Vkz2017 05 by Klassieke Zaken

Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 37e jaargang oktober 2017

HARRIET KRIJGH Pure liefde en passie voor de muziek

Jonas Kaufmann L’Opéra: Magnifique!

Noa Wildschut Een nieuwe kleur in de muziekwereld

Foto: Alexander Popelier

EXCLUSIEVE AANBIEDING

23,99

EEN INTIEM PORTRET VAN DVORÁK

* 99 14,

Vorig jaar brak het nog jonge Busch Trio, bestaande uit de Israëlische broers Ori en Omri Epstein en de Nederlandse violist Mathieu van Bellen, een lans voor de kamermuziek voor strijkers en piano van Antonín Dvorák. De cd met het ‘Dumky Trio’ en het Derde pianotrio kreeg overal laaiend enthousiaste kritieken. ‘Met de eerste cd van het jonge Busch Trio is iets wonderlijks aan de hand’, schreef de Volkskrant. ‘Beluister hem één keer en je weet: dit is verschrikkelijk goed.’ Ook de tweede cd in de reeks van vier is weer een juweeltje. Vergezeld door altviolist Miguel da Silva, medeoprichter van het fameuze Quatuor Ysaÿe, maakt het Busch Trio van Dvoráks Eerste en Tweede pianokwartet een schitterend componistenportret. Kamermuziek zoals het hoort: heel intiem, vol passie en toch direct deelbaar. En daardoor bijzonder verslavend.

DVORÁK PIANO QUARTETS OP. 23 & 87 Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 74. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 november 2017.

BUSCH TRIO, MIGUEL DA SILVA ALPHA 3760014192883 VKZ 175 818 VKZ.NL/17568

DEZE MAAND COLOFON 37E JAARGANG, NUMMER 5 - OKTOBER 2017 Winkelprijs € 3,25 DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR BCM B.V. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid

E: info@klassiekezaken.nl HOOFDREDACTEUR Frederike Berntsen AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE

Foto: Nancy Horowitz

Hilversum (tevens redactieadres). T: 035-6229370,

HARRIET KRIJGH 6

Foto: Musacchio & Ianniello

van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP

BARBARA HANNIGAN 18

Marcel Bijlo, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Jan Kunst, Simone Leuven, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Eddie Vetter, Noortje Zanen EINDREDACTIE

VORMGEVING Marjanne Gielen, Nicole Lennards, Rik Janssen, Danielle Bouman, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot COVERFOTO Nancy Horowitz

Foto: Marco Borggreve

Frederike Berntsen

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 35.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237 www.bcm.nl STOPZETTEN ABONNEMENT Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden. Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn

Foto: Gregor Hohenberg/Sony Classical

LEDENADMINISTRATIE

JONAS KAUFMANN 22

NOA WILDSCHUT 26

benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.

Foto: DG/Johann Sebastian Hänel

De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend

EVGENY KISSIN 30

VAN DE REDACTIE

EN VERDER 3

Een intiem portret van Dvorák

10 Organist en verleider Puccini 11

Thomas Beijer Balsem voor de

treurende ziel

76 La Petite Bande in de voetsporen van Bach ARTIKELEN 6

Harriet Krijgh Liefde voor de muziek

Foto: Maarten van Haaff

AANBIEDINGEN

EEN EIGEN TAAL

13 Seldom Sene Sprankelend en kleurrijk 14 Variëteit in de Kleine Zaal 16 Maarten Engeltjes aan ‘t IJ 18 Barbara Hannigan Crazy Girl Crazy 21 Bis Records Een groots label

FREDERIKE BERNTSEN

Een eigen taal, dat is wat alle artiesten proberen te bereiken. Hoe kun je op jouw manier een boodschap de

22 Jonas Kaufmann Magnifique!

wereld insturen?

25 Erik Bosgraaf speelt Telemann

Sinds 2012 vormen violist Mathieu van Bellen en de

26 Noa Wildschut Een nieuwe kleur 29 Schoonheid & perfectie bij Nimrod Borenstein 30 Evgeny Kissin Wonderbaarlijk pianist 32 Maria Callas Live 34 Ongrijpbaar componist Jean Sibelius RUBRIEKEN

broers Ori en Omri Epstein (cello en piano) het Busch Trio. Wat hun spel zo bijzonder maakt is een diepe liefde voor de klank van de musici van vroeger. Het timbre, de gezongen, lange lijn: grote jongens uit de vorige eeuw als Pablo Casals en Adolf Busch wisten hoe je daarmee de oren kon verleiden.

Intensiteit

4 Colofon 5

Van de redactie

12 Berichten

Ieder tijdperk kent zijn eigen muziekleven. De instrumenten veranderen, de speeltechniek past zich aan.

36 Aanbevolen door

Alles wordt geregistreerd, zuiverheid en gelijkheid zijn de

39 Aangenaam Klassiek

standaard geworden van nu. Het Busch Trio slaagt erin

54 Klassieke Kinderzaken

om de vroegere intensiteit te vertalen naar de normen van vandaag.

56 Hans Hegs column

In de reeks met Dvorákopnames op het label Alpha is de

58 De beste klassieke cd’s

tweede cd verschenen, met de pianokwartetten opus 23

73 Puzzel 74 Klassieke Zaken Specialisten

en 87 (zie pagina 3 voor de aanbieding). Dit keer spelen de mannen samen met de altviolist Miguel da Silva, van wie ze les hebben gehad aan de Muziekkapel Koningin Elisabeth in Waterloo.

OP VERTOON VAN DE LEDENPAS ONTVANGT U EXTRA KORTING

Een eigen taal, je herkent hem direct.

COVERINTERVIEW

HA RRIE T KRIJ G H

PURE LIEFDE EN PASSIE VOOR DE MUZIEK Door Benjamin Rous

was nooit mijn doel om met de muziek

ontzettend moois. Het is echt iets wat je

‘bekend’ te worden of in de spotlights te

op dat moment vastlegt en achterlaat. Je

De actie Aangenaam Klassiek pakt dit

staan. Op de allereerste plek komen altijd

kunt er niets meer aan doen, en dat vind

jaar extra uit: bij de welbekende twee-

de pure liefde en passie voor de muziek.

ik er zo prachtig aan. Je leert te accepte-

cd-box zit dit jaar een geschenk-cd

Maar ik ben ontzettend blij en dankbaar

ren dat het een momentopname is.

van een van ’s lands succesvolste

dat ik deze rol mag vervullen. Ik vind het

Daarom heb ik ook veel geduld waar het

jonge musici, celliste Harriet Krijgh.

mooie aan Aangenaam Klassiek dat de

cd-opnames betreft. Je moet wachten

Voor dit cadeau selecteerde zij ook

actie zo breed is, je bereikt er zoveel

tot je denkt: nu moet het, nu heb ik écht

enkele gedichten, om het publiek te

verschillende doelgroepen mee. En er

iets over dit stuk te zeggen.”

laten genieten van de prachtige

hangt zo’n leuke, prettige sfeer omheen.

combinatie van muziek en poëzie.

Veel muzikale vrienden van me zijn er al

Bij de geschenk-cd, een selectie uit jouw

eerder bij betrokken geweest, en ik doe

opnames, zit ook een bloemlezing van

het op mijn beurt supergraag.”

gedichten die je bij de muziek hebt uitge-

Een volle agenda met concerten en masterclasses, en artistiek leider van

zocht. “Ja, dat maakt het allemaal nog

maar liefst twee kamermuziekfestivals,

Bij Aangenaam Klassiek staan de mooi-

bijzonderder en heel persoonlijk. Ik voel

in Utrecht en Oostenrijk. De carrière van

ste cd-opnames centraal. Welke opna-

heel sterk dat ieder stuk een heel eigen

Harriet Krijgh verloopt voorbeeldig. “En

mes hebben voor jou persoonlijk veel

grondkarakter en expressie heeft, en dat

vanaf september ga ik doceren aan de

betekend? “Wij hadden vroeger thuis veel

heb je in gedichten ook zo mooi. Toch was

Musik und Kunst Privatuniversität der

vioolmuziek van Bach opstaan, dat is

het erg moeilijk om een selectie te maken,

Stadt Wien! Dat is iets fantastisch en

echt een cd die me aan thuis herinnert.

ik heb veel gelezen voor ik een keuze kon

dierbaars voor me, ik heb daar zelf ook

De opname van Elgars celloconcert met

maken. Ik was op zoek naar gedichten die

tien jaar gestudeerd, en heb altijd de

Jacqueline du Pré was en is voor mij een

qua sfeer aansloten, maar ik wilde niet elk

wens gehad om dingen door te geven. Ik

grote inspiratie als het gaat om de cello.

krijg een kleine celloklas, met vier of vijf

Die opname kan ik nog steeds moeite-

studenten. Die kan ik dan met alle liefde

loos oproepen in mijn gedachten. Ik moet

lesgeven, terwijl ik ook nog gewoon

zeggen dat ik in het algemeen altijd erg

concerten blijven geven. Dat vind ik

geïnspireerd wordt door opnames. Ik vind

belangrijk, want ik wil proberen om dat

het fijn en interessant om als ik iets

wat ik meeneem van mijn eigen actieve

nieuws moet instuderen veel verschil-

spel om te zetten in het lesgeven.”

lende interpretaties te beluisteren, om te

Je bent dit jaar ook een belangrijk gezicht

weten hoe anderen naar dat stuk kijken.”

voor de actie Aangenaam Klassiek. “Ik

Je neemt zelf op voor het label Capriccio:

moet er zelf ook nog aan wennen, het

“Ik vind het opnemen van een cd iets

‘Door muziek zuiver te houden kun je heel dicht bij de mensen komen’ Lees verder op pagina 9

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Nancy Horowitz

NIEUW OP SONY CLASSICAL

facebook.com/sonyclassical

COVERINTERVIEW

stuk een-op-een koppelen aan een gedicht. Het ging voor mij meer om het algehele gevoel, de ervaring, en om de afwisseling van emoties die je ook in de muziek voelt. Bij Le cygne van Saint-Saëns heb ik bijvoorbeeld echt dat gevoel van zweven, terwijl het derde deel van het Eerste celloconcert van Haydn weer net een bubbelend champagneglas is.” Dit jaar is op zaterdag 30 september Aangenaam Klassiek LIVE; dan zal er in veel winkels in het land live klassieke muziek te horen zijn, jijzelf treedt dan ook op. “Ik denk dat het erg goed is om op een toegankelijke, jonge en frisse manier klassieke muziek te presenteren. Veel musici in Nederland zijn volgens mij zo met muziek bezig: heel open, heel relaxed. Dat is belangrijk. En dan hoef je geen gekke dingen met de stukken te doen om mensen te bereiken. Ik denk dat je juist door de muziek zuiver te houden heel dicht bij mensen kan komen en ze kunt raken. Daar gaat het om. Ik geloof er heilig in dat als iemand ook maar één keer echt geraakt is door muziek, die dat zijn hele leven bij zich houdt.”

AANGENAAM KLASSIEK LIVE 30 SEPTEMBER WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL/LIVE

BRAHMS, RACHMANINOV e.a. AANGENAAM KLASSIEK STEP 2017 002 2CD+GESCHENK (GEDICHTENBUNDEL+CD) VKZ.NL/17562

Foto: liuwetamminga.it

AANBIEDING

23,99 CLUBLEDEN

* 99 14,

PUCCINI: ORGANIST EN VERLEIDER

23,99

16,99

In opera’s als Tosca en Suor Angelica maakt Giacomo Puccini met kennis van zaken gebruik van het orgel. Niet zo gek. De man achter onvergetelijk muziektheater als La Bohème en Madama Butterfly is een telg uit een orgelfamilie. Al sinds de vroege achttiende eeuw waren de voorvaderen van Puccini organist in zijn geboorteplaats Lucca. Ook zijn vader bekleedde die post en gaf het orgelvirus door aan zijn zoon. Dat Puccini ook een behoorlijke hoeveelheid werken voor orgel schreef, weten we pas sinds 2015. Via de familie van een oud-leerling van de operacomponist kwamen diverse sonates en anders stukken boven water. De Nederlander Liuwe Tamminga, organist van de Basilica di San Petronio in Bologna, heeft ze nu op cd gezet. En het is als opera in de kerk, want de dramaticus en de lyricus in Puccini zijn al volop aanwezig. Hij liet de harten van de nonnen ongetwijfeld sneller kloppen met zijn muziek, dus u bent gewaarschuwd.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 74. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 november 2017.

PUCCINI ORGAN WORKS

LIUWE TAMMINGA PASSACAILLE 5425004170293 VKZ 175 817 VKZ.NL/17408

AANBIEDING

23,99

23,99 CLUBLEDEN

16,99

* 99 14,

RAVEL, ESCHER, MARTIN MUSIC FOR THE MOURNING SPIRIT THOMAS BEIJER GUTMAN RECORDS 8719325062984 VKZ 175 816 VKZ.NL/17567

BALSEM VOOR DE TREURENDE ZIEL Op zijn eerdere cd’s ging Thomas Beijer vooral thematisch te werk. Zo wijdde hij een plaat aan Spanje, een aan Brahms en een aan Rachmaninov. Inmiddels is de verhalenverteller in deze jonge Nederlandse pianist, componist en schrijver tot volle bloei gekomen. Dit voorjaar verscheen niet alleen zijn eerste roman, Geen jalapeños, ook zijn jongste cd, Music for the mourning spirit, vormt een mooie combinatie van stukken die een verhaal vertellen. Het thema wordt geleverd door Le Tombeau de Couperin van Maurice Ravel, en dat vult hij origineel aan met Arcana van Rudolf Escher en de Acht preludes van Frank Martin. Minder bekend, maar even mooi en minstens zo veel balsem voor de treurende ziel. Beijer speelt elke noot even intens en neemt u mee op een liefdevolle bedevaart naar verloren geliefden en verbleekte dromen. Foto: Juri Hiensc

Een heerlijke cd die een regenachtige herfstdag klank en kleur geeft.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 74. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 november 2017.

BERICHTEN

MENSCHEN-WORTE T/M 19 DECEMBER

Komisch, bijtend, filosofisch en ontroerend… in de voorstelling Menschen-Worte, gebaseerd op het poëtische werk van Hans Arp, wordt het absurde van het menselijk bestaan gevierd. Samen met componiste Astrid Kruisselbrink en regisseur Marc Pantus brengen de vier musici van Stichting John Zorn

KNARS de humoristische en beeldende gedichten van kunstenaar Hans Arp op speelse wijze tot leven. Woorden wor-

25 JAAR NOVEMBER MUSIC

den klank en musici worden personages in deze intieme voorstelling waarbij het publiek wordt meegesleept naar de tijd van Dada en De Stijl van 100 jaar geleden. Info: www.stichtingknars.nl

2 T/M 12 NOVEMBER, ’S-HERTOGENBOSCH

November Music pakt uit ter gelegenheid van de 25ste festivaleditie! Om te beginnen op 4 november met ‘John Zorn in ’s-Hertogenbosch’. De New Yorkse componist, musicus en bandleider komt er speciaal voor naar Nederland met in zijn kielzog de crème de la crème van de internationale improvisatie- en hedendaagse muziekscene. Twee dagen eerder opent November Music op Allerzielen met Bosch Requiem. Met zo’n 70 concerten gaat November Music elf dagen lang dwars door genres heen met muziek van nu door de makers van nu. Composer in focus dit jaar is Anthony Fiumara. Info: www.novembermusic.net

NMF KAMERMUZIEKFESTIVAL BIJ NATUURMONUMENTEN 6 T/M 8 OKTOBER

Op 6, 7 en 8 oktober organiseren Natuurmonumenten en het NMF voor het eerst het NMF Kamermuziekfestival bij Natuurmonumenten. Tijdens dit weekend kunt u door heel Nederland bij Natuurmonumenten in 35 cultuurhistorische gebouwen komen genieten van kamermuziek, uitgevoerd door topmusici met instrumenten van het NMF. Muziek, cultureel erfgoed en natuur komen samen in dit festival. De kaartverkoop gaat heel erg goed, dus wacht niet te lang met het bestellen van kaarten! Indien u donateur bent van het NMF, heeft u een kortingscode ontvangen. Info: www.muziekinstrumentenfonds.nl

SPECIAL

SE LD O M SE N E

GRENSVERLEGGENDE VERNIEUWERS Door Simone Leuven

mentele Interreaction van Wouter Snoei. Zelden gezien is de blokfluitcollectie van Seldom Sene, bestaande uit meer dan

het al: zelden gezien, zelden gehoord.

75 blokfluiten, van moderne tot

Met deze unieke kwaliteit laat Seldom

renaissancemodellen, waarmee de veel-

Sene muziek ongekend sprankelen. Zo

kleurige stijl op alle mogelijke manieren

ook de Goldbergvariaties van Bach op

tot zijn recht kan komen.

dit gloednieuwe album.

Kortom: de leden van Seldom Sene zijn

Foto: Geert Vandepoele

De naam van het blokfluitkwintet zegt

grensverleggende vernieuwers. Maar zelden zijn er momenten waarop

Het nieuwe album is dan ook een inno-

alles ineens als een puzzel in elkaar past.

vatieve toevoeging aan het oeuvre.

Op precies zo’n moment is het blokfluit-

Vergeleken met het doorgaans onbe-

kwintet Seldom Sene ontstaan. Tijdens

kende repertoire van Seldom Sene staan

Sene ademt, en op die adem drijven de

een repetitie vonden de vijf blokfluitistes

de wereldberoemde Goldbergvariaties

met gevoel gespeelde melodieën com-

de naam voor hun ensemble in het stuk

van Johann Sebastian Bach aan de

pleet natuurlijk mee. En dat het ensem-

In Nomine – alsof het ervoor gemaakt

andere kant van het spectrum. En toch

ble daarbij als één instrument klinkt,

was – van de Engelse renaissancecom-

past het stuk juist bij de zo kenmerkende

terwijl de eigen muzikale persoonlijkhe-

ponist Christopher Tye. Eén deel van dit werk viel in het bijzonder op door de titel, Seldom sene, en de daarbij passende schoonheid en complexe ritmiek van dat muziekstuk. Hierin kwam alles samen:

den van de spelers en de buitengewone

Sprankelend en kleurrijk

precisie te onderscheiden blijven – dat is écht kwaliteit. WWW.SELDOMSENE.COM

de gezamenlijke passie van de musici voor virtuositeit, precisie, ensemblespel

visie van het blokfluitkwintet: op een

en oude muziek. Zo ontstond uit een

zelden gehoorde wijze wordt het maxi-

oude titel een nieuwe visie: het uitvoeren

male uit de virtuositeit van de Goldberg-

van zelden gehoorde muziek met een

variaties gehaald. Zoals de diverse varia-

zelden geziene kwaliteit.

ties alle facetten van het hoofdthema

Sinds dat wonderbaarlijke moment in

uitdiepen, zo tovert Seldom Sene met

2009 heeft Seldom Sene een eclecti-

de uiteenlopende mogelijkheden van de

sche stijl ontwikkeld die de naam eer

blokfluit op meer dan twintig verschil-

aandoet. Het gezelschap zelf kan al

lende exemplaren. Door het kleine bereik

divers genoemd worden met vijf ensem-

van het instrument bieden de meestal

bleleden afkomstig uit maar liefst vier

twee- of driestemmige variaties genoeg

verschillende landen.

virtuositeit voor de vijf ensembleleden in

Waar het repertoire eerst alleen

de bewerking van ensemblelid María

renaissancemuziek omvatte, horen er

Martínez Ayerza, boven op het technisch

nu zelfs speciaal voor het consort

vernuft en de zeer snelle noten en trillers

geschreven werken bij van heden-

die Bach al aan de variaties meegaf. De

daagse componisten, zoals het experi-

heldere en warme klank van Seldom

J.S. BACH GOLDBERG VARIATIONS SELDOM SENE BRILLIANT CLASSICS 5028421955919 VKZ.NL/17552

PODIUM

CO N CE R T G E B O UW

VARIËTEIT IN DE Door Paul Janssen

Als de naam Concertgebouw valt gaat het vrijwel direct over de beroemde Grote Zaal, maar het is vooral de Kleine Zaal waar zowel gevestigde als aankomende musici en vocalisten over spreken. Ze komen er graag. Vandaar dat de Kleine Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw ook in oktober een mooie mix brengt van aanstormend talent en bekende grootheden. Zo’n bekende grootheid is de Nederlandse bariton Thomas Oliemans. Op 10 oktober keert hij na zijn veelgeprezen Schubertconcerten terug naar de Kleine Zaal en geeft hij met meesterbegeleider Malcolm Martineau een recital rond het leed van de liefde. De treurigste liederen van Gustav Mahler en het liefdespessimisme van de Fransman Henri Duparc klinken bij Oliemans doorgaans alsof hij het allemaal zelf beleefd heeft en uit zijn eigen dagboek zingt. ‘Ik probeer mij nages’, zei de man die inmiddels over de hele wereld van operahuis naar operahuis reist al eens. ‘Ik vind het bijvoorbeeld geweldig hoe Mahler de grenzen van de romantische wereld opzocht. Hij pakte de thema’s van Schubert en Schumann en rekte die op naar de symfoni-

Foto: @Támas Pálfalvi

zoveel mogelijk in te leven in de perso-

Tamás Pálfalvi

KLEINE ZAAL tisten van deze tijd’ genoemd en hij geldt als een ware ambassadeur voor het instrument. En voor zijn vaderland. Vandaar dat hij naast de Acht improvisaties

Een mix van aanstormend talent en bekende grootheden

op Hongaarse boerenliederen van Bartók ook een nieuw werk van Peter Eötvös speelt. Ondertussen vergeet hij ook de klassiekers niet, met onder meer werk van Albinoni. De pianoliefhebbers kunnen vooral 17

sche wereld. Hij bracht ze bovendien

nismaken met de jonge Hongaarse

oktober in de agenda zetten. Dan komt

naar het begin van de twintigste eeuw. Ik

trompettist Tamás Pálfalvi. Op 4 okto-

de aanstormende grootheid en Siberi-

ben ooit begonnen met vioolspelen. Ik

ber geeft hij, begeleid door Marcell

sche winnaar van de Tsjaikovski Com-

heb in orkesten gespeeld en hield altijd

Szabó een recital in het kader van de

petitie 2015 Dmitry Masleev naar de

al van Mahlers grote gebaar. Toen ik mijn

Rising Starsconcerten. Hij is een van de

Kleine Zaal. Het recital vindt plaats in

stem en het lied ontdekte vond ik dat-

solisten die door de belangrijkste con-

samenwerking met de prestigieuze

zelfde gebaar in Mahlers liederen.’

certzalen in Europa zijn geselecteerd

serie Meesterpianisten en is er om de

Het mooie van de programmering van

voor een tournee. Die selectie dankt de

grootste meesters van de nabije toe-

de Kleine Zaal is de enorme variëteit. Zo

25-jarige trompettist uiteraard aan zijn

komst vast aan het publiek voor te

kan het publiek een paar dagen voor het

exceptionele talent. Hij wordt al ‘een van

stellen. Masleev komt met een origi-

liedrecital van Thomas Oliemans ken-

de creatiefste en innovatiefste trompet-

neel programma en combineert de Vier Impromptus D899 van Schubert met de zelden live gehoorde Achttien stukken op. 72 van Tsjaikovski. Een mooie combinatie die vooral de romantische kant laat horen van deze musicus, die overal binnengehaald wordt als een van de grootste pianisten van de toekomst. En dat is het mooie van de Kleine Zaal van het Concertgebouw: er klinkt niet alleen de stand van de muziekgeschiedenis, er wordt ook muziekgeschiede-

Foto: Marco Borggreve

Foto: Alikhan Photography

nis geschreven.

Dmitry Masleev

Thomas Oliemans

CONCERTGEBOUW, KLEINE ZAAL • 4/10 TAMÁS PÁLFALVI • 10/10 THOMAS OLIEMANS • 17/10 DMITRY MASLEEV WWW.CONCERTGEBOUW.NL

INTERVIEW

Countertenor Maarten Engeltjes opent op 1 oktober de serie Oude Muziek 2017-2018 van het Muziekgebouw aan ’t IJ, samen met zijn gloednieuwe barokensemble PRJCT Amsterdam. Een mooie start van een veelbelovende samenwerking.

M A A R TE N E N G E LTJ E S

OUDE MUZIEK AAN ’T IJ Door Noortje Zanen

PRJCT Amsterdam: gloednieuw barokensemble

Het nieuwe ensemble van de succes-

van Thomése proberen we deze acht-

volle Nederlandse countertenor past

tiende-eeuwse compositie dichter bij

perfect bij het profiel van de serie Oude

onze eigen tijd te brengen”, legt Engeltjes

Muziek, een reeks van twaalf concerten

uit. “Beide kunstwerken gaan over het-

met de vernieuwendste, spraakmakend-

zelfde thema: het verlies van een kind en

ste en avontuurlijkste oudemuzieken-

de daarbij behorende complexe emoties.

sembles van dit moment. Met musici en

Pergolesi’s krachtige muziek krijgt tijdens

ensembles als Pierre Hantaï, Ton Koop-

ons concert een andere lading dankzij de

man, Holland Baroque en Concerto

aangrijpende woorden van Thomése.

Copenhagen bevindt Maarten Engeltjes

Voor de volgende projecten zal ik ook

zich in goed gezelschap, maar dat is voor

weer verrassende programma’s beden-

hem beslist geen unicum. Dat hij dit keer

ken. Ik ben bijvoorbeeld bezig met een

optreedt met een ensemble dat hij hele-

laagdrempelig concert in Felix Meritis

maal zelf heeft opgericht is wél uniek.

met lange tafels, wijn en barokhits. Maar ik ben niet geïnteresseerd in oppervlak-

Maarten Engeltjes: “Mijn ensemble is

kige cross-overprojecten. De vorm moet

bedoeld voor talentvolle, net afgestu-

altijd de inhoud volgen, dat vind ik heel

deerde musici die dankzij PRJCT Amster-

belangrijk.”

dam de kans krijgen om samen te werken met vooraanstaande internationale

Maarten Engeltjes wil met PRJCT Amster-

barokmusici. De afgelopen jaren heb ik

dam een breder publiek bereiken. “Er zijn

fantastische musici om me heen verza-

zoveel mensen die de concertzaal nog

meld en die willen allemaal graag een

niet weten te vinden, ik wil dat graag ver-

keer met mijn ensemble samenwerken.

anderen. Door bekende en onbekende

Voor het eerste project heb ik de Itali-

werken op een frisse manier te presen-

aanse dirigent en violist Riccardo Minasi

teren hoop ik nieuw publiek te trekken

weten te strikken, daar ben ik trots op! Al

zonder dat ik het bestaande publiek

heb ik gemerkt dat deze viervoudig Echo

afschrik. In het Muziekgebouw aan ’t IJ

Klassikwinnaar in Nederland nog relatief

kunnen we in ieder geval nog vaker

onbekend is. Riccardo voelt de Italiaanse

terecht, want de organisatie heeft zich

muziek van Pergolesi en Vivaldi zeer goed

voor twee jaar aan mijn ensemble ver-

aan, dat idioom zit in zijn bloed. Zijn

bonden als partner. En dat terwijl onze

expertise en passie kan hij straks over-

eerste tournee pas eind september van

brengen op de nieuwe generatie musici.

start gaat. Dat is veelbelovend!”

Het is mijn streven om jaarlijks twee à drie van dit soort projecten te organiseren, met steeds een andere muzikale leider van internationale allure en met concerten in binnen- en buitenland.” Foto: www.maartenengeltjes.com

In het eerste programma, dat behalve in Nederland ook zal klinken in prestigieuze concertzalen in Parijs en Lyon, staat het Stabat Mater van Pergolesi centraal, met als solisten de Britse sopraan Rosemary Joshua en Maarten Engeltjes zelf. PRJCT Amsterdam presenteert deze bekende compositie op een originele manier. “Door deze troostrijke muziek te koppelen aan het wonderschone boek Schaduwkind

HOOGTEPUNTEN SERIE OUDE MUZIEK 2017-2018 • 1/10 PRJCT AMSTERDAM • 14/10 CAPPELLA DE LA TORRE + RIAS KAMMERCHOR, INCLUSIEF COLLEGE • 15/11 GRAINDELAVOIX • 13/12 ENSEMBLE CORRESPONDANCE, INCLUSIEF COLLEGE • 20/1 ENSEMBLE ZEFIRO • 3/3 AKADEMIE FÜR ALTE MUSIK + JEAN-GUIHEN QUEYRAS • 30/3 CONCERTO COPENHAGEN WWW.MUZIEKGEBOUW.NL/OUDEMUZIEK

INTERVIEW

BARBA R A HA N NI GA N

CRAZY GIRL CRAZY

Foto: Musacchio & Ianniello

Door Hein van Eekert

Erdgeist: zo heette een van de twee

op de grond staan en het verbonden zijn

stukken van Frank Wedekind waarin de

met de realiteit. Maar er is ook het ele-

In Alban Bergs opera Lulu maakt een

jonge vrouw Lulu voorkomt. Lulu wordt

ment geest: dat van de vrije vlucht.”

schilder een portret van de

als jong meisje door de rijpere man

De spectaculair getalenteerde Hanni-

fascinerende, mysterieuze Lulu.

Doktor Schön van de straat geplukt.

gan is als zangeres een ervaren vertolk-

Barbara Hannigan, dirigent en

Mannen en vrouwen begeren haar. Com-

ster van Bergs Lulu. Nu brengt ze als

sopraan, brengt met ensemble

ponist Alban Berg, die een opera over

dirigent met orkest Ludwig een cd uit

Ludwig de cd Crazy Girl Crazy uit

Lulu maakte, noemde haar het liefst

met daarop de suite die de componist

waarop Lulu in muziek wordt

‘Erdgeist’. Dirigent en sopraan Barbara

aan de opera onttrok. De vocale solo’s

geschilderd: als de aardgeest die ze

Hannigan weet waarom. “Er zit het

in de suite zingt ze zelf. Eromheen

voor alles is.

element aarde in: het met beide benen

staan Luciano Berio’s Sequenza III – een

Binnen die stereotypen werden musicals

– en een suite uit George Gershwins

gestructureerd, maar Gershwin gaat in

musical Girl Crazy. Gedrieën geven de

zijn muziek aan die formule voorbij.”

stukken een rijk geschakeerd beeld van

Hannigan wijst erop dat de opera van

‘aardgeest’ Lulu, in diverse fasen van

Berg is opgebouwd als een spiegel:

haar zijn.

“Gebeurtenissen in het verhaal komen

Hannigan dirigeert met de ervaring van

later in omgekeerde vorm terug. Ik wilde

een zingende actrice die het karakter

die compositietechniek ook in de Gersh-

‘geleefd’ heeft. Op de ochtend van het

win gebruiken: de Lulu-suite eindigt met

interview voelt ze in haar botten en

de woorden van gravin Geschwitz, en

spieren de voorstelling van Debussy’s

daarmee laten we de suite van Girl Crazy

Pelléas et Mélisande nog die ze de

beginnen. Die vloeit dan door naar het

avond ervoor heeft gezongen. Geeft het

einde en tot aan I Got Rythm, dat eigen-

vertolken van Lulu haar als dirigent

lijk weer Lulu als danseres uitbeeldt. De

specifieke inzichten in het dirigeren van

dans die niet lijkt te stoppen. De muziek

de suite? Hannigan denkt van wel, maar

is wild, maar nooit hysterisch, want Lulu

ze wijst erop dat ze ook als musicus de

heeft altijd een soort chaotische con-

fascinerende toonreeksen en de struc-

trole over de dingen om haar heen. Er is

tuur van de muziek voor de rest van

een vrijheid in die muziek.”

haar leven zou kunnen bestuderen en

En zo maakt Barbara Hannigan met

analyseren. Het werken met grote regis-

Ludwig op de cd Crazy Girl Crazy een

seurs heeft haar echter een dramatur-

nieuw portret van Lulu: van haar vertwij-

gisch perspectief gegeven: “Ik hoor de woorden en de kleur en de spanning in de stemmen. Ik vertel de leden van Ludwig dat een frase voor hen mis-

Foto: Ede Haas

scène voor zangstem en instrumenten

felde jeugd tot aan haar dood, waarna ze als vrije geest alsnog aan het eind staat te dansen.

schien gemakkelijk speelbaar is, maar voor de zanger moeilijk om te zingen en vraag hun dan om zich dat in te beelden als ze spelen.”

cd de muzikale verbeelding van de jonge Lulu vóór die ervaring. De suite uit Girl Crazy belicht een ander

Een nieuw portret van Lulu

aspect: “Berg en Gershwin hebben elkaar in 1928 in Wenen ontmoet in de tijd dat

CRAZY GIRL CRAZY 4 DECEMBER CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM WWW.CONCERTGEBOUW.NL

Berg aan het schrijven was aan Lulu en Gershwin zou gaan beginnen aan Girl Crazy. Hoewel Gershwin ze tot aan Porgy and Bess op een speelsere manier

Wat Hannigan opviel aan Lulu is dat ze in

gestalte geeft, zijn de thema’s in de wer-

de opera zegt dat ze in haar jeugd het

ken dezelfde: wie heeft er een gebroken

grote geluk had om een paar maanden in

hart en wie krijgt het meisje? Wie wint en

het ziekenhuis terecht te komen. “Wie

wie staat aan het einde nog te dansen?

noemt dat nu een geluk? Ze zegt dat ze in

Daarom wilde ik een dramaturgisch ver-

die maanden onttrokken was aan het oog

band leggen tussen Lulu en Girl Crazy.”

van de mannen. Zo kon ze in contact

Aspecten van het personage van Lulu

komen met haar eigen instinct. Ze kreeg

duiken op in Girl Crazy: “Tijdens de

zelfkennis en kon niet meer gemanipu-

wereldpremière speelde Ethel Merman de

leerd worden.” Berio’s Sequenza III is op de

vamp en Ginger Rogers was de ingénue: de stereotypes in musicals voor vrouwen. De vamp rookt en drinkt, is grappig en de ingénue was de romantische hoofdrol-

BERG, GERSHWIN, BERIO CRAZY GIRL CRAZY LUDWIG ORCHESTRA O.L.V. BARBARA HANNIGAN (SOPRAAN) ALPHA 3760014192937 (CD+DVD) VKZ.NL/17553

speelster die veel onschuldiger was.

LABELPORTRET

B IS RE CO RD S

EEN GROOTS LABEL Door Simone Leuven

Over de doelen van BIS Records

minst indrukwekkend. Elk album dat ooit

spreekt oprichter Robert von Bahr nog

is gemaakt blijft beschikbaar, niets

altijd vol trots en passie. En dat is niet

wordt verwijderd – een unieke kwaliteit

zonder reden: het label kan met recht

voor een groot label. Het repertoire is

groots genoemd worden.

met de jaren ook omvangrijk geworden:

‘We zijn omnivoren’

“We zijn omnivoren,” zegt Von Bahr, Dit jaar is goed begonnen voor het

“maar we hebben een speciale affiniteit

Zweedse BIS Records. In januari werd het

met barokmuziek, gespeeld op histori-

dat dit een significante stap voorwaarts

in 1973 opgerichte label door de jury van

sche instrumenten, en met heden-

is voor BIS, in het gebied van Outhere.”

de International Classical Music Awards

daagse muziek.” Zo is een persoonlijke

(ICMA) uitgeroepen tot label van het jaar.

favoriet van Von Bahr het album Nordic

Groots presteert BIS ook met waar-

Daarnaast werden maar liefst twee

Spell, met drie meesterwerken voor

heidsgetrouw geluid van hoge kwaliteit

producties genomineerd voor de BBC

dwarsfluit, uitgevoerd door Sharon

op Super Audio-cd’s, waar het label als

Music Magazine Awards, waaronder het

Bezaly - Bahr gaf zelf de compositieop-

een van de eerste mee ging werken en

album met de Derde, Zesde en Zevende

drachten en betaalde die uit eigen zak.

waarvan het nu ’s werelds grootste

symfonie van Sibelius door het Min-

BIS lanceerde zelfs de internationale

producent is. Het is een genot om te

nesota Orchestra onder leiding van

carrières van componisten als Schnittke

luisteren naar opnames die zo transpa-

Osmo Vänskä, een dirigent die door BIS is

en Allan Pettersson. Het label staat ook

rant zijn dat allerlei details hoorbaar

ontdekt. “We zijn er bijzonder trots op om

bekend om de zogeheten ‘BIS Editions’,

blijven. Dat belooft wat voor de nieuwe

nieuwe en buitengewoon getalenteerde

zoals de Sibelius Edition met werkelijk

cd’s van sopraan Emma Kirkby met

artiesten te ontdekken en ze te helpen

alle muziek van Sibelius op maar liefst

muziek van onder anderen Dowland, en

met het bereiken van de positie die ze

68 cd’s. Sinds juli distribueert de pro-

van Christian Poltéra en Ronald Brauti-

verdienen,” aldus Von Bahr over dit

ductie- en opnamegroep Outhere Music

gam met werken voor cello en piano van

belangrijke streven. BIS trekt ook geves-

albums van BIS in de Benelux en Frank-

Mendelssohn.

tigde artiesten aan, zoals violist Vadim

rijk. “Ik ben altijd een fervent bewonder-

Gluzman en het Chiaroscuro Quartet, die

aar geweest van Outhere en oprichter

Voor de toekomst spreekt Von Bahr de

dit najaar in Nederland zullen optreden.

Charles Adriaenssen, een man die ik

wens uit om met BIS de grootse doelen

enorm respecteer, op professioneel en

te kunnen blijven vervullen. Het ant-

BIS valt dan ook niet voor niets in de

persoonlijk gebied, met zijn diepgaande

woord hierop kan alleen maar zijn, zoals

prijzen. Het label is groots in de beide

begrip van en passie voor muziek,” zegt

de naam al zegt: bis, bis!

betekenissen van het woord. Met meer

Von Bahr. “Toen de kans om samen te

dan 1900 titels is de catalogus op z’n

werken ontstond, was ik erg blij. Ik denk

WWW.BIS.SE

SPECIAL

J O NA S K AU FMAN N

L’OPÉRA MAGNIFIQUE! Door Benjamin Rous

Op zijn nieuwste cd L’Opéra richt Jonas Kaufmann zich op repertoire dat hem zeer na aan het hart ligt: de negentiende-eeuwse Franse opera. Het is muziek die kracht, emotie en elegantie met elkaar verbindt, kwaliteiten die ook de stem van Kaufmann in overvloed heeft. Er is weinig wat Jonas Kaufmann niet lijkt te kunnen. Zijn recente roldebuut in Verdi’s Otello kon rekenen op juichende recensies, maar ook zijn vertolkingen van Wagnerrollen en het Italiaanse verismo-repertoire blijven het publiek in vervoering brengen. Op deze cd viert Kaufmann de glorietijd van de Franse romantische opera, repertoire dat hij vaak en met liefde zingt. Mooi bijkomend

Foto’s: Gregor Hohenberg/Sony Classical

feit is de sterke invloed van de Duitse

cultuur op de Franse muziekwereld in deze periode: in Duitsland geboren componisten als Meyerbeer en Offenbach waren mateloos populair, en veel Franse operacomponisten putten inspiratie uit de Duitse literatuur, in het bijzonder Goethe. Die Frans-Duitse culturele band wordt op deze cd natuurlijk in de eerste plaats perfect belichaamd door Jonas Kaufmann zelf, maar ook door het het schitterend spelende Bayerisches Staatsorchester onder leiding

De glorietijd van de Franse romantische opera lange rol, maar hij vereist zowel heroïek als lyriek, en rotsvaste hoge noten. Een rol die Kaufmann op het lijf geschreven is, zou je zeggen. In 2012 zou hij aan de Royal Opera in Londen dan ook zijn roldebuut als Énée maken, maar een keelinfectie dwong hem af te zeggen. De laatste aria van de cd, Inutiles regrets! Je dois quitter Carthage!, uit de laatste akte Les Troyens laat horen wat de wereld toen gemist heeft, en doet inderdaad vermoeden dat Kaufmann een gedroomde Énée is. Het zou bijna een misdaad tegen de operakunst zijn als hij deze rol binnenkort niet alsnog toevoegt aan zijn repertoire.

dynamische bereik is schijnbaar grenzeloos. Luister eens naar de extreem zachte van de Fransman Bertrand de Billy, die

hoge noten in Merci, doux crépuscule! uit

uitblinkt in dit repertoire.

Berlioz’ La Damnation de Faust: hondsmoeilijk te zingen, maar hoe gemakkelijk

Kaufmann heeft op de cd overwegend

– en vooral hoe prachtig – doet Kauf-

gekozen voor rollen uit opera’s die hij ook

mann dat! En hij betoont zich ook hier

op het toneel heeft gezongen. Wilhelm

weer een communicatief duopartner. In

Meister uit Ambroise Thomas’ Mignon

een verrassend subtiele en tedere uitvoe-

was in 2001 zijn eerste grote Franse rol

ring van het beroemde Parelvissersduet

op het operatoneel. Als de getormen-

wordt hij terzijde gestaan door de gewel-

teerde Werther maakte hij in 2010 zijn

dige Franse bariton Ludovic Tézier, en de

debuut in het hol van de leeuw, aan de

Bulgaarse prachtsopraan Sonya Yon-

Parijse Opéra, en Don José uit Carmen is

cheva voegt zich bij hem voor twee scè-

een van zijn absolute paraderollen

nes uit Massenets Manon, waaronder het

geworden. Er zijn weinig zangers die zo

bijzonder sensuele verleidingsduet uit de

intens in zang en spel laten zien hoe de

derde akte.

soldaat afglijdt tot geobsedeerde en uiteindelijk moorddadige waanzin. De

Énée in Berlioz’ Les Troyens is ongetwij-

controle die Kaufmann over zijn stem

feld een van de zwaarste rollen in het

heeft blijft verbazingwekkend: van fluis-

tenorrepertoire, het Franse equivalent

terzacht tot indrukwekkend forte, zijn

van Otello. Niet alleen is het een erg

BIZET, GOUNOD e.a. L’OPÉRA

JONAS KAUFMANN, BAYERISCHES STAATSORCHESTER O.L.V. BERTRAND DE BILLY SONY 889853907625 VKZ.NL/17555 SONY 0889853908325 (DELUXE) VKZ.NL/17556

Nieuwe releases op Brilliant Classics 160CD

Haydn Edition

95510BC 95594BC

85CD

Beethoven

Complete Edition GESAMTWERK • L'OEUVRE INTÉGRALE

Nieuwe releases

op Berlin Classics en Piano Classics

Sebastian Knauer

Erik Bosgraaf Dmitry Sinkovsky

Debussy

Complete music for piano solo

Christopher Devine

www.brilliantclassics.com

PCL0127

Telemann

Trio Sonatas

PCL0130

0301006BC

030076BC

Bach & Sons 2

Zurcher Kammerorchester

Alkan

12 Etudes Op.35

Mark Viner

INTERVIEW

E RIK B OS G R A AF

TELEMANN VERVEELT NOOIT Door Noortje Zanen

projectie is, maar ik hoor in Telemanns muziek het onbevangen enthousiasme van een kind. De gretigheid waarmee een kind een instrument bespeelt of in een

‘Telemann daagt de musicus uit’

Foto: Anna van Kooij

appel bijt is aanstekelijk. Helaas raken veel professionele musici die gretigheid kwijt als ze ouder worden. Maar Telemann

vergelijk het weleens met toneelstukken

heeft die speelse gretigheid nooit verlo-

die uit één monoloog bestaan: de beper-

ren. Volgens mij heeft hij alleen maar

king is de uitdaging. We hebben samen

zoveel muziek kunnen schrijven omdat hij

gezocht naar verschillende klankkleuren

er plezier in had. Zijn muziek is toegankelijk

en we reageren op elkaars improvisaties.

Blokfluitvirtuoos Erik Bosgraaf is fan

en spreekt tot het hart, meer dan bijvoor-

Eigenlijk voeren we gewoon een gesprek:

van Telemann en dat is geen geheim:

beeld de muziek van Bach. Helaas

we praten met elkaar, we zingen met

hij heeft al vijf cd’s opgenomen met

bestaat er nog altijd het vooroordeel dat

elkaar en af en toe gaan we samen dan-

blokfluitmuziek van deze achttiende-

Telemanns muziek te simpel is. Daar ben

sen.” Dankzij de muziek van Telemann en

eeuwse topcomponist. Na de

ik het niet mee eens: Telemann daagt de

de dialoog tussen Bosgraaf en Sinkovsky

fantasia’s, sonates, concerten en

musicus juist uit. Op papier lijkt zijn muziek

komen alle onderwerpen en emoties vol

dubbelconcerten zijn nu de triosonates

vrij eenvoudig, maar het is natuurlijk wel

overgave aan bod.

aan de beurt. Telemann verveelt nooit.

de bedoeling dat je er iets moois en interessants van maakt. Er is veel ruimte voor

Toen Telemann nog leefde was hij veel

eigen improvisatie, bijvoorbeeld voor

beroemder dan Bach. Hij componeerde

versieringen in de langzame delen, maar je

ontzettend veel muziek in verschillende

moet wel weten hoe je dat moet doen. Je

stijlen en genres en hield daarbij altijd

moet de taal van Telemann leren kennen!”

rekening met de smaak van het publiek.

De Russische violist Dmitry Sinkovsky is

Geen wonder dat hij zo geliefd was bij zijn

net zo enthousiast als Bosgraaf: “Tele-

tijdgenoten. In de eeuwen na zijn dood

mann is altijd goed. Die man heeft nooit

werden hem echter oppervlakkigheid en

één slechte noot geschreven”, aldus een

gebrek aan een duidelijke eigen muzikale

citaat van de violist in het cd-boekje. Een

stijl verweten. Gelukkig heeft de sublieme

jaar geleden namen ze – samen met

muziek van Bach niet tot gevolg gehad dat

cellist Balázs Máté en klaveciniste Alexan-

we Telemann vergeten zijn: tegenwoordig

dra Koreneva - alle vijf triosonates voor

wordt zijn muziek weer op waarde

blokfluit, viool en continuo op. Bosgraaf:

geschat. En omdat het precies 250 jaar

“Op papier lijkt het een extreem saai

geleden is dat hij overleed is het nu zelfs

programma. We spelen muziek van

Telemannjaar. Toch heeft deze geweldige

slechts één componist voor steeds

componist volgens Erik Bosgraaf nog

dezelfde bezetting. Maar dat vind ik juist

steeds last van een imagoprobleem.

zo interessant, want hoe voorkom je nu

Bosgraaf: “Ik weet dat het romantische

dat alle sonates hetzelfde gaan klinken? Ik

WWW.ERIKBOSGRAAF.COM

TELEMANN TRIO SONATAS

ERIK BOSGRAAF, DMITRY SINKOVSKY BRILLIANT CLASSICS 0885470010069 VKZ.NL/17565

INTERVIEW

N OA WILD S CH U T

EEN NIEUWE KLEUR IN DE MUZIEKWERELD Door Paul Janssen

Nederland is een goede voedingsbodem voor internationaal aansprekende vioolsolisten. En dat zal nog wel even zo blijven. Vooral nu de jongste loot aan de stam zich officieel op de cd-markt heeft gemeld, want het sprankelende cd-debuut van Noa Wildschut is meer dan veelbelovend. Ze is pas zestien jaar, maar ze legt volgens haar oom, collega en begeleider Yoram Ish-Hurwitz een enorme diepte aan de dag. “Ze is jong en enthousiast, maar ze heeft een enorme intensiteit als ze speelt. Heel inspirerend”, vindt de pianist. “Ondanks haar leeftijd klinkt haar spel enorm rijp. Ze is echt een nieuwe kleur in de muziekwereld.” Yoram Ish-Hurwitz begeleidt Noa Wildschut op haar officiële Foto’s: Marco Borggreve

cd-debuut in Mozarts Sonate

nr. 32 in Bes-groot, KV 454. Al is begeleiden een te bescheiden woord. Het is een intens samenspel, een verhaal dat door de piano en de viool als gelijkwaardige vertellers gepresenteerd wordt. “Ik ken Yoram al mijn hele leven”, zegt Noa over de muzikale band. “We

zijn pas serieus samen gaan spelen toen

Een goede keus, zo lijkt het. Want hoe-

tuur aan het vioolconcert te geven.

ik een jaar of twaalf was, maar we zijn

wel de lichtheid en het plezier de gehele

Samen met componist Max Knigge

echt familie. We begrijpen elkaar direct

cd aanwezig zijn, klinkt het vioolconcert

creëerde ze eigen cadensen voor alle

en hebben vergelijkbare ideeën. Hij is

uitbundiger dan de sonate. Alsof ze de

delen. “Zo ging het in de tijd van Mozart

een enorme steun voor mij.”

extraverte Mozart en de meer in zichzelf

ook”, zegt ze beslist. “De cadensen

Dat speelplezier is er ook in Mozarts

gekeerde Mozart op één cd heeft willen

waren het moment om een eigen draai

Vijfde vioolconcert, waarmee de cd

vangen. En zoals vaststond dat ze

aan het werk te geven. Die gewoonte wil

opent. “Mozarts Vijfde vioolconcert

Mozarts sonate met haar oom op zou

ik laten herleven.”

bevat zoveel humor”, verklaart de jonge

nemen, stond het voor haar vast dat

violiste haar keuze. “Het is bijna een soort

Gordan Nikolic en het Nederlands

opera met allemaal verschillende karak-

Kamerorkest een aandeel zouden leve-

ters. Mozart vertelt echt een verhaal.”

ren in haar vertolking van het vioolconcert. “Ik voel een enorme klik met Gor-

Op dertienjarige leeftijd werd Noa Wild-

dan. Heel inspirerend. We hebben ook

schut al benaderd door Warner Classics,

heel veel plezier gehad tijdens de

maar pas toen ze vijftien was voelde ze

opname.”

zich sterk genoeg om de wereld van de

Toch is het niet alleen het jeugdige elan

klassieke muziek ook op cd te betreden.

dat deze cd onderscheidt van de vele

Dat haar eerste cd een Mozart-cd zou

andere opnamen. Noa Wildschut heeft

worden, stond eigenlijk al vast. Ze draagt

het lef gehad om direct een eigen signa-

NOA WILDSCHUT 21 OKTOBER CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM WWW.CONCERTGEBOUW.NL

Mozart in haar hart sinds ze op negen jarige leeftijd de internationale aandacht op zich vestigde door met haar vertolking van het Tweede vioolconcert de Louis Spohr Competitie in Weimar te winnen. “Ik voel me erg door Mozart aangetrokken. Mozart beschouw ik als een apart en eigenzinnig figuur vol humor. Dat zit ook in zijn muziek. En ik wilde graag verschillende kanten van mijzelf en Mozart laten horen. Vandaar dat ik een concert naast een sonate heb gezet. Orkestmuziek

‘Mozart vertelt echt een verhaal’

MOZART SONATA KV 454 e.a.

NOA WILDSCHUT, YORAM ISH-HURWITZ, NETHERLANDS CHAMBER ORCHESTRA O.L.V. GORDAN NIKOLIC (VIOOL) WARNER 0190295828431 VKZ.NL/17559

naast kamermuziek.”

INTERVIEW

NIM RO D B O RE NS TE IN

SCHOONHEID EN PERFECTIE Door Gerard Scheltens

gevoel zijn onontbeerlijk. Verbeelding en

‘eerste echte symfonie’. De ‘oerknal’ uit

vakmanschap gaan hand in hand.”

zich in het eerste deel, maar in het vloei-

Borenstein begon al vroeg muziek te

ende verdere verloop is de sfeer vooral

Hij werd in Tel Aviv geboren, groeide

leren. “Toen ik als peuter een openlucht-

sereen, zeker in het tweede deel,

op in Parijs en woont in Londen. In

concert hoorde bleef ik een uur lang

Peace, dat, zegt Borenstein,”vele diep

Nederland kennen we hem nauwelijks,

stokstijf staan. Dat wilde ik ook!” De

menselijke gevoelens en verlangens wil

maar de Israëlische componist

kleine Nimrod bedacht zijn eigen

oproepen.”

Nimrod Borenstein (1969) heeft

If you will it, it is no dream is een uitspraak

zeventig opusnummers op zijn naam.

van Theodor Herzl, de denker die aan de

Hoogste tijd voor een kennismaking. Chandos brengt een cd uit met drie

Verbeelding en vakmanschap

basis stond van de Joodse staat. Voor Borenstein betekent die titel nog veel meer: elk menselijk ideaal wordt wer-

orkestwerken van Nimrod Borenstein,

kelijkheid als de wil maar sterk genoeg

gespeeld door het Oxford Philharmonic

is. Van die humane boodschap is het

Orchestra onder Vladimir Ashkenazy, die

systeem: hij ontdekte dat je twaalf-

werk van deze interessante componist

zich heeft ontpopt als een voorvechter

toonsreeksen kon maken. “Maar toen

doordrenkt.

van Borensteins muziek.

hoorde ik dat een zekere Arnold Schön-

Zijn werk staat ver af van het gebruikelijke

berg me al voor was geweest,” lacht hij,

begrip ‘eigentijdse muziek’. Past het

“dus ik moest iets anders verzinnen.”

woord eclectisch? Postmodern? Zulke

Later ging hij viool studeren bij Itzhak

etiketten zeggen hem weinig. “Ik vind mijn

Rashkovsky in Londen.

muziek moeilijk te beschrijven”, aarzelt

Zijn vioolervaring speelt een belangrijke

Borenstein, waarna hij enthousiast

rol bij het vioolconcert uit 2014. Hij

verdergaat met een beschrijving van zijn

schreef het voor Dmitry Sitkovetsky,

muziek. “Ik verwijs naar muziek uit alle

maar op de Chandos-cd is Irmina Trynkos

tijden en windstreken. Ik ben geen revolu-

de soliste. “Met haar heb ik vaak

tionair en gebruik alles wat de muziekge-

gewerkt,” zegt Borenstein, “zij kent mijn

schiedenis biedt, maar niet uit nostalgie

muziek even goed als Ashkenazy.” ‘Multi-

naar het verleden. Tonaal, atonaal, dat

melodisch’ noemt hij de meerstemmig-

zijn maar technieken die onbelangrijk zijn

heid die dit concert kenmerkt. Van de vier

voor wat je eigenlijk wil zeggen. Bij het

delen valt vooral het derde, een adagio,

componeren vind ik het werken met

op door de ruimtelijke atmosfeer. “Het

contrasten essentieel. Mij gaat het om

licht van het Finse landschap”, vindt de

schoonheid en perfectie, ik wil iets

componist zelf.

nieuws maken, in mijn eigen persoonlijke

In The Big Bang and Creation of the Uni-

stijl. Ik gebruik mijn volle intellect en werk

verse toont Borenstein zich een meester

heel methodisch, maar inspiratie en

in instrumentatie. Hij noemt het zijn

BORENSTEIN VIOLIN CONCERTO e.a.

IRMINA TRYNKOS, OXFORD PHILHARMONIC ORCHESTRA O.L.V. VLADIMIR ASHKENAZY CHANDOS 0095115520925 (SACD) VKZ.NL/17554

SPECIAL

E VG E N Y KIS SIN

WONDERBAARLIJK PIANIST Door Eddie Vetter

Na een kwarteeuw is Evgeny Kissin teruggekeerd naar Deutsche Grammophon. Als eerste is een dubbel-cd uitgebracht met zes van Beethovens populairste werken, in de afgelopen elf jaar live opgenomen in concertzalen van Seoul tot Amsterdam. Het is de persoonlijke keuze van een wonderbaarlijke pianist die zich reeds als tiener manifesteerde als klavierleeuw. Evgeny Kissin (45) heeft de tijd rijp gevonden om zijn autobiografie te publiceren. In de pas verschenen Memoirs and reflections blijven de luiken grotendeels gesloten als het gaat om zijn privéleven. Zelfs het huwelijk met een jeugdvriendin, eerder dit over zijn passie voor filosofie, poëzie en uiteraard muziek, en geeft hij enig inzicht in zijn jeugd in de voormalige Sovjet-Unie. Zijn vader was ingenieur, zijn moeder pianolerares. Toen zijn zusje Alla op de piano Bach speelde, humde hij als baby van elf maanden de melodie vrolijk mee. Hij was tweeënhalf jaar toen hij alles wat hij hoorde al kon naspelen op de piano, zes jaar toen hij ging studeren aan de gerenommeerde Gnessin Staatsacademie voor Muziek, en twaalf toen zijn eerste opname verscheen. Reeds als tiener trad hij op met de grootste dirigenten, zoals Valery Gergiev en Herbert von Karajan. Wie bij zijn Amsterdamse debuut in 1988

Foto: Deutsche Grammophon/Johann Sebastian Hänel

jaar, blijft onvermeld. Wel vertelt Kissin

aanwezig was, zag hem als een zombie

de hele familie, inclusief Anna Kantor, in

de lange trap van het Concertgebouw

1991 in New York te blijven. Later werd

afdalen, met een wilde krullenbol waarin,

Londen de standplaats.

zoals een recensent schreef, gemakkelijk

In de loop der jaren is het wonder geble-

een potlood zoek kon raken. Zijn moeder

ven. Kissin heeft weleens gezegd dat hij

en zijn pianolerares Anna Kantor waakten

lang tegen Beethoven had opgezien, niet

als hellehonden over het wonderkind. Dat

omdat hij niet van hem zou houden, maar

is lange tijd zo gebleven, terwijl de krullen-

omdat hij zich afvroeg of hij hem op een

bol steeds meer neigde naar een Beetho-

overtuigende wijze kon uitvoeren. Inmid-

venkapsel. Ondanks de wereldvreemde

dels is Beethoven in zijn genen gaan

uitstraling, alleen met zijn magistrale

zitten, zoals te horen is op de dubbel-cd

niet te spreken over de laatste pianoso-

pianospel, veroverde hij de wereld. Na een

met onder meer de Mondschein, de

nate opus 111, die aandoet als een intense

tournee door de Verenigde Staten besloot

Appassionata en Les adieux, om nog maar

meditatie waarin de tijd lijkt stil te staan.

Spannend van a tot z

Het spel is spannend van a tot z, met raak getroffen dramatische contrasten en een briljante techniek, volledig in dienst van de muziek. Dit is nu echt toveren met klank. Zo stijf als hij zich op een afstand van de vleugel beweegt, zo soepel gaan zijn vingers over de toetsen. Sommigen verwijten Kissin de laatste tijd een zekere excentriciteit, vooral in de dynamiek, maar hij bereikt een ongelooflijke sonoriteit met ongekende extremen tussen fluweelzacht en donderend hard. Zelfs dreunende bassen zingen in zijn handen. Gedreven, vol passie, met een maximum aan poĂŤtische zeggingskracht: Evgeny Kissin is en blijft een wonderbaarlijke pianist.

BEETHOVEN PIANO SONATAS, 32 VARIATIONS IN C MINOR EVGENY KISSIN DG 0028947975816 VKZ.NL/17557

SPECIAL

M A RIA CA LL A S

EEN GROOT MUSICUS Door Hein van Eekert

De veertigste sterfdag van Maria Callas, 16 september jongstleden, was de aanleiding, maar er zijn meer goede redenen om liveopnamen van de grote diva opnieuw en in verbeterde kwaliteit beschikbaar te maken. ‘Non feci MAI male ad anima viva.’ Zo zingt Maria Callas het zinnetje uit de aria Vissi d’arte in Puccini’s Tosca in 1964: ‘Ik heb NOOIT een levende ziel kwaad gedaan.’ De hoofdletters doen haar eigenlijk onrecht, want ze licht het woordje er niet uit door het harder of nadrukkelijker te zingen, maar door het bijzonder in te kleuren. Ze houdt het hoofd een beetje schuin, kijkt naar de grond en drukt met intense tederheid een stoelleuning aan haar boezem. Alle biografieën met het-tragische-verhaal-achter-de-zangeres, al het gekibbel of ze nu wel of niet de grootste was, het gezeur over een vooral in latere tijd wat onstabiele hoogte plus de onzin dat ze het acteren voor operazangers uitgevonden zou hebben, vallen weg. Dit is Callas live. Ze laat elke seconde tellen en maakt met haar onhandige, neurotiaannemelijk waarom Tosca devoot een kaars gaat zetten bij de man die ze net met een mes van het leven heeft beroofd. Het valt op hoe ze, in vergelijking met gevierde diva’s uit onze tijd, op zo’n moment zo verpletterend weinig elegant durft te zijn.

Foto’s: Warner CLassics

sche gehobbel door de kamer totaal

Callas laat elke seconde tellen

Als Callas Glucks Alceste of Ifigenia

protagoniste Paolina, waarbij de intro-

zingt, voelt de luisteraar door de niet

ductiemuziek van Donizetti verdrinkt in

altijd geweldige geluidskwaliteit heen de

applaus en ‘Maria! Maria!’-geroep.

intenties van een geboren tragédienne.

Callas was een groot musicus – dat

In de opnametechnisch ietwat bedompt

wordt weleens vergeten – met een bijna

klinkende Armida van Rossini is even

onfeilbaar instinct voor het theater en

goed te horen als in de glasheldere en in

dat levert een cd-doos op vol broeierige

kwaliteit van uitvoering adembene-

intensiteit, met alle mooie en lelijke

mende Lucia di Lammermoor hoe ze

kanten van het leven vertegenwoordigd.

belcantoheldinnen muzikaal laat leven en spreken. Spontini’s La Vestale en Donizetti’s Poliuto en Anna Bolena completeren het beeld van de zangeres, dat Platenmaatschappij Warner bracht

in haar studio-opnamen wat overmatig

eerder de studio-opnamen van Maria

op Puccini leunt. Ook niet onbelangrijk:

Callas opnieuw uit in gerestaureerde

de getuigenis van haar samenwerking

geluidskwaliteit en voegt daar nu een

met grote maestro’s als Carlo Maria

stevige reeks liveopnamen aan toe,

Giulini, Herbert von Karajan, Vittorio Gui

waarvan sommige al eerder in de cata-

en Leonard Bernstein. Daarnaast is het

logus stonden en anderen – zoals

genieten van onder meer de donker

Nabucco of Parsifal - uit het piratencir-

vlammende Amneris van Oralia Domin-

cuit weggeplukt zijn. Een compleet

guez in Verdi’s Aida, de ijzersterke Jane

overzicht van wat er van haar aan live-

Seymour van Giulietta Simionato in Anna

registraties rondgaat, is het natuurlijk

Bolena en het viriele klaroengeschal van

niet, maar er is ook hier gewerkt aan de

tenor Franco Corelli in bijvoorbeeld de

opnamekwaliteit en gezocht naar goed

Poliuto uit 1960. Onvergetelijk in die

bronnenmateriaal. Op elke cd in de doos

opname is de opkomst van Callas als de

staat een eerlijke analyse van het geluid. Drie blu-rays geven ons concerten en

MARIA CALLAS REMASTERED LIVE RECORDINGS WARNER 0190295844707 (42CD+3 BLU-RAY) VKZ.NL/17560

twee tweede aktes van Tosca.

PORTRET

SIB E LIUS

JEAN SIBELIUS EEN REUS Door Gerard Scheltens

Jean Sibelius is een reus! Hij is de schepper van een uniek symfonisch oeuvre dat met niets te vergelijken valt. Toch lijken we dat in Nederland niet zo goed te weten. Werken van Sibelius staan regelmatig op de lessenaars, maar weinig van zijn muziek is écht ‘thuis’ op de Nederlandse concertpodia. Het monumentale Vioolconcert – een symfonie met soloviool – kunnen we dromen, het symfonisch gedicht Finlandia ook, maar verder...? Het waarom hiervan blijft in nevelen gehuld. ‘Nevelachtig’ was de treffende kwalificatie die Simon Vestdijk meegaf aan de muziek van Jean Sibelius. ‘Een vorm van mannelijkheid die zich niet laat betrappen.’ En inderdaad: als er iets kenmerkend is voor de grote Finse componist, dan is het de ongrijpbaarheid. Luister bijvoorbeeld naar de spookachtige Vierde symfonie, de introverte Zesde die zich lijkt te baden in de koele winterzon, Tapiola dat je van je stoel blaast, en je weet: hier spelen raadsels waar je nooit achter komt. Ongenaakbaar? Nee, wel ongrijpbaar.

1913

tenheid, de ondefinieerbaar ‘noordse’ sfeer. Toch is hij geen folkloristisch componist, daarvoor is zijn stijl te persoonlijk en te gecompliceerd. Van Finse volksmuziek maakt hij nauwelijks gebruik. Zijn zeven symfonieën exploreren het genre vanuit een laatromantisch startpunt en bouwen het uit tot een

Niet ongenaakbaar, wel ongrijpbaar

uniek en onvergelijkbaar oeuvre. Dat rijke oeuvre omvat de vroege epische symfonie Kullervo, de vrijwel onbekende opera Het meisje in de toren, kamermuziek, waaronder het indrukwekkende strijkkwartet Voces intimae, heel wat liederen (alleen al Höstkväll is uniek) en een lange rij pianostukken die vroeger als slappe salonmuziek werden afgedaan. Daarmee heeft Leif Ove

Sibelius, geboren in 1865, werd opgeleid

Andsnes een nieuwe Sony-cd gevuld,

in een op de Duitse toonkunst geöriën-

en vaak hoor je de ‘echte’ Sibelius er

teerde muziekstijl - van een nationale

helemaal doorheen. De fraaie Sonatine

Finse muziek was nog geen sprake. Maar

op. 67/1 zou zó in de ongrijpbaar mooie

tegelijk leerde hij de nationale dichtkunst

Zesde symfonie passen. We moeten

en volksmuziek kennen, en bovenal het

echt meer om Sibelius gaan geven...

grote epos Kalevala, dat hem inspi-

1939

aan zijn Achtste symfonie. Bekend is het verhaal hoe hij die Achtste, die

reerde tot vele symfonische gedichten

Eén raadsel blijft. Hoe kwam het dat hij

vrijwel voltooid was, kort voor zijn dood

die het verhaal vertellen van mythische

na 1928 niet meer componeerde, nog

in de kachel gooide. Drie ultrakorte

helden als Kullervo en Lemminkaïnen.

doorleefde tot 1957 zonder dat er uit die

fragmentjes zijn teruggevonden en in

rijke bron nog nieuwe muziek opbor-

2011 uitgevoerd. Wat moet je daar nu

Bij velen roept de naam Sibelius

relde? Er werd beweerd dat hij op zijn

mee? Het is om gek van te worden. Die

clichéreacties op van ‘zingende bossen’.

lauweren ging rusten nadat hem een

nevel zal nooit optrekken.

Zoals alle clichés zijn die wel een beetje

staatsstipendium werd toegekend,

waar. Zijn muziek is de evocatie van de

maar dat had hij al veel langer. Welk

uitgestrekte Finse natuur: de bossen, de

psychologisch proces blokkeerde hem?

meren, de oneindige ruimte, de verla-

Wel weten we dat hij jarenlang werkte

J.S. BACH YO-YO MA PLAYS BACH YO-YO MA e.a. SONY 0889853454426 € 11,99 VKZ.NL/17573

CD-Artline in Driebergen is al meer dan 25 jaar een begrip voor veel klassiekemuziekliefhebbers in Midden-Nederland. De rest van het land bereikt ons via onze website www.cdendvd.nl. Onze zorgvuldig geselecteerde collectie klassieke muziek bevat niet alleen bekroonde uitvoeringen, ook voor de kleinere beurs is er een ruim aanbod van vele steeds wisse-

Yo-Yo Ma en Bach, een sublieme combinatie! Deze cd geeft een prachtig

lende, aanbiedingen. Tegenwoordig bevat onze collectie

overzicht van de vele beroemde Bachopnamen die Yo-Yo Ma op zijn naam

ook tweedehands cd’s. Deze zijn streng gecontroleerd en

heeft staan: een zeer uitgebreide cd met vele hoogtepunten van de werken

voldoen aan alle kwaliteitseisen.

van Bach. Luister maar naar zijn magistrale uitvoeringen van de Derde

Sinds begin augustus 2017 zijn wij verhuisd naar een groter

cellosuite, het beroemde Ave Maria van Gounod en de Air uit de Derde

pand, Traaij 49 te Driebergen. Daar kunnen wij onze uitge-

orkestsuite, de laatste samen met Bobby McFerrin. Een muzikale reis door

breide collectie en de aanbiedingen uitgebreid tonen, en u

de ongeëvenaarde werken van Bach met meestercellist Yo-Yo Ma als gids.

nog beter van dienst zijn. Hans Verdurmen Nu tijdelijk openingsaanbieding bij CD-Artline: extra laag geprijsd voor

CD-ARTLINE

slechts € 7,95 (OP=OP)

Traaij 49, Driebergen Tel. 0343 521 532 / www.cdendvd.nl

ALFEJEV DE PROFUNDIS e.a. SOLISTEN, MOSCOW SYNODAL CHOIR, RUSSIAN NATIONAL ORCHESTRA O.L.V. HILARION ALFEJEV PENTATONE 0827949048661 € 22,99 VKZ.NL/17575

Sinds jaar en dag vindt u bij Poortmusic een grote sortering cd’s en dvd’s in klassiek, pop en andere repertoiresegmenten. Op onze klassiekemuziekafdeling kunt u in een ongedwongen sfeer onder het genot van een kopje koffie uw favoriete muziek uitzoeken en beluisteren. Poortmusic verkoopt hifi-apparatuur van de betere merken; in een speciale luisterruimte kunt u luidsprekers, cd-, dvd-, en

Hilarion Alfejev (1966) is een invloedrijke Russisch-orthodoxe theoloog,

blu-ray-spelers en versterkers met elkaar vergelijken.

kerkhistoricus, schrijver en componist. Alfejev heeft onder meer een Mat-

Tevens beschikken wij over een geoutilleerde werkplaats

thäus-Passion, een Stabat Mater, een De profundis en een Weihnachtsora-

waar problemen met alle merken hifi-apparatuur vakkun-

torium gecomponeerd. Op deze sacd staan vijf werken, waaronder het De

dig worden opgelost. Ook voor het reviseren of afregelen

profundis en het Stabat Mater. De Canciones de la muerte worden gezon-

van uw platenspeler bent u bij Poortmusic aan het juiste

gen door de sopraan Svetlana Kasyan. Zij weet met haar warme stem een

adres. Indien u geen tijd heeft om onze winkel te bezoeken,

gevoelige snaar te raken. De muziek van Alfejev is zeer toegankelijk en

dan kunt u altijd terecht in onze webwinkel.

grotendeels gebaseerd op de muziek van componisten als Vivaldi, Bach, Orff en Mozart. Maar toch weet Alfejev zijn eigen draai eraan te geven. Klassieke muziek met een Russisch sausje. Kitsch? Nee, absoluut niet. Een must voor iedere zang- en koorliefhebber. Muziek die de ziel raakt.

POORTMUSIC Voorstreek 6, Leeuwarden Tel. 058 2123905 / www.poortmusic.nl

Sophie Kooistra

CHOPIN THE CHOPIN PROJECT ÓLAFUR ARNALDS, ALICE SARA OTT MERCURY 0028948114863 € 22,99 VKZ.NL/17574

De vernieuwde boekhandel van der MEER/Het Cultuurcafé aan De Keuvel 1 in Noordwijk-Binnen is meer dan de moeite waard om te bezoeken. Van der MEER biedt een ruime keuze aan kwaliteitsmuziek, films en series. Bezoek de speciale muziek- en filmafdeling in de winkel voor een groot aanbod aan klassiek, jazz en de betere populaire muziek op cd en vinyl. Of bekijk het aanbod en bestel in

Ólafur Arnalds komt uit IJsland en Alice Sara Ott heeft haar roots zowel in

onze webshop boekhandelvandermeer.nl In Het Cul-

Duitsland als in Japan. Arnalds, van oorsprong een popmuzikant, leerde

tuurcafé wordt bovendien het hele jaar een cultureel en

Chopin via zijn grootmoeder kennen. Ott heeft op nummer 1 gestaan in de

literair programma aangeboden en serveren de medewer-

Duitse en Amerikaanse iTunes-charts met haar Chopinalbum Complete

kers u graag heerlijke koffie, thee, broodjes en andere

Waltzes. Het bijzondere aan hun samenwerking voor The Chopin Project is

lekkernijen.

hun wereldse benadering van zowel de opname als de keuze voor de instrumenten. Arnalds trekt in twijfel of Chopin wel op piano’s of vleugels van een zekere statuur gespeeld moet worden. Samen met Ott gaat hij het experiment aan om musicus, instrument en omgeving te laten samenwerken. Het doel is het beleven van afwijkende en bijzondere interpretaties van Chopincomposities. Resultaat: steunende piano’s en plezierig schurende strijkers

VAN DER MEER/HET CULTUURCAFÉ

in een warme en mystieke benadering van zowel Arnalds als Ott.

De Keuvel 1, Noordwijk Binnen Tel. 071 3613073 / www.boekhandelvandermeer.nl

Peter van Blanken

FIELD COMPLETE NOCTURNES ELIZABETH JOY ROE DECCA 028947896722 € 22,99 VKZ.NL/17576

In een van de mooiste boekwinkels van ons land verzorgt VelvetMusic de muziekafdeling met een uitgebreide selectie cd’s, dvd’s en vinyl. VelvetMusic is een keten van speciaalzaken in Nederland. Dat houdt in dat we ons voornamelijk richten op de ‘echte’ muziekliefhebber. VelvetMusic organiseert regelmatig optredens in de winkel, die te vinden zijn op de site van Paagman (www.

De Ierse componist John Field (1782-1810) is vooral bekend gebleven omdat

paagman.nl). Zo hebben we dit jaar violiste Frederieke

niemand minder dan Chopin van Fields nocturnes zo onder de indruk was

Saeijs te gast gehad en verzorgde cellist Joachim Eijlan-

dat ze hem inspireerden tot het schrijven van zijn eigen nocturnes. Of het

der een gratis concert met solosuites van Bach. Naast een

verhaal waar is, ik weet het niet, maar we kunnen Field zeker zien als de

zeer uitgebreid assortiment popmuziek krijgt de klassieke

uitvinder van de nocturne, een korte, langzame compositie, melodieus en

afdeling ruime aandacht in de winkel.

sfeervol van aard. Field had er als concertpianist veel succes mee. De jonge Amerikaanse pianiste Elizabeth Joy Roe nam voor haar debuutalbum op Decca de complete nocturnes op en kreeg er internationaal lovende kritieken voor. Heerlijke, dromerige muziek, prachtig gespeeld, en dan wist Decca de nocturnes ook nog eens voor het eerst op één cd te krijgen. Van harte aanbevolen.

VELVET/PAAGMAN Frederik Hendriklaan 217, Den Haag Tel. 070 3383838 / www.velvetmusic.nl/www.paagman.nl

Harm Meijer

AlphA 362 2CD + Boek

LE CONCERT SpIRITUEL HERvé NIqUET SANdRINE PIAu SOPRAAN KATHERINE WATSON SOPRAAN ANTHEA PIcHANIK ALT RuPERT cHARLESWORTH TENOR ANdREAS WOLf BAS-BARITON ‘Ik ben door de verschillende bestaande partituren gegaan en koos uiteindelijk voor de zeer interessante 1754 versie, met vijf solisten. Ik heb voor een opera-achtige benadering gekozen, die zijn aanwijzingen ontleent aan het drama dat inherent is aan het leven van Christus’ Hervé Niquet Om de 30e verjaardag van Le Concert Spirituel te vieren is bij deze CD + Boek-editie een fascinerend portret van Hervé Niquet bijgesloten - een interview dat rondom dertig sleutelwoorden is georganiseerd (van ‘Dansen’ tot ‘Zenuwen’), dat nieuw licht werpt op één van de meest atypische dirigenten van het huidige muzikale toneel.

HANdEL meSSiah hwv 56

iNFo: steFaN.Nies@outhere-music.com

AlphA 293 1CD

BARBARA HANNIGAN

sopraan en dirigent

LUDWIG ORCHESTRA De Canadese sopraan Barbara Hannigan is een eindeloze bron van fascinatie - of ze nu zingt, dirigeert, danst of acteert. Alpha Classics is trots om haar wereld binnen te mogen treden en haar eerste album te presenteren waarop ze zowel zingt als dirigeert.

BERG LuLu Suite GERSHWIN GirL Crazy Suite

Bewerkt door BiLL eLLiott

BERIO Sequenza iii for voiCe inCLuSief de dvd «MuSIc IS MuSIc» een fiLm van MATHIEu AMALRIc www.outhere-music.com

2CD

â&#x201A;¬ 9,99

MOET JE

HOREN AANGENAAM KLASSIEK 2017 SPECIAL

* CONSUMENTENADVIESPRIJS

WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL

MOET JE HOREN EXCLUSIEF VERKRIJGBAAR TIJDENS DE CAMPAGNE AANGENAAM KLASSIEK

‘Strauss is ongelofelijk intelligent en tegelijkertijd emotioneel’, zei dirigent Marc Albrecht voor de uitvoering van Der Rosenkavalier van Richard Strauss bij De Nationale Opera. ‘Op elk niveau is de muziek vreugdevol en uitdagend.’ De dirigent bewees zijn gelijk met de veelgeprezen opening van het jubileumseizoen van DNO in 2015. Ook de subliem live opgenomen en exemplarisch uitgegeven 3-sacd biedt met een heerlijke cast en een ontketend Nederlands Philharmonisch Orkest een enerverende tocht door het verhaal van een oude snoeper die in de luren wordt gelegd door twee jonge geliefden.

DUTCH NATIONAL OPERA, NETHERLANDS PHILHARMONIC ORCHESTRA / MARC ALBRECHT

Strauss: Der Rosenkavalier 3sacd + Luxe Digibook

3SA CD

New Arts International - Challenge Classics 0608917274127

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! 99

€ 29,

(consumentenadviesprijs)

Foto: Marco Borggreve

EXCLUSIEF VERKRIJGBAAR TIJDENS DE CAMPAGNE AANGENAAM KLASSIEK

NOA WILDSCHUT 2017 lijkt het jaar van Noa Wildschut te worden. Niet alleen draait dit najaar de documentaire A Family Quartet in vele bioscopen, ook haar zeer luxe uitgegeven debuut-cd is een schot in de roos. De 16-jarige violiste presenteert zich in al haar jeugdigheid met het Vijfde vioolconcert van Mozart en diens Vioolsonate nr. 32. ‘Verrukkelijk’, noemt ze Mozarts Vijfde, dat ze samen met het Nederlands Kamerorkest onder Gordan Nikolíc opgenomen heeft. ‘Het is het concert met de meeste humor, bijna een soort opera, een verhaal dat verteld wordt.’ Een extra bijzonderheid is dat ze de sonate samen met Yoram Ish-Hurwitz speelt. Hij is haar oom.

NOA WILDSCHUT Mozart: Sonata K. 454, Violin Concerto 5, Adagio K.261 CD+ DVD

Foto: Marco Borggreve

DUTCH NATIONAL OPERA, NETHERLANDS PHILHARMONIC ORCHESTRA / MARC ALBRECHT

Deluxe editie met Bonus-dvd Warner Music - Warner Classics - 0190295828431

www.aangenaamklassiek.nl

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19

(consumentenadviesprijs)

TOPTITELS EXCLUSIEF VERKRIJGBAAR TIJDENS DE CAMPAGNE AANGENAAM KLASSIEK

Philippe Herreweghe en zijn Collegium Vocale Gent hebben recht van spreken als het om Bach gaat. De gevierde Vlaamse vocalist en dirigent richtte zijn ensemble ooit op om bij te dragen aan de opname van de complete Bachcantates door Harnoncourt en Leonhardt. Regelmatig doet Herreweghe wat cantates dunnetjes over, volgens de jongste Bachinzichten. Het resultaat is meer dan verbluffend en biedt niet alleen bevlogen uitvoeringen maar ook vele ongehoorde details. Een bonus-cd met een selectie uit de vele opnamen van Herreweghe maakt deze plaat helemaal tot een must.

COLLEGIUM VOCALE GENT / PHILIPPE HERREWEGHE J.S. Bach: Du treuer Gott. Leipzig Cantatas BWV 101, 103 & 115

2CD

Met Bonus-cd Outhere Distribution - PHI - 5400439000919

Foto: Michiel Hendryckx

COLLEGIUM VOCALE GENT / PHILIPPE HERREWEGHE

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! 99

€ 19,

(consumentenadviesprijs)

Foto: © Dario Acosta

EXCLUSIEF VERKRIJGBAAR TIJDENS DE CAMPAGNE AANGENAAM KLASSIEK

DANIIL TRIFONOV Chopins pianoconcerten staan ongetwijfeld al in menig cd-kast. Toch biedt deze prachtig uitgevoerde dubbel-cd verschillende redenen om direct naar de winkel te rennen. Ten eerste speelt de jonge Russische pianist Daniil Trifonov. Ten tweede klinken de pianoconcerten in een nieuwe orkestratie van Mikhail Pletnev, die ook dirigeert. En ten slotte zet Trifonov zowel Chopin als zijn pianoconcerten in perspectief met solowerken van Chopin en componisten als Grieg, Schumann, Barber, Tsjaikovski en Mompou, die op Chopin geïnspireerde werken schreven. Alles bijeen een meesterlijk Chopindocument.

DANIIL TRIFONOV Chopin Evocations Deluxe editie 2CD Universal Music - Deutsche Grammophon 0028947975182

www.aangenaamklassiek.nl

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 22

(consumentenadviesprijs)

MOET JE HOREN - NIEUWE RELEASES NIEUW

NIEUW

ERIK BOSGRAAF

FAZIL SAY

Telemann: Trio Sonatas

Chopin: Nocturnes

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Erik Bosgraaf - blokﬂuit, Dmitry Sinkovsky - viool, Balázs Máté - cello, Alexandra Koreneva - clavecimbel Brilliant Classics - Berlin Classics - 0885470010069

Fazil Say - piano Warner Music - Warner Classics - 0190295821814

Volgens vele tijdgenoten behoren de triosonates van Georg Philipp Telemann tot het beste dat hij ooit schreef. Ook zijn goede vriend Johann Sebastian Bach was zeer te spreken over juist deze werken. Telemann slaagde er niet alleen in de beide melodiestemmen even interessant te houden, hij wist ook van de baslijn een prachtige partij te maken. Vooral zijn triosonates voor viool, blokﬂuit en basso continuo blinken uit in instrumentale virtuositeit. Deze sonates lijken daarom gemaakt voor blokﬂuitist Erik Bosgraaf en violist Dmitry Sinkovsky. Ze spelen Telemann zo swingend dat het lijkt alsof de muziek ter plekke ontstaat.

De Turkse pianist en componist Fazil Say staat bekend als een ruige jongen. Hij joeg de Turkse autoriteiten tegen zich in het harnas over geloofskwesties en hij jaagt puristen de stuipen op het lijf door weleens aan de haal te gaan met de klassieken. Maar als het erop aankomt is hij gewoon een ongewoon goede pianist die zijn klassieken meer dan kent. Dat bewees hij al met zijn vertolking van Mozarts pianosonates. En dat doet hij nu met de nocturnes van Chopin, die zomaar een heel mooi en licht oosters tintje krijgen.

NIEUW

PHILIPPE JAROUSSKY, ARTASERSE

BACH COLLEGIUM JAPAN / MASAAKI SUZUKI

Händel: The Händel Album

J.S. Bach: Musikalisches Opfer, BWV 1079

Deluxe editie TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

SA CD

(consumentenadviesprijs)

Philippe Jaroussky - countertenor, Artaserse - ensemble Warner Music - Erato - 0190295774455

Bach Collegium Japan / Masaaki Suzuki Outhere Distribution - BIS Records - 7318599921518

De Fransman Philippe Jaroussky is in een paar jaar tijd uitgegroeid tot de leidende countertenor van zijn generatie. Met zijn ‘choirboy-like timbre’ en zijn ‘coloratura ﬁreworks’ overtuigt hij volgens The Classical Review ook die mensen die nog steeds hun wenkbrauwen fronsen bij het begrip countertenor. Vooral in het barokke repertoire is Jaroussky als een vis in het water. En als hij Händels Lascia ch’io pianga zingt staat de wereld even stil. Vandaar dat deze Händel-cd u even in een heel andere, tijdloze wereld brengt.

Masaaki Suzuki behoeft als dirigent van het Bach Collegium Japan geen introductie meer. Zijn kennis over Bach wordt net als de registratie van de volledige reeks cantates internationaal geroemd. En hoewel hij regelmatig vanaf het klavecimbel dirigeert is hij zelden solo of in een kamermuzikale context te horen. Daar brengt deze schitterende cd met twee even belangwekkende als intrigerende Bachwerken verandering in. Suzuki geeft een stuwende vertolking van de Goldbergvariaties en zorgt als kloppend hart en motor voor een enerverend Musikalisches Opfer. Een absolute aanwinst.

www.aangenaamklassiek.nl

MOET JE HOREN - NIEUWE RELEASES NIEUW

NIEUW

SEBASTIAN KNAUER

ANNE SOFIE VON OTTER

Bach: Bach & Sons 2

Sibelius: Tapiola, En Saga, 8 Songs

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Sebastian Knauer - piano, Daniel Hope - viool, Zürcher Kammerorchester Brilliant Classics - Berlin Classics - 0885470007649

Anne Soﬁe von Otter - mezzosopraan, Finnish Radio Symphony Orchestra / Hannu Lintu Outhere Distribution - Ondine - 0761195128954

Op Bach & Sons 1 bracht pianist Sebastian Knauer samen met oudemuziekspecialist Roger Norrington de bijzondere muzikaliteit van de familie Bach voor het voetlicht. Nu zet hij de zoektocht naar bijzondere familiebijdragen zelf voort met het Zürcher Kammerorchester. En ook nu zorgt hij voor verrassingen, zoals met nauwelijks bekende pianoconcerten van Carl Philipp Emanuel en Johann Christian Bach. Er staat ook vertrouwd werk op deze cd: het welbekende Tripelconcert van vader Johann Sebastian met de grote Daniel Hope op viool is een ware sensatie.

In 2015 stond de herdenking van de honderdvijftigste geboortedag van Jean Sibelius op het programma. Vooral het Finnish Radio Symphony Orchestra maakte er werk van en liet een groot aantal liederen van Finlands belangrijkste componist arrangeren voor orkest. Het orkest vond niemand minder dan de tegenwoordig zeer selectieve Anne Soﬁe von Otter bereid de liederen met het orkest uit te voeren. Uiteraard kwam er een cd en deze overtreft nu de stoutste verwachtingen. Wat een weelde, wat een Scandinavische kleurenpracht, en vooral: wat een stem.

NIEUW

STEVEN OSBORNE

KRYSTIAN ZIMERMAN

Debussy: Piano Music

Schubert: Piano Sonatas D 959 & D 960

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Steven Osborne - piano [PIAS] harmonia mundi - Hyperion Records - 0034571281612

Krystian Zimerman - piano Universal Music - Deutsche Grammophon - 0028947975885

‘Met de nieuwe opname van Debussy’s Images, Estampes en Children’s Corner overtreft Steven Osborne zijn eerdere opname met de Preludes’, aldus diverse critici. En over de Preludes schreef BBC Music al dat ze ‘urgently recommended’ waren. Steven Osborne is een meester in het overbrengen van wat hij zelf ‘het subtiele gevoel van eb en vloed’ noemt, ‘dat inherent is aan de muziek van Debussy’. Bovendien weet hij de noten van de componist als een ware Engelse aquarellist achter de vleugel te kleuren. Een betoverende Debussy die iedereen zal overtuigen.

Eigenlijk is alles bijzonder aan deze cd. Schuberts laatste pianosonates zijn van een ongekende schoonheid en diepgang. De even briljante als raadselachtige pianist Krystian Zimerman neemt voor het eerst sinds 25 jaar weer een nieuwe solo-cd op. De opname vond plaats in Japan op dezelfde plek als waar Zimerman jaren geleden na een aardbeving een beneﬁetconcert gaf. En het even subtiele als indrukwekkende en emotioneel geladen spel blijft op en top Krystian Zimerman. Inderdaad bijzonder…

www.aangenaamklassiek.nl

MOET JE HOREN - NIEUWE RELEASES NIEUW

NIEUW

MATTHIAS GOERNE

THOMAS BEIJER & CAMERATA RCO

J.S. Bach: Cantatas for bass

Geen jalapeños - Mozart: Piano Concertos

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Matthias Goerne – bariton, Freiburger Barockorchester / Gottfried von der Goltz [PIAS] harmonia mundi - harmonia mundi france 3149020232323

Thomas Beijer - piano, Camerata RCO Bertus Distribution - Gutman Records - 8719325138450

‘Het bestaan als een woelige zeereis, met golven van droefenis, kruis en nood’, zo omschreef NRC Handelsblad Matthias Goernes vertolking van Bachs bascantate Ich will den Kreuzstab gerne tragen. Voortgestuwd door het immer meeslepende Freiburger Barockorchester is het Bach ten voeten uit. De warme menselijkheid klinkt door in elke noot die Goerne zingt en de instrumenten (let op de hobo!) doen de rest. Ook het oboe d’amoreconcert, een mooie reconstructie van het klavecimbelconcert BWV 1055, heeft alle ingrediënten in zich om het oogwater regelmatig te laten stromen.

De jonge pianist Thomas Beijer is een intrigerend multitalent. Bovendien speelt hij graag met conventies. In zijn dit jaar bij Prometheus verschenen roman Geen jalapeños schrijft hij over jeugd, ouder worden en vervlogen dromen. Ondertussen maakt deze briljante pianist, die in 2007 de competitie van de Young Pianist Foundation won, een van zijn dromen waar met een even jeugdige als diepgravende opname van een aantal geliefde pianoconcerten van Mozart. Nota bene met de Camerata RCO, bestaande uit musici van het Koninklijk Concertgebouworkest. Een voltreffer.

NIEUW

JOACHIM EIJLANDER

ROSANNE PHILIPPENS

Dall’Abaco & Piatti: Sequentia!

Prokofjev: Rosanne Philippens Plays Prokoﬁev

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Joachim Eijlander - cello Bertus Distribution - Navis Classics - 8717953162489

Rosanne Philippens - viool, Julien Quentin - piano, Sinfonieorchester St. Gallen / Otto Tausk New Arts International - Channel Classics - 0723385395171

Joachim Eijlander, jarenlang cellist van het Rubens Quartet, maakte internationaal furore met zijn opnamen van de cellosuites van Bach. Zo roemde de Engelse Gramophone de cd omdat zijn ‘muzikale persoonlijkheid geheel in dienst van de muziek’ staat. Met zijn nieuwste cd bewandelt Eijlander minder bekende, maar niet minder mooie paden, met de nog stevig in de barok gewortelde cellowerken van Joseph dall’Abaco en de virtuoze caprices van de negentiendeeeuwse cellist Carlo Alfredo Piatti. Cellospektakel van de bovenste plank, compleet met een meesterlijke Bachbonus.

Haar internationaal vermaarde collega Janine Jansen noemde Rosanne Philippens al eens een ‘fantastische violist en een ware daredevil’. En terecht, want op haar jongste cd maakt de Nederlandse violiste deze kwaliﬁcatie compleet waar. Onder leiding van Otto Tausk dendert ze met het Sinfonieorchester St. Gallen door Prokofjevs Tweede vioolconcert en wekt ze diens Vioolsonate even rebellerend als dansant tot leven. De violiste van de ‘bezielde viooltoon’ zet Prokofjev niet alleen neer als kind van zijn tijd, maar vooral als mens van vlees en bloed. En dat beklijft.

www.aangenaamklassiek.nl

MOET JE HOREN - NIEUWE RELEASES NIEUW

NIEUW

LEIF OVE ANDSNES

L’ARPEGGIATA / CHRISTINA PLUHAR Händel Goes Wild

Sibelius

Deluxe editie TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

€ 17,99

(consumentenadviesprijs)

Leif Ove Andsnes - piano Sony Music - Sony Masterworks - 0889854085025

Nuria Rial - sopraan, Valer Sabadus - countertenor, L’Arpeggiata / Christina Pluhar Warner Music - Erato - 0190295811709

Jean Sibelius is niet alleen de symfonicus die het Finse nationalisme een stem en een melodie gaf. Hij is ook een stille poëet die voor de piano prachtige romantische karakterstukjes schreef die stuk voor stuk meeslepende verhalen vertellen over bossen, bomen, vergezichten, mooie wandelingen en dromerige gedachten. Deze stukken kregen tot op heden niet zoveel aandacht, maar als Leif Ove Andsnes ze speelt, klinken ze opeens als een onvergetelijke Schumann, doorspekt met het overweldigende gevoel van de Finse meren. Een must voor elke pianoliefhebber.

‘Barokinstrumenten en een jazzcombo smelten samen tot een intrigerend effect’, schreef BBC Music over Music for a while – Improvisations on Henry Purcell. Met Händel goes Wild pakt Christina Pluhar nu met haar L’Arpeggiata operaaria’s van Händel op vergelijkbare wijze aan. Sopraan Nuria Rial en countertenor Valer Sabadus zingen Händel fantastisch en ondertussen gaan de musici er met thema’s en baslijnen vandoor alsof het hier gaat om jazzstandards. En het werkt. Händel was werkelijk wild en zijn muziek swingt de pan uit.

NIEUW

CD +DVD

BARBARA HANNIGAN & LUDWIG ORCHESTRA

YO-YO MA, EMANUEL AX, LEONIDAS KAVAKOS

Various: Crazy Girl Crazy

Brahms: The Piano Trios

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

2CD

Barbara Hannigan - sopraan & dirigent, Ludwig Orchestra Outhere Distribution - ALPHA Classics - 3760014192937

Yo-Yo Ma - cello, Emanuel Ax - piano, Leonidas Kavakos - viool Sony Music - Sony Masterworks - 0889854072926

Wat de Canadese sopraan en dirigent Barbara Hannigan ook doet, ze weet te boeien en te fascineren. Daarbij zoekt ze de grenzen op van haar eigen kunnen en maakt ze schijnbaar onmogelijke programmacombinaties volkomen logisch. Zo brengt ze op deze cd met het avontuurlijke Ludwig Orchestra - de eerste waarop ze zowel in de rol van vocaliste als die van dirigent te bewonderen is - de wereld van Alban Bergs Lulu, Berio’s Sequenza III en de musical Girl Crazy van Gershwin bijeen. En het is meteen een absolute aanrader. Ook de bonus-dvd met een documentaire van de eerste repetitie is een must.

Een meer dan goede pianist, violist en cellist bijeen zetten geeft nog geen garantie voor een fabuleus pianotrio, tenzij de musici Yo-Yo Ma, Leonidas Kavakos en Emanuel Ax heten. En als ze dan ook nog pianotrio’s van hun gedeelde liefde Johannes Brahms spelen, gebeurt er iets heel bijzonders. Een recensent schreef na een concert in Tanglewood een heel lange jubelrecensie, waarvan hij de strekking aan het slot zelf uitstekend samenvatte: briljant! Het trio brengt Brahms volledig tot leven en laat een prachtig klinkend mens van vlees en bloed uit de luidsprekers stromen.

www.aangenaamklassiek.nl

MOET JE HOREN - NIEUWE RELEASES NIEUW

NIEUW

LAWRENCE POWER & TAKÁCS QUARTET

PAULINE OOSTENRIJK & ENNO VOORHORST

Dvoˇrák: String Quartet & String Quintet

Various: Modinha

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Lawrence Power - altviool, Takács Quartet [PIAS] harmonia mundi - Hyperion Records - 0034571281421

Pauline Oostenrijk - hobo, Enno Voorhorst - gitaar Et’cetera Records - COBRA Records - 8713897904123

Antonín Dvoˇrák vertrok in 1892 naar de Verenigde Staten om daar directeur van het conservatorium van New York te worden. Hoewel hij de Amerikanen met zijn visie op de volksmuziek aan een eigen stijl hielp, droomde hij zelf, vaak overvallen door heimwee, graag weg bij de gedachte aan de Boheemse bossen. Het leverde meesterwerken op als zijn Strijkkwintet in Es en zijn laatste strijkkwartet. Het Takács Quartet voelt die spagaat tussen Amerika en Tsjechië perfect aan en maakt met altviolist Lawrence Power als extra power zowel Dvoˇráks fascinatie voor Amerika als zijn heimwee invoelbaar.

Voeg de onweerstaanbaar roepende lyriek van de hobo bij de even tere als opzwepende klanken van de gitaar, en denk aan de inspirerende meesterwerken van Zuid-Amerikaanse componisten als Heitor Villa-Lobos en Astor Piazzolla. Alsof de instrumenten en de muziek voor elkaar gemaakt zijn. Hoboïste Pauline Oostenrijk en gitarist Enno Voorhorst hadden hun sporen al ruimschoots verdiend voor ze elkaar vonden in deze muziek, en hun samenspel klinkt meteen als veel meer dan de som der delen. Een cd die als vanzelfsprekend zingt van passie, exotiek en warm verlangen.

NIEUW

MARI SAMUELSEN

ARIANNA SAVALL, PETTER UDLAND JOHANSEN & HIRUNDO MARIS

Various: Nordic Noir

Various: The Windrose TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Mari Samuelsen - viool Universal Music – Decca - 0028948148790

Arianna Savall - harp & zang, Petter Udland Johansen - viool, Hirundo Maris - ensemble [PIAS] harmonia mundi - Carpe Diem Records - 4032324163143

De Noorse violiste Mari Samuelsen maakt naam als briljant soliste, ze presenteert zich samen met haar broer, de cellist Hakon, en ze maakt zich sterk voor een nieuwe generatie liefhebbers van hedendaagse klassieke muziek. Vandaar dat ze veel in het kielzog van de toondichter Max Richter te vinden is, en vandaar dat haar eerste echte solo-cd vooral atmosferische muziek bevat van Noorse ﬁlmcomponisten. Schitterend vioolspel dat iedereen die houdt van het werk van uiteenlopende componisten als Arvo Pärt en Max Richter zal betoveren.

Arianna Savall, de dochter van Jordi Savall en Montserrat Figueras, musiceerde tot 2008 onder de hoede van haar ouders. Inmiddels gaat ze haar eigen weg met onder andere het kwintet Hirundo Maris. Samen met de Noorse violist Petter Udland Johansen bewandelt ze op geheel eigen wijze paden tussen klassieke muziek, oude muziek en volksmuziek. Hun tweede cd, The Windrose, is een waar avontuur dat heen en weer slingert tussen Scandinavië en mediterraan Europa. Ondertussen houdt Savall met haar stem de herinnering aan Figueras opvallend levend.

www.aangenaamklassiek.nl

MOET JE HOREN - SPECIAAL GEPRIJSD

LAVINIA MEIJER

CHOR DES BAYERISCHEN RUNDFUNKS, MÜNCHNER RUNDFUNKORCHESTER / PETER DIJKSTRA

Glass: The Glass Effect

Pärt: Te Deum TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

2CD Lavinia Meijer - harp Sony Music - Sony Classical - 0889853514328

Chor des Bayerischen Rundfunks, Münchner Rundfunkorchester / Peter Dijkstra Outhere Distribution - BR-Klassik - 4035719005110

Een paar jaar geleden verraste Lavinia Meijer als ambassadeur van Aangenaam Klassiek met een opname van Metamorphosis van Philip Glass. Een groot succes. De harpiste en de componist hadden elkaar helemaal gevonden. Vorig jaar kwam ze ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Glass met een dubbel-cd: The Glass Effect. Een cd met eigen arrangementen van de Etudes voor piano van Glass en een cd met werk van componisten die door Glass beïnvloed zijn. Het resultaat was en is betoverend.

In 2015, het jaar dat de Estlandse componist Arvo Pärt tachtig werd, kwamen de Nederlandse dirigent Peter Dijkstra en zijn Chor des Bayerischen Rundfunks met een plaat vol indringende liveopnamen van het werk van de componist. Blikvanger is het immense Te Deum voor drie koren, geprepareerde piano, strijkorkest en tape. Dijkstra geeft het vertrouwde meditatieve Pärtgeluid een diepte die de luisteraar gelukzalig in de klank doet verdrinken. Net als het Te Deum vragen de andere werken, zoals de Berliner Messe, om een omhullend volume. Ze bieden een weldadige luisterrust.

JAVIER PERIANES

LATVIAN RADIO CHOIR / SIGVARDS KLAVA

Mendelssohn: Lieder ohne Worte

Rachmaninov: All-Night Vigil, op. 37 ‘Vespers’ TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Javier Perianes - piano [PIAS] harmonia mundi - harmonia mundi - 3149020219522

Latvian Radio Choir / Sigvards Klava Outhere Distribution - Ondine - 0761195120651

‘Alles draait om lyriek bij Mendelssohn, maar Javier Perianes toont aan dat er ook veel te winnen valt met variatie in kleurstemming en atmosfeer.’ Dit schreef The Telegraph lovend over de cd van de Spaanse pianist met Lieder ohne Worte, Variations sérieuses en andere werken van Mendelssohn. Perianes is zich niet alleen bewust van Mendelssohns romantische inborst, maar ook van zijn liefde voor en grote kennis van Bach. Dat levert vertolkingen op die zowel het hart beroeren als de geest plezieren. Mooi.

Sergej Rachmaninovs zetting van de Vespers is geheel geïnspireerd op de praktijk van de Russisch orthodoxe kerk. Zacht zoemende melodielijnen en donker denderende bassen zijn daar het resultaat van. Het Latvian Radio Choir weet het Russische gehalte onder leiding van artistiek leider Sigvards Klava prachtig te doseren. Ondertussen klinken de solo’s krachtig en genuanceerd door ze te laten zingen door meerdere stemmen tegelijkertijd. Zo is het niet alleen onderdompelen in de klank maar ook optimaal genieten van het rafﬁnement van Rachmaninov.

www.aangenaamklassiek.nl

MOET JE HOREN - SPECIAAL GEPRIJSD

FREDERIEKE SAEIJS

LES MUSICIENS DE SAINT-JULIEN / FRANÇOIS LAZAREVITCH

Ysaÿe: Six sonatas for solo violin, Op. 27

The High Road to Kilkenny TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Robert Getchell - tenor, Les Musiciens de Saint-Julien / François Lazarevitch Outhere Distribution - ALPHA Classics - 3760014192340

Frederieke Saeijs - viool Outhere Distribution - Linn Records - 0691062053624

De Keltische volksmuziektraditie is anno 2017 nog altijd springlevend. Overal in Ierland klinken opzwepende dansen en liederen in Gallisch dialect. Les Musiciens de Saint-Julien gingen naar de zeventiende- en achttiende-eeuwse bronnen van deze traditie. Net als Jordi Savall en zijn musici heeft dirigent en ﬂuitist François Lazarevitch een voorkeur voor oude tradities en voor het verbinden van volksmuziek en klassieke muziek. En net als Savall wint Lazarevitch het pleit met aanstekelijk musiceren en intrigerende dwarsverbanden tussen nu en ooit. Stilzitten is daarbij uitgesloten.

Met een cd gewijd aan de zes sonates voor soloviool die Eugène Ysaÿe in 1923 componeerde wist violiste Frederieke Saeijs veel welverdiende internationale aandacht te genereren. De wijze waarop ze deze sonates met enerzijds allerhande verwijzingen naar muziek uit het verleden en anderzijds duizelingwekkende viooltechnieken tot leven wekte, dwong respect en enthousiasme af. De Volkskrant vatte dat enthousiasme kernachtig samen: ‘Saeijs’ uitvoering valt vanaf de eerste maten op door zijn grote helderheid, maar gaandeweg is het nog boeiender te horen wat een fantastisch vertelster-in-muziek hier aan het woord is.’

LUCIE HORSCH

CECILIA BERNARDINI

Vivaldi

J.S. Bach: Violin Concertos

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Lucie Horsch - blokﬂuit, Amsterdam Vivaldi Players Universal Music - Decca - 0028948308972

Cecilia Bernardini - viool, Alfredo Bernardini - hobo, Huw Daniel - viool, Dunedin Consort / John Butt Outhere Distribution - Linn Records - 0691062051927

In 2016 was Lucie Horsch de internationale sensatie van de blokfluitwereld. Niet alleen was ze met haar 16 jaar de eerste blokfluitspeler ooit die een exclusief contract bij Decca tekende, ook haar eerste cd met werken van Antonio Vivaldi werd overal juichend ontvangen. De sprankelende cd met bekende blokfluitconcerten, intrigerende bewerkingen en ook nog een mooie rol voor cellist Gregor Horsch, de bij het Koninklijk Concertgebouworkest spelende vader van Lucie, heeft alles om een legendarische klassieker te worden. Vandaar voor iedereen die deze cd nog niet heeft deze onweerstaanbare aanbieding.

‘Highly recommended’, schreef de recensent van AllMusic enthousiast na het horen van Bachs vioolconcerten door de Nederlands-Italiaanse violiste Cecilia Bernardini. En terecht, want als geen ander weet deze concertmeester van het Dunedin Consort uit Edinburgh de Italiaanse virtuositeit van Vivaldi in de vioolconcerten van Bach onder te brengen. En die virtuositeit was tenslotte de bron waar Bach zijn kunst van afkeek. Nog een mooi familiedetail: in het Concerto voor viool en hobo, ooit gereconstrueerd aan de hand van het Concert voor twee klavecimbels BWV 1060, krijgt Bernardini steun van haar vader op hobo.

www.aangenaamklassiek.nl

MOET JE HOREN - SPECIAAL GEPRIJSD

VOX LUMINIS / LIONEL MEUNIER

POLYPHONY / STEPHEN LAYTON

J.S. Bach: Actus Tragicus (Bach Cantatas BWV 106, 150, 131, 12)

Tavener: New Choral Works

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Vox Luminis / Lionel Meunier Outhere Distribution - ALPHA Classics - 3760014192586

Polyphony / Stephen Layton [PIAS] harmonia mundi - Hyperion Records - 0034571174754

De ‘winnende puurheid’ van Vox Luminis gaf voor The Guardian de doorslag om razend enthousiast te zijn over de minimale bezetting waarmee het Belgische ensemble de vroege cantates van Bach te lijf gaat. En daar zit wat in. Elke noot, elke kleur doet er toe in deze vertolking van de Actus tragicus en andere vroege cantates. Wie gewend is aan een Bach in vol ornaat ervaart deze cd als een voor het eerst sinds jaren gelapt raam. Zo mooi, zo zuiver, zo helder.

De in 2013 overleden Engelse componist John Tavener wordt vaak in een adem genoemd met Arvo Pärt en aanverwante spirituele componisten. In zekere zin is dat terecht. Tavener was altijd bezig met metafysische thema’s en met de eeuwigheid, die hij verklankte in een direct aanspreekbaar meditatief idioom. Aan de andere kant is vooral in zijn werken uit de laatste twee decennia de fantastische Engelse koortraditie goed te horen. Een kolfje naar de hand van Polyphony dat onder leiding van Stephen Layton deze werken van Tavener verslavend prachtig vertolkt.

LUCAS & ARTHUR JUSSEN

AKADEMIE FÜR ALTE MUSIK BERLIN / RENÉ JACOBS

Mozart: Double Piano Concertos

Pergolesi: Septem verba a Christo

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Arthur & Lucas Jussen - piano, Academy of St. Martin in the Fields / Sir Neville Marriner Universal Music - Deutsche Grammophon - 0028948121304

Akademie für Alte Musik Berlin / René Jacobs [PIAS] harmonia mundi - harmonia mundi - 3149020215524

‘Deze jongens zijn zo verfrissend, zo prettig in de omgang en zo open voor elke vorm van muzikale raad, dat het een waar plezier is om met ze te werken.’ De destijds 91-jarige Neville Marriner kon in 2015 zijn geluk niet op toen hij met Arthur en Lucas Jussen en zijn eigen orkest Mozarts concert voor piano vierhandig opnam. Het zou een van zijn laatste opnamen blijken en ook voor de Jussens was het een feest. Dat blijkt uit elke noot. De jeugd en de oude wijsheid smelten samen tot een onweerstaanbare Mozart.

‘Een van de meest bewogen kunstwerken ooit’, zo noemde dirigent Hermann Scherchen destijds de Septem verba a Christo in cruce moriente prolata. Het werk werd in 1930 ontdekt en aan Pergolesi toegeschreven, maar lange tijd twijfelde men hieraan. Pas in 2009 werd het een zekere Pergolesi en de eerste uitvoering werd in 2012 verzorgd door de Akademie für Alte Musik Berlin onder leiding van René Jacobs. Over de cd die daarna volgde was BBC Music kort: ‘Minstens zo subliem als het Stabat Mater.’

www.aangenaamklassiek.nl

MOET JE HOREN - SPECIAAL GEPRIJSD

BUDAPEST FESTIVAL ORCHESTRA / IVÁN FISCHER

BOSTON SYMPHONY ORCHESTRA / ANDRIS NELSONS

Tsjaikovski: Symphony 6 & Borodin: Polovtsian Dances

Sjostakovitsj: Under Stalin’s Shadow

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

2CD Budapest Festival Orchestra / Iván Fischer New Arts International - Channel Classics - 0723385370161

Boston Symphony Orchestra / Andris Nelsons Universal Music - Deutsche Grammophon - 0028947952015

‘De natuurlijke muzikaliteit van Fischer en zijn Boedapestmusici is als altijd verfrissend’, schreef The Sunday Times over de vorig jaar verschenen cd met de Zesde symfonie van Tsjaikovski. ‘Fischer weet altijd weer een nieuwe invalshoek toe te voegen.’ En dat doet hij. De vaak hinkende wals klinkt als de elegantste ballerina en de duisternis van het laatste deel lijkt recht uit Tsjaikovski’s ziel op te stijgen. Ruim tien jaar na zijn laatste Tsjaikovski-opname bewees Fischer dat ook deze componist geen geheimen voor hem heeft.

De benoeming van de Letse dirigent Andris Nelsons tot chef-dirigent van het Boston Symphony Orchestra met ingang van het seizoen 2014-2015 heeft het gezelschap in korte tijd al veel goed gedaan. Het cd-project Under Stalin’s Shadow kreeg vanaf de eerste liveopname met de Tiende symfonie jubelende kritieken. Ook het vervolg, deze dubbel-cd met de Vijfde, Achtste en Negende symfonie, is een indringend stuk werk dat Sjostakovitsj krachtig neerzet. De cd kreeg begin dit jaar niet voor niets een Grammy Award.

REINBERT DE LEEUW

HANS ZIMMER Zimmer: The Classics

Liszt: Via Crucis

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Reinbert de Leeuw - piano Et’cetera Records - Et’cetera Records - 8711801014586

Lang Lang - piano, 2CELLOS - cello, Leona Lewis - zang, The Piano Guys - piano, Lindsey Stirling - viool, Till Brönner - trompet e.a. Sony Music - Sony Classical - 0889853228126

Reinbert de Leeuw maakt zich al jaren sterk voor de late werken van Franz Liszt. Het is muziek die het aardse ontstijgt, die grenst aan diepe meditatie. In de jaren tachtig nam hij al een bekroonde plaat op met Liszts Via Crucis in de versie voor koor en piano, en een paar jaar geleden registreerde hij de van alle franje ontdane versie voor piano solo en voegde hij er de bewerking voor viool en piano van La Notte aan toe. Onthutsende muziek die ‘iedereen moet horen’, aldus MusicWeb International.

Waarschijnlijk zullen slechts de verstokte ﬁlmfans jubelend opstaan als de naam Hans Zimmer valt. Voor alle anderen: hij is een van de meest gevraagde componisten in Hollywood. Gladiator, Pirates of the Carribean, The Lion King, Inception, The Thin Red Line en ga zo maar door. Samen met grote namen als Lang Lang, Khatia Buniatishvili en Maxim Vengerov brengt het Czech Philharmonic Orchestra als eerbetoon hernieuwd geïnterpreteerde en tot virtuoze solostukken bewerkte ﬁlmhits van Zimmer. Een feest der herkenning.

www.aangenaamklassiek.nl

MOET JE HOREN - SPECIAAL GEPRIJSD

MUSIC FOR KIDS Klassieke muziek is goed voor kinderen, zoveel is inmiddels wel bewezen. Goed voor de concentratie, goed voor de verbeelding, goed voor de ontwikkeling van de zintuigen. Maar welke klassieke muziek is goed genoeg? Deze dubbel-cd biedt een keur aan bekende en minder bekende klassieke werken, van grootse orkestpartituren tot intieme pianosolo’s, die door de jaren heen bewezen hebben kinderen op een heel elementair niveau aan te spreken. De ideale plaat om de klassieke muziek spelenderwijs bij de generaties van de toekomst te introduceren.

MUSIC FOR KIDS

2CD Warner Music - Warner Classics - 0825646020393

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99 (consumentenadviesprijs)

ÉÉN BEEN, ÉÉN VLEUGEL De Belgische klassieke radiozender Klara heeft het erg goed voor met de jongste luisteraars. Regelmatig komen er op kinderen gerichte cd’s op de markt die tot de verbeelding spreken. Zo’n cd is Één been, één vleugel. Verteller Dimitri Leue en pianiste Kiyotaka Izumi brengen de werelden van de Deen Hans Christian Andersen en de Noor Edvard Grieg, die elkaar zeer waardeerden, bijeen met het sprookje De Tinnen Soldaat. De karakterstukken van Grieg lijken daarbij voor de emoties van het verhaal gemaakt. Een betoverend ‘huwelijk’.

ÉÉN BEEN, ÉÉN VLEUGEL Dimitri Leue vertelt ‘De Tinnen Soldaat’ CD+ BOEK

Naar Hans Christian Andersen op muziek van Edvard Grieg Warner Music - Warner Classics - 5054197324253

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99 (consumentenadviesprijs)

50 BEST CHILDREN’S CLASSICS Wat is de beste en aansprekendste klassieke muziek voor kinderen? Iedere muziekminnende ouder stelt zich deze vraag weleens. Met deze driedubbel-cd van in totaal vijftig tracks is dat probleem geheel opgelost. Onder de hoofdstukken Carnival, Fantasy en Toys & Dance komen de meest tot de verbeelding sprekende klassiekers langs. Werken als Prokofjevs Peter en de wolf, Saint-Saëns’ Carnaval des animaux, De tovenaarsleerling van Dukas en natuurlijk Tsjaikovski’s De Notenkraker zorgen, gespeeld door grote musici, ongetwijfeld voor menig rood kinderoortje en, wie weet, een levenslange fascinatie.

50 BEST CHILDREN’S CLASSICS

3CD Warner Music - Warner Classics - 5099964827827

www.aangenaamklassiek.nl

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99 (consumentenadviesprijs)

2017 2017 2017

+ GRATIS SHOPTEGOED T.W.V. € 5,-

2CD * 99 ,

€9

MOET JE

HOREN MET

ANGELA SCHIJF

* CONSUMENTENADVIESPRIJS

WWW.AANGENAAMKLASSIEKFORKIDS.NL

GEORGE LI LIVE AT THE MARIINSKY

QUATUOR AROD MENDELSSOHN

6 OKTOBER VERKRIJGBAAR

MARIA CALLAS LIVE AND ALIVE

LOUIS ANDRIESSEN THEATRE OF THE WORLD

2CD-BOX

WARNERCLASSICS.COM

FACEBOOK.COM/KLASSIEKEMUZIEK

KLASSIEKEMUZIEK.NL/SPOTIFY

KLASSIEKE OPNIEUW, OPNIEUW EN OPNIEUW! Eén bepaald muziekje steeds opnieuw,

0’36” Zeenarcis twee gaat open. Witje,

opnieuw en opnieuw beluisteren.

een slokje. 1’02” Zeenarcis drie gaat open. Een

WAGNER LDE TRISTAN UND ISOe.a . UHL BIRGIT NILSSON, FRITZ ER NIK MO AR ILH WIENER PH LTI SO G OR GE .V. O.L 77 (4CD) DECCA 00289478417 4 756 L/1 Z.N VK

AL JARREAU BOW LOOK TO THE RAIN RHINO 0081227957223 VKZ.NL/17561

Klassiek

slokje in het witje. Fluitenkruid. Slokje.

Laatst nog. Ik moest wat werken. Wilde

Een bos violen… krachtig fluitenkruid en…

er een muziekje bij. Ik stopte de muziek-

1’41” Dropje 2. Zeedistels komen uit de

barometer in mijn gevoelshoofd en het

zee omhoog. Isolde kijkt over de golven.

werd de opening (voorspel of prelude)

2’16” Haar zoute traan valt in de golven.

van de eerste akte van de opera Tristan

Ach en wee.

und Isolde van Richard Wagner.

2’49” Isolde ademt mee met het ritme

Mensenkinderen wat ben ik dol op die

van de golven. Zwaarder en zwaarder.

componist.*

3’06” Een ademstoot. Nog een adem-

Ik draaide het elf keer achter elkaar.

stoot.

Steeds weer terug naar #1.

3’48” In de verte? Is daar land? Wat

De muziek is een vriend.

staat haar te wachten?

Ach, wat zou ik jullie graag dezelfde

4’23” Zo klinkt een gekweld hart.

ervaring geven met dit stuk muziek.

4’56” Dropje 3. Een ademstoot, als een

Als mensen zeggen: ‘Wagner? Veel te

wolk. Nog één. Hoger vliegen de wolken…

zwaar voor kinderen’, dan antwoord je:

mee op de adem van Isolde. Jouw vuist-

‘Dat maak ik zelf wel uit, eerst zélf horen.’

jes knijpen samen. Hou vol.

Wat te doen?

6’04” Dropje 4. Woede en verdriet wisse-

Leg zeven dropjes klaar op een rijtje.

len elkaar af met golven zo hoog als de

Pakje chocomel met een rietje. Draai je

lucht. De hartslag van Isolde, méér, veel,

fantasieknopje op je hoofd naar links. ‘Ik

harder. Hoger en hoger.

zie, ik zie, wat jij misschien óók ziet.’

6’50” Dropje 5. Isoldes hart breekt in

Stel je voor: zee, het schip van Tristan

tweeën. Zeedistels prikken Isolde, draai-

met Isolde aan boord op weg naar Corn-

kolken tot op de bodem.

wall (Engeland). Isolde voelt zich verra-

7’29” Dropje 6. Oef! Opstaan als je van

den door de trotse Tristan.

je stoel gevallen bent. Even bijkomen.

Cd-speler op 0’0”.

Rustig zuigen aan je rietje, als was het je

0’12” Dropje 1: de eerste Zeenarcis*

lievelingsdrankje. Bestaat er een drank

gaat open. De eerste vier noten:

dat je verliefd wordt op elkaar?

Waaaah.

Denk van rechts naar links met de

0’22” Neem een slokje chocomel in de

muziek mee.

kleine pauze. Witjes in de muziek zijn

8’36” Zon breekt door. Wolken schuiven

net zo belangrijk als de noten. Geeft

heen en weer en over elkaar.

spanning. Je houdt je adem in.

9’17” Dropje 7. Pauken.

KinderZAKEN ...voor kinderen en andere volwassenen

9’51” Donkere strijkers kleuren de golven zwart. 10’28” Snik. Snik. 10’32” Tot zover. Oef! Gelijk een tweede keer draaien, hoor. Zet die eerste vier noten in je hoofd.* Wanneer je 37 of 73 jaar bent proef je de dropjes als je de opening hoort. In de klas doen? Dan trakteer je op zeven dropjes en een chocomelletje. Tenzij je moeder een satéprikker met zeven stukjes fruit wil. Nou ja. Ga je op de stoel van de juf zitten en al je klasgenoten doen hetzelfde als wat jij doet. Geen spreekbeurt maar een luisterbeurt. Jazz Al Jarreau. Een ode aan de man die ik opnieuw, opnieuw en opnieuw draai in alle mogelijke gevoelsstemmingen die je je maar bedenken kunt. Dit jaar is hij doodgegaan. Ik was verdrietig. Hij is een man die drie generaties weet te

en slagwerk. Het is een kwartet, maar

Nog even dit

boeien.

het lijkt een heel orkest.

Wat is een cd waarvan je

Gelijk een tweede keer draaien, hoor

Plannetje

eens horen!’ Iedere mailer krijgt de

Welk klassiek stuk of jazzstuk speel je

intussen felbegeerde

opnieuw en opnieuw?

Klassieke Kinderzaken

zegt: ‘Hé edwinrutten, díe cd moet je

konde

De mailer met een verrassende inzending neem ik mee naar een concert.

Dit is een cd met hoogtepunten uit zijn

Met z’n tweeën, drieën of vieren. Ik

Europese tournee in 1977: Look to the

koop de kaartjes. Lijkt je dat wat?

Rainbow.

Mailen maar…

Hoor je op #1 waar hij optreedt? In Ber,

Beloofd is beloofd. Grote Mensen, kom

ber, ber, Berlin. Let op de bassdrum.

op, meedoen.

edwinrutten@edwinrutten.nl

#6 Hoor hoe hij articuleert. Zeg maar eens net zo snel als A.J. ‘Better than

Nou dag!

Edwin Rutten

anything’. De vocale drumsolo op 3’20”. Het rifje op 3’55”, gejuich, zijn vocale bassolo op 4’17”. Luister een keer alleen naar de begeleiding: Fender-piano, synthesizers, bas

*PPS. Mijn verhaal bij Der Ring des Nibelungen. Twee cd’s uitgegeven bij Warner. *PS. In het Latijn de Pancratium maritimum. *PPS. Mail als je de vier noten kunt zingen. Zet je telefoonnummer erbij. Ik bel je op.

HANS HEG

OOK KIJKEN KAN HET

Het is een relatief begrip, maar af en toe kun je er gewoon niet omheen. De historische datum van een première of een eerste optreden. Het zal voor iedereen iets anders betekenen waar het pijltje landt. Dit keer kwam ik - niet toevallig twee opmerkelijke momenten tegen die Foto: Bettina Stöß

me hebben getriggerd: 28 augustus 2012 en 4 november 2016. Plaats van handeling: Warschau respectievelijk ’s-Hertogenbosch. Ja, hoezo? Ik zal het uitleggen. Eind augustus 2012 treden Maria João

Detlev Glanert

Pires en Martha Argerich in Polen op met Frans Brüggen en het Orkest van de

Achttiende Eeuw tijdens een Beetho-

neemt in Beethoven 1 hetzelfde instru-

annuleren. De organisatie van het festi-

venavond. De een voor de pauze, de

ment onder handen. Het zal duidelijk

val ‘Chopin en zijn Europa’ probeert de

ander erna. Dat is op zichzelf al bijzon-

zijn: met groot verschil van inzicht. De

zaak te redden en vraagt Argerich of ze

der: de twee grand old ladies onder de

Portugese doet er alles aan om zich aan

wil inspringen. Omdat ze daarna niets

meesterpianisten op dezelfde avond op

te passen aan de mogelijkheden van

meer van zich laat horen benadert Sieu-

hetzelfde podium! Waarlijk een histo-

deze Franse vleugel. Argerich probeert

wert Verster (de rechterhand van Brüg-

risch moment. Vooral als je je realiseert

het instrument naar haar hand te zetten.

gen) op zijn beurt Pires, die ook in town

dat het om een van de laatste gefilmde

Fascinerend om te zien en te horen. Lang

is voor dit festival.

concerten van de oude, al breekbare

leve de dvd.

De ontknoping vindt plaats tijdens de

dirigent gaat. Hij overlijdt twee jaar later,

Het verhaal achter dit memorabele

eerste repetitie van Brüggen en Pires in

kort voor zijn tachtigste.

concert wordt nog gekker als je weet

de Witold Lutoslawski-zaal van de

Nog veel uitzonderlijker wordt het als je

hoe het tot stand is gekomen. Daarvoor

Poolse omroep. Ineens komt Argerich

op beide door het Chopininstituut

moeten we iets verder terug in de tijd, als

toch de studio binnenlopen. Consterna-

(apart) uitgebrachte dvd’s van dat con-

Kristian Bezuidenhout met Brüggens

tie. Wat nu? Ruzie? Wie loopt boos weg?

cert linksboven een sticker ziet met de

orkest gepland staat in Warschau. Ook

Een verongelijkte Pires of de heetgeba-

tekst: ‘first recording on a period piano’.

met Beethoven. Doordat hij in het zie-

kerde Argerich? Sieuwert kiest voor de

Pires speelt Beethoven 3 voor het eerst

kenhuis belandt moet Bezuidenhout zijn

diplomatieke weg en neemt alle schuld

op een Erardvleugel uit 1849, Argerich

engagement op het laatste moment

op zich voor dit misverstand. Er volgt

COLUMN

NAAR MUZIEK OOR BEKOREN een ‘oplossing’ die eigenlijk niemand

ook ter wereld) zo ter inzage krijgen via de

voor mogelijk houdt. ’s Avonds zitten ze

website van het orkest.

samen, naast elkaar, op het podium.

Een geweldig initiatief omdat het niet

Pires speelt het eerste deel van Beetho-

alleen beperkt blijft tot optredens van

vens Tweede pianoconcert, terwijl

Mariss Jansons, Iván Fischer en Daniele

Martha de blaadjes omslaat; vervolgens

Gatti. Haitink is minder vaak present,

neemt Argerich deel 2 en 3 voor haar

Chailly ontbreekt totaal. Maar die komen

rekening, en is Maria João de page turner.

nog, hoop ik. Het zal wel met rechten te

Wat was ik daar graag bij geweest. Het is

maken hebben. Maar laat ik niet zeuren. Er

weliswaar geregistreerd door de Polen

zit een ook registratie bij van Verdi’s

(een paar visuele snippers van dit avon-

Fallstaf uit het Muziektheater. En Alexan-

tuur zitten in de hoogst interessante

der Gavrylyuk en Vladimir Jurowski met

documentaire, The breath of the Orches-

hun legendarische versie van Rachmanin-

tra, die op beide dvd’s na het concert van

ovs Derde pianoconcert. Net zoals de

2012 volgt), maar het wordt voorlopig

opdrachtwerken van Louis Andriessen en

niet uitgebracht vanwege een paar

Martijn Padding. Zelfs de drie masterclas-

onvolkomenheden. Jammer, maar wie

ses die Gatti eerder dit jaar in het Concert-

weet. Al ben ik al gelukkig met de twee

gebouw gaf zijn al op maat gesneden.

dvd’s die nu beschikbaar zijn. Want

Maar wat ontbreekt is 4 november 2016.

kijken naar grote muziek en grote musici

Foutje? Nee, nee. De wereldpremière

verveelt nooit.

van het exuberante Bosch Requiem, dat

En daarmee ik zit meteen bij het andere

de Duitse componist Detlev Glanert

goede nieuws. Het Concertgebouworkest

componeerde ter gelegenheid van de

heeft een paar maanden geleden laten

grote Jeroen Boschmanifestatie in

weten dat het een aantal video-opna-

’s-Hertogenbosch, is nogmaals te bekij-

men voortaan gratis ter beschikking stelt.

ken. Of te beluisteren. De première in

Wow! De in eigen beheer uitgebrachte

Den Bosch is gefilmd in de Sint-Jan, de

cd’s worden nog wel – als vanouds –

tweede uitvoering (een dag later in het

tegen betaling op de markt gebracht. Het

Concertgebouw, in de ZaterdagMatinee)

videopakket met inmiddels tientallen

is uitsluitend als audiodocument

liveopnamen van recente concerten kan

beschikbaar.

iedereen die het interesseert (en waar

De dvd zit in het prachtig uitgegeven boekje van de Stichting Jheronimus Bosch 500, de cd in de fameuze cd-serie van het KCO. Er leiden dus verschillende

Twee grand old ladies op het podium

wegen naar het in mijn ogen merkwaardige fenomeen dat het erop lijkt of Carl Orff (van de Carmina Burana) via Detlev Glanert weer is teruggekeerd op aarde. En dat alles dankzij Bosch. Voor beide

GLANERT REQUIEM FOR HIERONYMUS BOSCH

ROYAL CONCERTGEBOUW ORCHESTRA O.L.V. MARKUS STENZ RCO LIVE 0814337019372 VKZ.NL/17567

BEETHOVEN PIANO CONCERTO NO. 3 MARIA JOÃO PIRES, ORCHESTRA OF THE 18TH CENTURY O.L.V. FRANS BRÜGGEN FREDERICK CHOPIN INSTITUTE 5907690736651 (DVD) VKZ.NL/17568

uitgaven moet wel worden betaald.

CD-BESPREKINGEN SAINT-SAËNS

RAVEL

ORGAN SYMPHONY, CARNIVAL OF THE ANIMALS

DAPHNIS ET CHLOÉ e.a. Orchestre Philharmonique du Luxembourg o.l.v. Gustavo Gimeno Pentatone 0827949065262 VKZ.NL/17533 € 22,99

Daniele Rossi, Martha Argerich, Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v. Antonio Pappano Warner 0190295755553 VKZ.NL/17547 € 22,99

ORKEST

Saint-Saëns’ Derde symfonie behoort onmiskenbaar tot het populaire segment van het klassieke repertoire. Maar wie op internet voor de aardigheid eens de honderden top tienen van geliefdste of mooiste symfonieën doorzoekt, komt Saint-Saëns’ compositie niet tegen. Kennelijk is dit werk in de beleving van veel muziekliefhebbers niet helemaal een echte symfonie. Komt het door dat orgel? Beethovens Negende heeft nota bene zangers! Of doordat het maar twee (hoewel stiekem toch vier) delen telt? Sibelius’ Zevende is zelfs eendelig! Wat voor verklaring er ook mag zijn, de Orgelsymfonie is een meesterwerk in het genre. Ook Antonio Pappano lijkt daarvan overtuigd, en deze liveopname eindigt meteen boven aan in mijn eigen lijstje favorieten. Het Poco Allegro zingt etherischer dan ooit. Het discreet geregistreerde orgel klinkt als een natuurlijk verlengstuk van het orkest en is weldadig onkathedralig – mijn recensie-cd bevat geen informatie over de opnamelocatie. De finale is majestueus en triomfantelijk zonder bombastisch te worden en zonder dat het orkest moet zwoegen om het orgel weerwerk te kunnen bieden. Van Le carnaval des animaux, evenals de symfonie uit 1886, maken de musici – Martha Argerich en Pappano voorop – een feestje waar het speelplezier van afspat.

Dat in Gustavo Gimeno, de voormalig slagwerker van het Koninklijk Concertgebouworkest, een orkestleider schuilde was al snel duidelijk. Dat hij het vermogen in zich heeft om tot de grootste dirigenten van de nabije toekomst te behoren wordt steeds duidelijker. Sinds hij in 2015 chef-dirigent is van het schijnbaar nietige Orchestre Philharmonique du Luxembourg gaat het hard. Zowel Gimeno als het orkest maken bij iedere cd die de buitenwereld bereikt wederom een kwantumsprong in kwaliteit, zo lijkt het. Zo is de jongste cd, gewijd aan Ravel, werkelijk een openbaring. Het orkest klinkt in alle geledingen als een absoluut toporkest en Gimeno laat ondertussen een adembenemend licht over Ravel schijnen. Logisch dat het orkest vorig seizoen het contract openbrak en hem nog drie jaar langer vastlegde. Zo kunnen we in elk geval tot 2022 genieten van deze tandem. En ongetwijfeld komt er de komende jaren nog veel meer van de intense schoonheid waarmee Gimeno en het orkest Daphnis et Chloé – luister alleen al naar de adembenemende ‘zonsopkomst’ – en de twee ‘voetnoten’ Une barque sur l’océan en Pavane pour une infante défunte vertolken. Pure orkestpoëzie, die bovendien briljant gedetailleerd en ruimtelijk is vastgelegd.

JAN KUNST

PAUL JANSSEN

EEN MEESTERWERK

PURE ORKESTPOËZIE

C. SCHUMANN, BEETHOVEN

DEBUSSY, FAURÉ

LA MER, ARIETTES e.a.

CLARA

Magdalena Kozená, Deutsches Symphonie-Orchester Berlin o.l.v. Robin Ticciati Linn Records 0691062055024 VKZ.NL/17526 € 22,99

Ragna Schirmer, Staatskapelle Halle o.l.v. Ariane Matiakh Berlin Classics 0885470009285 VKZ.NL/17505 € 21,99

ORKEST Robin Ticciati is de kersverse nieuwe chef-dirigent van het Deutsches Symphonie-Orchester Berlin. Hij presenteert zich met een geheel Frans programma waarin hij zijn gevoel voor fijne orkestkleuren volop kan etaleren. In Debussy’s La mer paren de Berlijnse musici een krachtige vitaliteit aan finesses in de details zodat de telkens wisselende zeegezichten fraai uit de verf komen. De zes Ariettes oubliées van dezelfde componist klinken hier in de weelderige orkestratie van Brett Dean uit 2015. Magdalena Kozená zong toen de première, begeleid door haar echtgenoot Simon Rattle. Het is even wennen aan haar gekunstelde voordracht en de transpositie die de kleuren donkerder maakt; de liederen zijn immers voor sopraan en niet voor mezzosopraan gecomponeerd. Geduld wordt beloond: eenmaal gewend kunnen de oren genieten van de sensitieve samenwerking tussen orkest en zangeres in deze fijnbesnaarde muziek. Robin Ticciati en zijn orkest excelleren verder in de suite uit Pelléas et Mélisande van Fauré. De uitvoering is een toonbeeld van helderheid en subtiliteit in het kleurenpalet. Minder bekend: het voorspel van Pénélope uit 1913. Deze opera van Fauré is zelden opgevoerd en zelden opgenomen, maar in Ticciati’s handen smaakt het resultaat naar meer.

Wie bij het pianoconcert van Clara Schumann een vrouwelijke tegenhanger van echtgenoot Roberts concert verwacht, zal bedrogen uitkomen. Robert voltooide het hoogromantische pianoconcert voor zijn gevierde eega in 1845. Clara’s eigen concert dateert van 1835 (ze werkte eraan van haar veertiende tot haar zeventiende) en sluit aan bij het repertoire waarmee zij, nog als Clara Wieck, triomfen vierde op de Europese podia: virtuoze concerten van onder anderen Chopin, Moscheles en Henselt. Berlin Classics’ huispianiste Ragna Schirmer geeft een krachtige vertolking van dit iets meer dan twintig minuten durende werk. In de hoekdelen, vol octaafpassages en andere showelementen, klinkt duidelijk Clara’s ambitie door ‘de gelijke van Thalberg en Liszt’ te zijn, zoals ze het zelf verwoordde. De centrale Romance is een verhaal apart: geschreven voor alleen piano en cello is het een tedere herinnering aan haar jeugdliefde, de cellist Theodor Müller. Persoonlijk had ik als aanvulling graag meer muziek van Clara zelf gehoord, maar de koppeling met Beethovens Vierde pianoconcert is goed verdedigbaar: het was een repertoirestuk van Clara en ze schreef er zelf cadenzen voor, die Schirmer hier in ietwat verkorte vorm speelt. De Staatskapelle Halle onder Ariane Matiakh begeleidt gepast romantisch.

EDDIE VETTER

JAN KUNST

FIJNE ORKESTKLEUREN

CONCERT

KRACHTIGE VERTOLKING

CD-BESPREKINGEN MENDELSSOHN

NENOV

VIOLIN CONCERTO, SYMPHONY NO. 5

PIANO CONCERTO e.a. Ivo Varbanov, Royal Scottish National Orchestra o.l.v. Emil Tabakov Hyperion 0034571282053 VKZ.NL/17514 € 22,99

Isabelle Faust, Freiburger Barockorchester o.l.v. Pablo Heras-Casado harmonia mundi 3149020232521 VKZ.NL/17511 € 22,99

CONCERT

Valt er nog iets nieuws en bijzonders toe te voegen aan Mendelssohns fameuze Vioolconcert in e-klein? Het is een van de meest opgenomen concerten en alle groten uit heden en verleden hebben hun licht er al over laten schijnen, met vele geslaagde registraties tot gevolg. Het antwoord op de vraag lijkt daarom ‘nee’ te zijn. Tot Isabelle Faust bedenkt het concert op te nemen met het Freiburger Barockorchester onder leiding van Pablo Heras-Casado. Onder haar handen wordt Mendelssohns zo romantisch geachte vioolconcert niet alleen een werk met barokke invloeden, maar ook een bij vlagen mysterieus gezang dat niet van deze wereld lijkt. Luister bijvoorbeeld naar het begin van het prachtige tweede deel. Geen dik aangezette romantische lijnen, maar ijl zilverdraad dat zich als fijn spinrag geheimzinnig boven het orkest verheft. Faust geeft Mendelssohn met haar prachtige ‘Sleeping beauty’-Stradivarius een buitengewoon volwassen en diep-filosofische klank die nog niet eerder zo naar voren kwam. Dat is mede te danken aan orkest en dirigent, die ook in de Hebriden-ouverture en die rare Vijfde symfonie spelen alsof ze de noten voor het eerst onder ogen hebben. Een prachtige cd die Mendelssohn weer als nieuw doet klinken.

Dit is muziek waarin een pianist zijn spierbundels kan laten zien. Dat de Bulgaar Dimitar Nenov (1901-1953) ook architect was, kan de constructie verklaren van het pianoconcert uit 1936, een massief bouwwerk in laatromantische stijl. Muziek die je vaker moet horen om in het dikke klankweefsel de schoonheden te ontdekken. Het concert van drie kwartier is eendelig, met drie hoofdonderdelen. Op het doorwrochte openingsdeel volgt een dromeriger largo met variaties op een Bulgaars volksliedje, uitlopend in een scherzo-achtige finale die wordt afgesloten met een extatische coda. In de Ballade nr. 2, ook voor piano en orkest, wordt een ontspannener

PAUL JANSSEN

GERARD SCHELTENS

NIET VAN DEZE WERELD

UITSTEKENDE UITVOERING EN OPNAME toon aangeslagen. Dit werk spreekt directer tot het hart van de luisteraar, dus u doet er goed aan hiermee te beginnen. Bulgaarse muziek is nauwelijks tot het Westen doorgedrongen, en die van Nenov al helemaal niet. Hij was een succesvol pianist, maar viel in ongenade bij de communistische partijleiding, die na zijn dood zijn opnamen liet wissen en zijn composities niet meer liet spelen. Pas nu komt hij een beetje terug, dankzij deze uitstekende uitvoering en opname. Met minder neem je geen genoegen bij muziek die zich zo moeizaam laat veroveren.

RACHMANINOV

Anna Vinnitskaya, NDR Elbphilharmonie o.l.v. Krzysztof Urbanski Alpha 3760014192753 VKZ.NL/17521

Boris Giltburg, Royal Scottish National Orchestra o.l.v. Carlos Miguel Prieto Naxos 0747313362974 VKZ.NL/17531 € 9,99

PIANO CONCERTO NO. 2, PAGANINI RHAPSODY

PIANO CONCERTO NO. 2, ÉTUDES-TABLEAUX, OP. 33

€ 22,99

CONCERT

Nadat Anna Vinnitskaya in 2007 de Koningin Elisabethwedstrijd had gewonnen, heeft zij bijna jaarlijks een cd uitgebracht. De nieuwste is gewijd aan muziek van Rachmaninov. Alsof niet hele generaties van klavierleeuwen, onder wie de componist zelf, haar met legendarische opnamen zijn voorgegaan, benadert zij het populaire Tweede pianoconcert met een ontwapenende onbevangenheid. Het is duidelijk dat dit Russische repertoire haar in het bloed zit. Als vanzelf vindt ze het tempo waarin de muziek het best gedijt. Precisie en technische beheersing staan een expressieve overgave niet in de weg, maar dweilen met ‘romantische’ emoties ligt haar niet. Sommige luisteraars zullen haar spel daarom misschien aan de koele kant vinden. Dat gold overigens ook voor de ‘klassieke’ interpretaties van Rachmaninov zelf. In het tweede gedeelte van de cd stelt de 34-jarige pianiste haar verbluffende techniek in dienst van de berucht moeilijke Rapsodie op een thema van Paganini. Bij alle wonderbaarlijke vingeracrobatiek blijft ze muziek maken, klaterend als een waterval of knetterend als vuurwerk. Anna Vinnitskaya heeft geregeld samengespeeld met de NDR Elbphilharmonie onder leiding van Krzysztof Urbanski. Ze liggen elkaar. Dat is goed te horen in het buitengewoon geslaagde resultaat.

Met enige ‘metaalmoeheid’ zette ik de zoveelste Rachmaninov-cd op, ditmaal van de Russisch-Israëlische pianist Boris Giltburg. Maar tot mijn verbazing raakte ik onmiddellijk gefascineerd bij de solo-inzet in het Tweede pianoconcert: zó moet je Rachmaninov spelen: diep en aangrijpend van emotie, donker van klank, aanzwellend en weer afnemend in de stuwkracht van zijn fraseringen, melodieus meeslepend en ontwapenend, en dan, als de muziek bijna te veel van dat alles wordt, plotseling nonchalant virtuoos en grillig. Wat Giltburg, in 2013 winnaar van de Koningin Elisabethwedstrijd, hier samen met het alert en romantisch musicerende Royal Scottish National Orchestra onder Carlos Miguel Prieto neerzet, komt wat mij betreft dicht in de buurt van de ideale Rachmaninov. Componist en pianist delen niet alleen het melancholieke verlangen naar het moederland, maar ook een soms bijna pijnlijke overgevoeligheid, die tot uiting komt in lyrische mijmeringen en ondraaglijke passies, het verlangen naar vrijheid – misschien zelfs naar de ultieme vrijheid van de dood – en een onnavolgbare originaliteit die zich in klank vertaalt als een persoonlijke schreeuw om geluk. Ook in Giltburgs briljante lezing van de Études-tableaux vallen hart en hoofd van componist en pianist op magische wijze samen. Een prachtige Rachmaninov-cd!

EDDIE VETTER

WENNEKE SAVENIJE

ONTWAPENENDE ONBEVANGENHEID

DE IDEALE RACHMANINOV

CD-BESPREKINGEN BESTEL NU KAARTEN

TSJAIKOVSKI

VIOLIN CONCERTO, ROCOCO VARIATIONS Nemanja Radulovic Borusan Istanbul Philharmonic Orchestra o.l.v. Sascha Goetzel DG 0028947980896 VKZ.NL/17543 € 22,99

12 OKT

Boedapest Festival Orkest, Iván Fischer en pianist Emanuel Ax Bach, Mozart, Tsjaikovski

CONCERT

25 OKT

Cécile McLorin Salvant: Amerikaanse Grammywinnares met ‘For One to Love’

Bernard Haitink, Eva-Maria Westbroek Anna Lucia Richter en het Chamber Orchestra of Europe

20 NOV

Abir El Abed (Arab’s got talent) & Amsterdams Andalusisch Orkest

EEN GEBOREN GIPSY

foto’s: Simon van Boxtel, Akos Stiller, Mohamed Aadroun, El Ghazy Hamza

15 & 17 NOV

Op het laatste moment invallen voor een beroemde solist is een beproefd recept voor een stormachtige carrière. Het overkwam Maxim Vengerov, Lang Lang en vele andere topmusici. In 2006 had de Servische violist Nemanja Radulovic (1985), leerling van Patrice Fontanarosa aan het conservatorium van Parijs, het geluk Vengerov te mogen vervangen in Beethovens Vioolconcert met het Orchestre Philharmonique de Radio France onder leiding van Myung-whun Chung. Daarna ging het razendsnel. Radulovic, wiens uiterlijk het midden houdt tussen Paganini en een popster, onderscheidde zich internationaal met een avontuurlijke reis naar de muzikale tradities van Oost-Europa en leefde zich daarna uit in de solomuziek van Bach. Nu neemt hij zijn digitale fans mee naar de Russische muziek van Tsjaikovski, die bepalend was voor zijn jeugd in Belgrado. Aan alles valt af te horen dat deze nieuwe opname voor de razend virtuoze Radulovic gelijk staat aan thuiskomen. Hij voelt zich volledig vertrouwd met de ooit onspeelbaar geachte noten van Tsjaikovski’s Vioolconcert, speelt ze gepassioneerd en vrij, maar ook verfijnd en met een zinderende viooltoon. In de viooltranscriptie van de Rococovariaties laat hij zijn viool al even onbekommerd en persoonlijk zingen, als een geboren gipsy met elegante klassieke trekjes. WENNEKE SAVENIJE

FOCK

SONGS AND SKETCHES Irene Maessen, Matthijs van de Woerd, Maurice Lammerts van Bueren Zefir Records 8717774570456 VKZ.NL/17551 € 24,99

VOCAAL De Nederlandse dirigent en componist Dirk Fock werd in 1886 geboren in Nederlands-Indië. Hij studeerde in Berlijn bij onder anderen Arthur Nikisch. In 1917 verving hij Mengelberg bij het Concertgebouworkest, het orkest dat hij nog vele malen zou dirigeren. Zijn werkterrein breidde zich uit tot in de Verenigde Staten, waar hij vanaf 1939 permanent ging wonen. Om begrijpelijke redenen veranderde hij daar zijn naam in Foch. Als componist was Fock grotendeels een autodidact. Zijn nagelaten oeuvre is niet echt groot, maar zeker bijzonder te noemen. Hij heeft werken voor piano en viool gecomponeerd, maar met vele liederen, een opera en een mirakelspel op zijn naam verraadt hij een bijzondere fascinatie en liefde voor de menselijke stem. Zefir Records heeft nu een hele cd met zijn composities laten opnemen. Alle drie de liederencycli vind ik mooi en zeer aangenaam om naar te luisteren, verrassend zijn ze ook. Zowel Maessen als Van de Woerd kunnen mij bekoren. Zeker de bariton, die de Songs of Glory bovendien fascinerend weet te acteren. Java Sketches, Focks laatste werk, vind ik van een uitzonderlijke schoonheid, het wordt ook zeer inspirerend en sprankelend gespeeld door Maurice Lammerts van Bueren.

VERRASSENDE WERKEN

23 & 24 NOV

SOUK presenteert: Asma Lmnawar Een van de grootste Arabische zangeressen van dit moment

BASIA JAWORSKI

CD-BESPREKINGEN SCHUBERT

KRUTOY

Francine van der Heijden e.a. Quintone 9789078740506 VKZ.NL/17550 € 22,99

Anna Netrebko, Yusif Eyvazov, Session Orchestra London & Los Angeles o.l.v. Ben Forster, Jeremy Holland-Smith & William Ross DG 0028947981107 VKZ.NL/17541 € 22,99

FERN UND NAH

ROMANZA

VOCAAL

Schubert was er snel van overtuigd: samen musiceren met vrienden heeft een overduidelijke meerwaarde en geeft een extra dimensie aan de noten. De door hem geïnitieerde Schubertiades, waar op informele wijze musici in huiselijke kring samenkwamen, groeiden uit tot een begrip en vonden wereldwijd navolging. Zo ook bij de Nederlandse sopraan Francine van der Heijden. Na lang aarzelen om überhaupt een Schubert-cd op te nemen en op aandringen van vriend en fortepianist Bart van Oort klopte zij aan bij een aantal muziekkameraden en ontstond er een Schubertiadegevoel. Resultaat is een registratie van vijftien liederen, waarin Van der Heijden op gevarieerde en soms originele wijze wordt begeleid door een scala aan muzikaal gelijkgestemden. Niet alles pakt even goed uit, maar dat zal in Schuberts dagen niet anders zijn geweest. Zo werkt de subtiele harpbegeleiding van Remy van Kesteren in Gretchen am Spinnrade wonderschoon, terwijl het harmonium in Der Leiermann, bespeeld door Dirk Luijmes, te weinig dynamische zeggingskracht bezit. Bijzonder en zeker geslaagd is de hedendaagse versie van Nähe des Geliebten, dat componist Micha Hamel speciaal voor deze gelegenheid schreef en dat mooi contrasteert met de Schubertversie. Een cd ‘with a little help from my friends…’.

We beleven alles tegenwoordig bij voorkeur in het openbaar: dat stersopraan Anna Netrebko het geluk hervond in de armen van tenor Yusif Eyvazov wordt dan ook gevierd met een nieuw album waarin het paar zijn liefde hartstochtelijk uitzingt. En met het paar bedoelen we vooral Netrebko, die het leeuwendeel van de muziek op de nieuwe cd Romanza voor haar rekening neemt. Het gaat om composities van Igor Krutoy, grotendeels op Italiaanse teksten die het hele stilistische scala van ‘Was jij maar hier’ tot ‘Ik begin opnieuw’ doorlopen. De bombastische muziek heeft het hart op de tong en kenmerkt zich door dramatisch tromgeroffel, opbollende strijkersklanken en wisselingen van mineur naar majeur op de en-toen-was-jij-er-momenten. Netrebko ontworstelt zich vocaal met groot succes aan de goede smaak: de stem is groots en meeslepend maar soms een beetje te weerbarstig voor de songs. Als de componist olijke charme aandurft, zoals in Il nastro blu, is Netrebko ineens hartverwarmend. Haar echtgenoot Eyvazov verrast: hij voelt zich veel beter thuis in het genre en trekt de muziek soms zelfs naar een hoger plan, maar speelt toch vooral de supporting actor. De Deluxe-editie heeft een tweede cd met een selectie uit Netrebko’s discografie.

FRANS JANSEN

HEIN VAN EEKERT

SCHUBERTIADE

MUZIEK MET HET HART OP DE TONG

MAHLER

NYMAN, PATRICK e.a.

Kindertotenlieder e.a. Alice Coote, Netherlands Philharmonic Orchestra o.l.v. Marc Albrecht Pentatone 0827949057663 VKZ.NL/17534 € 22,99

Paulin Bündgen, Ensemble Céladon Aeon 3760058360576 VKZ.NL/17530 € 22,99

SONG CYCLES

NO TIME IN ETERNITY

VOCAAL

Deze cd met orkestliederen van Mahler vind ik een van de mooiste Mahleruitgaven van de laatste tijd – en dat zijn er heel wat! Ik was er een klein beetje bang voor, want de opname van Das Lied von der Erde door dezelfde krachten vond ik ronduit teleurstellend. Alice Coote vond ik voornamelijk kwetsbaar en over de interpretatie van Marc Albrecht schreef ik dat de dirigent moest leren wat het verschil is tussen Strauss en Mahler. En waarachtig: het lijkt alsof Albrecht mijn woorden ter harte heeft genomen. Zijn vertolking (en, uiteraard, die van het goddelijk spelende Nederlands Philharmonisch Orkest) is buitengewoon overtuigend en kan wat mij betreft op een lijstje met de beste interpretaties van de liederen bijgeschreven worden. Alice Coote klinkt nog steeds kwetsbaar, maar die kwetsbaarheid is nu haar beste wapen geworden: zij is zo ontzettend betrokken dat het pijn doet. Niet dat het allemaal perfect is wat zij doet, in Um Mitternacht gaat zij even de mist in, maar dat geeft allemaal niet. Over Ich bin der Welt abhanden gekommen zei Mahler ooit: ‘Dit ben ik ten voeten uit.’ Hier hoor je het.

Het is alweer een tijd geleden dat we iets vernamen van de Britse componist Michael Nyman. Na zijn memorabele soundtracks voor de films van Peter Greenaway en zijn nog succesvollere klankdoek voor de spraakmakende film The Piano uit 1993 heeft hij eigenlijk geen grote successen meer achter zijn naam bijgeschreven. Hij schreef voor wat minder grote films en reageerde verder op verzoeken van musici die zijn werk ontdekten. Een van die musici is de countertenor Paulin Bündgen. Sinds hij meewerkte aan Prospero’s Books uit 1991, de laatste film van Greenaway waarvoor Nyman de muziek schreef, heeft de Franse vocalist een zwak voor de klanken van Nyman. Toen Bündgen in 1999 Ensemble Céladon oprichtte, wist hij dat hij op een dag de wereld van de renaissance en die van Nyman bijeen zou brengen voor dit gambaconsort en zijn stem. En nu de cd No Time in Eternity, genoemd naar het werk dat Nyman speciaal voor Bündgen en zijn ensemble schreef, er ligt, is duidelijk wat de countertenor hoorde. De werelden van onder anderen William Byrd en Christopher Tye enerzijds en Nyman anderzijds liggen dicht bij elkaar. Vormen van minimalisme en vooral die typisch Britse melancholie zijn de kernwoorden.

BASIA JAWORSKI

PAUL JANSSEN

KWETSBAARHEID ALS BESTE WAPEN

TYPISCH BRITSE MELANCHOLIE

CD-BESPREKINGEN R. STRAUSS

ICH TRAGE MEINE MINNE Peter Gijsbertsen, Jozef De Beenhouwer Phaedra 5412327292351 VKZ.NL/17520 € 23,99

VOCAAL Op Ich trage meine Minne, zijn nieuwe cd met Straussliederen, grijpt tenor Peter Gijsbertsen direct de aandacht door niet te grijpen naar aandacht. In het eerste lied, het beroemde Zueignung, ligt de verleiding daartoe op de loer, maar samen met zijn pianist Jozef De Beenhouwer maakt hij het tot een tedere liefdesverklaring. De Beenhouwer houdt de sprankelende, verrassende inkleuring van zijn pianopartij de hele cd vol. Daarbij komt dat Gijsbertsens mooie dictie het meelezen in het tekstboekje overbodig maakt, waardoor een recital ontstaat waarin poëzie en muziek elkaar steeds ondersteunen. In Peter Gijsbertsens donker getimbreerde lyrische tenor schuilt de belofte van de meer dramatische rollen van Richard Strauss – al hoorbaar in zijn vertolking van de Junger Seemann in Wagners Tristan und Isolde op het label van Glyndebourne Opera. Intussen is het heerlijk om liederen als Ständchen en vooral Meinem Kinde eens door een mannenstem te horen, vooral een die met zoveel gevoel te werk gaat. Hier en daar wenst men de zanger de durf toe die Nicky Spence onlangs op zijn Strauss-cd voor Hyperion etaleerde, maar in dit mooi chronologisch opgebouwde liefdesrecital horen warmte en sensibiliteit natuurlijk te overheersen en dat gebeurt dan ook.

WARMTE EN SENSIBILITEIT

HEIN VAN EEKERT

JOSQUIN, VICTORIA SECRET HISTORY

John Potter, Anna Maria Friman e.a. ECM 0028948114634 VKZ.NL/17517 € 23,99

VOCAAL John Potter kende ik voornamelijk als een van de leden van het vermaarde Hilliard Ensemble. Maar Potter is meer dan ‘alleen maar’ een zanger: hij is ook een gevierd academicus en auteur van talrijke wetenschappelijke publicaties. Als zanger was (en is) hij behalve in oudemuziekgroepen ook actief in hedendaags repertoire en avant-gardemuziek. Vaak combineert hij stijlperiodes met en door elkaar: denk aan zijn werk voor de groep Red Byrd. Potter is ook de drijvende kracht is geweest achter deze cd die, geheel naar verwachting, een eigen (en eigengereide) draai geeft aan voornamelijk Victoria en zijn Missa Surge Propera, en Josquin des Prez. De titel Secret History verwijst naar Potters zoektocht naar ‘wat gebeurt met de muziek nadat hij is gecomponeerd’. Dus in plaats van een volledig koor laat hij de muziek klinken door één, hooguit twee stemmen, begeleid door drie vihuela’s en een viola de gamba. Dat het resultaat op mijn zenuwen werkt ligt voornamelijk aan Potter. Vroeger vond ik zijn geluid onaards prachtig, de tijd heeft helaas zijn sporen achtergelaten. Gelukkig is de sopraan Anna Maria Friman wel heel erg mooi en zijn de vihuela-bespelers meer dan bekwaam.

EÉN, HOOGUIT TWEE STEMMEN

BASIA JAWORSKI

CD-BESPREKINGEN VAUGHAN WILLIAMS, BRITTEN e.a.

SCHUBERT

WINTERREISE

SILENCE & MUSIC

Florian Boesch, Roger Vignoles Hyperion 0034571281971 VKZ.NL/17510 € 22,99

Gabrieli Consort o.l.v. Paul McCreesh Signum 0635212049020 VKZ.NL/17516 € 23,99

VOCAAL

Dat Engeland een grote koortraditie heeft, weten we. We kennen vooral de Engelse kathedraalkoren met hun perfecte samenzang en vele in oude muziek gespecialiseerde vocale ensembles. In de laatste categorie valt het Gabrieli Consort van Paul McCreesh. Maar dit ensemble maakt vele uitstapjes naar repertoire dat niet noodzakelijkerwijs terug te voeren is op oude muziek. Op deze cd gaat het om Engelse wereldlijke vocale muziek uit de twintigste eeuw, die past in de traditie van het Engelse madrigaal uit de late renaissance. Maar de componisten heten Edward Elgar, Ralph Vaughan Williams en Benjamin Britten. Ze gebruikten vaak oude teksten, maar hun muziek is overduidelijk twintigste-eeuws. Mooi dat het Gabrieli Consort het aandurfde een hele cd met dit repertoire uit te brengen. Meestal horen we deze koormuziek in afwisseling met werken uit de renaissance, maar dat levert onvermijdelijk stijlbreuken op. En deze muziek kan gemakkelijk op zichzelf staan, zo blijkt hier. Overeenkomst met de oude Engelse madrigalen is dat ook in de hier opgenomen toonzettingen de melancholie alom aanwezig is. De klank die Paul McCreesh aan zijn ensemble ontlokt is betoverend: strak en helder, expressief waar dat moet. Een must voor iedere koorliefhebber.

Florian Boesch behoort tot de interessantste liederenzangers van tegenwoordig. Schubert ligt de 46-jarige Oostenrijkse bariton uiteraard na aan het hart. Reeds zes jaar na zijn veelgeprezen opname met de pianist Malcolm Martineau heeft hij de Winterreise opnieuw op cd gezet, deze keer met Roger Vignoles aan de piano. Opvallend: in 22 van de 24 liederen neemt hij nu een hoger tempo dan in 2011, als om het verhaal meer vaart te geven. Vaak lijkt hij eerder te declameren dan te zingen, zonder nadruk, heel natuurlijk. Daardoor zijn de teksten woord voor woord verstaanbaar. Soms gaat dit wel ten koste van het legato en de spankracht van muzikale frases. De lagere regionen van zijn stem doen het sterkst aan. In de hoogte kiest hij nogal eens voor een weke toon, ook daar waar de meeste zangers expressief uithalen. Boesch hoeft de tragiek niet te overdrijven. Hij is een meester in ‘underacting’. Zo treft hij

MARCEL BIJLO

EDDIE VETTER

BETOVEREND

BOESCH: EEN MEESTER IN ‘UNDERACTING’ het hart des te meer met een intense melancholie. Samen met Roger Vignoles, ook al zo’n geboren verhalenverteller maar dan aan de piano, onderneemt hij de beklemmende reis door het ijzige winterlandschap, de laatste reis van een dolende ziel.

DERIX

LUKASZEWSKI

Sef Thissen, Egbert Derix Eggy D Music EDM 2017 VKZ.NL/17506 € 19,99

Polski Chór Kameralny o.l.v. Jan Lukaszewski Warner 0190295836399 VKZ.NL/17546 € 22,99

WANDERN

MOTETS

VOCAAL

KOOR

Misschien laat het zich nog het best omschrijven als een vorm van klassiek geïnspireerde kleinkunst. De Limburgse pianist-componist Egbert Derix en streekgenoot en bariton Sef Thissen delen een liefde voor het negentiende-eeuwse Duitse lied. Deze periode was de inspiratiebron voor de liederencyclus Wandern die Derix schreef en die begon als een zoektocht naar de dichterlijke en gevoelige kant van zijn in 2009 overleden vader, de journalist Jan Derix. Egbert vertaalde de gedichten over leven en liefde die zijn vader in de jaren vijftig schreef naar het Duits en smeedde ze, aangevuld met gedichten van zijn broer Govert Derix, Ton Engels, Frans Pollux en de Italiaanse dichter Mario Argante tot de liederencyclus Wandern. Het zijn beknopte liederen in de traditie van Beethovens An die ferne Geliebte en Schuberts Winterreise, soms zeer schubertiaans, zoals het begin van Ich wünsche dir, en soms wat cabaretesker van aard, maar immer goed gecomponeerd en gevoelig neergezet. De liveopname in de Kleine Zaal van het Concertgebouw voegt nog een stukje extra intimiteit toe. De enige uitdaging is het afwijkende formaat van het geheel dat de uitgave eerder in een boekenkast dan in een cd-rek doet passen.

Religieuze muziekwerken uit de negentiende eeuw leken vooral het grootse van het goddelijke en het nietige van de mens te benadrukken, terwijl in de late twintigste eeuw het mystieke van het geloof op de voorgrond kwam te staan. Vlagen van die traditie vinden we terug in de motetten van Pawel Lukaszewski (1968), maar die proberen de grootsheid van God vooral op een zeer menselijke manier en met een enorme helderheid te schilderen. Lukaszewski’s klankwereld is niet erg eigentijds, hij herinnert aan een componist als Vaughan Williams. Het is niet verwonderlijk dat deze Pool grote populariteit geniet in het Verenigd Koninkrijk. Hij schrijft schitterend voor stemmen, hetgeen op deze cd met motetten duidelijk naar voren komt. De vier stemgroepen van het Polski Chór Kameralny klinken onder leiding van Jan Lukaszewski uitstekend samen, maar tonen ieder hun individualiteit in de speciaal voor hen geschreven passages. Het koor is fantastisch. De a-capellastukken, in het Latijn, Pools en Duits, ademen rust en toewijding, maar beschikken zeker ook over dramatische kleuren en soms zelfs over een lichte toets, zoals in het Beatus vir, Sanctus Adalbertus uit 1997. De composities in het album omvatten de periode 1992-2014. Er zijn zeven cd-premières.

PAUL JANSSEN

HEIN VAN EEKERT

IMMER GOED GECOMPONEERD

RUST EN TOEWIJDING

CD-BESPREKINGEN SCHÖNBERG, BERG e.a.

SCHÖNBERG

SIX ORCHESTRAL SONGS OPUS 8 e.a.

BLÄSERQUINTETT OPUS 26 Farkas Wind Quintet Quintone 9789078740483 VKZ.NL/17549 € 22,99

Nan Hughes, Axel Everaert Gruppo Montebello o.l.v. Henk Guittart Etcetera 8711801014852 VKZ.NL/17509 € 22,99

ENSEMBLE

KAMERMUZIEK

De Verein für musikalische Privataufführingen, opgericht door Arnold Schön berg in 1928, organiseerde leerzame uitvoeringen van eigentijdse muziek in een samenzweerderige privésfeer. Het programma werd niet aangekondigd, critici moesten buiten blijven. Ze speelden kamermuziek en ook orkestmu ziek in bewerkingen voor klein ensemble. Onze tegenwoordige luxe van instantoproepbare muziek op elk gewenst moment kende men nog niet. Je zou dus kunnen zeggen dat de bewerkingen ontstonden als een noodzake lijk kwaad waaraan nu geen behoefte meer bestaat en dat hoogstens als curiositeit interessant kan zijn. Maar zo is het helemaal niet. Ook al ontbre ken de zinderende orkestklanken van bijvoorbeeld Isoldes Liebestod (en ook Isolde zelf in deze instrumen tale versie), er komen heldere lijnen voor in de plaats en onvermoede details worden blootgelegd. De combinatie van piano, strijk kwintet, een paar blazers en harmonium zorgt voor een eigenaardige en intrigerende klankkleur. Henk Guittart en Gruppo Montebello zijn al toe aan Volume 3 van dit fraaie project als spin-off van het Orlando Festival. Naast de transparantie fascineert vooral hun stuwende ‘drive’. De zangers Nan Hughes en Axel Everaert voegen zich naadloos in. Zo ga je je vanzelf deel voelen van Schönbergs geheime genootschap.

Arnold Schönberg was een revolutionair. Hij gooide in de eerste kwart van de twintigste eeuw alle regels van het klassieke toonsysteem overboord en kwam met zijn ‘Zwölf nur auf einander bezogene Töne’, zijn twaalf toonstechniek. Schönberg was ook een traditionalist. Zijn grootste voorbeeld heette Johannes Brahms, en hij kende zijn klassieke vormprincipes. Dat is en blijft het vreemde aan Schönberg. Hij schreef ongehoorde muziek in een bekend vormschema. En dat maakt dat zijn werk vandaag de dag als het echt goed uitgevoerd wordt eigenlijk helemaal in lijn met de traditie klinkt. Dat is het geval met zijn Bläserquintett op. 26, uitgevoerd door het Neder landse Farkas Wind Quintet onder aanvoering van fluitist Herman van Kogelenberg. Dit blaaskwintet uit 1923 was het eerste vierdelige kwintet uit de historie dat geheel op een enkele twaalftoonsreeks gebaseerd was. Met die constatering houdt ook meteen alles op wat naar modern riekt. Schönbergs blaaskwintet is in deze live-uitvoering een levendig werk waarin de geest van bijvoorbeeld Mozart veel krachtiger rondhangt dan de naam van de componist doet vermoeden. Het kwintet van dienst heeft dat goed begrepen en richt met deze cd een waardevol monument op voor de traditionele Schönberg.

GERARD SCHELTENS

PAUL JANSSEN

GEHEIM GENOOTSCHAP

WAARDEVOL MONUMENT

Debuutalbum van nino GvetaDze bij ChallenGe ClassiCs Met Chopin’s 24 Préludes, Etude no. 6, drie Waltzes & Scherzo no. 2 “There comes a point in life when we look back, trying to gain a sense of perspective, and we see ourselves in a different light. We are haunted by memories and doubts, whirring around our minds like ghosts” - Nino Gvetadze

CC 72768 - release okt. ’17

FRÉDÉRiC ChoPin “Ghosts” 24 preludes and selected pieces nino Gvetadze - piano Nino geeft een concert met ondermeer de 24 Préludes in Het Concertgebouw op 3 oktober 2017

NAI [17-128] Adv 1/2 KZ CC 72768 - Nino+.indd 1

28-08-17 15:06

CD-BESPREKINGEN MENDELSSOHN

RAVEL, MOZART e.a.

Quatuor Arod Erato 0190295761127 VKZ.NL/17545 € 22,99

Martha Argerich & friends Warner 190295831653 (3cd) VKZ.NL/17544 € 23,99

STRING QUARTETS

LIVE FROM LUGANO 2016

KAMERMUZIEK

Jong en ambitieus, zo klinkt het Quatuor Arod, dat de Carl Nielsen Chamber Music Competition 2015 en de ARD International Music Competition 2016 won met werken van Mendelssohn. Dat leverde het kwartet, dat studeerde bij violist Mathieu Herzog van het Quatuor Ébène en op dit moment samen met het Artemis Quartet artist in residence is van de Queen Elisabeth Music Chapel in Brussel, een exclusief contract bij Erato op. Het lag voor de hand om te beginnen met opnames van Mendelssohn, die door de onstuimig en met veel testosteron musicerende jongemannen van het kwartet met passie en flair over het voetlicht wordt gebracht. Maar wat nog enigszins ontbreekt in hun vurige muzikale benadering zijn de noblesse, verfijning, elegantie, transparantie en harmonische balans die de door en door beschaafde Mendelssohn tot zo’n bijzondere componist maken, zelfs wanneer hij kort voor zijn dood in ontzetting over het plotselinge overlijden van zijn zusje Fanny het diep bewogen Strijkkwartet op. 44 nr. 2 componeert. In dit ‘wanhopige’ strijkkwartet is de gretigheid waarmee Quatuor Arad de noten verslindt toepasselijk. Elders raakt Mendelssohn soms in ademnood, maar de bevlogenheid van de spelers is wel een belofte voor de toekomst.

baar geen regels. Natuurlijk, Ax en Ma hebben al veel vaker samen gespeeld. En Kavakos is evenzeer een duivelskunstenaar als een kameleon. Maar toch overtreft de opname van de drie pianotrio’s van Brahms alle verwachtingen. Al eerder zette het trio onder andere Tanglewood op stelten en dat is met de dubbel-cd in handen begrijpelijk. Meteen de eerste cd, die niet begint met Brahms’ prachtige jeugdzonde, maar met zijn rijpere tweede trio, is zo raak dat er verder niets rest dan ademloos luisteren naar dit trioportret van de Duitse knuffelbeer. Ma en Kavakos vechten menig robbertje om het hoogste woord, terwijl Ax daar als een betrouwbare intermediair tussen zit om de boel niet te laten ontsporen. Het resultaat: Brahms’ trio’s die klinken als een goede literaire thriller.

Sinds 2002 heeft Martha Argerich in Lugano elk jaar weer bevriende musici uitgenodigd om een paar weken lang in een ontspannen sfeer samen te spelen. Aan het geliefde zomerfeest is met de vijftiende editie van vorig jaar een einde gekomen. De Zwitserse bank BSI, die wegens malversaties in opspraak is geraakt, heeft zich als sponsor teruggetrokken. Jammer voor de liefhebbers, want de Argentijnse pianiste treedt verder nog maar zelden als solist op en mijdt de opnamestudio als de pest. Het muziekfestijn is niet als een nachtkaars uitgegaan, maar geëindigd met een uitroepteken. Daarvan getuigt de selectie op deze drie cd’s. Een van de hoogtepunten is Argerichs uitvoering van Ravels Gaspard de la nuit, in een grijs verleden een van haar paradepaarden en hier gespeeld aan de vooravond van haar 75ste verjaardag. De hoge leeftijd is er niet aan af te horen. Luister maar hoe zij intens de toetsen laat zingen boven de subtiele golfeffecten in Ondine en hoe zij speelt met de stilte achter de noten in het grimmige Le gibet. Alleen in het razend moeilijke Scarbo is even te signaleren dat zij geen achttien meer is en wel iets aan jeugdig vervoerende virtuositeit heeft ingeboet. Nog zo’n hoogtepunt: Argerichs charismatische vertolking van Ravels Pianoconcert in G, dat zij al heel vaak heeft opgenomen, de eerste keer zestig jaar geleden. Het lijkt een melancholieke terugblik op Ravels composities, alsof zij oude vrienden zijn, maar voor nostalgie is weinig plaats in de vitale en diep inkervende interpretaties. Vaste prik is het duowerk, in dit geval onder meer in Mozarts Sonate voor twee piano’s KV 448 samen met de Armeens-Amerikaanse pianist Sergei Babayan, en in Debussy’s eigen bewerking van zijn Prélude à l’après-midi d’un faune samen met haar ex-man Stephen Kovacevich aan de tweede piano. Met de Albanese violist Tedi Papavrami vormt zij een homogeen duo in Bachs Sonate BWV 1017. Behalve aan intieme kamermuziek kunnen luisteraars ook hun hart ophalen aan Beethovens grootscheepse Koorfantasie met het koor en het orkest van Italiaans-Zwitserland, zeven zangsolisten en Argerich zelf in die geweldige pianopartij. Tot de vaste gasten van het festival behoort Renaud Capuçon, die excelleert in het zelden uitgevoerde Vioolconcert van Busoni. Een andere vaste gast is de pianist Nicholas Angelich. Hij is samen met Capuçon te horen in het Kammerkonzert van Berg en in het Hoorntrio van Brahms, waarin David Guerrier subliem de hoornpartij speelt. Argerichs Argentijnse roots komen naar boven in Hombre tango van Marcelo Nisinman, een virtuoos op de bandoneon, die hier met het Ensemble ReEncuentros zorgt voor een spetterende uitsmijter. Dankzij de livesfeer in de opnamen waant de luisteraar zich een paar uur in het zonnige Lugano om volop te genieten van al die geïnspireerde muzikaliteit.

PAUL JANSSEN

EDDIE VETTER

MARTHA ARGERICH LAAT DE TOETSEN ZINGEN

MET PASSIE EN FLAIR

WENNEKE SAVENIJE

BRAHMS

THE PIANO TRIOS

Leonidas Kavakos, Yo-Yo Ma, Emanuel Ax Sony 088985407292 (2cd) VKZ.NL/17536 € 25,99

Het bij elkaar zetten van een briljante violist, een even flamboyante cellist en een pianist op wie je bouwen kunt, geeft niet per se de garantie dat er een fantastisch pianotrio klinkt. Niet voor niets zijn de grootste pianotrio’s, zoals het Trio Wanderer en ons eigen Storioni Trio, bijna fulltime trio en stoppen ze veel energie in het repetitie- en samensmeltingsproces. Maar als de drie musici Leonidas Kavakos, Emanuel Ax en Yo-Yo Ma heten, bestaan er blijk-

BRAHMS ALS GOEDE LITERAIRE THRILLER

Foto: Warner Music

KAMERMUZIEK

CD-BESPREKINGEN HAYDN

MENDELSSOHN

Chiaroscuro Quartet BIS 7318599921686 (sacd) VKZ.NL/17528 € 23,99

Christian Poltéra, Ronald Brautigam BIS 7318599921877 (sacd) VKZ.NL/17524 € 23,99

‘SUN’ QUARTETS OP. 20, NOS. 4-6

WORKS FOR CELLO & PIANO

KAMERMUZIEK

De bijnaam ‘Sonnenquartette’ voor Haydns zes strijkkwartetten opus 20 betekent niet dat de componist hierin de wereld van de zonnige zijde beziet. De naam is afgeleid van de titelpagina van de eerste uitgave, waarop de zonnegod en god van de harmonie Apollo als vignet prijkt. Haydn zet juist het klassieke evenwicht enigszins op losse schroeven door heel gewaagd te experimenteren met de vorm en met asymmetrische frasen. Luisteraars moeten destijds van de ene in de andere verrassing zijn gerold bij al die schijnbaar onevenwichtige ‘Sturm und Drang’. Het Chiaroscuro Quartet maakt na de alom geprezen opname van de eerste drie kwartetten het zestal compleet en geeft opnieuw de dramatiek het volle pond. Het is een internationaal gezelschap, bestaande uit een Russische, een Spanjaard, een Zweedse en een Française. Zij spelen op ‘authentieke’ instrumenten met darmsnaren en gaan zuinig om met het vibrato. Het resultaat klinkt licht en met scherpe randen maar niet al te spichtig, historisch verantwoord maar niet academisch stijf. Ondanks de precisie in de afwerking weten ze de nodige speelsheid en spontaneïteit te bewaren om recht te doen aan de onvoorspelbare surprises van Haydns onvergankelijke muziek.

Zoals onder meer vorig jaar te horen was in het Amsterdamse Concertgebouw, vormen de cellist Christian Poltéra en de pianist Ronald Brautigam een goed op elkaar ingespeeld duo. Zij zijn twee zielen en één gedachte in de werken die Mendelssohn voor deze bezetting heeft gemaakt. Bij hem is de cello geëmancipeerd tot een volwaardige partner van de voorheen nog dominante piano. Poltéra en Brautigam hebben in opperste harmonie passende klankkleuren gevonden om de variaties en sonates overtuigend uit de doeken te doen. De cellist speelt op zijn uitzonderlijk mooie Stradivarius (de ‘Mara’, vroeger in het bezit van Heinrich Schiff), de pianist op een kopie van een Pleyel uit 1830. Als je naar hen luistert, begrijp je dat Schumann ooit Mendelssohn de ‘Mozart van de negentiende eeuw’ heeft genoemd, maar sommigen verwijten hem nog steeds een zekere gemakzucht of sentimentaliteit. Het hangt er maar van af wie de noten tot klinken brengt. De oren worden gestreeld door sprankelende figuraties en zingende melodieën, maar ze staan ook op steeltjes bij hartstochtelijke ontboezemingen en dramatische uitbarstingen. Het is de romantische uiting van een rijke gevoelswereld, met Poltéra en Brautigam als ideale vertolkers.

EDDIE VETTER

ONVOORSPELBARE SURPRISES

RIJKE GEVOELSWERELD

TSJAIKOVSKI

BACH

Rusquartet Etcetera 8711801015989 VKZ.NL/17507 € 22,99

Yuan Sheng Piano Classics 5029365101264 (2cd) VKZ.NL/17502 € 23,99

COMPLETE PARTITAS

STRING QUARTETS

KAMERMUZIEK Drie vrouwen en een mannelijke cellist vormen sinds 2001 het Rusquartet. Ze zijn in Moskou opgeleid door Dmitri Shebalin van het beroemde Borodinkwartet. Beter kun je niet wensen. Ze zijn niet alleen doortrokken van Russische kamermuziek, maar hebben ook een band met Nederland als quartet in residence bij het Orlando Festival. Tsjaikovski’s strijkkwartetten zijn relatief vroeg in zijn leven gecomponeerd, maar het dromerige Andante cantabile uit het eerste kwartet (1871) behoort niet voor niets tot zijn meest geliefde stukken. Het dissonant openende tweede kwartet (1874) heeft een diep wanhopig langzaam deel dat vooruitwijst naar de sfeer van zijn late symfonieën. En hier hebben we ook het pas in 1940 uitgegeven Kwartetdeel in Bes uit 1865. Misschien is het onvoltooid, misschien bedoelde Tsjaikovski het zo. Het is in elk geval meer dan een curiosoiteit, met - heel bijzonder - een cadens voor elk instrument. Daarmee kunnen de leden van het Rusquartet tonen wat ze individueel in huis hebben. Dat is veel, maar ook als ensemble zijn ze fantastisch op elkaar ingespeeld. Opnametechnicus Adriaan Verstijnen mag apart worden genoemd om de mooie klank en de perfecte balans.

In China wordt meer piano gespeeld dan waar ook ter wereld. De kritiek is vaak dat men in China wel indrukwekkend presteert op technisch gebied maar dat het spel muzikaal-inhoudelijk niet altijd van het hoogste niveau

GERARD SCHELTENS

MARCEL BIJLO

PERFECT OP ELKAAR INGESPEELD

PIANO

BACH OP PIANO UIT CHINA: ZÓ KAN HET! is. Maar net als overal elders zijn er ook in China pianisten die niet voor de makkelijke weg kiezen en een indrukwekkende technische bagage combineren met muzikale diepgang. Zo’n pianist is Yuan Sheng. Hij wordt wereldwijd geprezen om zijn heldere en doorleefde Bachvertolkingen. Hij wordt zelfs beschouwd als een van de allerbeste Bachpianisten. Als je zijn nieuwe opname van de zes partita’s hoort, kun je je die reputatie voorstellen. Bach schreef zijn muziek natuurlijk niet voor de moderne piano, dus als pianist moet je een manier vinden om het barokke idioom van het klavecimbel naar de piano te vertalen. Daarbij zijn er vele valkuilen, zoals een te romantische benadering of juist te veel proberen een klavecimbel na te doen. Bij Yuan Sheng horen we niets van dat alles. Zijn benadering is volkomen authentiek en hij weet Bachs complexe stemmenweefsels transparant te houden. Hij speelt stuwend en met veel aandacht voor detail. Bach op de piano: zó kan het!

CD-BESPREKINGEN REICHA

CLEMENTI

Ivan Ilic Chandos 0095115195024 VKZ.NL/17512 € 21,99

Ilia Kim Piano Classics 5029365101288 VKZ.NL/17503 € 20,99

REICHA REDISCOVERED

SONATAS, PRELUDES

PIANO Antoine Reicha (1770-1836) is zo’n vergeten figuur rond Beethoven van wie we de naam soms wel tegenkomen, maar niet de muziek. Hij werd geboren in Praag en werkte in Bonn, Hamburg en Wenen. Reicha streek in 1808 neer in Parijs, waar hij een grote lespraktijk opbouwde. Zijn theoretisch werk beïnvloedde Berlioz, Franck en Liszt. Zelf componeerde hij vijftien vergeten opera’s, symfonieën en kamermuziek, waaronder veel voor blazers. En ook flink wat pianomuziek, die hier een rijkelijk late eerste opname beleeft. Mooi, aantrekkelijk, expressief, knap gemaakt, in de stijl en geest van Beethoven, maar zonder het extra dat diens werk geniaal maakt. Maar dat kun je ook niet verlangen van een koploper in de tweede

PIANO

divisie. In de Grande Sonate en de Sonate op een thema van Mozart, beide uit 1805, presenteert Reicha een grote melodische rijkdom en een onvermoede diepgang. De vier andere stukken zijn bedoeld voor piano studenten, die hiermee iets interessanters kregen dan wat Reicha’s tijdgenoot Czerny kon bieden. Dat deze cd u niet zal vervelen komt ook door het begripvolle en fraaie spel van de voortreffelijke Ivan Ilic en de schitterende pianoklank. Ik ga voor Reicha!

De Italiaanse pianist, pedagoog, componist van pianomuziek, dirigent, pianohandelaar en muziekuitgever Muzio Clementi (1752-1832), vooral bekend van zijn sonatines voor beginnende pianoleerlingen, was de leraar van onder anderen Cramer, Moscheles, Kalkbrenner, Meyerbeer, Hummel en Field, geestelijk vader van de pianonocturne. Mozart had weinig met hem op, al schijnen Mozart en Clementi bij een pianowedstrijd aan het hof van keizer Jozef II in Wenen een gelijkspel te hebben gescoord. Beethoven daarentegen was wel een groot bewonderaar van Clementi. De Koreaanse pianiste Ilia Kim koos uit de ruim honderd pianosonates van Clementi zowel vroege als late werken, die ze te vuur en te zwaard verdedigt met een natuurlijke muzikaliteit en een briljante techniek. Clementi komt eruit naar voren als een visionaire spil te midden van allerlei muzikale krachten: rococo, empfindsame stijl, preromantiek en het opkomende virtuozendom. Donkere emoties worden afgewisseld met levendige passages, waarin Clementi op avontuurlijke wijze de technische mogelijkheden van de piano verruimt. Zijn muziek is niet altijd even samenhangend, maar bevat veel mooie passages. De flexibele speelstijl van Ilia Kim, die niet pretentieus maar wel geestdriftig soleert, leent zich uitstekend om voor Clementi’s ten onrechte vergeten pianomuziek een lans te breken.

GERARD SCHELTENS

WENNEKE SAVENIJE

REICHA: GROTE MELODISCHE RIJKDOM

NATUURLIJKE MUZIKALITEIT

BACH, MENDELSSOHN, GEES

SIBELIUS

FÜNF SKIZZEN OP. 114 e.a.

METAMORPHOSIS

Leif Ove Andsnes Sony 088985408502 VKZ.NL/17537

Michael Gees Challenge Classics 0608917275124 VKZ.NL/17518 € 23,99

PIANO

€ 23,99

PIANO

Improvisaties over Bach en Mendelssohn? Puristen zullen fronsen. Toch is wat Michael Gees hier doet niet heel anders dan wat vóór hem Godowsky, Liszt en Bach deden: het herinterpreteren, verfraaien en parafraseren van andermans noten. Gees heeft als uitgangspunt de invloed van Bach op diens herontdekker Mendelssohn genomen, en wat er gebeurd zou kunnen zijn wanneer die invloed wederzijds ware geweest. Het resultaat is een cd die beurtelings onderhoudend, fascinerend en ietwat ergerlijk is. In Mendelssohn (een greep uit de Lieder ohne Worte en twee echte liederen) hebben Gees’ improvisaties een neiging tot vormeloosheid. Bachs muziek leent zich veel beter voor zijn aanpak. In de Partita BWV 825, voorafgegaan door een geïmproviseerde inleiding, laat Gees de grote lijnen intact, maar geeft hij ieder afzonderlijk deel zijn eigen draai. Een vijftal deeltjes uit het Notenbüchlein smeedt hij aaneen tot een verrassende suite, met een tempestueuze, bijna chopineske polonaise als finale. En de improvisatie over een prelude en fuga uit Das Wohltemperierte Klavier is uiterst knap. Al met al werkt de cd beter als totaalconcept dan als serie recreaties van individuele stukken. Gees’ onbedoelde vocale bijdragen zijn soms wel erg hoorbaar.

lius’ pianowerken al eens. Hoewel Sibelius van huis uit geen groot pianist was, weet hij het instrument op alle mogelijke manieren tot de verbeelding te laten spreken. Vanaf de zes impromptu’s op. 5 tot de Fünf Skizzen op. 114: het is allemaal even mooi en meeslepend en toch ook geraffineerd in de kleurschakeringen van de begeleidende stemmen. Dat alles is ook te danken aan het fabelachtige spel van Andsnes. De pianist slaagt er ook nu weer in zichzelf weg te cijferen en de muziek op ongecompliceerde wijze te laten spreken.

JAN KUNST

PAUL JANSSEN

EIGEN DRAAI

Zo stoer en robuust Jean Sibelius uit kon pakken als symfonicus, zo verstild en romantisch is hij in zijn pianowerken. Sibelius maakte nooit zoveel ophef over deze stukken; hij schreef ze naar eigen zeggen om geld te verdienen. Vandaar dat het zeer toegankelijke en beeldende werken zijn waarin Schumann niet ver weg is. Leif Ove Andsnes dook in deze nagenoeg onbekende erfenis van de Fin en maakte een heel persoonlijke selectie uit de drie boeken vol miniaturen. ‘Sibelius schreef ze misschien voor het geld, maar hij kon niet verhullen dat hij een erg goede componist was’, motiveerde de pianist zijn aandacht voor Sibe-

FABELACHTIG SPEL VAN LEIF OVE ANDSNES

CD-BESPREKINGEN BRAHMS

COMPÈRE, LÜBECK e.a.

Nelson Freire Decca 0028948321544 VKZ.NL/17540

Odhecaton e.a. o.l.v. Paolo Da Col Arcana 3760195734360 VKZ.NL/17535

PIANO SONATA NO. 3 e.a.

MISSA GALEAZESCHA e.a.

€ 22,99

PIANO

RENAISSANCE

In 1967 maakte Nelson Freire zijn opnamedebuut met Brahms’ Derde sonate. Nu, vijftig jaar later, zet de inmiddels 72-jarige Braziliaan dit jubileum luister bij met een nieuwe opname van dit monumentale, vijfdelige stuk. Vanaf de openingsakkoorden is duidelijk waarom Freire inmiddels tot de allergrootste pianisten van onze tijd wordt gerekend, en waaraan hij zijn reputatie als Brahmsvertolker dankt. (Zijn opname uit 2006 van de beide pianoconcerten wordt door velen als de nieuwe referentieopname beschouwd.) Het eerste deel kreeg van Brahms de tempoaanduiding Allegro maestoso. Weinig pianisten slagen erin dit deel daadwerkelijk allegro te spelen. Freire weet de eenheid te bewaren en op indrukwekkende wijze de vaart te houden in dit grotendeels uit dichte akkoorden opgebouwde, afwisselend heroïsche en lyrische deel. Schumann merkte op dat de jonge Brahms de piano transformeerde in ‘een orkest van weeklagende en luidkeels jubelende stemmen’ en Freire bewijst hoe treffend deze beschrijving is. Het gepassioneerde tweede deel is misschien wel het mooiste wat Brahms voor de piano heeft gecomponeerd. Na de tumultueuze sonate vormen twee Intermezzi op. 76 een brug naar een reeks late stukken opp. 116 – 119. Behapbaarder dan de sonate, en even meeslepend gespeeld.

Loyset Compère (ca.1445-1517) moet in zijn eigen tijd een geweldige reputatie gehad hebben, maar van zijn leven weten we niet al te veel. Net als veel van zijn componerende tijdgenoten werkte hij zowel in Frankrijk als in Italië, onder meer in Milaan. Dat vormt het uitgangspunt van deze cd waarop de delen van Compères Missa Galeazescha worden afgewisseld met motetten en chansons van andere noorderlingen die in Italië werkten, zoals Alexander Agricola en Heinrich Isaac. Het stevig zingende mannenensemble Odhecaton tekent voor de miszetting, terwijl laReverdie en Piffarescha de andere werken voor hun rekening nemen. Het ensemble Pian e Forte nam zijn instrumentale bijdragen op in de San Petronio in Bologna, een ruimte met een enorme nagalm die goed werkt in de blazersmuziek. De andere opnamen, alle uit 2005 maar nu pas voor het eerst uitgebracht, werden in een kerk met wat minder nagalm gemaakt. De afwisseling tussen de ensembles werkt prettig en laat horen dat er verschillende bezettingen in deze muziek mogelijk zijn.

JAN KUNST

MARCEL BIJLO

MEESLEPENDE BRAHMS

PRETTIGE AFWISSELING VAN ENSEMBLES Alle zangers en instrumentalisten zijn doorkneed in dit repertoire en staan garant voor een prachtig resultaat. Geen idee waarom deze fraaie opnamen zo lang op de plank zijn blijven liggen.

DOWLAND, HUME e.a.

PALESTRINA

Emma Kirkby, James Akers, Chelys Consort of viols BIS 7318599922836 VKZ.NL/17529 € 23,99

The Sixteen o.l.v. Harry Christophers Coro 0828021615528 VKZ.NL/17519

PALESTRINA, VOL. 7

A PLEASING MELANCHOLY

RENAISSANCE Robert Burton, de vicaris van de St. Thomas Church in Oxford beschreef in zijn The Anatomy of Melancholy uit 1621 hoe sommige muziek in staat was om een ‘pleasing melancholy’ op te roepen. Hij verwees daarbij ongetwijfeld vooral naar het werk van zijn landen tijdgenoot John Dowland die een hit had met het lied Flow my tears, de instrumentale Lachrimae Pavan waarop het lied gebaseerd is en de Lachrimae, or

€ 23,99

RENAISSANCE

Seven tears voor vedelconsort en luit dat weer voortvloeide uit het lied. Dowland was de personificatie van de destijds modieuze melancholia in Engeland en het Chelys Consort of viols bewijst op de tweede cd van het ensemble dat die melancholie nog steeds een snaar raakt. Nu heeft het gezelschap naast de sonore vedels en de luit van James Akers ook wel een zeer sterk wapen in de strijd gegooid: Dame Emma Kirkby. De Engelse engel, die destijds met haar pure, vibratoloze stem de oude muziek een vocale klank gaf, nadert de zeventig maar zingt nog steeds als geen ander de noten van Dowland en tijdgenoten. Inmiddels iets lager dan voorheen, maar nog altijd hartverscheurend mooi. Luister naar Flow my tears en wees verkocht.

Giovanni Pierluigi da Palestrina is zonder meer de productiefste componist van de zestiende eeuw. Zijn oeuvre overtreft in omvang zelfs dat van Orlando Lassus. Maar in tegenstelling tot Lassus beperkte Palestrina zich, op enkele uitzonderingen na, tot de kerkmuziek. Zijn stijl, verwant aan die van de Franco-Vlaamse polyfonisten maar ietwat soberder, werd de officiële, door het Vaticaan goedgekeurde basis voor kerkmuziek. Componisten die verbonden waren aan het Vaticaan zouden nog tot in de achttiende eeuw in deze stijl schrijven. The Sixteen bouwt aan een serie cd’s rond Palestrina waarvan dit de zevende aflevering is. We horen muziek die is gecentreerd rond Maria, Maria Magdalena en Susanna. Naast de Missa Ave Regina Caelorum, een van Palestrina’s meer dan honderd miszettingen, horen we ook motetten die Palestrina op het Bijbelse Hooglied baseerde. In deze motetten, met vaak erotisch getinte teksten, toont Palestrina zich van zijn wereldser kant. Een mooi contrast met de veel formelere miszetting. The Sixteen zingt zoals we dat van het ensemble gewend zijn: mooi strak en met veel aandacht voor de grote lijn. De op het eigen label Coro uitgebrachte Palestrinaserie is met dit zevende deel waarschijnlijk nog lang niet af.

PAUL JANSSEN

MARCEL BIJLO

NOG ALTIJD HARTVERSCHEUREND MOOI

€ 22,99

AANDACHT VOOR DE GROTE LIJN

CD-BESPREKINGEN J.S. BACH

MONTEVERDI, CAVALLI e.a.

GOLDBERG VARIATIONS

ALTRI CANTI D’AMOR

Seldom Sene Brilliant Classics 5028421955919 VKZ.NL/17552 € 7,99

L’Estro d’Orfeo o.l.v. Leonor de Lera Challenge 0608917276022 VKZ.NL/17515 € 23,99

BAROK Je moet het maar durven: Bachs Goldbergvariaties uitvoeren met een blok fluitkwintet. Strikt genomen kan het niet eens, want Bach schreef zijn dertig variaties voor een tweemanualig klavecimbel waarbij hij het hele bereik van het instrument gebruikt. Doordat er twee klavieren beschikbaar zijn kunnen de handen elkaar voortdurend kruisen in duizelingwekkende stemmenweef sels. En toch: de vijf blokfluitistes van Seldom Sene doen het. Je kunt zo’n lange lijn van hoog naar laag op blokfluiten spelen maar dan heb je wel alle grootten nodig en moeten de musici de lijnen in razende vaart van elkaar overnemen. Daarbij komt ook nog dat een lage blokfluit veel langzamer reageert dan een hoge, waardoor je onderbrekingen in de lijnen kunt krijgen.

BAROK

Dat vraagt een enorme ensemblediscipline en het is gewoon verbijsterend hoe Seldom Sene dit, zonder ook maar één noot aan de muziek te verande ren, voor elkaar krijgt. Ze spelen het stuk een toon lager, in F in plaats van G, maar voor het overige houden ze zich perfect aan Bachs bedoelingen. En het belangrijkste natuurlijk: Seldom Sene geeft een geweldig mooie interpretatie van dit overbekende opus weg. Al luisterend vergeet je helemaal hoe ongelo felijk moeilijk dit moet zijn.

‘Instrumenten in plaats van stemmen gebruiken lijkt misschien pervers bij deze titel’, schrijft Leonor de Lera in de toelichting bij de debuut-cd van het door haar opgerichte ensemble L’Estro d’Orfeo. De titel Altri canti d’amor (‘Andere liefdesliederen’) is ontleend aan een madrigaal van Monteverdi dat hier een reeks bewerkingen van vocale composities uit de zeventiende eeuw opent. Destijds was het een ideaal om op instrumenten zo veel mogelijk de menselijke stem te imiteren. Als het zo uitkwam, arrangeerden componisten zelf hun madriga len voor uiteenlopende instrumentale bezettingen. De zes musici van het Spaanse ensemble laten de historisch verantwoorde instrumenten zingen in werken van Monteverdi, Cavalli, Barbara Strozzi, Biagio Marini, Tarquinio Merula en enkele mindere goden uit de eerste helft van de zeventiende eeuw. Zij bespelen buitengewoon vaardig hun historisch speeltuig: viool, gamba, theorbe, barokgitaar, zink en klavecimbel. Tussen de bedrijven door voeren ze ook composities uit die echt voor instrumenten zijn bedoeld, maar het verschil met de liefdesliederen zonder woorden is amper waarneembaar. De uitvoe ringen zijn opgenomen in een kleine barokkerk in Cantabrië, waar de amou reuze klanken van L’Estro d’Orfeo als op vleugels worden gedragen door de gulle nagalm.

MARCEL BIJLO

EDDIE VETTER

BACHS GOLDBERGVARIATIES OP BLOKFLUIT

AMOUREUZE KLANKEN

J.S. BACH

TELEMANN

SONATAS & PARTITAS

FANTASIAS FOR VIOLA DA GAMBA

Christian Tetzlaff Ondine 0761195129920 (2cd) VKZ.NL/17527 € 20,99

Paolo Pandolfo Glossa 8424562204171 (2cd) VKZ.NL/17532 € 22,99

BAROK Voor violisten staan ze gelijk aan het Oude Testament: de zes sonates en partita’s van Bach voor viool solo. Je zou deze werken kunnen vergelijken met de monologen van Shakespeare: hoe rijper de acteur die ze uitspreekt, hoe meer ze tot de verbeelding spreken. Veel violisten blijven hun leven lang bezig met de sonates en partita’s van Bach. De werken verlangen een volmaakte balans tussen technisch meesterschap en muzikaal inzicht. De Oostenrijkse violist Christian Tetzlaff (1966) nam Bachs solostukken 22 jaar geleden voor het eerst op, zonder ze ooit voor publiek uitgevoerd te hebben. Er volgde een tweede opname in 2006, nadat hij er in de concert zaal de nodige ervaring mee had opgedaan. En nu heeft hij ze al voor de derde keer opgenomen, in de hoop ‘erdoor te groeien’. Dat is gelukt, want in deze laatste Bachopname stapt Tetzlaff over zijn eigen schaduwen heen. Hij speelt Bach vrijer en persoonlijker dan voorheen, maar vergeet nooit dat deze polyfone solomuziek gebaseerd is op gestileerde barokdansen. Met

BAROK Tot vrij recent dacht men dat Georg Philipp Telemann slechts één werk voor viola da gamba solo had gecomponeerd: een sonate die Telemann publiceerde in zijn eigen muziektijdschrift, Der Getreue Music-Meister. Maar in 2015 doken er ineens twaalf fantasia’s op die passen in de reeks collec ties van fantasieën voor fluit en viool. Deze stukken zijn geschreven voor de

ALSOF HIJ TER PLEKKE ZIT TE IMPROVISEREN

een loepzuivere techniek tilt hij Bach uit boven allerlei modieuze tenden sen. Tetzlaff laat Bach zonder authentieke overdrijving huilen, lachen, filosoferen, mijmeren en dansen.

gevorderde amateur, en het zou inderdaad vreemd zijn als Telemann géén collectie gambafantasieën geschreven zou hebben. Het instrument was in de jaren dertig van de achttiende eeuw razend populair in Duitsland. Ook Bach schreef er drie sonates voor. De fantasieën zijn, net als die voor fluit en viool, driedelig en bevatten een veelheid aan stijlen: Franse dansen, Italiaanse concerterende delen en Duits contrapunt. Paolo Pandolfo, ex-leerling van Jordi Savall en al decennia een van de productiefste gam bisten, laat de muziek van Telemann heerlijk stromen en wekt de indruk dat hij het allemaal ter plekke zit te improviseren. Pandolfo brengt grote contrasten aan tussen diverse snelle en langzame bewegingen en laat horen dat de term fantasie niet alleen op de muziek van Telemann van toepassing is, maar ook op zijn eigen interpretatie daarvan.

WENNEKE SAVENIJE

MARCEL BIJLO

TETZLAFFS BACH IS VRIJ EN PERSOONLIJK

CD-BESPREKINGEN VIVALDI, TARTINI, SAMARTINI

MONTEVERDI VESPERS 1610

SOAVE & VIRTUOSO

Dunedin Consort o.l.v. John Butt Linn Records 0691062056922 (2cd) VKZ.NL/17525 € 30,99

Les Ambassadeurs o.l.v. Alexis Kossenko (fluit) Aparte 3149028114423 VKZ.NL/17513 € 22,99

BAROK

Fluitist Alexis Kossenko is op de Nederlandse concertpodia beslist geen onbekende. Met Holland Baroque maakte hij een aantal prachtige en sprankelende programma’s waarin hij zowel solist als ensembleleider was. Maar ook met zijn eigen orkest, Les Ambassadeurs, zorgde hij op diverse cd’s al voor muzikaal vuurwerk. Die lijn wordt voortgezet op deze nieuwe cd die een prachtige collectie fluitconcerten bevat van Vivaldi, Samartini en Tartini. Het mooie is dat Kossenko zowel de blokfluit als de traverso bespeelt en duidelijk maakt hoe verschillend die instrumenten eigenlijk zijn. Aan de ene kant staat de virtuoos-expressieve blokfluit, aan de andere kant de wat ingetogener traverso. De hier opgenomen Vivaldiconcerten zijn voor de blokfluit geschreven, net als het bekende concert van Samartini, maar de concerten van Tartini zijn echte traversostukken die eerder in de galante stijl thuishoren. Zo hoor je hoe de muziek in de loop van de achttiende eeuw veranderde en wat voor consequenties dat had voor de instrumenten. Van zijn optredens met Holland Baroque weten we dat Alexis Kossenko een innemende podiumpersoonlijkheid is die nooit om een grapje verlegen zit. Dat plezier straalt ook af van deze met tweeëntachtig minuten speelduur royaal gevulde cd.

In de afgelopen halve eeuw zijn er wel meer dan veertig opnamen verschenen van Monteverdi’s Mariavespers. Keuze genoeg uit versies met of zonder gregoriaanse antifonen, in grote of kleine bezetting. Het Schotse Dunedin Consort van John Butt opteert voor de kleinste bezetting met doorgaans één stem per partij. Het koor bestaat uit slechts tien zangers, die ook de solo’s voor hun rekening nemen. Zij harmo niëren met de veertien voortreffelijke instrumentalisten van het consort, maar ze worden zowat uit de kerk geblazen wanneer de virtuoze musici van His Majestys Sagbutts & Cornetts zich in het gewoel mengen. Het orgel is gesampled en het gregoriaans, dat voor rustpunten kan zorgen, blijft achterwege zodat de luisteraar af en toe wel naar adem moet happen. In de strakke en theatrale aanpak doet Butt enigszins denken aan John Eliot Gardiner in diens tweede opname uit 1989, hoewel deze in de Venetiaanse San Marco een grandiozer resultaat bereikte. Gelukkig slaan de Schotten niet op hol in het tempo, zoals L’Arpeggiata onder leiding van Christina Pluhar. Integendeel, Butt neemt de tijd om Monteverdi’s emotionele zeggingskracht het volle pond te geven, ruim vier eeuwen na het ontstaan van deze geweldige muziek.

MARCEL BIJLO

EDDIE VETTER

NOOIT OM EEN GRAPJE VERLEGEN

STRAKKE EN THEATRALE AANPAK

VIVALDI

DE RAAFF

François Lazarevitch, Les Musiciens de Saint-Julien o.l.v. François Lazarevitch (fluit) Alpha 3760014192814 VKZ.NL/17523 € 22,99

Tasmin Little, Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Jaap van Zweden Etcetera 8711801015934 VKZ.NL/17508 € 22,99

VIOLIN CONCERTO, SYMPHONY NO. 1

LA NOTTE, LA TEMPESTA DI MARE e.a.

HEDENDAAGS

BAROK Antonio Vivaldi heeft heel wat prachtige fluitconcerten gecomponeerd. Il Gardellino en La Tempesta di Mare zijn de bekendste, maar nog veel bekender zijn de vier vioolconcerten opus 8 nummers 1-4 ofwel De vier jaargetijden. Ze zijn al vele malen gearrangeerd voor allerlei instrumenten. Fluitist

VIVALDI MET NIEUWE VERRASSINGEN

François Lazarevitch en zijn ensemble koppelen op hun nieuwe cd de twee genoemde fluitconcerten aan De vier jaargetijden. De Lente horen we in een bewerking van Nicolas Chédéville, een tijdgenoot van Vivaldi, en daarin is niet de viool maar de musette de solist. Deze chique hofdoedelzak was in Frankrijk heel populair. Lazarevitch, op blokfluit, dwarsfluit en musette, heeft er geen enkele moeite mee om alle effecten die Vivaldi in zijn vioolconcerten componeerde naar de fluit te vertalen. Dat doet hij echt razend knap. Hij is in alle opzichten een heel bijzondere fluitist. Voor zijn cd’s kiest hij, ook als hij zulk bekend repertoire ter hand neemt, altijd voor een hoogst originele benadering waarin veel plaats is voor spontaniteit en ritme. Zijn ensemble volgt hem daarbij op de voet. Zelfs voor wie álle opnamen van de Jaargetijden al in de kast heeft staan biedt deze nieuwe nog verrassingen. MARCEL BIJLO

Eigenlijk blijft het merkwaardig hoe slordig en weinig respectvol we in eigen land met onze componisten van hedendaagse muziek omgaan. Nog steeds wordt veel te veel muziek als ‘te modern’ beschouwd, terwijl het de klank van het Nederland van vandaag betreft. Ja, Louis Andriessen is een bewezen exportproduct en een naam die goed is voor veel waardering. Maar wat te denken van Robin de Raaff. De componist, die volgend jaar vijftig wordt bouwt al jaren gestaag aan een intrigerend oeuvre en is ook internationaal een graag geziene en vooral gehoorde gast. Zo heeft hij al sinds hij in 2000 Senior Composition Fellow was een goede relatie met het Amerikaanse Tanglewood Music Centre. Het betekende voor De Raaff een internationaal podium en ook de inspiratie voor bijvoorbeeld zijn Eerste symfonie, Tanglewood Tales, die nu schittert op een speciaal aan De Raaff gewijde cd met niemand minder dan Jaap van Zweden op de bok. De Raaff combineert een

EEN COMPONIST OM TROTS OP TE ZIJN geheel eigen geluid met referenties aan de klassieke vormen en de muziekhistorie en dat werkt. Vooral ook in zijn Vioolconcert, dat niet alleen refereert aan het vioolconcert van Alban Berg, maar daar ook absoluut niet voor onderdoet. Een componist om trots op te zijn. PAUL JANSSEN

CD-BESPREKINGEN HASSE

MOZART

Axel Köhler, Markus Schäfer e.a. Cappella Sagittariana, Dresden o.l.v. Frieder Bernius Profil Hänssler 0881488070354 (3cd) VKZ.NL/17504 € 35,99

Jean-Sébastien Bou, Robert Gleadow e.a. Choeur de Radio France, Le Cercle de l’Harmonie o.l.v. Jérémie Rhorer Alpha 3760014193798 (3cd) VKZ.NL/17522 € 35,99

ATTILIO REGOLO

DON GIOVANNI

OPERA In de achttiende eeuw was Hasse een van de meest bewonderde componisten van Europa, maar hij raakte daarna al snel in vergetelheid. Attilio Regolo, op een libretto van Metastasio, gaat over een Romein die vaderlandsliefde en eer boven zijn eigen leven stelt en aan het slot ondanks protest van vrienden en volk een zekere dood tegemoet gaat. Deze liveopname stamt uit 1997, toen complete Hasse-uitvoeringen nog een grotere zeldzaamheid waren dan tegenwoordig. De componist heeft misschien de pech dat zijn muziek over het algemeen minder goed in het geheugen blijft hangen. Terwijl je luistert valt steeds de hoge kwaliteit op en Hasse weet de karakters muzikaal heel aardig te differentiëren, maar de aria’s nafluiten is lastiger. In de cast verschillende bekende namen uit de barokwereld, zoals de voortreffelijk zingende tenor Markus Schäfer en Sibylla Rubens met haar prachtig pure en warme sopraan. Opmerkelijk ook om de inmiddels volop dramatische Wagner en Verdi zingende bariton Michael Volle hier nog te horen als een stilistisch overtuigende Licinio. De uitvoering onder Frieder Bernius is meer muzikaal dan theatraal; inmiddels is een nieuwe generatie barokspecialisten opgestaan die het drama in de muziek beter weten te onderstrepen.

OPERA

In de allereerste plaats bevat deze dvd van Il Trionfo del Tempo e del Disinganno vier geweldige vocale prestaties. Daar komt bij dat Le Concert d’Astrée en dirigent Emmanuelle Haïm een lichte, dansante toets en een sterk dramatisch gevoel uitstekend weten te combineren. Het geënsceneerde oratorium handelt over de Schoonheid (Bellezza), die door het Behagen (Piacere) tot voortdurend plezier wordt verleid, maar die van de Tijd (Tempo) en het Voortschrijdend Inzicht (Disinganno) te horen krijgt dat uiterlijk schoon van voorbijgaande aard is. In zijn productie voegt regisseur Krzysztof Warlikowski een extra laag toe: Bellezza – een intrigerende Sabine Devieilhe – is een zeer jonge vrouw wier feestroes verzuurt doordat een van haar dansende vrienden sterft aan een overdosis, verstrekt door Piacere – Franco Fagioli in een verrassende losbolvertolking – die deel is van dit ménage à trois en probeert het feestende leven voort te zetten. De krachtig zingende Michael Spyres als Tempo en de warmbloedig autoritaire Sara Mingardo als Disinganno lezen Bellezza de les als ouders die dezelfde jeugd lijken te hebben geleefd, maar net op tijd een andere richting hebben gekozen. Of die richting de oplossing is voor Bellezza, is de vraag die Warlikowski centraal stelt…

Met een gloednieuwe Don Giovanni sluit Alpha, onderdeel van het Belgische Outhere Music, zijn Mozarttrilogie af. Net als de voorafgaande delen is ook deze productie van Franse bodem. Dirigent Jérémie Rhorer zet een solide resultaat neer. Mozarts meesterwerk over de losbandige, gewetenloze vrouwenversierder Don Juan blijft onverminderd fascineren. De Deense filosoof Kierkegaard omschreef het werk in de negentiende eeuw als ‘de opera aller opera’s’ en vond het bijwonen van een uitvoering een ‘existentiële ervaring’. Grote woorden over dit min of meer Gesamtkunstwerk avant la lettre, dat ook in onze dagen nog tot de verbeelding spreekt en alles bevat wat een goede opera dient te bezitten. Geen wonder dat het werk sinds de première in 1787 altijd repertoire heeft gehouden. Want welk operahuis of platenlabel heeft niet tenminste eenmaal deze opera in zijn curriculum opgenomen? Zo ook het Théâtre des Champs-Élysées. De beroemde Parijse muziekzaal, waar overwegend concertante evenementen plaatsvinden, heeft jaarlijks ook een scenische operaserie waar deze Don Giovanni afgelopen december onderdeel van was. Na de eerdere successen in deze Alpha-serie, La clemenza di Tito (2014) en Die Entführung aus dem Serail (2015), staat ook ditmaal de gerenommeerde Franse dirigent Jérémie Rhorer op de bok. Als voormalig student van barokgrootheden als Marc Minkowski en William Christie is zijn reputatie binnen de historisch georiënteerde uitvoeringspraktijk weliswaar sinds lange tijd gevestigd, projecten als deze geven daar een nieuwe impuls aan. Zijn eigen in 2005 opgerichte orkest Le Cercle de l’Harmonie staat hem gedegen terzijde. De musici, spelend op oude instrumenten volgens de principes van Nikolaus Harnoncourt, weten door hun jarenlange ervaring in het opera- en symfonierepertoire uit de periode 1750-1850 precies hoe zij dit moeten aanpakken. Met hun kleurrijk spel geven zij de vocalisten gelijkwaardig partij, en dat komt de expressie van het bij tijd en wijle dramatische verhaal ten goede. Met een geroutineerde internationale zangerscast houdt Rhorer de spanning goed vast en zit de vaart er flink in, waardoor de opname geen moment stagneert en zodoende ook niet verveelt. Vooral in de beide grote kettingfinales wordt knap toegewerkt naar een muziekdramatische climax: eerst de totale verwarring die de titelheld creëert en later diens spectaculaire hellevaart als straf voor zijn levenslange liederlijke gedrag. Daarbij springt het span Don Giovanni en Leporello (resp. vertolkt door Jean-Sébastien Bou en Robert Gleadow) er vocaal positief uit. Opvallend extraatje is dat ook het zelden uitgevoerde en met verve neergezette duet tussen Zerlina en Leporello (tweede akte) is toegevoegd. Mozart laste dit stuk in voor de latere Weense uitvoering. Het wordt tegenwoordig door velen genegeerd omdat het geen onderdeel uitmaakt van de ‘oer-Don’. Zo is een volledige, veelomvattende Don Giovanni tot stand gekomen waaraan alleen de beelden ontbreken. Die zijn voor de fantasie van de luisteraar.

HEIN VAN EEKERT

FRANS JANSEN

PRACHTIG PURE SOPRAAN

BENJAMIN ROUS

HÄNDEL

IL TRIONFO DEL TEMPO E DEL DISINGANNO Sabine Devieilhe, Franco Fagioli e.a. Le Concert d’Astrée o.l.v. Emmanuelle Haïm Erato 0190295819361 VKZ.NL/17548 € 23,99

OPERA-DVD

VIER GEWELDIGE VOCALE PRESTATIES

KLEURRIJK SPEL VAN LE CERCLE DE L’HARMONIE

Foto: Alix L

CD-BESPREKINGEN BIZET, VERDI e.a.

MOZART

Rolando Villazón, Ildar Abdrazakov Orchestre Métropolitain de Montréal o.l.v. Yannick Nézet-Séguin DG 0028947969013 VKZ.NL/17542 € 23,99

Juan Diego Flórez Orchestra la Scintilla o.l.v. Riccardo Minasi Sony 088985430862 VKZ.NL/17538

DUETS

MOZART

OPERA-ARIA’S

€ 23,99

OPERA-ARIA’S

De combinatie van tenor en bas ligt niet voor de hand voor een cd met operaTot op heden heeft Juan Diego Flórez nog geen Mozart op het operatoneel duetten. Maar als je stertenor Rolando Villazón tot je beschikking hebt én Ildar gezongen, maar deze cd laat duidelijk horen dat hij dat absoluut zou Abdrazakov, een van de opwindendste en meest gevraagde bassen van het moeten doen. De tenor, beroemd om de stralende hoogte en extreme moment, dan grijp je die kans natuurlijk. Het Parelvissersduet is een voor de wendbaarheid van zijn stem, heeft zich tot nu toe vooral toegelegd op hand liggende en mooie opening van zo’n cd, maar er blijken voldoende Bellini, Donizetti en Rossini. Zijn stem is wat voller en warmer geworden in andere muzikale opties te zijn voor een aantrekkelijk en afwisselend prode loop der jaren, maar heeft nauwelijks iets van zijn flexibiliteit verloren en gramma. lijkt nu ideaal voor Mozarts tenorpartijen, die soms nogal wat vergen van Het de zanger qua vocale versieringen, maar waarvoor een lange, elegante beste zanglijn net zo belangrijk is. Zo laat Flórez spectaculair virtuoze aria’s uit werken de iets langere duetten, waar net wat meer muzikale ontwikkeling in Idomoneo en Il re pastore bedrieglijk makkelijk klinken, maar hij is net zo zit. De twee Donizettiduetten, uit Don Pasquale en L’Elisir d’amore, zijn absoovertuigend ingetogen en poëtisch in lyrische aria’s uit Don Giovanni, Così lute hoogtepunten met heerlijk stuwende en springerige ritmes, die met fan tutte en Die Zauberflöte. Hij voorziet alle aria’s ook nog eens van kleine, aanstekelijk plezier worden gezongen. Ook de ontmoetingsscène tussen smaakvolle versieringen, iets wat Mozart zeker zou hebben verwacht. RicFaust en Méphistophélès uit Gounods Faust is een juweeltje. Duetten uit MAGAZINE cardo Verdi’s Simon Boccanegra en Bizets Carmen werken misschien iets minderVOOR LIEFHEBBERS VAN KLASSIEKE MUZIEK Minasi goed buiten de context van de hele opera, maar Villazón en Abdrazakov leidt het Orchestra la Scintilla, het barokorkest van de Oper Zürich. Zij zingen ze toch buitengewoon overtuigend. En we wisten het al, maar hij betonen zich met levendige ritmes en energiek spel de ideale muzikale bewijst het hier nog maar eens: Yannick Nézet-Séguin is een geboren operadirigent, met een ongelooflijke theatrale flair, die de hele cd naar een nog hoger partners voor Flórez. De geboorte van een groot Mozarttenor? Het lijkt er plan tilt. op. MAGAZINE VOORsterk LIEFHEBBERS

STUWENDE EN SPRINGERIGE RITMES

FLÓREZ: EEN GROOT MOZARTTENOR

N 0

VAN KLASSIEKE MUZIEK

BENJAMIN ROUS

12x KLASSIEKEZAKEN VOOR12x SLECHTS KLASSIEKEZAKEN € 29,90 VOOR SLECHTS € 29,90

NEEM EEN KLASSIEKE ZAKEN CLUBLIDMAATSCHAP VOOR 24EEN MAANDEN NEEM KLASSIEKE

Word clublid voor slechts € 29,90 en ZAKEN CLUBLID MAAT SCHAP u krijgt 2 jaar lang, 12 keer het magaVOOR 24 MAANDEN zine toegestuurd. Tevens krijgt u alsen Word clublid voor slechts € 29,90 vriend van2 de ZakenClub u krijgt jaarKlassieke lang, 12 keer het magaeenzine eigen clubledenpas! toegestuurd. Tevens krijgt u als vriend van de Klassieke ZakenClub een eigen clubledenpas!

EXTRA VOORDEEL MET UW CLUBLEDENPAS! Een Clubledenpas die u recht geeft op korting EXTRA VOORDEEL MET op speciaal geselecteerde cd’s uit het magazine. UW CLUBLEDENPAS! *

De box aanbieding met 5,- korting. Een Clubledenpas diestandaard u recht geeft op€korting Viaspeciaal de speciale clubledenbrief, die u bij elk op geselecteerde cd’s uit het magazine. * magazine ontvangt, korting op concerten, De box aanbieding standaard met € 5,- korting. * aanbiedingen meer. Via de speciale en clubledenbrief, die u bij elk magazine ontvangt, korting op concerten, aanbiedingen en meer. *

VOOR MEER INFO EN DIRECT INSCHRIJVEN:

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL/INSCHRIJVEN VOOR MEER INFO EN DIRECT INSCHRIJVEN:

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL/INSCHRIJVEN 72

PUZZEL Jan Peter Raat Dierencompositiepuzzel

DIERENCOMPOSITIEPUZZEL

Er bestaan veel composities met dieren in de hoofdrol. In deze puzzel kunnen de namen de componisten ingevuld, een enkele Er bestaan veel van composities met dieren inworden de hoofdrol. In deze puzzel kunnenkeer de namen van de componisten worden ingevuld, een enkele keer afgewisseld met de naam van een afgewisseld met de naam van een dier of puzzelwoord. De nummers onderaan geven de oplossing. dier of puzzelwoord. De nummers onderaan geven de oplossing.

HORIZONTAAL: VERTICAAL:

1. Les deux Pigeons

1. Spatzenmesse

2. De woudduif

3. Lichaamsdeel van een vis

4. Plaats in Oostenrijk

4. Schmetterling

8. Carnaval des animeaux

5. Gestreept zoogdier

6 8

----

12 13

10. A charm of finches

6. Die Zauberhirsche

14. Die Fledermaus

7. Lied van de vlo

15. The golden Goose

8. The owl and the Pussycat

18. Fish in the unruffled lakes

9. Voorzetsel

20. Oude lengtemaat

11. Schafe können sicher

18 19

22. Kattenduet

12. Forellenkwintet

23. Variations on three

13. I have twelve oxene

16 17

weiden

21. De leeuwerik

16. Peter en de wolf

blind mice 28. Le cheval de bronze

17. Lie strewn the white flocks

29. Pauwvariaties

19. De koekoek en

33. En habit de cheval

24. Symfonie ‘De Beer’

35. Het sluwe vosje

25. Dier met lange oren

36. Madama Butterfly

26. La poule

38. Der Rattenfänger

27. Rodeo

40. Jumbo’s Lullaby

31. L’enfant et les sortilèges

43. Nachtigall (1908)

32. When the cock

26 28

35 36 37 40

begins to crow

44. Hanendans

de nachtegaal

30. Moths and butterflies

34. Where the bee sucks

37. Mannelijk rund 39. From the book of Philip Sparrow

41. Verlaagde toon

42. Oude muzieknoot

OPLOSSING 1

OPSTUREN NAAR Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 18 oktober 2017 naar: Vereniging Klassieke Z aken,

Onder de goede inzenders worden 10 cd’s van Noa Wildschut verloot. Met dank aan Warner Music,

Postbus 226, 1200 AE Hilversum of

Nederland.

algemeen@klassiekezaken.nl.

PRIJSWINNAARS Mw. A. Leijdekker Dhr. J. Ruijgers Mw. D. van der Veen Dhr. L. Schlösser Dhr. R.A. Hill Mw. G.G. Renssen Dhr. H. Breugelmans Dhr./Mw. A. van den Brink Dhr. H. Staal

OVERASSELT NORG DEN BOSCH EXLOO EEMNES DEN HAAG ROTTERDAM GOUDA AMERSFOORT

Dhr. M. de Bodt

GENTBRUGGE (BELGIË)

De prijswinnaars ontvangen de cd van Delta Piano Trio

Mw. T. Mulder-Jaarsma Dhr. H. Breukink Dhr. M. Mulders Mw. M. Hageman Mw. M. van der Gaag Dhr. F. Bloemsma Dhr./Mw. L. Bodenstaff Dhr./Mw. J. Maes Dhr. J. Guichelaar

HEELSUM DEN HAAG DEVENTER SCHALKWIJK GELDROP WESTERWIJTWERD HELMOND PUTTE (NBr) LOCHEM

Met dank aan Outhere Music.

Dhr. J. van den Dungen

UTRECHT

Oplossing Filippine Klassieke Zaken 4: SNAARINSTRUMENT

De prijswinnaars ontvangen de cd van Grigory Sokolov

Oplossing duopuzzel Klassieke Zaken 4: PIANOCONCERT

ALKMAAR Boekhandel Feijn Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

MAASTRICHT Boekhandel Dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl

ALMELO Hilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

MIDDELBURG De Drukkerij Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

GOES Boekhandel De Koperen Tuin Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

NIJMEGEN Boekhandel Roelants Van Broeckhuijsenstraat 34 / 024-3221734 www.roelants.com

AMSTERDAM Boudisque muziek en film Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl

Kroese Klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

Charles Muziek Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl

Het Carillon Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

Concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu

Plato Groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

APELDOORN Nawijn en Polak boekverkopers Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

HAARLEM Bruno Klassiek Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl

ARNHEM Het Colofon Bakkerstraat 56 / 026-3703508 www.hetcolofon.nl

HEERENVEEN Binnert Overdiep Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl

DE BILT Bouwman boeken Hessenweg 168 / 030 2200112 www.libris.nl/bilthoven

HENGELO Boekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel Fortuinstraat 22-24 / 0164-240232 www.quistboeken.nl

‘S-HERTOGENBOSCH Boekhandel Adr. Heinen Kerkstraat 27 / 073-3020100 www.heinen.nl

BREDA Muziekhandel Spronk / De Vrije Boekhandel Veemarktstraat 40/ 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl

HOUTEN Boekhandel Wijs Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl

BUSSUM Bruna Veerplein 106 / 035-6914556 www.bruna-bussum.nl

KRIMPEN A/D IJSSEL Brugzicht Boeken & Muziek Stad en Landschap 25/29 / 0180-590237 www.brugzicht.nl

COEVORDEN Music & more Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

DELFT Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

LAREN Larense Boekhandel Naarderstraat 9 / 035-5382312 www.larenseboekhandel.nl

DEN HAAG Velvet / Paagman Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.velvetmusic.nl

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

DRACHTEN Boekhandel Van der Velde Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl

Poort Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

DRIEBERGEN CD ARTLINE Traaij 49 / 0343-521532 www.cdendvd.nl EINDHOVEN Bullit Klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl EMMEN The read shop xl Vermeer Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

LEIDEN Plato Leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl Velvet Music Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl MAASSLUIS Mastersound Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

NOORDWIJK Boekhandel van der Meer/het cultuurcafé De Keuvel 1 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer OLDENZAAL Boekhandel Broekhuis In den Vijfhoek 63/65 / 0541-535398 www.boekhandelbroekhuis.nl RODEN Boekhandel Daan Nijman Heerestraat 87 / 050-5012967 www.daannijman.nl ROTTERDAM de Doelen winkel Schouwburgplein 50 / 010-2171775 www.dedoelen.nl SCHAGEN Boekhandel Plukker Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl SNEEK Boekhandel Van der Velde Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl SOEST Boekhandel Van de Ven Soesterbergsestraat 54-C / 035-6012419 www.boekhandelvandeven.nl VENLO Sounds Recordshop BV Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl WOERDEN Boekhandel De Hoeksteen Havenstraat 17 / 0348-421933 www.hoeksteenboekhandel.nl WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga Markt 12 / 0343-577300 boekhandelpettinga@planet.nl ZUTPHEN Music All In Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net ZWOLLE Plato Zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl Waanders in de broeren Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl ZWIJNDRECHT Plantage Hyperion Hof van Holland 63 / 078-6208176 www.plantagehyperion.nl

Winkels met postorderservice

✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld. ✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de klassieke zaken specialisten te bestellen.

2017 2017

MOET JE

HOREN GRATIS SHOPTEGOED T.W.V. € 5BIJ AANSCHAF VAN AANGENAAM KLASSIEK 2017 EN AANGENAAM KLASSIEK FOR KIDS 2017

Bij aanschaf van Aangenaam Klassiek of Aangenaam Klassiek for Kids heeft u een cadeaukaart met € 5,- shoptegoed ontvangen. Het tegoed op deze cadeaukaart kunt u meteen besteden bij de acceptatiepunten van de Nationale EntertainmentCard (ook online via de webwinkel www.klassiekezaken.nl). Het tegoed is geldig t/m 31 januari 2018.

2CD * 99 ,

€9

2CD * 99 ,

€9

VERGEET NIET AANGENAAM VEEL MUZIEK TE KOPEN MET UW CADEAUKAART!

* CONSUMENTENADVIESPRIJS

WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL

Foto: Frank Toussaint

EXCLUSIEVEBOXAANBIEDING

59,99 CLUBLEDEN

IN DE VOETSPOREN VAN BACH

* 99 39, 19CD

59,99

49,99 19CD

In 2004 ging Sigiswald Kuijken met zijn La Petite Bande op avontuur. Ondanks alle scepsis besloot hij de Bachcantates voor een heel kerkelijk jaar op nemen volgens de veronderstelling van de Amerikaanse musicoloog Joshua Rifkin: een minimaal bezet orkest en louter solostemmen. Rifkin meende dat het er in de tijd van Bach zo aan toeging en Kuijken wilde die stelling een geluid geven. Na de aarzelend ontvangen eerste cd sloeg de publieke opinie in de tien jaar daarna om. ‘Werkelijk buitengewoon, van een exquise frisheid en heerlijk ongecompliceerd’, schreef BBC Music Magazine in 2014 bij de laatste cd in de reeks. De complete box met in totaal negentien cd’s neemt u mee naar de tijd van Bach. Of beter: naar de mogelijke klank uit de tijd van Bach. Vierenzestig van de in totaal ruim tweehonderd overgeleverde cantates brengen een volledig kerkelijk jaar in klank en voeren u mee naar de sfeer van de Thomaskirche in Leipzig. En naar de even opwekkende als geniale noten van Bach. Bescheiden, doorzichtig, maar o zo raak en meeslepend.

J.S. BACH CANTATAS

LA PETITE BANDE O.L.V. SIGISWALD KUIJKEN ACCENT 4015023253193 (19CD) VKZ 175 815 VKZ.NL/17565

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 74. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 november 2017.

WORDT U AANGEBODEN DOOR