’amour weer op aan Ysaÿe en op dezelfde manier voegen Fritz Kreisler en Camille Saint-Saëns zich in dit rijtje. Al met al is het sensitieve, gemakkelijk in het gehoor liggende, idiomatisch voor viool en piano geschreven muziek, tegen het sentimentele aan. Associaties met de negentiende-eeuwse salon dringen zich op. Wie indertijd speelde, moest echter wel van wanten weten, voor de beginnende amateur was dit te veel gevraagd. Kreisler en Ysaÿe waren zelf violisten van formaat. ‘Elke vingerzetting klopt’, zegt Philippens, die op de ‘Barrere’-Stradivarius speelt die ze van Janine Janssen mocht overnemen. Een uniek instrument uit 1727 met een uiterst warme klank. Die werd fraai opgenomen, al resoneert er wel ergens een microfoon, wat vooral in de solovioolstukken (Kreislers op. 6) irriteert. Het degelijke spel van pianist Julien Quentin zou je bijna vergeten. Ten onrechte, want het is meer dan ondersteunen wat hij doet: de solisten zijn duidelijk aan elkaar gewaagd.

Het is verwonderlijk dat de grootheden Martha Argerich en Itzhak Perlman zo zelden samen hebben gespeeld in hun lange carrières. In 1998 gaven zij hun eerste en enige gezamenlijke liverecital in het Saratoga Performing Arts Centre. Van dat memorabele concert verschenen eerder sonates van Beethoven en Franck op cd, nu volgt de Eerste vioolsonate van Schumann, aangevuld met recente studio-opnamen. Argerich’ spel blijft wonderbaarlijk: een unieke combinatie van kracht, brille en elegantie, gekoppeld aan een scherp muzikaal inzicht. Perlmans zoete toon van weleer heeft misschien plaats gemaakt voor een iets gespierder geluid, maar ook aan hem is het verstrijken van de jaren nauwelijks af te horen. In Schumann en Brahms werkt hun aanpak prachtig; het gepassioneerde, onrustige karakter van Schumanns vioolsonate komt mooi over het voetlicht, met een snel gespeelde, geagiteerde finale. In Bach bewijzen Argerich en Perlman hun toon ook terug te kunnen schalen. Zij geven een door zijn ingetogenheid overtuigende vertolking van de Vierde sonate voor klavecimbel en viool – uiteraard op de piano in plaats van op een historisch instrument. Daarin valt vooral het mooi dansante spel van Argerich positief op. Dat roept de vraag op waarom zij niet veel meer Bach heeft gespeeld en opgenomen. Een waardevol document.

JOS VAN DER ZANDEN

BENJAMIN ROUS

DEDICATIONS

WAARDEVOL DOCUMENT

DE VIER JAARGETIJDEN DOOR JAAP VAN ZWEDEN Heruitgave van de bestseller uit 1990 € 1,- per verkochte cd gaat naar Stichting Papageno Zeer voordelig geprijsd!

CC72746

ANTONIO VIVALDI

€1,- PER VERKOCHTE CD GAAT NAAR STICHTING PAPAGENO

The Four Seasons

Jaap van Zweden violin Combattimento Consort Amsterdam

NAI [16-256] Kerst adv-Four Seasons- Jaap van Zweden++.indd 1

58

27-10-16 12:52

SCHUMANN, SCHUBERT

DVORÁK

ANNELEEN LENAERTS, DIONYSIS GRAMMENOS WARNER 0190295913229 € 22,99

VOGLER QUARTETT, TATJANA MASURENKO, OLIVER TRIENDL CPO 761203502226 € 14,99

TRANSCRIPTIONS FOR CLARINET & HARP

STRING QUINTET OP. 97 PIANO QUINTET OP. 81

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

Zo heb je Schumanns Fantasiestücke opus 73, Schuberts Arpeggione-sonate of Ständchen uit de liederencyclus Schwanengesang nog nooit gehoord.

Klarinettist Dionysis Grammenos en harpiste Anneleen Lenaerts sloegen aan het arrangeren en presenteren op deze cd de bekende werken in een fris en nieuw jasje. Dat arrangeren is trouwens geen nieuw fenomeen. Dat deden ze in de tijd van Schubert en Schumann bij de vleet, maar de bezetting van harp en klarinet is toch wel heel bijzonder. De meeste luisteraars zijn gewend aan de pianoklank en het is dus, zeker in de Fantasiestücke, wel even wennen.

Maar de combinatie van harp en klarinet heeft absoluut zijn charme. Hij geeft de oorspronkelijke pianopartij een prettig soort transparantie en de harp mengt veel natuurlijker met de klank van de klarinet. Schuberts Arpeggione-sonate kennen we natuurlijk vooral in de bezetting met cello en piano, maar al bij de eerste noot van het Allegro moderato blijkt dat de combinatie van harp en klarinet op zijn plek is: het is alsof de melodielijnen veel nadrukkelijker tot hun recht komen. Zeer beluisterenswaardig zijn ook de drie transcripties van liederen van Clara Schumann: Lenaerts en Grammenos laten ze klinken alsof ze ooit zo geschreven zijn, met veel gevoel voor lyriek en een prachtige frasering.

Folkloristische elementen in kunstmuziek op een stilistisch verantwoorde manier uitvoeren – da’s geen sinecure. Wanneer het ‘volkstümliche’ wordt geaccentueerd in een boertige dans, een geaffecteerde Weense wals of een Tyroler heisa-hopsa, dan wordt het snel erg plat. Worden de karakteristieken gestileerd en gladgestreken, zodat ze beter passen in het serieuze klassieke idioom, dan wordt evenmin recht gedaan aan wat de componist in gedachten had. Wie kamermuziek van Dvorák uitvoert, wordt geconfronteerd met in volksmuziek wortelende dansen als de furiant en de dumka. In het Pianokwintet op. 81 klinken die zelfs aaneengesloten, zodat een consequente aanpak daar nauw luistert. Het Vogler Quartett en Oliver Triendl weten een aantrekkelijke tussenoplossing te vinden. Het maakt van de Dumka geen elegie, maar weet wel een schubertiaanse somberheid op te roepen, zonder overdreven passie.

Dezelfde aanpak is te horen in het Strijkkwintet op. 97, dat eveneens gedrenkt is in folklore, in dit geval van inheems-Amerikaanse dansen. ‘Sinds ik hier ben heb ik me verdiept in muziek van donkergekleurde en Indiaanse groepen en tracht ik hun fantastische melodierijkdom te doorgronden’, zei Dvorák, gefascineerd door negrospirituals en andere ‘primitive music’. Hoe hij dat allemaal assimileerde in zijn eigen muziek, hoor je prachtig op deze cd.

OSWIN SCHNEEWEISZ

JOS VAN DER ZANDEN

EEN FRIS EN NIEUW JASJE

GEDRENKT IN FOLKLORE

MOZART

VIVALDI, VITALI e.a.

EARLY STRING QUARTETS, VOL. 1

CELLO STORIES

BRUNO COCSET, LES BASSES RÉUNIES ALPHA 3760014198908 (5CD) € 54,99

LEIPZIGER STREICHQUARTETT MDG 760623197524 € 21,99

KAMERMUZIEK

INSTRUMENTAAL

Het Leipziger Streichquartett heeft succes geoogst met Mozarts tien grote strijkkwartetten. Nu waagt het zich aan de vroege kwartetten uit de tienerjaren van de componist. In de eerste aflevering van de serie zijn juist de minst gespeelde jeugdkwartetten samengebracht, alsof de Duitsers willen zeggen: hoor eens wat jullie hebben gemist. Inderdaad, Mozart blijft Mozart. Als veertienjarige produceerde hij zijn eersteling op dit gebied (KV 80) tijdens zijn eerste reis door Italië. Het werk was hem kennelijk zo dierbaar dat hij er drie jaar later in Wenen nog een deel aan toevoegde. De virtuoze Italiaanse vioolstijl lijkt ook een bron van inspiratie in KV 155 en 159, die hij tijdens zijn tweede verblijf in het zuiden componeerde, volgens vader Leopold ‘om de tijd te verdrijven’. De contouren van de ‘ware’ Mozart worden al hoorbaar in twee van de ‘Weense kwartetten’ (KV 169 en 170), toen hij en vooral zijn vader probeerden in de hoofdstad een mooie positie te veroveren, overigens zonder succes.

Merkwaardig dat Mozart op die leeftijd in de opera al veel verder was gevorderd, getuige Mitridate en Lucio Silla, maar het pleidooi van de Leipzigers voor deze vaak versmade kwartetten is hartverwarmend en overtuigend.

Het label Alpha presenteert een prachtig document over de ontwikkeling van de cello in de zeventiende en achttiende eeuw. Deze uitgave van vijf cd’s, voorzien van een zeer degelijk en rijk geïllustreerd boekwerk, kan uitgroeien tot een standaardwerk voor wie zich wil verdiepen of specialiseren in dit instrument. Mooi om te ontdekken dat er voor dit lage snaarinstrument, dat in de barok vaak een onopvallende rol speelde als onderdeel van de continuogroep, toch al vroeg in de geschiedenis veel solostukken zijn gecomponeerd. Initiator van dit project is de Franse barokcellist Bruno Cocset, die samen met zijn eigen ensemble Les Basses Réunies deze uiterst representatieve compilatie samenstelde. Hiervoor dook hij in zijn Alpha-­ archieven uit de periode 1998-2013, waarvan een deel nooit eerder is uitgebracht, met als resultaat een collectie werken voor cello solo en kamermuziek. Goed dat geijkte namen als Bach, Vivaldi en Boccherini gecompleteerd worden met vergeten grootheden als Vitali, Barrière en Cirri. Uiteraard speelt hij zelf in alle werken de solopartij en laat hij het omfloerste, vaak melancholische cellotimbre optimaal tot zijn recht komen. Zo krijgt iedere compositie zijn eigen, unieke verhaal met een grote zeggingskracht, die steeds ingebed is in een historische context. Een must voor iedere celloliefhebber!

EDDIE VETTER

FRANS JANSEN

HARTVERWARMEND PLEIDOOI

VOOR DE CELLOLIEFHEBBER

59

CD-BESPREKINGEN RICHTER

WEILL, ALBÉNIZ e.a.

JEROEN VAN VEEN BRILLIANT CLASSICS 5028421953908 € 7,99

MARCEL WORMS ZEFIR 8717774570418 € 21,99

TANGOS FOR PIANO

SOLO PIANO MUSIC

PIANO

PIANO

De opening van het nieuwe soloalbum van Jeroen van Veen, waarop hij met gevoel voor klankschoonheid en sfeertekening achttien korte pianostukken van de Duitse componist Max Richter (1966) speelt, verwijst onmiskenbaar naar Beethovens Mondscheinsonate. Van Veen zet de muziek dan ook stevig aan met het pedaal, waardoor de maan tevreden zwelgend aan het firmament prijkt. Maar dan volgt met The Blue Notebooks een veel ijler miniatuurtje, waarin Van Veen juist weinig of geen pedaal gebruikt, om de luchtigheid van het lichtvoetig rondzwevende deeltje te benadrukken. Aardser, en dus weer met meer pedaal, neemt Van Veen vervolgens de toehoorder mee in de Circles from the rue Simon-Crubellier, gevolgd door de vriendelijk kabbelende heimwee van Departure. En zo kabbelt de muziek in steeds andere sferen voort, weinig pretentieus en niet al te betekenisvol, maar wel heel aangenaam voor het oor, ontspannend voor het gemoed en kalmerend voor het intellect. Alleskunner Richter – die behalve componist onder meer ook pianist, producer en remixer is – laat zich inspireren door Bach, punk en elektronica en gaat door voor een van de vruchtbaarste eigentijdse musici.

Dat hoor ik aan zijn Einaudi-achtig epigonisme niet af, maar het is aardige pianomuziek om naar te luisteren.

Marcel Worms kennen we als iemand die buiten de gebaande paden gaat, grenzen overschrijdt en ons met de neus drukt op muziek die we nog niet kenden maar niet meer zouden willen missen. Op deze cd charmeert hij met 27 tracks van 18 componisten die zich hebben gewaagd aan de onweerstaanbare tango. Niet alleen Zuid-Amerikaanse – natuurlijk ontbreekt Astor ­Piazzolla niet – maar ook vele toonvinders uit andere landen lieten zich door de tango inspireren. Het spectrum reikt ver en toont alle kanten: van flonkerende, kleurige dansmuziek via salonachtige elegantie (luister naar de onlangs op honderdjarige leeftijd overleden Horacio Salgán) tot aan de duivelsdans die Satie ervan maakte. Wat al deze verschillende tango’s met elkaar gemeen hebben, is de alomtegenwoordige ondertoon van melancholie. Luister maar naar de Braziliaan Ernesto Nazareth of de Argentijn Carlos Gardel en er komt een herfstig heimweegevoel over je dat niet meer weggaat, ook niet bij de exploraties van het tangowezen uit andere continenten, zoals de geniale tango’s van Stravinsky en Albéniz (in de Godowsky-­ versie) en de beroemde Tango-Ballade uit Kurt Weills Dreigroschenoper. Te veel om alles op te noemen, maar dat hoeft ook niet, want u gaat deze veelkleurige, verleidelijke cd gewoon kopen!

WENNEKE SAVENIJE

GERARD SCHELTENS

MAX RICHTER: ALLESKUNNER

VEELKLEURIG EN VERLEIDELIJK

WIEMAN

FRANCK, CHOPIN e.a.

HENK WIEMAN POMO MUSIC PUB 8718456045439 € 17,99

BENJAMIN GROSVENOR DECCA 0028948302550 € 22,99

AVANTI

HOMAGES

PIANO De pianist Henk Wieman draait al heel wat jaartjes mee. Ooit was hij de eerste Nederlandse musicus die aan het conservatorium zowel de klassieke opleiding als de studie lichte muziek voltooide, maar het was vooral de lichte muziek die bleef trekken. Hij vond zijn weg naar het podium met onder anderen Jasperina de Jong en Harry Sacksioni en tegenwoordig komt zijn eigen spel voornamelijk langs op zenders als Brava en Classic FM. Hij omschrijft zijn muziek als ‘modest music’, muziek tussen klassiek en modern in, maar de stukken zijn vooral lichtvoetige liederen zonder woorden. Stemmige werken zijn het, doorgaans niet langer dan een stevige popsong. Zo speelde Wieman inmiddels vier cd’s vol en ook de jongste loot aan de stam, Avanti, wijkt niet van het stramien af. Titels als Goodbye, Venezia, Night in Paris en Where do we come from lijken een verhaal achter de noten te verraden, maar Wieman kiest ervoor de muziek zonder enige toelichting te laten spreken zodat iedereen zijn eigen interpretatie aan de klanken kan geven. En dat is waar de onbekommerde muziek van Wieman toe uitnodigt: met een goed glas wijn dagdromen over verre oorden, grote liefdes en andere geneugten van het goede leven.

Benjamin Grosvenor is op zijn 24-ste al bijna een veteraan. Als tienjarige won hij reeds het ene concours na het andere. Amper een jaar later brak hij echt door als BBC Young Musician of the Year. Het stadium van wonderkind heeft hij al lang achter zich gelaten, maar het wonder is gebleven.

Luister maar naar de even intelligente als imposante wijze waarop hij Busoni’s bewerking van Bachs Chaconne vertolkt. Grosvenor laat zich naar eigen zeggen eerder inspireren door legendarische pianisten dan door hedendaagse collega’s. Dat is niet alleen te horen in zijn onorthodoxe spel met de noten, maar ook in het wat ouderwets aandoende en toch goed doordachte programma. De titel Homages heeft betrekking op eerbewijzen die componisten aan het verleden hebben gebracht, zoals Mendelssohn in zijn Preludes en fuga’s opus 35 en Franck in de monumentale Prélude, choral et fugue. Van het oude iets nieuws maken, kenmerkt ook de uitvoeringen. Grosvenor beschikt over zo’n technisch vakmanschap dat hij de handen vrij lijkt te hebben om de wereld achter de noten te onderzoeken. Zelfs de schitterende hommages aan Italiaanse volksmuziek van Chopin (Barcarolle) en Liszt (Venezia e Napoli) zijn bij hem veel meer dan verbluffende staaltjes van virtuositeit.

PAUL JANSSEN

EDDIE VETTER

DAGDROMEN OVER HET GOEDE LEVEN

60

PIANO

HET WONDER IS GEBLEVEN

J.S. BACH

DE HARTMANN

THE FRENCH SUITES

THE THOMAS DE HARTMANN PROJECT

MURRAY PERAHIA DG 0028947965657 (2CD) € 25,99

ELAN SICROFF e.a.

BASTA MUSIC 8712530934725 (7CD) € 56,99

PIANO

VERZAMELBOX

Na 43 jaar voor Sony te hebben opgenomen, is Murray Perahia overgelopen naar Deutsche Grammophon. De eerste proeve van hun samenwerking is meteen een schot in de roos. Sinds de Amerikaanse pianist in 1992 werd geplaagd door een duimblessure en daardoor jarenlang zelfs niet kon optreden, heeft hij steeds weer troost gevonden bij Bach. Diens muziek heeft zich als het ware in zijn genen genesteld. Perahia speelt de zes Franse suites met een ideale synthese van kleuren en lijnen. De piano is bij hem geen surrogaat van het klavecimbel. Hij benut de mogelijkheden van het moderne instrument in een licht en helder spel van klank en beweging. In de eerste drie suites, die in mineur staan, legt hij het accent op het tedere karakter. In de volgende drie, in majeur, slaat hij minder melancholieke tonen aan. In alle zes treft de wijze waarop Perahia de gestileerde dansritmes weet te integreren in het weefsel van harmonie en contrapunt. De interpretatie is tot in de fijnste finesses doordacht, maar doet toch geen moment steriel of gekunsteld aan, onder meer door subtiele variaties in de herhalingen.

Bach als medicijn voor de ziel, niet alleen voor de pianist, maar ook voor de luisteraar.

‘Luister niet naar de Parijse collega’s’, zei cellist Pablo Casals ooit tegen componist Thomas de Hartmann. De Hartmann volgde het advies van zijn beroemde vriend en collega op en ging onverstoorbaar zijn eigen weg.

Helaas leidde die weg regelrecht de vergetelheid in. Onterecht, want deze voormalige leerling van Arensky liet een ontzagwekkend oeuvre na. Een oeuvre dat nu door pianist Elan Sicroff en Gert-Jan Blom (artistiek producent van het Metropole Orkest) in kaart is gebracht. Onlangs werd de prachtig vormgegeven en informatieve box gepresenteerd. Een juweel! De box biedt een uitstekend overzicht van de ontwikkeling die De Hartmann als componist doormaakte: van de vroege romantische werken tot de rijpe muzikale vruchten uit zijn late periode. De Hartmann (geboren in de Oekraïne, geëmigreerd naar Parijs en 1956 gestorven in Amerika) was een muzikale omnivoor. Hij balanceert virtuoos tussen alle stijlen en genres van zijn tijd en kijkt daarbij met romantische melodielijnen vaak liever achterom dan vooruit.

Toch zijn de late werken opvallend modern. Luister maar naar de meditatieve klanken van de twee nocturnes uit 1953. Hier is een componist aan het werk die met zijn introspectieve klanklandschappen zijn tijd ver vooruit is. Na het beluisteren van zeven cd’s rest er maar één vraag: hoe kan zulke mooie muziek vergeten worden?

EDDIE VETTER

OSWIN SCHNEEWEISZ

BACH ALS MEDICIJN VOOR DE ZIEL

EEN JUWEEL

BASSANI, MERULA e.a.

J.S. BACH

HANA BLAZÍKOVÁ, BRUCE DICKEY e.a.

PASSACAILLE 5425004150202 € 22,99

DUNEDIN CONSORT O.L.V. JOHN BUTT LINN 0691062049924 (2CD) € 22,99

BREATHTAKING

CHRISTMAS ORATORIO

BAROK

BAROK

De cornetto of zink is een vroeg blaasinstrument, populair in de zestiende en zeventiende eeuw, vooral geroemd om de gelijkenis met de menselijke stem en met een geluid, omschreven als ‘een zonnestraal die doordringt in de schaduwen of de duisternis’. Op deze cd staat de verkenning van die verbinding tussen het instrument en de stem centraal. Een fantastische keuze om voor dit project sopraan Hana Blazíková te vragen, want zoals de cornetto een vocaal karakter zou hebben, zo heeft het timbre van de pure, wendbare stem van Blazíková duidelijk instrumentale kwaliteiten, waardoor de combinatie buitengewoon goed tot zijn recht komt. In de vele muzikale kat-en-muisachtervolgingen is de Amerikaanse cornettospeler Bruce Dickey haar ideale partner. Zijn decennialange ervaring klinkt door in prachtig, doorleefd spel. De andere instrumentalisten spelen op hetzelfde hoge niveau. De opname-akoestiek is fantastisch, met genoeg focus maar ook voldoende galm om het karakteristieke geluid van de cornetto optimaal tot zijn recht te laten komen. Bijzonder is dat op de cd niet alleen zeventiende-eeuwse stukken klinken, maar ook een nieuw stuk van de Griekse componiste Calliope Tsoupaki, een sereen werk dat de gelijkenissen tussen cornetto en sopraan optimaal uitbuit en zowel eigentijds klinkt als naadloos aansluit bij het zeventiende-eeuwse repertoire.

Het Schotse Dunedin Consort heeft pas vorig jaar zijn debuut gemaakt op het Festival Oude Muziek Utrecht, maar aan de andere kant van het Kanaal grossiert het al jaren in prijzen. Vooral opnamen met muziek van Bach, Händel en Mozart vallen daar in de smaak. Op deze twee cd’s met Bachs Weihnachtsoratorium is te horen waarom. De dirigent John Butt kiest voor een minimale bezetting met slechts zeven strijkers en in principe niet meer dan acht zangers, die behalve de solo’s ook de koren en koralen zingen. Zo doen de zes delen opvallend lenig en transparant aan. De uitvoeringen hebben toch genoeg body, hoewel de meeste zangers over betrekkelijk kleine stemmen beschikken. Een bezwaar is wel de gebrekkige uitspraak van het Duits waarin het Engelse accent stoort, vooral bij de twee evangelisten. Tegenover de minimale bezetting staat een maximale emotionele betrokkenheid, die leidt tot pakkende vertolkingen. Onder de zangers excelleert de sopraan Joanne Lunn, maar de grootste troef van het Dunedin Consort is het instrumentaal ensemble, aangevoerd door de Nederlandse violiste Cecilia Bernardini. Dat speelt Bach helder en zuiver, als het ware sprekend, zingend en dansend tegelijk.

BENJAMIN ROUS

EDDIE VETTER

WENDBARE STEM

LENIGE EN TRANSPARANTE BACH

61

CD-BESPREKINGEN J.S. BACH

MONTEVERDI

REINOUD VAN MECHELEN, A NOCTE TEMPORIS ALPHA 3760014192524 € 22,99

CAPPELLA MEDITERRANEA O.L.V. LEONARDO GARCÍA ALARCÓN ALPHA 3760014192494 € 22,99

I 7 PECCATI CAPITALI

ERBARME DICH

BAROK

BAROK

De Belgische tenor Reinoud van Mechelen zet met zijn nieuwste cd iedereen op het verkeerde been. De titel Erbarme dich wekt de suggestie dat hij de beroemdste aria voor alt (!) uit de Matthäus-Passion zingt, maar niets is minder waar. De naam verwijst naar een ander Erbarme dich, uit cantate BWV 55 voor tenor met obligate fluitpartij, en dat lijkt in geen enkel opzicht op zijn naamgenoot uit de passiemuziek. Samen met zijn dit jaar opgerichte ensemble A nocte temporis nam Van Mechelen een sfeervolle compilatie van Bacharia’s voor tenor en fluit op. Met de kleine bezetting van zang, fluit, orgel en cello weet zij een intieme sfeer te creëren die veel recht doet aan de grote zeggingskracht van deze overwegend minder bekende Bachstukken. De jonge zanger heeft inmiddels door zijn samenwerking met grootheden als Herreweghe en Christie een aanzienlijke staat van dienst in het barokrepertoire opgebouwd. Hij laat vakkundig horen dat het bij deze muziek niet alleen maar gaat om het zingen van mooie noten, maar dat tekstexpressie op de eerste plaats komt. Om te noteren: in maart 2017 maken Van Mechelen en de zijnen met dit programma een uitgebreide tournee langs verschillende plaatsen in Nederland en België.

De titel van deze cd is een beetje verwarrend. Het gaat hier niet om een onbekend werk van Monteverdi, maar om een selectie uit opera’s en madrigalen waarmee de zeven hoofdzonden worden afgezet tegen de zeven menselijke deugden. Fragmenten uit L’incoronazione di Poppea staan voor luiheid, hoogmoed en hebzucht, maar ook voor een sprankje hoop. Il ritorno d’Ulisse in patria verschijnt ten tonele om afgunst en vraatzucht met matigheid te confronteren. Tegenover elke zonde staat een deugd. Dit resulteert in een afwisselend programma van veertien nummers waarmee uitvoerders en luisteraars kriskras door het oeuvre van Monteverdi surfen. Leonardo García Alarcón, de acht zangers en zeven instrumentalisten laten er geen misverstand over bestaan dat het om dramatische partituren gaat. Soms lijkt de theatrale aanpak eerder een ondeugd, wanneer woeste expressie het wint van zuivere intonaties. Vaak is het alsof Monteverdi zelf in de huiskamer staat te dirigeren, zo direct en onverbloemd schalt zijn muziek uit de luidsprekers.

Emiliano González Toro excelleert in de passage waarin Orfeo naar de onderwereld gaat, op zoek naar zijn geliefde Euridice. Een ander welkom rustpunt te midden van de woelige mediterrane baren is het verstilde Sì dolce è’l tormento, prachtig gezongen door Mariana Flores.

FRANS JANSEN

EDDIE ke iek VETTER

BACHARIA’S MET INTIEME SFEER

DIRECT EN ONVERBLOEMD

k zie Mu k ie z zie era e k Mu lass uw Mu uziek Op lk • K e • vla e k • i e • N en aak zz ud M Fo k • ek ssie a / R i k O e a J z p a l • a K uw Po Mu ziek • kvl k• rele ziek per • Nie Fol ken • e Raa Cultu de u •O / • mu p z M iek l a Ou z • e Po kvlak re er reld Muz Ja k w u p • e e t • u i l z W ke Cu Nie zz • O /Folk akken le Raa k• mu iek • k• ssie zie iek e eld Ja a e z u r l i r op aakvl u z u e P K M lt uz R mu de n• • W ieke M iek • Cu z Ou uwe M ra reld ziek kke lturele iek • s u e s • a l a u M l v k W z ie pe Nu zie •K e M Nederland aak k • Cu ldmu k • inekheel • N z • O /Fo ude ude via e R k i a O M e i z e r i e z • u z ss el er zie Ja pe we Pop Mu uziekkabel ltur ldmu k • W ieke M • Kla dedigitale • O olk • ieu k n• z N Cu e k e z e s u M F r k i • e Raa O e Ja zi p/ a las uz ak e r l • w u l We o • K v e M u e P k M • p • zie olk ke aak zie ltur Nie de ek •O p/F akken ele R Cu eldmu Mu era • ssie uzi Ou zz o • e a P r l r J k Kla de M iek • w • kv Op zie ultu We eke M ieu z lk • kken Raa Ou mu iek • •C Mu ra • N Jazz • p/Fo e d a l l l k ssi e v e e z u e zi • ur er Po Raak Kla e Mu te u l M k • • W l u Op c o n c r t z e n d e r m e d k /Fo ken urele ek • C ereld ziek • ssiek zie Ou uw Pop kvlak u Mu iek • lt la W zi ie u K u e M • a C • m k •N z uz ud • ke d e Ra k l i a e O k M e i z e r i e e l • u e e az ss e er zi uz uw Op lk • J n iek ltur ldmu k • W ieke M • Kla de M e z • i u u z N C k s re /Fo zie KlasCAIWAY: kke Ou e M era • 807• Jaz zie We Mu uw kanaal Pop akvla u Mu ziek • k • p e l i e • e o k O k a lt N n F d e u Cu ssie uzi le R a • Jazz • kanaal OuKPNe&MXS4ALL: kke op/ 824 r • e a P r e l k Kla de M iek • UPC w u v • e k Op 819 ult ieu & ZIGGO: z lk • kkenkanaal uzi Raa Ou •C Mu ra • N Jazz • p/Fo e1819*) dm ziek • a l l l k e e v e e (of r i r o ak uw pe uz ltu • P hetRatype We ke Mu k • lk • ontvanger Cu Nie z • O ldm iek • en van le /Fo* afhankelijk • e k ie e zie r p z r k k e o a P uz lass e Mu iek vla Cultu W zie •J • k K u M • a z d m a analoge k voor kabelfrequenties: zie • en keonzeiewebsite k• Ou Mu le R ziek reld Muzie lassie • akk z er e l e e u r v k w u M Op K eu zie • i e aak Cultu eldm ek • W sieke • u d R z N k /F zi er Ou e M era • Jaz zie ele las k• uw Pop • W ke Mu k • K zie Mu ziek • k• ltur p e l i u • k e o O N e Cu m d e u ie • z • Pop/F akken ltu uzi uzi Ou reld ass e M pera Cu Jaz vl • We ieke M k • Kl ude M ziek • ieuw • • k O n a k l e a ek M O ss zie Mu ra • N Jazz • p/Fo akk rele R uzi Kla Mu ziek • uwe eke o m kvl i e • u P a s e d t p l l a s k d ie R re la n• Mu • Nconcertzender.nl Cu • O p/Fol Ou • K iek We kke lturele iek • o naarvlate azz om k • J P era muziek e z z luisteren op internet en kabel i k p u • • u ak C O uz Mu zz zie olk ldm u ken le Ra iek • M F e e k / r M e a w a ud We Pop aakvl ulture dmuz ke ieu lk • J k sie k• R •O a•N C el s o e r i e • a aa k F l l z e e ek op/ rele R • K Muzie Oper • W ke Mu ltur P uzi k k • e e Cu m u • zi lt uzi ssie we en reld Cu Mu Kla ieu akk e We ieke M l N d v ss Ou aak Kla le R

De Concert zender

62

re

ultu

VIVALDI

HÄNDEL

THE FOUR SEASONS

‘TU FEDEL? TU COSTANTE?’ HWV 171A

ARS ANTIQUA AUSTRIA O.L.V. GUNAR LETZBOR (VIOOL) CHALLENGE CLASSICS 0608917270020 (SACD) € 24,99

YETZABEL ARIAS FERNÁNDEZ, KLAUS MERTENS, AMSTERDAM BAROQUE ORCHESTRA O.L.V. TON KOOPMAN CHALLENGE CLASSICS 0608917226522 € 23,99

BAROK

BAROK

Vivaldi’s Jaargetijden als achtergrondmuziek in de auto: oppassen! Want dat gaat in het geval van de nieuwe cd van Ars Antiqua Austria ongetwijfeld tot ongelukken leiden. Vivaldi zelf bedoelde deze muziek juist helemaal niet voor op de achtergrond. Hij baseerde zich op vier gedichten waarin de seizoenen in al hun grilligheid en extremen worden beschreven.

En die uitersten verwerkte Vivaldi ook in zijn muziek. Gunar Letzbor en de zijnen laten dat horen, met enorme contrasten in tempo en dynamiek. De delen beginnen vaak veel langzamer dan ze eindigen of andersom. In L’Autunno, de herfst, leidt dit tot indrukwekkend muziektheater. Het eerste deel begint opvallend traag maar versnelt enorm na het langzame middenstuk. Het tweede deel, waarin Vivaldi zijn allerduisterste noten schreef, klonk nog nooit zo spookachtig en het derde deel, de jachtpartij, zelden zo uitbundig. Als extra verrassing klinkt als laatste werk op de cd een vioolconcert waarvan pas vrij recent is ontdekt dat het niet door Vivaldi gecomponeerd is maar door de Tsjech Frantisek Jiránek die enige tijd in Venetië heeft doorgebracht. In Tsjechië wordt volop onderzoek gedaan naar deze componist, dus mogelijk komt er meer werk van hem boven water.

Het werk duurt amper twintig minuten, maar het is toch een bijzondere vondst uit de bibliotheek van Ton Koopman: een onbekende versie van de solocantate Tu fedel? Tu costante?, omstreeks 1706 gecomponeerd toen Händel in zijn jonge jaren door Italië reisde. De tekst gaat over een herderin die woedend is op haar ontrouwe geliefde en uiteindelijk besluit op zoek te gaan naar een nieuwe minnaar. De verschillen met de bekende versie zijn evident. Na de eerste aria wijken de volgende drie volledig af.

De pastorale sfeer blijft gehandhaafd, maar de herderin toont zich hier bedroefder en minder assertief, zoals in de gevoelige siciliana Se non ti piace amarmi. Een hobopartij, fraai gespeeld door Antoine Torunczyk, geeft de muziek extra cachet. De Cubaanse sopraan Yetzabel Arias Fernández zingt de recitatieven en aria’s virtuoos, energiek begeleid door Ton Koopman en de zijnen, maar de scherpe randen in haar timbre kunnen kleine hindernissen vormen voor onbekommerd luistergenot. Haar stem mengt ook niet ideaal met de bas van Klaus Mertens in kamerduetten en cantates uit dezelfde tijd. Desondanks vormt deze cd een boeiende kennismaking met een onbekende Händel die het waard is gehoord te worden.

MARCEL BIJLO

EDDIE VETTER

INDRUKWEKKEND MUZIEKTHEATER

BOEIENDE KENNISMAKING

VIVALDI

VIVALDI

THE FOUR SEASONS

CONCERTI PER DUE VIOLINI

CONCERTO KÖLN O.L.V. SHUNSKE SATO (VIOOL) BERLIN CLASSICS 0885470008295 € 21,99

GIULIANO CARMIGNOLA, AMANDINE BEYER, GLI INCOGNITI HARMONIA MUNDI 3149020224922 € 22,99

BAROK

BAROK

Shunske Sato voerde De vier jaargetijden in oktober uit met de Nederlandse Bachvereniging, waarvan hij concertmeester is, en hij heeft de concerten ook net op cd gezet met Concerto Köln. Dat dit een liveopname is hoor je ook zonder het slotapplaus te hebben gehoord. Sato en het zonder dirigent spelende Concerto Köln maken een feest van deze overbekende concerten en weten het publiek daarin mee te krijgen. Er zitten veel verrassingen in deze uitvoering die je in de opnamestudio niet zo gauw zou horen: allerlei heel subtiele wendinkjes van de violist die door het orkest moeiteloos worden opgepakt, en ritmische geintjes die ter plekke lijken te ontstaan.

Sato neemt het initiatief, de rest gaat vanzelf. Deze uitvoering is veel minder extreem dan die van Ars Antiqua Austria die ongeveer gelijktijdig verscheen en die ook vol zit met knipogen. Dat is voor zulke bekende muziek helemaal niet verkeerd, gewone uitvoeringen zijn er al genoeg, en ook Shunske Sato en Concerto Köln weten de muziek weer een heel eigen draai te geven. Vooral de spontaniteit van deze uitvoering is treffend en bovendien worden de Jaargetijden hier aangevuld met een wat onbekender vioolconcert en de altijd prachtige Sinfonia al Santo Sepolcro. Een bijzondedere versie van Vivaldi’s Jaargetijden.

Tussen Vivaldi’s concerten voor twee violen zitten stukken waarin er een duidelijk onderscheid is tussen de twee vioolpartijen: de ene moeilijk, de andere wat makkelijker. Het ligt voor de hand dat Vivaldi deze concerten schreef voor de lessituatie waarin de leraar, Vivaldi zelf, de moeilijkste partij voor zijn rekening neemt en de leerling ervaart hoe het is om met z’n tweeën tegenover het orkest te staan. Maar er zijn ook concerten waarin de twee vioolpartijen gelijkwaardig zijn en waarin de twee instrumenten elkaar voortdurend nazitten en opzwepen. Zes van die concerten staan op de nieuwe cd van Gli Incogniti, het ensemble van violiste Amandine Beyer. Die nodigde niemand minder dan Giuliano ­Carmignola uit om haar te vergezellen. Dat levert spannende uitvoeringen op waarin de twee violisten werkelijk op het puntje van hun stoel moeten blijven zitten om elkaar bij te houden. Het uitdagen en opjutten is niet van de lucht, dat begint al direct als je de cd opzet. In de langzame delen is er ruimte voor rust; daarna gaat het weer volle kracht vooruit, maar zonder dat de exactheid ook maar een moment in gevaar komt. Beyer en ­Carmignola, en ook het ensemble, hebben hoorbaar plezier gehad bij het opnemen van deze stukken. Een heerlijke cd.

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

SPONTANE JAARGETIJDEN

OP HET PUNTJE VAN DE STOEL

63

TELEMANN

GLASS

ERIK BOSGRAAF & FRIENDS, ENSEMBLE CORDEVENTO BRILLIANT CLASSICS 5028421952499 € 7,99

SONY 0889853376124 (24CD) € 159,99

THE DOUBLE CONCERTOS WITH RECORDER

THE COMPLETE SONY RECORDINGS

BAROK Hij begon met de twaalf fantasieën voor blokfluit alleen, toen volgden de sonates voor blokfluit en basso continuo, daarna de blokfluitconcerten en nu is Erik Bosgraaf beland bij Telemanns dubbelconcerten. Er zit dus duidelijk systeem in zijn Telemanndiscografie. Telemann en de blokfluit, dat gaat altijd samen. Want in tegenstelling tot Bach heeft Telemann wél veel muziek voor het instrument geschreven. In de dubbelconcerten krijgt de blokfluit steeds gezelschap van een ander instrument. Bosgraaf krijgt op deze cd dan ook fraai tegenspel van de traversospeelster Anna Besson, de blokfluitist Yi-Chang Liang, de fagottiste Marije van der Ende en de gambaspeler Robert Smith. Welke instrumenten Telemann ook bij elkaar zet, zelfs al liggen ze zoals

BOSGRAAFS TELEMANN: GEWELDIG MOOI in het concert voor blokfluit en fagot een paar octaven uit elkaar, altijd is het resultaat even sprankelend. Telemann werd niet voor niets door zijn tijdgenoten geroemd om zijn instrumentatiekunst, hij vond het belangrijk dat ieder instrument zo goed mogelijk tot zijn recht kwam. En Telemann kan in de langzame delen ook behoorlijk de diepte in gaan. Alle aspecten komen bij Bosgraaf en de zijnen maximaal aan bod, zowel in de flitsende snelle delen als in de verstilde langzame. Een geweldig mooie cd.

MARCEL BIJLO

JÓHANNSSON ORPHÉE

JÓHANN JÓHANNSSON, HILDUR GUONADÓTTIR, AMERICAN CONTEMPORARY MUSIC ENSEMBLE e.a.

DG 0028947960218 €22,99

HEDENDAAGS Orphée, zo heet het debuut van Jóhann Jóhannsson op Deutsche Grammo­ phon. De IJslandse toetsenist en componist van onder meer de veelgeprezen filmmuziek bij The Theory of Everything neemt de komende jaren exclusief voor het gele label op en zijn DG-eersteling is misschien wel meteen zijn beste plaat tot nu toe. Jóhannsson is schepper van een oeuvre vol stemmige werken die het midden houden tussen elektronische soundscapes en minimal music. Een paar pakkende thema’s, veel herhalingen en dat alles ingebed in een landschap, omgeven door een even wollig als mysterieus wolkendek. En het werkt. Vooral zijn filmscores werden internationaal geprezen, maar ook conceptuele albums als Fordlandia en Copenhagen Dreams vielen internationaal op. Het mooie aan Orphée is dat de stukken een lange incubatietijd kenden en dat er op voorhand geen verhaal vaststond. De eerste zaadjes werden gelegd in 2009, en gedurende een periode waarin er veel veranderde in het leven van de componist veranderde het materiaal mee. Niet voor niets haalt Jóhannsson in een korte toelichting Ovidius’ Metamorphosen en diens versie van de mythe van Orpheus aan. Het verhaal schreef zichzelf uiteindelijk en de muziek is een prachtig korrelige melancholische trip langs memory lane die uitmondt in een door Theatre of Voices subliem gezongen Orphic Hymn.

TRIP LANGS MEMORY LANE

PAUL JANSSEN

HEDENDAAGS Een revolutie was het, niets minder dan dat. In de jaren zestig vocht een stel jonge Amerikaanse componisten zich vrij van de dogma’s die destijds de klassieke muziek in hun greep hadden. La Monte Young, Terry Riley, Steve Reich en Philip Glass haalden hun inspiratie uit de beeldende kunst, uit de jazz, maar ook uit Indiase, Balinese en West-Afrikaanse muziek. ‘Minimal music’ werd het nieuwe genre gedoopt, vanwege de vele herhalingen en subtiele variaties. Omdat de componisten zelf weinig gelukkig waren met dat dominante woord minimal werden talloze andere benamingen in het leven geroepen, maar zo goed als ‘minimal music’ bekte er niet een.

Steve Reich en Philip Glass hadden in de jaren zestig nog samengewerkt, maar in de jaren zeventig kozen ze steeds duidelijker hun eigen weg. Glass werd de bekendste van de twee. Hij zou uitgroeien tot een van de best verkopende klassieke componisten aller tijden. Met zijn toenemende roem nam ook de kritiek op zijn werk toe. Glass werkte met popartiesten als Paul Simon, Suzanne Vega en Linda Rondstadt, schreef muziek voor grote producties; opera’s, maar ook Hollywoodfilms en zelfs de Olympische Spelen. Was de rebel van weleer soms uitverkoop gaan houden?

Had hij zijn artistieke uitgangspunten niet domweg ingeruild voor commercieel succes?

Nu Glass zo aanstonds tachtig wordt, valt goed de balans goed op te maken. Bijvoorbeeld aan de hand van de 24 cd’s tellende box die nu in een prachtige uitvoering door Sony op de markt wordt gebracht. Glass’ oeuvre is groter dan dat, maar toch creëert de box een duidelijk beeld. Of beter gezegd: beelden, want Glass blijkt zich aan generalisaties te onttrekken. Wat voor de ene opname geldt, gaat voor een andere nooit helemaal op.

De eerste geruststellende observatie is dat Glass’ vroege werk zonder twijfel revolutionair was. De beginnoten van zijn eerste opera Einstein On The Beach zijn veertig jaar na dato nog altijd schokkend eenvoudig en gedurfd. Die hardop tellende zangers blijven een statement van jewelste. Met die eerste opera bevestigde Glass wat hij in menig interview zou herhalen, namelijk dat hij in eerste instantie een theatercomponist is. In wezen een man van het dramatische gebaar. Dat verhoudt zich slecht tot het minimalisme waarmee hij nog altijd wordt geas-

ZONDER TWIJFEL REVOLUTIONAIR

MAN VAN HET DRAMATISCHE GEBAAR

socieerd, eenvoudigweg omdat het niet klopt. Tom Johnson schreef al in 1989: ‘Glass is geen reductionist, maar een romanticus’. Dat romantische zorgt voor de ronde, robuuste klanken die menigeen op Glass hebben doen afknappen.

Maar het is ook de basis van Glass’ belangrijkste kracht. Alle cd’s laten een componist horen die de essentie van zijn stijl en persoonlijkheid zoekt, en geen componist is zo herkenbaar als Glass.

MISCHA ANDRIESSEN

65

ALTIJD EEN VERRASSING SSIEKE MUZIEK BERS VAN KLA VOOR LIEFHEB

• Verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken specialist • Kies zelf een bedrag tussen € 5,- en € 150,• In delen inwisselbaar • Gratis bijpassende cadeauverpakking met ruimte voor een persoonlijke boodschap

De Klassieke Zaken Cadeaukaart is een speciale uitgave van de Nationale EntertainmentCard, de nationale cadeaukaart voor cd’s, dvd’s, games en tickets voor musicals en concerten. Besteedbaar bij winkels (ook online) in heel Nederland.

Zie ook www.nationale-entertainmentcard.nl.

GLASS, DESSNER e.a.

MOZART

LAVINIA MEIJER SONY 886445952636 (2CD) € 25,99

MUSICAETERNA O.L.V. TEODOR CURRENTZIS SONY 0889853160327 (3CD) € 49,99

THE GLASS EFFECT

DON GIOVANNI

KAMERMUZIEK

OPERA

De nieuwe dubbel-cd van harpiste Lavinia Meijer, The Glass Effect, is geheel gewijd aan de muziek van Philip Glass en diens epigonen onder de componisten van de jongere generatie. Namen als Bryce Dessner, Nico Muhly, Nils Frahm, Olafur Arnalds en Ellis Ludwig-Leone zullen weinig muziekliefhebbers iets zeggen. Maar na beluistering van Meijers prachtig gespeelde en mooi opgenomen nieuwe album wordt duidelijk waarom deze jonge musici Glass als hun geestelijk vader beschouwen. Ze zijn allemaal door zijn altijd betoverende en soms hypnotiserende muziek beïnvloed en alleen dat al maakt hun composities de moeite waard. Zeker als de vertolkster Lavinia Meijer is, die op deze cd behalve muziek van de jongere generatie, ook de 10 Etudes en het altijd weer fascinerende filmmuziekthema van Koyaaanisqatsi van Glass zelf uitvoert. Dat doet ze glashelder en geraffineerd. Sierlijke beweging, gracieuze souplesse en klankschoonheid typeren haar levendige fraseringen, die verzorgd zijn tot in de kleinste finesses. Met subtiele contrasten in dynamiek, organische rubato’s en fijnzinnige accenten geeft ze de muziek van Glass een extra lading mee.

Meijer maakt duidelijk dat de vervoerende klanken van Glass betekenis en diepgang hebben, en niet alleen maar ooit een grote hype geweest zijn.

Dirigent Teodor Currentzis voltooit met deze opname van Don Giovanni een Mozartdrieluik voor Sony met het koor en het orkest van het Perm Opera en Ballet Theater die hier opereren onder de naam MusicAeterna. Currentzis zegt Mozart te willen bevrijden van de invloeden van de vroegnegentiende-eeuwse belcantotraditie. Het resultaat: MusicAeterna speelt Mozart in klein bestek, snel, met felle accenten, een enkele keer elegant en speels, maar vaak scherp, dreunend en droog. Dat levert soms spannende klanken op, maar het kan ook leiden tot een muzikale exercitie die niet direct iets met het drama te maken lijkt te hebben. Dimitris Tiliakos is een zoete verleider als Giovanni en vindt in Vito Priante een levendige knecht Leporello.

Myrtò Papatanasiu is een mooi kwetsbare Donna Anna met hoorbare ervaring in de rol, terwijl de altijd interessante Karina Gauvin als Donna Elvira nu juist weer een beetje klinkt als een project in ontwikkeling. Opvallend goed is de Masetto van Guido Loconsolo. Currentzis stapelt de Weense en Praagse versie van deze opera op elkaar: hij verrast de luisteraar met zijn mozartiaanse geluidswereld, maar weet de rijke uitvoeringstraditie van deze opera niet te overtroeven. Wat hij doet, is interessant, maar hij verwart muzikale persoonlijkheid met muzikaal effect.

WENNEKE SAVENIJE

HEIN VAN EEKERT

PHILIP GLASS ALS GEESTELIJK VADER

MOZARTDRIELUIK VOLTOOID

ROSSINI

HÄNDEL, PURCELL e.a.

FRANCO FAGIOLI, ARMONIA ATENEA O.L.V. GEORGE PETROU DG 0028947956815 € 22,99

JOYCE DIDONATO, IL POMO D’ORO O.L.V. MAXIM EMELYANYCHEV ERATO 0190295928469 € 22,99

ARIA’S

IN WAR AND PEACE

OPERA-ARIA’S Franco Fagioli heeft de enige operarol die Rossini schreef voor een castraat – Arsace in Aureliano in Palmira – op zijn repertoire staan, maar op zijn nieuwe cd zingt hij juist mannenrollen die Rossini voor vrouwenstemmen schreef. Daarmee leidt hij ons naar een wat vergeten hoekje van het repertoire: vooral in zijn serieuze opera’s maakte Rossini mooie mannenrollen voor altzangeressen, uit heimwee naar de goede castraatzangers van zijn vroege jeugd. Werken als Demetrio e Polibio, Eduardo e Cristina

OPERA-ARIA’S

en Adelaide di Borgogna passeren de revue, alsmede Matilde di Shabran, het enige fragment waarin Fagioli er niet helemaal in slaagt de karakterisering overtuigend te maken; hij klinkt wat ouwelijk voor het karakter dat hij zingt. Dat merken we op omdat hij verder op het gebied van techniek en klankkleur zulke prachtige dingen doet. Grote diva’s als Marilyn Horne of Lucia Valentini Terrani behouden hun plek in het hart van de Rossini-liefhebber, maar er is nog ruimte voor Fagioli. Lof is ook op zijn plaats voor Armonia Atenea onder leiding van George Petrou: een frisse kijk op Rossini, zonder dat die zo aandachttrekkerig ‘anders’ is. We voelen de liefde voor dit repertoire bij de musici en de zanger.

Een hartstochtelijk muzikaal pleidooi begint met de sterkste opening denkbaar: moeder Storgés angstige voorgevoelens van de oorlogsverschrikkingen uit Händels Jephtha. Het is een van de allerbeste aria’s uit de rijpere jaren van de componist, hier in zowel felle als donkere en fluisterzachte kleuren geschilderd door Joyce DiDonato en Il Pomo d’Oro onder leiding van Maxim Emeljantsjev.

De uitvoerenden brengen ons direct daar waar ze ons willen hebben. DiDonato plaatst aria’s uit het bekende en minder bekende oudemuziekrepertoire naast elkaar om via stukken over oorlog en vrede de weg naar innerlijke vrede te vinden. Beroemdheden definiëren in het cd-boekje hun opvatting daarover.

Cynici mogen weten dat deze opzet een krachtig opgebouwd, muzikaal interessant en adembenemend recital oplevert; het is bovendien bemoedigend dat DiDonato erin gelooft dat muziek op het persoonlijke vlak een rol kan spelen in op het eerste gezicht politieke zaken als deze. Interessant genoeg zijn niet alle ‘oorlogsaria’s’ strijdvaardig of agressief en niet alle ‘vredesaria’s’ kalm: Jomelli’s Attilio Regolo bijvoorbeeld zorgt voor flink vuurwerk. DiDonato, die hier een aantal plaatpremières brengt, zingt met virtuositeit, overtuiging en hoorbare liefde voor het materiaal, zonder daarbij gebruik te hoeven maken van een artificiële vocale glimlach. Noem het oprechtheid. Virtuoos en overtuigend

HEIN VAN EEKERT

HEIN VAN EEKERT

FRANCO FAGIOLI’S LIEFDE VOOR ROSSINI

VIRTUOOS EN OVERTUIGEND

67

CD-BESPREKINGEN BEER

MATA HARI

POLNISCHE HOCHZEIT

TED BRANDSEN (CHOREOGRAFIE), TARIK O’REGAN (MUZIEK) HET NATIONALE BALLET EUROARTS 0880242616289 € 24,99

MARTINA RÜPING, SUSANNE BERNHARD e.a.

CHOR DES STAATSTHEATERS AM GÄRTNERPLATZ, MÜNCHNER RUNDFUNKORCHESTER O.L.V. ULF SCHIRMER CPO 761203505920 (2CD)

€ 39,99

OPERETTE “In der Heimat blüh’n die Rosen – nicht für mich, den Heimatlosen”, zingt graaf Boleslav in zijn eerste aria. De zin had net zo goed uit de biografie van de componist kunnen komen. Joseph Beer werd in 1908 geboren in Lemberg (Lwów, Lviv), dat toen nog bij het Oostenrijks-Hongaarse rijk hoorde, maar tien jaar later een van de belangrijkste steden werd van het herrezen Polen.

Beer studeerde in Wenen en na de Anschluss vluchtte naar hij naar Frankrijk.

Tot zijn dood in 1987 woonde hij in Nice. Polnische Hochzeit is een heerlijke operette in de rijke Weense traditie. Je hoort er flarden Kálmán en Abraham (Viktoria und ihr Husar) in, maar de partituur is ook rijkelijk gelardeerd met Poolse volksdansen en Joodse melodieën. Plus de in die tijd veel gebruikte jazzinvloeden: het duet Katzenaugen is een onvervalste charleston.

Het verhaal is des operettes: de jeugdgeliefden Boleslav en Jadja komen elkaar weer tegen als Boleslav naar zijn vaderland terugkeert. Jadja is aan Boleslavs rijke oom Staschek beloofd, maar een slimme meid, Suze (zeg maar: een soort vrouwelijke Figaro), weet de boel tot een goed einde te brengen. Het verhaal heeft ook veel weg van Don Pasquale. Wat Polnische Hochzeit anders maakt is het hoge patriottismegehalte: het verhaal speelt zich af in 1830, in het door Russen bezette Polen.

Nikolai Schukoff kom ik steeds vaker tegen bij de (vergeten) operettes, en dat maakt me blij. Zijn tenor is er zeer geschikt voor, veel beter dan voor Wagneropera’s, die kleine littekens op zijn stem Nikolai Schukoff hebben achtergelaten. Erg zijn die niet: hij heeft gewoon wat tijd nodig om op te warmen (de opname is live). Al in de mazurka Polenland, mein Heimatland is hij helemaal op dreef en laat hij een paar stralende hoge noten horen. Heel bijzonder is ook zijn gevoel voor ritme, waarbij hij goed geholpen wordt door Schirmer. Voor de smachtend gezongen

STRALENDE HOGE NOTEN

Het Nationale Ballet deed in februari van zich spreken met het nieuwe avondvullende ballet Mata Hari. Nu is de voorstelling op dvd te bewonderen. Behalve artistieke motieven zullen ook commerciële overwegingen een rol hebben gespeeld bij de keuze van het onderwerp. De mysterieuze figuur spreekt nog altijd tot de verbeelding. In amper honderd minuten passeren scènes uit haar turbulente leven de revue. Zo schildert de choreograaf Ted Brandsen met veel vaart haar jeugd in Leeuwarden als dochter van een hoedenwinkelier, het beklemmende huwelijk met een KNIL-­ officier in Nederlands-Indië, de pijnlijke scheiding, hoe zij daarna als oriëntaalse naaktdanseres furore maakt in Parijs en verdacht van spionage voor de Duitsers wordt geëxecuteerd. Het speelt zich allemaal af in een grote ruimte die aan een Parijs station doet denken, waarbij wisselende onderdelen de couleur locale waarborgen. De muziek van Tarik O’Regan volgt de handeling op de voet. Ster van de voorstelling is Anna Tsygankova, die virtuoos en gepassioneerd als Mata Hari hart en ziel beroert. Ted Brandsen zorgt er als artistiek leider van het gezelschap wel voor dat alle dansers zich op hun voordeligst kunnen presenteren. Onder de sterke manlijke dansers excelleert Young Gyu Choi als Shiva.

VIRTUOOS EN GEPASSIONEERD

EDDIE VETTER

BEETHOVEN, RACHMANINOV

HELLO I AM DAVID!

DAVID HELFGOTT, STUTTGARTER SYMPHONIKER NCA/MEMBRAN 0885150343210 (CD+DVD) € 33,99

FILM/MUZIEK

hit die (nog) geen hit is, Du bist meine grosse Liebe, zou zelfs Gedda zich niet hoeven schamen. Rüping is een heerlijke Jadja. Haar warme sopraan weet mij in het met melancholische ondertoon gezongen Wenn die Mädel zu Mazurka gehen zeer te ontroeren. En wat een mooi nummer is dat! Net als het duet Herz an Herz. Smullen! Kupfer-Radecky imponeert als graaf Staschek en Susanne Bernhard is een verrukkelijke Suze.

Veel mensen zullen zich de film Shine herinneren, gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de Australische pianist David Helfgott. Onder leiding van zijn Pools-Joodse vader groeit Helfgott op als wonderkind. Isaac Stern nodigt hem uit om in New York te komen studeren, maar zijn vader gooit de uitnodigingsbrief in de kachel. Als puber krijgt Helfgott een beurs van het Royal College of Music in Londen. Hij trotseert de woede van zijn vader en vertrekt, waarna zijn vader alle contact verbreekt. Zijn Engelse leraar Cyrill Smith noemt hem het grootste talent dat hij ooit heeft lesgegeven en vergelijkt hem met Horowitz. Maar Helfgotts spectaculaire debuut in Londen met Rachmaninovs Derde pianoconcert eindigt in een nervous breakdown, gevolgd door jarenlange opsluiting in gestichten. Totdat hij Gilian ontmoet, een astrologe die hij ten huwelijk vraagt. Dankzij haar belandt Helfgott weer op de podia en speelt daar – voor wie bereid is zijn gemompel voor lief te nemen – de sterren uit de hemel. Op de cd en dvd horen en zien we Helfgott op latere leeftijd. Wie zich niet stoort aan Helfgotts excentriciteiten kan niet anders dan ontroerd raken door zijn miniatuurtjes en zijn Beethoven en Rachmaninov, die met veel gevoel, liefde en empathie worden uitgevoerd.

BASIA JAWORSKI

WENNEKE SAVENIJE

OPERETTE IN DE RIJKE WEENSE TRADITIE

68

BALLET-DVD

MET LIEFDE UITGEVOERD

GAUTIER CAPUÇON

30 NOVEMBER LIVE CONCERTGEBOUW AMSTERDAM

UITPAKKEN

0190295925116

ALISON BALSOM

JUBILO WARNERCLASSICS.COM

2CD: 0190295951139

RIHM, DUSAPIN, MANTOVANI

BEETHOVEN COMPLETE SONATAS FOR CELLO & PIANO

MET KERST

EMMANUEL PAHUD CPE BACH FLUTE CONCERTOS FACEBOOK.COM/KLASSIEKEMUZIEK

KLASSIEKEMUZIEK.NL/SPOTIFY

0825646276790

0825646026876

RENAUD CAPUÇON

TANGO GRAND TANGO ASTOR PIAZZOLLA ISABELLE VAN KEULEN ENSEMBLE CHALLENGE CLASSICS 0608917269529 (SACD) € 24,99

De vernieuwde boekhandel Van der MEER/Het Cultuurcafé aan De Keuvel 1 in Noordwijk-Binnen is de moeite van het bezoeken meer dan waard. Van der MEER biedt een ruime keuze aan kwaliteitsmuziek, films en series.

Bezoek de speciale muziek- en filmafdeling in de winkel voor een groot aanbod aan klassiek, jazz en de betere populaire muziek op cd en vinyl. Of bekijk het aanbod en

Een cd waar je in alle stilte naar moet luisteren. De tango staat weer ruim in

bestel in onze webshop boekhandelvandermeer.nl. In Het

de belangstelling, denk maar aan Yo-Yo Ma met zijn cd Soul of the Tango.

Cultuurcafé wordt bovendien het hele jaar een cultureel

Isabelle van Keulen en haar ensemble hebben voor de cd Grand Tango geko-

en literair programma aangeboden. De medewerkers

zen. Een oorspronkelijke benadering van de werken van Piazzolla. De bele-

serveren u graag heerlijke koffie, thee, broodjes en andere

ving van de stukken is to the point, klinkt kernachtig en is fris van toon. De

lekkernijen.

viool van Van Keulen bekrachtigt de melancholie van de tango. Van Christian Gerber wisten we al dat hij een zeer deskundige bandoneonist is. Zijn bewerkingen van de stukken van Piazzolla verdienen veel positieve aandacht. Mooi, mooi, mooi.

Peter van Blanken, eigenaar & verkoper

VAN DER MEER/HET CULTUURCAFÉ De Keuvel 1, Noordwijk-Binnen Tel. 071 3613073 / boekhandelvandermeer.nl

MENDELSSOHN DOUBLE CONCERTO FOR VIOLIN & PIANO PIANO CONCERTO IN A MINOR In onze onlinemuziekwinkel presente-

KRISTIAN BEZUIDENHOUT, FREIBURGER BAROCKORCHESTER HARMONIA MUNDI 3149020208229 € 22,99

ren wij bestaande en nieuwe klassieke cd’s, met uitstekend gekwalificeerde uitvoeringen van hoge kwaliteit. Op het gebied van de klassieke muziek verschijnen wekelijks interessante nieuwe klassieke cd’s.

Het is de passie van muziekvanspronk.nl om u uit het ruime aanbod van nieuwe cd’s met klassieke muziek een verantwoorde keuze te presenteren. Een selectie van deze cd’s

Een van mijn favoriete cd’s: dit pianoconcert van Mendelssohn, geschreven

vindt u ook bij onze partners De Vrije Boekhandel, Vee-

op jonge leeftijd. Ongelofelijk mooi, vol met dramatische, haast tragische

marktstraat 40 en Boekhandel van Kemenade & Hollaers,

momenten in het eerste deel en een aria-achtige melodie in het langzame

Ginnekenweg 52-54, beide in Breda.

tweede deel. Let hier vooral op de houtblazers, prachtig als een aria zonder woorden, zo ontroerend heerlijk klinkt deze muziek. Mozartspecialist ­Kristian Bezuidenhout etaleert hier op een kopie van een Graf-fortepiano uit 1824 zijn absolute wereldklasse, begeleid door het eveneens op hoog niveau staande Freiburger Barockorchester. Opname en uitvoering zijn van zeer hoge kwaliteit, persoonlijk kan ik hier niet vaak genoeg naar luisteren.

Ernst Stellwag, verkoper

MUZIEKVANSPRONK.NL

70

MAHLER SYMPHONIE NO. 9 BERLINER PHILHARMONIKER O.L.V. HERBERT VON KARAJAN DG 0028943902427 € 23,99

Sinds September 2015 verkoopt Arnhems oudste boekhandel, Hijman Ongerijmd, ook klassieke muziek. Dat doen we in onze Salon Classique op de eerste etage. Hier vindt u een uitgelezen collectie klassiek. En u bent er welkom voor een kop koffie met leesvoer. Regelmatig staan er activiteiten op het

Herbert von Karajan is niet bekend geworden door zijn Mahlerinterpretaties

programma, zoals lezingen en livemuziek. Loop de trap op

en hij wordt in het algemeen ook niet gezien als een echte Mahlerdirigent.

en de klassieke boventonen komen u tegemoet. De Salon

Ten onrechte! Hoogtepunt is deze liveopname uit 1982 van Mahlers laatste

Classique is uitsluitend op vrijdagen en zaterdagen geo-

voltooide symfonie. De aanpak van Von Karajan is wat minder uitgesproken

pend, daardoor kunnen wij altijd een advies op hoog niveau

dan die van Bernstein bijvoorbeeld. Er is veel aandacht voor de lange lijn en

garanderen. U kunt iedere dag bestellen via ­

de strijkers spelen met de glanzende schoonheid die zo typisch is voor de

­­peter@hijmanongerijmd.nl en uw bestelling kan iedere dag

Berliner Philharmoniker ten tijde van Karajans ‘heerschappij’. Mahlers

in de boekwinkel worden afgehaald. Kom snel een kijkje

aanwijzingen wat betreft dynamiek en tempo worden naar de letter

nemen in dit klassiekemuziekparadijsje!

gevolgd. Karajan, erkend perfectionist en nooit tevreden, heeft deze opname benoemd als ‘bijna perfect’. In zijn woorden: ‘kontrollierte Ekstase’.

BOEKHANDEL HIJMAN ONGERIJMD

Peter Vijfvinkel, verkoper

Grote Oord 15, Arnhem Tel. 026 4424938 / hijmanongerijmd.nl/salon-classique

JAN JACOBS MULDER JOSEPH – DE ZWARTE MOZART Boekhandel Van de Ven is de

XANDER UITGEVERS ISBN 9789401605731 € 19,99

culturele huiskamer van Soest, Soesterberg en omgeving. Wij bieden u een ruim assortiment aan.

Veel boeken, tijdschriften, kantoorartikelen, (vul)pennen, cadeauartikelen en een mooie collectie klassieke cd’s. Er is gelegenheid om rustig te zitten met een kopje koffie of thee en gebruik te maken van onze gratis wifi. Is iets niet voorradig dan kunnen we het meestal

Voor een boekverkoper met een muziekafdeling is het altijd extra leuk

binnen een of twee dagen voor u in huis hebben. Onze

wanneer muziek en literatuur bij elkaar komen, zoals nu in de roman Joseph

website boekhandelvandeven.nl is altijd bereikbaar. Handig

– de zwarte Mozart. Dit is een geromantiseerde biografie van Joseph Bou-

als u boeken of cd’s snel thuisgestuurd wilt krijgen. U kunt

logne (of Bologne), bekend als Le Chevalier de Saint-George(s)

zich hier ook aanmelden voor onze mailinglijst. Regelmatig

­(Guadeloupe, 25 december 1745 – Parijs, 12 juni 1799). Als zoon van een

organiseren we lezingen in de boekhandel, ook over muziek.

blanke plantage-eigenaar en een vrijgekochte slavin groeide hij op in Parijs.

Wij zien u graag in onze ruim gesorteerde winkel!

Hier kreeg hij alle kans zichzelf te ontwikkelen tot een uitstekende violist, geroemd componist en gevierd schermer. Hij leidde een turbulent leven in een turbulente tijd, en was actief voorvechter van rassengelijkheid in een maatschappij die daar nog niets van wilde weten. Door zijn afkomst en talenten verkeerde hij in de hoogste kringen, als ‘halfbloed’ werd hij vaak

BOEKHANDEL VAN DE VEN Soesterbergsestraat 54c, Soest Tel. 035 6012419 / boekhandelvandeven.nl

niet als gelijke geaccepteerd.

Trees Nelissen, eigenaar & verkoper

71

GERSHWIN IN HOLLYWOOD COPLAND NAAR PARIJS HANS HEG Het is en blijft verbazingwekkend. Twee joodse jongens uit Brooklyn die de Amerikaanse muziek in de twintigste eeuw een nieuw gezicht hebben gegeven.

Aaron Kaplan en Jacob Gershowitz hadden elkaars buren kunnen zijn in dit New Yorkse stadsdeel. De immigrantenkinderen Aaron Copland (1900) en George Gershwin (1898) veroverden de hele wereld met hun typisch ‘Amerikaanse’ muziek. Hoe verschillend ook.

Gershwin leek het zondagskind van het tweetal. Als tiener maakte hij al furore als behendig pianist en songwriter. Hij kon er al vrij snel een aardige boterham mee verdienen in zo’n typische New Yorkse showbizzmuziekwinkel, zoals die nu niet meer bestaan. Maar echt rijk werd hij er niet van. Dat zou pas later komen toen zijn songs hits werden en hij, samen met broer Ira, musicals voor

George Gershwin

Broadway ging produceren en in Hollywood belandde.

72

De grote klapper kwam in 1924 toen hij

komt u hier eigenlijk doen? U wilt toch

tel: ‘Dedicated to Nadia Boulanger with

voor de band van Paul Whiteman de

geen tweedehands Ravel worden?’ Hij

admiration - A.C. (1924)’. De grote peda-

Rhapsody in Blue concipieerde. Een

kon beter een originele Gershwin blijven!

goge, geliefd bij veel Amerikanen.

geniale zet, al moest Whitemans vaste

Vrij vertaald, uiteraard. Het curieuze is

Omdat die vrij makkelijk een beurs kon-

arrangeur Ferde Grofé er aan te pas

dat zowel Stravinsky, Milhaud als Ravel

den krijgen om bij haar te studeren.

komen om dit stukje ‘symfonische jazz’

op hun beurt veel elementen uit de jazz,

Tenminste: als ze werden toegelaten.

speelklaar te maken. Maar een voltreffer

in combinatie met de swing van de

was het. Bij Gershwin zelf riep het succes

Noord- en Zuid-Amerikaanse amuse-

gemengde gevoelens op. Hij wist maar

mentsmuziek, hebben gebruikt. Voor-

al te goed dat, als het op instrumenteren

beelden te over.

aankwam, hij over weinig vakkennis

Maar hoe verging het Copland? Want die

beschikte. Hij moest alle zeilen bijzetten

wist ook van wanten als het om stevige

om die achterstand in te halen. Beproefd

ritmiek ging. In het jaar dat Gershwin in

medicijn in de States: naar Europa!

New York met de Rhapsody doorbrak

In Parijs kwam hij in contact met Stra-

voltooide Copland in Parijs iets heel

vinsky en Milhaud. Zijn ontmoeting met

anders. Een orgelconcert, speciaal

Ravel leverde diens veel geciteerde,

geschreven voor ‘Mademoiselle’. Een

liefdevol bedoelde uitspraak op: ‘Wat

‘Symfonie voor orgel en orkest’. Onderti-

Beproefd medicijn in de States: naar Europa!

COLUMN

Ze wilde met dit orgelconcert in 1925

Serge Koussevitzky, de legendarische

alle orkestrale werken van Copland.

haar debuut maken in New York. Zowel

mecenas en chef van het Boston

Waarin ook dat vermaledijde orgelcon-

voor Copland als voor haar een belang-

Symphony Orchestra, er meteen

cert in zijn oorspronkelijke vorm is te

rijk moment. Het liep echter uit op een

bovenop. Ook Copland kreeg een

vinden. En ja: met wie anders als diri-

catastrofe. Het orgel in de Aeolian Hall

opdracht van hem. Het werd Music for

gent? Inderdaad: alweer John Wilson.

was niet bestand tegen het muzikale

the Theatre. Twee jaar later leidde

Die het Gershwinalbum op Warner Clas-

geweld dat de jonge componist voor

Koussevitzky de eerste uitvoering van

sics overigens begint met een verras-

haar en voor dit kennelijk gammele

Coplands Pianoconcert, opnieuw een

sende ‘ouverture’. Nee, niet de oorspron-

instrument in petto had. De uitvoering

werk waarin de door Damrosch zo

kelijke Rhapsody in Blue maar een

moest worden onderbroken, doordat

verfoeide (dodelijke) elementen uit de

potpourri van een Hollywoodarrangeur,

het orgel dienst weigerde. Het protes-

jazz nadrukkelijk een plaats hadden

gebaseerd op thema’s van Gershwin.

teerde met een fluittoon.

gekregen.

Dit alles ter meerdere glorie van de in

Mademoiselle liet zich echter niet kis-

Het is tragisch dat de carrières van

1945 uitgebrachte film over George:

ten. Ze kwam achter de speeltafel

Gershwin en Copland allerminst paral-

Rhapsody in Blue.

vandaan en wist met enige hulp het

lel zijn verlopen. Op het moment dat

euvel te verhelpen. Maar het kwaad

Copland steeds meer aan de weg

was al geschied: er volgden slechte

begon te timmeren en hij in 1942 zijn

kritieken. Bovendien kreeg Copland de

grootste hit schreef (de Fanfare for the

volle laag van dirigent Walter

Common Man) was het leven van die

­Damrosch, te bizar om niet letterlijk te

arme Gershwin al vijf jaar voorbij. Hij

citeren: “If he can write like that at 23, in

overleed op z’n 38ste tijdens een her-

5 years he will be ready to commit

senoperatie in een ziekenhuis in Los

murder!” Whow. Maar laat ik de zaak

Angeles. Copland werd 90 maar com-

even in perspectief zetten: dat aanvan-

poneerde na 1970 niet veel meer.

kelijk gedoemde en tegenwoordig nog

De eerste poging van de Gershwins om

zelden uitgevoerde orgelconcert ver-

Hollywood te veroveren werd een mis-

dient meer aandacht.

lukking. De gages die ze in 1930 voor

Gelukkig sprong Damrosch’ collega,

Delicious kregen waren weliswaar enorm, maar de film flopte. Waarop George en Ira als de bliksem terugkeerden naar New York. In 1936 was het perspectief beter. Het jaar daarvoor was de opera Porgy and Bess in première gegaan. Een ongekend succes. Vandaar

COPLAND ORCHESTRAL WORKS 2 – SYMPHONIES JONATHAN SCOTT, BBC PHILHARMONIC O.L.V. JOHN WILSON CHANDOS 0095115517123

dat George vanuit Hollywood zelfbewust aan zijn impresario telegrafeerde: “Rumours about highbrow music ridiculous – Stop – Am out to write hits”.

Shall we dance werd inderdaad een grote hit, mede door het aandeel van Fred Astaire. Nog geen vier maanden na de première in mei 1937 was Gershwin echter ineens dood. De verslagenheid was groot. Door de bezeten inzet van de Engelse dirigent John Wilson, wiens orkest de laatste jaren furore maakt in Londen, worden we op een stimulerende manier opnieuw geconfronteerd met de glorietijd van de Gershwins in Hollywood.

Aaron Copland

Toeval of niet: op Chandos verscheen

GERSHWIN GERSHWIN IN HOLLYWOOD

THE JOHN WILSON ORCHESTRA, LIVE AT THE ROYAL ALBERT HALL WARNER CLASSICS 0825646493739

tegelijkertijd deel 2 van een serie met

73

KinderZAKEN

KLASSIEKE

...voor kinderen en andere volwassenen

NEDERLANDS FABRICAAT Wij leven in een land van gras, koeien,

‘Maar’, zegt hij verder, ‘je moet veel

kaas, bloemen en scheikundigen. Maar

oefenen, wil je een kampioen worden.’

er is méér in Nederland: muzikaal talent.

Ouders en grootouders: weet wat je te

Dat talent moet herkend worden, zich

doen staat als het om (klein)kinderen

kunnen ontplooien. Dus investeren in

en muziek gaat.

cultuur en wetenschap, zou ik zeggen.

ONE DAY

ROB BRUYNEN 0054555987 MONS RECORDS 426

Dat zou een nobele daad zijn van de

JAZZ

politiek. Zoals in de sport wordt gespro­

De cd One Day van trompettist Rob

ken over breedtesport, zo zou de politiek

Bruynen.

moeten inzetten op ‘breedtecultuur’.

Studeerde klassiek en jazz aan het

Mijn steigerend stokpaardje is en blijft:

conservatorium in Hilversum. Niks

jong beginnen.

geen scheidslijn tussen klassiek en

Het gaat niet alleen om muziek maken

jazz. Motto van Rob: ‘Stay curious

voor je beroep, we moeten ook lief­

about the unknown - in life and in

hebbers creëren die de concertzalen­

music’.

­instromen.

Ik denk dat je dit zelf kunt vertalen. Gaat

Ik ben dol op schrijven en vertellen voor

over nieuwsgierigheid. Dit is zijn debuut

schoolconcerten. Vóór de gaapgrens

met een kwintet. Met een knorrende

blijven en zorgen dat leerkrachten jullie

basklarinet en baritonsax. De grote

niet met lange armen stil moeten hou­

Bösendorfer-vleugel is mooi opgeno­

den ‘want het is klassieke muziek’. Voor­

men, en dat is niet ieders werk.

beeld: met de Marinierskapel in de Doe­ len in Rotterdam of met het Residentie Orkest in Den Haag. Tachtig procent in de zaal was multicultureel. We hadden bal. En wat denk je wat? Jaren later kom ik bij een concert in de Doelen enkele

Virtuoos en verstild

groter-geworden-bezoekers-van-toen tegen. Er was een beginnetje gemaakt.

a.

KREISLER, YSAŸE e.

DEDICATIONS,

ROSANNE PHILIPPENS JULIEN QUENTIN 0723385385165 CHANNEL CLASSICS

74

Interesse in elkaar.

Allemaal eigen composities. Dat is

Nederlands fabricaat dat met open oren

moedig, want veel mensen willen ‘het

naar de stip op de muzikale horizon gaat.

feest der herkenning’, dat wil zeggen:

Musici die allemaal begonnen zijn met

de bekende titels horen. Mijn favoriet

hun droom: muziek maken. Hard werken,

is de titelsong, One Day. Wat een

studeren.

beheersing in het hoge register!

Tennisser Rafael Nadal met een tip: ‘Voor kinderen jonger dan 12 jaar geldt:

KLASSIEK

laat ze plezier hebben. Soms zijn de

Violiste Rosanne Philippens:

ouders te streng omdat ze een kampi­

­D edications.

oen zien in hun kind. Niet doen.’

In Rosannes eigen woorden ‘vioolmu­

Foto: Shut terstock.com

ziek van componisten die elkaar eerden

composities, ingenieuze arrangementen

Thérèse Steinmetz zingt met Philippe

en inspireerden’, zoals Fritz Kreisler,

voor het strijktrio.

Elan op Amsterdam-Paris. Dan maak je

Gabriel Fauré, Eugène Ysaÿe en anderen.

De Dutch Swing College Band. LIVE! De

kennis met het Nederlandse en het

Zij speelt op de ‘Barrere’-Stradivarius,

band onder deze naam bestaat 71 jaar.

Franse chanson.

een viool die in 1727 gebouwd is.

Maak kennis met dixieland.

Dat is 2016-1727=288 jaar geleden. Ai,

Laat mij weten wie je gevonden en

niet in de trein of taxi laten liggen. Dan

gehoord hebt en wat je ervan vindt.

wordt de viool ongelukkig. Zij speelt met

Of ik iedereen ook écht een mailtje stuur,

vlammende overgave en mooie toon, solo of met haar pianist Julien Quentin.

Jong beginnen

vragen mensen mij in de platenzaak, in de concertzaal of bij de Jumbo. Maar natuurlijk. Neem de proef op de som.

Virtuoos en verstild. Je voelt de concentratie, maar ook haar losse haren en snaren.

Elke laatste zondag van de maand

Wat was jouw eerste kennismaking met

Nederlands fabricaat in het programma

klassieke of jazzmuziek?

MEER NEDERLANDS FABRICAAT

Jazz in the Evening, op nposoulenjazz.nl,

Iedere mailer krijgt de

De debuut-cd Studio van de groep Fuse.

twee uur ‘Nederjazz is superjazz’.

Klassieke Kinderzaken

Zes meesterlijke jonge solisten. De

Op het moedige jonge label Navis Clas-

De 13de mailer ontvangt de dubbel-cd

komende tijd te bewonderen in het hele

sics speelt Joachim Eijlander cellosuites

Het Kasteel van Beethoven.

land. Met violiste Julia Philippens, de

van Bach (cello uit 1870: een instrument

edwinrutten@edwinrutten.nl

zuster van Rosanne.

van 147 jaar oud).

Girlpower. Een muzikaal nest.

Blokfluitiste Lucie Horsch kwam vorig

Nog zo’n nest. Met jazzvogels. De Beets

jaar bij mij fluiten in Muziekwijzer op

Brothers. Drie broers, Peter (piano),

Radio 4. Wat mooi dat zij de cd Vivaldi

Marius (bas) en Alexander (saxofoon).

gemaakt heeft.

Cubop City Big Band van drummer en

konde

Nou dag!

Edwin Rutten

bandleider Lucas van Merwijk. Band bestaat 20 jaar. Zet de cd Arsenio op en

PPS. Wat vind je niet leuk bij een schoolconcert?

het ijs van de Elfstedentocht zou spon-

PS. Er zou een rekenfout in dit stukje zitten?

taan smelten.

PPS. Welke meester of juf begint de dag met tien minuten zingen?

De groep Ikarai met de cd FLY. Originele

75

ALPHA 245

ALPHA 256

ALPHA 257

ALPHA 258

WWW.OUTHERE-MUSIC.COM DISTRIBUÉ PAR OUTHERE DISTRIBUTION FRANCE

LPH024

RIC371

BESCHIKBAAR OP LP

LP - ALPHA 254

LP - ALPHA 541

INFO: STEFAN.NIES@OUTHERE-MUSIC.COM

LP - ALPHA 673 WWW.OUTHERE-MUSIC.COM

Zweedse puzzel

19 Twee voornaamwoorden behalen de overwinning. (4)

Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

10

ZWEEDSE PUZZEL

CRYPTOGRAM

VERSCHILLEN

LOOFBOOM AFMETING

DOF

5

20 Hiermee tekent men zijn eisen op. (8) 2

3

13

4

5 8

9

16

PLUSPUNT

UITSTEKEND LIPJE

6

15 C

17

18

A

D

MANNELIJK DIER

8

10

INDIVIDUALITEIT

GAST

11

12

19

BIJEEN

B

20 E

VANGTOUW

F

13

MYSTERIE

14

OLM

15 C

G VORM VAN VERWERING

16

4

© DENKSPORT PUZZELBL

17

18

D IN IEMANDS VOORDEEL

ENERGIEZUINIGE VERLICHTING

JONG MENS

BOVEN

19

20 E

PIT

POLITIEKE PARTIJ

LIDWOORD

F G

3

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

FOSSIEL REPTIEL

SCHRIJFBENODIGDHEID

TALRIJK

A

NOOT

B

C

D

E

F

G

KORTSTONDIG BOND

HORIZONTAAL

ZANDHEUVEL

ONBEPAALD VOORNAAMWOORD

7 Hierbij mag een basketballer iets losgooien. (4,4) 8 Men kookt ermee op as. (4) B C D (niet) E getrouwd F G zijn. (13) 9A Hoewel nonnen 10 Vocaal familielid uit Australië. (4) 12 Bevel van een militair. (8) 13 Afzonderen om geen warmte te verliezen. (8) 15 Staffunctionaris die een heiligverklaring heeft meegemaakt. (4) 16 Motto van invloedrijke wetenschappers. (6,2,5) 19 Twee voornaamwoorden behalen de overwinning. (4) 20 Hiermee tekent men zijn eisen op. (8)

RIV. IN DUITSLAND

6 WATER IN FRIESLAND

DEEL VAN DE HALS

BLOEM

SLOT

MOTIEF

2 PILS

LAAGTE TUSSEN TWEE BERGEN

FEDERATIE

VERTICAAL

MODE GETIJ

HOGER AANZIEN VERLENEN

7

NOOT

UITGESTORVEN VOGEL

WINST

DAAR

1 Dit foefje hoort een vrachtwagen te betreffen. (4) U G Eschema M 2 Mars die men (niet) volgens nuttigt. (2,4,7) D I M E N S I E 3 Die kleur is ergens uitT gedestilleerd.

(6) A B P R E T E R I K 4 Ronde vruchten in deEE kast leggen.

(8) L A S S O E N I G M A M leven. (13) 5 Feitelijke grond waarop militairen L E D M E E 6 Met stapjes binnengaan.

(8) O P K E R N S P D I N O 11 Dat is het werk van biljartende fysiotherapeuten. (8) E V E N S I N Etwee D Unoten.

I N 14 Rest je in DuitslandE na (6) E E N E K 17 Die pleister hoort niet V A gaaf L L E te I zijn.

T (4) K B I E R 18 Is zij betoverend of een bitch?

(4) E R E N E B

GROOTVADER

STEVIGE VOGELVEER

LAND IN EUROPA

1

L A D O D O Z E G E P E N

Stuur uw oplossing metI naam, adres E R L A N D en/of e-mailgegevens voor 23 december 2016 naar: Vereniging Klassieke ­Zaken, Postbus 226, dirigent

1

2

3

4

5

6

7

8

D

18 Is

14

7

BLOEM

PUZZEL17

12

1

GOED KUNNEN BIJBENEN

BOOS

11

1200 AE Hilversum of ­algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 denksportpakketten t.w.v. € 10,-* verloot. * De prijs bestaat minimaal uit 3 verschillende Denksport p ­ uzzelboekjes met een minimale consumentenwaarde van € 10,–.

De puzzelboekjes in het pakket kunnen afwijken van de afbeelding.

De boekjes kunnen niet geruild worden en zijn niet inwisselbaar voor geld.

77

16 pagina’s

SPECIAL Aangenaam ­Klassiek

2016 Aangenaam Klassiek 2-cd-box > INCL. UNIEK GESCHENK EN CADEAUKAART T.W.V. € 5,-

Aangenaam Klassiek for Kids 2-cd-box > INCLUSIEF 2 UNIEKE WENSKAARTEN EN CADEAUKAART T.W.V. € 5,-

WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL

2016

AANGENAAM KLASSIEK: dé campagne om voordelig kennis te maken met Klassieke muziek!

Als start van het muziek seizoen is er al ruim twee decennia lang de campagne Aangenaam Klassiek. Een campagne om liefhebbers, maar zeker ook mensen die kennis willen maken met klassieke muziek, een mooie 2-cd-box te presenteren met fragmenten van nieuwe en bestaande releases. De tracks op deze 2-cd’s zijn afkomstig van nieuwe topprijs releases, die gedurende de laatste maanden van het jaar worden uitgebracht. Tevens zijn er bestaande releases die tijdens de campagne sterk in prijs verlaagd zijn.

Paul Witteman ambassadeur Aangenaam Klassiek 2016 Deze campagne heeft Paul Witteman zich verbonden aan Aangenaam Klassiek. Als liefhebber en groot fan van klassieke muziek, maar ook als voorvechter om klassieke muziek bij zoveel mogelijk mensen onder de aandacht te brengen, heeft Witteman doen besluiten om als ambassadeur op te treden. Paul Witteman: “ik ben door puur geluk opgegroeid in een gezin dat iedere dag met muziek bezig was. Ik zie het bijna als een morele plicht iets van het geluk dat het mij heeft gebracht door te geven aan nieuwsgierige luisteraars”.

Het ambassadeurschap wordt bekroond met een uniek boekje geschreven door Paul Witteman. Witteman heeft een keus gemaakt uit een aantal componisten en composities, die gekoppeld zijn aan de campagne en daar 11 columns over geschreven. De 11 columns en een toegift zijn samengebracht in een uniek boekje. Dit boekje krijgt u exclusief cadeau bij aankoop van de Aangenaam Klassiek 2016 uitgave!

Het boekje is niet los te koop!

Bij aankoop van de 2-cd-box, ontvangt u het unieke cadeau van Paul Witteman en een cadeaukaart t.w.v. 5,-. De Nationale Entertainmentcard biedt u deze speciale Aangenaam Klassiek cadeaukaart t.w.v. 5,- aan.

Dit is een nationale cadeaukaart voor muziek, dvd’s, games en tickets.

Na aanschaf van de Aangenaam Klassiek 2-cd-box kunt u de kaart gelijk verzilveren bij aankoop van een ander entertainmentproduct.

De kaart is in te wisselen bij de acceptatiepunten van de Nationale Entertainmentcard of via de website www.klassiekezaken.nl.

Let OP! Het tegoed op de kaart is geldig t/m 31 januari 2017. Daarna is de cadeaukaart niet meer geldig en niet meer te verzilveren. Het tegoed op deze kaart is niet inwisselbaar voor contanten.

2CD

€ 9,99

*

uniek geschenk

S GRATI cadeaukaart

Wij wensen u veel luister- en leesplezier met het Aangenaam Klassiek 2016 product.

* consumentenadviesprijs

www.aangenaamklassiekforkids.nl

EXCLUSIEF VERKRIJGBAAR TIJDENS DE CAMPAGNE AANGENAAM KLASSIEK

Het gaat goed met Hannes Minnaar. Sinds hij in 2010 hoge ogen gooide bij de Koningin Elisabethwedstrijd is hij niet alleen in Nederland, maar ook internationaal onthaald als een van de beste pianisten van zijn generatie. Trouw beschreef zijn niveau al als ‘onberispelijk hoog’ en zijn vorige solo-cd was ook in het buitenland goed voor de hoogste waardering. Met deze geheel aan Fauré gewijde cd belijdt Minnaar zijn liefde voor een componist met wie hij ‘een bijzondere verbondenheid’ voelt. De mooie bonus-dvd laat u niet alleen luisteren maar ook kijken naar deze liefde.

HANNES MINNAR Fauré: Piano Music Luxe-uitgave inclusief bonus-dvd CD +DVD New Arts International - Challenge Classics 06089 17273120

Foto: Marco Borggreve

HANNES MINNAAR

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19

(consumentenadviesprijs)

Foto: Dana van Leeuwen

EXCLUSIEF VERKRIJGBAAR TIJDENS DE CAMPAGNE AANGENAAM KLASSIEK

LUCIE HORSCH Ze is nog een tiener, maar nu al de hoop van de complete blokfluitminnende wereld. Wat Lucie Horsch aan passie, elan en nuance uit het klinkend stukje hout weet te halen, grenst aan het ongelooflijke. Op haar debuut-cd wekt de jonge blokfluitiste Antonio Vivaldi tot leven met meeslepende concerten als La tempesta di mare en een bijzondere bewerking van De lente uit De vier jaargetijden. Bovendien biedt de cd diverse bonustracks en is het zelfs mogelijk om even naast Lucie als solist mee te spelen.

LUCIE HORSCH Vivaldi Luxe-uitgave inclusief bonustracks

Universal Music - Decca - 00289 48308972

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19

(consumentenadviesprijs)

EXCLUSIEF VERKRIJGBAAR TIJDENS DE CAMPAGNE AANGENAAM KLASSIEK

In 2017 is het tweehonderdvijftig jaar geleden dat Georg Philipp Telemann overleed. Voor velen reden om deze componist nu eindelijk eens uit de schaduw van Bach te halen. Countertenor Philippe Jaroussky doet dat door de twee componisten en goede vrienden broederlijk naast elkaar te zetten in een aantal ademstokkende cantates. De Franse countertenor bewijst vooral dat er nog veel aan Telemann te ontdekken valt. Bovendien is ‘de man met de fluwelen stem’ (The New York Times) in deze luxe-uitgave ook op dvd te bewonderen.

PHILIPPE JAROUSSKY Bach & Telemann: Sacred Cantatas Luxe-uitgave inclusief bonus-dvd CD +DVD Warner Music - Erato - 08256 46491599

Foto: Simon Fowler

PHILIPPE JAROUSSKY

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19

(consumentenadviesprijs)

Foto: Harald Hoffmann

EXCLUSIEF VERKRIJGBAAR TIJDENS DE CAMPAGNE AANGENAAM KLASSIEK

ANNA NETREBKO Ooit boende Anna Netrebko de vloeren van het Mariinski Theater om haar studie te kunnen bekostigen, nu moet datzelfde theater maar hopen dat de Russische stersopraan nog een plekje in haar agenda over heeft. Opera News noemde haar al ‘diva assoluto del mundo’, en daar is geen letter overdreven aan.

Op haar jongste cd handelt ze weer overtuigend in ‘vlinders in de buik’ en ‘brok in de keel’ met aangrijpende aria’s uit het Italiaanse verisme van Puccini en consorten. En op de bonusdvd is ze ook nog live te zien…

ANNA NETREBKO Verismo Luxe-uitgave inclusief bonustrack en dvd CD +DVD Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 47950134

www.aangenaamklassiekforkids.nl

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19

(consumentenadviesprijs)

NIEUWE RELEASES NIEUW FLORILEGIUM Telemann: Concertos & Cantata Ihr Völker hört

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

NIEUW LISA BATIASHVILI Tsjaikovski & Sibelius: Violin Concertos TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Florilegium New Arts International - Channel Classics - 07233 85386162

Lisa Batiashvili - viool, Staatskapelle Berlin / Daniel Barenboim Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 47960386

‘A marriage made in heaven’, zo noemde het Engelse Gramophone de vertolkingen van het werk van Telemann door het Britse ensemble Florilegium. De eerste cd van het in 1991 opgerichte gezelschap was direct aan Telemann gewijd. Dus nu het ensemble zijn 25-jarig bestaan viert en Telemann in 2017 250 jaar dood is, kon een nieuwe Telemann-cd niet uitblijven. En de concerten plus de cantate Ihr Völker hört klinken uit de instrumenten van Florilegium nog steeds als een ‘hemels huwelijk’. Wie beweerde ook alweer dat Telemann minder was dan Bach…?

Lisa Batiashvili, Daniel Barenboim en de Staatskapelle Berlin wisten in 2015 met Tsjaikovski’s Vioolconcert vol ‘gutsy grandeur’ en ‘soaring lines’ onder anderen de criticus van The Guardian te bewegen tot de maximale waardering.

En in de zomer van 2016 veroverde dezelfde combinatie heel Duitsland tijdens het Staatsoper für alle-concert in Berlijn met het Vioolconcert van Sibelius en een ‘bekoorlijk donkere zangerigheid’. Beide concerten staan nu op één cd, en beweren dat de Georgische violiste boven zichzelf uitstijgt is een understatement. Twee vioolconcerten die iedere muziekliefhebber compleet bij de strot grijpen.

NIEUW

NIEUW

BACH COLLEGIUM JAPAN / MASAAKI SUZUKI

KRISTIAN BEZUIDENHOUT

Bach: Peasant Cantata

Mozart: Piano Concertos K.413, K.414, K.415

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Bach Collegium Japan / Masaaki Suzuki New Arts International - BIS - 73185 99921914

Kristian Bezuidenhout - fortepiano, Freiburger Barockorchester / Gottfried von der Goltz [PIAS] harmonia mundi - harmonia mundi - 31490 20221822

Nadat het in 1990 opgerichte Bach Collegium Japan onder leiding van de innemende Masaaki Suzuki alle kerkcantates had opgenomen, ging men gewoon verder met de wereldlijke cantates. De jongste loot aan deze stam bevat Bachs bekendste wereldlijke cantate, de Boerencantate, en de twee bijzonderste. BWV 209 en BWV 203 zijn de enige cantates met een Italiaanse tekst. Bach als mediterraan, gezien door de bril van een musicus uit het land van de Rijzende Zon.

Wat heeft de wereld aan weer een opname van een aantal van Mozarts bekende pianoconcerten, zult u misschien denken. Het antwoord is: alles, gewoon omdat de ZuidAfrikaanse fortepianist Kristian Bezuidenhout zich ermee bemoeit. Net als op de vorige cd in de reeks die hij opneemt met het Freiburger Barockorchester is alles anders. Intiemer in de langzame delen, symfonischer in de hoekdelen. Bezuidenhout maakt er een speelse, nieuwe Mozart van, die misschien wel authentieker klinkt dan ooit.

NIEUWE RELEASES NIEUW

NIEUW DANIEL RÖHN & PAUL RIVINIUS

ENSEMBLE CORRESPONDANCES / SÉBASTIEN DAUCÉ

Kreisler: The Kreisler Story

Charpentier: Pastorale de Noël TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Ensemble Correspondances / Sébastien Daucé [PIAS] harmonia mundi - harmonia mundi - 31490 20224724

Daniel Röhn - viool, Paul Rivinius - piano Brilliant Classics - Berlin Classics - 08854 70007847

Marc-Antoine Charpentier had de pech dat Jean-Baptiste Lully zijn tijdgenoot was. De aandacht voor zijn werk heeft daardoor te lijden gehad. Ten onrechte, want op vele vlakken wint Charpentier het zelfs van Lully. Zijn Pastorale de Noël is bijvoorbeeld een feest van drama, klankkleur en meeslepende vocale lijnen. Het jonge Franse Ensemble Correspondances maakt er een zeer gevoelige droomuitvoering van. Wie deze Pastorale gehoord heeft, vindt Bachs Weihnachtsoratorium nooit meer de vanzelfsprekendste kerstmuziek.

Fritz Kreisler zette in de eerste helft van de twintigste eeuw een nieuwe standaard voor het vioolspel. Bovendien verrijkte hij het repertoire met vele even korte als virtuoze werken voor viool. De Duitse violist Daniel Röhn bracht de in 1962 overleden violist vorig jaar rond diens verjaardag een prachtig eerbetoon, dat allerwegen zo enthousiast werd ontvangen - The Strad noemde Röhn simpelweg ‘a sensational player’ - dat een complete Kreisler-cd niet uit kon blijven.

Een meesterlijk document van ontroering, betovering en verbazing.

NIEUW

NIEUW

UTOPIA

FABIO BIONDI

Morales: The Seven Lamentations

Telemann: 12 Fantasias for solo violin (Hamburg, 1735)

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Utopia Etcetera Records - Etcetera Records - 87118 01015385

Fabio Biondi Outhere Distribution Benelux - Glossa - 84245 62234062

De rond 1500 geboren Cristóbal de Morales geldt als een van de invloedrijkste componisten uit de late renaissance in Spanje. Met zijn verfijnde meerstemmigheid betoverde hij destijds al menig renaissancehart. Het vijfkoppige Belgische vocale ensemble Utopia heeft zich volledig verbonden aan de niet eerder op cd uitgebrachte Lamentations van Morales en zingt met een zeldzame schoonheid. Ultieme klankpracht en intense droefenis komen als een warme Spaanse waaier uit de luidsprekers. Een juweel voor liefhebbers van de zangkunst van de renaissance.

Georg Philipp Telemann was in zijn tijd de grote componist met de meeste fans. Pas later nam zijn goede vriend Johann Sebastian Bach de rol van memorabelste barokke componist over. Telemann was in zijn tijd de man die de populaire smaak koppelde aan gedegen kennis van het muzikale metier en daarom voor het volk beter in het gehoor lag dan Bach. Ook zijn twaalf fantasieën voor solo-viool laten zich beluisteren als een ‘lichtere’ variant van Bachs doorwrochte Sonates en Partita’s. Vooral als de briljante Italiaan Fabio Biondi er nog eens een dosis mediterrane passie aan toevoegt.

www.aangenaamklassiekforkids.nl

NIEUWE RELEASES NIEUW RFO, GROOT OMROEPKOOR, NAT. JEUGDKOOR / MARKUS STENZ

NIEUW LOUIS LORTIE Fauré: Après un rêve A Fauré Recital

Van Gilse: Eine Lebensmesse TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Radio Filharmonisch Orkest, Groot Omroepkoor, Nationaal Jeugdkoor / Markus Stenz Econa Records - CPO - 07612 03792429

Louis Lortie - piano [PIAS] harmonia mundi - Chandos - 00951 15191521

De laatromantische en vroegtwintigste-eeuwse Nederlandse componisten zijn nog steeds geen gemeengoed op de nationale podia. De Utrechter Jan van Gilse componeerde in 1904 een indrukwekkende ode aan het leven, Eine Lebensmesse. Het werk voor orkest, honderdvijftigkoppig koor en vier vocale solisten werd in het voorjaar van 2013 magistraal uitgevoerd door het Radio Filharmonisch Orkest en consorten onder leiding van Markus Stenz.

Gelukkig is die uitvoering voor de eeuwigheid vastgelegd.

Een verrassende kennismaking.

Als de Canadese pianist Louis Lortie iets opneemt, gaat hij niet over één nacht ijs. Ook niet als het de pianowerken van Gabriel Fauré betreft. Zo vond Lortie een pianorol waarop Fauré zelf zijn beroemde Pavane, op. 50 speelt, die doorgaans alleen in de veel bekendere orkestversie klinkt.

Het spel van Fauré werd het uitgangspunt van Lortie.

En het is werkelijk alsof we op schoot zitten bij de oude Franse componist die ons meeneemt op een pianoreis door zijn leven. Mooi.

NIEUW

NIEUW

JONAS KAUFMANN

FRANK DE BRUINE

Dolce Vita

Mozart: The Oboe Concerto & Other Works for Oboe

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Jonas Kaufmann - tenor, Orchestra del Teatro Massimo di Palermo / Asher Fisch SONY Music - SONY Classical - 08887 51836426

Frank de Bruine - hobo, Orchestra of the Eighteenth Century / Kenneth Montgomery Outhere Distribution Benelux - Glossa - 84245 62211230

In 1904 schreef Leoncavallo de song Mattinata voor Caruso.

Hij componeerde het lied over de stad in het Italiaanse Foggia in opdracht van de Record Company zo, dat het precies op een plaatkant paste. Sindsdien is het een favoriet van krachtige tenoren die La dolce vita willen oproepen. Jonas Kaufmann verzamelde een cd vol Italiaanse droomliederen en brengt met onder andere Volare en Con te partiro de mediterrane vakantiesfeer gewoon thuis binnen handbereik. Een cd om verliefd op te worden.

‘Met een klank die lijkt op de menselijke stem is de barokhobo perfect uitgerust om het verhaal van de muziek te vertellen’, zo verklaarde Frank de Bruine, eerste hoboïst van onder andere het Orkest van de Achttiende Eeuw ooit zijn liefde voor het instrument. En die liefde demonstreert hij volop op deze cd die het verhaal van Mozart en de hobo vertelt. Mozart schreef niet veel voor het instrument, maar wat hij schreef behoort, zoals het Hoboconcert, tot het mooiste wat er voor de hobo te vinden is.

NIEUWE RELEASES NIEUW

NIEUW

RACHEL PODGER & BRECON BAROQUE

LATVIAN RADIO CHOIR / SIGVARDS KLAVA

J.S. Bach: The Art of Fugue

Pärt: Da pacem Domine

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Rachel Podger - viool, Brecon Baroque New Arts International - Channel Classics - 07233 85383161

Latvian Radio Choir / Sigvards Klava Outhere Distribution Benelux - Ondine - 07611 95128626

Brecon, een stadje in Wales, is vooral bekend van het festival Brecon Baroque, waar barokvioliste Rachel Podger de scepter zwaait. In 2007 richtte ze het gelijknamige ensemble op en dat bleek een goede zet. De eerste twee cd’s met concerten van Bach werden enthousiast ontvangen vanwege de ‘helderheid’ en het ‘intieme’ spel.

Met de opname van Die Kunst der Fuge is het niet meer Podger en de rest, maar is het een echt ensemblewerk geworden. Een samenspel waar de vreugde van afspat.

En dat levert een Kunst der Fuge op om heel blij van te worden.

‘Arvo Pärt trekt de luisteraar onverbiddelijk mee in de hypnotische vierstemmige a-capellatextuur’, zo sloeg The New York Times de spijker op zijn kop in een recensie over het in 2004 geschreven Da pacem Domine. Pärt schreef het werk op verzoek van Jordi Savall voor een vredesconcert na de dramatische treinbombardementen in Madrid. Sindsdien klinkt het in Spanje jaarlijks ter herdenking van de slachtoffers. Een gelegenheid waarbij menigeen het niet drooghoudt. Het Lets Radiokoor laat nu horen hoe dat komt…

NIEUW

NIEUW

VOX CLAMANTIS

THE JOHN WILSON ORCHESTRA

Pärt: The Deer’s Cry

G. & I. Gershwin: Gershwin in Hollywood TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Vox Clamantis New Arts International - ECM - 00289 48124497

The John Wilson Orchestra / John Wilson Warner Music - Warner Classics - 08256 46493739

Arvo Pärt behoeft geen introductie meer. De inmiddels tot tachtigplusser gepromoveerde componist uit Estland is de grootmeester van de gewijde repetitieve muziek. Pärt is de ongekroonde koning van de sacrale a-capellawerken. Geen betere muziek als het gaat om even een uurtje wegdromen op heerlijk warme klanken vol mededogen, zo bewijst het Letse vocaal ensemble Vox Clamantis. Met onder andere het zalvend prachtige The Deer’s Cry zet het gezelschap ouder en recenter vocaal werk naast elkaar op een cd die alles heeft om dagelijks in de cd-lade te vertoeven.

Hoe klonk het werk van grootheden als Cole Porter, Rogers & Hammerstein en natuurlijk George Gershwin in de jaren dertig en veertig van de twintigste eeuw? The John Wilson Orchestra heeft het antwoord en brengt u terug naar de tijd dat de film nog zwart-wit en de musical vooral Amerikaans was. Met Gershwin in Hollywood brengt het gezelschap de oude klank terug van evergreens als Strike up te band en ’s Wonderful. ‘Een aanrader waarbij het moeilijk stilzitten is’, schreef Klassieke Zaken al.

www.aangenaamklassiekforkids.nl

NIEUWE RELEASES NIEUW Profil

Edition Günter

Hänssler

ANTON BRUCKNER

Symphonie Nr. 3 d-Moll Urfassung von 1873 »Wagner-Symphonie« Staatskapelle Dresden Yannick Nézet-Séguin

vol. 39

NIEUW

STAATSKAPELLE DRESDEN / YANNICK NÉZET-SÉGUIN

SISTINE CHAPEL CHOIR / MASSIMO PALOMBELLA

Bruckner: Symphonie Nr. 3 d-moll

Palestrina: Missa Papae Marcelli & Motets

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Staatskapelle Dresden / Yannick Nézet-Séguin Brilliant Classics - Profil Hänssler - 08814 88120110

Sistine Chapel Choir / Massimo Palombella Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 47961314

Anton Bruckner heeft net als iemand als Antonín Dvorˇák de pech dat de aandacht vooral uitgaat naar zijn latere symfonieën. En dat is jammer, want ook zijn vroegere werken, zoals zijn Derde symfonie, zijn opwindende staaltjes van de laatromantische symfonische praktijk. Schetterend koper, smachtende strijkers, vleiend hout, het is er allemaal, gevat in een klank die associaties oproept met het indrukwekkende Oostenrijkse landschap. Yannick Nézet-Séguin heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een Brucknerdirigent zonder weerga. En dat is in deze meesterlijke registratie met de Staatskapelle Dresden te horen.

In 2015 bracht Deutsche Grammophon voor het eerst in de historie een opname uit die gemaakt was in de Sixtijnse Kapel. Vastgelegd werd het koor van deze kapel – misschien wel het oudste ter wereld. Men had zelfs officieel toestemming van Paus Franciscus om de opname te maken, mits alle opbrengsten naar een goed doel gingen. Met de tweede, geheel aan Palestrina gewijde cd is het niet anders. En aangezien het koor lange tijd onder leiding van de beste Palestrinavertolker ooit stond, mag deze plaat in geen enkel huishouden ontbreken.

NIEUW

NIEUW

LANG LANG New York Rhapsody

THE TALLIS SCHOLARS / PETER PHILLIPS Des Prez: Masses: Di dadi & Une mousse de Biscaye

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Lang Lang - piano, Hungarian Studio Orchestra / Peter Illenyi SONY Music - SONY Classical - 08898 53329229

The Tallis Scholars / Peter Phillips [PIAS] harmonia mundi - Gimell - 07551 38104822

‘Een liefdesbrief aan New York’, zo noemde The New York Times het concert dat de Chinese sterpianist Lang Lang in het voorjaar van 2016 gaf in Lincoln Center. Met New York Rhapsody wilde de pianist de stad bedanken voor het feit dat hij zich daar zo thuis voelt. Het werd vooral een ode aan de muziek die door de stad is geïnspireerd.

Gershwins Rhapsody in blue in de jazzbandversie, bekende fragmenten uit de West Side Story, songs als Moon river en Empire State of Mind komen langs in een opwindend feest dat van het ene hoogtepunt naar het andere dendert.

Het vooraanstaande Engelse cd-blad Gramophone noemde een opname van de Tallis Scholars met missen van Josquin des Prez ooit ‘absolutely superb’. Het is waar dat deze ‘meesters in renaissancemuziek’ (NRC Handelsblad) al decennialang uitblinken in alles wat met Des Prez te maken heeft. De opnamen van deze missen behoren al jaren tot het beste wat er te krijgen is op dit gebied.

Ook deze nieuwe registratie van enkele minder bekende missen van Des Prez vormt weer een hemels bad van verbluffend in elkaar hakende stemmen.

Profil

LUDWIG VAN BEETHOVEN Konzert D-Dur op. 61 für Violine und Orchester

JOHANNES BRAHMS

Symphonie NR. 1 c-moll op. 68

Frank Peter Zimmermann Violine Staatskapelle Dresden Bernard Haitink

2CD vol. 40

DANIIL TRIFONOV Transcendental - Daniil Trifonov plays Franz Liszt

Edition Günter

Hänssler

Ouvertüre zur Oper „Oberon“

vol. 40

BERNARD HAITINK · STAATSKAPELLE DRESDEN

BERNARD HAITINK · STAATSKAPELLE DRESDEN

2CD

NIEUW

CARL MARIA VON WEBER

vol. 40

NIEUWE RELEASES

2CD

FRANK PETER ZIMMERMANN

ALMA QUARTET Schulhoff: Complete String Quartets

Weber: Ouvertüre zur Oper ‘Oberon’, Beethoven: Konzert in D-Dur op. 61, Brahms: Symphonie NR. 1 c-moll op. 68

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 19,99 / 2-cd

€ 19,99 / 2-cd

€ 19,99 / 2-cd

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Daniil Trifonov - piano Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 47955290

Frank Peter Zimmermann - viool, Staatskapelle Dresden / Bernard Haitink Brilliant Classics – Profil Hänssler – 08814 88090369

Alma Quartet Bertus - Gutman Records 87191 89290875

‘Hij heeft alles, en nog meer’, zo omschreef Martha Argerich in 2011 de toen twintigjarige pianist Daniil Trifonov. ‘Wat hij doet met zijn handen is technisch onmogelijk’, voegde ze er voor de duidelijkheid aan toe.

Dat had ze niet hoeven doen, want de jonge Rus bewijst dat zelf keer op keer. Op zijn jongste dubbel-cd durft hij het aan om al die virtuoze concertetudes van Franz Liszt te presenteren.

Deze killers voor menig pianistenhand klinken bij Trifonov als betoverend luchtige sprookjes uit een andere wereld. Adembenemend.

De Staatskapelle Dresden is niet alleen het oudste orkest van Europa (het gezelschap bestaat al sinds 1548), het is ook nog altijd een van de toporkesten. Vooral het kamermuzikale samenspel is een deugd die het orkest op en top beheerst. Ook in deze mooie opname, met Beethovens Vioolconcert als speerpunt, stijgt het orkest boven zichzelf uit. Nu komt dat natuurlijk ook door Bernard Haitink, die er van 2002 tot 2004 chef was, en violist Frank Peter Zimmermann. Een schitterend livedocument dat vooral laat horen dat Haitink nog altijd magisch is.

De Tsjechische componist Ervín Schulhoff had pech. Hij was als jood elke dreigende dans ontsprongen, maar net toen hij erkend was als Russisch staatsburger werd hij door de binnenvallende Duitsers opgepakt en als Rus gevangen gezet. Hij overleefde de oorlog niet. Zijn even speelse als luisterrijke muziek dreigde met hem te sterven. Gelukkig zijn er pleitbezorgers, zoals het jonge Alma Quartet. Het viertal vertrouwt alle werken voor strijkkwartet aan twee cd’s toe en bewijst dat Schulhoffs muziek nog springlevend is.

2CD

€ 9,99

2CD

€ 9,99

*

* consumentenadviesprijs

www.aangenaamklassiekforkids.nl

*

SPECIAAL GEPRIJSD

COLLEGIUM VOCALE GENT / PHILIPPE HERREWEGHE

JOHANNETTE ZOMER & TULIPA CONSORT

J.S. Bach: Ich elender Mensch - Leipzig Cantatas

Vivaldi: Laudate!

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Collegium Vocale Gent / Philippe Herreweghe Outhere Distribution Benelux - PHI - 54004 39000124

Johannette Zomer – sopraan, Tulipa Consort New Arts International – Channel Classics – 07233 85382164

De Engelse krant The Guardian had vier sterren over voor de wijze waarop Philippe Herreweghe met zijn Collegium Vocale Gent de Leipziger cantates van Bach behandelt.

Vooral omdat hij volgens de krant veel lichter en leniger klinkt dan de beroemde Harnoncourt-Leonhardtreeks waar Herreweghe als zanger aan meewerkte. In elk geval zingt sopraan Dorothee Miels hypnotiserend mooi en is het een meesterzet om het korte Komm, Jesu, komm van Johann Schelle, een van Bachs inspiratoren, als bonustrack op te nemen.

Johannette Zomer laat zich misschien wel het best omschrijven als de Emma Kirkby van de Lage Landen. In 2013 nam deze meesterlijke sopraan het heft in eigen hand en richtte zij het Tulipa Consort op om die muziek op te nemen die haar het meest na aan het hart lag. De eerste plaat van het gezelschap bevat religieuze muziek van Antonio Vivaldi. Motetten, psalmen en hartverscheurende aria’s uit Vivaldi’s oratorium Juditha triumphans. Samenvattend: Vivaldi is altijd opwindend en Johannette Zomer zingt altijd ademstokkend mooi.

MARTIN FRÖST Roots

REMY VAN KESTEREN Tomorrow Eyes Luxe-uitgave

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Royal Stockholm Philharmonic Orchestra / Martin Fröst klarinet SONY Music - SONY Classical - 00888 75065292

Remy van Kesteren - harp, diverse uitvoerenden Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 48123650

‘Een ontdekkingsreis naar de manier waarop volks- en dansmuziek in de kunstmuziek terecht zijn gekomen’, zo noemde The Guardian het overtuigende debuut van de Zweedse meesterklarinettist Martin Fröst op het Sony-label. En eigenlijk is het zelfs meer dan dat. Fröst biedt als klarinettist en als dirigent van het Royal Stockholm Philharmonic Orchestra een intrigerende soundscape van de muziekgeschiedenis.

Hij begint bij oud-Griekse flarden, neemt het gregoriaans mee en reist moeiteloos via Brahms, Schumann, Bartók en Piazzolla naar hedendaagse klanken. Een meer dan fascinerende tocht door twee millennia muziek.

‘Een nieuwe, persoonlijke weg die ik insla en waarvan ik niet weet waar hij uitkomt’, zo omschreef harpist Remy van Kesteren zijn DG-debuut-cd Tomorrow Eyes. Het werd een vorm van uit de kast komen; het AD noemde hem zelfs ‘de rebel van de harp’. De man die een BN-status verwierf door zijn deelname aan programma’s als Wie is de mol? en De slimste mens heeft de harp in elk geval overtuigend van zijn zoetsappige imago verlost. En de deels zelfgeschreven werken zijn nog behoorlijk verslavend ook…

SPECIAAL GEPRIJSD

L’ARPEGGIATA & CHRISTINA PLUHAR

HARRIET KRIJGH & MAGDA AMARA Rachmaninov

Music for a While - Improvisations on Henry Purcell TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

L’Arpeggiata & Christina Pluhar, solisten Warner Music - Erato - 08256 46337507

Harriet Krijgh - cello, Magda Amara - piano Outhere Distribution Benelux - Capriccio - 08452 21052588

‘De ervaring om de zeventiende en eenentwintigste eeuw (en waarschijnlijk nog een paar eeuwen daartussen) in een en hetzelfde lied te horen is behoorlijk opwindend’, zo luidde de conclusie van London Jazz News over de avontuurlijke cd Music for a While van Christina Pluhar en haar L’Arpeggiata.

Met gastmusici als (jazz)gitarist Wolfgang Muthspiel en countertenor Philippe Jaroussky improviseert ze op songs van onder anderen Purcell alsof het jazzstandards zijn. En aan het eind krijgt de bonustrack Halleluja van Leonard Cohen zomaar een oudemuziekgevoel. Fascinerend.

En opeens was daar Harriet Krijgh. De Nederlandse celliste genoot haar opleiding grotendeels in Oostenrijk en steeg daar ook snel naar grote hoogte. In Nederland kwam de aandacht een paar jaar geleden met haar vertolking van de Brahmssonates. Op alweer haar vijfde cd laat ze horen net zo verknocht te zijn aan Sergej Rachmaninov. Even melancholisch als verleidelijk zingt haar cello Rachmaninovs sonate en nog wat kleinere stukken zoals de beroemde Vocalise. Krijgh laat daarmee horen dat ze terecht ‘de beste celliste van haar generatie’ wordt genoemd.

XENIA LÖFFLER

IL GIARDINO ARMONICO / GIOVANNI ANTONINI

Concerto - Venice: The Golden Age

Haydn & W.F. Bach: Il Filosofo - Haydn 2032, No. 2 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Il Giardino Armonico / Giovanni Antonini Outhere Distribution Benelux - ALPHA - 37600 14196713

Xenia Löffler - hobo, Akademie für Alte Musik / Georg Kallweit [PIAS] harmonia mundi - harmonia mundi - 31490 20218525

In 2032 is het driehonderd jaar geleden dat Joseph Haydn geboren werd. Giovanni Antonini, de voorman van Il Giardino Armonico, kwam met het lumineuze idee om alle 107 symfonieën van de componist tegen die tijd opgenomen te hebben. Ook wil hij het werk van Haydn in perspectief zetten door de symfonieën te combineren met werk van andere componisten. En afgaande op deze cd met Haydns symfonie Il Filosofo, gekoppeld aan een zelden gehoord werk van Wilhelm Friedemann Bach, geeft dat veel luisterplezier en nieuwe inzichten. ‘We kunnen ons alleen maar verheugen op het vervolg’, schreven vele recensenten.

Eigenlijk was Antonio Vivaldi in een zeer gelukkige omstandigheid. Hij had als muzikaal leider van het meisjesweeshuis Ospedale della Pietà een hele voorraad goede musici om zich heen. Zo kon hij naar hartenlust experimenteren met allerhande instrumenten. Ook de hobo bedacht hij rijkelijk, vooral omdat een van de meisjes, Pellegrina, een briljant hoboïste was. De Akademie für Alte Musik Berlin laat deze tijd met solo-hoboïste Xenia Löffler herleven in het beste van Vivaldi en tijdgenoten en zelfs een mooie pastiche van een hedendaags componist. Het resultaat is puur Venetië op een schijfje.

www.aangenaamklassiekforkids.nl

SPECIAAL GEPRIJSD

JORDI SAVALL & HESPERION XXI

CHRISTIANNE STOTIJN

GUSTAVO NUÑEZ

If The Owl Calls Again

Vivaldi: Bassoon Concertos

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

€ 9,99

€ 9,99

La Sublime Porte - Voix d’Istanbul 1430 - 1750

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Hespèrion XXI / Jordi Savall, solisten [PIAS] harmonia mundi - Alia Vox 76199 86398877

Christianne Stotijn - mezzosopraan, diverse uitvoerenden Warner Music - Warner Classics 50541 96393755

Gustavo Nuñez – fagot, Academy of St Martin in the Fields / Tomo Keller Outhere Distribution Benelux PentaTone - 08279 49053962

Jordi Savall en zijn Hespèrion XXI blinken al jaren uit in een prikkelende combinatie van historisch onderzoek en onweerstaanbaar speelplezier. Vele voor ons verborgen muziekculturen heeft het gezelschap al opnieuw tot leven gebracht.

Een paar jaar geleden doken Savall en consorten in de oude cultuur van Istanboel, als poort tussen Europa en de Arabische wereld. Het leverde een aanstekelijke cd op met een prachtig boekwerk.

Bovendien bevat deze plaat de laatste tracks die Montserrat Figueras opnam voordat ze stierf. Een mooi document voor een bredere kijk op verbondenheid en menselijkheid.

Met haar precieze intonatie en haar natuurlijke warmte en donkere, volle timbre is Christianne Stotijn er weer in geslaagd een liedrecital op cd te zetten dat van begin tot eind boeit.

Geïnspireerd door het gedicht If the owl calls again van John Haines zingt zij liederen van wijsheid, inzicht en natuurschoon, gesteund door een handvol fantastische musici. Een cd die je meeneemt op een inspirerende reis naar de eigen binnenwereld aan de hand van componisten als Moessorgski, Ravel, Martin en Marx.

Hoewel men zich vaak zorgen maakt over het repertoire en de rol van de fagot is er niets aan de hand zolang er musici als Gustavo Nuñez zijn. Hij komt uit Uruguay, groeide muzikaal op in het beroemde Simón Bolívarorkest van Gustavo Dudamel, en werd uiteindelijk solofagottist van het Koninklijk Concertgebouworkest. Met de Academy of St Martin in the Fields brengt hij een ode aan de ‘uitvinder’ van het fagotconcert, Antonio Vivaldi. Een cd waarop de ‘opa’ onder de instrumenten zich presenteert als vrolijke jonge hond.

CAMERATA TRAJECTINA & LA CACCIA

ASKO ENSEMBLE, SCHÖNBERG ENSEMBLE / REINBERT DE LEEUW Andriessen: De Tijd

Anoniem: De zeven zonden van Jeroen Bosch

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

€ 9,99 / 2-cd + dvd

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Asko Ensemble, Schönberg Ensemble / Reinbert de Leeuw Bertus - Attacca - 78649 75251002

Camerata Trajectina & La Caccia Globe – 87115 25606500

In de late jaren zeventig vond Louis Andriessen een geheel eigen stijl die de Amerikaanse repetitieve muziek van Steve Reich en Philip Glass vermengde met Hollandse nuchterheid en een schepje avant-garde. Het resulteerde in iconische werken waarvan De Tijd misschien wel het meest tot de verbeelding spreekt. In 2005 zetten het Asko Ensemble en het Schönberg Ensemble onder leiding van Reinbert de Leeuw met dit werk vol magisch tikkende seconden een onvergetelijke opening van het Holland Festival neer.

Gelukkig liep de band mee om dit stukje Nederlandse muziekgeschiedenis vast te leggen.

Het schilderij De zeven hoofdzonden van Jeroen Bosch was in 2009 onderwerp van een meesterlijke theatervoorstelling van Camerata Trajectina, het gezelschap dat onder aanvoering van wijlen Louis Peter Grijp veel verborgen Nederlandse muziek naar boven haalde. De cd - compleet met dvd - van de theatervoorstelling is weer helemaal actueel nu Bosch vanwege zijn vijfhonderdste sterfdag in 2016 veel aandacht krijgt. Een goede gelegenheid om de cd met oude muziek, en spitse teksten van Gerrit Komrij en de theatervoorstelling die van NRC Handelsblad destijds de maximale waardering kreeg, in huis te halen.

2CD

€ 9,99

* * consumentenadviesprijs

2 CD’S AANGENAAM KLASSIEK FOR KIDS 2016 INCLUSIEF 2 UNIEKE WENSKAARTEN

Het Kasteel van Beethoven Aangenaam Klassiek denkt ook aan kinderen met spannende, vrolijke en educatieve opnames op cd. En wie kan klassieke muziek beter vertalen in een verhaal dan Edwin Rutten? De afgelopen jaren hebben veel kinderen genoten van Edwin’s versie van Brittens The Young Person’s Guide to the Orchestra, op rijm, Saint-Saëns’ Het Carnaval der Dieren, Wagners Der Ring des Nibelungen, de balletten Assepoester & Het Zwanenmeer en Het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach.

Voor de vijfde achtereenvolgende keer is Edwin Rutten ambassadeur van Aangenaam Klassiek for Kids.

Ook dit jaar schreef de verhalenverteller, zanger, acteur, presentator, muzikant, docent en columnist een muzikaal verhaal voor kinderen en andere volwassen: Het Kasteel van Beethoven.

Sir Simon Rattle dirigeert, Edwin Rutten vertelt… Dat belooft een groots muzikaal bouwwerk!

“Hoe componeert een componist een symfonie? Zit daar een plan achter, een bouwtekening? Wel degelijk.

Ik ben erin gedoken aan de hand van de Vijfde symfonie van Ludwig van Beethoven. Deel 1 en deel 4 zijn ‘gebouwd’ volgens de zogeheten hoofdvorm of sonatevorm. Wat hoor je zoal op de cd’s? Samen met mijn Merel – een vogeltje dat meestal op de hoek van mijn schrijftafel zit – maakte ik de bouwtekening: De hoofdvorm in drie stappen. Daarna het verhaal over de Ridder en de Jonkvrouw en wat zij beleven in en om het Kasteel (deel 1), de Binnentuin (deel 2), de Kelder (deel 3) en de Finale in de stralende Zon (deel 4). Door het verhaal in de muziek te weven, krijg je de hele symfonie op en in je oren.” – Edwin Rutten Aan de hand van deze heuse bouwtekening wordt het Kasteel gebouwd.

Ridders en jonkvrouwen komen tot leven, ook de opbouw van de symfonie zelf wordt uit de doeken gedaan. Terwijl Rutten vertelt over expositie en coda, Toverkol en geelgors, dirigeert Sir Simon Rattle de Berliner Philharmoniker.

Na het beluisteren van deze dubbel-cd kent Beethovens Vijfde symfonie geen geheimen meer voor de luisteraar. Enkel die men er zelf bij verzint…

SPECIAAL GEPRIJSD

TSJAIKOVSKI: THE NUTCRACKER

PETER EN DE WOLF IN HOLLYWOOD

Prijswinnende Notenkraker

verteld door Paul Haenen TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Berliner Philharmoniker / Sir Simon Rattle Warner Music - Warner Classics - 50999 64212227

Paul Haenen - verteller, Nationaal Jeugdorkest van Duitsland / Alexander Shelley Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 47955580

Als er naast Peter en de Wolf nog andere klassieke ‘kindermuziek’ bestaat, dan is dat ongetwijfeld Tsjaikovski’s speelse muziek bij het ballet De Notenkraker. Hoewel dit werk geldt als kerstmuziek bij uitstek, blijven de highlights het hele jaar door boeien: speelse muziek die een complete toverwereld oproept. Trepak, Galop, de Wals van de sneeuwvlokjes, de Chinese dans, het zijn stuk voor stuk meesterwerkjes die tot de verbeelding spreken. In 2009 nam Sir Simon Rattle ze magistraal op met zijn Berliner Philharmoniker. Mooier dan dit wordt het sprookje niet.

Peter en de Wolf in Hollywood is een soort Prokofjev plus.

Aan het bekende verhaal gaat een modern sprookje vooraf over een wees die bij zijn hippe grootvader in Amerika terechtkomt; een swingend opstapje voor de internetgeneratie. Voor de Nederlandse versie trad Paul Haenen als verteller in de voetsporen van de rocklegende Alice Cooper die de oorspronkelijke Engelse versie voor zijn rekening nam. Het resultaat is een aanstekelijk ‘Sesamstraat meets Peter’ dat kinderen vanuit hun eigen wereld meesleept naar de immer prikkelende noten van Prokofjev.

ER WAS EENS...

EEN KERSTVERHAAL

J.S. BACH: BACH FOR MY BABY Muziek voor baby en peuter

Verteld door Paul de Leeuw TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

(consumentenadviesprijs)

Paul de Leeuw - verteller Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 48241071

Diverse artiesten Warner Music - Erato - 00946 38958529

Paul de Leeuw vertelt op geheel eigen wijze het verhaal van de geboorte van Jezus en duikt ondertussen in alle personages, tot de os en de ezel aan toe. Hij omlijst het verhaal met prachtige klassieke muziek, die niet per se kerstmuziek is. Het resultaat is niet alleen onweerstaanbaar voor jong en oud, het is ook een mooie kennismaking met het kerstverhaal voor kinderen die uitnodigt tot een lach, een traan en ongetwijfeld veel vrolijke discussie.

Dat klassieke muziek invloed heeft op de prestaties, het slaapgedrag en de geest van baby’s en peuters is al lang bekend. Dat vooral Bach en Mozart goed werken ook.

Bach for my Baby is het voor de hand liggende gevolg van deze constateringen. Een bloemlezing van bekende Bachtracks uit concerten, cantates en kamermuziek, bedoeld om baby’s en peuters even tot rust te manen.

Omdat het schitterende uitvoeringen betreft, is het ook en vooral een perfecte kennismaking voor volwassenen met het beste van Bach.

www.aangenaamklassiekforkids.nl

Het

2016

l e e t s Kvana thoven Bee 2CD

€ 9,99

*

+ GRATIS CADEAUKAART T.W.V. € 5,-

* CONSUMENTENADVIESPRIJS

WWW.AANGENAAMKLASSIEKFORKIDS.NL

PUZZEL Jan Peter Raat

MUZIKALE KRUISWOORDPUZZEL HORIZONTAAL 2. Vier muzikanten 3. Karakterstuk 8. Bijnaam Derde symfonie van Beethoven 12. Koperblaasinstrument 14. God uit Das Rheingold 16. Eerste chef-dirigent van het KCO 19. Beroemde compositie van Bach 22. Amerikaans componist 23. Muzikaal gegeven dat een buitenmuzikaal gegeven symboliseert 25. Opera van onder anderen Rossini en Dvorák 27. Duits piano- en orgelbouwer 28. Pianowerk van Debussy 30. Oud snaarinstrument 32. Muzieknoot 33. Benaming van een werk in de lichte muziek 35. Boliviaanse panfluit 36. Blaasinstrument 39. Opera van Richard Strauss 42. Onderdeel van een­ ­instrument 43. Lied van Schubert 44. Bijnaam Eerste symfonie van Schumann (Ned.) 45. Duits componist 47. Solistische passage in onder meer een opera 50. Personage uit Don Giovanni 51. Hongaarse sopraan

OPLOSSING 3

34

25

7

33

38

VERTICAAL

15

22

2

13. Italiaanse componist 14. Brits pianist 15. Noors componist 17. Nederlands violiste 18. Orkestleider 20. Beroemd componist 21. Partij voor één persoon 24. Koperblaasinstrument 26. Trilling 27. Onderdeel van een xylofoon 28. Verlaagde toon 29. Tempoaanduiding

1. Snelle Italiaanse dans 3. Klemtoon 4. Beroemd componist 5. Spaans gitarist-componist 6. Toneelmuziek van Mendelssohn (Eng.) 7. Oude muzieknoot 9. Muziekstuk met ­verhalende inhoud 10. Persoonlijk ­voornaamwoord 11. Verlaagde toon 45

11

13

48

47

28

41

16

6

49

26

51

1

OPSTUREN NAAR

PRIJSWINNAARS

Stuur uw oplossing met

Naam Plaats Dhr./Mw. P. Weenink LEIDEN Mw. M.J. van Scheyen-Kramer MIDDELBURG Dhr. J. Oldenziel GRONINGEN Mw. E. Doornbos- van de Kraats IJSSELSTEIN Dhr. M. Boetier HOORN Dhr. J.G. Breit ZOETERMEER Mw. M. de Pundert GOES Dhr. E. ter Laak ALMERE Mw. M. Jonker HATTEM Dhr. W. Neijmeijer DEVENTER

naam, adres en/of e-mailgegevens voor 23 december 2016 naar: Vereniging Klassieke ­Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden

31. Lage vrouwenstem 34. Beroemd componist 37. Snaarinstrument 38. Uitvoeringsplek 40. Argentijns componist 41. Verlaagde toon 44. Pianist 46. Verhoogde toon 47. Verhoogde toon 49. Verlaagde toon

35

36

43

50

9

OPLOSSING PUZZEL Klassieke Zaken Magazine nr.

5/2016: Blaasconcert De prijswinnaars ontvangen de cd: The Kreisler Story Met dank aan B ­ rilliant Classics.

5 Maestro kwartetspellen Klassieke Muziek verloot.

Met dank aan What’s in a game.

97

ALKMAAR Boekhandel Feijn Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

EMMEN The read shop xl Vermeer Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

MAASTRICHT Boekhandel Dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl

ALMELO Hilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

MIDDELBURG De Drukkerij Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

NIJMEGEN Boekhandel Roelants LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com

AMSTERDAM Boudisque muziek en film Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

GOES Boekhandel De Koperen Tuin Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

Kroese Klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

Broekmans & Van Poppel Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl

Charles Muziek Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl Concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu APELDOORN Nawijn en Polak boekverkopers Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl ARNHEM Boekhandel HIJMAN ongerijmd Grote Oord 15 / 026-4424938 www.hijmanongerijmd.nl/salon-classique DE BILT Bouwman boeken Hessenweg 168 / 030 2200112 www.libris.nl/bilthoven BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel Fortuinstraat 22-24 / 0164-240232 www.quistboeken.nl BREDA Muziekhandel Spronk / De Vrije Boekhandel Veemarktstraat 40/ 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl COEVORDEN Music & more Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl DELFT Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl DEN HAAG Velvet / Paagman Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.velvetmusic.nl DORDRECHT De muziekdragerij Voorstraat 411 / 078-6163489 www.demuziekdragerij.com

Het Carillon Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

HAARLEM Bruno Klassiek Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl

ROTTERDAM de Doelen winkel Schouwburgplein 50 / 010-2171775 www.dedoelen.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

SCHAGEN Boekhandel Plukker Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl

HOUTEN Boekhandel Wijs Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl KRIMPEN A/D IJSSEL Brugzicht Boeken & Muziek Stad en Landschap 25/29 / 0180-590237 www.brugzicht.nl KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

DRIEBERGEN CD Artline V.O.F. Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

Velvet Music Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl MAASSLUIS Mastersound Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

SNEEK Boekhandel Van der Velde Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl SOEST Boekhandel Van de Ven Soesterbergsestraat 54-C / 035-6012419 www.boekhandelvandeven.nl VELP Boekhandel Jansen & de Feijter Emmastraat 6 / 026-3628959 www.eenpassievoorboeken.nl

LAREN Larense Boekhandel Naarderstraat 9 / 035-5382312 www.larenseboekhandel.nl

LEIDEN Plato Leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

EINDHOVEN Bullit Klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

RODEN Boekhandel Daan Nijman Heerestraat 87 / 050-5012967 www.daannijman.nl

HEERENVEEN Binnert Overdiep Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl

DRACHTEN Boekhandel Van der Velde Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl

OLDENZAAL Boekhandel Broekhuis In den Vijfhoek 63/65 / 0541-535398 www.boekhandelbroekhuis.nl OOSTERBEEK Plantage Meijer & Siegers Utrechtseweg 208 / 026-3341047 www.plantagemeijerensiegers.nl

Plato Groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

Poort Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

NOORDWIJK Boekhandel van der Meer/het cultuurcafé De Keuvel 1 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer

VENLO Sounds Recordshop BV Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl WOERDEN Boekhandel De Hoeksteen Havenstraat 17 / 0348-421933 www.hoeksteenboekhandel.nl WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga Markt 12 / 0343-577300 boekhandelpettinga@planet.nl ZUTPHEN Music All In Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net ZWOLLE Plato Zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl Waanders in de broeren Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl Winkels met postorderservice

✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld. ✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de klassieke zaken specialisten te bestellen.

98

Foto: Michiel Hendryckx

AANBIEDING

23,99 CLUBLEDEN

23,99

14,99

*

* 99 16,

SCHRIJNEND MOOI Carlo Gesualdo wordt vaak in één adem genoemd met Claudio ­Monteverdi als het gaat om componisten die het madrigaal van de renaissance naar de barok brachten en de zang- en compositiekunst aanzienlijk vernieuwden. Toch is Gesualdo een heel ander verhaal dan zijn veel beroemdere landgenoot. Monteverdi werd hogelijk gerespecteerd en is ook nu nog alom geliefd. Gesualdo was naast aristocraat en componist ook de moordenaar van zijn eerste vrouw en haar vermeende minnaar, en schreef bovendien werken van een complexiteit die destijds niet iedereen begreep. Vooral in zijn zesde en laatste boek met madrigalen bereikte hij een staat van emotionele uitdrukking en harmonie tussen tekst en muziek die zijn tijdgenoten ver te boven ging.

Nu, 450 jaar na Gesualdo’s geboorte, laat Philippe Herreweghes ­Collegium Vocale Gent horen hoe het moet. En dan is de muziek van deze excentriekeling opeens schrijnend mooi en vol van het lief en leed van de condition humaine.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 98. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 januari 2017.

GESUALDO O DOLCE MIO TESORO MADRIGALI A CINQUE VOCI, LIBRO SESTO (1611) COLLEGIUM VOCALE GENT O.L.V. PHILIPPE HERREWEGHE PHI 5400439000247 VKZ 166 784

99

EXCLUSIEVEBOXAANBIEDING

25,99

25,99

WARMBLOEDIGE SCHUBERTIADE

* 99 19,

CLUBLEDEN

14,99

*

2CD

2CD

‘Eén blik op Schuberts pianotrio’s, en alle ellende van het menselijk leven verdwijnt als sneeuw voor de zon’, aldus Robert Schumann, die toch echt alles van misère en depressie wist. En hij heeft gelijk.

De twee pianotrio’s opus 99 en opus 100 van Schubert vormen samen met zijn Nocturne voor dezelfde bezetting zijn beste, troostrijkste en vreugdevolste instrumentale werken. Vooral als ze door de musici in kwestie op waarde geschat worden en niet meer opsmuk krijgen dan strikt noodzakelijk. Wat dat aangaat is het trio met fortepianist Andreas Staier, violist Daniel Sepec en cellist Roel Dieltiens ideaal. Zij spelen op historische instrumenten, of prachtige kopieën daarvan, en geven Schubert zo de Weense lichtheid en schwung die hij in alle opzichten bedoelde. Alleen al het luisteren naar de perfecte balans tussen de instrumenten op deze dubbel-cd is een feest dat ook op koude winterse dagen de zon doet schijnen.

Neem de proef op de som met het fenomenale Andante con moto uit het tweede trio en voel u werkelijk omringd door Schubert en

SCHUBERT PIANO TRIOS OP. 99 & 100

ANDREAS STAIER, DANIEL SEPEC, ROEL DIELTIENS HARMONIA MUNDI 3149020223321 (2CD) VKZ 166 783

vrienden tijdens een warmbloedige Schubertiade.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 98. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 januari 2017.

WORDT U AANGEBODEN DOOR