Welcome to Poland. Październik 2013.

P

E

C

I

A

L

E

D

I

T

I

O

N

ISSN 1234-4427 11/241 October 2013

S

www.welcometopoland.net.pl

1

The National Stadium 1 is one of the most modern in Europe. It’s the venue for large-scale spectator sports events and concerts. Today it is the host venue for the COP19 Climate Conference. You can find all the necessary information and materials on Warsaw at the City’s information stand near the restaurant.

See also: The ecological exhibition Green Climate, presenting Polish and global efforts to combat climate change. You can find this at the Palace of Culture and Science 2 . You may be interested to know that for many years peregrine falcons have been building their nests at the top of this distinctive building.

4 OLD TOWN

5

Find our stand, we will help you!

6 7

8

1

9 3

10 11

2 12

13

3 Poniatowski Bridge 4 Monument of the Warsaw Mermaid 5 Royal Castle 6 Grand Theatre – National Opera 7 Presidential Palace 8 Copernicus Science Centre 9 Mikołaj Kopernik Monument 10 Fryderyk Chopin Museum 11 Warsaw Rising Museum 12 Parliament House 13 Łazienki Królewskie Museum

2

More information: www.warsawtour.pl, www.cop19.gov.pl, www.e-warsaw.pl

The National Stadium 1 is one of the mos concerts. Today it is the host venue for the COP1 on Warsaw at the City’s information stand near

See also: The ecological exhibition Green Climate, pres at the Palace of Culture and Science 2 . Yo building their nests at the top of this distinctive

M

ayor Hanna Gronkiewicz-Waltz invites you to Warsaw, a city of rapid growth and host to the COP19 UN Climate-Change Conference; a city that supports green investments and adopts measures that continuously improve the quality of life for its residents – as attested to by its 19th place in the UN report „State of the World’s Cities 2012/2013.”

The care we take of the natural environment while investing in infrastructure development is highly appreciated by the city’s residents. Improvements include everything from better tap water to the reconstruction of the Vistula’s riverside boulevards and parks, where so many people spend their leisure time. The ecological awareness of Warsaw’s population is growing thanks to the Capital’s program of environmental education, along with the organization of a host of environmental initiatives.

4 OLD TOWN

6

More and more Warsaw residents are leaving their cars at home and getting on their bikes. In 2012, the city launched the Veturilo bike sharing system with unmanned bike rental facilities. It has proved a hit with the locals, as may be seen by the record 250,000 bike rentals over the first three months. In 2013, the number of bicycle racks will increase by 150%. New bicycle stations will appear in both the city centre and on the outskirts of the city – bikes can now be rented at metro stations, major public transport terminals and near university campuses. A total of about 2600 such bikes now ride the streets of the capital and can be hired at 172 stations.

Warsaw is the leading metropolis in Central and Eastern Europe in terms of the number of square meters of newly constructed office space, which are applying for environmental certifications (LEED or 11 BREEAM). Implementation of further projects of this nature will enable Warsaw to take first place in the region in terms of the number of square meters of existing „green” office space.

In designing new urban buildings, one of the criteria that must be met is the question of energy efficiency. One such example is the new investment for the city’s tram system, which involves the con2 struction of a depot whose roof will be covered with vegetation. This will not be the first such project.

These solutions have already been applied to the Central Aqueduct’s water filtering installations and the gardens located on the roof of the Warsaw University Library and the Supreme Court.

Warsaw is a city experienced in organizing large events (examples include the World Economic Summit in 2004 and last year’s UEFA European Football Championship EURO 2012). This year’s Conference on Climate Change will be held in the National Stadium and the Palace of Culture and Science. Starting on the second day of the conference – November 12th, the Palace of Culture and Science will hold an ecological exhibition entitled “Green Climate”, presenting the latest world and regional achievements in combating climate change.

Improvements are underway every day – pay us a visit and see for yourself...

3 Poniatowski Bridge 4 Monument of the Warsaw Merm Science Centre 9 Mikołaj Kopernik Monument 10 Fryderyk

More information: www.warsawtour.pl, www.

Polska drugi raz centrum debaty nt. klimatu Rozmowa z Ministrem Środowiska Marcinem Korolcem o Konferencji Klimatycznej ONZ COP19 w Warszawie Jaki jest główny cel listopadowego spotkania nt. klimatu?

Polska to jedna z trzech Prezydencji, obok Peru i Francji, które mają wypracować nowe, globalne porozumienie w sprawie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Szczyt COP19 w Warszawie rozpoczyna ten proces. Od jego wyniku i powodzenia w dużej mierze zależy sukces paryskiego szczytu COP21.

To, na czym przede wszystkim zależy nam w Warszawie, to stworzenie fundamentów nowego porozumienia. Musimy pamiętać, że umowa ta – po raz pierwszy w historii – ma wiązać blisko 200 państw – stron Konwencji Klimatycznej.

Przed nam więc ogromne wyzwanie. Musimy wysłuchać głosu wszystkich członków procesu negocjacyjnego i znaleźć wspólny mianownik, który pogodzi, często sprzeczne interesy stron.

Co dla Polski oznacza organizacja tej konferencji i jak jesteśmy przygotowani do tego przedsięwzięcia?

Jestem przekonany, że mimo ogromnych wyzwań, które

4

nas czekają, sprostamy organizacji konferencji, zarówno od strony merytorycznej, jak i logistycznej.

Jeżeli chodzi o znaczenie COP19 dla Polski, to należy podkreślić możliwość aktywnego uczestnictwa naszego kraju w największym obecnie procesie międzynarodowych negocjacji pod egidą ONZ. Ten udział nie ogranicza się do goszczenia, raz w roku, szczytu klimatycznego. To ciągła praca i spotkania, podczas których dyskutujemy kluczowe - także dla funkcjonowania Polski, kwestie. Tylko w lipcu gościliśmy pierwsze w Polsce spotkanie Major Economies Forum on Climate and Energy, czyli grupę największych gospodarek odpowiedzialnych za blisko 75% światowej emisji, a także pierwsze spotkanie ministrów środowiska w ramach Trójkąta Weimarskiego.

Warto zwrócić też uwagę na bogaty dorobek Polski w obszarze redukcji emisji gazów cieplarnianych. Jako strona Protokołu z Kioto byliśmy zobowiązani do redukcji emisji gazów cieplarnianych o 6%. Zobowiązania te zrealizowaliśmy z ponad 5. krotną nadwyżką przy jednoczesnym wzroście gospodarczym. Realizując nasze zobowiązania,

unowocześniliśmy m.in. energochłonne zakłady i poprawiliśmy stan środowiska naturalnego. Jednocześnie uzyskane nadwyżki praw do emisji CO2 sprzedajemy, zgodnie z Protokołem z Kioto, innym państwom niewypełniającym swoich zobowiązań. Zarobione w ten sposób pieniądze inwestujemy wyłącznie w projekty obniżające emisyjność polskiej gospodarki, m.in. w termomodernizację szkół i szpitali czy ekologiczny transport miejski.

Zmiana klimatu staje się faktem zauważalnym i odczuwalnym. Jakie wyzwania w związku z tym stoją przed Unią Europejską i Polską?

Najważniejszym wyzwaniem – nie tylko Polski, czy nawet Europy – jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.

One nie uznają granic terytorialnych. Dlatego potrzebujemy globalnego porozumienia, by móc skutecznie przeciwdziałać zmianom klimatu. Bez niego, nawet gdyby Unia Europejska, w tym Polska, zredukowały od jutra wszystkie emisje do zera, to i tak procesy globalnego ocieplenia będą postępować, bo odpowiadamy jako Europa jedynie za ok. 12% globalnych emisji. Tylko wspólne działania całej społeczności międzynarodowej mogą być efektywne w walce ze zmianami klimatu i na taką dyskusję w Warszawie podczas COP19 liczę.

Czy Polskę stać na wdrażanie ekologicznych technologii i przestrzeganie norm ekologicznych?

Polski nie stać na bierność. Musimy żyć bardziej ekologicznie i wdrażać przyjazne środowisku technologie. Musimy przeciwdziałać zmianom klimatu. Tylko w ostatnich latach usuwanie strat spowodowanych ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi kosztowało Polskę ponad 54 mld zł. Jeśli nie podejmiemy działań adaptacyjnych, te koszty będą rosły.

Według mnie mylne jest też postrzeganie ekologii przez pryzmat straty pieniędzy. Polityka niskoemisyjnego, ekologicznego rozwoju to nie tylko ochrona przed zmianami klimatu i adaptacja do nich, ale w równie ważnym stopniu program gospodarczy wielu krajów. Program skierowany na rozwój nowych technologii i wyścig o to, kto na nowych rynkach osiągnie przewagi konkurencyjne.

Moje Ministerstwo już od czterech lat prowadzi program GreenEvo, akcelerator polskich zielonych technologii, który służy jako platforma promocji eksportu myśli naszych przedsiębiorców na rynki zagraniczne. Technologie te nie tylko przyczyniają się do rozwiazywania problemów środowiskowych na świecie, ale generują też w naszym kraju nowe miejsca pracy i podnoszą konkurencyjność polskiej gospodarki. Tymi rozwiązaniami będziemy się także chwalić w trakcie szczytu COP19.

Czym tegoroczna konferencja będzie się różniła od poprzednich?

Przed nami – Unią Europejską - historyczny moment i historyczna rola. To, co dla nas było zawsze bardzo ważne, czyli porozumienie globalne w sprawie redukcji emisji, nagle ma szansę zostać zarysowane w jednym z europejskich krajów - Polsce i sfinalizowane w drugim - Francji. To bardzo duża odpowiedzialność, ale też szansa, którą z pewnością trzy kolejne prezydencje – polska, peruwiańska i francuska – postarają się wykorzystać.

Ciekawostką dla delegatów, od strony logistycznej, będzie z pewnością miejsce samej konferencji, tj. Stadion Narodowy. Dodatkowo, stadion jest obiektem niskoenergetycznym, co doskonale wpisuje się w tematykę szczytu COP19.

Warszawa oferuje także wiele innych, wartych zobaczenia atrakcji. To m.in. klimatyczne Stare Miasto i inne zabytki, bogata oferta kulturalna czy doskonała gastronomia. Około ¼ terenu stolicy zajmują parki i inne tereny zielone, chociaż akurat w listopadzie ta zieleń będzie mało widoczna.

Jestem przekonany, że jeśli tylko czas pozwoli, każdy z delegatów znajdzie w stolicy coś dla siebie.

Rozmawiała Bożena Prusakowska

Poland returns as the focus of the climate debate We talk to Marcin Korolec, Minister of the Environment, about the UN COP19 Climate Change Conference in Warsaw What is the main point of the November meeting on climate?

Poland is one of the three Presidencies, along with Peru and France, which are expected to work out a new global agreement on reducing greenhouse gas emissions. The COP19 summit in Warsaw will initiate this process. The success of the Paris COP21 summit will depend, to a large extent, on its result and outcome.

What we mostly care about in Warsaw is the creation of the basis of a new agreement. We have to remember that – for the first time in history – it will be binding for over 200 states, parties of the Climate Convention. We therefore have an enormous challenge ahead of us. We have to listen to everyone involved in the negotiations and to find a common denominator which will accommodate for the interests of all the parties, often contradictory.

What the organisation of the conference means for Poland, and how well prepared are we for this undertaking?

I am convinced that, despite great challenges awaiting us, we will be able to deal with the organisation of the conference both in terms of logistics and the content.

As for the significance of the COP19 for Poland, we should emphasize the opportunity to actively participate in what is currently the biggest process of international negotiations under the auspices of the UN. This goes beyond hosting a climate conference once a year. This is constant work and meetings during which key issues (also for the functioning of Poland) are discussed. Only in July, we hosted, for the first time in Poland, Major Economies Forum on Climate and Energy, comprising 75% of the largest economies responsible for 75% of global emissions, as well as the first meeting of ministers of the environment within the Weimar Triangle.

One should also bear in mind Poland’s extensive experience in reducing greenhouse gas emissions. As a party to the Kyoto Protocol, we undertook to reduce greenhouse gas emissions by 6%. We succeeded in achieving a fivefold surplus and economic growth at the same time. In the process we modernised energy-inefficient plants and improved the condition of the natural environment. At the same time, the obtained CO2 surplus is sold, according to the Kyoto Protocol, to other countries which fail to meet their targets. Funds gained this way are invested exclusively in emission-reducing projects, such as thermal modernisation of schools and eco-friendly public transport.

Climate change is being noticed and experienced.

What challenges does this present to the European Union and Poland?

The major one – not only for Poland or even Europe – is to reduce greenhouse gas emissions. They do not respect

borders. Therefore, we do need a global agreement in order to be able to combat climate changes effectively.

Without it, even if the EU and Poland brought down all their emissions to zero levels, the global warming processes would continue, as Europe is responsible only for about 12% of global emissions. Only thanks to the efforts of the entire international community, we will be effective in counteracting climate change, and I will be expecting a relevant discussion during the COP19 in Warsaw.

Can Poland afford to implement eco-friendly technologies and to comply with climate regulations?

What we cannot afford is passivity. We need to live in a more eco-friendly way and to implement eco-friendly technologies. We have to counteract climate change.

Only in recent years, the removal of damage caused by extreme weather has cost Poland over PLN 54 billion. If we fail to adapt, these costs will rise.

I also think that looking at ecology as fund wasting is wrong. The policy of low-emission, low-cost development is not only a protection against climate change and a way to adapt thereto, but also an important economic strategy for many countries. The programme aims to develop new technologies and encourage competitive advantage.

For the last four years, my Ministry has been running a programme called GreenEvo, an accelerator of Polish green technologies, which has been used as a platform for exporting our enterprise to foreign markets. These technologies not only contribute to solving environmental problems all across the globe. They also create new jobs and enhance the competitiveness of the Polish economy. We would like to showcase these solutions during the COP19.

In what ways will this year’s conference be different from the previous ones?

The European Union faces a historic moment and role.

What has always been important for us – a global agreement on reducing emissions – will likely be outlined in Poland and completed in France. This is an enormous responsibility but also an opportunity of which the three subsequent presidencies will try to make the best.

An interesting point for the delegates, in terms of logistics, will be the National Stadium as the venue. It is energy-efficient, which will fit in nicely with the topics raised at the COP19. Warsaw also offers a number of attractions, such as the Old Town and other places of interest, along with an extensive cultural offer and great cuisine. Parks and other green areas make up about a quarter of the capital’s area, even though November will not be the best moment to enjoy them. I am convinced that, if time permits, each of the delegates will find something for themselves around here.

5

Lasy wokół miast Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem to ogólnouczelniana placówka, której celem jest m.in. generowanie i przekazywanie wiedzy o rozwiązaniach służących działaniom społecznym i gospodarczym w harmonii ze środowiskiem.

Staramy się zainteresować tym zagadnieniem zarówno studentów i całą społeczność Uniwersytetu Warszawskiego jak i różnorodnych odbiorców spoza środowisk akademickich.

Służą temu prowadzone już od ponad 20 lat w semestrze wiosennym serie wykładów „Wybrane zagadnienia z ochrony środowiska. Rozwój zrównoważony w teorii i praktyce”, liczne publikacje a także, konferencje i wystawy. Przy organizacji tych działań współpracujemy z wieloma instytucjami administrującymi ochroną środowiska, placówkami naukowymi jak i organizacjami społecznymi zajmującymi się zrównoważonym rozwojem.

Cenna współpraca z Lasami Państwowymi owocuje organizacją kolejnej już wystawy. Tym razem bohaterem wystawy są lasy wokół miast. To zrozumiałe ponieważ ponad połowa Polaków to mieszkańcy miast i wyzwaniem staje się zapewnienie takiego rozwoju miejskiej przestrzeni aby minimalizować niekorzystne wpływy funkcjonowania terenów zurbanizowanych na środowisko. Równocześnie ważne jest zapewnienie coraz większego komfortu życia mieszkańców miast dzięki niwelowaniu niekorzystnych zmian klimatu, i ułatwieniu wypoczynku w kontakcie z przyrodą.

Czyż można sobie w tym wyobrazić lepszego sprzymierzeń-

ca niż lasy otaczające miasto? To lasy otaczające miasto powodują, że mniej doskwierają skutki zmian klimatu, do płuc dociera więcej tlenu, oczy syci piękno przyrody, a zmęczone miejskim tempem życia nerwy uspakaja spacer po leśnych ścieżkach.

Termin wystawy nie jest przypadkowy. W dniach 16-17 listopada Uniwersytet Warszawski gości ważne wydarzenie towarzyszące Konferencji klimatycznej ONZ (COP 19) - obrady Global Landscapes Forum, którego uczestnikom bliskie są zagadnienia leśne.

Wystawa inauguruje projekt pt. Miasto idealne – miasto zrównoważone. Planowanie przestrzenne terenów zurbanizowanych i jego wpływ na ograniczenie skutków zmian klimatu”, którego partnerami dla UCBS są LP, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa oraz Towarzystwem Urbanistów Polskich,. W projekcie Konferencji „Miasto idealne-miasto zrównoważone” pod patronatem Polskiego Komitetu UNESCO oraz Towarzystwa Urbanistów Polskich, towarzyszyć będzie cykl wykładów, warsztaty dla samorządów oraz wydawnictwa. Projekt jest współfinansowany przez NFOSiGW.

fot. Bartosz Nowak

Zainteresowanych uczestniczeniem w tych wydarzeniach prosimy o kontakt; ucbs@uw.edu.pl

fot. Marek Klewiado

fot. Tadeusz Przybył 6

fot. Krzysztof Pawłowski

Forests around cities fot. Justyna Solecka

fot. Józef Sieczka

University Centre for Environmental Studies and Sustainable Development is an interfaculty institution of the University of Warsaw, whose mission is to advance and disseminate knowledge about solutions promoting social and commercial initiatives in harmony with the environment. We aim to raise the interest of students, of the entire University community and of various recipients outside academia. To achieve that aim one of our activities is a series of open lectures: `Selected topics in environmental protection – sustainable development in theory and in practice’. These lectures, organised every spring semester for over twenty years, are complemented by numerous publications, conferences and exhibitions. In all these activities we collaborate with many institutions that administer and regulate environmental care, with academic and non-academic research institutions and with non-governmental organisations involved in sustainable development and environmental care.

Valuable cooperation with the State Forests resulted in organising yet another exhibition: “The forest around us – as an element of environmental stabilisation and the place for education and recreation”. This time, the theme is forests near towns and cities. This is a highly relevant topic as more than half of the Polish people live in urban areas. To minimise negative environmental impact of the urban space development is a tough challenge. Equally important is to improve the quality of living in towns and cities by mitigating the effects of climate change and by enabling rest around nature.

Can one imagine better opportunity than that offered by

forests surrounding urban areas? Forests relief the discomforts caused by the effects of climate change, improve the quality of the air we breathe, let our eyes feast on the beauty of nature and calm our nerves strained by the rush of city life as we walk along forest paths.

The date of the exhibition is not accidental. On 16-17 November, the University of Warsaw hosts an important event accompanying the UN Climate Change Conference (COP19), namely the Global Landscapes Forum, whose participants have keen interest in the issues related to forests.

The exhibition inaugurates the project `An ideal city – a sustainable city. Development planning in urban areas and its influence on climate change mitigation.’ The partners of the UCBS in this project are The State Forests (LP), the Institute of Spatial Management and Housing and the Society of Polish Urban Planners. The conference `An ideal city – a sustainable city’ will be held under the auspices of the Polish National Commission for UNESCO and the Society of Polish Urban Planners. The conference will be accompanied by a series of lectures, workshops for local governments and by publications.

The financial support for the project is provided by the National Fund for Environmental Protection and Water Management.

Anyone interested in attending those events should contact the UCBS: ucbs@uw.edu.pl

7

Nadleśnictwo Wipsowo położone jest na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w powiecie Olsztyńskim i Szczycieńskim. Cały obszar Nadleśnictwa Wipsowo, wykazuje bardzo urozmaicony charakter właściwy terenom morenowym z dużą ilością jezior. Malowniczo prezentują się wzniesienia, ich wysokości nad poziom morza wahają się w granicach 105 – 199 m. W 2011r. przez teren Nadleśnictwa przeszła nawałnica która, jak się wydawało zniszczyła bezpowrotnie pomnik przyrody - ponad 350-letniego Cisa.

Jednak dzięki niezwykłemu pomysłowi leśniczego Jacka Korczaka, po dwóch latach od tamtego zdarzenia Cis ocalał i ma się dobrze. Warto zatem poznać bliżej to wyjątkowe drzewo.

Cis pospolity otoczony jest w Polsce troskliwą opieką. Wiąże się to z gwałtownym zmniejszeniem liczby jego stanowisk na obszarze naszego kraju. Ma najstarszą tradycję drzewa chronionego w Polsce. Jego historia jest przykładem, jak nadmierna eksploatacja zasobów przyrody zagroziła egzystencji tego gatunku.

Dorasta do 8-12 metrów wysokości, rzadko przekracza granicę 20 m. Należy do drzew bardzo wolno rosnących. Jego drewno nie zawiera żywicy, jest bardzo twarde, ciężkie, elastyczne i czerwono zabarwione. To gatunek dwupienny (rozdzielnopłciowy) co oznacza, że występują na nim wyłącznie kwiaty tylko męskie lub tylko żeńskie. Ciemnobrązowe nasiona otoczone miękką osnówką (tzw. nibyjagoda), dojrzewają we wrześniu i październiku i są ulubionym pokarmem wielu ptaków oraz ssaków. Cis ceniono za jego drewno, twarde, trwałe, wąskosłoiste. To najbardziej zbite , sprężyste i najtrudniej łupiące się ze wszystkich europejskich gatunków drewna. Od najdawniejszych czasów było stosowane do wyrobu broni. Ze względu na dużą giętkość w średniowieczu wykonywano z niego łuki.

Wykorzystywany był również w meblarstwie

i rzemiośle artystycznym. Jego lecznicze właściwości wykorzystuje się w medycynie, izolując z cisa substancje wykorzystywane do produkcji preparatów przeciwnowotworowych (taksoidy) używanych najczęściej w leczeniu raka jajników (Paclitaxel) oraz w leczeniu raka piersi, płuc, prostaty, żołądka i nowotworów głowy i szyi (Docetaksel). Często sadzony jest w ogrodach i parkach. Ma również swoją ciemną stronę, ponieważ wszystkie części rośliny, z wyjątkiem ciemnej osnówki, zawierają alkaloid tzw. taksynę, która wywołuje poważne zatrucia zarówno u ludzi i zwierząt paraliżując pracę serca.

Najstarszy cis w Polsce ma 1260 lat i rośnie w Henrykowie Lubańskim. Najstarszy osobnik żeński jest w Nadleśnictwie Wipsowo o wieku szacowanym na ok. 400 lat.

Nawałnica, która przeszła w lipcu 2011 roku przez Nadleśnictwo Wipsowo, przewróciła ponad 350-letniego Cisa – pomnik przyrody znajdującego się w oddziale 182 d. Dojazd ciężkich maszyn do powalonego drzewa był możliwy dopiero po oczyszczeniu drogi z wiatrołomów. Do akcji postawienia mierzącego 17 metrów drzewa użyto specjalnej ciężkiej maszyny, której ramię przymocowano do pnia cisa i podnoszono w ten sposób powalone drzewo do góry. Następnie użyto lżejszej maszyny, przy jej pomocy podłożono pod drzewo przygotowaną wcześniej podporę. Trzystuletni cis dodatkowo ustabilizowano linami. Szanse na uratowanie drzewa były duże, ponieważ połowa systemu korzeniowego po przewróceniu się drzewa nie została uszkodzona i cały czas tkwiła w ziemi. Dwutygodniowa, wymagająca wielkiego wysiłku, ofiarna walka leśników, codzienne podlewanie cisa przy użyciu samochodów gaśniczych, zakończyła się sukcesem. Trud i poświęcenie leśników z Wipsowa nie poszły na marne, a cis - wprawdzie „pokiereszowany”, ale żyje i ma się całkiem dobrze.

The Forest District of Wipsowo is located in the Warmia-Masuria province in the districts of Olsztyn and Szczytno. Its entire area is very diverse, which is characteristic for moraine areas with a great number of lakes. Picturesque hills rise to 105 - 199 metres above the sea level. In 2011, extreme weather almost devastated a 350-year-old yew, a natural monument. Thanks to an original idea of Jacek Korczak, a forester, the yew survived and is in good shape. This unusual tree is worth a closer look.

The European yew is protected in Poland. This is related to its decreasing population across the country. It has the longest history of being under protection in Poland. Its story is an example of how excessive exploitation of resources led to a threat to the existence of this species. It rises to 8-12 metres, rarely exceeding 20 m. It is a tree which grows slowly. Its wood does not contain resin, and it is very hard, heavy, flexible and red in colour. It is a dioecious species, which means that its blossom is either only male or female. Dark-brown seeds are surrounded by a soft, fruit-like aril; they mature in September and October, and they are favourite food of many birds and mammals. Yew has been valued for its hard and durable fine-grain wood. It has been used to make weapons since the prehistoric times. In Middle Ages, it was used for making bows due to its significant flexibility. It was also used in furniture making and crafts. Its medicinal qualities are used in treatments by isolating substances used for the production of anticancer preparations (taxoids), used mostly to treat ovarian cancer (Paclitaxel), as well as breast, lung, prostate, stomach, head and neck cancer (Docetaxel).

Yew is often planted in gardens and parks. It also has its dark side: all the parts of the plant (except for the dark aril) contain an alkaloid called taxine, which is highly poisonous for humans and animals, as it paralyses heart action.

The oldest yew in Poland is 1,260 years old and can be found in Henryków Lubański. The oldest female example grows in the Forest District of Wipsowo and is about 400 years old.

The storms that went through the Forest District of Wipsowo knocked down the 350-year-old yew, a natural monument growing in division 182d. Heavy machinery could access the fallen tree only after the road had been cleared of woody debris. A heavy-duty machine was used to recover the 17-metre-tall tree; its arm was attached to the yew’s trunk in order to pull it up. A lighter machine was then used to put some support under the tree. The 300-yearold tree was additionally stabilised by ropes. Chances for saving the tree were strong because half of the roots had not been damaged as a result of the fall and were still underground. The two-week struggle of foresters, which included watering the yew from fire engines, turned out to be a success. The effort and sacrifice of Wipsowo’s foresters did not go in vain, and the yew is alive and well, albeit slightly shattered.

Wipsowo 51C • 11-010 Barczewo • tel. +48 89 514 52 00 • fax +48 89 514 52 01 • www.wipsowo.olsztyn.lasy.gov.pl

8

Partnerska współpraca przyrodzie popłaca Rozmowa z Januszem Łakomcem, dyrektorem Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego Panie Dyrektorze, jaka jest idea tworzenia wielkoprzestrzennych obszarów chronionych, jakimi są parki krajobrazowe?

Chodzi przede wszystkim o zachowanie w jak najmniej przekształconym stanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, a także kulturowych tych obszarów. Parki realizują zadania wynikające z ustawy o ochronie przyrody, spełniają rolę ośrodków edukacyjnych, zapewniają warunki dla rekreacji i turystyki.

Tereny parków nie są wyłączone z życia i działalności gospodarczej człowieka. Jakie niesie to dla nich zagrożenia?

Zagrożeniem jest niewłaściwe i nadmierne użytkowanie tych obszarów, przez ich zaśmiecanie, presję inwestycyjną, chaotyczną urbanizację czy zbytnią koncentrację turystyki. Prowadzona w parkach działalność gospodarcza powinna odbywać się w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju, to znaczy w pełnej harmonii pomiędzy skuteczną ochroną przyrody, a potrzebami użytkowników parków.

Pogodzenie ochrony przyrody z rozwojem to zapewne niełatwy kompromis...

Niełatwy, ale konieczny, służy zachowaniu walorów parku i uporządkowanemu korzystaniu z jego dobrodziejstw. Dojście do konsensusu to nie lada wyzwanie, wymagające uwzględnienia wielu różnych wizji, interesów i aspiracji. Aby go osiągnąć niezbędna jest odpowiednia świadomość, dobra wola i współdziałanie wielu podmiotów: mieszkańców, przedstawicieli gmin i powiatów, turystów, przedsiębiorców i oczywiście służb parków. Nie byłoby takich problemów, gdyby istniał obowiązek sporządzania przez gminy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ten dokument to antidotum na konflikty, na inwestycyjny chaos, na utratę przyrodniczych i estetycznych walorów środowiska.

Mimo wszystko porozumienie jest możliwe. Przykładem wzorcowej współpracy jest Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka. Jakie są jej efekty?

Opracowany Plan Ochrony Parku oraz odpowiednie uchwały organów gmin, pozwoliły na uporządkowanie ładu przestrzennego w tym parku i zmniejszenie niekorzystnych dla jego środowiska procesów. Efektom wspólnych działań poświęcono seminarium w 20. rocznicę powstania parku, pokazując, że dobrą wolą i umiejętnością wspólnego działania można osiągnąć satysfakcjonujące, dla wszystkich, rezultaty. Budowa kanalizacji, oczyszczalni, infrastruktury turystycznej, wytyczanie szlaków, publikacje dotyczące ochrony środowiska, to wspólne osiągnięcia, które przekładają się na rozwój oraz skuteczną ochronę najcenniejszych walorów tego obszaru. Łącząc bowiem siły, można także połączyć środki potrzebne na realizację ważnych dla środowiska projektów.

Wręcz modelowo układa się współpraca z samorządem powiatu poznańskiego, z jego zarządem i radą. Wspólnie zrealizowane przedsięwzięcia zaowocowały cyklem szkoleń dla radnych powiatu, sołtysów, nauczycieli i młodzieży, a także czynną ochroną polegającą na posadzeniu w parkach krajobrazowych na terenie powiatu poznańskiego, kilku tysięcy drzew.

Szeroka koalicja na rzecz ochrony przyrody popłaca. Warto zatem zabiegać o pozyskanie dla niej jak największej liczby sprzymierzeńców.

Oczywiście. Okazuje się bowiem, że w ochronie przyrody, ustawy czy odgórnie wytyczane kierunki, nie są wystarczająco skutecznym instrumentem. Niezbędna jest także dobra wola i chęć współdziałania ludzi, którzy mają wpływ na gospodarowanie przestrzenią parków. Rzecz w tym, aby podjąć ten wysiłek, zasiąść do wspólnych rozmów i poszukać najkorzystniejszych rozwiązań. Wobec niesprzyjających warunków prawnych, kompetencyjnych i finansowych, to najlepsza droga do sukcesu i najlepszy sposób na to, aby w postępującym procesie przekształceń cywilizacyjnych nie utracić bezcennej wartości, jaką jest przyroda.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Ewa Stasiak

Environmental benefits of partnership The idea behind landscape parks is to protect and retain the natural condition of the environment, landscape and culture. The parks carry out tasks laid down in the Environmental Care Act; they play a role of educational centres, they provide conditions for recreation and tourism.

Threats to the parks include an excessive investment pressure on the areas where they are located, along with chaotic zoning and a disproportionate number of tourists. Business in the parks should be conducted in compliance with the rules of sustainable development, i.e. in full harmony with effective protection of the environment and the needs of park users.

This approach aims to protect the parks’ characteristics and to use their resources wisely. However, it requires goodwill and joint effort of many entities: representatives of municipalities and districts; residents, tourists, entrepreneurs and, obviously, park services.

The Puszcza Zielonka (Zielonka Forest) Landscape Park is an example of what such cooperation should look like and how beneficial its effects can be for the environment. The Park Protection Plan, along with the relevant resolutions of municipal authorities, allowed to put the spatial planning in order and to limit the processes which are harmful for the environment. Developing sewage networks and tourist infrastructure, marking out routes, as well as publishing related to environmental care are all efforts which have resulted in the growth and protection of valuable natural assets of this area.

The cooperation with the local government of the Poznań district has been a model one. It resulted in a series of workshops and also in active protection consisting in planting several thousand trees.

The best results in environmental care are achieved through the good will and willingness to collaborate on the part of those who are responsible for park management. It is all about making an effort, initiating joint discussions and searching for the best solutions. Despite some unfavourable legal, competency and financial determinants, this is the best road to success and the best way to save the environment in the process of progressing transformations related to civilisation.

Janusz Łakomiec Director of the Landscape Park Complex of the Province of Greater Poland

fot. Karolina Ferenc, Artur Golis, Michał Klawiński, Archiwum ZPKWW

9

Green Energy – our close or maybe distant future?

A conversation with Dr. Marie -Luise Pörtner, President of juwi Energia Odnawialna Sp. z o.o.

• You are the President of juwi Energia Odnawialna Sp. z o.o. Why did the juwi group decide in 2009 to expand its operations in to the Polish market?

• Poland has always been an important market for juwi because we are strongly convinced that this country on account of its outdated power plants, increasing costs of conventional energy production and extremely high CO 2 emissions, must begin to invest on a large-scale in renewable energy.

• Energy production in Poland is based mainly on fossil fuels. Is it possible that renewable energy sources will replace the conventional ones, and if so, to which scale?

• There is no doubt that renewable energy can entirely replace conventional energy. There are no technical problems concerning this matter.

Energy obtained from the wind, the sun, water and biomass can completely replace the energy currently generated in nuclear and coal power plants. It is safer and less expensive. Unfortunately, there is still no political will to carry out this idea.

However, I am sure this will have to change.

• Why do you think the number of investments in renewable energy sources is growing in the 21st century? Is this affected by the system of subsidies applied by many countries?

• I think that more important is the fact that ordinary people and politicians around the world are beginning to understand that sticking to the old policy is not an appropriate response to the challenges which the global energy system faces in the 21st century. It is now commonly realized that the nuclear-coal era will leave us a high bill to pay for the dramatically rising costs of producing electricity and thermal energy, the development of communication, the destroyed natural

environment and horrid costs of repairing the damage caused to the climate. Renewable energy is a much better and more reliable solution.

• The sense of investments in renewable energy has been discussed in Poland for several months.

Do you consider the arguments of the opponents as justified?

• The arguments of the opponents generally refer to allegedly excessive costs and alleged security threats. Such arguments are cited mainly by the representatives of the conventional energy sector, which fears losing its market share. They are hardly true and were refuted scientifically long ago. We once had a similar discussion in Germany, too. At first it was said that ‘wind and solar energy can cover no more than 5 percent of electricity demand’. Today it is over 20 percent. And in 2020 it will be more than 35 percent.

• To what extent does the electricity generated in Poland come from the renewable energy sources. How does this compare to other European countries?

• Currently, the demand for electricity in Poland is met at 95 percent by power plants burning fossil fuels. The electricity generated from the renewable energy sources constitutes about 5 percent, and without hydro energy it is about 3 percent. In this respect, Poland holds one of the last positions in Europe.

• Which renewable energy sources in Poland seem to bring the greatest hope in the coming years?

• It looks that wind power will be the main source of renewable energy in Poland. Other sources will be photovoltaic, bio-energy and water.

The wind and the sun perfectly complement each other here, as in the sunny months, when the wind blows with less force, photovoltaic can provide the most electricity.

• What are the possible benefits of investing in renewable energy sources?

juwi Energia Odnawialna Sp. z o.o. ul. Opolska 100, 31-323 Kraków tel. + 48 12 299 88 00 • fax + 48 12 299 88 19 • e-mail: info@juwi.com.pl

www.juwi.com.pl 10

Dr. Marie-Luise Pörtner – Regional Director Central and Northern Europe / CEO juwi Energia Odnawialna Sp. z o.o.

Dr. Marie-Luise Pörtner – Dyrektor regionu Europy Środkowej i Północnej / Prezes Zarządu juwi Energia Odnawialna Sp. z o.o.

• Everyone will benefit from renewable energy sources: municipalities and farmers, on whose land installations producing wind and solar energy will be constructed. Farmers will receive the rent for the lease of land and municipalities will increase their tax revenues. Next, come new jobs as the equipment for the generation of renewable energy needs to be built, maintained and serviced on a regular basis. Will also be a demand for expertise.

All this will help to boost the local economy.

• What is the idea of ‘100% renewable energy’, which juwi wants to implement, about?

• Juwi is for a decentralized system of supplying regions with clean energy: wind, solar and bioenergy – and this is to be at 100 percent. We want electricity to be produced locally, where there is demand for it – in the regions. It creates added value in the region and makes the energy system more democratic.

• How many wind turbines has juwi built so far? And how many of them were made in Poland?

• Juwi has built 660 wind turbines worldwide, with a total capacity of about 1,350 megawatts in over a hundred locations (photovoltaic generates approximately 1,700 megawatts). In Poland, 14 wind turbines have been constructed so far, but soon there will be more, because we have a lot of projects in our pipeline.

• Which of renewable energy sources, apart from wind power, are the most promising?

• In our latitude it is photovoltaic that has the greatest potential. Technical progress in this area has been very rapid in recent years. That resulted in considerable lowering of unit costs. What other industry can show a cost reduction by 50 percent in such a short time?

Zielona energia

– nasza bliska czy jednak daleka przyszłość?

Rozmowa z Dr. Marie-Luise Pörtner, Prezes Zarządu juwi Energia Odnawialna Sp. z o.o.

• Jest Pani prezesem zarządu juwi Energia Odnawialna Sp. z o.o. Dlaczego Grupa juwi zdecydowała się w roku 2009 rozszerzyć swą działalność o rynek polski?

• Polska była i jest dla juwi ważnym rynkiem, ponieważ jesteśmy przekonani, że kraj ten ze względu na przestarzałe elektrownie, wzrastające koszty wytwarzania energii konwencjonalnej oraz nadzwyczaj wysoką emisję CO2 musi zacząć inwestować na szeroką skalę w energię odnawialną.

• Produkcja energii w Polsce bazuje głównie na paliwach kopalnych. Czy jest możliwe, że odnawialne źródła energii zastąpią źródła konwencjonalne, a jeśli tak, to w jakim stopniu?

• Nie ma wątpliwości co do tego, że energia odnawialna może zastąpić energię konwencjonalną w stu procentach. Technicznie nie stanowi to problemu. Energia pozyskana z wiatru, słońca, wody oraz biomasy może całkowicie zastąpić energię wytwarzaną dotąd w elektrowniach atomowych i węglowych. To bezpieczniejsze i mniej kosztowne.

Teraz brakuje, niestety, tylko woli politycznej. Ale i to się zmieni, jestem tego pewna.

• Dlaczego w XXI wieku rośnie liczba inwestycji w odnawialne źródła energii? Czy, Pani zdaniem mają na to wpływ subwencje stosowane przez wiele krajów?

• Sądzę, że o wiele większe znaczenie ma fakt, iż obywatele i politycy na całym świecie zaczynają rozumieć, że kontynuacja obecnego stanu nie jest właściwą odpowiedzią na wyzwania, przed którymi staje w XXI wieku światowy system energetyczny.

Ludzie uświadomili sobie, że epoka atomu i węgla pozostawi nam do zapłacenia solidny rachunek uwzględniający rosnące koszty wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej, rozwoju komunikacji, zniszczone środowisko naturalne oraz horrendalne koszty usuwania szkód klimatycznych. Energia odnawialna to rozwiązanie znacznie korzystniejsze i pewniejsze.

• Od kilku miesięcy dyskutuje się w Polsce o sensie inwestycji w odnawialne źródła energii.

Czy uważa Pani argumenty przeciwników za uzasadnione?

• Argumenty przeciwników dotyczą z reguły rzekomo zbyt wysokich kosztów oraz rzekomego zagrożenia bezpieczeństwa. Te argumenty przytaczane są przede wszystkim przez przedstawicieli konwencjonalnej gospodarki energetycznej, która obawia się utraty udziału w rynku. Nie są prawdziwe i dawno zostały obalone naukowo. W Niemczech toczyła się podobna dyskusja. Na początku mówiło się, że „energią wiatru i słońca możemy pokryć co najwyżej pięć procent zapotrzebowania na prąd”.

Dzisiaj jest to ponad 20 proc., a w roku 2020 osiągniemy ponad 35 proc.

• W jakim procencie zapotrzebowanie na prąd pokrywane jest z odnawialnych źródeł energii w Polsce w porównaniu z innymi krajami europejskimi?

• Obecnie popyt na prąd w Polsce zaspokajany jest w 95 proc. przez elektrownie spalające paliwa kopalne. Udział źródeł odnawialnych to ok. 5 proc., a bez energii wodnej – ok. 3 proc. Pod tym względem Polska znajduje się na szarym końcu Europy.

• Które odnawialne źródła energii w Polsce najlepiej rokują na najbliższe lata?

• Głównym źródłem pozyskiwania energii z OZE w Polsce będzie siła wiatru. Kolejne źródła to fotowoltaika, bioenergia oraz energia wodna.

Wiatr i słońce uzupełniają się tutaj idealnie, gdyż w miesiącach słonecznych, gdy wiatr wieje z mniejszą siłą, fotowoltaika może dać najwięcej prądu.

• Jakie korzyści daje inwestowanie w odnawialne źródła energii?

• Na odnawialnych źródłach energii skorzystają wszyscy: gminy i rolnicy, na których działkach budowane będą urządzenia produkujące energię wiatrową oraz słoneczną. Rolnicy otrzymają czynsz za dzierżawę gruntu, a gminy zwiększą swoje wpływy podatkowe. Do tego dodać należy nowe miejsca pracy, gdyż urządzenia do wytwarzania

energii odnawialnej trzeba wybudować, utrzymywać i konserwować. Potrzebne będą ekspertyzy.

Wszystko to przyczyni się do wzmocnienia gospodarki lokalnej.

• Co oznacza pomysł „100% energii ze źródeł odnawialnych“, który juwi chce zrealizować?

• juwi opowiada się za zdecentralizowanym zaopatrywaniem regionów w czystą energię wiatrową, słoneczną oraz bioenergię – i to w 100 procentach. Chcemy, aby prąd był produkowany lokalnie tam, gdzie jest na niego zapotrzebowanie – w regionach. To tworzy wartość dodaną w regionie oraz demokratyzuje system energetyczny.

• Ile turbin wiatrowych zbudowało juwi do tej pory? Ile z nich powstało w Polsce?

• Na całym świecie juwi zbudowało 660 turbin wiatrowych o łącznej mocy ok. 1350 megawatów w przeszło stu lokalizacjach (na fotowoltaikę przypada ok. 1700 megawatów). W Polsce do chwili obecnej powstało 14 turbin wiatrowych, ale wkrótce będzie ich więcej, gdyż mamy bardzo duże portfolio projektów.

• Które z odnawialnych źródeł energii, oprócz energii wiatrowej, są najbardziej obiecujące?

• W naszej szerokości geograficznej technologią o największym potencjale jest fotowoltaika.

Postęp techniczny w tej dziedzinie dokonywał się w ostatnich latach w zawrotnym tempie. Efekt skali spowodował, że nadzwyczajnie obniżyły się koszty jednostkowe. Jaka branża może wykazać się redukcją kosztów o 50% w tak krótkim czasie?

11

12

nowej jakości w zarządzaniu środowiskiem

New perspectives, new challenges

5 years of new environmental management quality

Rozmowa z Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska - Michałem Kiełsznią

An interview with Michał Kiełsznia, the General Director for Environmental Protection

5 lat temu, zrównoważony rozwój stał się Państwa udziałem, jakie zadania postawiono Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i regionalnym dyrekcjom ochrony środowiska w Polsce?

Five years ago, sustainable development came into your life; what were the tasks that had been set for the General Directorate for Environmental Protection and the regional directorates in Poland?

Wdrażaliśmy nową jakość zarządzania środowiskiem w trakcie intensywnego rozwoju gospodarczego Polski. Rozwoju, który postrzegaliśmy jako współistnienie i kompromis między potrzebami człowieka i zachowaniem tego, co mamy w środowisku najcenniejsze. Polska musiała także zdobyć środki, które umożliwiłyby ten rozwój, a warunkiem UE był sprawnie działający system ocen oddziaływania na środowisko. Swoją drogą, gdyby pożądany przez polskie społeczeństwo rozwój gospodarczy kraju dokonywał się w okresie transformacji systemowej, bez środowiskowej kontroli, skala niekorzystnych przekształceń środowiska, do których by doszło, z pewnością byłaby bardzo duża. Negatywny wpływ przedsięwzięć z poprzednich dekad, kiedy nie brano pod uwagę wartości środowiskowych widoczny, jest do dziś.

We were implementing a new quality of environment management in a time when Poland was undergoing intensive economic development.

We saw it as a coexistence and a compromise between human needs and preserving what is the most valuable in the environment. Poland had to gain funding in order to develop; the conditions set by the EU included a functional system of environmental impact assessments. By the way, if the country’s economic development, so cherished by the Polish society, had taken place in the period of systemic transition, with no environmental supervision, the scale of harmful environmental transformations, which would have occurred, would surely have been substantial.

The negative impact of undertakings from the previous decades, when environmental values were not taken into account, is still tangible.

Jakie rozwiązania zaproponowaliście? Co się zmieniło od tego czasu?

Dziś polski system ocen oddziaływania na środowisko funkcjonuje na dwóch płaszczyznach: strategicznej - dla planów, programów, polityk oraz indywidulanej - dla konkretnych przedsięwzięć (przed uzyskaniem zgód budowlanych). Na obu poziomach ocen bada się wpływ na środowisko nie tylko przyrodnicze, ale także rozumiane jako środowisko życia człowieka. Nie dość, że oceny oddziaływania na środowisko, prowadzone przez administrację rządową i samorządową pozwalają na identyfikację i minimalizowanie negatywnych oddziaływań, to w procesie tym uczestniczy również zainteresowane społeczeństwo. Wypracowaliśmy zatem rzetelny oraz wolny od nieścisłości i niejasności system prawidłowego postępowania w procedurze oceny oddziaływania na środowisko, niezwykle ważny zarówno z punktu widzenia działań o charakterze ogólnokrajowym, jak i regionalnym. Co więcej system ten jest spójny i jednolity, a cała procedura trwa znacznie krócej.

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa tel.: +48 22 57-92-900 fax: +48 22 57-92-127 e-mail: kancelaria@gdos.gov.pl www.gdos.gov.pl 14

What were the solutions that you suggested? What has changed since then?

Today, the Polish system of environmental impact assessments operates on two levels: the strategic one (for plans, programmes and policies), and the individual one (for specific ventures, prior to obtaining building permits). On both assessment levels, we evaluate the impact on the environment, perceived not only as the natural environment but also as a human habitat. Not only do the environmental impact assessments conducted by the central and local administration make it possible to identify and minimise any negative impact; this process includes also relevant citizens. We have therefore devised a reliable, transparent and unbiased system of appropriate measures in the procedure of environmental impact; it is extremely important from the point of view of national and regional actions. What is more, this system is coherent and unified, and the whole procedure takes a lot less time.

Co to oznacza dla przeciętnego Polaka?

What does that mean for an average Pole?

Namacalnym wynikiem tych zmian i naszej pracy są przede wszystkim zrealizowane już, i właśnie realizowane inwestycje w Polsce. Mamy zatem autostrady (A-2, A-1, A-4), drogi ekspresowe (S-3, S-5, S-7, S-8), obwodnice miast (choćby południową obwodnicę Gdańska), zmodernizowane i nowe Lotniska (Rzeszów, Poznań, Lublin), zmodernizowane linie kolejowe (Warszawa – Łódź, Kraków – Rzeszów, Kraków – Warszawa, Kraków – Katowice), które zdecydowanie podniosły jakość życia w kraju. Wszystkie te inwestycje przygotowane zostały w najbardziej optymalny dla środowiska sposób. Właściwy stan środowiska udało się nie tylko zachować, ale również w wielu miejscach poprawić.

Nasza praca umożliwiła także skuteczną absorpcję unijnych środków.

Dzięki niej, udało się pozyskać niemal 70% z 65 miliardów euro przeznaczonych dla Polski na lata 2007-2013.

The tangible results of these changes and our work include primarily investments which have been completed or are being completed in Poland.

Thus, there are motorways (A-2, A-1, A-4), expressways (S-3, S-5, S-7, S-8), ring roads of cities (such as the southern Gdańsk ring road), modernised and newly-built airports (Rzeszów, Poznań, Lublin), modernised railway lines (Warsaw – Łódź, Krakow – Rzeszów, Krakow – Warsaw, Krakow – Katowice), which undoubtedly raised the quality of life across the country. All these investments had been prepared in the best possible way for the environment. Not only did we succeed in preserving an appropriate condition of the environment, but we also improved it in many places.

Our work has also enabled effective absorption of EU funding. As a result, it was possible to acquire almost 70% from the EUR 65 billion designated for Poland for 2007-2013.

Udało się ogromnie dużo. Co dalej? Jakie zadania przed Państwa instytucją na kolejne lata?

There has been a lot of success. What is next? What are the tasks for your institution for the forthcoming years?

Będziemy czerpać z wiedzy i doświadczenia, jakie zdobyliśmy w minionym pięcioleciu. Przed nami nowa perspektywa finansowa na lata 2014 – 2020, a wraz z nią nowe inwestycje i szereg procedur ocenowych. Już wiemy, że warunki, które trzeba będzie spełnić, by sięgnąć po wspólnotowe środki, będą surowsze niż dotychczas. Unia Europejska oczekuje od nas nie tylko wysokich standardów w zakresie samych postępowań, ale także stworzenia systemu podnoszenia kompetencji i szkolenia podmiotów biorących udział w postępowaniach.

Kolejnym wyzwaniem jest aktywne zarządzanie kompletną już siecią obszarów Natura 2000 i podnoszenie stanu ochrony cennych gatunków na tych obszarach.

We will draw upon the knowledge and experience gained in the last five years. Ahead of us there is the new financial perspective for the years 2014-2020, and along will come new investments and a range of assessment procedures. We already know that the requirements which will have to be met in order to gain EU funding will be stricter than before.

The European Union expects of us not only high standards regarding the assessments as such, but also creating a system of raising competences and training entities participating in the assessments.

Another challenge will be to actively manage the already complete network of Natura 2000 areas and to enhance the protection level of valuable species in those localities.

Dziękuję za rozmowę

Thank you for the interview.

Nasza Misja to służba na rzecz dziedzictwa przyrodniczego

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku Regional Directorate for Environmental Protection in Białystok ul. Dojlidy Fabryczne 23, 15-554 Białystok tel.: + 48 85 74-06-981 wew. 10 fax: + 48 85 74-06-982 e-mail: biuro.bialystok@rdos.gov.pl bip.bialystok.rdos.gov.pl

Lech Magrel - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy Regional Directorate for Environmental Protection in Bydgoszcz ul. Dworcowa 63 , 85-950 Bydgoszcz tel.: + 48 52 51-81-801, (52) 55-11-350 do 362 fax: + 48 52 51-81-802 e-mail: sekretariat@rdos-bydgoszcz.pl bip.bydgoszcz.rdos.gov.pl

Włodzimierz Ciepły - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy

Our mission is to serve the natural heritage

„Mamy powody do dumy, bo województwo podlaskie znane jest przede wszystkim z bogactwa przyrody, czystości środowiska i obszarów cennych przyrodniczo” – mówi Lech Magrel, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku. „Obszary Natura 2000 zajmują 31,6% powierzchni regionu, dlatego w ciągu minionych pięciu lat naszym celem było utrzymywanie równowagi między jego rozwojem, a ochroną cennych siedlisk i gatunków przyrodniczych” - dodaje.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku uczestniczyła w wielu postępowaniach środowiskowych, wśród których najważniejsza była budowa obwodnicy Augustowa, rozbudowa drogi ekspresowej S-8 Białystok - Warszawa, modernizacja linii kolejowej E-75 Białystok – Trakiszki – granica, czy prace przy transeuropejskim korytarzu energetycznym Polska - Litwa. Wiele gratulacji Dyrekcja zebrała za uruchomienie Katalogu Otwartych Danych, dzięki któremu każdy zainteresowany ma nieograniczony dostęp do danych źródłowych obejmujących formy ochrony przyrody, strefy ochrony gatunkowej, ochronę międzynarodową. Część danych udostępniono po raz pierwszy w historii, to m.in. unikalne zbiory danych przestrzennych związane z ochroną międzynarodową wynikającą z „Konwencji o obszarach wodno-błotnych” sporządzonej w Ramsarze czy obszary objęte ochroną na podstawie „Listy Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości” UNESCO. To pierwsza w Polsce jednostka, która pozyskała fundusze z Regionalnego Programu Operacyjnego na zakup 2 samochodów do transportu rannych i chorych zwierząt. W ramach minimalizacji szkód, powodowanych przez chronione gatunki zwierząt realizowane są także inne projekty, m.in. projekt dokarmiania żubrów w Puszczy Knyszyńskiej.

Ochrona środowiska nie jest możliwa bez czynnego udziału społeczeństwa.

W ramach programu edukacji pracownicy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku rokrocznie organizują konkursy i pikniki ekologiczne z okazji Światowego Dnia Ochrony Środowiska. Do tej pory wydano także kilkanaście publikacji, przewodników, kalendarzy i map.

‘We have reasons to be proud, because the province of Podlaskie is known primarily for its natural wealth, clean environment and ecologically valuable areas’, says Lech Magrel, the Regional Director for Environmental Protection in Białystok. ‘The Natura 2000 areas cover 31.6% of the region, and for this reason in the last five years our aim was to maintain the balance between its development and the protection of valuable natural habitats and species’, he adds.

The Regional Directorate for Environmental Protection in Białystok took part in many environmental approvals, the most important of which included: the construction of the Augustów ring road, the extension of the S-8 Białystok-Warsaw expressway, the modernisation of the E-75 (Białystok - Trakiszki - state border) railway line, and works on the Poland-Lithuania trans-European energy corridor. Numerous praises have been received by the Diretorate for launching the Open Data Catalogue, thanks to which any interested party can have unlimited access to source data including the forms of environmental care, the areas of species protection and international protection. Some of the data is made available for the first time in history. They include unique spatial data related to international protection resulting from the Ramsar Convention on Wetlands as well as areas protected as part of the UNESCO World Heritage List.

This is the first entity in Poland to have obtained funds from the Regional Operational Programme to buy two vehicles for transporting wounded and sick animals. As part of minimising the damages caused by protected animal species, other projects are also carried out, such as providing food for the European bison population in the Knyszyńska Forest.

Environmental care would not be possible without an active participation of the society. Under the educational programme, the staff of the Regional Directorate for Environmental Protection in Białystok organise annual environment-related competitions and picnics on the occasion of the World Environment Day. Until now, a dozen or so publications, guidebooks, calendars and maps have been published.

Poprawa stanu środowiska i wsparcie rozwoju gospodarczego regionu

Improving the condition of the environment and supporting the region’s economic development

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy swym działaniem obejmuje województwo kujawsko-pomorskie, którego charakterystyczny rys wyznacza rzeka Wisła, łącząca największe miasta regionu: Włocławek, Toruń, Bydgoszcz i Grudziądz. Atutami regionu są m.in. dobry stan środowiska naturalnego oraz bogactwo dziedzictwa kulturowego, które sprzyjają rozwojowi turystyki.

W województwie w skład sieci Natura 2000 wchodzi ponad 40 obszarów, które zajmują łącznie 11% jego powierzchni. Wśród nich na uwagę zasługują rzeka Brda i Wda – jedne z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce oraz Dolina Noteci, która w plebiscycie 7 Nowych Cudów Polski zdobyła I miejsce i okrzyknięta została największym cudem NATURY 2013.

W regionie jest także 96 rezerwatów przyrody, w tym jeden z najstarszych w Polsce - Cisy Staropolskie imienia Leona Wyczółkowskiego. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy jako jedna z pierwszych w Polsce, udostępniła serwis mapowy umożliwiający przeglądanie danych przestrzennych o formach ochrony przyrody województwa, co usprawniło współpracę w zakresie ochrony środowiska z jednostkami samorządu terytorialnego i inwestorami.

Wśród prowadzonych postępowań z zakresu ocen oddziaływania na środowisko są: budowa autostrady A-1 oraz drogi ekspresowej S-5, modernizacja linii kolejowej C-E65, a także budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych w Bydgoszczy. „Rzetelnie prowadzona analiza wpływu planowanych inwestycji na środowisko umożliwia zrównoważony rozwój regionu. Analizując planowane na terenie województwa zamierzenia, jednym z najistotniejszych jest budowa stopnia wodnego na Wiśle poniżej zapory we Włocławku, która również podlegać będzie naszej ocenie - mówi Włodzimierz Ciepły, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. „Wszakże misją Dyrekcji jest profesjonalne, rzetelne, bezstronne wykonywanie zadań publicznych w zakresie ochrony i poprawy stanu środowiska, przy jednoczesnym wsparciu rozwoju gospodarczego województwa kujawsko-pomorskiego” - podkreśla Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy.

The operations of the Regional Directorate for Environmental Protection in Bydgoszcz take place in the province of Kujawsko-Pomorskie whose characteristic shape is marked out by the River Vistula, connecting the region’s major cities: Włocławek, Toruń, Bydgoszcz and Grudziądz. The region’s advantages include a good condition of the natural environment and a wealth of cultural heritage, both of which are conducive for the development of tourism.

The province is home to almost 40 areas belonging to the Natura 2000 network and covering a total of 11% of its area. They include the rivers: Brda and Wda (one of the most beautiful kayaking routes in Poland) and the Noteć Valley, which came top of the list of the New 7 Wonders of Poland and was hailed the greatest wonder of NATURA 2013. The region also comprises 96 nature reserves, including one of the oldest in Poland: Cisy Staropolskie, whose patron is Leon Wyczółkowski. The Regional Environmental Protection Directorate in Bydgoszcz was one of the first ones in Poland to make available a map service enabling searching through the spatial data about the forms of environmental care across the province, which enhanced the environmental cooperation with the local government units and investors.

The currently conducted environmental impact assessments include: the construction of the A-1 motorway and the S-5 expressway; the modernisation of the C-E65 railway line, and the construction of the Municipal Thermal Waste Treatment Plant in Bydgoszcz. ‘A reliable analysis of the impact of planned investments on the environment enables sustainable development in the region. Among the undertakings which are planned in the province, one of the major ones will be the construction of a barrage on the Vistula below the dam in Włocławek, which will also be subject of our assessment’, says Włodzimierz Ciepły, the Regional Director for Environmental Protection in Bydgoszcz. ‘After all, it is the mission of the Directorate to perform public tasks related to protecting and enhancing the condition of the environment in a reliable and unbiased way, while at the same providing support for the economic development of the province of Kujawsko-Pomorskie’, says the Regional Director for Environmental Protection in Bydgoszcz.

15

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku Regional Directorate for Environmental Protection in Gdańsk ul. Chmielna 54/57, 80-748 Gdańsk tel.: + 48 58 68-36-800 fax: + 48 58 68-36-803 e-mail: wsr@gdansk.uw.gov.pl bip.gdansk.rdos.gov.pl

Hanna Dzikowska - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku

Oddajemy, co zabraliśmy

We give back what we took away

Nadmorskie położenie regionu powoduje, że mamy do czynienia z dużą liczbą obszarów chronionych, które inwestorzy chcą zabezpieczać przed erozją. Tymczasem niekiedy samym przedmiotem ochrony jest właśnie rzeźba klifu morskiego.

W regionie koncentrują się też prace rozpoznawczo-poszukiwawcze gazu łupkowego. Każda koncesja jest poprzedzona decyzją środowiskową. Trzeba, więc opracować standard takiej decyzji, aby w kontakcie ze społeczeństwem nie budziła obaw.

W województwie występuje duża lesistość, liczne jeziora oraz ponad 130 rezerwatów przyrody. Są tu też cenne siedliska sieci Natura 2000 - piaski wydmowe, torfowiska, jeziora lobeliowe oraz gatunki zwierząt niespotykane gdzie indziej – foki, morświny, czy orły bieliki na Półwyspie Helskim, a także słodkowodna ryba strzebla błotna.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku przeprowadza oceny środowiskowe dla dość unikalnych inwestycji takich jak: tunel pod Martwą Wisłą, trasa Pomorskiej Kolei Metropolitalnej i Elektrownia Północ pod Tczewem. Były też takie inwestycje jak stadion PGE Arena, połączenie drogowe gdańskiego portu z portem lotniczym.

Obecnie trwają prace nad ocenami dotyczącymi: rozbudowy głębokowodnego terminalu kontenerowego DCT w Gdańsku, licznych koncesji na poszukiwanie gazu łupkowego, czy gazu z platform wydobywczych na morzu oraz kilkudziesięciu farm fotowoltaicznych. Specyficzna unijna procedura realizowana w przypadku budowy mostu w Kwidzynie pozwoliła z kolei na zbudowanie stanowisk lęgowych dla ptaków na specjalnych barkach.

W najbliższych latach regionalna dyrekcja w Gdańsku chce prowadzić dalsze działania chroniące przyrodę i zdobywać środki choćby na renaturalizację trzęsawisk. „Chcemy nie tylko aktywnie chronić przyrodę, ale oddać przyrodzie przestrzeń, którą zdegradował człowiek” - podkreśla Hanna Dzikowska, Regionalna Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku.

The seaside location of the region results in a great number of protected areas which investors want to protect against erosion. At the same time, the subject of protection is the shape of the sea cliff itself. Works related to the search for shale gas are also concentrated across the region. Every permit requires an environmental approval.

Therefore, stadards for such decisions had to be drafted in order to prevent fears in the society. The province abounds in forests and lakes, and is home to more than 130 nature reserves. It also comprises valuable Natura 2000 habitats: dune sands, peatlands, lobelia lakes, as well as animal species exclusive to this area, such as: seals, harbour porpoises, white eagles in the Hel Peninsula, and also the freshwater fish swamp minnow.

The Regional Directorate for Environmental Protection in Gdańsk carries out environmental assessments for quite unique investments, such as the tunnel under the Martwa Wisła, the route of the Pomeranian Metropolitan Railway and the Elektrownia Północ power station near Tczew. Other investments included the PGE Arena stadium and the road connection between the Gdańsk harbour and the airport.

Currently, the following works are underway: the extension of the Deepwater Container Terminal (DCT) in Gdańsk, numerous permits for the search of shale gas and gas from sea gas platforms, as well as for several dozen photovoltaic companies. The unique EU procedure followed in the case of the construction of the bridge in Kwidzyn made it possible to create breeeding habitats for birds on special barges.

In the years to come, the Regional Directorate in Gdańsk wants to continue the activities protecting the nature and to acquire funds in order to renaturalise marshes. ‘Not only do we want to actively protect the environment, but to give back to it the space that was degraded by humans’, emphasizes Hanna Dzikowska, the Regional Director for Environmental Protection in Gdańsk.

Lubuskie inwestycje w zgodzie z wyjątkową przyrodą

Investments in Lubuskie: in harmony with its exceptional environment

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim uczestniczy w procesie inwestycyjnym, dbając o ochronę środowiska i zrównoważony rozwój Ziemi Lubuskiej. W ostatnich latach wydano decyzje środowiskowe dla inwestycji o strategicznym znaczeniu dla reRegionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska gionu, a także kraju. Najważniejsze z nich to: budowa autostrady A-2 na odcinku Nowy Tomyśl – Świecko, autostrady A-18 na odcinku Olszynaw Gorzowie Wielkopolskim -Golnice, droga ekspresowa S-3 Świnoujście – Jakuszce, modernizacja Regional Directorate for Environmental linii C-E59 Międzylesie – Wrocław – Kostrzyn – Szczecin, E59 Poznań Protection in Gorzów Wielkopolski – Szczecin – Świnoujście i 203 Tczew Kostrzyn na odcinku Gorzów ul. Jagiellończyka 8 , 66-400 Gorzów Wielkopolski – Krzyż, a także budowa gazociągu Szczecin – Lwówek oraz budowa tel. + 48 95 71-15-338 i modernizacja wałów przeciwpowodziowych. fax: + 48 95 71-15-524 Lubuskie, to w niemal 50% lasy. To także szereg obszarów objętych różnymi formami ochrony przyrody. W rezerwacie przyrody Nietoperek e-mail: sekretariat.gorzowwlkp@rdos.gov.pl oraz na obszarze Natura 2000 Nietoperek znajduje się miejsce hiberbip.gorzow.rdos.gov.pl nacji, największej w Europie Środkowo-Wschodniej, wielogatunkowej kolonii nietoperzy. Park Narodowy Ujście Warty oraz obszar Natura Ujście Warty należą do największych w Polsce ostoi ptactwa wodnego.

W ciągu ostatnich lat regionalna dyrekcja ustanowiła 9 rezerwatów przyrody, a dla ratowania zagrożonych zwierząt - 100 stref ochrony ostoi. Opracowano regionalną strategię ochrony rybołowa Pandion haiaetus, wykonano 32 plany ochrony dla rezerwatów przyrody, projekty planów zadań ochronnych i planów ochrony dla obszarów Natura 2000. „Biorąc czynny udział w realizacji ważnych inwestycji, staramy się eliminować zagrożenie dla ludzi i środowiska. Przykładem są działania dotyczące Głównego Zbiornika Wód Podziemnych w Starym Kurowie, czy kluczowe dla siedlisk przyrodniczych i gatunków chronionych rzeki Łagowa, wód rzeki Odry w związku z rekultywacją na Terminalu Paliw w Nowej Jan Rydzanicz Soli” - podkreśla Jan Rydzanicz, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowi- Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska ska w Gorzowie Wielkopolskim. w Gorzowie Wielkopolskim Sąsiadując z Niemcami, lubuski RDOŚ uczestniczy w inicjatywach transgranicznych na poziomie ocen strategicznych i współpracy z krajami związkowymi - Brandenburgią i Saksonią.

16

The Regional Directorate for Environmental Protection in Gorzów Wielkopolski takes an active part in investment processes, taking care of the environment and the sustainable development of Lubuskie. Over the last few years, environmental approvals for strategic regional and national investments were issued. The major ones included: the construction of the Nowy Tomyśl - Świecko section of the A-2 motorway; the Olszyna - Golnice section of the A-18 motorway; the expressway no. S-3 (Świnoujście-Jakuszyce); and the modernisation of the following railway lines: the C-E59 MiędzylesieWrocław-Kostrzyn-Szczecin; the E59 Poznań-Szczecin-Świnoujście; and the Gorzów-Krzyż section of railway line no. 203 (Tczew-Kostrzyn), in addition to the construction of the Szczecin-Lwówek gas pipeline, along with the construction and modernisation of many kilometres of levees.

Forests make up almost 50% of Lubuskie. They include a number of areas which are under various forms of environmental protection. The Nietoperek natural reserve and Natura 2000 area are the places of hibernation of the largest multi-species colony of bats in Central and Eastern Europe.

The Warta Estuary National Park and Natura 2000 area are one of the biggest habitats of water birds in Poland. Over the last years, the Regional Directorate established 9 natural reserves as well as 100 habitat and breeding protection zones. In addition, the regional strategy for the protection of the Pandion haiaetus osprey was drafted and launched; 32 protection plans for nature reserves were prepared; 29 draft plans of protective measures and plans for the Natura 2000 areas were drawn up.

‘By taking an active part in the implementation of important investments, we strive to eliminate threats for people and the environment. An example could be the measures relating to the Main Groundwater Tank in Stary Kurów or those that were key for the natural habitats and the protected species of the River Łagowa, and the waters of the River Oder, in relation to the recultivation of the Fuel Terminal in Nowa Sól’, emphasizes Jan Rydzanicz, the Regional Director for Environmental Protection in Gorzów Wielkopolski.

As it neighbours Germany, Gorzów’s RDOŚ has been taking active part in cross-border initiatives at the level of strategic assessments and cooperation with the federal states of Brandenburg and Saxony.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach Regional Directorate for Environmental Protection in Katowice ul. Dąbrowskiego 22, 40-032 Katowice tel.: + 48 32 42-06-801, (32) 42-06-810 fax: + 48 32 42-06-884 e-mail: sekretariat.katowice@rdos.gov.pl bip.katowice.rdos.gov.pl

Bernard Błaszczyk - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Kielcach Regional Directorate for Environmental Protection in Kielce ul. Szymanowskiego 6 , 25-361 Kielce tel.: + 48 41 34-35-340 fax: + 48 41 34-35-343 e-mail: sekretariat@rdos.kielce.pl bip.kielce.rdos.gov.pl

Waldemar Pietrasik - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach

Dbałość o przyrodę nie ogranicza rozwoju i inwestycji

Environmental care does not impede development and investments

Specyfika przyrody województwa śląskiego, a także jej ponadprzeciętne wartości w ogromnej większości wynikają z przeszłej gospodarki człowieka. Kształtowała ona charakterystyczne krajobrazy Wyżyny Krakowsko–Częstochowskiej, Beskidów czy Doliny Górnej Wisły. Krajobrazy, na które poza przyrodą składa się kultura, czy specyficzne więzy lokalne. Ich zanikanie jest niezmiernie niebezpieczne i sprawia, że ochrona przyrody nierozerwalnie wiąże się z troską o nieprzerwanie kilkusetletniej tradycji.

Aktywizowanie lokalnych społeczności, podkreślanie, że tradycyjne metody gospodarowania mogą stanowić źródło utrzymania. Zachowanie i odtwarzanie zanikających ras zwierząt hodowlanych i roślin, inicjatywy społeczne, dzięki którym najwartościowsze obszary będą udostępniane turystycznie i rekreacyjnie w sposób zrównoważony. Ochrona przyrody rozumiana i realizowana w taki sposób, daje szansę zachowania tych wartości, które w skali Europy stały się już unikatowe. Dlatego też Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach zamierza inicjować oraz aktywnie angażować się we wszelkie inicjatywy partnerów społecznych spełniające te warunki. „Naszą rolą jest troszczyć się o to, aby zrównoważony rozwój oznaczał mądre koegzystowanie człowieka i przyrody. W codziennej pracy „filtrujemy” więc dobrze zaplanowane inwestycje od tych źle zaplanowanych. Spotykamy się oczywiście z opiniami, że jako „kraj na dorobku” nie powinniśmy godzić się na wygórowane wymagania, bo odbywa się to kosztem rozwoju i wiąże z blokowaniem inwestycji. Nic bardziej mylnego. Województwo śląskie jest doskonałym przykładem, że możliwe jest realizowanie inwestycji, z uwzględnieniem najsurowszych wymogów ochrony środowiska naturalnego. Do tego takich, które związane są ze znaczną ingerencją w środowisko, w tym ingerencją w obszary chronione Natura 2000. To u nas przez Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie przebiega jeden z odcinków autostrady A-1, a kolejny pobiegnie w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru Walaszczyki w Częstochowie. Także w czaszy projektowanego zbiornika Racibórz – inwestycji kluczowej dla ochrony przeciwpowodziowej w dolinie Odry - położony jest obszar Natura 2000, w przyszłości współistniejący z eksploatowanym zbiornikiem wodnym” - podkreśla Bernard Błaszczyk, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach.

The specificity of the environment in the province of Silesia, as well as its above average value are mostly the result of the past human management. It shaped the characteristic lanscapes of the KrakówCzęstochowa Upland, the Beskids and the Upper Vistula Valley. Apart from the nature, these landscapes were also shaped by culture and unique local ties. Their disappearance is highly dangerous and has resulted in a strong link between caring about the environment and about several centuries of tradition.

Activating local communities, emphasizing that traditional farming methods may provide a source of income. Preserving and recreating disappearing breeds of farm animals and plants; social initiatives thanks to which the most valuable areas will be accessible for tourists and recreation in a sustainable manner. Protection of the environment understood and implemented in a way which gives a chance to protect the values which have become unique on a European scale. These are the reasons why the Regional Directorate for Environmental Protection in Katowice aims to launch and become actively involved in any initiatives of the social partners that will meet these conditions.

‘Our role is to care that sustainable development means a wise coexistence of the humans and the nature. In our everyday work, we ”filter out” wellplanned investments from those badly-planned. Obviously, we have met with opinions that as a ”developing” country we should not set too high requirements because this will impede development and cause delays in investments. These could not be more wrong. The province of Silesia is an excellent example that it is possible to carry out investments while meeting the strictest environmental requirements, also those related to significant environmental encroachment, including the Natura 2000 areas. It is here that a section of the A-1 motorway runs through the Tarnogórsko-Bytomskie Underground, and another one will run directly next to the Walaszczyki area in Częstochowa. In addition, in the Racibórz reservoir basin (the key investment for the anti-flood protection of the Oder valley) there is a Natura 2000 area, which in the future will coexist with the reservoir’, empahsized Bernard Błaszczyk, the Regional Director for Environmental Protection in Katowice.

„Białe Zagłębie” w harmonii ze środowiskiem

Białe Zagłębie in harmony with the environment

Świętokrzyskie to region o specyficznych walorach przyrodniczych, które trzeba zachować dla następnych pokoleń, pozwalając jednocześnie na rozwój regionu. Idea ta wytycza główne kierunki działań Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach.

W regionie dominują najstarsze w Europie góry o łagodnych zboczach, ze skalnymi rumowiskami, tzw. gołoborzami. W południowej części województwa występują złoża wód leczniczych, a na powierzchni, na podłożu wapiennym – roślinność stepowa. Malowniczym elementem jest Wyżyna Sandomierska z licznymi zabytkami kultury materialnej oraz wschodnia część Wyżyny Przedborskiej, a także liczne rezerwaty przyrody i obszary Natura 2000.

Działania RDOŚ, chroniące przyrodę łączą się bezpośrednio z udziałem urzędu w ocenach oddziaływania na środowisko dla szeregu inwestycji ważnych dla rozwoju regionu i kraju. Przykładem jest droga ekspresowa S-7, która powadzi z północy Polski do przejścia granicznego ze Słowacją w Chyżnem i przyczynia się do usprawnienia systemu krajowej i międzynarodowej komunikacji drogowej. Zapewnienie niezbędnych wymogów środowiskowych, co jest istotne w przypadku inwestycji współfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej, w budowie tej trasy wpłynie na poprawę uwarunkowań środowiskowych i zminimalizuje jej negatywny wpływ na zdrowie i warunki życia.

Równie ważna jest ocena oddziaływania na środowisko w innych, kluczowych dla regionu branżach w „Białym Zagłębiu”. Chodzi o ocenę wpływu wydobycia surowców skalnych w obszarach górniczych na środowisko naturalne. Już dziś analiza dokonana w trakcie procedury ocenowej zaskutkowała zainstalowaniem urządzeń do redukcji tlenków azotu w niektórych zakładach, co istotnie ograniczyło zanieczyszczenia powietrza. „Przed nami kontynuacja działań dotyczących ochrony bioróżnorodności poprzez tworzenie rezerwatów przyrody, opracowywanie planów ochrony obszarów najcenniejszych, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości gospodarczego rozwoju regionu” – podsumowuje Waldemar Pietrasik, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach.

RDOŚ w Kielcach zrealizowała liczne projekty związane z ochroną przyrody, ale nadal stawia sobie nowe zadania. Dotyczy to m.in. ochrony czynnej w rezerwatach przyrody. Priorytetem jest także opracowanie kolejnych planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000.

Świętokrzyskie is a region with unique natural assets which should be preserved for the future generations yet without hindering the region’s development. This is the idea guiding the main objectives of the measures taken by the Regional Directorate for Environmental Protection in Kielce. The region is dominated by Europe’s oldest mountains with mild slopes and rock debris (so-called stone runs). In the southern part of the province, there are deposits of curative waters, and on the surface, limestone provides a base for steppe plants. The Sandomierska Upland is a picturesque element, with numerous historical places of interest, as well as the eastern part of the Przedborska Upland, along with numerous nature reserves and Natura 2000 areas.

RDOŚ’s activities, while protecting the environment, are directly combined with the institution’s participation in environmental impact assessments for a range of investments which are important for regional and national development. One example might be the S-7 expressway which leads from the north of Poland to the border crossing with Slovakia in Chyżne, contributing to enhancing the system of national and international road communications. Providing the necessary environmental requirements (which is important for investments co-financed from EU funds) for the construction of that road will therefore improve the environmental conditions and minimise its negative impact on health and living conditions.

Environmental impact assessments are just as important for the industries which are key for the region, called Białe Zagłębie (“The White Basin”). These include assessments of the impact of rock mining. The analysis conducted during the assessment procedure had resulted in installing devices reducing nitrogen oxides, which has significantly limited air pollution. ‘We will continue to take measures to protect biodiversity, establish nature reserves and consistently care for the sustainable development of the entire region in order to enable its development and to protect its natural assets and beauty’, emphasized Waldemar Pietrasik, the Regional Director for Environmental Protection in Kielce, commenting on his future plans.

The RDOŚ in Kielce has completed numerous projects related to environmental care, but it continues to look for new tasks. These include active protection in nature reserves. Drafting new plans of protective measures for the Natura 2000 areas is also a priority.

17

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie Regional Directorate for Environmental Protection in Krakow Plac Na Stawach 3, 30-107 Kraków tel.: + 48 12 61-98-120, (12) 61-98-121 fax: + 48 12 61-98-122 e-mail: sekretariat@rdos.krakow.pl bip.krakow.rdos.gov.pl

Rafał Rostecki - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie Regional Directorate for Environmental Protection in Lublin ul. Bazylianówka 46, 20 - 144 Lublin tel.: + 48 81 71-06-500 fax: + 48 81 71-06-501 e-mail: sekretariat@rdos.lublin.pl bip.lublin.rdos.gov.pl

Beata Sielewicz - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Lublinie

Małopolska – cuda NATURY w sąsiedztwie nowoczesnej infrastruktury

Małopolska – the wonders of nature neighbouring modern infrastructure

Małopolska jest regionem o wielkim bogactwie przyrodniczym. Są tu wapienne ostańce, beskidzkie pagórki i tatrzańskie szczyty. Żyją rzadkie zwierzęta (niedźwiedzie, kozice i świstaki) i występuje wiele wyjątkowych gatunków roślin.

Wszystkie te cuda natury chronione są w 6 parkach narodowych w prawie 100 obszarach Natura 2000 (wśród nich jedyna w Polsce pustynia – Pustynia Błędowska), ponad 80 rezerwatach przyrody, wśród których są Groty Kryształowe w Kopalni Soli w Wieliczce, Skamieniałe Miasto, w 11 parkach krajobrazowych, w 10 obszarach chronionego krajobrazu i w postaci ponad 2000 pomników przyrody. „Piękno małopolskiej przyrody propagujemy poprzez działania edukacyjne, a jej podziwianie umożliwiliśmy m.in. dzięki budowie infrastruktury turystycznej w rezerwatach przyrody Biała Woda i Wąwóz Homole, najliczniej odwiedzanych przez turystów - ponad 250 000 osób rocznie.

Z wielką dumą i radością przyjęliśmy zatem wiadomość, że nasze wysiłki opłaciły się. W ostatniej edycji plebiscytu magazynu National Geographic Traveler 7 Nowych Cudów Polski 2013 czytelnicy oddali największą liczbę głosów na małopolski cud – Dolinki Krakowskie, a III miejsce przyznali obszarowi Natura 2000 Małe Pieniny w ustanowionej w tym roku kategorii specjalnej – 16 najpiękniejszych miejsc w Polsce chronionych w ramach sieci Natura 2000” - podkreśla Rafał Rostecki, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie.

Dla krakowskiego RDOŚ równie ważny jest aktywny udział w ocenach oddziaływania na środowisko, inwestycji istotnych dla rozwoju gospodarczego regionu. Umożliwiło to realizację wielu ważnych przedsięwzięć jak: rozbudowa Międzynarodowego Portu Lotniczego im. Jana Pawła II Kraków - Balice, budowa autostrady A-4 na odcinku Kraków – Rzeszów, budowa dwóch zakładów termicznego przekształcania odpadów – w Krakowie i Tarnowie, przebudowa linii kolejowych relacji Kraków – Rzeszów, Kraków – Katowice, Kraków – Warszawa, przebudowa i budowa infrastruktury drogowej, w tym tramwajowej w Krakowie, budowa obwodnic miast Olkusz, Oświęcim, Skała, przebudowa drogi krajowej nr 47 oraz budowa drogi ekspresowej S-7 na odcinku Lubień – Rabka, tzw. Zakopianki.

Małopolska is a region of great natural wealth. There are limestone monadnocks, the hills of the Beskids and the peaks of the Tatras. Uncommon animals live here (bears, chamois, Alpine marmots) among many rare plant species.

All these natural wonders are protected in six national parks, almost a hundred Natura 2000 areas (including the Błędowska Desert, Poland’s only desert), over 80 natural reserves (including the Crystal Caves in the Wieliczka Salt Mine and the Stone Town), in 11 landscape parks, 10 protected landscape areas, and also in the form of more than 2,000 natural monuments.

‘The beauty of Małopolska’s nature is advertised through educational measures. It can be enjoyed thanks to the tourist infrastructure built in the natural reserves of Biała Woda and Wąwóz Homole, which proved the most popular among tourists, with over 250,000 visitors a year. It was with great pride and joy that we found out that our efforts had paid off. In the most recent edition of the National Geographic Traveler 7 New Wonders of Poland 2013 survey, Małopolska’s wonder – Dolinki Krakowskie – received the greatest number of readers’ votes, and Małe Pieniny, a Natura 2000 area, came third in this year’s special category: 16 most beautiful protected places in Poland comprised by the Natura 2000 network’, points out Rafał Rostecki, the Regional Director for Environmental Protection in Krakow.

For Krakow’s RDOŚ, active participation in environmental impact assessments is equally important when it comes to investments which are significant for the region’s economic development. That has enabled the completion of numerous important undertakings, such as: the extension of the John Paul II Krakow-Balice International Airport; the construction of Krakow-Rzeszów section of the A-4 motorway; the construction of two thermal waste treatment plants (in Krakow and in Tarnów); the conversion of the Krakow-Rzeszów, Krakow-Katowice, Krakow-Warsaw railway lines; the conversion and construction of road infrastructure, including tram infrastructure in Krakow; the construction of the ring roads of Olkusz, Oświęcim, Skała; the conversion of the national route no. 47; and the construction of the Lubień-Rabka section of the S-7 expressway (the so-called Zakopianka).

Dla środowiska i rozwoju regionu

For the environment and the region’s development

Lubelszczyzna to region o dużym zróżnicowaniu geograficznym, położony w międzyrzeczu Wisły i Bugu. Obejmuje obszary nizinne, w tym Polesie, oraz obszary wyżynne, w tym Roztocze - charakterem nawiązujące do gór. W województwie istnieją dwa parki narodowe, 17 parków krajobrazowych, 87 rezerwatów przyrody oraz 122 obszary Natura 2000. Łącznie obszary chronione stanowią ok. 22% powierzchni regionu. Na Lubelszczyźnie mają swoje jedyne w Polsce stanowiska takie gatunki jak: suseł perełkowany, smużka stepowa, żmijowiec czerwony, ciemiężyca czarna, dziurawiec wytworny.

Jest to region rolniczy produkujący żywność bardzo wysokiej jakości.

Dobry stan środowiska tworzy korzystne warunki dla rozwoju turystyki i wypoczynku. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska podejmuje działania służące zarówno zachowaniu unikatowych wartości przyrodniczych, jak i pogodzeniu tych wartości z rozwojem gospodarczym i społecznym.

W trakcie 5 lat działalności udało się wypracować kompromisowe rozwiązania dla wielu inwestycji infrastrukturalnych, bardzo istotnych dla rozwoju i przyszłości regionu, m.in. dla Portu Lotniczego Lublin, dróg ekspresowych S-12, S-17 i S-19, modernizacji linii kolejowej z Warszawy do Dorohuska, a także dla budowy polskiego odcinka ropociągu Odessa – Brody – Płock.

Realizujemy wiele działań służących ochronie zagrożonych gatunków, w tym m.in. susła perełkowanego, żółwia błotnego, motyli, nietoperzy, oraz siedlisk kserotermicznych i bagiennych, pozyskując na te cele środki z funduszy europejskich. „W naszej pracy stawiamy na profesjonalizm, koncentrujemy się na podnoszeniu standardów środowiska, wspieraniu zrównoważonego rozwoju regionu oraz poprawie jakości życia mieszkańców” - podkreśla Beata Sielewicz – Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Lublinie.

Dotychczas udało nam się rozwiązać wiele problemów, ale przed nami stoją kolejne wyzwania, związane z zarządzaniem siecią Natura 2000 oraz inwestycjami planowanymi na najbliższe lata, w tym dalsza rozbudowa sieci dróg ekspresowych, budowa elektrowni, uruchomienie eksploatacji nowych pokładów węgla kamiennego oraz gazu z łupków.

In terms of geography, Lubelskie is a highly diverse region situated between the rivers Vistula and Bug. It comprises lowlands and uplands, including Roztocze, with its mountain-like character. The province is home to two national parks, 17 landscape parks, 87 nature reserves and 122 Natura-2000 areas. Protected areas make up about 22% of the region. Species such as: the speckled ground squirrel, the southern birch mouse, Echium russicum, Veratrum nigrum and Hypericum elegans have their exclusive Polish habitats in Lubelskie.

It is a farming region producing very high quality food. A good condition of the environment provides conditions which are conducive for the development of tourism and recreation. The Regional Directorate for Environmental Protection takes measures aimed at both preserving unique natural characteristics and combining these values with economic and social development. Over the five years of operations, it was possible to work out compromise solutions for numerous infrastructural investments which were very important for the region’s development and future, such as the Lublin Airport; the S-12, the S-17 and the S-19 expressways; the modernisation of the Warsw-Dorohusk railway; and the construction of the Polish section of the Odessa-Brody-Płock oil pipeline.

We have been implementing a number of measures aimed at protecting endangered species including the speckled ground squirrel, the European pond turtle, butterflies, bats, as well as xerothermic and wetlands habitats, while acquiring EU funding for this purpose.

‘In our work, we bet on professionalism, we focus on raising environmental standards and supporting the region’s sustainable development through improving the quality of life of its residents’, points out Beata Sielewicz, the Regional Director for Environmental Protection in Lublin.

So far we have managed to solve numerous problems, but there are new challenges ahead of us, which are related to the management of the Natura 2000 network and the investments planned for the forthcoming years, including a further expansion of the expressway network, construction of power stations, as well as the launch of new sites for coal mining and shale gas extraction.

fot.Krzysztof Próchnicki 18

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi Regional Directorate for Environmental Protection in Łódź ul. Traugutta 25 , 90-113 Łódź tel.: + 48 42 66-50-370 fax: + 48 42 66-50-371 e-mail: sekretariat.lodz@rdos.gov.pl bip.lodz.rdos.gov.pl

Kazimierz Perek - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Łodzi

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie Regional Directorate for Environmental Protection in Olsztyn ul. Dworcowa 60, 10-437 Olsztyn tel.: + 48 89 53-72-100 fax: + 48 89 52-70-423 e-mail: sekretariat.olsztyn@rdos.gov.pl bip.olsztyn.rdos.gov.pl

Stanisław Dąbrowski - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie

W sercu Polski

In the heart of Poland

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi współpracuje przy ważnych inwestycjach wpływających na rozwój całego regionu. Strategiczne położenie województwa na skrzyżowaniu najważniejszych korytarzy transportu kolejowego i drogowego o zasięgu krajowym i transeuropejskim przekłada się na prężny rozwój społeczno-gospodarczy i nie pozostaje to bez wpływu na walory środowiskowe łódzkiego. „Uzgodnienie budowy autostrad A-1 i A-2, drogi ekspresowej S-8 stanowi punkt wyjścia dla setek innych przedsięwzięć infrastrukturalnych w zakresie transportu i energetyki oraz w dziedzinie przemysłu wytwórczego, wydobywczego i rolnictwa, dla których przeprowadzono ocenę oddziaływania na środowisko” - podkreśla Kazimierz Perek - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Łodzi.

Przeciwwagą rozwoju gospodarczego jest konieczność zapewnienia właściwego stanu ochrony dla 41 obszarów Natura 2000 oraz 87 rezerwatów przyrody znajdujących się w granicach województwa. To możliwe przez stanowienie planów zadań ochronnych dla obszarów należących do sieci Natura 2000, planów ochrony, czy zadań ochronnych dla rezerwatów przyrody. Oprócz obszarowych form ochrony przyrody realizowane są zadania z zakresu ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów. Wynikiem tego jest ustanowienie łącznie 52 stref ochronnych dla bielika, bociana czarnego, czy brodaczki. Podejmowane są także działania z zakresu ochrony czynnej, m.in. program „Ochrona bobra europejskiego poprzez działania prewencyjne zapobiegające szkodom”, „Zachowanie populacji drzew owocowych w rezerwacie Las Jabłoniowy”, czy „Ochrona siedlisk bociana białego”, których realizacja wymaga zaangażowania zarówno zewnętrznych źródeł finansowania, oraz współpracy innych jednostek organizacyjnych i osób prywatnych.

Realizacja statutowych zadań ma realny, korzystny wpływ na kształtowanie walorów przestrzennych województwa łódzkiego i poprawę warunków życia jego mieszkańców.

The Regional Directorate for Environmental Protection in Łódź participates in important investments which have impact on the development on the entire region. The strategic location of the province, at the crossroads of the most important corridors of national and European rail and road transport, is reflected in its rapid socioeconomic development.

This has not been without influence on the environmental assets of the province of Łódzkie. ‘Agreeing on the construction of the A-1 and A-2 motorways and the S-8 expressway was just a starting point for hundreds of other infrastructural undertakings in the fields of transport, energy, manufacturing, mining and farming, for which environmental impact assessments have been carried out’, emphasizes Kazimierz Perek, the Regional Director for Environmental Protection in Łódź.

A counterbalance for economic development is the need to ensure the right status of protection for forty-one Natura 2000 areas and eightyseven nature reserves situated in the province. This has been possible thanks to adopting plans of protective measures for areas which belong to the Natura 2000 network, protection plans, i.e. protective measures for nature reserves. Apart from the spatial forms of environmental care, tasks related to the protection of species of plants, animals and mushrooms are carried out. As a result, a total of 52 protective zones have been established for the white eagle, the black stork and the bird lichen. Measures are also taken for active protection, including the programmes: “Protecting the Eurasian beaver through preventive measures against damages”, “Maintaining the population of fruit trees in the Las Jabłoniowy reserve” and “Protecting the habitats of the white stork”, whose implementation requires the involvement of both external sources of funding and the cooperation of other organisational units as well as individuals.

The performance of the statutory tasks has had a real, positive impact on shaping the landscape assets of the province of Łódzkie and on improving the living conditions of its residents.

Tak dla zielonych inicjatyw w warmińsko-mazurskiem

The go-ahead for green initiatives in WarmińskoMazurskie

Województwo warmińsko-mazurskie jest regionem unikalnym w skali kraju. Ponad połowę jego powierzchni zajmują cenne przyrodniczo obszary chronione. To bogactwo zobowiązuje. Kierując instytucją, której misją jest troska o stan środowiska przyrodniczego regionu, nie można zapominać o potrzebie jego rozwoju. „Określając środowiskowe warunki realizacji inwestycji, poszukujemy kompromisu pomiędzy potrzebą ochrony środowiska, a koniecznością rozwoju gospodarczego „krainy tysiąca jezior” - podkreśla Stanisław Dąbrowski - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie. „Dzięki zastosowaniu dobrych rozwiązań, możliwa okazała się realizacja wielu kluczowych przedsięwzięć, bez uszczerbku dla przyrody naszego regionu. Możliwa będzie zatem rozbudowa regionalnego portu lotniczego w Szymanach. Daliśmy zielone światło olsztyńskim tramwajom oraz obwodnicom wielu miast województwa. Już dziś jedziemy wygodniej drogą krajową S-7 z Warszawy do Gdańska – nad kolejnymi przewidzianymi do modernizacji odcinkami będziemy pracować. Powiedzieliśmy „tak” przebudowie setek kilometrów dróg wojewódzkich, wskazując jednak niełatwe warunki, co do ochrony najważniejszych składników przydrożnej przyrody. Stawiamy na energię odnawialną i kibicujemy wszystkim innowacyjnym projektom służącym ludziom i środowisku przyrodniczemu. Z tego względu nie mieliśmy wątpliwości, aby pozytywnie zaopiniować budowę ekologicznych przystani żeglarskich - ekomarin, służących ochronie akwenów Warmii i Mazur oraz bezpieczeństwu turystów” - dodaje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie. Ponadto Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie patronuje ochronie i restytucji rzadkich gatunków grzybów, roślin i zwierząt.

The province of Warmińsko-Mazurskie is a unique region of the country.

More than a half of its area is made up of naturally valuable protected areas. Such abundance brings obligations. When in charge of an institution whose mission is environmental care in the region, one cannot forget about the need of its development.

‘In specifying the environmental determinants for investment implementation, we look for a compromise between the need to protect the environment and the need for economic development of the “Land of A Thousand Lakes”’, emphasizes Stanisław Dąbrowski, the Regional Director for Environmental Protection in Olsztyn. ‘Thanks to applying good solutions, it was possible to complete a number of key projects without any harm for the region’s nature. It will be therefore possible to expand the regional airport in Szymany. We gave the go-ahead for the Olsztyn trams as well as ring roads of many towns in the province. Even now, we can travel more comfortably by taking the S-7 national route from Warsaw to Gdansk. We are going to work on more sections which are envisaged for modernisation. We agreed to the conversion of hundreds of kilometres of regional roads, although having set difficult requirements concerning the protection of the most important contents of the roadside environment.

We bet on renewable energy, and we will support any innovative projects which will serve the people and the environment. For this reason, we did not have any doubts before approving the construction of the eco-friendly yacht marinas serving to protect the waters of Warmia and Masuria and tourist safety’, adds the Regional Director for Environmental Protection in Olsztyn. In addition, the Regional Directorate for Environmental Protection in Olsztyn supports the protection and restitution of rare species of mushrooms, plants and animals.

19

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu Regional Directorate for Environmental Protection in Opole ul. Obrońców Stalingradu 66, 45-512 Opole tel.: + 48 77 45-26-230 fax: + 48 77 45-26-231 e-mail: rdos.opole@rdos.gov.pl bip.opole.rdos.gov.pl

Alicja Majewska - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Opolu

Rozwój regionu w zgodzie z ochroną środowiska

Regional development compliant with environmental care

Województwo opolskie, pomimo swej niewielkiej powierzchni, to region o dużym stopniu zróżnicowania kulturowego i gospodarczego, jak również przyrodniczego. Większość obszaru zajmują niziny, ale nie brak tu również wyżyn (Masyw Chełmu) i gór (Góry Opawskie). Dzięki temu Opolszczyzna charakteryzuje się niezwykłym zróżnicowaniem występujących tu siedlisk i bogactwem przyrodniczym. Nadzór nad najcenniejszymi obiektami przyrody ożywionej i nieożywionej, objętymi ochroną prawną w formie obszarów Natura 2000 (23) i rezerwatami przyrody (36) sprawuje Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu. Do największych jej sukcesów można zaliczyć utworzenie nowych rezerwatów przyrody (Olszak, Barucice) i powiększenie już istniejących (Ligota Dolna, Góra Gipsowa, Staw Nowokuźnicki), działania z zakresu ochrony czynnej, m.in. odtworzenie ponad 4 ha muraw kserotermicznych w Ligocie Dolnej.

RDOŚ od 5-ciu lat aktywnie uczestniczy również w rozwoju regionu, starając się godzić postęp społeczny i gospodarczy z poszanowaniem ochrony środowiska przy ustalaniu warunków środowiskowych dla przedsięwzięć ważnych dla rozwoju kraju i regionu, jak modernizacje linii kolejowych i dróg (budowa obwodnic Opola, Nysy, Niemodlina), rozbudowa Elektrowni Opole, budowa i modernizacje zbiorników wodnych (Nysa), elektrownie wiatrowe i fotovoltaiczne. Również sama jednostka aktywnie korzysta ze środków pozabudżetowych; wysokość środków przeznaczonych na ochronę przyrody w okresie działalności RDOŚ zwiększyła się 30-krotnie. „W najbliższej przyszłości planowane jest przystąpienie do opracowania kolejnych planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 i rezerwatów przyrody. Przygotowywane są do realizacji zadania z zakresu ochrony czynnej, w tym m.in. polegające na zabezpieczaniu siedlisk nietoperzy czy też kontynuacja prac związanych z odtwarzaniem i utrzymaniem muraw kserotermicznych” - podkreśla Alicja Majewska - Regionalna Dyrektor Ochrony Środowiska w Opolu.

Despite its small size, the province of Opolskie is a region which is significantly diverse in terms of culture, economy and nature. Lowlands make up the majority of its area, but it does not lack uplands (the Chełm Ridge) and mountains (the Opawskie Mountains). As a result, the region is characterised by an unusual diversity of existing habitats and natural wealth. The supervision over the most valuable natural items under legal protection in the form of the Natura 2000 areas (23) and nature reserves (36) is carried out by the Regional Directorate for Environmental Protection in Opole. Its major successes include setting up new nature reserves (Olszak, Barucice) and extending the existing ones (Ligota Dolna, Góra Gipsowa, Staw Nowokuźnicki), as well as introducing active protection measures, such as recreating over 4 ha of xerothermic grasslands in Ligota Dolna.

For five years, the RDOŚ has been taking an active part in the region’s development, striving to combine social and economic development with respect for the environment in specifying the environmental determinants for undertakings which are important for the country’s development, such as modernisations of railway lines and roads (the construction of the ring roads of Opole, Nysa and Niemodlin), the extension of the Opole Power Station, construction and modernisation of reservoirs (Nysa), wind farms and photovoltaic power stations. The entity itself has also been making use of non-budgetary resources: the amount of funds designated for environmental care since the RDOŚ began operations has increased thirtyfold.

‘Plans for the near future include the launch of works on new plans for protective measures for the Natura 2000 areas and nature reserves. The measures prepared for implementation concern active protection, and consist in safeguarding bat habitats and continuing works related to recreating and maintaining xerothermic grasslands’, emphasizes Alicja Majewska, the Regional Director for Environmental Protection in Opole.

Aktywni w procesach inwestycyjnych regionu

Active in regional investment processes

Województwo wielkopolskie posiada wiele cennych terenów, których naturalne piękno objęte jest różnymi formami ochrony. Walory tego dziedzictwa przyrodniczego często są nieznane lub niedoceniane. Dowodem na to, jakie „perełki” można tu spotkać jest przyznanie I miejsca obszarowi Natura 2000 Dolina Noteci w kategorii specjalnej Natura plebiscytu 7 Nowych Cudów Polski Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska 2013. Dlatego stworzenie interaktywnej mapy, obejmującej tereny chronione nadzorowane przez Regionalnego Dyrektora, która zostanie zamieszczona na w Poznaniu stronie internetowej urzędu, będzie służyć lepszemu poznaniu tych obszarów.

Regional Directorate for Environmental „W minionych pięciu latach staliśmy się rozpoznawalną instytucją, która Protection in Poznań aktywnie uczestniczy w procesie inwestycyjnym, dbając jednocześnie o stan ul. 28 czerwca 1956 r. nr 223/229, 61-485 Poznań środowiska przyrodniczego i zrównoważony rozwój Wielkopolski” – podkreśla tel.: + 48 61 83-11-177 Jolanta Ratajczak, Regionalna Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu. fax: + 48 61 83-11-199 Środowiskowo poznańska RDOŚ uczestniczyła przy budowie dróg ekspresowych S-5, S-8, S-11, autostrady A-2 na odcinku Nowy Tomyśl - Świece-mail: sekretariat.poznan@rdos.gov.pl ko, przy modernizacji linii kolejowej Wolsztyn - Luboń, linii E59 Poznań bip.poznan.rdos.gov.pl - Wrocław czy transeuropejskiego II Korytarza Kolejowego E20, C-E20, który przebiega przez tereny 74 gmin z pięciu województw, obwodnic Leszna, Rawicza, Jarocina, Ostrowa Wielkopolskiego oraz infrastruktury lokalnej wodociągów i kanalizacji realizowanych w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków.

Dodatkowym bodźcem inwestycyjnym o dużym znaczeniu dla regionu były Mistrzostwa Europy UEFA EURO 2012. W rezultacie tych działań rozbudowano Stadion Miejski w Poznaniu, przebudowano ul. Grunwaldzką, terminal i pas startowy na lotnisku Ławica, powstał nowy dworzec kolejowy Poznań Główny, trasa tramwajowa os. Lecha - Franowo, przedłużenie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju do Dworca Zachodniego. Obecnie modernizowany jest węzeł komunikacyjny Rondo Kaponiera a na Ostrowie Tumskim powstaje Interaktywne Centrum Historii.

Jolanta Ratajczak Cyklicznie organizowane konferencje naukowe, np. o szkodach w środo- Regionalny Dyrektor wisku, obszarze ograniczonego użytkowania, czy o strategicznej ocenie Ochrony Środowiska w Poznaniu oddziaływania na środowisko pozwalają na wymianę poglądów i doświadczeń między naukowcami i urzędnikami. „W przyszłym roku, podczas warsztatów będziemy wypracowywać standardy postępowania w ocenach oddziaływania na środowisko z przedstawicielami gmin”- dodaje Regionalna Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu.

20

The province of Wielkopolska has many valuable areas whose beauty is protected in various forms. The assets of this natural heritage are often unknown or underappreciated. The proof of gems that can be found here has been the 1st place awarded to the Noteć Valley, a Natura-2000 area, in the special “Nature” category of the survey 7 New Wonders of Poland 2013.

That is why there are plans to create an interactive map comprising protected areas supervised by the Regional Director, which, once put in the institution’s website, will make it possible to get to know these areas better.

‘In the last five years we have become a recognisable institution which takes an active part in investment processes, at the same time looking after the natural environment and the sustainable development of Wielkopolska’, says Jolanta Ratajczak, the Regional Directorate for Environmental Protection in Poznań.

As far as environmental issues were concerned, Poznań’s RDOŚ took part in the construction of the S-5, the S-8 and the S-11 expressways; the Nowy Tomyśl-Świecko section of the A-2 motorway; the modernisation of the Wolsztyn-Luboń railway line; the E59 Poznań-Wrocław line; the 2nd transEuropean Rail Corridor E20, C-E20, which runs through 74 municipalities in five provinces; the ring roads od Leszno, Rawicz, Jarocin, Ostrów Wielkopolski as well as local infrastructure, water supply and sewage networks built under the National Waste Treatment Programme.

Another stimulus for investments was provided by the UEFA EURO 2012, which was of great significance for the region. As a result, the Municipal Stadium in Poznań was expanded, Grunwaldzka Street was altered, the terminal and runway at the Ławica airport were refurbished, a new Poznań Główny main railway station was built, along with the tram route to the Lecha-Franowo housing estate, and the extension of the Poznań Fast Tram to the Zachodni (Western) Station. Currently, the Rondo Kaponiera communications hub is being modernised, while the Interactive History Centre is being built in Ostrów Tumski.

Cyclical academic conferences, such as those on environmental damage, limited use areas and strategic environmental impact assessments, enable an exchange of opinions and expertise among academics and officials.

‘Next year, during the workshops, we will work out standards for proceeding in environmental impact assessments together with the representatives of municipalities’, adds the Regional Director for Environmental Protection in Poznań.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie Regional Directorate for Environmental Protection in Rzeszów Al. Józefa Piłsudskiego 38, 35-001 Rzeszów tel.: + 48 17 78-50-044 fax: + 48 17 85-21-109 e-mail: sekretariat.rzeszow@rdos.gov.pl bip.rzeszow.rdos.gov.pl

Lech Kotkowski - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie Regional Directorate for Environmental Protection in Szczecin ul. Jagiellońska 32, 70-382 Szczecin tel.: + 48 91 43-05-200 fax: + 48 91 43-05-229 e-mail: sekretariat.szczecin@rdos.gov.pl bip.szczecin.rdos.gov.pl

Grzegorz Kubiak - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Szczecinie

Nowe wyzwania i dalsze lata pracy na rzecz zrównoważonego rozwoju Podkarpacia

New challenges and further years of work for the benefit of Podkarpacie’s sustainable development

Podkarpacie, to najbardziej wysunięte na południowy wschód województwo Polski, które graniczy z Ukrainą i Słowacją. To jednocześnie region o unikatowej przyrodzie i bogactwie kulturowym. Szczególny urok mają Bieszczady – oaza dzikiej przyrody, która przyciąga rzesze turystów.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie w ramach prowadzonych postępowań pełni rolę swoistego mediatora, który w duchu zrównoważonego rozwoju stara się szukać złotego środka, między potrzebą rozwoju gospodarczego województwa, a zachowaniem szczególnych wartości przyrodniczych regionu. Odpowiedni dobór wariantów realizacji inwestycji wypracowany w dialogu z inwestorami, pozwolił zrealizować wiele przedsięwzięć z jednoczesnym poszanowaniem środowiska. Dotyczy to zwłaszcza: budowy drogi ekspresowej S-19 do granicy województwa lubelskiego i podkarpackiego wraz z łącznikami do dróg lokalnych, przebudowy dróg wojewódzkich, budowy autostrady A-4 od przejścia granicznego w Korczowej do Tarnowa węzeł Krzyż oraz modernizacji linii kolejowej do Krakowa.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie uczestniczyła również w wydawaniu decyzji środowiskowych dla obwodnic większych podkarpackich miast i dróg krajowych, które ułatwiły przemieszczanie się po województwie podkarpackim. „Przyczyniliśmy się także do rozwoju dróg powietrznych – by umożliwić sprawną, szybką i wygodną komunikację. Już dziś jest to możliwe dzięki rozbudowie i modernizacji infrastruktury lotniskowej, budowie nowego terminala pasażerskiego, rozbudowanej płycie postojowej i budowie nowej drogi kołowania w Porcie Lotniczym Rzeszów - Jasionka zgodnie z warunkami środowiskowymi” - podkreśla Lech Kotkowski, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie.

Wydaniem uzgodnień dla inwestycji związanej z produkcją czystej energii Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie wsparła dynamiczny rozwój sektora energetyki wykorzystującej siłę wiatru i słońca.

Ważną inwestycją w regionie była budowa trasy drogowo-mostowej relacji Kielce-Rzeszów z przeprawą mostową w rejonie Połańca. Województwo świętokrzyskie uzyska dodatkowe połączenie komunikacyjne na trasy międzynarodowe – na Ukrainę, autostradą A-4 przez przejście w Korczowej i niedawno zaopiniowane przejście w Malhowicach oraz do krajów UE – Słowacji przez Krosno, Barwinek.

Podkarpacie is the most south-eastern province of Poland, bordering Ukraine and Slovakia. It enjoys unique natural wealth. The Bieszczady Mountains have a particular charm as an oasis of wild nature, attracting plenty of tourists.

The Regional Directorate for Environmental Protection in Rzeszów plays the role of a mediator which, in the spirit of sustainable development, strives to find the golden mean between the need for the province’s economic development and preserving exceptional natural values of the region. Appropriate selection of variants for investment implementation, elaborated as a result of a dialogue with investors, has enabled the completion of numerous ventures with simultaneous respect for the environment. That concerned in particular: the construction of the S-19 expressway to the border of the Lubelskie and Podkarpackie provinces, along with the connections to local roads; alterations of regional roads; the construction of the A-4 motorway from the border crossing in Korczowa to Tarnów’s Krzyż hub; as well as the modernisation of the railway line to Krakow.

The Regional Directorate for Environmental Protection in Rzeszów also played its part in issuing environmental approvals for the ring roads of Podkarpacie’s towns, which did enhance the traffic flow in Krosno, Przemyśl, Stalowa Wola and Nisko, Mielec, Leżajsk and Strzyżów. The altered and extended national roads have made it easier to travel across the province of Podkarpackie. ‘We have also contributed to the development of air traffic in order to enable fast, efficient and convenient travel. It is now available thanks to the extension and modernisation of the airport infrastructure, the construction of the new passenger terminal, the extension of the new apron and taxing runway at the Rzeszów-Jasionka Airport, all in harmony with the environmental conditions’, emphasizes Lech Kotkowski, Director of the Regional Director for Environmental Protection in Rzeszów.

By issuing approvals for an investment related to the production of clean energy, the Regional Directorate for Environmental Protection in Rzeszów contributed to the dynamic development of the wind and solar energy sector.

An important investment in the region was the construction of the KielceRzeszów road and bridge route including the bridge crossing in the area of Połaniec. The province of Świętokrzyskie will gain an additional transport link with international routes: to Ukraine, through the A-4 motorway and the border crossing in Korczowa and a recently approved one in Malhowice; and to EU countries: to Slovakia through Krosno and Barwinek.

Najważniejszy jest dialog społeczny

Social dialogue is the most important

Województwo zachodniopomorskie odznacza się dużym w skali kraju odsetkiem lasów aż 34,4%. Znajdują się tu m.in. 2 parki narodowe: Woliński i Drawieński, 7 parków krajobrazowych, 83 rezerwaty przyrody. Na szczególną uwagę zasługuje rezerwat „Świdwie”, który ze względu na swoją wartość przyrodniczą został wpisany na listę obiektów Konwencji Ramsar. Prawie 30% województwa to obszary Natura 2000, dla których w chwili obecnej opracowywanych jest 35 planów zadań ochronnych.

Osobliwością przyrodniczą jest wolnościowe stado żubrów oraz wilki. Zachodniopomorskie lasy, to również biotopy lęgowe orła bielika.

Kluczową rolę w zakresie zarządzania ochroną przyrody oraz procedur oceny wpływu przedsięwzięć na środowisko pełni Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie. „Ważne miejsce w naszej pracy zajmują działania edukacyjne i promocyjne, kierowane do pracowników każdego rodzaju administracji i innych grup zawodowych, a także dzieci i młodzieży. Zajęcia w terenie czy konkursy pomagają w zdobywaniu wiedzy oraz są dobrą okazją do prowadzenia swoistego dialogu ze społeczeństwem, pomocnym w kształtowaniu świadomości nt. ochrony przyrody”- mówi Grzegorz Kubiak - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Szczecinie.

Wykonując zadania związane z ochroną przyrody RDOŚ podejmuje starania o środki finansowe na te cele i realizuje szereg projektów z zakresu czynnej ochrony przyrody oraz edukacji ekologicznej. Dzięki środkom NFOŚiGW w latach 2009-2011 przeprowadzono inwentaryzację populacji bociana białego, jak również zinwentaryzowano wilka. Ze względu na swoją przygraniczną lokalizację od wielu lat RDOŚ prowadzi współpracę z Niemcami. W ramach INTERREG IVA realizowany jest z Brandenburgią transgraniczny projekt dotyczący wspólnych działań na terenie obszaru Doliny Dolnej Odry. Natomiast z Meklemburgią opracowano słownik pojęć przyrodniczych. Aby pozyskać kolejne środki na ochronę przyrody złożono już w ramach LIFE+ dwa wnioski na projekty: „Aktywna ochrona wilka Canis lupus w północno-zachodniej części Polski” oraz „Czynna ochrona siedlisk włosieniczników i udrożnienie korytarza ekologicznego zlewni rzeki Drawy w Polsce”. Celem pierwszego projektu jest poprawa koegzystencji wilka i społeczności lokalnej, natomiast drugiego m.in. polepszenie stanu ekologicznego rzeki Drawy. W kontekście przyszłego funkcjonowania RDOŚ w Szczecinie wierzymy, że z upływem czasu nasza współpraca ze wszystkimi podmiotami będzie jeszcze lepsza, co pomoże nam w zrównoważony sposób i wspólnymi siłami kształtować przyrodę regionu, uwzględniając przy tym potrzeby otaczających nas ludzi.

The province of Western Pomerania has a high percentage of forests (34.4%) compared to other regions of the country. It comprises 2 national parks: Woliński and Drawieński; 7 landscape parks; 83 nature reserves. The Świdwie reserve deserves a particular mention: because of its natural value, it was included in the Ramsar Convention list of sites. Natura-2000 areas make up almost 30% of the province, for which 35 plans of protective measures are currently being drafted. Natural phenomena include free-roaming herds of European bison and wolves. The forests of Western Pomerania also provide breeding habitats for the white eagle. The Regional Directorate for Environmental Protection in Szczecin plays a key role in environmental care management and the procedures for environmental impact assessments.

‘Educational and promotional measures have an important place in our work; they are addressed to employees of all kinds of administration, other professional groups, as well as children and young people. Outdoor activities and competitions help to gain knowledge and are a good occasion to have a kind of a dialogue with the society, which is helpful in shaping environmental awareness’, says Grzegorz Kubiak, the Regional Director for Environmental Protection in Szczecin.

While carrying out tasks related to environmental Protection, the RDOŚ also makes efforts to acquire funds for these goals and implements a number of projects related to active protection of the environment and environmental education. Thanks to the funding provided by the National Fund of Environmental Protection and Water Management (NFOŚiGW), in 2009-2001 an inventory of the populations of white storks and wolves was completed.

Being a border region, the RDOŚ has been collaborating with the Germans for many years. As part of the INTERREG IVA, a cross-border project is jointly implemented with Brandenburg. It concerns joint actions taken in the Lower Oder Valley. Moreover, a dictionary of environmental terms was compiled in cooperation with Mecklenburg. In order to acquire additional funding for environmental care, two applications have been already submitted as part of LIFE+: “Active protection of the Canis lupus wolf in the north-western part of Poland” and “Active protection of the Ranunculus habitats and clearing the ecological corridor of the River Drawa water basin in Poland”. The objective of the first project is to improve the co-existence of wolves and the local community, while the second one aims to enhance the ecological condition of the Drawa. In the context of future operations of the RDOŚ in Szczecin, we believe that, as the time passes, our cooperation with all the entities will be even better, which will help us together shape the environment in a sustainable way, while taking into account the needs of the people around us.

21

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie Regional Directorate for Environmental Protection in Warsaw ul. Henryka Sienkiewicza 3, 00-015 Warszawa tel.: + 48 22 55-65-600 fax: + 48 22 55-65-602 e-mail: rdos.warszawa@rdos.gov.pl bip.warszawa.rdos.gov.pl

Aleksandra Atłowska - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu Regional Directorate for Environmental Protection in Wrocław Pl. Powstańców Warszawy 1, 50-153 Wrocław tel.: + 48 71 34-06-807 fax: + 48 71 34-06-806 e-mail: sekretariat@rdos.wroclaw.pl bip.wroclaw.rdos.gov.pl

Edward Biały - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu

22

Zachowanie dziedzictwa przyrodniczego dla przyszłych pokoleń

Preserving the natural heritage for future generations

Mazowieckie to region zaskakujący różnorodnością krajobrazów.

Piaszczyste wydmy sąsiadują z mokradłami. Pola, łąki i lasy poprzecinane są wijącymi się niczym wstążki meandrami malowniczych rzek i rzeczek. Lasy, zajmujące niemal ¼ powierzchni regionu, miejscami zachowały charakter pradawnych puszcz, stanowiąc ostoję dla wielu gatunków zwierząt, w tym tak rzadkich jak ryś czy wilk. Cały obszar województwa mazowieckiego leży w dorzeczu Wisły – jednej z ostatnich w Europie „dzikich”, nieuregulowanych rzek. To bogactwo przyrody objęte jest ochroną - spośród wszystkich województw w Polsce.

Mazowieckie ma najwięcej rezerwatów – 184. Wiele z siedlisk i gatunków cennych w skali Europy zostało włączonych do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.

Mając na swym terenie tak wiele cennych obszarów i gatunków Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie w każdym swoim działaniu kieruje się ideą zachowania dziedzictwa przyrodniczego województwa i standardów jakości środowiska, z uwzględnieniem rozwoju regionu. „Preferujemy aktywne podejście, co znajduje odbicie zarówno w prowadzeniu licznych działań z zakresu czynnej ochrony przyrody, jak i poszukiwaniu jak najlepszych rozwiązań w dziedzinie ocen oddziaływania inwestycji na środowisko. Wiele z tych przedsięwzięć finansowanych jest ze środków Unii Europejskiej, a sprawne i kompetentne postępowanie może mieć decydujące znaczenie dla ich powodzenia” - mówi Aleksandra Atłowska, Regionalna Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie. „Staramy się w pełni zasłużyć na miano nowoczesnej instytucji, poprzez rozwiązania poprawiające kontakt z naszym urzędem, ułatwienie dostępu do informacji, usprawnienie procedur i zapewnienie społeczeństwu szeroko rozumianego udziału w prowadzonych postępowaniach” - dodaje Aleksandra Atłowska.

Podczas pięcioletniej działalności RDOŚ w Warszawie wydał około pół tysiąca decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla różnych przedsięwzięć. Wśród najbardziej znaczących znalazły się te dotyczące autostrady A-2, gazociągu relacji Gustrzyn – Rembelszczyzna, lotniska cywilnego w Radomiu, czy linii kolejowej nr 1 Warszawa - Łódź.

Mazowieckie is a region with a surprising variety of landscapes. Sand dunes neighbour marshes. Fields, meadows and forests are intersected by meandering scenic rivers and streams. Forests, covering almost a fourth of the region, have retained – in some places – the character of prehistoric wilderness, while providing shelter for numerous animal species including some rare ones, such as lynxes and wolves.

The entire area of Mazowieckie lies in the river basin of the Vistula, one of the last “wild”, unregulated rivers in Europe. Its natural wealth is under protection. Out of all the provinces of Poland, Mazowieckie has the greatest number of reserves: 184. Many habitats and species which are rare Europe-wide are included in the Natura 2000 European Ecological Network.

Having so many valuable areas and species, the Regional Directorate for Environmental Protection in Warsaw guides itself in all its operations with the idea of preserving the natural heritage of the province and the standards of quality of the environment, while taking development into account. ‘We prefer the active approach, which is reflected both in numerous measures related to the active protection of nature and in searching for the best possible solutions with regard to environmental impact assessments. Many of these undertakings are financed from EU funds, where efficient and competent actions may be decisive for their success’, says Aleksandra Atłowska, the Regional Director for Environmental Protection in Warsaw. ‘We strive to fully deserve to be called a modern institution by introducing solutions aiming to facilitate contact with our office, access to information; by continuously improving procedures and providing the society with broadly-understood participation in the assessments we conduct’, adds Aleksandra Atłowska.

Over the five years of operations, the Regional Directorate for Environmental Protection in Warsaw issued about five hundred decisions on the environmental conditions for various undertakings. The key ones included those related to the A-2 motorway, the Gustrzyn-Rembelszczyzna gas pipeline, the civil airport in Radom, and the Warsaw-Łódź railway line no. 1

Polityka zrównoważonego rozwoju gospodarczego z dbałością o środowisko przyrodnicze

A sustainable economic development policy and care about the natural environment

Dolny Śląsk to region o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych, znaczących zasobach surowców mineralnych, bogatym zapleczu naukowym, rozwijającej się dynamicznie nowoczesnej gospodarce. Na południu wznoszą się Sudety z najwyższym szczytem Śnieżką. Przez centrum województwa płynie Odra – druga co do wielkości rzeka w Polsce. Na zachodzie rozciągają się rozległe Bory Dolnośląskie, natomiast na wschodzie Stawy Milickie, zespół stawów zagospodarowany już od średniowiecza. Na terenie województwa znajdują się dwa parki narodowe: Gór Stołowych i Karkonoski, 66 rezerwatów przyrody i 99 obszarów Natura 2000. Pod szczególną pieczą są dwa najcenniejsze rezerwaty przyrody – ornitologiczny Stawy Milickie i rezerwat przyrody nieożywionej Jaskinia Niedźwiedzia, chroniący jaskinię z bogatą szatą naciekową i znaleziskami kostnymi.

W regionie intensywnie rozbudowywana jest infrastruktura, dlatego tak ważne są oceny oddziaływania na środowisko dla inwestycji o znaczeniu strategicznym nie tylko dla Dolnego Śląska, ale także dla kraju. Wydano decyzje środowiskowe na modernizacje odcinka linii kolejowej E59, budowę dróg ekspresowych S-8,S-5, S-3 i odcinka autostrady A-4 . Wydanych zostało kilka decyzji środowiskowych dla Wrocławskiego Węzła Wodnego oraz rozbudowy Portu Lotniczego we Wrocławiu, który w 2012 roku obsłużył już ponad 4 mln. pasażerów. Ponadto w 2012 r. KGHM Polska Miedź S.A. – największy pracodawca w regionie - otrzymał decyzję, umożliwiającą uzyskanie nowych koncesji na wydobycie rud miedzi. „Sąsiedztwo z Niemcami i Czechami sprawia, że współdziałamy i opracowujemy plany transgranicznego oddziaływania na środowisko przedsięwzięć, projektów planów i programów. W zakresie ochrony przyrody współpracujemy m.in z Landem Saksonia” - komentuje Edward Biały, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu. „Oprócz udziału w procedurach inwestycyjnych podejmujemy wiele inicjatyw chroniących środowisko przyrodnicze. Prowadzimy szkolenia dla pracowników jednostek samorządu terytorialnego, lasów państwowych, parków narodowych oraz służb ochrony zabytków” - uzupełnia.

Na terenie Dolnego Śląska udaje się godzić potrzeby gospodarcze, społeczne i ochronę środowiska, to także kierunek pracy na przyszłość.

Lower Silesia is a region of great natural and landscape assets, a significant amount of natural resources, an extensive academic base, and a dynamically developing modern economy. On the south, there are the Sudetes including Śnieżka, the highest peak of the range. The Oder, Poland’s second largest river, flows through the centre of the province. To the west stretch the extensive Lower Silesian Wilderness, and to the east the Milicz Ponds, a group of ponds which has been used since the Middle Ages. The province is home to two national parks: the Table Mountains National Park and the Karkonosze National Park, along with 66 nature reserves and 99 Natura-2000 areas. The two most valuable nature reserves are under particular protection: the ornithological one in the Milicz Ponds and the Bear Cave geological reserve providing a safe haven for a wealth of cave formations and skeletal remains.

The region’s infrastructure is undergoing intensive development. This is why environmental impact assessments are so important for strategic investments – not only for Lower Silesia, but also for the entire country. Environmental approvals were issued for the modernisation of a section of the E59 railway line, the construction of the S-8, S-5 and S-3 expressways, and also for a section of the A-4 motorway. Several environmental approvals were issued for the Wrocław Water Hub and the extension of the Wrocław Airport which had already served over 4 million passengers in 2012. Also that year, KGHM Polska Miedź S.A. – the largest employer in the region – was granted permission to apply for new copper mining permits.

‘The neighbourhood of Germany and the Czech Republic resulted in cooperation and preparation of plans for cross-border environmental impact of undertakings, as well as draft plans and programmes. In the area of environmental care, we have been cooperating with the German federal state of Saxony’, commented Edward Biały, the Regional Director for Environmental Protection in Wrocław. ‘In addition to investment procedures, we have launched many initiatives protecting the natural environment. We have been running training courses for employees of local governments, state forests, national parks and services protecting historical places of interest’, he adds.

Lower Silesia has been successful in combining its economic and social needs with environmental care; future efforts will also go in this direction.

Gmina Mosina zaprasza The Municipality of Mosina welcomes you Gmina Mosina położona w centralnej części Wielkopolski, to naturalnie piękne miejsce, które tworzą trzy główne formy ochrony przyrody: Wielkopolski Park Narodowy, Obszary Natura 2000 i Rogaliński Park Krajobrazowy. Kompleks pałacowo – parkowy w Rogalinie - Rezydencja Rodu Raczyńskich to jedno z najcenniejszych późnobarokowych założeń rezydencjonalnych w Polsce ze świetnymi zbiorami malarstwa, rokokowym ogrodem, parkiem krajobrazowym i wiekowymi dębami. Jego atrakcyjność turystyczną podnosi malownicze położenie w dolinie Warty. W przypałacowym parku rosną najbardziej znane dęby, noszące imiona trzech legendarnych braci słowiańskich – Czecha, Lecha i Rusa. Wraz z pozostałymi okazami rosnącymi w Rogalińskim Parku Krajobrazowym stanowią jedno z największych w Europie skupisk wielowiekowych dębów szypułkowych. Region jest przygotowany do przyjęcia amatorów wycieczek pieszych i rowerowych, miłośników żeglarstwa, wędkowania i grzybobrania. Pośród pięknego krajobrazu możliwa jest również rekreacja konna w licznych ośrodkach jeździeckich na terenie Gminy. Na wszystkich czeka zróżnicowana baza hotelowo-gastronomiczna oraz bogata oferta kulturalno-sportowa.

The municipality of Mosina is a naturally beautiful place which comprises three main forms of environmental protection: the Wielkopolski National Park, Natura 2000 areas and the Landscape Park of Rogalin. The park and palace complex in Rogalin, the residence of the Raczynski family, is one of the most valuable late-Baroque manors in Poland, with an excellent collection of paintings, a rococo garden, a landscape park and centuries-old oaks. Its attractiveness for tourists is boosted by its picturesque location in the Warta valley. In the park surrounding the palace, you will find famous oaks named after the three legendary Slavic brothers: Lech, Czech and Rus. Along with other trees, the Landscape Park of Rogalin features one of the largest and oldest colonies of English oaks in Poland. The region is ready to cater for enthusiasts of walking and cycling tours, sailing, fishing and mushroom picking. You can also practice horse riding in many riding centres scattered around the municipality’s picturesque areas. Everyone can enjoy the diverse offer of accommodation, restaurants, sports and culture.

I would like to invite anyone looking to rest in Pragnących wypocząć w przyjaznym otoczeniu zapraszam a friendly environment to the Municipalido Gminy Mosina – pełnej przyrody, zdrowego powie- ty of Mosina: full of nature, healthy air, and most of all, hospitable locals. trza, a nade wszystko gościnnych mieszkańców.

Burmistrz the Mayor of Mosina Zofia Springer

Szeroką ofertę turystyczną Gminy Mosina uzupełnia oferta kulturalna i sportowa. W centrum Mosiny w dawnej synagodze z około 1876 roku działają Galeria Miejska, oraz Izba Muzealna. Odbywają się tutaj wernisaże, wystawy i spotkania z artystami znanymi w całym kraju. Nieopodal Galerii, przy Skwerze Eleganta stoi pomnik tej postaci. Kompleksy boisk sportowych, ścieżki rowerowe, ośrodki jeździeckie, przystań żeglarska oraz zorganizowane zajęcia ruchowe sprzyjają dbaniu o dobrą kondycję i propagowaniu zdrowego stylu życia. Szczegółowe informacje dotyczące wydarzeń sportowych i kulturalnych znaleźć można na www.mosina.pl oraz na Facebooku, gdzie funkcjonuje strona „Mosin@ turystycznie”.

www.

FB: Mosin@ turystycznie

.pl

The extensive tourist offer is complemented by culture and sport. In the centre of Mosina, the former synagogue (which dates back to about 1876) is home to the Municipal Gallery and the Museum Chamber. Vernissages, art exhibitions, and meetings with popular artists are held here. Near the Gallery, by the Dandy Square, there is a monument to a Dandy. Football facilities, cycling paths, horse-riding centres, a yacht marina and group fitness activities are conducive for a healthy lifestyle and general fitness. Detailed information about sporting and cultural events can be found at www.mosina.pl and on the Mosin@ turystycznie page on Facebook.

23

Projekt rewitalizacji polskiego odcinka Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 przywrócić ma należną jej turystyczną i gospodarczą rangę. Samorządy województw uczestniczących w tym przedsięwzięciu – lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego – opowiedziały się za rozwojem aktywnej turystyki wodnej. Dzięki temu szlak E70 wyrasta na turystyczną atrakcję dla wodniaków.

Międzynarodowa Droga Wodna E70 łączy Europę Zachodnią - od Antwerpii, przez Holandię, Niemcy, Polskę - z rejonem Kaliningradu. Dalej wiedzie Pregołą i Dejmą na Zalew Kuroński i kończy się w Kłajpedzie na Litwie. Polski odcinek to ponad 700 kilometrów rzek i kanałów, obejmujących Odrę, Wartę, Noteć, Kanał Bydgoski, Brdę, Wisłę, Nogat, Szkarpawę i Zalew Wiślany. Prowadzi przez Kostrzyn, Gorzów Wielkopolski, Drezdenko, Czarnków, Ujście, Nakło nad Notecią, Bydgoszcz, Toruń, Grudziądz, Tczew i Elbląg – aż po Zatokę Gdańską i Zalew Wiślany.

Trasa ta, przecinająca pięć polskich regionów, należy do najbardziej urokliwych i malowniczych szlaków wodnych w Polsce. Wyróżnia ją bogactwo zabytkowych budowli i urządzeń hydrotechnicznych, historycznych miast i miejscowości oraz nade wszystko niezwykle bogatej przyrody i urzekających krajobrazów.

Obecnie, niemal na całej długości polskiego odcinka MDW E70 powstają nowoczesne porty i przystanie, co sprawia, że szlak ten staje się coraz bardziej przyjazny wodniakom. Można w nich bezpiecznie zacumować, dokonać nieodzownych napraw, uzupełnić zapasy. Miejsca postoju zaś przyciągają pływających rzekami turystów, coraz atrakcyjniejszą ofertą.

W Gorzowie Wielkopolskim odbudowano nabrzeże miejskiego bulwaru i przygotowano stanowiska cumownicze. W Drawsku, Czarnkowie i Nakle nad Notecią powstały nowe stanice. Bydgoszcz zaprasza wodniaków do Przystani „Gwiazda” oraz do położonej na zrewitalizowanej Wyspie Młyńskiej, wyróżniającej się nowoczesną architekturą Przystani Bydgoszcz. Na Wiśle, w Toruniu i Grudziądzu, zmodernizowano nabrzeża miejskie oraz przystanie żeglarskie, w tym m.in. przystań toruńskiego AZS-u przy Bulwarze Filadelfijskim, w bliskim sąsiedztwie atrakcyjnego turystycznie Starego Miasta. Duże zmiany nastąpiły na Pętli Żuławskiej. Bezpieczną przystań zapewniają wodniakom zmodernizowane do europejskich standardów porty: w Elblągu, Krynicy Morskiej i Tolkmicku. Ponadto w Elblągu przebudowano dwa mosty – kładki piesze oraz Bulwar Zygmunta Augusta, który przystosowano do cumowania jednostek żeglarskich. Przystanie w Białej Górze, Braniewie, Nowej Pasłęce, Osłonce, Błotniku, Tczewie i Malborku oferują żeglarzom komfortowe warunki pobytu z wygodnymi kejami, zapleczem socjalnym i stanowiskami do cumowania. Sieć przystani Pętli Żuławskiej uzupełniono o cztery nowe - bezpieczne i wygodne - pomosty cumownicze w Tczewie i Drewnicy. Udogodnieniem dla żeglarzy są też oddane do użytku dwa mosty zwodzone: w Gdańsku Przegalinie i w Nowej Pasłęce oraz zelektryfikowana śluza Gdańska Głowa.

Dla amatorów wodnej podróży i przygody wydano przewodniki i mapy z niezbędnymi i bardzo praktycznymi informacjami o drogach wodnych polskiego odcinka MDW E70. Zawierają one ciekawostki turystyczne, charakterystyki rzek i kanałów, parametry śluz i mostów, informacje o przeszkodach nawigacyjnych oraz praktyczny informator z danymi kontaktowymi i alarmowymi. Na mapach natomiast, oprócz typowych informacji żeglarskich, naniesiono szlaki rowerowe, parki narodowe, parki krajobrazowe oraz rekomendowane zabytki, które stanowią niewątpliwą atrakcję podczas przerwy w podróży.

Aktywnie spędzany czas na wodzie staje się coraz popularniejszą formą turystyki, a odrodzony polski odcinek MDW E70 umożliwi jej miłośnikom korzystanie z najlepiej przygotowanego i najbardziej malowniczego szlaku żeglugi śródlądowej w Polsce.

Zainteresowanych ofertą turystyki wodnej polskiego odcinka MDW E70 zapraszamy na strony www.mdwe70.pl, www.forumwodne.kujawsko-pomorskie.pl

24

Przyjazna żegluga szlakiem pięciu regionów

Convenient sailing along the five regions’ waterway

The project covering revitalisaton of the Polish section of the International Waterway E70 aims at recovering its tourist and economic renown. Self-governments of the voivodeships taking part in the initiative - Lubuskie, Wielkopolskie, Kujawsko-Pomorskie, Pomorskie and Warmińsko-Mazurskie – have decided to opt for the development of active water tourism. Through the initiative, the E70 route develops into a true tourist attraction for water sports enthusiasts.

The International Waterway E70 connects Western Europe – from Antwerp, through the Netherlands, Germany and Poland – with the Kaliningrad Oblast. Further on, it leads through Pregolya and Deyma Rivers into the Curonian Lagoon and ends in the Klaipėda in Lithuania.

The Polish section covers 700 kilometres of rivers and channels, including the rivers: Oder, Warta and Noteć, the Bydgoszcz Canal, the rivers: Brda, Vistula, Nogat and Szkarpawa, and the Vistula Lagoon. It leads through Kostrzyn, Gorzów Wielkopolski, Drezdenko, Czarnków, Ujście, Nakło nad Notecią, Bydgoszcz, Toruń, Grudziądz, Tczew and Elbląg – ending in the Gdańsk Bay and the Vistula Lagoon.

The route, crossing five Polish regions, belongs to the most picturesque and beautiful waterways in Poland. It is especially known for the richness of monumental buildings and hydrotechnical structures, historical towns and cities, and – most of all - abundant natural resources and breathtaking landscapes.

Today, along almost the whole Polish section of the International Waterway E70 new ports and harbours are being built, which makes the route more and more friendly for the fans of water transport. These allow for safe mooring, necessary repairs or re-stocking. The havens attract the river tourists with a growingly interesting offer.

In Gorzów Wielkopolski the waterfront of the town boulevard has been renovated and new harbour sites have been provided for water tourists. In Drawsko, Czarnków and Nakło nad Notecią new watchtowers have been built. Bydgoszcz invites water sport lovers into the “Gwiazda” haven and the modern Bydgoszcz harbour at the revitalised Wyspa Młyńska island. On the Vistula River, in Toruń and Grudziądz, town waterfronts have been renovated along with sailing harbours, including e.g. the harbour of the Toruń-based academic sports centre at the Philadephia Boulevard. It is located near the Old Town – an especially attractive site for tourists. Greatest changes were introduced at the Żuławska Loop. Water sports enthusiasts will find safe haven in ports modernised to the European standard: in Elblag, Krynica Morska and Tolkmick. Moreover, two bridges were rebuilt in Elbląg – walking overpasses and Boulevard of Sigismund Augustus, which was modernised and equipped with mooring facilities. Harbours in Biała Góra, Braniewo, Nowa Pasłęka, Osłonka, Błotnik, Tczew and Malbork offer the water sport enthusiasts and sailors a comfortable stay with convenient quays, sanitary facilities and mooring places. The network of havens and harbours of the Żuławska Loop has been complemented with new – safe and comfortable – mooring bridges in Tczew and Drewnica. Two new drawbridges in Gdansk Przegalino and Nowa Pasłęka have also been conveniently completed along with the electrified lock Gdańsk Głowa.

Travel guides and maps were published for water sports and adventure enthusiasts, with the necessary and very practical information on the waterways of the Polish section of the International Waterway E70. They include tourist attractions, descriptions of rivers and canals, parameters of locks and bridges, as well as information about navigation obstacles. Moreover, a practical guide with contact details and emergency numbers has also been published. The maps, apart from typically sailing information, include biking routes, National and Landscape Parks and recommended historical monuments which will certainly become fantastic attractions to visit during a break in the journey.

Active water tourism is becoming a growingly popular form of leisure, and the revitalised Polish section of the E70 Waterway will allow water sports enthusiasts to benefit from this modern and most picturesque sailing route in Poland.

If you are interested in the water tourism offer of the Polish section of the E70 Waterway, visit our websites: www.mdwe70.pl, www.forumwodne.kujawsko-pomorskie.pl

25

Legnica ekologią stoi Podstawą społeczno-gospodarczej polityki Legnicy jest „Dążenie do zrównoważonego rozwoju miasta, gdzie ochrona środowiska stanowi nierozłączną część procesów rozwojowych i jest rozpatrywana razem z nim”. W „Strategii Rozwoju Miasta Legnicy na lata 2004–2014” ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego jest jednym z czterech celów strategicznych. W dokumencie tym czytamy: „Legnica dzięki konsekwentnej realizacji programów ekorozwoju i ochrony środowiska będzie miastem o wysokiej jakości środowiska przyrodniczego. Wysoka jakość środowiska, rewitalizacja istniejącej historycznej zabudowy, poprawa ładu przestrzennego i estetyzacja miasta, stanowić będą impulsy rozwoju funkcji turystycznych i kulturalnych”.

Działania Gminy połączone z działaniami przedsiębiorców oraz mieszkańców przyniosły wyraźne efekty w sferze ochrony powietrza atmosferycznego, gospodarki wodno–ściekowej, gospodarki odpadami oraz zieleni miejskiej, a w ślad za tym - zasłużony wizerunek miasta przyjaznego środowisku.

W Legnicy, intensywnie od 2000 r., prowadzona jest likwidacja niskiej emisji spalin komunalnych i przemysłowych.

Obecne działania naprawcze wynikają z Programu Ochrony Powietrza przyjętego przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego w grudniu 2010 roku.

Legnica znana jest jako „miasto ogrodów i platanów”, w którym zieleń miejska spełnia szereg ważnych funkcji.

Jako główne zadanie zieleni przyjmuje się dziś stworzenie warunków do wypoczynku biernego i czynnego. Służyć mają temu: parki spacerowo-wypoczynkowe, lasy komunalne, zieleńce, skwery, bulwary i promenady.

Legnica jest jednym z nielicznych dużych miast w kraju, w którym w ostatnich latach udało się całkowicie wyeliminować lub wydatnie zminimalizować podstawowe zagrożenia w zakresie ekologii.

Skuteczność w działaniu, trud włożony w realizację zadań ochrony środowiska oraz uzyskane efekty, spotkały się

26

z szerokim uznaniem. Potwierdzeniem osiągnięć samorządu w tej dziedzinie są przyznane Gminie liczne – również ogólnopolskie – tytuły, nagrody i wyróżnienia:  Wyróżnienie w I edycji konkursu NFOŚiGW pt. „Nasza Gmina w Europie (2003).  Wyróżnienie w VII edycji konkursu Ministra Środowiska „Lider Polskiej Ekologii (2003)  Tytuł „Gmina Przyjazna Środowisku w V edycji konkursu ekologicznego „Przyjaźni Środowisku” (2004).  Przedłużenie znaku „Gmina Przyjazna Środowisku” na rok 2005 w VI edycji konkursu „Przyjaźni Środowisku”.  Przedłużenie znaku „Gmina Przyjazna Środowisku” na rok 2006 w VII edycji konkursu „Przyjaźni Środowisku”.  Tytuł „Mecenas Polskiej Ekologii” w VIII edycji konkursu „Przyjaźni Środowisku” (2007).  Tytuł „Promotor Ekologii” w IX edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego „Przyjaźni Środowisku”(2008).  Certyfikat „Europejska Nagroda Ekologiczna” w X edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego „Przyjaźni Środowisku” (2009).  Wyróżnienie w konkursie Panteon Polskiej Ekologii (2009).  Tytuł „Powiat Przyjazny Środowisku” w XII edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego „Przyjaźni Środowisku” (2011).  Tytuł „Miasto z klimatem” w konkursie pn. „Gmina z klimatem” organizowanym przez Ministerstwo Środowiska i Fundację EkoRozwoju (2011)  Przedłużenie znaku „Powiat Przyjazny Środowisku” na rok 2012 w XIII edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego „Przyjaźni Środowisku”.  Przedłużenie znaku „Powiat Przyjazny Środowisku” na rok 2013 w XIV edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego „Przyjaźni Środowisku”.

Tytułem „Firma Przyjazna Środowisku” wyróżnione zostało Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. oraz Legnickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Natomiast mianem „Promotora Ekologii” wyróżniono Młodzieżowe Centrum Kultury.

Gmina Legnica pl. Słowiański 8 59-220 Legnica tel. +48 76 7212100 e-mail: kancelaria@legnica.eu www.legnica.eu

Legnica bets on ecology The basis of Legnica’s socioeconomic policy has been “striving for a sustainable development of the city, where environmental care forms an inextricable part of the development processes and is examined along”. In the “Development Strategy of the City of Legnica for 2004-2014” the protection and shaping of the natural environment is one of the four strategic goals.

In this document, we read: “Thanks to the consistent implementation of eco-development and environmental care programmes, Legnica will become a city with high-quality natural environment. This high quality, along with the revitalisation of the existing historical buildings, improvements in spatial order and urban aesthetics will provide impulses for the development of tourist and cultural functions”.

Municipal measures, combined with actions taken by entrepreneurs and residents, brought clear effects in terms of air protection, sewage and waste management, urban green areas, and resulted in a well-deserved image of an environment-friendly city.

Since 2000, the low emission of municipal and industrial fumes has been undergoing elimination. Current recovery measures stem from the Air Protection Programme adopted by the Sejmik (Regional Assembly) of the Province of Lower Silesia in December 2010.

Legnica is known as „the city of gardens and plane trees” where urban green areas play a range of impor-

tant roles. The main purpose of the green areas is to create conditions for passive and active leisure. They are provided by parks for walking and rest, municipal forests, lawns, squares, boulevards and promenades.

Legnica is one of few big cities in the country where environmental threats have been entirely eliminated or largely reduced in recent years.

  

Effectiveness in action, the effort put in the implementation of environmental care tasks as well as the achieved results have met with widespread acclaim. The accomplishments of the local government have been confirmed by national titles, awards and distinctions:  Distinction in the 1st edition of the Nasza Gmina w Europie (“Our municipality in Europe”) contest organized by the National Fund of Environmental Protection and Water Management (NFOŚiGW) (2003).  Distinction in the 7th edition of the Lider Polskiej Ekologii (“Leader of Polish Ecology”) contest organized by the Minister of the Environment (2003).  Gmina Przyjazna Środowisku (“Eco-friendly Municipality”) title in the 5th edition of the Przyjaźni Środowisku (“Environment-Friendly”) environmental contest (2004).  Extension of the Gmina Przyjazna Środowisku emblem for the year 2005 in the 6th edition of the Przyjaźni Środowisku contest.  Extension of the Gmina Przyjazna Środowisku emblem for the year 2006 in the 7th edition of the Przyjaźni Środowisku contest.  Mecenas Polskiej Ekologii (“Patron

 





of Polish Ecology”) title in the 7th edition of the Przyjaźni Środowisku contest (2007).

Promotor Ekologii (“Ecology Promoter”) title in the 9th edition of the Przyjaźni Środowisku National Environmental Contest (2008).

Europejska Nagroda Ekologiczna (“European Environmental Award”) in the 9th edition of the Przyjaźni Środowisku National Environmental Contest (2009).

Distinction in the Panteon Polskiej Ekologii (“Polish Ecology Pantheon”) contest (2009).

Powiat Przyjazny Środowisku (“Environment-friendly District”) title in the 12th edition of the Przyjaźni Środowisku National Environmental Contest (2011).

Miasto z klimatem (“City with atmosphere”) title in the Gmina z klimatem (“Municipality with atmosphere”) contest organized by the Ministry of the Environment and Fundacja EkoRozwoju (2011).

Extension of the Powiat Przyjazny Środowisku (“Environment-friendly District”) emblem for the year 2012 in the 12th edition of the Przyjaźni Środowisku National Environmental Contest.

Extension of the Powiat Przyjazny Środowisku (“Environment-friendly District”) emblem for the year 2013 in the 14th edition of the Przyjaźni Środowisku National Environmental Contest.

The Firma Przyjazna Środowisku (“Environmentfriendly Company”) title was awarded to Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. and Legnickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. The Promotor Ekologii (“Ecology Promoter”) title was awarded to the Youth Culture Centre.

27 9

Gmina Stęszew zaprasza Urząd Miejski Gminy Stęszew ul. Poznańska 11 62-060 STĘSZEW tel. +48 61 819 71 20, fax 61 813 42 87

www.steszew.pl

28

 Stęszew położony jest 24 kilometry od Poznania. Powierzchnia gminy zajmuje 17.522 ha, na których mieszka niemal 15 tys. osób. Bliskość Poznania oraz korzystne położenie przy drogach: krajowej nr 5 - prowadzącej do Wrocławia oraz nr 32 - do Zielonej Góry, a także walory krajobrazowe i infrastrukturalne sprawiają, że jest ona bardzo atrakcyjnym terenem. Swoją urodę zawdzięcza przede wszystkim aż 9 jeziorom oraz lasom, których część objęta jest Wielkopolskim Parkiem Narodowym.

Gmina Stęszew ma charakter rolniczy, ale na jej terenie szybko przybywa liczba nowych podmiotów gospodarczych. Bardzo aktywnie rozwija się także budownictwo domów jednorodzinnych, co świadczy o tym, że coraz więcej osób znajduje tu spokojne miejsce do życia.  Wielkopolski Park Narodowy o powierzchni 7.619 ha zapewnia wspaniałe warunki do pieszych i rowerowych wycieczek oraz turystyki wodnej, na trzech z dziewięciu jezior.

Nad jeziorem Lipno znajduje się Wake City z wyciągiem umożliwiającym uprawianie wakeboardingu. Na terenie gminy Stęszew znajdują się ścieżki rowerowe prowadzące do interesujących miejsc, takich jak np.: „Źródełko Żarnowiec”, z którego bije krystalicznie czysta woda. Zwiedzać można też interesujące architektonicznie budynki oraz liczne zabytki architektury sakralnej. Warto zwiedzić Ścieżkę Edukacyjno – Przyrodniczo – Kulturową, wzdłuż której rozmieszczono 13 tablic.  Atrakcyjne turystycznie położenie gminy daje także impuls do rozwoju działalności usług hotelarskich.  Gmina Stęszew to nie tylko teren pełen atrakcji turystycznych, ale także doskonałe, miejsce pod inwestycje. Już od

początku lat 90-tych następuje tu szybki rozwój infrastruktury. Ciągłej rozbudowie podlegają gminne wodociągi oraz sieć kanalizacyjna. Priorytetowym zamierzeniem jest skanalizowanie wszystkich gminnych miejscowości. Efektem ciągłych inwestycji jest m.in. funkcjonowanie na terenie gminy dwóch nowoczesnych oczyszczalni ścieków.  Zawsze aktualną kwestią są remonty gminnych dróg (nawierzchnie, chodniki, lampy oświetleniowe). Poza tym Gmina Stęszew przeznacza każdego roku znaczne środki finansowe na remonty w szkołach, na budowy boisk szkolnych, zapleczy sportowych, pracowni komputerowych itd.  Jednymi z najnowszych inwestycji są: wybudowanie kompleksu boisk Orlik, budowa mniejszych boisk sportowych m.in.: w Strykowie, Modrzu, Mirosławkach i Jeziorkach, budowa boiska do hokeja na trawie w Stęszewie, czy budowa nowego budynku oświatowego. Wszystkie prowadzone inwestycje są bardzo kosztowne, dlatego też gmina stara się wykorzystywać możliwości pozyskania dodatkowych funduszy ze środków unijnych i krajowych.  Gmina Stęszew oferuje inwestorom atrakcyjne tereny inwestycyjne w Strykowie, które są objęte statusem specjalnej strefy ekonomicznej i włączone w obszar Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Atutem tych terenów, których właścicielem jest gmina, poza atrakcyjną lokalizacją, jest dogodny dostęp do wszystkich mediów oraz zwolnienia z podatku. Z każdym rokiem przybywa nowych inwestorów, którzy skorzystali z atrakcyjnej oferty gminy.

Coraz więcej wśród nich podmiotów zagranicznych. Mogą oni korzystać z licznych udogodnień przygotowanych przez gminę.

The Municipality of Stęszew welcomes you Urząd Miejski Gminy Stęszew ul. Poznańska 11 62-060 STĘSZEW tel. +48 61 819 71 20, fax 61 813 42 87

www.steszew.pl

 Stęszew is situated 24 kilometres away from Poznań. It covers an area of 17,522 ha, and has a population of almost 15,000. The proximity of Poznań and a favourable location near the national route no. 5 leading to Wrocław as well as the road no. 32 to Zielona Góra, along with its landscape and infrastructural advantages, make this area very attractive. It owes its beauty to nine lakes and forests, which are partially comprised by the Wielkopolski National Park.  The municipality of Stęszew is rural in character, but the number of new businesses is growing. Single-family housing has been also developing rapidly, which is proof that more and more people find a quiet place to live here.

The Wielkopolski National Park (7,619 ha in area) provides excellent conditions for walking and cycling trips, and also for water tourism on three of the nine lakes. The Wake City, featuring wakeboarding facilities, can be found by the Lake Lipno. Stęszew is also home to cycle routes leading to places of interest, such as the Spring of Żarnowiec with its crystalclear water. Buildings which are interesting because of their architecture, as well as historical religious buildings, can also be visited. The Educational, Natural and Cultural Route, featuring 13 information boards, is also worth experiencing.  The municipality’s attractive location has also provided an impulse for the development of hotel services.  The municipality of Stęszew is not only an area which abounds in tourist attractions, but also an excellent place for investments. The growth of infrastructure started at the beginning of the 1990s. Municipal waterworks and sewage

networks have been continuously expanded. Connecting all the localities of the municipality to the water and sewage network has been a priority. Constant investments resulted also in the construction of two modern wastewater treatment plants.  Among current issues one will always find the repairs of municipal roads (surfaces, pavements, street lamps). In addition, the municipality of Stęszew allocates significant amount of funds annually for refurbishments in schools, for building school playgrounds, sports facilities, computer rooms, etc.  Some of the latest investments include: the construction of Orlik-type football grounds and some smaller football grounds, such as those in Stryków, Modrze, Mirosławki and Jeziorki; creating a pitch for field hockey in Stęszew and erecting a new school building. All the investments are very costly, and the municipality has been trying to take advantage of the opportunities for acquiring additional funds from EU and national sources.  For investors, the municipality of Stęszew offers attractive land in Stryków, which has the status of a special economic zone and is included in the Kostrzyń-Słubice Special Economic Zone. The advantages of the land owned by the municipality include its attractive location, easy access to all the utilities, and tax exemptions. Year by year, new investors appear, who take advantage of the municipality’s attractive offer. The number of foreign businesses has been growing.

They can count on comprehensive assistance provided by the municipality.

29

30

31

32

7/20/2012

9:48 AM

Page 1

Where to go

welcome_kwiecien2012.qxd

Where to go

Where to go

Muzeum Socrealizmu

Muzeum Socrealizmu

PUB’S & CLUBS

GIRASOLE

ALCATRAZ Klub Muzyczny 13/15 Nowowiejskiego St. tel. +48 61 853 28 81 Co wieczór gramy inn¹ muzykê www.alcatraz.pl

27 ¯ydowska St. tel. +48 61 851 37 29 www.girasole.com.pl e-mail: trattoria�girasole.com.pl Otwarte od 12 do ostatniego goœcia. Polecamy kuchniê w³osk¹ i œródziemnomorsk¹

ROOM 55 80/82 Stary Rynek DON PRESTIGE tel. +48 61 855 32 24 RESIDENCE 2 Św.www.room55.pl Marcin St.

tel. +48 61 8590 590 fax. +48 61 8590 591 PUB’S & CLUBS e-mail: reception@donprestige.com RESTAURANTS www.donprestige.com

ALCATRAZ

RESTAURACJA HOTEL NHHOTEL-RESTAURACJA Poznañ

67 DELICJUSZ Œwiêty Marcin St. tel. Trzebaw-Rosnówko +48 61 624 88 00 1 Poznańska St. fax tel. +48 61 6248188 +48GIR 61 810 +48 61 819 52 60 ASOL E08, 01 nhpoznan�nh-hotels.com fax +48 61 819 52 55 27 ¯ydowska St. www.delicjusz.pl www.nh-hotels.com

tel. +48 61 851 37 29 www.girasole.com.pl PIANO BAR PRestaurant IANO Be-mail: AR & Cafe trattoria�girasole.com.pl tel. +48 61 853 28 81 Otwarte RBROWAR estaurant PUB & CaSłodownia feod 12 do ostatniego tel. +48 14 61 853 34 36CoSq. Wolnoœci wieczór gramy inn¹ muzykê goœcia.

Polecamy kuchniê w³osk¹ otw. pn.-pt. tel.11-23 +48 61www.alcatraz.pl 853 34 36 St. S³odownia B42 ROPó³wiejska WARi œródziemnomorsk¹ PUB sob.-niedz. otw.12-23 pn.-pt. 11-23, sob.-niedz. 12-23 tel./fax +48 61 859 65 70 42www.pianobar.poznan.pl Pó³wiejska St. www.tawerna-mykonos.com.pl www.tawerna-mykonos.com.pl ROOM 55 RESTAURACJA HOTEL tel./fax +48 61 859 65 70 www.slodownia.com 80/82 Stary Rynek NH Pozn añ wejście z Dziedziñca Sztuki CA F E B O RD O Lokalizacja: Stary Browar www.pianobar.poznan.pl GIRASOLE tel. +48 61 855 32 24 lub od ul. 67 Kościuszki Œwiêty Marcin St. www.slodownia.com Restauracja-Kawiarnia www.room55.pl 27 ¯ydowska St. tel. +48 61 624 88 00 tel. +48 28 61 851 37 29 ¯ydowska St. Lokalizacja: Stary61Browar THE MEXICAN fax +48 624 88wejœcie 01 www.girasole.com.pl tel. +48 61 851 00 81 19 Kramarska St. (od ul.Wielkiej) z Dziedziñca Sztuki lub od nhpoznan�nh-hotels.com e-mail: trattoria@girasole.com.pl RESTAURANTS +48 61 851 05 36 ul.tel.Koœciuszki Otwarte odwww.cafebordo.com 12 do ostatniego gościa. Polecamy www.nh-hotels.com Uniesienia dla podniebienia w najkuchniê w³osk¹ i śródziemnomorsk¹ www.mexican.pl RESTAURACJA GRECKA piêkniejszym ogrodzie Starówki CHIÑSKAPIANO RESTA URACJA BAR MYKONOS AZALIA Restaurant & Cafe THE MEXIC14 ANWolnoœci Sq. tel. +48 61 853 34 36 34 Œw. Marcin St. mobile B S³o dow 19 Kramarska St. Marketing managers: BR EwaOWA StasiakR –PU 698 805nia 992 Welcome to Poland otw. pn.-pt. 11-23, sob.-niedz. 12-23 tel. +48 61 853 24 42 Translation: Kacper Kozicki (od ul.Wielkiej) ul. Wieniawskiego 5/9, 61-712 Poznań, 42 Pó³wiejska St. www.tawerna-mykonos.com.pl 12 pm-10.30 Associates:open Adam Kaliński, Ewa Stasiak,pm Lidia Wejman, tel./fax +48 61 852 10 06, tel. +48 tel.

61 8617 +48000, 61 851 05 36 tel./fax +48 61 859 65 70 Romuald Ferens, Renata piątkowska-Ratajczak www.azalia.poznan.pl e-mail: miesiecznik@welcometo.poznan.pl CAFE BORDO www.mexican.pl www.pianobar.poznan.pl Correctionchiñski of text: Lidia Wejman Editor-in-chief: Bożena Prusakowska, bprusakowska@post.pl masa¿ www.slodownia.com Restauracja-KawiarniaDTP & Prepress: Agnieszka Jankowska, Elżbieta Zawadzka Director of Marketing: Renata Piątkowska-Ratajczak – mobile 600 45 32 16 28 ¯ydowska St. Lokalizacja: Stary Browar wejœcie tel. +48 61 851 00 81 Redakcja nie odpowiada za treść reklam i artykułów sponsorowanych.

Cena zakupu jednegolub egzemplarza: z Dziedziñca Sztuki od 10,58 zł www.cafebordo.com We do not take responsibility for the kontent of the advertisements and the sponsored articles. ul. Koœciuszki Uniesienia dla podniebienia w naj-

Klub Muzyczny RESTAURAC JA G RECKA RESTAURACJA GRECKA 13/15 MYKONOS Nowowiejskiego St. MYK 14 Wolności Sq.ONOS

Wydawnictwo BESSA tel./fax +48 22 877 33 71 President: Elżbieta Swatowska Vice-President: Bożena Prusakowska THE PUBLISHER OF: Welcome to Warsaw 04- 697 Warsaw, 243 Mrówcza St. tel./fax +48 22 877 33 71 Welcome to Cracow and Małopolska – franczyza 31-503 Cracow, 25A Lubicz St. tel./fax +48 12 421 89 77

www.welcometopoland.net.pl