ARBOWET, -BELEID & ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN Verzuimpreventie, veilig werken en een integrale aanpak
U lapt de regels van de Arbowet natuurlijk niet aan uw laars. Maar kent u al uw arbo-verantwoordelijkheden? Bent u op de hoogte van de de Arbeidsinspectie ten aanzien van de thuiswerkplek? Met dit rapport kunt u direct aan de slag met de Arbowet en diverse modellen (Opdracht aan de bedrijfsarts, bedrijfsnoodplan voor kleine etc.
Inhoudsopgave 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9
Arbodienstverlening: verzekeraars en brancheorganisaties Liberalisering verplichte arbocontractering Maatwerk en Eigen Regie Passende aanpak preventie en verzuim Overleg met de OR of PVT Inkoop (maatwerk)arbodienstverlening Model: wie betaalt bepaalt? Nieuwe partijen arbodienstverlening Model arbocontract ‘poortwachterproof’ Vraag en antwoord
5 5 6 7 7 9 10 11 12 14
2. 2.1 2.2 2.3 2.4
Werkgeversaansprakelijkheid, zorgplicht en verhaalrecht Werkgeversaansprakelijkheid Nakoming zorgverplichting Protocol opsporing Vraag en antwoord
15 15 17 19 19
3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
20 20 22 22 22
3.6 3.7 3.8 3.9 3.10
Arbowet Schema Arbowet Checklist Arbowet Checklist extra’s arbodienstverlener Checklist afspraken arbodienstverlener RI&E-toets niet verplicht voor kleine organisaties (voor ondernemers die niet met gevaarlijke stoffen werken) Eenvoudige toets kleine werkgevers Verzuimbegeleiding in eigen regie Wet verbetering poortwachter Arbo en thuiswerken: Het Nieuwe Werken Vraag en antwoord
23 24 25 26 26 32
4. 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7
Arboverplichtingen werkgevers en werknemers Plichten van de werkgever Meldingsplicht Psychosociale arbeidsbelasting voorkomen Arbobeleid toetsen en aanpassen Verantwoordelijkheden werknemers Vraag en antwoord Model Voorbeeld intentieverklaring
34 34 35 36 36 38 38 38
5 5.1 5.2 5.3 5.4
Arbozorg: opzetten en invoeren Voordelen vastleggen arbozaken Arbozorgsysteem Stappenplan Arbozorgsysteem Model Jaarlijkse evaluatie plan van aanpak
40 40 40 41 46
6 6.1 6.2 6.3
Tips voor een veilige werkplek Geïntegreerde aanpak biedt voordelen Aansprakelijkheid werkgever reikt ver Ongevalsmelding bij Arbeidsinspectie is verplicht
47 47 48 48
HRPRAKTIJK.NL – ARBOWET, -BELEID & ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN
2
7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8
Gesprek in de spreekkamer De bedrijfsarts Verschil huisarts en bedrijfsarts Doel gesprek met bedrijfsarts Bedrijfsarts als minimumvoorziening Bedrijfsarts en tuchtrecht Randvoorwaarden voor de bedrijfsarts Samenwerken met de bedrijfsarts Model Opdracht aan de bedrijfsarts
49 49 49 50 50 51 53 54 55
8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5
Preventiemedewerker Preventiemedewerker Deskundige bijstand en preventiemedewerker Preventiemedewerker en OR Vraag en antwoord Model Inventarisatie opleidingsbehoefte preventiemedewerker
57 57 58 59 60 61
9 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9 9.10
Alcohol- en drugsbeleid Instructiebevoegdheid werkgever Wet op de medische keuringen Rehabiliatieprogramma’s Instemmingsrecht ondernemingsraad Inhoud alcohol- en/of drugsbeleid Wet bescherming persoonsgegevens Vraag en antwoord Model Intentieverklaring alcohol- en drugsbeleid Model Bewerkersovereenkomst Model Geheimhoudingsovereenkomst
63 63 63 64 64 65 65 66 66 67 69
10 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7
Bedrijfshulpverlening: bedrijfsnoodplan en ondersteuning Aantal bedrijfshulpverleners Criteria keuze BHV’ers Taken BHV’ers Ondersteuning BHV’ers Aanwijzingen opzetten bedrijfsnoodplan Vraag en antwoord Model bedrijfsnoodplan voor kleine bedrijven
71 71 71 71 72 73 74 74
11 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6
Psychosociale arbeidsbelasting Stress door werk Werkdruk Ongewenst gedrag Schade verhalen Beleid op gebied psychosociale arbeidsbelasting Model Aanpak ongewenst gedrag
82 82 82 83 84 85 85
12.1 12.1 12.2
Arbokosten Arbozorg verbeteren Zaken die volgende Arbowet door werkgevers en werknemers moeten worden geregeld Beheersing van de arbeidsomstandigheden Arbokosten Preventieve maatregelen
88 88
12.3 12.4 12.5
HRPRAKTIJK.NL – ARBOWET, -BELEID & ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN
88 91 92 94
3
Inleiding U lapt de regels van de Arbowet natuurlijk niet aan uw laars. Maar kent u al uw arboverantwoordelijkheden? Bent u op de hoogte van de bevoegdheden van de Arbeidsinspectie, ook ten aanzien van de thuiswerkplek? Weet u hoe u arbobeleid moet opzetten en vervolgens invoeren? Overziet u de gevolgen als u de regels van de arbowetgeving niet naleeft? Hebt u een bedrijfsnoodplan en weet u hoeveel bedrijfshulpverleners u binnen uw onderneming verplicht moet inzetten? Op deze en heel veel andere arboregels geeft deze HRpraktijk-whitepaper ‘Arbowet: een integrale aanpak’ antwoord. Realiseert u zich dat er een grote, niet te onderschatten verantwoordelijkheid met betrekking tot de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van uw personeel op uw schouders rust? Die verantwoordelijkheid, en overigens ook die van uw werknemers, ligt vast in de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). U moet samen met uw werknemers zorgen voor de optimalisatie van de arbeidsomstandigheden. U bent als werkgever eindverantwoordelijke, maar u hebt de verplichting in overleg te treden met uw werknemers. Daarin heeft iedere partij zijn eigen taak. De arbowetgeving bestaat uit vier delen: • • • •
De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). Het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit). De Arbeidsomstandighedenregeling (Arboregeling). De Beleidsregels arbeidsomstandighedenwetgeving (Arbobeleidsregels).
De Arbowet is een kaderwet. De wet schrijft werkgevers en werknemers voor ongevallen en ziekten, veroorzaakt door het werk, te voorkomen en vast te leggen in een eigen arbobeleid. Werkgevers en werknemers nemers de algemene normen uit de Arbowet wet over en werken deze concreet uit voor de eigen sector. Daarmee nemen zij het opstellen van de beleidsregels over van de overheid. De overheid gaat namelijk uit van het standpunt dat werkgevers en werknemers heel goed in staat zijn een professionele arbeidscatalogus samen te stellen. Wel controleert de overheid of de totstandkoming goed verlopen is en of de catalogus adequaat is. Nederland wil zich volledig aansluiten bij de Europese regelgeving. Punten waar de Nederlandse regelgeving verder gaat (de nationale kop) zijn in de Arbeidsomstandighedenwet grotendeels geschrapt (bijvoorbeeld ten aanzien van daglicht). Alleen voor zeer ernstige risico's blijft de nationale kop bestaan. Voorbeelden zijn de verplichte melding van beroepsziekten aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (Arbowet: artikel 9, lid 3, Arbobesluit: 2.1, Arboregeling: 1.11), het hebben van bedrijfshulpverlening (BHV) (getalscriterium ‘1 BHV-er op 50 werknemers’. Arbobesluit: 2.19 lid 2 en 3) en de bedrijfsinterne registratie ongevallen bij verzuim. (art. 5 lid 2 jo. art. 1 lid 3 sub i, Arbowet). De wettelijke bepalingen liggen zo veel mogelijk in door de overheid vastgestelde doelvoorschriften (het niveau van bescherming dat bedrijven moeten bieden aan werknemers) vast. De doelvoorschriften worden beschreven in de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling. Een voorbeeld is het nemen van maatregelen als er valgevaar bestaat van 2,5 meter hoogte of meer. De wijze waarop en met welke middelen een doelschrift wordt bereikt kan per organisatie verschillen. In dit document zijn er ook diverse modellen en formulieren te vinden. Bijvoorbeeld modellen over de Opdracht aan de bedrijfsarts, bewerkersovereenkomst, bedrijfsnoodplan voor kleine bedrijven, aanpak ongewenst gedrag etc. De modellen zijn direct te gebruiken en kunt u aanpassen aan uw eigen situatie. Het is dus voor u van belang om op het rechte pad te blijven en de weg niet kwijt te raken. Met dit rapport nemen wij u hierbij aan de hand
HRPRAKTIJK.NL – ARBOWET, -BELEID & ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN
4