MAGAZINE
Trouwringen
Goudkoorts vernielt de kwetsbare natuur in Suriname
ZOMER
2013
– p. 12 ik hou van holland
Nederlandse natuur is een trekpleister voor vogels en vissen – p. 16 Onbereikbare liefde
Obstakels hinderen reuzenpanda’s op vrijersvoeten – p. 24
liefde
Je ha ben rte t m nd ijn ief
Inhoud
p. 36 Vijftig jaar geleden werkten het Wereld Natuur Fonds en Indonesië samen aan de bescherming van de Javaanse neushoorn. Een oude liefde die niet is gaan roesten: de twee werken nog steeds samen.
In deze Panda brengen wij een ode aan de liefde. Aan oude liefde, echte liefde en onbereikbare liefde. En aan hartstocht, innige relaties en casanova’s. Leve de liefde!
cover MAGAZINE
TrOuwringen
Goudkoorts vernielt de kwetsbare natuur in Suriname
ZOMER
2013
– p. 12 ik hOu van hOlland
Nederlandse natuur is een trekpleister voor vogels en vissen – p. 16 Onbereikbare liefde
Obstakels hinderen reuzenpanda’s op vrijersvoeten – p. 24
Beeld: Istock
liefde
Panda2.indd 1
2 Panda
23-04-13 16:11
p. 24
Uitgave: Wereld Natuur Fonds,
Voor panda’s met vlinders in hun buik is het vinden van een partner geen sinecure.
Bewerkingen, Halle
Artikelen uit Panda mogen
cover Witte pelikanen leven in Noord-
ZeistWereld Natuur Fonds, Zeist Uitgave:
Druk: Roto Smeets, Weert Druk: Roto Smeets, Weert
schriftelijke Artikelenuitsluitend uit Panda na mogen uitsluitend
Giraffen tonen hun genegenen MiddenAmerika. Tijdens de
Concept & realisatie: Concept & realisatie: Label,Label, Arnhem
Papier: Panda wordt gedrukt op Papier: Panda wordt gedrukt
toestemming vooraf van hetvan na schriftelijke toestemming vooraf
heidtrek onder meer broeddoor hetengeven tussen overwin-
Arnhem Artdirection/vormgeving: Ykes
opSatimat SatimatGreen, Green,een eenFSCFSC®-
Wereld Natuur Fonds te Zeist het Wereld Natuur Fonds te Zeist en met
van kusjes. Vooral moeders die in de tergebied strijken ze neer
werk,Artdirection/vormgeving: Amsterdam; Label, Arnhem
gecertificeerde papiersoort. gecertificeerde papiersoort.
en met bronvermelding wordenHet bronvermelding worden overgenomen.
hun voedselrijke kleintje kussen, zijn een Mississippi.
Ykeswerk, Amsterdam Drukwerkbegeleiding:
bekend fenomeen. Foto: Annie Griffiths Belt/
Drukwerkbegeleiding: Graphic, Leusden
Foto:National GandeeGeographic Vasan/Getty Stock
Graphic,Willem Leusden Lithografie: Grafische
Images
Lithografie: Willem Grafische Bewerkingen, Halle
overgenomen. Het Panda-logo is Panda-logo is een beschermd beeldmerk. een beschermd beeldmerk.
De Odzala-Circle werd opgericht door vijf families, uit liefde voor Odzala Nationaal Park en zijn bewoners, zoals de gorilla.
Harmonie 06 Het delen van eten levert geen strijd op bij bonobo’s
p. 34
Afrodisiacum 08 Vermeende lustopwekkers bevatten vaak ingrediënten uit de natuur
giftig goud
Lieve donateur, In deze nieuwe Panda vol liefelijke klanken, Willen we u voor uw steun bedanken. Uw hulp doet alle planten en dieren veel goed, Want hiermee gaan zij een mooie toekomst tegemoet. Liefs van het Wereld Natuur Fonds Wijbren Landman, bioloog van Dierenpark Emmen over liefde en dieren: ‘Papegaaien delen jaren achtereen hun leven met een vaste partner.’
p.32 Ik je vin lie d f
Actueel Post 04 P.05
Berichten Nieuws vanaan hetenWereld van hetNatuur Wereld Fonds, aFonds. Natuur cties voor donateurs en wetenswaardigh eden over klimaat en natuur.
Expert Actueel P.14 05, 11, 31
Theunis Nieuws Piersma van het Wereld is hoogleraar Natuur Dierecologie. Fonds, actiesHij voor doet donateurs al jaren onderzoek en wetenswaardigheden naar de trekroutes over van klimaat vogels. en natuur.
Deresultaten dupe p.2419
Trouwringen: symbool van liefde, maar hoe zit het met het milieu?
12
Versieren 14 Er zijn heel wat casanova’s in het dierenrijk
Ik hou van holland 16 De Nederlandse natuur is internationaal van belang
verstrengeld 20 Mensen lopen hand in hand, olifanten met hun slurven verstrengeld
Grenzeloze liefde
22
Het Wereld Natuur Fonds heeft een innige band met WWF-kantoren wereldwijd
lokroepen 26 Tijdens de paartijd maken veel dieren een kenmerkend geluid
ongewone liefde
28
In het dierenrijk komen bijzondere koppels voor
DeResultaten reuzenmiereneter van en nieuws en de over orang-oetan campagneslijden van het onder Wereld ons consumptiegedrag. Natuur Fonds.
Mens info en 39 trek p.26 NietInformatie alleen dieren overtrekken, het ookWereld mensen.Natuur En datFonds. doen ze al eeuwen. Op zoek naar vruchtbare grond en een betere toekomst.
Panda 3
Post Mail direct naar het Wereld Natuur Fonds via
Earth Hour (1) Ik vind Earth Hour een prima initiatief, omdat het goed is om stil te staan bij onnodig energiegebruik en het beperken van CO2-uitstoot. Maar wat ik wel jammer vind, is dat er tijdens dit uur activiteiten worden georganiseerd die niet duurzaam zijn. Het zou fijn zijn als jullie in het vervolg tijdens deze bewustwordingsactiviteiten echt nadenken over het probleem in plaats van een symbolische daad te stellen. Peter van Orselen
Earth Hour (2) Heeft Earth Hour echt geholpen? Hoe zien jullie dat? Brigitte Koopman (via Facebook)
Beeld: telefoniste: WNF, dak: Shootmedia
WNF: Ons doel met Earth Hour is om samen een krachtig signaal af te geven door een eenvoudige actie. Een uur het licht uitdoen bespaart natuurlijk energie, maar het directe effect van dat ene uurtje is relatief beperkt. Earth Hour is het zichtbare signaal dat we wereldwijd een niet te
negeren oproep doen. De echte maatregelen moeten we nemen als het licht weer aan is. Overigens, doordat meer mensen kiezen voor zuinige spaar- en led-lampen verbruiken we juist met verlichting steeds minder stroom en zal de directe energiebesparing tijdens Earth Hour beperkter zijn. En ook dat is juist een positief signaal!
een besparing op. Door veroudering van de panelen zullen deze na 25 jaar nog ongeveer 81 procent van het oorspronkelijke vermogen leveren. Ik ben zeker vóór het gebruik van duurzame energie. Maar als je daar dan iets over schrijft, moet je wel zorgen dat het geheel klopt met de werkelijkheid. John Snaterse, Uden
Zonne-energie
WNF: Er zijn veel factoren die de terugverdientijd bepalen. Eneco maakt hierin haar eigen keuzes en aannames. Zo rekent Eneco voor de zonnepanelen en de installatie een wat hogere prijs dan het marktgemiddelde, zodat u niet voor verrassingen komt te staan. In het artikel zijn we uitgegaan van de gemiddelde marktprijs van panelen, omvormer, bekabeling en standaard installatiewerkzaamheden. Ook hebben we een gemiddelde gekozen met optimale hellingshoek op het zuiden. U merkt terecht op dat de panelen jaarlijks iets achteruitgaan. Deze opbrengstdaling is gemiddeld echter maximaal 0,7 procent per jaar, terwijl de energieprijsstijging de afgelopen tien jaar beduidend hoger lag.
In het maartnummer van Panda las ik over de voordelen van zonnepanelen. Na het lezen heb ik op de website van Eneco de mogelijkheden voor mijn eigen woning bekeken en moet ik concluderen dat de voordelen in het artikel een beetje té positief worden voorgesteld. Zo wordt gezegd dat de aanschaf van de panelen zich na ongeveer negen jaar terugverdient en dat ze daarna nog zo’n twintig jaar geld opleveren. Op de website van Eneco wordt echter gesproken over een terugverdientijd van twaalf tot vijftien jaar, een heel verschil dus. De levensduur wordt gesteld op 25 tot 30 jaar, dus na vijftien jaar leveren de panelen nog hoogstens vijftien jaar
Schrijf of bel ons! Hebt u een vraag of een opmerking? Wij hebben graag contact met onze lezers, dus laat het ons weten! Schrijf of bel ons, of reageer via Facebook, Twitter of Hyves. U krijgt altijd snel een antwoord.
Wereld Natuur Fonds Postbus 7, 3700 AA Zeist 0800-1962 info@wwf.nl www.facebook.com/wereldnatuurfonds www.twitter.com/wNFnederland wnf.hyves.nl
Van papier naar digitaal
Hebt u een smartphone? Dan kunt u met de gratis Layar-app een digitale laag in deze Panda ontdekken.
Download de Layar-app op uw Android of iPhone. 4 Panda
Zoek naar pagina’s met het Layarlogo. Deze bevatten extra informatie.
Open de Layar-app en druk op ‘Tap to view’.
De extra informatie laadt nu in. Veel plezier!
WNF-Photo Award Zijn uw kinderen op zoek naar een leuke tijdsbesteding in de zomervakantie? En zijn ze in de leeftijd van 6 tot 18 jaar? Dan vinden ze een foto maken van een wild dier voor de WNF-Photo Award vast leuk! Inzenden kan van 14 juni t/m 17 september via rangerclub.nl en lifeguard.wnf.nl. Een professionele jury selecteert de veertig mooiste opnames, die allemaal vanaf 10 november in het Museon hangen. Bij de opening van de expositie worden ook de winnaars bekendgemaakt. Op de genoemde sites is meer informatie te vinden.
Handel in illegaal hout verboden
Bekijk foto’s van Earth Hour via
Het Wereld Natuur Fonds heeft er tien jaar voor moeten strijden, maar het is gelukt:
sinds 3 maart is de handel in illegaal hout in heel Europa verboden. Het WNF is zeer tevreden met dit verbod, maar maakt zich zorgen over de handhaving van de wet, in ons land een taak van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). De NVWA beschikt over weinig middelen en heeft aangekondigd dat ze bij overtreding van de wet voorlopig alleen wil waarschuwen. Onaanvaardbaar, vindt het WNF. Daarnaast valt de handel in illegaal hout, in afwachting van een nieuwe Wet natuurbescherming, voorlopig onder de Flora- en faunawet. Hierdoor mag bij strafrechtelijk onderzoek geen gebruik worden gemaakt van bijzondere opsporingsbevoegdheden. Juist bij deze complexe handelsketens zijn deze bevoegdheden nodig omdat de handel vaak binnen criminele netwerken plaatsvindt. Hierdoor is de kans groot dat de illegale handel doorgaat. Beeld: Earth Hour: Leonie Hulsman, hout: iStock, Andre Kuipers: WNF, panda: WNF, theater & boom: Efteling
actueel
op=op Nog enkele kaarten beschikbaar!
Komt u ook op 26 mei?
Bijna is het zover: de bijzondere WNF-dag op zondag 26 mei in de Efteling. Speciaal voor u als trouwe donateur, om u te bedanken voor uw steun. Want uw bijdrage maakt het ons mogelijk om ons werk te doen, elke dag weer.
Ochtendprogramma Bent u geïnteresseerd in een presentatie van astronaut en WNF-ambassadeur André Kuipers? Hebt u een dringende vraag aan de directeur van het WNF? Of kunt u wel wat fotografie-inspiratie gebruiken van natuurfotograaf en WNF-ambassadeur Frans Lanting? Dan bent u van harte welkom bij ons gratis ochtendprogramma, van 9.00 tot 13.00 uur in het theater bij de Efteling (niet in het park zelf).
Nederland in het donker Zaterdag 23 maart om 20.30 uur gingen in heel Nederland weer veel lampen een uur uit vanwege Earth Hour. Het was de achtste editie en het evenement was wederom erg succesvol. In totaal deden ruim 27.000 Nederlanders, 100 gemeenten en 430 bedrijven mee. In het hele land werden evenementen georganiseerd. In Rotterdam vond op het dak van het gloednieuwe gebouw ‘De Rotterdam’ het Earth Hour Roofconcert plaats. Tijdens het concert vertelde WNF-ambassadeur André Kuipers over zijn ruimtereis. 3FM-dj Giel Beelen verzorgde de muziek. Earth Hour is een initiatief van het WNF. Jaarlijks geven wereldwijd miljoenen mensen met het doven van de lichten aan dat we zuinig moeten omgaan met onze natuur.
Bestel nu uw kaarten:
www.wnf.nl/wnfdag
Familieprogramma Komt u met (klein)kinderen? Dan heten we u graag welkom bij het speciale familieprogramma. Vanaf 11.00 uur ontvangen wij u op het plein van het Efteling Theater, waar André Kuipers u begroet. Ook kunnen de kinderen vragen stellen aan natuurbeschermers, geschminkt worden, jeugdclubs ontmoeten en mooie natuurfoto’s bekijken. Vanaf 12.00 uur gaan de deuren van de Efteling voor u open. Per Eftelingticket krijgt u maar liefst € 15,- korting! (Een dagticket kost aan de kassa normaal €34,50.)
Thuis ‘s ochtends meekijken? Wilt u graag bij het ochtendprogramma aanwezig zijn, maar bent u niet in de gelegenheid te komen? Volg het programma dan live via www.wnf.nl/wnfdag Hopelijk tot ziens op 26 mei in de Efteling! Panda 5
Liefde
Vergeleken met andere diersoorten zijn bonobo’s liever voor elkaar.
Beeld: Christian Ziegler
harmonie
Bonobo’s zijn de hippies van het dierenrijk. Ruzies komen zelden voor en eten wordt zonder strijd onder elkaar verdeeld. Om hun sociale netwerk uit te breiden, delen de apen ook voedsel met bonobo’s buiten de groep.
Panda 7
Liefde
Veel middelen die een verhoogde potentie beloven, bevatten ingrediënten uit de natuur.
Afrodisiacum
Liefde uit een potje Al eeuwenlang maken mensen gebruik van middelen die beloven lustgevoelens aan te wakkeren en het liefdesspel te bevorderen. De werking ervan is maar zelden wetenschappelijk bewezen. Beeld: Dick Poelen
Erect Wat: Gif van de Braziliaanse zwerfspin Waarom: De Braziliaanse zwerfspin is de dodelijkste spin ter wereld. Zijn beet is binnen een uur dodelijk als er geen tegengif wordt toegediend. Wetenschappers onderzochten het gif nadat overlevenden van de spinnenbeet vertelden dat hun seksleven flink was verbeterd. Ze ontdekten dat het gif erectiestoornissen kan verhelpen. Feit of fabel: Feit
Tickling powder Wat: Spaanse vlieg Waarom: Spaanse vlieg wordt gemaakt van gemalen gedroogde Spaanse vlieg, een kever met een wel heel misleidende naam. Het dier bestaat voor een klein deel uit de stof cantharidine, dat lustopwekkend zou zijn. Uit onderzoek blijkt echter dat cantharidine een giftige stof is die urinewegen irriteert. Vrouwen krijgen hierdoor een jeukend gevoel en mannen een erectie. Bij een te hoge dosis kan Spaanse vlieg ernstige maag- en nierproblemen veroorzaken die zelfs dodelijk kunnen zijn. Feit of fabel: Hoewel mannen vaak een erectie krijgen na het gebruik van Spaanse vlieg, is het geen afrodisiacum; het krijgen van een erectie is een gevaarlijke bijwerking.
Sexy bear Wat: Galblaas van de beer Waarom: Aan berengal wordt al eeuwen een geneeskrachtige werking toegeschreven. Het zou ontstekingsremmend werken en schijnt het libido te stimuleren. Hoewel gal chemisch nagemaakt kan worden, is de vraag naar ‘echte’ gal hoog. In Azië zijn berenboerderijen waar de dieren in kleine hokjes leven. Dagelijks wordt met een katheter gal bij ze afgetapt. Feit of fabel: Er is geen wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat berengal het libido verhoogt of ontstekingsremmend werkt. 8 Panda
Lees meer over de wildlife crime-campagne of doneer rechtstreeks via
Het woord ‘afrodisiacum’ is afgeleid van Aphrodite. Zij was in de Griekse mythologie de godin van de liefde, het genot, de vruchtbaarheid en de schoonheid.
Oyster extract Wat: Oester Waarom: De oester is een van de bekendste afrodisiaca. Dit weekdier bevat een grote hoeveelheid zink, dat de aanmaak van sperma en testosteron zou bevorderen. Volgens de verhalen at Casanova dagelijks minstens vijftig oesters om de liefde te kunnen bedrijven. Feit of fabel: De potentieverhogende werking van oesters is nooit bewezen.
Passion potion Wat: Tijgerpenis Waarom: Veel Aziaten zien geslachtsdelen van dieren als lustopwekkers. Gedroogde tijgerpenis of een soepje getrokken van de penis van een tijger wordt beschouwd als potentieverhogend. Feit of fabel: Fabel
Stimulation wood Wat: Yohimbe Waarom: De Yohimbe is een boom die van oorsprong uit West-Afrika komt. Uit de binnenkant van de bast wordt Yohimbine gewonnen. Door dit bestanddeel zetten bloedvaten uit, wordt de bloeddruk verlaagd en het zenuwstelsel geprikkeld. Het is een van de weinige afrodisiaca waarvan de werking wetenschappelijk is bewezen. Feit of fabel: Feit
Horn(y) love Wat: Hoorn van een neushoorn Waarom: Neushoorns staan erom bekend dat ze de daad soms langer dan een uur volhouden. Tel daarbij de hardheid van de hoorn op en het verhaal dat gemalen neushoornhoorn potentieverhogend werkt, is geboren. In Vietnam gebruiken rijke, succesvolle mensen het dure afrodisiacum ook omdat het ze status geeft. Feit of fabel: Fabel
Stop wildlife crime
Het toenemende gebruik van dierlijk materiaal voor onder andere lustopwekkende doeleinden leidt ertoe dat sommige bedreigde dieren massaal worden gestroopt. Het gebruik van deze middelen is vaak diepgeworteld in de culturen en tradities van verschillende volkeren, waardoor het lastig is mensen met feiten te overtuigen. Om dit soort praktijken en illegale handel in dieren en planten tegen te gaan, voert het Wereld Natuur Fonds campagne tegen wildlife crime. Steun het actieprogramma tegen wildlife crime van het WNF en doneer. www.wnf.nl/wildlifecrime
www.wnf.nl/donatie Panda 9
Advertentie
Blader door het boek via
Absoluut het meest unieke WNF-fotoboek ooit! GR ATIS
bij een gift van € 39,95 of meer!
‘Levende planeet’ toont een selectie van de meest treffende natuuropnames, gemaakt door vrienden van het Wereld Natuur Fonds. Een fotoboek waarin onze gezamenlijke liefde voor de natuur, in al haar vormen, met prachtige beelden tot uitdrukking komt. Dit unieke fotoboek ontvangt u gratis bij een gift van € 39,95 of meer. Gebruik de antwoordkaart hiernaast of ga naar www.wnf.nl/levendeplaneet. Frans Lanting, wereldwijd gerenommeerd natuurfotograaf en WNF-ambassadeur: “Ik hoop dat dit boek veel mensen inspireert om de soms machtige maar ook zo kwetsbare natuur te blijven beschermen, dat vele mensen geraakt worden door de prachtige foto’s en dat iedereen er zijn of haar liefde voor de natuur in herkent. Samen geven we de aarde door!”
Ruim 200 pagina’s met meer dan 180 foto’s van Frans Lanting, Humberto Tan, André Kuipers en vele anderen Kijk voor een bladerversie van het boek op www.wnf.nl/levendeplaneet
Steun ons werk! Geef € 39,95 of meer en ontvang ‘Levende Planeet’
Er is een wereld te winnen.
EEN WITTE NOORDPOOL VOL LEVEN WNF.NL/WINDEWERELD
‘Er is een wereld te winnen.’ Dat is de slogan van de nieuwe WNF-campagne die in juni van start gaat. De campagne en een nieuwe commercial laten zien dat klimaatverandering de toekomst van mens en natuur serieus bedreigt. En dat we zeeën vol prachtig koraal, onmisbare diersoorten en gezonde leefgebieden kunnen verliezen als we geen maatregelen nemen om klimaatverandering tegen te gaan. Zoals het gebruik van schone energie, het tegengaan van ontbossing en het verminderen van ons energieverbruik.
actueel Bekijk de trailer van ‘Africa’ via
Beeld: wereld te winnen: WNF, cites: Leonie Hulsman, rebellen: Rouelle Umali/Xinhua Press/Corbis, familie: Ruurd Dankloff, Africa: BBC
CITES succesvol voor haaien De laatste dag van de CITES-conferentie is medio maart succesvol afgesloten: de haringhaai, de oceanische witpunthaai en de hamerhaai kunnen rekenen op een betere bescherming! Het besluit betekent dat deze haaiensoorten en enkele roggensoorten alleen nog maar met een vergunning mogen worden geëxporteerd. Wetenschappers beoordelen continu of er nog vergunningen kunnen worden verleend. Het CITES-besluit komt niks te vroeg. Uit onderzoek blijkt dat jaarlijks naar schatting 100 miljoen haaien worden gedood om hun vlees en vinnen. Sinds vorige eeuw zijn de haringhaaipopulaties in de Noordoostelijke Atlantische Oceaan met 94 procent gedaald! Het Wereld Natuur Fonds dringt al jaren aan op regulering van de internationale handel en is blij met deze historische beslissing. Voor olifanten werd besloten dat China, Kenia, Maleisië, de Filippijnen, Thailand, Oeganda, Tanzania en Vietnam actieplannen moeten opstellen om stroperij en ivoorhandel tegen te gaan. Met Vietnam en Mozambique werd afgesproken dat zij de bescherming van neushoorns gaan verbeteren.
I ❤ Bamboeclub De drie kinderen van de familie Moers zijn alle drie jeugdlid van het Wereld Natuur Fonds. Moeder Jacqueline vertelt over een Vriendjesdag en waarom zoon Floris (6) Bamboekid is. Jacqueline: “Toen in 2005 de WNF-Bamboeclub werd opgericht, heb ik mijn oudste zoon Lucas direct aangemeld. Daarna werd ook Wouter lid en nu is onze jongste zoon Floris Bamboekid. Het afgelopen jaar zijn we met het gezin naar de Vriendjesdag van de Bamboeclub geweest. Het was superleuk! Floris werd geschminkt als panter, mocht op de foto met grote dierenknuffels en kreeg een leuke PipaPanda-tas. Ons hele gezin heeft genoten van deze prachtige, gezellige dag!”
Rebellen stropen olifanten
Uit onderzoek van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties blijkt dat de beruchte Oegandese rebellenleider Joseph Kony zijn soldaten opdracht heeft gegeven olifanten te doden in de bossen van Centraal-Afrika.
Mensen die Kony’s leger – Lord’s Resistance Army (LRA) – zijn ontvlucht, hebben getuigd dat de rebellen olifanten afschoten en hun slagtanden verwijderden. Het ivoor werd door onbekende personen met helikopters opgepikt. De rebellen kregen er rantsoen voor terug. Bas Huijbrechts, medewerker van WWFCentraal-Afrika: ‘Het lijkt erop dat Kony zijn terroristische praktijken financiert door te handelen in ivoor.’
Ingesproken door David At tenborough
Beleef Afrika De BBC-serie ‘Africa’ laat in vijf afleveringen de schoonheid van Afrika zien Zeven uur genieten van een continent vol bijzondere dieren en indrukwekkende natuurgebieden. ‘Africa’ staat borg voor een adembenemende natuurbelevenis. De box bevat veel extra’s, waaronder informatie over het WNF en de strijd die het voert tegen stroperij van olifanten en neushoorns. Benieuwd naar ‘Africa’? Bestel de documentaire via www.wnf.nl/africa. De dvd kost € 39,95, de blu-ray € 44,95. Per verkochte box komt € 22,- ten goede aan het natuurbeschermingswerk van het WNF.
www.bamboeclub.nl Panda 11
Liefde
Gouden trouwringen zijn een symbool van liefde, maar ze veroorzaken ook grote milieuschade.
Liefdeloos
Giftig goud
Steeds meer mensen zoeken in het Amazonegebied naar goud. Beschermde natuur wordt vernield en kwik komt in de voedselketen. Hoe goudkoorts de natuur vergiftigt.
B
Tekst: Suzanne Visser Illustratie: Leonie Bos
rownsberg Natuur Park is in Suriname al generaties lang geliefd. Dit tropisch regenwoud herbergt kletterende watervallen, reusachtige bomen en enorme groene varens. De bloemen geven het gebied kleur, net als de vele vlinders. Hier, aan de voet van de prachtige watervallen, komen de bewoners van Paramaribo op adem en maken buitenlandse toeristen kennis met de natuur die het land rijk is. Bij zonsopkomst brullen de apen in de wouden op de berghellingen. De drukte van de stad lijkt even heel ver weg. Vanwege zijn buitengewone natuur is Brownsberg Natuur Park al meer dan veertig jaar een officieel beschermd gebied. Met steun van het Wereld Natuur Fonds werd het park tussen 1998 en 2006 geschikt gemaakt voor ecotoerisme. Des te schokkender was het om in 2012 op luchtfoto’s te zien dat grote delen van het park zijn verwoest. Ook is het water van het verderop gelegen 12 Panda
Brokopondo-stuwmeer vervuild door kwik. De oorzaak? Goudkoorts.
El Dorado
De Brownsberg is onderdeel van een 1,7 miljard jaar oude geologische formatie, het Guianaschild. Van de voet van de Andes naar het noorden van het Amazonegebied lopen zogeheten greenstone belts, bodemformaties van vulkanische oorsprong die onder andere rijk zijn aan goud. In de loop van vele millennia zijn die goudaders langzaam omhooggeduwd. Dat er in de Zuid-Amerikaanse bodem goud zit, is al eeuwenlang bekend. Toen Christoffel Columbus eind vijftiende eeuw voet aan wal zette, stond hij tegenover indianen die rijkelijk met goud waren behangen. Het edelmetaal was belangrijk in hun cultuur en religie. Maar bij de Europese veroveraars wekte het vooral hebzucht op. Ze begonnen een lange, vergeefse zoektocht naar El Dorado, de mythische stad van goud. In de daaropvolgende eeuwen bleef goud een rol spelen in Zuid-Amerika. Toch was
het lange tijd geen economische factor van betekenis: daarvoor was het te lastig te vinden en te delven. De goudwinning had wel effecten op de samenleving. Zo ontstond in Brazilië een goudzoekers-subcultuur met veel criminaliteit, prostitutie en geweld, vergelijkbaar met die tijdens de goudkoorts in het Wilde Westen, eind negentiende eeuw. Vanaf de jaren zeventig trad de Braziliaanse overheid steeds harder op en vertrokken veel van de zogeheten garimpeiros naar omringende landen, waar ze zich veelal illegaal vestigden. Rond de millenniumwisseling waren goudzoekers in veel Amazonelanden een gevestigde bevolkingsgroep geworden.
Crisis
En toen brak de financiële crisis uit. Van een gewoon beleggingsobject veranderde goud in een veilige haven voor vertwijfelde beleggers. De goudprijs vervijfvoudigde: van minder dan 300 Amerikaanse dollars per troy ounce* in 2002 naar meer dan 1.500 in 2012. Voor de Amazonelanden, die de illegale goudwinning ineens zagen uitgroeien tot hun
belangrijkste inkomstenbron, was dit een economische kans waar ze al lang op zaten te wachten. Van Bolivia tot Colombia, Brazilië, Ecuador, de Guianas (bestaande uit Guyana, Suriname en Frans-Guiana), Peru en Venezuela: overal laaide de goudkoorts op. De illegale goudzoekers profiteerden van de gestegen prijzen. Maar ook de arme, lokale bevolking zag eindelijk een snelle uitweg uit de armoede. Voor 100 dollar per persoon schaften ze massaal een simpele goudzoekersuitrusting aan en trokken erop uit.
Giftig kwik
Het is vooral deze ‘kleinschalige’ goudwinning die momenteel enorme schade aan het Amazonegebied toebrengt. Het probleem zit in de giftige stoffen die nodig zijn om het goud los te maken uit de bodem. In de industriële goudwinning wordt cyanide gebruikt; een gevaarlijke en zeer giftige stof, die echter in gesloten systemen wordt gebruikt, wat verspreiding in het milieu grotendeels voorkomt. De kleine goudzoekers daarentegen gebruiken het giftige kwik. Dat is niet alleen voor henzelf ongezond (het veroorzaakt hersen- en nierletsel, geheugenverlies en spraakproblemen), het komt via lucht, bodem en water ook in de voedselketen terecht. Tests in het Surinaamse Brokopondoreservoir hebben aangetoond dat het kwikgehalte daar tot viermaal hoger is dan de internationaal toegestane 0,05 mg/kg. Ook in de vissen en het sediment is kwik gevonden. Een ander probleem is dat al deze gelukszoekers zich aan natuurbescherming weinig gelegen laten liggen. Nationaal park of niet, er wordt gretig naar goud gezocht. Waar vroeger natuur te zien was, staan nu illegale nederzettingen in een roodbruin maanlandschap vol grote kraters. En de goudzoekers zijn moeilijk weg te krijgen. De Surinaamse overheid houdt al sinds het eind van de jaren negentig regelmatig ‘schoonveegacties’ in het Brownsberg Natuur Park. In april 2012 werden met steun van het WNF nog honderden goudzoekers het park uitgezet. Maar met een omweg komen ze gewoon weer terug. En dan gaat de goudwinning in het
Amazonegebied ook nog eens gepaard met criminaliteit. Veel illegaal goud wordt elders ‘witgewassen’ en gewelddadige conflicten tussen goudzoekers en inheemse stammen zijn geen uitzondering. Slavernij komt eveneens voor.
Duurzaam
Ook al is goudwinning niet de enige vorm van kleinschalige mijnbouw op de wereld, het is wel de meest schadelijke, blijkt uit een rapport van het internationale Wereld Natuur Fonds en het mijnbouwconsultancybureau Estelle Levin Ltd. Maar streven naar een algeheel verbod in het Amazonegebied
Wereld Natuur Fonds heeft een ingang om deze goudzoekers te stimuleren om minder schadelijk te werken. WWF-Guianas heeft al tien jaar ervaring met dergelijke bewustwordingscampagnes en voorlichting over alternatieve technieken. Daarnaast ondersteunt het Wereld Natuur Fonds initiatieven op het gebied van traceerbaarheid en duurzaamheid van productieketens. Zo bestaat er in Frans Guyana inmiddels een systeem waarmee de herkomst van goud van de mijn tot aan de juwelier kan worden gevolgd. Ook in Colombia (zie kader) bestaat een dergelijk systeem. De toekomst van de goudwinning in Zuid-
Waar vroeger natuur te zien was, staan nu illegale nederzettingen in een roodbruin maanlandschap vol grote kraters heeft weinig zin. Daarvoor is goudwinning te sterk verweven met de Zuid-Amerikaanse cultuur en te belangrijk voor de opkomende Zuid-Amerikaanse economieën. Effectiever is het om met regeringen, bevolking en industrie in de regio te werken aan verantwoorde productie. Dat gebeurt allereerst door zonering: het aanwijzen van gebieden waar wel en geen goudwinning mag plaatsvinden, in combinatie met strikte handhaving. Zo heeft WWF-Guianas eraan bijgedragen dat rond de Brownsberg vier gebieden zijn aangewezen waar 800 lokale (legale!) goudzoekers mogen werken. De kwetsbaarste natuur blijft buiten schot en het
Amerika hangt mede af van wat de rest van de wereld doet. Een recent VN-verdrag tegen het gebruik van kwik in de mijnbouw is een stap voorwaarts. Meer dan 140 landen hebben er half januari hun steun aan gegeven. Maar vervolgens moet het natuurlijk wel worden uitgevoerd. En zolang de wereld zich nog nauwelijks afvraagt of het goud van de gouden trouwringen in de winkel wel legaal is verkregen, is echt verantwoorde goudwinning nog ver weg.
* Troy ounce is de gewichtsmaat voor edelmetaal. Eén troy ounce weegt ruim 31 gram.
Groen goud
Oro Verde (Groen Goud) is het eerste keurmerk ter wereld voor verantwoord goud en platina. Het is een initiatief van de Colombiaanse gemeenschappen Tadó en Condoto in de Choco Darien en wordt onder andere gesteund door WWF-Colombia. Circa 700 kleinschalige goudzoekers doen mee. In ruil voor betere prijzen werken zij met meer verantwoorde technieken en beschermen zo 4.500 hectare tropisch regenwoud. Er zijn nog wel obstakels te overwinnen op het gebied van regelgeving, bureaucratie en concurrentie van illegale goudzoekers en andere partijen. Ook is het programma niet gemakkelijk te kopiëren naar andere regio’s, omdat goudzoekers overal weer anders georganiseerd zijn.
Panda 13
Liefde
Dieren hebben allerlei manieren om elkaar het hof te maken.
Versieren
1 Beeld: Stephen Dalton/NHPA 1
Parfum
De geurstof die een nachtpauwoogvrouw verspreidt, heeft een grote aantrekkingskracht op de mannetjes uit de wijde omgeving. De anten-
nes van de mannelijke vlinders zijn afgestemd op deze stof. Van enkele moleculen krijgen ze al vlinders in de buik.
Casanova’s
3 Beeld: James Warwick/NHPA
Een serenade, een verleidelijk geurtje of een onweerstaanbaar uiterlijk. Niks menselijks is dieren vreemd als het gaat om de kunst van het verleiden. Tekst: Geert-Jan Roebers 2
Rammen
Tijdens de gevechten die de mannelijke dikhoornschapen in de bronsttijd voeren, kijken de vrouwtjes toe hoe de rivalen met de koppen tegen elkaar rammen. Urenlang klinken de klappen door de Rocky Moun-
2 Beeld: Sumio Harada/Fotonatura
14 Panda
tains. De uiteindelijke winnaar gaat er vandoor met een hele schare fans, waarmee hij stuk voor stuk mag paren. Dankzij schokbrekers in zijn schedel heeft hij geen last van hoofdpijn.
3
Woningbouwer
Een complete woning is een indrukwekkend huwelijksgeschenk. Zeker zo’n kunstig geweven nest als dit. Alleen is bij maskerwevers het aanbod op de woningmarkt groter dan de vraag. De vrouwtjes kunnen kiezen uit een boom vol. De uitverkoren bouwer mag als beloning met haar paren. Daarna begint hij snel weer aan een nieuw bouwproject.
4 Beeld: Gerard de Hoog/Fotonatura
Bekijk enkele paringsrituelen via
Beeld: Doug Allan/NHPA 5
5
Bellenblazer
De klapmuts is een noordelijke zeehond met een merkwaardig verleidingsritueel. Hij heeft een rekbaar vlies in zijn neus waarvan hij een grote, rode ballon kan blazen. Heel opwindend, volgens het vrouwtje …
4
Hapje
Om zijn vrouwtje te behagen en zijn kunde als kostwinner te tonen, brengt het bijeneter-mannetje zijn vriendin bijen en andere insecten. Zij laat zich op haar beurt als een kind voeren. Als ze is verzadigd, kan er worden gepaard.
6 Beeld: Tim Fitzharris/Mindenpictures 6
Dansen
Dansen werkt aanstekelijk. Dat geldt zeker voor kleine flamingo’s. Deze sierlijke vogels broeden met duizenden bij elkaar bij ondiepe meren. Net als veel andere vogels baltsen beide partners om in de stemming te komen, maar anders dan bij de meeste vogels doen deze flamingo’s dat met honderden tegelijk. Als één stel begint, volgen de buren dit voorbeeld. Binnen de kortste keren staat de halve kolonie te dansen.
7
7 Beeld: Doug Wechsler/Naturepl
Golflengte
De roep van de mannetjes van de coqui-kikker bestaat uit twee tonen: een laag ‘ko’ en een hoog ‘kie’. Het gehoor van de vrouwtjes is afgestemd op de hoge frequentie. Voor hen klinkt die toon aanlokkelijk. De mannen nemen alleen de laagste golflengte waar; een geluid dat voor hen niet opwindend klinkt. Panda 15
Liefde
De Nederlandse natuur is van levensbelang voor trekvissen en trekvogels. We moeten haar daarom liefdevol behandelen.
Zorgzaam
Ik hou van Holland … … dat kleine landje aan de zee. Met vogels en vissen, die trekken met wind en water mee. Maar om een trekpleister te blijven voor vissen en vogels, moeten we wel goed omgaan met de Nederlandse natuur.
M
Tekst: Suzanne Heuts Beeld: tegels: Yke Bartels, molen: Hollandsouvenirshop.nl
et tienduizenden tegelijk landen de kanoeten in de Waddenzee, op weg van hun broedgebied aan de Noordelijke IJszee naar hun overwinterplek in Afrika. Dit eerste deel van hun reis is zo’n 4.000 kilometer lang, een afstand die ze in één ruk vliegen. Het wad biedt ze de broodnodige brandstof voor het vervolg van de reis: hier vullen ze hun buik met kleine schelpdieren en komen ze weer op krachten. De kanoet is een van de vele trekvogels die tijdens hun lange vlucht bijtanken in het waddengebied. Het Nederlands grondgebied is voor wadtrekvogels van grote waarde. Het omvat 20 procent van de Europese intergetijdengebieden: gebieden die droogvallen bij eb en overstromen bij vloed. Het grote aaneengesloten gebied is voor wadtrekvogels de ideale plek om te foerageren. Bijtanken en verder vliegen: ons waddengebied is het Schiphol voor vogels.
Levensbelangrijke delta Niet alleen voor trekvogels is Nederland van levensbelang, ook voor trekvissen. Grote Europese rivieren, de Maas, Rijn, Schelde en Eems, monden uit in de zee rond Nederland. Dat levert ons een delta op, een voedselrijk gebied dat dienst kan doen als leefgebied voor onder meer de bijna uitgestorven Atlantische steur. Trekvissen als de zalm en paling gaan hier de rivieren op en bereiken vanuit Nederland een groot deel van Europa. Een natuurlijke 16 Panda
rivierdelta met zoet-zoutovergangen, getijdenverschillen en een open verbinding naar zee is voor deze vissen cruciaal.
Goed beheer Het Wereld Natuur Fonds vindt dat we trots mogen zijn op de waardevolle natuurgebieden die Nederland rijk is. Daarom draagt het zijn steentje bij aan het behoud van belangrijke natuur in Nederland. Centraal hierbij staat de vraag hoe over land en water verbindingen tussen natuurgebieden kunnen worden gelegd om een basis te vormen voor een gezond ecologisch systeem, met plek voor mensen én duurzame economische activiteiten. Goed beheer van zowel de Waddenzee als de Nederlandse delta is van internationaal belang. Het houdt niet alleen de Nederlandse gebieden gezond voor trekvogels en trekvissen, maar zorgt ook voor het behoud van de natuur elders in de wereld. Want als vissen niet meer vanuit de Noordzee via de grote rivieren naar de rest van Europa kunnen trekken, beïnvloedt dat dierenpopulaties – en ecosystemen in het algemeen – in bijvoorbeeld Duitsland. En als we de Waddenzee niet goed beheren, is er minder voedsel voor trekvogels en dat heeft direct gevolgen voor de populatie. Maar ook anderszins is natuurbescherming in Nederland internationaal van belang. Zo zet het WNF zich in de delta van de Rijn en de Maas in voor het herstel van de echte deltanatuur, zoals schorren en slikken in brak water. Daarmee is dit WNF-project een voorbeeld voor de vele dichtbevolkte deltagebieden wereldwijd. Zodat ze ook dáár kunnen zeggen: ik hou van Holland.
Panda 17
onze partners
Het vergroenen van de economie is een noodzakelijke stap om onze kostbare natuur te beschermen. Daarom werkt het Wereld Natuur Fonds samen met bedrijven die door hun marktomvang in staat zijn grondstofmarkten of energieintensieve sectoren in beweging te brengen. De partners zijn voorloper op het gebied van duurzaamheid of hebben de ambitie dat te worden.
Samen het beste voor de natuur Albert Heijn en het Wereld Natuur Fonds (WNF) zijn een samenwerking aangegaan, waarbij Albert Heijn de ambitie heeft om in 2015 alle eigen merk producten op een duurzamere manier te produceren. Het WNF helpt deze doelstelling te realiseren. Duurzamer produceren, hoe werkt dat? Samen hebben Albert Heijn en WNF afspraken gemaakt. Want voor ieder product is een andere stap nodig. Zo zorgt Albert Heijn ervoor dat er eind 2013 alleen nog duurzaam geproduceerde palmolie in eigen merk producten verwerkt wordt. Deze palmolie wordt geproduceerd zonder dat daar waardevolle bossen voor
verdwijnen. Beter voor het regenwoud, en dus voor de orang-oetan. Zo kunt u met een gerust hart producten als de AH Huismerk margarine en koekjes eten. Een ander voorbeeld? Albert Heijn producten gemaakt van papier zijn straks voorzien van een FSC keurmerk. Dat garandeert dat u AH toiletpapier koopt dat gemaakt is van hout afkomstig uit een verantwoord bos. Waar rekening wordt gehouden met de mensen en dieren die
van het bos afhankelijk zijn. En al een tijd werkt Albert Heijn samen met WNF aan de verduurzaming van het visschap. Dit zorgt ervoor dat u steeds meer AH puur&eerlijk vis producten in het schap vindt met een MSC of ASC keurmerk. Niet alleen beter voor de natuur onder water, maar het zorgt er ook voor dat u in de toekomst van vis kunt blijven genieten.
Zo beschermen we samen de natuur. Gewoon bij uw dagelijkse boodschappen. Kijk op www.wnf.nl/ah voor meer informatie over deze samenwerking.
2131889_adv_AH-WNF_205x198.indd 1
Het Wereld Natuur Fonds werkt al jaren samen met Albert Heijn aan het verduurzamen van de visserij en de viskweek. Sinds oktober 2012 hebben Albert Heijn en het WNF de samenwerking verder uitgebreid naar de grondstoffen palmolie, soja, hout en papier.
18 Panda
05-04-13 10:03
PARTNERS IN HET VERDUURZAMEN VAN GRONDSTOFKETENS
Beeld: Rangeractie: Rob Doolaard, ijsbeer: Peter Ewins/WWF-Canon, Cites: Christiaan van der Hoeven/WWF, Schildpad: Jürgen Freund/WWF-Canon
Waar blijft uw euro? Natuurbescherming buitenland: 61 cent Natuurbescherming Nederland: 2 cent Voorlichting en educatie: 17 cent
Eigen fondsenwerving: 14 cent Beheer en administratie: 5 cent Overige fondsenwerving: 1 cent
Campagneresultaten Bekijk meer resultaten via
WNF-Rangeractie – maart 2013
Arctic Home – januari 2013
wnf-Rangeractie van start
Een veilig thuis voor ijsberen
Begin maart ging de WNF-Rangeractie ‘Stop de stropers, red de neushoorn!’ vliegend van start. Maar liefst
De Arctic Home-campagne die WWF samen met CocaCola sinds januari in 17 Europese landen voert, heeft – mede dankzij u – tot nu toe ruim € 1.030.000,- opgeleverd. De opbrengst wordt besteed aan het creëren van
1.700 WNF-Rangers, vriendjes en ouders waren aanwezig bij het aftrapevenement in Dierenpark Emmen. Tijdens het evenement verhuisden de WNF-Rangers symbolisch een ‘levensechte’ neushoorn binnen de dierentuin. Ook buiten het dierenpark ging de actie goed van start. Veel kinderen hebben een actiepakket aangevraagd en zetten zich in om stropers een halt toe te roepen. Een hoopvol begin van de WNF-Rangeractie 2013! De actieperiode is bijna ten einde. In de volgende Panda leest u meer over de resultaten.
een veilige leefomgeving voor de ijsbeer, wetenschappelijk onderzoek, het verminderen van conflicten tussen mensen en ijsberen en het organiseren van een ijsbeertop om zo de schijnwerpers te richten op de ijsbeer en de problemen waarvoor hij staat.De Arctic Home-campagne loopt nog tot eind mei. Wilt u meer weten of doneren?
thailanD neemt maatregelen
Samenwerkingsverband opgericht
Tijdens de opening van de CITES-conferentie op 3 maart in Bangkok (zie pag. 11) verklaarde de Thaise premier Shinawatra dat Thailand maatregelen zal nemen om de handel in ivoor te beëindigen. Het is de
www. arctichome.nl
In Maleisië is onlangs een samenwerkingsverband opgericht tussen lokale autoriteiten, ondernemers, WWF-Maleisië en andere goededoelenorganisaties.
eerste keer dat de Thaise regering dit publiekelijk uitspreekt. Deze stap kwam nadat bijna 1,6 miljoen WNF- en Avaaz-supporters er via een petitie bij de premier op hebben aangedrongen een eind te maken aan de ivoorhandel. Avaaz is een actiesite waarop mensen petities over allerlei onderwerpen kunnen tekenen (zie www.avaaz.org).
Doel: het nog beter beschermen van de zeeschildpad en zijn leefgebied in Semporna (Borneo, Maleisië). Om dit te bereiken worden diverse activiteiten uitgebreid, waaronder: • het invoeren van structurele patrouilles op legstranden om nesten te beschermen; • het zenderen van schildpadden om meer te weten te komen over de leefwijze van de zeeschildpad; • het uitvoeren van bewustwordingsprogramma’s.
Wildlife crime – november 2012
Red een ei – juni 2012 Panda 19
liefde
Ook olifanten tonen openlijk genegenheid voor elkaar.
Beeld: Anup Shah
affectie
Met hun slurfjes innig verstrengeld lopen deze Afrikaanse olifantjes door Masai Mara Nationaal Park in Kenia. Daarmee geven ze aan dat ze elkaar mogen. Mensen lopen hand in hand, olifanten slurf in slurf.
20 Panda
Panda 21
Liefde
Het Wereld Natuur Fonds heeft een innige band met WWFkantoren wereldwijd.
Werkrelatie
Grenzeloze liefde Kantoren in meer dan negentig landen, allemaal bemand door lokale mensen. Dat is de succesfactor van het internationale netwerk van het Wereld Natuur Fonds. Tekst: Mandy Vinkenvleugel Illustraties: Rob Kemerink
K
wetsbare natuur die moet worden beschermd, vind je overal ter wereld. Niet zo gek dus dat het internationale Wereld Natuur Fonds is gevestigd in bijna honderd landen. Wat het WWF-netwerk uniek maakt, is dat de kantoren bijna allemaal worden gerund door lokale mensen. Dat werkt prettig en snel, omdat zij het land en de gebruiken kennen. Zij voelen de samenleving aan, bezitten het fingerspitzengef端hl en weten precies hoe ze situaties wel en vooral ook niet moeten aanpakken. Daarbij komt dat lokale mensen weten waar dieren foerageren, wanneer dieren rivieren oversteken, waar ze paren, enzovoort. Ze weten dus ook precies welke natuurgebieden beschermd moeten worden.
Samenwerken Alle WWF-kantoren hebben nauw contact met elkaar. Ze helpen elkaar, winnen advies in en voorzien elkaar 22 Panda
van informatie. Dat geldt ook voor het Nederlandse Wereld Natuur Fonds, dat met sommige kantoren een speciale band heeft. Deze kantoren voeren projecten uit die door het WNF financieel worden ondersteund. Indien gevraagd, wordt er ook andere hulp aangeboden. Zo ondersteunt het WNF projecten van onder andere WWF-Rusland. Dat kantoor is financieel nog wel afhankelijk van het WNF, maar werkt inmiddels heel zelfstandig. Het contact behelst vooral het op de hoogte houden van vorderingen. Met WWF-Zambia ziet de samenwerking er heel anders uit. Het kantoor staat (nog) niet op eigen benen en wordt intensief begeleid bij het opzetten en uitvoeren van projecten. Daarnaast probeert het Nederlandse Wereld Natuur Fonds samen met het kantoor de fondsenwerving op gang te krijgen, zodat het in de toekomst minder afhankelijk is van de steun van andere WWF-kantoren.
Typisch Kameroen Hoe je elkaar de hand schudt, geeft aan hoe de band is met elkaar. Ken je elkaar niet zo goed, dan schud je elkaar ‘gewoon’ de hand. Heb je al wel een goede relatie met elkaar opgebouwd, dan begroet je elkaar met een snap. Hierbij geef je elkaar de hand, en laat je deze handeling Het is heel gebruikelijk om ’s ochtends overgaan in een harde ‘klik’, die je al je collega’s persoonlijk te begroeten. maakt met je duim en wijsvinger. Een luide snap is de bevestiging Mannen schudden elkaar de hand, dames geven twee zoenen. van een goede relatie.
Typisch china
Langdurige relaties zijn belangrijk voor Chinezen, omdat ze zorgen voor vertrouwen en stabiliteit. Chinezen zijn dan ook erg loyaal naar hun werkrelaties. Snelle wisselingen van contactpersonen doen de relatie geen goed.
Wat en hoe je eet, bepaalt hoe er tegen je wordt aangekeken. Vooral kennis van regionale gerechten is belangrijk. Vind je iets heel lekker, weet je de naam van het gerecht én eet je het smakelijk op? Dan hoor je er helemaal bij!
Advies kan soms opgevat worden als kritiek. Vind je het niet fijn als een chauffeur de hele dag rijdt? Geef dan niet het advies om na twee uur een kwartier te stoppen. Zeg liever dat je het leuk zou vinden om zelf ook een stuk te rijden.
Zoveel wereldwijde kantoren, zoveel nationaliteiten waarmee je moet samenwerken. En elk land heeft zijn eigen regels en omgangsvormen.
Gastvrijheid betekent voor Chinezen: je gast bij de hand nemen en ervoor zorgen dat elke ochtend, middag en avond is ingevuld. Als gast hoef je niks te doen, alles is voor je geregeld. Even een uurtje vrije tijd zit er helaas meestal ook niet in. Als Chinezen op bezoek gaan bij hun buitenlandse relaties, verwachten ze ook een vol programma.
Eten is belangrijk voor Chinezen. Het opbouwen van een relatie gaat gepaard met vaak en lang dineren.
Zaken bespreken als je met een groep aan het eten bent, is uit den boze! Het gezamenlijke diner heeft slechts één doel: de onderlinge band versterken. Als je al een goede relatie hebt met iemand, dan kun je tijdens een éénop-één-diner wel zaken bespreken.
Chinezen houden ervan om het glas te heffen en proosten regelmatig op een avond. Elke toost is ook echt een toost op iets: een behaald succes, een goede bijeenkomst, een persoon, enzovoort.
Tafelschikking is heel belangrijk in China. Waar je zit, geeft aan hoe belangrijk je bent. Zelf ergens gaan zitten, is niet gewenst. Wachten tot iemand je een plaats wijst wel.
Panda 23
liefde
Tekst: Regina Zoeter Beeld: twee panda’s & etende panda: Steve Bloom, hek & planten: WWF, panda in boom: Bernard de Wetter/WWF-Canon
Panda’s met vlinders in hun buik stuiten tijdens hun zoektocht naar een partner op allerlei obstakels.
Onbereikbaar
Vrijer
Elk jaar tussen maart en mei broeit het in het bamboebos. Dan is de paartijd en doen de reuzenpanda’s de grootste moeite om een partner te vinden.
I
n het dichte bos ritselt het als de mannetjespanda resoluut naar een boom loopt. Hij wrijft zijn staart en billen over de boomstam om zo zijn geurklieren te activeren. De geur die achterblijft op de stam moet een vrouwtje lokken. De boom is met zorg uitgekozen: hij staat in de buurt van looproutes van panda’s, de bast is niet te ruw en ook de omvang van de boom staat de mannetjespanda aan. Hij is al anderhalve maand actief op zoek naar een partner, maar zijn zoektocht is tot nu toe geen succes. Wat de panda niet weet, is dat de kans op nageslacht klein is. Sowieso is een vrouwtjespanda slechts één tot drie dagen per jaar vruchtbaar, dus de timing moet goed zijn. Een veel groter probleem is echter dat het leefgebied van reuzenpanda’s in Zuidwest-China is uiteengevallen in tientallen kleinere gebieden, waardoor gewillige vrouwtjes en paarlustige mannetjes elkaar vaak niet kunnen bereiken. De versnippering is onder meer het gevolg van de aanleg van forest farms binnen de reservaten. Dat zijn houtvesterijen waar
24 Panda
bomen worden geplant en geoogst. Om deze farms staan hekken met prikkeldraad, een onoverkomelijke barrière voor de panda. De aanwezigheid van steden en de aanleg van onder meer wegen, stuwmeren en spoorlijnen vormen eveneens enorme sta-in-de-weg’s voor een gezond liefdesleven. Het Wereld Natuur Fonds in China probeert verdere versnippering te voorkomen en versnipperde leefgebieden (weer) met elkaar te verbinden. Op dit moment maakt het voor de Chinese overheid een handboek over de aanleg van ecoducten. De informatie hierin is gebaseerd op veldwerk in China zelf, op goede voorbeelden uit een Europese en Amerikaanse handleiding en op een bezoek van de Chinezen aan bestaande ecoducten en wildpassages-inaanbouw in Nederland. Andere manieren waarop het WNF de leefgebieden met elkaar wil verbinden, zijn het aanleggen van corridors en het verwijderen van hekken. Uiteindelijk moeten alle inspanningen van het WNF er onder meer voor zorgen dat de reuzenpanda’s zonder barrières op liefdespad kunnen gaan.
Corridors aanleggen Wat een spaghettisliert deed in de beroemde tekenfilm ‘Lady en de Vagebond’, doet bamboe voor de panda: de dieren knagen zich als het ware naar elkaar toe. Om ontmoetingen tussen panda’s te stimuleren, legt het Wereld Natuur Fonds bamboecorridors aan. De corridors verbinden versnipperd geraakte leefgebieden met elkaar. Deze oplossing heeft veel tijd nodig, panda’s zijn van nature wat sloom en gaan niet zo snel naar een nieuwe omgeving. Vorig jaar dook een filmpje op van een panda die gebruik maakte van een corridor-in-aanleg. Dat deze corridor panda’s trekt, is hoopgevend voor de toekomst.
Bekijk het filmpje van de panda rond de corridor via
Hoe gaat het met de panda? Eind 2011 startte de Chinese overheid met de vierde nationale pandatelling. Tijdens de telling, die nog tot begin 2014 duurt, bekijken onderzoekers hoe de panda en zijn leefgebied ervoor staan. De eerste telling vond plaats in 1988. Die wees uit dat er toen ongeveer 1.000 panda’s waren.
Bij de vorige telling (uit 2004) stond het aantal op 1.600 reuzenpanda’s in het wild. Onderzoekers verwachten dat het aantal nu nog verder is gestegen.
Hekken verwijderen De hekken rondom de forest farms worden verwijderd. De opbrengst van de WNF-Rangeractie ‘Samen los voor een pandabos’ in 2012 heeft het verwijderen van de hekken een flinke impuls gegeven. Twee onthekkingsprojecten zijn inmiddels afgerond. In een derde project wordt nog volop gewerkt aan het
verwijderen van hekken. In totaal is er al 14,4 kilometer hek weg (3.500 paaltjes en 101 kilometer prikkeldraad) en daardoor is meer dan 5.644 hectare bos weer met elkaar verbonden. De lokale bevolking verkoopt waxinelichthouders in de vorm van een panda, die zij maken van het omgesmolten prikkeldraad.
verdere versnippering Voorkomen Verdere versnippering van leefgebieden van de panda probeert het Wereld Natuur Fonds te voorkomen. Onder meer door met de Chinese overheid in gesprek te blijven. Zo staat op dit moment de aanleg van een hogesnelheidslijn gepland. En hoewel dit geen garantie geeft, probeert de Chinese overheid dankzij lobby van het WNF bij de aanleg van de spoorlijn rekening te houden met de panda’s. Panda 25
Liefde
Veel dieren laten in de paartijd een kenmerkend geluid horen.
Lokroep
Ta Kèkó ra aa Ûûh In de paartijd maken sommige dieren flink herrie. De meest uiteenlopende lokroepen zijn hier fonetisch weergegeven. Benieuwd hoe ze klinken? Beluister de lokroepen via layar of op www.wnf.nl/pandamagazine Tekst: Geert-Jan Roebers, illustraties: Yke Bartels
De meeste hagedissen zijn zwijgzaam, de gekko verleidt echter met luide stem.
brrreekkeek Het indrukwekkende gebrul van een edelhert klinkt kilometers ver.
Dankzij een opgevouwen luchtpijp draagt de lokroep van de trompetkraanvogel ver.
De opblaasbare keel of wangen van kikkers werken als versterker en verleiden vrouwtjes op afstand.
Beeld: Shootmedia
Rorrrr RorrrrrR
In de paartijd produceert een alligator een bromtoon die zijn hele lijf én het omringende water doet trillen.
26 Panda
Beluister de geluiden via
Tijdens de paring kreunt en steunt een landschildpad zonder gĂŞne.
Sommige vissen, zoals meervallen, maken in de paaitijd knorrende of knarsende geluiden.
Spechten zoeken in de paartijd een goed klinkende tak om naar elkaar te roffelen.
Friet friet friet
NOK NOK NOK
Door zijn vleugels over elkaar te wrijven laat de krekel-man een subtiel getsjirp horen en vraagt zo aandacht van het vrouwtje.
Pjoewoewie Om een partner te lokken, zet de bultrug een serenade in.
Panda 27
liefde
Liefde laat zich niet leiden, ook niet in het dierenrijk. En dat kan ongewone koppels opleveren.
bijzonder stel
28 Panda
Beeld: Adri de Visser
Bekijk meer foto’s via
Een sprookje ... Er was eens een leeuwin die in Queen Elizabeth Nationaal Park (Oeganda) een kob (soort antilope) doodde. Het jong van de kob bleef alleen achter. Niet bang voor een mogelijk naderende dood rende het jong naar de leeuwin, waar het tussen haar poten wat probeerde te drinken. De leeuwin wist niet wat het aan moest met het kalf; kalf en leeuwin drentelden drie kwartier om elkaar heen. Tot de leeuwin een ranger in een auto aan hoorde komen. Ze pakte het kalf bij het nekvel en droeg het, alsof het haar baby was, naar een rustige plek. Daar bloeide de ontluikende liefde verder op. Heel lang was dit bijzondere stel niet samen. Nog dezelfde dag werd de kob opgegeten door een andere leeuwin.
Panda 29
Advertentie
Je huis wordt een jungle! MET DE KIDS- EN JONGERENCLUBS VAN HET WERELD NATUUR FONDS Speciaal voor kinderen: de speelse WNF-Bamboeclub (3-6 jaar), de avontuurlijke WNF-Rangerclub (6-12 jaar) en WNF-LifeGuard (12-18 jaar) met uitdagende missies. Bij een lidmaatschap hoort een eigen clubblad, een leuk welkomstcadeau en een bonnenboekje voor gratis toegang (of korting) bij de leukste dierentuinen en attractieparken. Een mooi cadeau voor kind en natuur! Meer weten? Kijk op wnf.nl/kinderen.
Vrijblijvend kennismaken? Vraag een gratis clubblad aan via de losse antwoordkaart hiernaast.
Tonijnen gezenderd Het Wereld Natuur Fonds onderzoekt samen met het Filippijnse Bureau voor Visserij het foerageer- en voortplantingsgedrag van geelvintonijnen. Zestien volwassen tonijnen krijgen een zender die belangrijke data – zoals watertemperatuur, diepte en lichtintensiteit – verzamelt. Doel is om te achterhalen welke gebieden cruciaal zijn voor de overbeviste geelvintonijn en die kennis als argument te gebruiken om zeegebieden een beschermde status te geven.
actueel Bekijk meer activiteiten van vrijwilligers via
Evenementen van WNF-vrijwilligers De komende maanden zijn vrijwilligers van het Wereld Natuur Fonds weer door het hele land te vinden met leuke evenementen.
18 mei 10.00 uur, Dorpshuis de Furs, Lage Vuursche WNF-Walkathon 2013 Beeld: tonijn, groente, maan, verrekijker, kinder doedag, buitenspeeldag, bijen: istock, gezin: Ruurd Dankloff, flamingo: Martin Harvey?WWF-Canon, wandelen, peuterfestival: WNF
WNF-Regioteam Gooi & Vechtstreek
20 mei 11.00 uur, Schouwburg Tilburg Peuterfestival met PipaPanda (2+) WNF-Regioteam Midden-Brabant
25 mei Emmen Vergeten groente
WNF-Regioteam Assen & Emmen
31 mei 19.30 - 21.00 uur, Kennedylaan 33, Nieuwkoop Avondwandeling (aanmelden verplicht)
Wetlands beschermd Vier belangrijke waterrijke gebieden op Curaçao hebben sinds medio februari een beschermde status. Een van de ‘vers’ beschermde wetlands is het zuidelijk gelegen Rif St Marie met de zoutpannen van Jan Kok. In de directe omgeving hiervan leven de beschermde Caribische flamingo en verschillende andere watervogels. Aan de ruige noordkant van het eiland heeft zo’n twintig kilometer waterrijke natuur een beschermde status gekregen. Zeldzame zeeschildpadden leggen hier elk jaar hun eieren. De andere beschermde wetlands zijn het noordelijk van Willemstad gelegen Muizenberg, en Sint-Michiel aan de zuidkant van het eiland.
WNF-Regioteam Meer & Bollenstreek
1 juni 14.00 uur, De Schaapskooi Schoonrewoerd Vogelwacht Schoonrewoerd
I ❤ Rangerclub
2 juni 13.00 - 18.00 uur, Cultuurpark De Hout, Alkmaar Kinder doe-dag
De drie kinderen van de familie Moers zijn alle drie jeugdlid van het Wereld Natuur Fonds. Wouter (10) is WNF-Ranger en vertelt over zijn deelname aan Rangeracties.
WNF-Regioteam Rivierenland
WNF-Regioteam Noord-Holland
12 juni 14.00 uur, Jongerencentrum Ammo, Vianen Buitenspeeldag WNF-Regioteam Rivierenland
15 juni Emmen Bijen en insecten
Wouter: “Ik heb meegedaan aan de Rangeracties voor de tijger en de gorilla. Dat vond ik heel spannend: ik belde aan bij mensen die ik niet kende en vroeg dan of ze wilden meedoen. Dat heb ik ook bij familie en vrienden gedaan. Omdat ik zoveel geld had verzameld voor de tijger en de gorilla kreeg ik aan het eind van de acties een beloning. Dat vond ik heel leuk.”
WNF-Regioteam Assen & Emmen
12-16 aug 14.00-16.00 uur, De Kroezehof, Assen 30e natuurspelweek WNF-Regioteam Assen & Emmen
Meer informatie en activiteiten vindt u op internet. www.wnf.nl/activiteiten www.rangerclub.nl Panda 31
Liefde
Eeuwige trouw, homoseksualiteit en overspel: relaties zijn in het dierenrijk heel divers.
Tekst: Rik Nijland, Beeld: Frank Ruiter
Dierenliefde
‘Overlevingsdrang wint van romantiek’
Hebben vlinders ook wel eens vlinders is hun buik? Is er romantiek in het dierenrijk of draait alles om voortplanting? Bioloog Wijbren Landman volgt al bijna dertig jaar het liefdesleven van de dieren in Dierenpark Emmen. Voelen dieren liefde? “Dat is een lastige vraag. Ook bij mensen is moeilijk vast te stellen wat liefde precies is. Dieren kennen in elk geval wel de behoefte zich voort te planten. Anders zouden ze gedoemd zijn uit te sterven.”
beperken tot de paartijd? En dan is het ook nog eens een vluggertje. Zo gek is dat trouwens niet. Voor veel dieren is de paring een riskant moment: je zit vast, en als prooidier ben je dan dus extra kwetsbaar. Hoe korter de daad, hoe groter de overlevingskans.”
aanbieden voor de paring, óók als die andere baviaan van hetzelfde geslacht is. Bij bonobo’s speelt seks zelfs een grote rol bij de vorming van een band binnen de groep. Alle dieren paren met elkaar, een soort bevestiging: wij behoren tot één groep.”
Is het dan lust die dieren tot voortplanting drijft? “Bij dolfijnen en sommige apen speelt dat zeker een rol, maar er moet ook een andere drang zijn. Ik kan me bijvoorbeeld niet voorstellen dat herten veel lol aan seks beleven. Waarom zouden ze zich anders
Is voortplanting de enige drijfveer om seks te hebben? “Bij apen is de paring ook een vorm van communicatie. Als er bij de bavianen een conflict is, vermijden ze agressief gedrag door het achterlijf naar een dominant dier toe te draaien. Ze doen alsof ze zich
Zijn alleen apen niet kieskeurig in hun partnerkeuze of geldt dat voor alle dieren? “Sommige dieren zijn echt wel kieskeurig. In Emmen hebben we bijvoorbeeld twee gezonde tijgers die elkaar om de een of andere reden seksueel niet zien zitten. Een
32 Panda
Bekijk een aflevering van het Ranger Dierenjournaal via
Het WNF en Dierenpark Emmen
Dierenpark Emmen werkt nauw samen met het Wereld Natuur Fonds. Zo wordt het Ranger Dierenjournaal – elke werkdag om 12.00 uur te zien op Disney XD – er opgenomen. Wijbren Landman checkt of alle teksten voor het programma biologisch correct zijn. Begin maart vond in de dierentuin de aftrap plaats van de WNF-Rangeractie ‘Stop de stropers, red de neushoorn!’.
vlindervrouwtje daarentegen zendt een sekslokstof uit, en paart vervolgens met de eerste de beste soortgenoot die daarop reageert. Bij leeuwen heb je meestal twee of drie mannetjes, vaak broers, die de troep aanvoeren. De eerste die een krolse leeuwin ontdekt, mag met haar paren. Maar er zijn in het dierenrijk ook heel veeleisende vrouwtjes die alleen genoegen nemen met het mooiste, gezondste of sterkste mannetje. Zo moeten de mannelijke wevervogels zich eerst bewijzen met een ingenieus gevlochten nest. Eigenlijk zijn relaties in het dierenrijk heel variabel. We hebben hier
drie jaar lang een homoseksueel stel maraboes gehad: twee vrouwtjes die geen pogingen tot paring deden, maar wel samen op een nest zaten. Bij maraboes is degene met wie je je nest deelt, je partner. Deze vrouwtjes keken ook niet om naar een mannetje dat in de buurt zat. Tot er nog een man bij kwam: toen werden ze weer hetero.”
Zijn dieren eigenlijk trouw? “Er zijn dieren die jaren achtereen het leven delen met een vaste partner, zoals papegaaien. Ook gibbons staan erom bekend dat het trouwe dieren zijn. Jarenlang verzorgen
de apen samen hun jongen en zingen ze een liefdesduet om de paarvorming te bekrachtigen. Maar uit onderzoek blijkt dat ook bij gibbons de romantiek vervaagt en dat ze uiteindelijk helemaal niet zo monogaam zijn … Overspel komt in het dierenrijk op grote schaal voor. Heerst er voedselschaarste, dan paart het vrouwtje van de rosse franjepoot bijvoorbeeld ook met de buurman. Zij hoopt dat hij dan een handje helpt bij het voeren van de jongen; die kunnen immers ook zijn nageslacht zijn. In het dierenrijk wint de overlevingsdrang het uiteindelijk altijd van de romantiek.” Panda 33
Liefde
Dankzij zogenoemde Circles zijn natuurlief hebbers betrokken bij specifieke projecten van het WNF.
Toegewijd
Verliefd op Een kring van bevriende families richtte in 2011 de Odzala-Circle op. Samen met het Wereld Natuur Fonds zetten zij zich in om de natuur te behouden in Odzala Nationaal Park in Congo-Brazzavile, Centraal-Afrika. rp
in Ngaga-do zinnen op bezoek ge lerc Ci le ke En
Jaap (links) en Arent ’s ochtends vroeg in het kamp
“Toen Jaap en ik met mensen van het Wereld Natuur Fonds het park voor de eerste keer bezochten, dreven we om zes uur ‘s morgens in een uitgeholde boomstam, een pirogue, de rivier af. We zagen ijsvogels en olifanten, hoorden en zagen apen in bomen, keken naar Afrikaanse zeearenden. Al die dierengeluiden. Dat is zo rijk, zo mooi. Dit gebied moet blijven bestaan.” Arent Fock
Odzala-Circle
De Odzala-Circle is in 2011 opgericht door vijf Nederlandse families. Zij steunen het natuurbeschermingswerk in het park niet alleen financieel, maar zetten ook hun netwerk en bestuurlijke ervaring in. Pragmatisch meedenken met de parkbeheerders, noemen Jaap Winter en Arent Fock het, gezinsleden van twee families uit de Circle.
Tekst: Maaike Kuyvenhoven, beeld: Arent Fock, Jaap Winter
34 Panda
Welkomstgetrompetter van
een tevreden olifant
“Odzala is een nationaal park, maar dat betekent niet dat er geen bedreigingen zijn. Het park staat erg onder druk van stroperij door de plaatselijke bevolking. Vooral bosolifanten leggen het loodje. De mensen stropen om te overleven, maar er zijn andere manieren om geld te verdienen: ecoguard worden in antistroperijpatrouilles of ecologische lodges bouwen en exploiteren ... Als we met elkaar Odzala op een duurzame manier toegankelijk maken, groeit er een andere bron van inkomsten.” Arent Fock
Bekijk een video over de samenwerking met African Parks Network via
Odzala Nationaal Park
Zilverrug Neptuno
“In de zomer van 2012 bezochten mijn vrouw en ik met Julius, een van onze zoons, en een ander gezin uit de Circle het park. Vroeg in de ochtend observeerden we gorilla’s. We zagen hoe zo’n groep met elkaar omgaat. Hoe de zilverrug, de grote mannelijke leider, zich op een gegeven moment laat gelden en bepaalt wat er wordt gedaan. En hoe de jeugd met fruit en noten een wit voetje bij de zilverrug probeert te halen. Ongelofelijk indrukwekkend. Julius gaat nu na zijn eindexamen een opleiding tot Field Guide volgen in het Zuid-Afrikaanse Krugerpark.” Jaap Winter
Odzala-Kokoua Nationaal Park is 13.500 km² groot en ligt in het noordwesten van de republiek CongoBrazzaville. Het gebied, al in 1935 bestempeld tot nationaal park, is een van de belangrijkste leefgebieden van bosolifanten en westelijke laaglandgorilla’s. Het park herbergt zeventig dorpen waar een handvol tot een paar duizend mensen wonen. Odzala wordt beheerd door African Parks Network, dat wordt gesteund door het Wereld Natuur Fonds. African Parks is een non-profitorganisatie die samenwerkt met Afrikaanse regeringen en deze ondersteunt bij het herstel, het beheer en de financiering van nationale parken en andere beschermde gebieden in Afrika.
ODZALA-KOKOUA NATIONAAL PARK
CongoBrazzaville
Gorilla’s in Ngaga, aan de rand van Odzala Nationaal Park
“Ik vind de Circle een geweldige manier om onze kinderen te laten ontdekken waarom het zo belangrijk is je in te zetten voor natuurgebieden als dit. En welke dilemma’s er spelen als het gaat om natuurbehoud en levensonderhoud van de lokale bevolking.” Jaap Winter
Samen een c
irc
le opricht ‘Investeren in en de natuur’ of het structureel geven va samen doen m n grote giften kunt u et bijvoorbeeld vrienden of fa dersteun met milie. Onelkaar een proj ect van het W Fonds en richt ereld Natuur op die manier uw eigen Circ actief betrokke le op. U wordt n bij het natu urbeschermin het WNF, zoda gswerk van t u het projec t optimaal be Wilt u ook een leeft! Circle opricht en ? Het Wereld Fonds denkt gr Natuur aag met u mee over de mogel Voor meer info ijkheden. rmatie kunt u contact opne Tineke Floor: men met tfloor@wwf.n l of 030-693 7321.
uit een ander Julius met Milan en Sam (twee zoons Mbomo, in het Circle-gezin) na een partijtje voetbal in zuiden van het park Panda 35
Liefde
Het Wereld Natuur Fonds en IndonesiĂŤ hebben al meer dan vijftig jaar een bijzondere band.
Innig
Een van de eerste projecten die het Nederlandse Wereld Natuur Fonds net na zijn oprichting in 1962 steunde, werd uitgevoerd in IndonesiĂŤ. Sinds die tijd werken het WNF en het Aziatische land veel samen. De gezamenlijke passie voor de natuur zorgt voor een sterke band. Tekst: Jocelyn Vreugdenhil, beeld: Hengki Koentjoro
Oude liefde roest niet
36 Panda
H
et eerste contact tussen het Wereld Natuur Fonds en Indonesië werd in 1962 gelegd door prins Bernhard, de eerste president van het internationale en het Nederlandse Wereld Natuur Fonds. Hij had gehoord over een project in het natuurreservaat Ujung Kulon op Java, waar de ernstig bedreigde Javaanse neushoorn leefde. Op aanraden van de prins steunde het WNF het project en werkte samen met de Indonesische overheid aan de bescherming van het dier. Het succes van deze eerste gezamenlijke actie is nog steeds merkbaar: terwijl in Vietnam in 2010 de laatste, daar levende Javaanse neushoorn door stropers werd gedood, is de neushoornpopulatie (na een toename) de laatste jaren op Java stabiel gebleven. Helaas is de populatie op Java nog steeds niet veilig.
Partners Het onderlinge contact is sinds dit eerste project alleen maar hechter geworden. En leidde midden jaren negentig tot de oprichting van een eigen nationaal kantoor: WWF-Indonesië. Inmiddels werken er bij WWF-Indonesië meer dan vierhonderd mensen en is het uitgegroeid tot een zelfstandig opererend partnerkantoor van het WNF, dat onder meer wordt gesteund door
donaties uit Nederland. Al vanaf het begin van de samenwerking is Indonesië een van de belangrijkste gebieden voor het WNF om gezamenlijk projecten uit te voeren. Belangrijkste reden: de hoge biodiversiteit in het land. De enorme natuurlijke verscheidenheid in Indonesië moet – en kan – worden beschermd.
Orang-oetans gered De goede relatie tussen de twee kantoren levert de natuur veel op. Zo startte WWFIndonesië aan het begin van deze eeuw een project in Sebangau Nationaal Park. Een belangrijk natuurgebied, omdat dit het laatste veenbosgebied op Borneo is en tevens het leefgebied van de grootste populatie orang-oetans ter wereld. WWFIndonesië heeft met steun van het Wereld Natuur Fonds nog net op tijd kunnen voorkomen dat het gebied door houtkap drastisch zou worden aangetast of zelfs geheel zou verdwijnen. Niet alleen de kap gaf problemen. Om het hout af te voeren, groeven de houtkappers kanalen. Deze voerden echter ook water uit het veen af, waardoor het veenbos uitdroogde en vatbaar was voor bosbranden; branden die op hun beurt weer veel CO2-uitstoot veroorzaakten. Door samen te werken met lokale houtkappers is een natuurgebied van 600.000 hectare behouden en heel belangrijk: het woongebied van de orang-oetans veiliggesteld. Allemaal
dankzij het aanplanten van duizenden hectares bos en de bouw van honderden natuurlijke dammen om de waterhuishouding te herstellen.
Soms gaat het mis Er zijn helaas ook projecten die minder succesvol verlopen. Zoals in het geval van het Tesso Nilo Nationaal Park op CentraalSumatra. Het idee was om een veilig leefgebied voor olifanten en tijgers te creëren, die bedreigd werden door illegale houtkap. Rond 2009 werd het park uitgebreid van 40.000 naar ruim 80.000 hectare. Alles zag er goed uit, totdat lokale boeren uit Noord-Sumatra, gesteund door grote bedrijven die palmolie opkopen, het park in trokken om oliepalmen te planten. Het kappen van bos om plaats te maken voor oliepalmen was illegaal, maar de lokale overheid greep niet in. De grote bedrijven kregen zo goedkoop meer olie en maakten officieel geen vuile handen. In korte tijd verdween ongeveer 30.000 hectare van het beschermde natuurgebied. Inmiddels is de situatie weer stabiel en pakt de lokale overheid de illegale kap wél aan. Maar dat natuurbescherming een constant gevecht is tegen grote bedrijven en corrupte ambtenaren werd in dit project pijnlijk duidelijk. Het is echter een strijd die natuurbeschermers kunnen winnen. Met geduld en liefde. Véél liefde.
Samen sterk Dankzij de jarenlange samenwerking én de gezamenlijke liefde voor de natuur hebben het Wereld Natuur Fonds en WWF-Indonesië veel successen behaald. Vier hoogtepunten.
15 tijgers
50 neushoorns
1.000 vissoorten
12.000 orang-oetans
Ongeveer 15 tijgers en 60 tot 80 olifanten zijn gered door de oprichting van het Tesso Nilo Nationaal Park op Sumatra.
De populatie van 50 Javaanse neushoorns is nu stabiel dankzij het versterken van de beschermingsstatus van Ujung Kulon (1992) en het management van het gebied.
De Baai van Cendrawasih in Papoea is het grootste beschermde zeegebied van Indonesië. Hier beschermt het Wereld Natuur Fonds sinds 2006 dolfijnen, zeekoeien, 4 soorten zeeschildpadden en meer dan 1.000 vis- en 500 koraalsoorten.
Door de vernietigende houtkap in Sebangau Nationaal Park, in Centraal-Kalimantan, te stoppen, is de populatie van 9.000 tot 12.000 orang-oetans voorlopig veiliggesteld.
Panda 37
onze partners
Liefde voor de natuur Dagelijks krijg ik in mijn werk mee welke prachtige projecten en initiatieven er dankzij de deelnemers aan de Postcode Loterij worden gerealiseerd. De passie bij de mensen uit het veld is een continue bron van inspiratie voor mij en mijn collega’s. We zijn er trots op dat we samen met onze deelnemers en de goede doelen kunnen bijdragen aan een meer groene en rechtvaardige wereld. Judith Lingeman, Hoofd Goede Doelen, Nationale Postcode Loterij
Foto: Michael Patrick O'Neill OceanwideImages.com
De Postcode Loterij is deisgrootste De Nationale Nationale Postcode Loterij de grootste goededoelenloterij van Nederland. Sinds Sinds goede doelen loterij van Nederland. 1989 werd ererruim 3,5 miljard euroeuro geschonken 1989 werd ruim 3,8 miljard geschonken aan organisaties die zich inzetten voor aan organisaties die zich inzetten mens voor mens en WereldNatuur NatuurFonds Fonds is en natuur. natuur.Het Wereld is sinds sinds1993 1993 beneficiënt dede Nationale Postcode Loterij. beneficiëntvan van Postcode Loterij. 38 Panda
Voor al uw vragen en opmerkingen kunt u onze Servicelijn bereiken via
info
Vind ons ook op:
0800-1962
Postadres: Postbus 7, 3700 AA Zeist E-mail: info@wwf.nl Website: www.wnf.nl
(gratis op werkdagen van 9.00-17.00 uur)
Klik!
Cameravallen in Messok Dja, een beschermd regenwoud in het noorden van de Republiek Congo, hebben afgelopen februari
prachtige foto’s gemaakt van chimpansees, gorilla’s en olifanten. Een deel (1.400 km2) van Messok Dja werd in 2011 aangewezen als toekomstig beschermd gebied, nadat onderzoek van het Wereld Natuur Fonds de aanwezigheid van grote aantallen olifanten, gorilla’s en chimpansees in het gebied had aangetoond. Verder onderzoek wees uit dat er naar schatting 2.260 olifanten en 6.280 mensapen leven.
I ❤ wnf-lifeguard Beeld: cameraval: WWF, familie & Karin: Ruurd Dankloff
De drie kinderen van de familie Moers zijn alle drie jeugdlid van het Wereld Natuur Fonds. Lucas (13) is sinds kort WNF-LifeGuard.
Geef de aarde door me t uw testament
Lucas: “Als je lid bent van WNF-LifeGuard krijg je zes keer per jaar een posterzine. Ik heb hem nu een paar keer ontvangen en vind hem leuk om te lezen. De TamTam van mijn broertje Wouter lees ik trouwens ook nog steeds. Ik ben onder de indruk van de natuur. Dat komt ook door de series die ik kijk, zoals ‘Frozen Planet’, ‘Earthflight’ en ‘Africa’. Ik wil later met mijn werk iets doen voor de natuur. Bijvoorbeeld onderzoek doen naar bepaalde diersoorten of dat ik oplossingen probeer te vinden waardoor dieren niet meer uitsterven.”
lifeguard.wnf.nl
De natuur beschermen met uw testament Wist u dat: • u aan uw kinderen niet alleen geld en goederen kunt nalaten, maar ook een toekomst met mooie beschermde natuur? • we jaarlijks een evenement organiseren voor mensen die het WNF in hun testament hebben opgenomen? • u bij de aanvraag van de gratis brochure ‘Het Wereld Natuur Fonds in uw testament’ ook een handig werkdocument ontvangt waarin u zaken kunt noteren die van belang zijn voor achterblijvers? Wilt u meer informatie? Wilt u laten weten dat u het WNF in uw testament hebt opgenomen? Of wilt u misschien graag eens bij een notarisbijeenkomst zijn? Neem dan contact op met Karin Gerritsen: kgerritsen@wwf.nl of 030-6937309. Karin kan al uw vragen beantwoorden over het opnemen van het WNF in uw testament.
Het Wereld Natuur Fonds voert het
Het Wereld Natuur Fonds legt gegevens vast ter uitvoering van het
CBF-keurmerk van het Centraal Bureau
donateurschap of verwerking van een eenmalige gift. Ook kunnen
Fondsenwerving. Dit houdt in dat het Wereld
we deze gegevens gebruiken om u te infomeren over onze activi-
Natuur Fonds voldoet aan strenge eisen op
teiten, projecten en producten. Als u op deze informatie geen prijs
het gebied van financieel beheer, organisatie,
stelt, kunt u dit schriftelijk melden aan het Wereld Natuur Fonds,
bestuur en fondsenwerving.
Antwoordnummer 7040, 3700 TA Zeist (postzegel niet nodig).
Het Wereld Natuur Fonds is beneficiënt van de Nationale Postcode Loterij
Panda 39 39 Panda
Bereikt dankzij Ăş!
Corridor voor tijgers
Geen olifanten gestroopt
Eind vorig jaar ondertekende de gouverneur van de provincie Primorsky in het Russische Verre Oosten een document dat de oprichting mogelijk maakt van het Sredneussuriisky Wildreservaat. Het reservaat is 72.700 ha groot. Samen met een aangrenzend bosgebied speelt het een sleutelrol bij de bescherming van Siberische tijgers; beide gebieden vormen de enige natuurlijke (ecologische) verbinding tussen Rusland en China. Zonder deze gebieden kan de tijgerpopulatie in China niet herstellen. Begin maart werd al de eerste tijger gespot die gebruikmaakte van de gloednieuwe corridor! De oprichting van het reservaat maakt deel uit van het Nationale Russische Tijgeractieplan. Het Wereld Natuur Fonds speelde een actieve rol in de ontwikkeling van dit actieplan.
Dankzij goed management van het Wereld Natuur Fonds en de overheid van de Centraal Afrikaanse Republiek zijn er vorig jaar geen olifanten gestroopt in Dzanga Sangha Nationaal Park. Het succes is met name toe te schrijven aan 42 mannen die dagelijks in het park patrouilleren. Toen een groep zwaarbewapende Soedanese stropers op weg was naar het park, kwamen het Wereld Natuur Fonds en het leger op tijd in actie. Zij wisten de criminelen op tijd te stoppen, waardoor een massale slachting van bosolifanten werd voorkomen.
Foto: Ruud Dankloff, illustratie: Dick Poelen
Gaat u verhuizen of zijn uw gegevens onjuist? U kunt uw gegevens zelf online wijzigen op www.wnf.nl/gegevenswijzigen. Natuurlijk kunt u voor het melden van een verhuizing ook gebruik maken van een PostNL Verhuisbericht. Vermeld dan s.v.p. uw administratienummer (het nummer boven uw naam en adres). Bellen kan ook: 0800-1962 (gratis).