aan deBAK TIJDSCHRIFT OVER AFVAL SCHEIDEN IN ARNHEM | 2018
Kom ook naar het afvalbrengstation Geld uit oud papier voor Arnhemse verenigingen
*op youtube.com Arnhemse Meisjes #13: 2Switch Arnhem
Afvalrace door Burgers’ Zoo
Check
de vlog* van de ‘Arnhemse Meisjes’
‘Kijk nou, deze hing bij de pyjama’s’ ‘Arnhemse Meisjes’ ontdekken kringloopwinkel 2Switch
Afvalkaravaan helpt scheiden De Arnhemse Afvalkaravaan helpt scheiden. Met spelletjes als Afvaltwister en Afvalmemory ontdekken kinderen en volwassenen wat zij weten over (het scheiden van) afval. Je vindt er ook veel praktische informatie en concrete voorbeelden over tweede levens voor afval. Nieuw dit jaar is het Ad Lansink Ladderspel. Oud-kamerlid en oud-Arnhemmer Ad Lansink (uiterst links op de foto) introduceerde in de jaren zeventig al zijn Ladder waar je op kunt klimmen van ‘afval verbranden’ naar ‘afval voorkomen’. Op het Lentefeest van 11 april bij Natuurcentrum Arnhem Presikhaaf onthulde hij de spelversie van zijn eigen Ladder: “We moeten allemaal stappen maken.” 2 Aan de bak mei 2018
vooraf •
Inhoud De Arnhemse Afvalkaravaan
2
Achter de voordeur
4
met het nieuwe Ad Lansink Ladderspel
‘We moeten minder afval maken’
Een tweede leven voor textiel
8
Schatzoeken bij 2Switch
Brengen is scheiden
12
Kom ook naar het afvalbrengstation
(N)iets waard…
14
Dit goud zit in Arnhems afval
Troep op straat:
16
Van de straat “Ik ken de verhalen van de straat. Ik ben coördinator van de afvalcoaches, de mannen en vrouwen met de herkenbare gele hesjes die dagelijks door Arnhem lopen.
dit doet de gemeente er aan
Goed bezig Arnhem!
18
Doe je mee met troeptrimmen?
Van poep tot papier
20
Recyclen in Burgers’ Zoo
Prikken in de uiterwaarden De strijd tegen het zwerfafval
24
De afvalcoaches zien en horen van alles. Vragen over kattengrit, hondenpoep en plastic scheiding zijn dagelijkse kost. De grootste taak van afvalcoaches is het geven van informatie aan inwoners. We vertellen waarom we zo letten op het goed scheiden van afval en hoe je het voor jezelf het makkelijkst kan maken. Want ja, goed afval scheiden vraagt wel wat van Arnhemmers. Een jarenlange routine moet ineens veranderen en dat is niet gemakkelijk. Dat heb ik zelf ook gemerkt. Maar na twee maanden was ik er aan gewend.
4
20
Ik geef hier één tip: heb je nog een grote afvalbak voor je restafval? Maak hier je bak voor PMD van. Dat is het meeste afval dat je hebt. En met een kleine prullenbak voor restafval ga je vanzelf scheiden. Doe je mee?” Rogier Groenestein Coördinator afvalcoaches en Toezichthouder, gemeente Arnhem
8 Aan de bak mei 2018 3
achter de
voordeur Boodschappen doen met voorraadblikken, met een steekwagentje naar de ondergrondse container en voedsel meenemen naar de moskee. Een kijkje achter de voordeur bij drie Arnhemse huishoudens.
4 Aan de bak mei 2018
achter de voordeur •
‘We gooien geen voedsel weg, maar géven het weg’
Wie: gezin Kayhan uit Presikhaaf Wat: doet niet aan voedselverspilling
Oud brood gooit de familie Kayhan niet weg, maar gaat naar de moskee. Zie pagina 19
Özlem: “Ons geloof zegt: ‘Gooi geen eten weg’. Dat proberen we zo goed mogelijk te doen. Maar onze cultuur houdt ook van overvloed zodat er altijd iemand mee kan eten. Als iemand sterft, is het traditie om iets te eten of te drinken mee te nemen voor de nabestaanden. Koffie, thee, suiker, hele maaltijden. Dat zijn vaak grote hoeveelheden. Veel nabestaanden nemen dit vervolgens mee naar onze moskee aan de Maaslaan. Daar wordt het verdeeld onder de mensen die het nodig hebben. Als we samen hebben gegeten bij de moskee, verdelen we het eten onder elkaar. We hebben het er ook wel eens over om het naar de Voedselbank te brengen. Maar we weten niet of mensen ons pittige eten lekker vinden. Voedsel zit dus nooit in ons restafval maar wat andere dingen betreft moeten we in de moskee nog wel beter leren scheiden. Dat zet ik op de agenda. Ik ben voorzitter van vrouwenvereniging Gönülden gönüle kadin kollari: Van hart tot hart. Thuis heb ik het op orde met speciale blikken voor oude olie en aparte zakken voor het plastic. Dat is belangrijk want ik vind dat we te veel opmaken van de aarde.” Aan de bak mei 2018 5
Wie: Esther en Christian Post uit Rijkerswoerd Wat: kochten ‘voor een paar stuivers’ een steekwagentje om het restafval mee weg te brengen Esther: “‘Dan moet ik dus met zo’n zak over straat’, was mijn eerste gedachte bij de aankondiging van het Omgekeerd Inzamelen in onze wijk. Ik zag de bui al hangen: scheurt die zak open midden op straat. Dan kun je dat allemaal gaan opruimen. Of waait de troep weg. Dat leek me niks. Dus voordat de ondergrondse containers Rijkerswoerd binnenkwamen, was ik al voorbereid. In een folder van de Aldi zag ik dit steekwagentje. Het is een soort krat op wieltjes met een verlengd hengsel. Hiermee loop ik nu gemiddeld een keer in de anderhalve week naar de ondergrondse container. Dat valt reuze mee, want we pluizen thuis alles uit. Groen bij groen afval, oud papier apart… wat overblijft past precies in het kratje.” Christian: “Je wordt met de jaren bewuster, merken wij. Zo zag ik laatst weer eens zo’n ouderwetse metalen afvalemmer van de gemeente Arnhem. Die past wel vier keer in onze containers. En daar deed een groot gezin dan een hele week mee. Dat zegt genoeg, lijkt me. We moeten minder afval maken.” 6 Aan de bak mei 2018
‘Ik zag de bui al hangen: scheurt die zak open midden op straat’
? Wat Esther zich nog afvroeg: “Wij doen vaak boodschappen in Duitsland, waar op plastic flessen en blikjes statiegeld zit. Waarom kan dat ook niet hier? Als je ziet hoeveel zwerfafval er in de natuur ligt.” Erik Posthumus, adviseur Beheer gemeente Arnhem: “Dat zien wij ook. Daarom hebben wij ons aangesloten bij de Statiegeldalliantie. Om samen met andere gemeenten te pleiten voor statiegeld op blikjes en plastic flesjes.”
achter de voordeur •
Wie: gezin Van Sandijk-Kikstra uit Gulden Bodem
Wat: kwam erachter dat je goed verpakkingsvrij kunt winkelen in Arnhem Sebastiaan: “Elke zaterdag doen we boodschappen. We maken een lijstje en pakken onze voorraadblikken, -potten en broodzak. Op de markt vullen we bijna al onze voorraden aan.” Annemieke: “Noten, fruit, brood, kaas… al merken we bij de kaasboer wel dat hij het zelf meegenomen papiertje van de concullega vaak nét iets minder netjes om de kaas vouwt dan z’n eigen. Haha. Op deze manier boodschappen doen is inmiddels routine voor ons.” Sebastiaan: “Je moet even over je eigen ongemak heen stappen om met zo’n blik op pad te gaan. Maar we zijn erachter gekomen dat je ook in andere Arnhemse winkels prima terechtkunt.” Annemieke: “Koffie halen we bij Simon Levelt, biologische producten bij Mimint en zelfs bij Jamin is het geen punt. Bij de kassa zeg ik: ‘Dit blik weegt 100 gram, u mag het nawegen.’ Daarna ga ik met de kinderen naar schepsnoep en reken af.” Sebastiaan: “We doen nu ruim twee weken met dit kleine afvalbakje voor restafval. In de supermarkt komen we nog wel. Maar weinig. Onze kinderen noemen het verpakkingswinkelen.”
‘Zelfs bij Jamin is het geen punt’
! Twijfel je waar je afval bij hoort? Tik het in op www.afvalscheidingswijzer.nl of gebruik de app (afvalscheidingswijzer) en je weet het direct. Meer info op www.arnhem.nl/ afval, onder het ‘afval ABC’.
Aan de bak mei 2018 7
• reportage
Schatzoeken bij 2Switch
‘Kijk nou, deze hing bij de pyjama’s’
2Switch-manager Huub Kwekkeboom leidt vlogsters Yoni van Hamersveld en Floor van Houselt rond. Check hun vlog op youtube.com Arnhemse Meisjes #13: 2Switch Arnhem
Meer dan 600.000 kilo gebruikt textiel komt elk jaar binnen bij kringloopbedrijf 2Switch aan de Westervoortsedijk. Zes ton aan gekrompen truien, te kleine schoenen en shirts waar we op zijn uitgekeken. Mooi materiaal voor een vlog, dachten ‘Arnhemse Meisjes’ Floor en Yoni.
Textiel hier! Van pannenlap tot beddengoed, van sok tot winterjas. Je levert het in via de containers in de stad, door het naar 2Switch te brengen of het in de witte 2Switch-zak aan de straat te zetten. 2Switch haalt de zakken 4 keer per jaar op, in opdracht van de gemeente Arnhem. Zie www.arnhem.nl/afvalwijzer 8 Aan de bak mei 2018
reportage •
Strakke stapels Van maandag tot en met vrijdag vouwt een team van zo’n twintig medewerkers al het textiel tot strakke stapels zomer- en winterkleding. Schoenen worden nagekeken, huishoudtextiel geordend. Het is een geliefde leer-werkomgeving. Zorgvuldig kijken medewerkers elk kledingstuk na op vlekken en gaten. Eventuele gaten in mooie kledingstukken worden gerepareerd in het herstelatelier. Zo’n 12% van al het textiel is geschikt voor verkoop in een van de tien 2Switchwinkels in de regio. Een deel van het overige materiaal is voor (product)ontwerpers. Kwekkeboom: “Dan hebben we een tafel vol oude hoofddoekjes waarbij je kunt denken ‘Wat móeten we er mee?’. Maar dan maakt de Arnhemse ontwerpster Lisa Konno er prachtige bloesjes van die zo zijn uitverkocht op Amsterdam Fashion Week.” Weten wat er met de rest van het ingezamelde textiel gebeurt? Zie (het kader over) het animatiefilmpje op pagina 11. Aan de bak mei 2018 9
• reportage
Van stof tot stof Yoni (l) en Floor (r) dragen een bomberjack van het Arnhemse modelabel Wintervacht, gemaakt van oude dekens. De Arnhemse Meisjes liggen in een twee meter hoge kooi vol textiel. Floor: “Kleren die ik niet meer draag, breng ik naar een winkel voor tweedehandskleding. Ik had geen idee dat bij 2Switch ook zoveel kleren en ander textiel werden gebracht. Erg gaaf hoe er hiermee wordt omgegaan en wat er van wordt gemaakt.” 10 Aan de bak mei 2018
! Wist je dat... je bij het inleveren van textiel (en andere spullen) bij 2Switch aan de Westervoortsedijk, stempels krijgt waarmee je spaart voor korting in de winkel.
reportage •
Arnhems modelabel De jassen van Wintervacht worden gemaakt door RYN Shared in de Van Oldenbarneveldtstraat. Dit ligt op een steenworp afstand van 2Switch, waar ingebrachte dekens apart worden gehouden voor dit Arnhemse modelabel. De jassen worden gemaakt door stagiaires van het ROC. José Hermsen van RYN Shared: “De leerlingen stomen de dekens, knippen elke jas stuk voor stuk op basis van een patroon, zetten de jassen van top tot teen in elkaar inclusief ritsen, zakken en boordjes. Dit is een unieke stage voor ze. De leerlingen denken mee met het label en ontdekken het reilen en zeilen van zo’n mode-atelier. Ze werken met zo ongeveer de dikste stof die er is. Dat alleen al is een vak apart.”
Animatiefilmpje Textiel? Laten we er wat van maken! In dit filmpje* zie je hoe het textiel dat we in Arnhem inzamelen een tweede leven krijgt. Zo’n 12% van de 600.000 kilo textiel gaat rechtstreeks naar 2Switch-winkels om te worden verkocht. Benieuwd wat er met de rest gebeurt? Check Textiel? Laten we er wat van maken! *op youtube.com/videogemeentearnhem Textiel? Laten we er wat van maken!
Aan de bak mei 2018 11
10 redenen om naar het afvalbrengstation te gaan
Brengen is scheiden Op de twee afvalbrengstations van Arnhem staan zes dagen per week medewerkers voor je klaar. Spullen die je niet meer gebruikt, geven zij een veilige, nieuwe bestemming.
1 • • •
Gratis
Je kunt 6x per jaar gratis gebruikmaken van het afvalbrengstation (ABS) Neem wel je afvalpas en identiteitsbewijs mee Voor sommige afvalsoorten is er wel een maximum hoeveelheid die je gratis mag brengen. Kijk op www.arnhem.nl/afvalbrengstations
2
Onbeperkt
6
Service
• Je haalt hier de doorzichtige, groene zakken voor je PMD • In het voorjaar krijg je op het ABS een zak compost waarmee je je tuin kunt voeden. Deze compost is gemaakt van Arnhems GFT-afval • In het najaar kun je op het ABS een zak strooizout halen. Voor een ijsvrije stoep
7
Gezondheid
Sommige spullen mag je onbeperkt gratis aanbieden, dus vaker dan 6x per jaar. Deze zijn goed te recyclen of juist schadelijk voor het milieu. Kijk op www.arnhem.nl/afvalbrengstations voor de complete lijst.
Thuis asbest bewaren is gevaarlijk voor je gezondheid. Je kunt de asbestdeeltjes inademen. Op www.arnhem.nl/asbest lees je hoe je asbest zonder gevaar voor je gezondheid en die van de ABS-medewerkers kunt aanbieden.
3
Alles
Van sloopafval tot autobanden en PMD. Het afvalbrengstation kan er wat mee. Vaak ook nog dichtbij huis: PMD wordt grotendeels in Nederland gerecycled, een klein deel in Duitsland.
4
Bijna 24/7
Een halfvolle jerrycan brandbare stof in de afvalcontainer gooien: dat is gevaarlijk omdat er brand kan ontstaan. Het ABS verwerkt het op een veilige manier. Op het ABS gaat alles trouwens op een veilige manier. Daarom hangen bij de ingang Huisregels waar elke bezoeker zich aan moet houden.
Zes dagen in de week van negen tot vijf staan de medewerkers van de twee ABS-en in Arnhem voor je klaar. Zie de adressen op pagina 13.
5
Milieu
Het ABS zet alles op alles om zoveel mogelijk spullen gescheiden te houden. Hierdoor kan er zoveel mogelijk gerecycled worden en wordt zo min mogelijk verbrand. Restjes uitgeharde verf is een voorbeeld van afval dat niet kan worden gerecycled. Als je dit inlevert bij het ABS, worden de restjes onder speciale condities verbrand zodat er geen schadelijke stoffen vrijkomen. 12 Aan de bak mei 2018
8 Veilig
9
Behulpzaam
Op het ABS staat helder aangegeven wat waar moet. De medewerkers staan klaar om een handje te helpen.
10 ... da’s ook lekker!
Een opgeruimd huis...
afvalbrengstation •
Drie voorbeelden van recycling (zie 5 ) Frituurvet
Restjes latex
Piepschuim
Adressen Afvalbrengstations:
wordt onder meer biobrandstof
worden verwerkt tot nieuwe latex
wordt weer 100% piepschuim, bijvoorbeeld isolatieplaten
Noord Beijerinckweg 9a 6827 BN Arnhem
Zuid De Overmaat 17 6831 AE Arnhem Aan de bak mei 2018 13
Afval is...
(n)iets waard in Arnhem Wat voor de een ‘niets’ lijkt, is voor de ander van onschatbare waarde. Afval is geen ‘afval’, bewijzen deze Arnhemse voorbeelden.
Oud papier
GFT
PMD
De Mystique Showband is een van de dertig Arnhemse verenigingen die oud papier inzamelen voor extra inkomsten. Secretaris Peter Reinders: “Als we met de hele showband optreden, loopt er voor 50.000 euro aan instrumenten en uniformen op straat. We kunnen
Begraafplaats en crematorium Moscowa aan de Waterbergseweg houdt het snoeisel van de taxushaag apart voor de strijd tegen kanker. Groenbeheerder Jan Floor: “In de jonge twijgen van de taxus baccatahaag zit baccatine. Dit is een belangrijke
Op de Arnhemse Julianaschool besloten Bruno en Tom uit groep 7 plastic statiegeldflessen in te zamelen voor de Team Tijger-actie van het Wereld Natuur Fonds. Bruno: “We zijn allebei WNF-Ranger en kregen een brief, waarin stond dat er nog
‘Oud papier-opbrengst voor de
‘Taxussnoeisel van Moscowa
‘Lege flessen voor
Arnhemse Mystique Showband’
voor de strijd tegen kanker’
tijgers in nood’
de opbrengst van het oud papier goed gebruiken voor onderhoud en aankoop van instrumenten. We halen papier op in Schuytgraaf en in De Laar Oost. Naast de ouderen gaan ook de jongeren op pad voor onze vereniging. Dan zijn ze zo’n tweeënhalf uur belangeloos onderweg. Petje af, hoor.”
grondstof voor geneesmiddelen tegen kanker. Op Moscowa hebben we wel 1.800 vierkante meter taxushagen staan. Als je met dit snoeisel mensen kunt helpen, dan doe je dat toch? Al het groen gaat naar stichting Taxus voor Hoop.”
14 Aan de bak mei 2018
maar 3.900 tijgers in het wild leven.” Tom: “Ik dacht: zó weinig. Straks gaat het net zo als met de witte neushoorns.” Bruno: “Het WNF wil het aantal wilde tijgers verdubbelen. Wij ook. We hebben ook al eens flessen ingezameld voor Serious Request.”
arnhemse initiatieven •
Oud-papierinkomsten voor Arnhemse verenigingen Benieuwd welke Arnhemse verenigingen nog meer geld verdienen met de inzameling van oud papier? Kijk op www.arnhem.nl/papier
Klein Chemisch Afval
Textiel
Glas
Op de Arnhemse Hugo de Grootschool kwam een leerling op het idee om cartridges in te zamelen voor Stichting Aap. Ans Lips, directrice: “Als een leerling met zo’n plan komt, ondersteunen we dat van harte. We kunnen natuurlijk niet aan alle acties
Op de Kleine Oord, in het centrum van Arnhem, zit de Kledingbank. Het lijkt net een echte winkel. Hier kunnen mensen die een verwijzing van een hulpverlener hebben, gratis kleding uitzoeken. Doris Stinnissen en haar collega’s helpen je “met alle liefde om ervoor te zorgen dat
Als je in Klarendal statiegeldflessen wegbrengt in de supermarkt, kun je je bonnetje in een speciale bus doen. Hier wordt gespaard voor goede doelen. Supermarktmanager Léon Matser: “De ene maand kiezen we voor de Alpe d’HuZes, een sponsortocht
‘Arnhemse cartridges
‘Gevraagd: kleding voor
‘Statiegeld voor wijkvereniging
voor Stichting AAP’
de Arnhemse Kledingbank’
Door Klarendal Voor Klarendal’
je met een aantal sets kleding naar huis gaat”. Om iedereen te kunnen helpen, heeft de Kledingbank heel veel kleding nodig. Al uw draagbare schoenen, jassen, broeken en andere kleding - in alle maten - is hier van harte welkom. Kijk op www.kledingbankarnhem-eo.nl om te lezen hoe je je kleding kunt inleveren.
tegen kanker. De andere maand zoeken we het dichter bij huis, zoals wijkvereniging Door Klarendal Voor Klarendal. Van onze bijdrage laten zij bijvoorbeeld tijdens de Nacht van de Mode op het Simmersplein het levenslied horen. Prachtig! Onze klanten stellen de goede doelen trouwens zelf voor.”
meedoen, maar we zijn wel heel actief op het gebied van opschoonacties, gescheiden inzameling en andere duurzame initiatieven. We pakken dit meestal samen op met Natuurcentrum Arnhem, net als de Afvalestafette waar we dit jaar aan meededen (zie pagina 24).”
Aan de bak mei 2018 15
• schone stad
gedumpt afval
Dit doet de gemeente
Aan troep op straat ergert iedereen zich. Toezichthouder Rogier Groenestein legt uit wat de gemeente doet om de stad schoon te houden: “We zitten in een spagaat”.
Wat doet de gemeente aan gedumpt afval? “Ten eerste moeten we weten dat er ergens afval ligt. Naast onze mensen op straat die veel signaleren, zijn de meldingen van inwoners erg belangrijk. Alle meldingen over huishoudelijk afval komen binnen bij ons Klant Contact Centrum. Als uit de melding duidelijk wordt dat inwoners de afvalregels niet goed kennen, gaan onze afvalcoaches met hen in gesprek. Toezichthouders onderzoeken het gedumpte afval om de eigenaar te achterhalen zodat we hem of haar kunnen beboeten.” Wie ruimt het afval op? “Als afvalcoaches, toezichthouders en
16 Aan de bak mei 2018
medewerkers van SUEZ gedumpt afval tegenkomen, plakken zij er een sticker op met de tekst ‘Dit afval is hier illegaal achtergelaten’. Vervolgens halen medewerkers van Wijkonderhoud dit met hun laadbakken op. Of SUEZ komt het na een paar dagen met een kraakwagen ophalen.”
meer om een dader te achterhalen. Alleen als iedereen zich aan de regels houdt, kunnen we in een schone omgeving wonen. We hebben samen die verantwoordelijkheid. Maar ook wij willen natuurlijk dat de stad netjes is. Dat is de spagaat waarin de gemeente zit.”
Waarom na een paar dagen? “Omdat we sommige inwoners willen en moeten opvoeden. Als we het gedumpte afval direct weghalen, belonen we verkeerd gedrag. En hebben we ook geen mogelijkheid
Hoe kunnen inwoners laten weten dat er ergens afval is gedumpt? “Via www.arnhem.nl/melding. De rest wijst zich vanzelf. Wie geen toegang heeft tot internet, kan bellen naar 0900 1809.”
‘We zitten in een spagaat’
Zie je troep op straat? Meld het! via www.arnhem.nl/ melding Wordt alleen het afval dat is gemeld opgehaald? “Nee. Als SUEZ, Wijkonderhoud of de afvalcoaches op hun routes gedumpt afval zien, proberen ze de zakken direct mee te nemen. Bij zakken is de kans op ongedierte groot. Glas en verf nemen we direct mee. Kinderen kunnen er snijwonden door oplopen, of de hele straat krijgt een lekke band. En verf kan de straat en het milieu vervuilen. Op huisraad en ander groter afval plakken ze de illegaal-sticker.” Wie betaalt voor het opruimen van het afval? “Uiteindelijk de inwoner zelf, via de afvalstoffenheffing.”
Dus we betalen allemaal voor het afval dat een paar mensen dumpen? “Uiteindelijk wel. Om ervoor te zorgen dat alleen de vervuiler betaalt, doen we onderzoek: we proberen te achterhalen van wie het gedumpte afval is. Maar dit is een kostbare zaak en voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Als we elkaar aanspreken, ondersteunen en het samen doen, kan het goedkoper. Als mijn werk niet meer nodig is, profiteren we daar allemaal van.”
Hoe schoon vindt u de stad? De gemeente meet regelmatig hoe schoon de omgeving van containers is. Vanaf mei 2018 vraagt de gemeente via steekproeven ook omwonenden naar hun mening: vinden zij hun straat schoon genoeg of moet er een tandje bij?
Aan de bak mei 2018 17
• lokale initiatieven
1
Troep trimmen! Marion Pals, advocate aan de Boulevard Heuvelink in Arnhem, is een troeptrimmer. Wanneer zij gaat joggen, neemt ze al het zwerfafval mee dat ze tegenkomt. Als het moet, houdt ze tien blikjes tussen haar vingers. “Op een dag begon ik gewoon met oprapen. Al die troep irriteert me enorm. Geen idee dat dit troeptrimmen heette. Ik weet nu dat er meer mensen zijn zoals ik. Er is zelfs een website: www.troeptrimmen.nl. Kijk, als ik dit blikje pak, doe ik een squat. Haha. Ik vind het gewoon belangrijk om de natuur niet te vervuilen.”
2
Samen delen
Schaarsbergen e.o.
2
Velperweg e.o. Klarendal Centrum
1
2 Malburgen
2
Presikhaaf
Arnhemse Broek
4
2
2
Schuytgraaf
2
3
De Laar Rijkerswoerd
Goed bezig
Arnhem Kijk om je heen. De positieve acties liggen voor het oprapen in Arnhem!
18 Aan de bak mei 2018
Van boeken ruilen bij een van de Arnhemse boekenbomen tot kruiwagens en boormachines delen met de buurt. Arnhem (her)ontdekt de deel-economie en daar wordt iedereen beter van. Het milieu op de eerste plaats. Want zo worden er minder spullen geproduceerd. Maar het scheelt natuurlijk ook qua geld. Herman Velvis uit De Hoogkamp: “Wij delen en lenen veel. Voor een haakse slijper ga ik naar onze overbuurman. En de buurt weet ons weer te vinden voor een leidingzoeker. Het is toch zonde om al die spullen zelf te hebben? Ook een auto delen we. Via de buurtapp Nextdoor vonden we een gezin dat met ons mee wilde doen. Het scheelt geld en we hebben er fijne buurtgenoten aan overgehouden!” Kijk voor meer deel- en leeninspiratie (zoals Peerby, deelauto.nl en LETS Arnhem) op www.bloeiinarnhem.nl
Boekenbomen vind je op verschillende plekken in Arnhem. Je kunt een boek achterlaten of gratis lenen. Zo liggen ze niet te verstoffen in je kast en hebben meerdere mensen er plezier van.
3
Oud brood inzamelen bij de Turkyem Moskee Bij de Turkyem Moskee in Presikhaaf kun je je oude brood apart inleveren. Voorzitter Galip Aydemir: “In de Turkse cultuur is het not done om brood weg te gooien. Dat leer je al van kinds af aan vanuit de Koran. Brood is een eerste levensbehoefte. Daar heb je respect voor. Let maar eens op als een moslim een stuk brood op straat ziet liggen. Hij zal het oppakken, ter verering kussen, en op een droge plek neerleggen. Zo kan een ander levend wezen het opeten. Vanuit die gedachte hebben we in het winkeltje bij de moskee een speciale mand neergezet, waar bezoekers hun oude brood in kunnen doen. Als die vol is, brengen we ‘m bijvoorbeeld naar de kinderboerderij.” Lees ook het interview op pagina 5.
4
Composteerbare verpakkingen van Peeze Wie weet nog hoe de binnenstad naar koffie kon ruiken, toen koffiebranderij Peeze gevestigd was aan de Rijnkade? Inmiddels zit de branderij aan de Ringoven. Op de parkeerplaats hangt een blauw bord met een P. In witte letters eronder: uitsluitend voor gepassioneerde koffiedrinkers. Hier werken in ieder geval gepassioneerde koffiemákers. Uit vele delen van de wereld haalt Peeze haar bonen. In Arnhem worden ze CO2-neutraal gebrand. Cups bij het GFT Ook de verpakkingen zijn duurzaam. Alle koffiecupjes van Peeze zijn gemaakt van natuurlijke, hernieuwbare materialen zoals suikerriet. De cups kunnen zo bij het GFT-afval. Na een ontwikkeltraject van acht jaar heeft Peeze nu ook de verpakkingen van een van haar bonenmelanges laten samenstellen uit suikerbiet en cellulose. Deze verpakkingen zijn (nog) voor 60% opgebouwd uit natuurlijke materialen, maar voor 100% composteerbaar. Dit is een unicum in de koffiewereld omdat de zakken lucht-, licht- en vochtdicht moeten zijn. Jutezakken voor de tuinbouw De jutezakken waarin de koffiebonen zijn verpakt bij aankomst in de branderij, brengt Peeze onder ander naar de tuinbouw-industrie. Het jute beschermt de planten en bomen tegen vorst.
Aan de bak mei 2018 19
Recyclen in Burgers’ Zoo
Van poep tot papier Een van Arnhems grootste attracties, Koninklijke Burgers’ Zoo, kijkt voor haar afvalbeleid naar de natuur. “Als geen ander weten dieren, bomen en planten dat recyclen van levensbelang is.”
Burgers’ Zoo heeft ruim 700 ton afval per jaar. Van papier en karton tot bouw- en sloopafval. Om al het afval naar de juiste locaties te brengen, het meeste gaat naar recyclebedrijf Putman, heeft de dierentuin iemand in dienst die hier vijf dagen in de week mee bezig is. Een derde van al het afval is snoeisel van de bomen en planten. Vooral in de Bush wordt veel gesnoeid: zo’n 2,5 ton per jaar. Bijna al het snoeisel wordt in het park gerecycled: de dieren eten de takken van de eik, wilg en berk. Gerooide bomen krijgen een plek in de dierenverblijven.
20 Aan de bak mei 2018
reportage •
‘Als geen ander weten dieren dat recyclen van levensbelang is’
300 kilo olifantenpoep per dag De dieren in het park poepen met z’n allen zo’n 1.400 kuub mest per jaar. De twee olifanten in het park poepen het meest: zo’n 300 kilo per dag. Dat zijn vijf grote kruiwagens per dag. Elke dag gaat alle mest van de dieren op één mesthoop. Twee à drie keer per jaar haalt een boer de mest op om het over zijn land uit te rijden. Een klein deel van de olifantenmest wordt verwerkt tot papier. Dat kan heel goed omdat olifantenpoep veel vezels bevat. Dierverzorger Wilco Limpers: “Veel dieren bakenen hun territorium af met plas en poep. Mooi voorbeeld van recyclen, toch? Als geen ander weten dieren, bomen en planten dat recyclen van levensbelang is. De natuur brengt ons op ideeën.” Voorbeelden? In Burgers’ Zoo worden bomen herplant, in de restaurants wordt soep gemaakt van ‘restafval’ van groenten en de papieren handdoekjes uit de toiletruimtes worden gerecycled tot wc-papier. Aan de bak mei 2018 21
• reportage
Afvalrace door Burgers’ Zoo Om kinderen spelenderwijs te leren over afval en afvalverwerking heeft Burgers’ Zoo een Afvalrace ontwikkeld. Tijdens een speurtocht dwars door het park maken de kinderen 16 opdrachten waarbij ze zo min mogelijk afvalpunten moeten verzamelen. Op de foto: Jill en Farah van het KinderWijkTeam. Door heel Arnhem ruimen de KinderWijkTeams zwerfafval op. Hier zijn ze op een uitje, als dank voor hun deelname aan de Afvalestafette 2018 (zie pagina 24). 22 Aan de bak mei 2018
! De Afvalrace is gratis te downloaden via www.burgerszoo.nl. Zoek op ‘Afvalrace Burgers’ Zoo’
*Antwoord: met allerlei filters die boven het aquarium hangen.
‘Vraag: hoe wordt het afval in Burgers’ Ocean uit het water verwijderd?’*
contact en colofon • aan deBAK TIJDSCHRIFT OVER AFVAL SCHEIDEN IN ARNHEM | 2018
Kom ook naar het afvalbrengstation Geld uit oud papier voor Arnhemse verenigingen
*op youtube.com Arnhemse Meisjes #13: 2Switch Arnhem
Afvalrace door Burgers’ Zoo
Check
de vlog* van de ‘Arnhemse Meisjes’
‘Kijk nou, deze hing bij de pyjama’s’ ‘Arnhemse Meisjes’ ontdekken kringloopwinkel 2Switch
Dit is de derde uitgave van Aan de bak. Aan de bak is op te vragen via afval@arnhem.nl en digitaal te bekijken op www.arnhem.nl/ aandebak.
• omgekeerdinzamelen@arnhem.nl > Voor vragen over Omgekeerd Inzamelen • www.arnhem.nl/afvalwijzer > Hier kunt u de afvalwijzer van uw eigen adres downloaden. Wanneer u uw postcode invult, krijgt u een jaaroverzicht en ziet u precies wanneer welk soort afval aan de straat wordt opgehaald. • www.arnhem.nl/melding of 0900 1809 (gemeente Arnhem) > Voor meldingen of klachten. • www.afvalbalie.nl of de SUEZ servicelijn (026) 446 04 90) > Hier kunt u terecht voor het aanvragen van een afvalpas, minicontainers en de citybin, afspraken voor het ophalen van grof huisvuil en grof tuinafval en voor vragen aan SUEZ over de afvalinzameling.
Tegen voedselverspilling De koks in de vier restaurants van Burgers’ Zoo rekenen met een programma uit hoeveel gasten ze kunnen verwachten en hoeveel eten ze dus moeten inkopen. Ze willen zo min mogelijk over houden.
• www.2switch.nl of 0900 0205 > Voor het laten ophalen van grote elektrische apparaten en herbruikbaar huisraad. • www.arnhem.nl/afval • www.arnhem.nl/omgekeerdinzamelen • www.arnhem.nl/diftar Dit tijdschrift is gedrukt met bio-inkt op FSC-gereycled papier.
Schoon park Twee à drie keer per week legen de dierverzorgers alle 220 afvalbakken. Wanneer het in de middag wat rustiger is bij de ingang, gaan kaartcontroleurs het park in om zwerfafval te prikken. Controleur Peter ‘t Hart: “Natuurlijk doen we dit. Zo beschermen we de natuur, de leefomgeving van dieren. En je wilt het gewoon netjes hebben.”
Aan de bak (mei 2018) is een uitgave van de gemeente Arnhem Concept, realisatie & redactie Met Kop en Staart, versterkende verhalen (Maaike Kuyvenhoven en Laura Thuis) i.s.m. de gemeente Arnhem Fotografie Goedele Monnens, Roland Heitink (pag. 24) Illustraties & animatie Het Lab ontwerp + advies Vormgeving Grafische Studio, De Connectie Druk Coers & Roest Lezers kunnen geen rechten ontlenen aan de inhoud van dit blad. Zonder toestemming van de gemeente Arnhem mogen teksten en beelden niet worden gekopieerd of vermenigvuldigd.
Aan de bak mei 2018 23
Ook zwerfvuil prikken? Mail voor grijpers of prikkers naar ingrid.hoffmann@natuurcentrumarnhem.nl
Zwerfafval opruimen in de Uiterwaarden Tijdens de Afvalestafette 2018 ruimden meer dan 1.200 Arnhemmers ruim 13 kuub zwerfafval op in één week tijd. Wijkvereniging Rosandepolder deed ook mee. Marja Wennemers (links op de foto): “We doen dit minstens vier keer per jaar. We beginnen met koffie en prikken al kletsend heel wat afval weg. Wij wonen direct aan de Rijn. Bij hoog water merk je het meteen: dan ligt er zó veel meer plastic. Dat je het afval van anderen opruimt, voelt soms ‘gek’. Aan de andere kant: het is onze leefomgeving, ons milieu. Samen proberen we het schoon te houden.”
