Living Planet Report 2016 - Soja verhaal

HET VERHAAL ACHTER SOJA 1. De Cerrado, een reusachtig savannegebied in Zuid-Amerika De Cerrado, gelegen tussen de Amazone, het Atlantisch Woud en de Pantanal, bestrijkt meer dan 20 procent van Brazilië en is daarmee het grootste savannegebied in Zuid-Amerika. De Cerrado is één van de rijkste gebieden ter wereld als het gaat om levende wezens: het gebied herbergt 5 procent van alle levende dier- en plantensoorten op aarde en 1 op de 10 Braziliaanse soorten.

Tegelijkertijd is de Cerrado één van de meest bedreigde en over-geëxploiteerde regio’s van de wereld. Dit bosrijke grasland besloeg ooit een gebied dat half zo groot als Europa was. Op dit moment worden de natuurlijke leefgebieden en de rijke biodiversiteit van de Cerrado in een veel hoger tempo verwoest dan het aangrenzende regenwoud. Niet-duurzame landbouwactiviteiten, met name sojaproductie en veehouderij, en de productie van houtskool, vormen nog altijd een ernstige bedreiging voor de biodiversiteit van de Cerrado. (bron: WNF Brazilië; WNF, 2014)

© Tui De Roy - Minden Pictures

HET VERHAAL ACHTER SOJA 2. Ongeveer de helft van de Cerrado verloren gegaan Ongeveer de helft van de savanne- en bosgebieden die de Cerrado oorspronkelijk omvatte, is sinds eind jaren 50 van de vorige eeuw omgezet in landbouwgrond. Met het verlies van deze ecosystemen verdwijnen ook de dieren die ervan afhankelijk zijn en de diensten die de natuur levert, zoals schoon water, opslag van koolstof en gezonde bodems.

Tot de bedreigde diersoorten behoren de jaguar, de manenwolf en de reuzenmiereneter, maar ook vele andere planten en dieren die alleen in de Cerrado voorkomen. Niet alleen kwetsbare ecosystemen en soorten staan onder druk. De vernietiging van het leefgebied bedreigt ook de leefwijze van de inheemse bevolking en andere mensen die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van de bossen, natuurlijke graslanden en savannes. (bron: WNF BraziliĂŤ; WNF, 2014)

Š Scott S. Warren - National Geographic Creative

HET VERHAAL ACHTER SOJA 3. Wereldwijde vraag soja bedreigt de Cerrado Soja is eiwit- en energierijk en als zodanig een belangrijk onderdeel van de wereldwijde voedselvoorziening. Het wordt voornamelijk gebruikt als veevoer en is inmiddels - als gevolg van de stijgende wereldwijde vraag naar vleesproducten - één van de meest verbouwde gewassen ter wereld. Maar aan deze groei zit een prijskaartje. Naarmate de sojaproductie zich uitbreidde, zijn er de afgelopen decennia enorme hoeveelheden bos, savanne en grasland verdwenen. Het gebied in Zuid-Amerika dat voor sojaproductie wordt gebruikt, is gegroeid van 17 miljoen hectare in 1990 tot in totaal 46 miljoen hectare in 2010. Het gaat daarbij voornamelijk om natuur die is omgezet in landbouwgrond.

Naar verwachting zal de sojaproductie alleen maar toenemen, aangezien economische ontwikkeling leidt tot een hogere consumptie van dierlijke eiwitten, met name in opkomende landen en ontwikkelingslanden. De grootste en snelst groeiende importeur van soja is op dit moment China, dat het gewas gebruikt voor veevoer en bakolie. De vleesconsumptie van China neemt in hoog tempo toe en prognoses wijzen op een sterk stijgende groei van de soja-import over een langere periode. Hierdoor komen de Cerrado, de Amazone, de Chaco en andere bedreigde ecosystemen waarschijnlijk nog meer onder druk te staan. (bron: WNF Brazilië; WNF, 2014)

© Alffoto

HET VERHAAL ACHTER SOJA 4. Europese veestapel afhankelijk van soja uit de Cerrado Om aan de vraag naar vlees en zuivelproducten te kunnen voldoen, is de intensieve veehouderij in Europa afhankelijk van soja. Deze wordt grotendeels geïmporteerd uit Zuid-Amerika. Van de in totaal 46 miljoen hectare die in Zuid-Amerika voor sojaproductie in gebruik is, wordt 13 miljoen hectare gebruikt om te voldoen aan de Europese vraag naar soja. Dit staat gelijk aan 90 procent van de totale landbouwgrond van Duitsland. De belangrijkste Europese soja-importeurs zijn landen waar op grote, industriële schaal varkens en kippen worden gefokt.

Op grond van het Europees landbouwbeleid zijn de invoerrechten voor veevoer lager dan voor veel andere landbouwproducten en sojameel kan dan ook relatief goedkoop geïmporteerd worden.

De Europese import van sojabonen vertoonde ook een snelle stijging na de oprichting van de Wereldhandelsorganisatie in 1995, toen veel internationale handelsbelemmeringen werden opgeheven. In de toekomst zal de Europese import vanuit Zuid-Amerika mogelijk toenemen.

Andere factoren die een rol spelen bij de import van soja in Europa zijn de groeiende steun voor biobrandstoffen en de afnemende lokale productie van eiwitrijke gewassen en peulvruchten. (bron: WNF Brazilië; WNF, 2014)

© Tom van Limpt - Hollandse Hoogte - laif

HET VERHAAL ACHTER SOJA 5. Gezonde en duurzame eetgewoonten verminderen druk op natuur De stijgende vleesconsumptie is de belangrijkste oorzaak van de snelle uitbreiding van de sojaproductie. Ongeveer 75 procent van de soja wereldwijd en 93 procent van de soja in Europa wordt gebruikt voor veevoer. De meeste mensen consumeren veel meer soja dan ze denken. Veel mensen denken dat soja vooral door vegetariërs wordt gegeten, echter de gemiddelde Europeaan consumeert 61 kg soja per jaar, merendeels indirect, in de vorm van dierlijke producten zoals kip, varkensvlees, rundvlees en eieren, melk, kaas en yoghurt.

Als landen met hoge inkomens gezonde eetgewoonten zouden aannemen waarbij de consumptie van dierlijke eiwitten in lijn is met de aanbevelingen van voedingsdeskundigen, zou dat de druk op natuurlijke ecosystemen verminderen en de gezondheid van mensen ten goede komen. Deze overgang moet onmiddellijk in gang worden gezet – maar op de korte termijn is het van belang om snel over te schakelen op soja die is geproduceerd zonder dat daarvoor bossen zijn gekapt of andere natuur in landbouwgrond is omgezet. Consumenten van voedingsproducten waarin soja verwerkt is, bepalen via hun voedselkeuze de toekomst van bossen, savannes en graslanden. (bron: WNF Brazilië; WNF, 2014; WNF, 2016)

© Kelly Sillaste - Getty Images