MAGAZINE ZOMER
2017
Panda Reizen
Een tocht door AziĂŤ langs de leefgebieden van de bedreigde tijger Smokkelroutes in het vizier Wijs op reis: tips voor een duurzame vakantie
BEELD: ANDY ROUSE/NATUREPL
In beeld
2 PANDA
Ruim een miljoen gnoes maken elk jaar een reis van honderden kilometers. Op zoek naar vers gras lopen ze in
grote groepen een rondje van Tanzania naar Kenia en weer terug. De trip is niet zonder gevaar. Zieke, oude of zwakke gnoes leggen het vaak af tegen hongerige leeuwen en andere roofdieren. En in de maanden juli en augustus – als de gnoes de Mara-rivier in Kenia oversteken – liggen de krokodillen op de loer.
PANDA 3
Voorwoord
Reizen In de veertien jaar dat ik voor WNF werk, heb ik het geluk gehad veel van onze projectgebieden te mogen bezoeken. Want hoewel we bij WNF onze vluchten – vanwege de hoge CO2-uitstoot – zo veel mogelijk beperken, ontkom je er als internationaal natuurbeschermer soms niet aan de plek die je wilt beschermen, te bezoeken. Een van mijn meest bijzondere ervaringen was in Vietnam in het Truong Songebergte, waar ik in mijn eerste jaren bij WNF samen met Vietnamese collega’s onderzoek deed naar de economische waarden van een natuurgebied daar. Midden in het fantastisch mooie gebergte liepen wij doorweekt van het zweet en de vochtige lucht een dorpje binnen om te overnachten. Toen we ons formeel registreerden bij het dorpshoofd kwamen we erachter dat er geen officiële slaapplek voor ons was. Een stokoude vrouw dacht geen moment na en bood ons haar huisje aan. Ze stond erop dat ik in haar bed zou slapen. En zo lag ik die nacht in een Vietnamees hutje tussen de geur van kampvuurtjes en de geluiden van de geiten en kinderen die overal dwars doorheen liepen. Mijn reizen brengen mij dichter bij ons werk, met alle mooie en minder mooie aspecten daarvan. En dat zorgt ervoor dat mijn drive om door te zetten naar een mooiere en meer diverse wereld alleen maar sterker wordt.
BEELD: KIRSTEN SCHUIJT RUURD DANKLOFF, ANSICHTKAARTEN SJOERD VAN HEUMEN
Kirsten Schuijt, Algemeen directeur Wereld Natuur Fonds
4 PANDA
COVER
Uitgave: Wereld Natuur Fonds, Zeist
Druk: Roto Smeets, Weert
Artikelen uit Panda mogen
De boommiereneter bevindt
Concept & realisatie: LBL, Arnhem
Papier: Panda wordt gedrukt op
uitsluitend na schriftelijke
zich het grootste deel van de
Artdirection/vormgeving: Ykes-
Roto Green Silk 60, een FSC®-
toestemming vooraf van het
tijd boven in een boom. Af en
werk, Amsterdam; LBL, Arnhem
gecertificeerde papiersoort.
Wereld Natuur Fonds te Zeist
toe daalt hij af en loopt hij naar
Drukwerkbegeleiding:
en met bronvermelding worden
een nieuwe. Een jong lift dan
Graphic, Leusden
overgenomen. Het Panda-logo
mee op de rug van zijn moeder.
Lithografie: Willem Grafische
is een beschermd beeldmerk.
Foto: Nick Garbutt/Naturepl
Bewerkingen, Halle
Inhoud
14 Enkele reis
Om uitsterven te voorkomen, verhuizen we neushoorns soms naar een nieuw leefgebied.
22 O ntdekkingsreis
Over de expeditie van Robert Falcon Scott, die begin 20e eeuw als eerste de geografische Zuidpool wilde bereiken.
08 In het spoor van de tijger Ga mee op reis door de leefgebieden van de tijger.
& Verder In beeld Natuurnieuws
Quiz 18 02, 28 06, 07, 31
Lifters 20 Duurzaam toerisme
26 32
Donateursaanbiedingen
12
Wijs op reis
Column Jaap
13
WNF-nieuws
Interview Chris Shepherd
16
Beestenboel 36
34, 35
PANDA 5
Nieuws in beeld
Rangers hebben nu een veilige plek waar ze de olifanten dag en nacht kunnen bewaken
BEELD: OLIFANT BRUCE DAVIDSON/NATUREPL/WWF, STATION WNF
Bosolifanten permanent bewaakt € 20.000 voor de bouw van een modern rangerstation op een strategische plek in Nki Nationaal Park, in het zuidoosten van Kameroen. Dat was de inzet van een crowdfundingactie van WNF. In totaal deden 519 mensen mee aan de actie, die ruim € 23.000 opbracht. Het rangerstation is nodig om bosolifanten permanent te kunnen bewaken. De afgelopen tien jaar is het aantal bosolifanten in Nki met maar liefst tachtig procent gedaald. Tot nu toe ontbrak het de rangers aan een veilige plek waar ze de dieren dag en nacht in de gaten kunnen houden. Daar is nu verandering in gekomen. Het station is inmiddels gebouwd en heeft een uitkijktoren, camera’s waarmee rangers bijvoorbeeld de aanwezigheid van stropers kunnen signaleren, nieuwe GPS-communicatieapparatuur zodat de rangers snel kunnen communiceren en hulptroepen kunnen inschakelen, en zonnepanelen zodat er altijd stroom is voor de apparatuur. Het extra geld wordt besteed aan training van en uitrusting voor de rangers.
6 PANDA
Natuurnieuws
In tien jaar tijd is het aantal Iberische lynxen in Spanje en Portugal met bijna 170 procent toegenomen: van 177 in 2006 naar 475 in 2016!
Tijgers ontdekt Dat er in het westen van Thailand één groep ernstig bedreigde IndoChinese tijgers leeft, wisten we. Maar onlangs doken er voor een cameraval aan de andere kant van het land ook enkele exemplaren op. De foto’s op het geheugenkaartje lieten een volwassen tijger zien, met zes jongen. Wat een verrassing!
BEELD: LYNX EN ANTILOPE DEBORAH VAN DER SCHAAF, BOS VLADIMIR MEDVEDEV/NATUREPL, OLIFANTEN FREDERICK J. WEYENHAEUSER/WWF
Epidemie treft saiga-antilopen In twee provincies in Mongolië heeft een dodelijke virusziekte de afgelopen maanden om zich heen gegrepen, waardoor ruim 7.500 bedreigde Mongoolse saigaantilopen zijn gedood.
Pijnboombossen in het Russische Verre Oosten mogen niet worden gekapt
Geen houtkap in tijgergebied Samen met Greenpeace hebben we succesvol actie gevoerd tegen een decreet van de Russische overheid over houtkap in het Russische Verre Oosten. De nieuwe wetgeving trad begin januari in werking en zou kunnen leiden tot het verdwijnen van maar liefst tachtig procent van de beschermde pijnboombossen. Dankzij het beroep dat we met Greenpeace aantekenden, werd de wijziging geschrapt en blijft het verbod in stand. De pijnboombossen zijn een belangrijk leefgebied van onder meer de Siberische tijger. Wilde zwijnen en herten – prooidieren van de Siberische tijger – hebben de pijnboompitten en dennenappels nodig om de strenge Russische winter te kunnen overleven.
Dat is de helft van de totale populatie! WNF werkt samen met de overheid aan het bergen van dode dieren, om verdere besmetting te voorkomen. De verwachting is dat het virus nu langzaamaan zal verdwijnen. Enkele groepen saiga-antilopen die elders in Mongolië leven, zijn ongeschonden gebleven. We doen er alles aan om ervoor te zorgen dat dat zo blijft. Ook gaan we een plan maken voor het herstel van de getroffen populatie.
Zware straf voor stropers Een van Tanzania’s beruchtste ivoorstropers is veroordeeld tot twaalf jaar cel. Boniface Matthew Mariango (bijnaam: Shetani, ofwel de duivel) zou banden hebben met vijftien stropersbendes in vijf landen en wordt verantwoordelijk gehouden voor de dood van duizenden olifanten.
Geen haai
Steeds meer bekende internationale hotelketens in Azië halen haaiengerechten van hun menukaart. Dat werd tijd, want een kwart van alle haaiensoorten wordt bedreigd door de consumptie van haaienvlees en haaienvinnensoep. WNF is blij met deze ontwikkeling, want haaien zijn cruciaal voor een gezonde zee. PANDA 7
Campagne TEKST SUZANNE VISSER
In het spoor van de tijger
8 PANDA
Koreaanse den
BEELD: BENGAALSE TIJGER ALAIN PONS/BIOSPHOTO/STEVEBLOOM AMOER-HEILONG FEMKE HILDERINK/WNF, SIBERISCHE TIJGER HARTMUT JUNGIUS/WWF, DEN FLORA
Bengaalse tijger (links) en Amoer-Heilong (boven)
Amoer- of Siberische tijger
Een reis door de leefgebieden van de tijger in Azië voert langs groene bossen, wuivende grassen, natte mangroven en dichte regenwouden. De ‘koning van de jungle’ is echt overal in zijn element.
H
et is zomer in de bossen van Amoer-Heilong, het stroomgebied van de Amoer-rivier die de natuurlijke grens vormt tussen China en Rusland. De laatste restjes sneeuw zijn gesmolten, de zon laat het dennengroen glanzen en de loofbomen staan vol in het blad. In dit gemengde bosgebied, een van de meest ongerepte ter wereld, leven nog zo’n vijfhonderd amoer- of Siberische tijgers. Samen met amoerpanters (geschatte populatie in het wild nog vijftig!) staan tijgers hier boven aan de voedselpiramide. Maar het zijn niet de enige bijzondere dieren in dit oeroude bos. Ook lynxen, bruine beren, kraagberen en muskusherten komen veel voor. Toch is de echte ster van dit woud geen dier, maar een boom. De Koreaanse den is van onschatbare waarde. Hij levert niet alleen de beschutting die planten en dieren in dit ruige klimaat hard nodig hebben, maar is ook de enige boom waaronder ginseng groeit, een belangrijk kruid in de oosterse geneeskunst. Verder levert hij de pijnboompitten die het favoriete kostje zijn van wilde zwijnen, die op hun beurt belangrijke prooidieren van de tijger zijn. Geen wonder dat de kap van de Koreaanse den verboden is: levend is hij tien keer meer waard dan zijn timmerhout ooit zou kunnen opbrengen.
Golvend gras
Zo’n 4.500 kilometer naar het zuidwesten trekt een zachte windvlaag een golvend spoor over een zee van gras. Of is het niet de wind die het gras laat golven, maar een Bengaalse tijger die zijn prooi besluipt? Het gras staat metershoog in dit deel van Terai-Duar, een enorm langwerpig gebied met graslanden, savannes en struwelen aan de voet van de Himalaya. Over een oppervlakte van 35.000 vierkante kilometer strekt deze ecoregio zich helemaal uit van Bhutan en Nepal tot de Indiase Bhabar en Doon-valleien. Hoge temperaturen en relatief weinig regen maken het tot een gebied waar de natuur het ene na het andere record breekt. Bijna nergens reikt het olifantengras zo hoog als hier: de hoogste pluimen halen gemakkelijk de zeven meter. Nergens anders zie je vogels als de egelbabbelaar, de grijskop-prinia en de manipurdwergpatrijs. En nergens in Azië vind je zulke grote aantallen neushoorns, andere hoefdieren en tijgers bij elkaar. Voor de tijger is vooral de Indiase chital belangrijk, een axishert dat in kleine groepen door het grasland trekt.
Mangrove
Onze volgende stop ligt 1.000 kilometer verder naar het zuidoosten, waar een combinatie van land, zout en zoet water een fascinerend ecosysteem vormt: PANDA 9
Mangrovewortels
Herten tussen de mangroven in de Sundarbans
Bengaalse tijger
Antistroperijpatrouille Femke Hilderink is tijgerexpert bij WNF en ging twee jaar geleden in Amoer-Heilong mee op antistroperijpatrouille. “Heel bijzonder: je loopt door een bos dat in eerste instantie lijkt op onze bossen in Nederland. Maar ineens zie je een pootafdruk in de modder of nagelsporen op een boom en besef je: hier leven dus tijgers! Zien doe je ze zelden, en dat is maar goed ook. Tijgers horen schuw te zijn. Maar soms scheelt het weinig. Ik denk vaak aan die keer dat we een cameraval controleerden. Op de ene foto zag je ons, op de volgende foto liep er een grote mannetjestijger langs. Wauw!” 10 PANDA
een oneindige wirwar van land en water, landtongen en kanalen, eilandjes en slootjes. Met een oppervlakte van wel 20.000 vierkante kilometer zijn de Sundarbans in Oost-India en Zuid-Bangladesh het grootste mangrovegebied ter wereld. De kronkelende boomwortels op en onder de waterlijn vormen een veilige kraamkamer voor de meest uiteenlopende soorten vissen. Maar direct daarbuiten loert gevaar. Krokodillen, gavialen, watervaranen, maar ook roofvogels zijn altijd op zoek naar een lekkere prooi, en bij de ingangen van de grotere waterwegen zwemmen irrawaddidolfijnen en haaien. Veruit het meest spectaculaire roofdier in de Sundarbans is echter toch wel de Bengaalse tijger. Die laat zich hier van een heel andere kant zien dan zijn soortgenoten in Terai-Duar. In de mangrove ontpopt hij zich tot een heuse waterkat. Zwemmend verplaatst hij zich van het ene naar het andere eiland, waar hij zich verschuilt achter takken of struiken, in afwachting van die ene prooi die zich nietsvermoedend binnen sprongafstand begeeft.
vleerhonden en nevelpanters zijn maar een paar van de diersoorten die de natuur hier uniek maken. Je vindt hier ook de meest bijzondere planten, zoals de Rafflesia, met de grootste bloem ter wereld (meer dan een meter breed) en de reuzenaronskelk, bijna twee meter hoog, die maar één dag bloeit en daarbij een geur van rottend vlees verspreidt om insecten aan te trekken voor de bestuiving. Misschien nog wel belangrijker is dat het Sumatraanse regenwoud de enige plek op aarde is waar neushoorns, orang-oetans, olifanten en tijgers samen voorkomen. Nóg wel. Want van de Sumatraanse tijger, de kleinste en meest bedreigde tijgersoort op aarde, leven naar schatting nog maar 250 tot 400 exemplaren in het wild. Zelfs de koning van de jungle heeft dus bescherming nodig.
Tropisch bladerdek
Het eindpunt van onze reis ligt nog eens 3.200 kilometer verder naar het zuiden, in het hart van het Sumatraanse regenwoud. Onder een dicht tropisch bladerdek gaat hier een onvoorstelbare biodiversiteit schuil. Recente tellingen wijzen in de richting van meer dan 200 soorten zoogdieren, 580 soorten vogels en 15.000 soorten planten. Orang-oetans,
Regenwoud op Sumatra
de tijger BEELD: MANGROVEWORTELS DREAMSTIME BENGAALSE TIJGER STEVE WINTER/GETTY HERTEN MAJORITY WORLD/GETTY REGENWOUD BARRY KUSUMA/GETTY FEMKE HILDERINK RUURD DANKLOFF ILLUSTRATIE LENNY 777/GETTY
in feiten & cijfers
SPECIFICATIES
HEBBES!
Met een lengte van 1,4 tot 2,8 meter (zonder staart) is de tijger de grootste van alle Aziatische katten.
Mannelijke Siberische tijgers kunnen wel 300 300 kilo wegen en zijn daarmee de zwaarste katachtigen op aarde.
Tijgers hebben grote jachtgebieden, omdat ze veel voedsel nodig hebben en prooidieren vaak schaars zijn. In de ochtend- en avondschemering sluipen ze rond op plekken waar veel andere dieren komen. Verscholen achter een struik of een boom wachten ze hun kans af en springen dan razendsnel tevoorschijn.
3.890
Tijgers kunnen in het wild 25 jaar oud worden.
De tijger staat op de rode lijst van bedreigde diersoorten. In totaal zijn er nog zo’n 3.890 tijgers op aarde.
DINER
Een tijger kan per keer bijna 40 kilo vlees eten.
Rusland
NoordKorea
LEEFGEBIEDEN OP VRIJERSVOETEN
Tijgers houden wel van een vrijpartijtje. Als ze een partner hebben gevonden, paren ze soms tientallen keer achtereen. Een nest telt gemiddeld twee tot vier jongen. Een pasgeboren tijgertje is ongeveer zo groot en zwaar als een literpak melk.
De verschillende ondersoorten van de tijger komen voor in heel diverse leefgebieden. Voor zover we nu weten, leven er nog tijgers in Rusland, China, Indonesië, Maleisië, India, Bangladesh, Nepal, Bhutan, Myanmar en Thailand. Mogelijk leven er ook nog enkele tijgers in Cambodja, Vietnam en Laos.
ZuidKorea
China Nepal
Pakistan
Bhutan
India Myanmar Bangladesh Thai land Maleisië Indonesië
Laos Vietnam Cambodja
OP NAAR DE 6.400 Samen met de overheden van alle landen waar nu nog tijgers voorkomen, streeft WNF naar een toename van het aantal tijgers tot 6.400 in 2022, het volgende Chinese Jaar van de Tijger. Dat is een verdubbeling ten opzichte van het vorige Jaar van de Tijger, 2010. We werken hier op drie manieren aan:
1. Stroperij en handel in tijgers bestrijden, zowel met patrouilles aan de grond als met nieuwe technische hulpmiddelen. We willen stropers voor zijn, de pakkans vergroten, de strafmaat verzwaren en overtreders daadwerkelijk veroordeeld krijgen.
2. Het leefgebied van de tijger behouden en vergroten; leefgebieden een beschermde status geven en met elkaar verbinden en zorgen voor voldoende prooidieren. 3. Conflicten tussen mens en tijger voorkomen, zodat minder tijgers uit wraak worden gedood. PANDA 11
Column
‘Jonge wolven reizen ver om een eigen territorium te vinden’
BEELD: JAAP VAN DER WAARDE RUURD DANKLOFF, WOLF DEBORAH VAN DER SCHAAF
Jaap van der Waarde is natuurbeschermer bij het Wereld Natuur Fonds. In elke editie van Panda vertelt hij over een opmerkelijk fenomeen uit de natuur. Begin maart werd een dood dier gevonden langs een snelweg in Drenthe. Het bleek een wolf te zijn, afkomstig van een roedel wilde wolven in Duitsland. Dit jonge mannetje was de derde wolf sinds 2015 die Nederland bezocht. Wolven zijn territoriaal, een dominant mannetje en vrouwtje leiden de groep. Zij is de enige die jongen krijgt, de rest van de roedel helpt met de jacht. Veel jonge dieren verlaten daarom na een tot twee jaar de groep om een eigen territorium te vinden. Daarbij gaan ze ver. De Duitse wolf Alan bijvoorbeeld was als jong van een zender voorzien en zo konden onderzoekers hem volgen gedurende de 1.500 kilometer die hij liep naar Wit-Rusland. Een Slovaakse wolf liep 2.000 kilometer via Oostenrijk naar Italië. Een Italiaanse wolvin liep vanuit de bergen bij Rome via Frankrijk naar een plekje in Noordoost-Spanje. Een Noorse wolf liep 700 kilometer naar het zuidoosten van Zweden. De wolf in Drenthe was met zijn 200 kilometer dus eigenlijk nog maar net begonnen. In zijn maag werden resten gevonden van zijn laatste maaltijd, ree en haas. Hij had er een goede neus voor, want de reeënstand in Nederland is met meer dan 100.000 dieren het hoogst in 100 jaar. Lennard Jasper, voor Staatsbosbeheer boswachter op de Noord-Veluwe, kan niet wachten tot de eerste wolf de IJssel overzwemt naar de Veluwe. Een roedel wolven kan jaarlijks vijftien procent van de wildpopulatie in zijn gebied bejagen, waardoor jacht met het geweer een stuk minder kan. In Duitsland leven alweer 46 roedels wolven en er zijn geen bekende aanvallen op mensen geweest. Soms wordt er wel een schaap gedood, dus we zullen ons moeten voorbereiden op de komst van de wolf. Schrikdraad en wolfs honden lijken goed te werken. We zullen moeten wennen aan deze nieuwe reizigers. Als wij deze dieren een plek geven, dan blijven ze. Van mij zijn ze welkom.
PANDA 13
Achtergrond TEKST MARLIES JANSEN
Enkele reis Ook neushoorns maken wel eens een reisje. Niet voor hun ontspanning, maar om uitsterven te voorkomen. WNF verhuist in Afrika en AziĂŤ om die reden neushoorns naar nieuwe, veilige leefgebieden. 14 PANDA
BEELD: VLIEGENDE HEUSHOORN WARREN SMART/GREEN RENAISSANCE, VERDOOFDE NEUSHOORN BRENT STIRTON/GETTY/WWF-UK, HANS BEUKEBOOM RUURD DANKLOFF
M
et een dikke kabel aan zijn poten bungelt een zwarte neushoorn ondersteboven onder de helikopter. Hij wordt uit zijn dichtbegroeide leefgebied getakeld en naar een open plek een stukje verderop gebracht. Daar staat al een truck voor hem klaar die de neushoorn naar zijn nieuwe leefgebied zal brengen, waar hij samen met enkele andere neushoorns een nieuw bestaan gaat opbouwen. Zwarte neushoorns hebben het zwaar. Dat is helaas aan de mens te wijten, natuurlijke vijanden hebben ze namelijk nauwelijks. In de jaren zeventig waren er nog 65.000 zwarte neushoorns in Afrika, tegenwoordig zijn er nog maar ongeveer 5.000. Om ze voor uitsterven te behoeden, startte WNF in 2003 met het Black Rhino Range Expansion Project (BRREP) in Zuid-Afrika.
Beschermd gebied
Het BRREP zoekt nieuwe leefgebieden – van particulieren en lokale gemeenschappen – waar de dieren meer ruimte hebben. Zij kunnen hier een nieuwe populatie stichten, terwijl er tegelijkertijd in de herkomstgebieden ook meer ruimte ontstaat. De daar achtergebleven neushoorns hebben meer te eten en kunnen zich weer voortplanten. Want meer ruimte en meer voedsel betekent: meer jongen.
Toen BRREP in 2003 startte, was het gebrek aan leefruimte (door landbouw en verstedelijking) de belangrijkste bedreiging voor neushoorns. Tegenwoordig vormt stroperij het grootste probleem. De nieuwe leefgebieden moeten nu dus niet alleen groot genoeg zijn, maar ook goed beschermd worden.
De moeite waard
Zo’n verhuizing heeft heel wat voeten in aarde. Er zijn veel logistieke, bureaucratische en politieke uitdagingen. Maar het is alle moeite meer dan waard. In ZuidAfrika zijn sinds de start van het project 163 neushoorns verhuisd. Er zijn tien nieuwe populaties gevestigd, en meer dan zeventig kalfjes geboren.
Azië
Ook in Azië worden neushoorns uitgezet in andere, beschermde gebieden. Dit gebeurt bijvoorbeeld in Nepal, waar al in 1986 met de verhuizingen werd begonnen. WNF en lokale partners verhuizen van 2016 tot 2018 in totaal dertig Indische neushoorns vanuit Chitwan naar Bardia National Park en naar Shuklaphanta Wildlife Reserve. Het streven is om de 645 neushoorns die Nepal telt, te laten groeien tot de achthonderd die er oorspronkelijk waren. Vorig jaar is in het Nepalese Bardia National Park uit de verhuisde neushoorns een kalfje geboren, dus het begin is er.
HOE VERHUIS JE EEN ZWARTE NEUSHOORN? 1. De neushoorn wordt met een geweer verdoofd. 2. Zijn poten worden aan elkaar gebonden met spanbanden. 3. De neushoorn wordt door een helikopter opgehesen en vervoerd naar een vrachtwagen die verderop staat. 4. Dan wordt de neushoorn met een spuitje een beetje uit zijn verdoving gehaald, zodat hij zelf naar de vrachtwagen kan lopen. 5. De reis per truck naar de uiteindelijke bestemming kan wel een dag duren. Tijdens de reis blijft de neushoorn licht verdoofd, zodat hij niet onrustig wordt. 6. Op de plaats van bestemming krijgt de neushoorn – onder verdoving – identificatiechips geplaatst: in elke hoorn één en één in zijn lichaam. Daarnaast wordt in de hoorn ook een zender geplaatst. Sommige neushoorns krijgen een band met GPS om hun poot, zodat ze in het nieuwe leefgebied gevolgd kunnen worden. Deze manier is volgens dierenartsen het minst belastend voor de neushoorn. Tijdens de reis houden zij de gezondheid van het dier constant in de gaten. Ook in de eerste weken na de verhuizing wordt er goed op ze gelet.
Risico’s verkleinen Hans Beukeboom, adviseur bij WNF: “In het reservaat Ujung Kulon op Java leven ongeveer zestig Javaanse neushoorns. Het zijn de laatste ter wereld, maar het leefgebied is te klein om deze populatie te doen toenemen. Daar komt bij dat een vulkaanuitbarsting of ziekte de hele populatie in één keer kan uitroeien. Om het risico van uitsterven te verkleinen, is het nodig een deel van de populatie over te brengen naar nieuw leefgebied. Dit gebied moet veilig zijn, voldoen aan de leefgewoonten van de neushoorn en groot genoeg zijn. Gelukkig hebben we nu een plek gevonden die aan de voorwaarden voldoet en waar een aantal Javaanse neushoorns in de toekomst kan leven. Daar ben ik heel blij mee. ” PANDA 15
Interview TEKST ANNETTE PRINS
Smokkelroutes in het vizier De handel in wilde dieren is onvoorstelbaar groot. Miljoenen dieren reizen jaarlijks de wereld over, legaal of illegaal, dood of levend. Dat moet echt stoppen, zegt Chris Shepherd, regiodirecteur Zuidoost-Azië van TRAFFIC.
BEELD: ILLUSTRATIES LUIS MENDO, CHRIS SHEPHERD TRAFFIC
Waarom moet de handel in wilde dieren stoppen? “Heel veel diersoorten verkeren in serieuze problemen. De grote jongens, die we allemaal wel kennen, maar ook de kleintjes. Vooral de kleintjes! Slangen, hagedissen, vogels en schildpadden; veel van deze soorten dreigen door de handel uit te sterven.” Hoe omvangrijk is die handel? “Ik werk nu twintig jaar bij TRAFFIC en had nooit voor mogelijk gehouden dat het om zulke grote aantallen ging. Jaarlijks worden miljoenen en miljoenen dieren verhandeld. Op markten in Azië worden in drie dagen al snel 20.000 vogeltjes verhandeld, Indonesië exporteert ieder jaar miljoenen reptielen naar Europa en Noord-Amerika. Wist je dat Nederland en Duitsland de twee grootste importeurs zijn van levende reptielen uit Indonesië? Tsjechië is een goede derde.” Kunnen we daar vanuit Nederland iets tegen doen? “Het liefst zou ik zeggen: koop geen reptielen. Maar als hobbyisten dat per se willen, laat hen
16 PANDA
dan in ieder geval hun huiswerk doen. Verzeker je ervan dat je van een legale bron koopt. Dat is lastig, ik weet het. Het systeem is corrupt. De meeste reptielen uit Indonesië komen met een geldig certificaat, terwijl ze in werkelijkheid illegaal zijn gekweekt. Onder erbarmelijke omstandigheden.” Wat doet TRAFFIC om het leed te verminderen? “Wij monitoren alle handel in wilde dieren en planten, wereldwijd. Vooral die in levende dieren of producten van dieren. Het meeste is illegaal, maar de legale handel is niet minder zorgwekkend. In Azië bijvoorbeeld, is op dit moment een grote zangvogelcrisis gaande. TRAFFIC heeft meer dan twintig soorten geïdentificeerd die legaal verkocht worden én heel hard hulp nodig hebben. Van sommige soorten zijn minder dan vijftig vogeltjes over. Het proces om die beschermd te krijgen, is in volle gang.” Is het opsporen van illegale handel gevaarlijk? “Voor onze stafleden niet, omdat we niet zelf smokkelaars oppakken, maar organisaties helpen die dat doen. We leggen de routes bloot die smokkelaars gebruiken, hun
Dr. Chris Shepherd Chris Shepherd begon twintig jaar geleden bij TRAFFIC en is nu regiodirecteur Zuidoost-Azië. Vanuit Maleisië strijdt hij tegen de handel in wildlife. Zijn team telt 35 medewerkers in verschillende landen.
drugs, ook illegaal dieren verhandelen. Dat is een enorm technieken, netwerken, de scheeps-en luchthavens die probleem dat wij amper kunnen bijhouden.” ze graag aandoen. Vervolgens kijken we samen met de opsporingsdiensten waar we het probleem Bent u somber gestemd over de toekomst? het best kunnen aanpakken. Wij trainen “Nee, ik ben van nature optimistisch. Dat moet je zijn om bijvoorbeeld opsporingsambtenaren dit werk te kunnen doen. Ik ben op luchthavens. Verder houden blij met elk succes. Maar ik ben we de handelsplaatsen in de ook bezorgd omdat onze acties gaten, zoals markten en online zo vaak te klein of te laat zijn. Het platforms, om de omvang van ilfrustreert me dat veel aandacht legale handel in kaart te brengen. TRAFFIC is ’s werelds grootste, en investeringen gericht zijn op Die informatie gebruiken we weer onafhankelijke netwerk dat de handel in de korte termijn. De bescherming om te lobbyen voor betere wet- en wilde dieren en planten monitort. van onze dieren vraagt oplosregelgeving. Veel van ons werk is De organisatie bestaat sinds 1976 singen voor de lange duur. We gebaseerd op onderzoek. We veren werkt nauw samen met het hebben geen enkel zamelen en analyseren gegevens internationale WNF. excuus om nog en delen kennis om het gedrag meer soorten te van consumenten, handelaren en verliezen. Aan overheden te veranderen.” TRAFFIC zal het niet Lukt dat? liggen. “Absoluut! Twintig jaar geleden namen de media één of Wij gaan twee keer per jaar contact met ons op. Bijna nooit. Nu door doen ze dat elke dag. Over de hele wereld zijn mensen totdat zich meer bewust van de handel in wilde dieren en hoe wildlife die hun eigen leven raakt. Overheden beginnen te besefcrime niet fen dat illegale handel een serieuze misdaad is die ze niet meer bestaat.” kunnen negeren. Dat zijn grote successen! Aan de andere kant is de handel in wilde dieren nu groter dan ooit, en nog steeds groeiende. Bestaande criminele en corrupte netwerken gaan steeds vaker, naast bijvoorbeeld
TRAFFIC
PANDA 17
Migratiequiz
De grote trek BEELD SHOOTMEDIA
Honderden diersoorten migreren van het ene gebied naar het andere. Hoe ver ze trekken, hoe vaak ze dat doen en hoe lang ze daarover doen, verschilt per soort. Weet u welk dier bij welke trekroute hoort? A
E
M
N
DOE MEE EN WIN! Meedoen aan de quiz is simpel: plaats het juiste dier bij de juiste route. Mail de antwoorden naar info@wwf.nl, o.v.v. Puzzel Panda Zomer 2017, met uw naam, telefoonnummer en donateursnummer (dat staat boven uw adres op de achterkant van deze Panda). Onder de juiste inzendingen verloten we mooie prijzen.
1
-
Amerikaanse goudplevier
2 Baardzwijn
3 Bronskoekoek
4 Kariboe
DE PRIJZEN Hoofdprijs: 4 kaarten voor de Efteling 2e prijs: Panda-knuffel 3e en 4e prijs: DVD-pakket van BBC Earth 5e en 6e prijs: WNF-shopper De oplossing kan tot 17 juli 2017 worden ingezonden. Winnaars krijgen vóór 1 augustus 2017 bericht. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.
5 Europese paling
6 Grijze walvis
J
7 Kabeljauw
Deze kaart laat slechts een enkele route van een soort zien, niet alle routes van de verschillende populaties.
G
H F
D
I
C
L
K B I
8 Kanoet
9 Lederschildpad
10 Noordse stern
11 Saiga
12 Woestijnolifant
13 Woestijnsprinkhaan
14 Indiana vleermuis
Dierenweetjes
BEELD: KOEREIGER ANUP SHAH/NATUREPL, MARETAK FABRICE CAHEZ/NATUREPL, SCHORPIOEN MYN/GIL WIZEN/NATUREPL
TEKST GEERT-JAN ROEBERS
Lifters Om van A naar B te komen, zijn sommige dieren en planten heel inventief.
Pleisterplaats
Maretak groeit op de takken van loofbomen. Zijn wortels dringen het hout binnen en onttrekken daaruit water en voedingszouten. Om zijn zaden te verspreiden vormt maretak witte bessen die in trek zijn bij vogels. Het vruchtvlees is erg kleverig en na een maaltje blijven er vaak wat zaden aan de buitenkant van de snavel hangen. Als de vogel zijn snavel aan een tak schoonveegt, brengt hij het maretakzaad op een nieuwe plek, precies waar het moet zijn. 20 PANDA
Uitvalsbasis
De koereiger is bijna altijd in de buurt van grazende hoefdieren te vinden en vaak lift hij mee op een rug. Dat is een perfecte uitvalsbasis om hagedissen en insecten op te pikken die door de hoeven worden opgejaagd.
Emigrant
Bastaardschorpioenen zijn niet zo bekend, omdat ze slechts enkele millimeters groot zijn en een verborgen leven leiden tussen dood blad of onder schors. Maar ze zijn allesbehalve zeldzaam. Op een vierkante meter bosgrond kunnen er gerust duizend leven. Ze maken jacht op mijten, springstaarten en ander grut. Wordt de concurrentie te groot, dan besluiten de meest avontuurlijke types om te emigreren. Ze grijpen met hun scharen een kever, spin, bromvlieg of ander dier en laten deze na een tijdje los om op een rustige plek een nieuw bestaan op te bouwen.
Dat jonge dieren ook na hun geboorte met hun moeder meeliften komt vaker voor, maar het jong van de reuzenmiereneter houdt het wel erg lang vol. Hoewel het na een maand al goed zelfstandig kan lopen, klemt het jong zich het eerste half jaar bijna permanent op de rug van de moeder vast.
Ballastwater nam de Amerikaanse zwaardschede mee naar Nederland Verstekeling Aanhaken
De vruchten van de grote klis hebben kleine haakjes waarmee ze makkelijk in de vacht van een dier blijven haken. Zo worden de zaden verspreid. In 1941 liet de Zwitserse uitvinder George de Mestral zich hierdoor inspireren en vond klittenband uit.
De schelpen van de Amerikaanse zwaardschede zijn massaal op onze stranden te vinden, maar zijn naam verraadt dat dit langwerpige schelpdier van de andere kant van de Atlantische Oceaan komt. De volwassen dieren leven ingegraven, als larve zwemmen ze vrij. Waarschijnlijk heeft eind jaren ’70 een schip in Amerika ballastwater met zwaardschede-larven ingenomen en in de Noordzee geloosd. Begin jaren ’80 verscheen de soort voor het eerst in de Waddenzee en nu is het een van onze meest voorkomende schelpdieren.
Surfen
Dolfijnen liften graag mee op de boeggolf van een schip. Dat doen ze onder meer omdat het zwemmen dan minder energie kost. Daarnaast spelen dolfijnen graag en zo'n golf biedt een goede mogelijkheid om te 'surfen'.
PANDA 21
BEELD: KLIS DREAMSTIME, PAARD BART WULLINGS/BUITEN-BEELD, MIERENETER EDWIN GIESBERS/NATUREPL ZWAARDSCHEDE JELGER HERDER/BUITEN-BEELD DOLFIJN HANNE &JENS ERIKSEN/NATUREPL
Draagmoeder
Achtergrond TEKST MANDY VINKENVLEUGEL
BEELD: SCOTT IN HUT, TERRA NOVA BETTMANN/GETTY, PONY, BASISKAMP POPPERFOTO/GETTY, GROT SCOTT POLAR RESEARCH INSTITUTE/GETTY
Robert Falcon Scott in zijn hut in het basiskamp op Antarctica.
EXPEDITIE ZUIDPOOL
Op 1 juni 1910 voer kapitein Robert Falcon Scott met zijn expeditieleden op de Terra Nova de haven van Londen uit. Het doel: als eerste mens de geografische Zuidpool bereiken. Het liep anders.
4 januari 1911
vanuit hier werden korte expedities gemaakt om op de route richting de geografische Zuidpool kampen te maken. Deze plekken werden voorzien van voedsel- en andere voorraden, zodat de expeditieleden tijdens hun poging de geografische Zuidpool te bereiken, met lichte bepakking konden reizen. Het opzetten van de kampen nam echter zo veel tijd in beslag, dat het Scott niet lukte voor het invallen van de Antarctische winter in april de tocht naar de Zuidpool te maken. Hij moest een half jaar wachten; deze periode besteedde hij aan wetenschappelijk onderzoek.
Op deze plek bouwden Scott en zijn expeditieleden hun hut. Dit was hun nieuwe thuis en
Op 1 november 1911 was voor Scott het moment eindelijk daar: de poolgroep, in totaal twaalf man onder wie Scott, vertrok richting de Zuidpool. Het was een barre tocht en het weer was slecht. Extreme kou werd afgewisseld met buitengewoon warme sneeuwstormen, die de sneeuw deden smelten. De pony’s die Scott had meegenomen om spullen te dragen, zakten regelmatig tot hun buik in de sneeuw, waardoor ze uitgeput raakten.
De expeditie met de Terra Nova kende van begin af aan problemen. Een kapot schip en slecht weer zorgden ervoor dat de reis naar de Zuidpool lang duurde. Tot overmaat van ramp kreeg Scott te horen dat ook de Noorse ontdekkingsreiziger Roald Amundsen zijn zinnen erop had gezet om als eerste mens de geografische Zuidpool te bereiken. Scott kreeg haast en begin 1911 vond hij een geschikte plek voor het basiskamp.
Ongeveer drie kilometer voor de oever bereikten wij dik baai-ijs dat een goede mogelijkheid bood om onze voorraden aan land te brengen. Hier legden wij het schip met ijsankers vast en Wilson, Evans en ik liepen naar de kaap die ik allereerst, ter ere van onze onvolprezen kapitein, een andere naam gaf, namelijk Kaap Evans.
22 PANDA
De Terra Nova, het schip waarmee Robert Falcon Scott naar Antarctica voer.
Mensapen TEKST GEERT-JAN ROEPERS BEELD JORIS DE READT
TEKST GEERT-JAN ROEPERS BEELD JORIS DE READT
24 november 1911
1. Voor de expeditie werden pony's gebruikt. 2. Het basiskamp op Kaap Evans. 3. Een grot in een ijsberg, ter hoogte van het basiskamp.
Overeenkomstig mijn eerder genomen besluit werd Jehu (een van de pony’s – red.) vanmorgen na de tocht doodgeschoten. Het is verbazing wekkend dat hij het acht dagtochten langer heeft volgehouden dan wij dachten en hij had zelfs nog verder kunnen lopen. De pony’s die Scott had meegenomen, werden tijdens de expeditie een voor een doodgeschoten. Het vlees diende als voedsel voor onder meer de honden die ook mee waren. Een groot nadeel hiervan was dat de expeditieleden zelf hun voorraden moesten meenemen. Het was vanaf het begin van de expeditie duidelijk dat Scott niet met twaalf man de geografische Zuidpool wilde bereiken. De voedselvoorraden waren daarvoor te klein. Zeven van hen kregen daarom – op twee verschillende momenten – de opdracht terug te keren naar het basiskamp.
1 2
3
20 december 1911
Zoëven heb ik de mannen aangewezen die morgenavond de thuisreis aanvaarden: PANDA 23
Hoe teleurgesteld ook, ze gingen en keerden 35 dagen later heelhuids terug in het basiskamp. De rest liep door richting de Zuidpool en nadat op 3 januari drie andere leden te horen kregen dat ze moesten omkeren, bleven ze met vijf man over. Zij zouden wel worden beloond voor al hun inspanningen en op de geografische Zuidpool staan. Enkele dagen later bereikten ze inderdaad hun doel, maar veel plezier beleefden ze daar niet van.
Drie expeditieleden koken een maaltijd tijdens de tocht richting de Zuidpool.
16 januari 1912
Wat ik vreesde is gebeurd – het ergste wat ons kon overkomen! … De Noren zijn ons vóór geweest – Amundsen bereikt als eerste de pool! Een bittere teleurstelling! Wat mij echter het meeste treft is de aanblik van mijn trouwe vrienden! Al die inspanningen, ontberingen en kwellingen – waarvoor? … Onze gedachten, onze woorden, alles eindigde met die ene afschuwelijke constatering: te laat!
De dagboekfragmenten uit dit artikel komen uit het boek 'Scotts laatste expeditie. De dagboeken van de reis van kapitein Robert Falcon Scott met de Terra Nova naar de Zuidpool, 1910-1912' (Uitgeverij Hollandia)
Maandenlang hadden Scott en zijn mannen onder de zwaarste omstandigheden geleefd. Maar ze hadden verloren. Het was Amundsen die op 14 december 1911 als eerste mens de geografische Zuidpool had bereikt.
Op 18 januari begonnen de mannen aan de terugtocht, die rampzalig verliep. Het slechte weer speelde ze nog steeds parten en de voedselvoorraad bleek niet toereikend. De mannen raakten uitgeput, kregen wonden en waren uitgehongerd. Op 17 februari stierf Evans. Hij had al geruime tijd last van bevroren vingers en nare wonden. Ook verschillende valpartijen op de gletsjers hadden hem geen goed gedaan. De stemming onder de overgebleven vier mannen was bedrukt; zij hielden hoop en liepen door, maar waren zich bewust van hun sterfelijkheid. Nadat ook Oates het leven liet, berustten Bowers, Wilson en Scott in hun lot: ook zij zouden de expeditie niet overleven. Eind maart schreef Scott de laatste woorden in zijn dagboek.
29 maart 1912
Ik heb de hoop opgegeven dat de omstandig heden zullen verbeteren. Maar wij blijven tot het einde toe volhouden, hoewel wij steeds meer uitgeput raken. Het einde is nabij. Het is jammer, maar ik geloof dat ik niet meer verder kan schrijven. Mijn laatste woorden. In godsnaam – zorg voor onze nabestaanden
Scott en WWF “Probeer bij onze zoon belangstelling te kweken voor natuurlijke historie; dat is beter dan spelletjes doen; op sommige scholen wordt weinig aandacht besteed aan dit vak. Ik weet dat jij vaak met hem de natuur in gaat.” Dit fragment komt uit de afscheidsbrief die Scott schrijft aan zijn vrouw en die op zijn lichaam werd gevonden. Hun enige zoon is Peter Markham Scott, die slechts twee jaar is als zijn vader op de Zuidpool overlijdt. De liefde voor de natuur krijgt Peter door zijn moeder met de paplepel ingegoten. Hij is een van de vier Britten die in 1961 WWF opricht.
1
2
3
1. Verkenning met een hondenslee. 2. Herbert Ponting, de fotograaf die mee was om de expeditie vast te leggen. 3. De geïmproviseerde kapsalon in het basiskamp.
BEELD: KOKEN, HERBERT PONTING, KAPSALON SCOTT POLAR RESEARCH INSTITUTE/GETTY VERKENNING BETTMANN/GETTY
Atkinson, Wright, Cherry-Gerrard en Keohane. Zij zijn allemaal erg teleurgesteld.
WINNAAR CATEGORIE YOUNG TALENT 2016 © RICK VAN DER KRAATS (16 jaar)
© MINKE BRAAT (11 jaar)
© CRIS TOALA OLIVARES
DOE MEE MET DÉ NATUURFOTOWEDSTRIJD VAN HET JAAR! WNF-FRANS LANTING PHOTO AWARD 2017 Ook dit jaar roepen we alle grote en kleine fotografen vanaf 6 jaar op om de wereldnatuur in beeld te brengen. In je achtertuin, op je balkon, in het bos, in de stad of op vakantie. Kijk deze zomer goed om je heen en leg de natuur vast! Beeldverhalen gezocht! We zijn vooral benieuwd naar het verhaal achter je foto. Laat ons zien hoe mooi de natuur is of laat in je foto de relatie tussen de mens en de natuur zien, positief of negatief. De WNF-Frans Lanting Photo Award is de natuurfotowedstrijd van het Wereld Natuur Fonds. Een professionele jury, onder leiding van ’s werelds bekendste natuurfotograaf Frans Lanting, zal zich over de inzendingen buigen en de winnaars maken kans op prachtige prijzen.
WINNAAR CATEGORIE KIDS 2016 © MIRTE VAN GRINSVEN (9 jaar)
WINAAR WNF-FRANS LANTING AWARD 2016 (CATEGORIE VOLWASSENEN) © ANJA BROUWER
WINNAAR PUBLIEKSPRIJS 2016 © CORNÉ KOOPMANS (14 jaar)
Jong en oud kunnen tot 1 september 2017 foto’s inzenden in de categorieën: Volwassenen Young Talent (12 - 18 jaar) Kids (6 - 12 jaar) Lees alle informatie over de deelname op
wnf.nl/photoaward
Duurzaam toerisme TEKST ANNIEK CORPORAAL
Goede reis Azuurblauw water, schone stranden, ongerepte natuur: favoriet bij vele vakanties. Steeds meer mensen gaan bewuster om met reisbestemmingen om deze idylle niet te verstoren.
26 PANDA
Ecotoerisme, duurzaam toerisme en natuurtoerisme zijn in opkomst. Deze begrippen zeggen alle drie iets over reizen naar en in natuurlijke gebieden, maar zijn niet hetzelfde. Ecotoerisme duidt op kleinschalig toerisme in een mooie omgeving, waar verantwoord wordt omgegaan met de natuur en waar ook de lokale bevolking geld mee verdient. Het begrip ecotoerisme is echter niet beschermd. In principe mag elke reisorganisatie deze term gebruiken om ‘groenere’ reizen aan te prijzen. Even opletten dus als u zo’n reis wilt boeken: gaat het wel echt om ecotoerisme of is het een verkooptrucje?
Kleinere footprint
Duurzaam toerisme zegt daarentegen niets over de omvang, maar alles over de manier waarop wordt omgegaan met de natuur. Is een vakantiepark niet in een kwetsbaar gebied neergezet? Zijn er zonnepanelen geïnstalleerd? Wordt er groene energie gebruikt? Werken er mensen uit de omgeving in het resort of bij de toeristische trekpleister? Duurzaam toerisme kan zowel massaal als kleinschalig zijn, maar zorgt er in alle
gevallen voor dat de ecologische voetafdruk zo klein mogelijk is. Dan is er nog natuurtoerisme: alle toerisme waarbij het zijn in of omgaan met de natuur het doel is. Denk bijvoorbeeld aan een safari in Afrika, bergbeklimmen in de Alpen of duiken in de Middellandse Zee. De term natuurtoerisme zegt overigens niets over hoe verantwoord de reis is.
Toerisme als natuurbescherming
Hoewel toerisme soms nadelige effecten heeft op de natuur, ziet WNF het ook als een manier om natuur juist te beschermen. Dat gebeurt binnen verschillende projecten op verschillende manieren: van het opstellen van handleidingen over duurzaam duiktoerisme voor touroperators tot het opzetten van duurzaam toerisme met de lokale bevolking in belangrijke biodiverse gebieden. Toerisme zorgt in deze gevallen voor alternatieve inkomstenbronnen voor de lokale bevolking, waardoor de natuur voor hen (nog) meer waarde heeft. Goed voor mens én natuur dus.
BEELD: WANDELAAR FRED GROESE/GETTY, ATAÚRO DAVID KIRKLAND/GETTY ALTAI-SAYAN FEMKE HILDERINK/WNF, LUIPAARD VASILY SMIRNOV/GETTY, BONOBO KARL AMMANN/NATUREPL/WWF, LODGE SINZIANA DEMIAN/WWF, CAREL DRIJVER RUURD DANKLOFFDUCT WWF-UK, CYNTHIA VAN ZWOL RUURD DANKLOFF
Duiken op Ataúro WAAR: Timor-Leste, Indonesië WAT: Ataúro is een klein eiland langs de kust van Timor-Leste en vooral populair als duik- en snorkelspot. Het is in 2016 uitgeroepen tot 1 van de 100 meest duurzame bestemmingen. WNF is nauw betrokken bij het opzetten van duurzaam toerisme. WINST LOKALE BEVOLKING: Toerisme is nog heel kleinschalig hier. Het organiseren van bijvoorbeeld (duik)excursies en het aanbieden van onderdak en voedsel zorgen voor nieuwe inkomensstromen. WINST NATUUR: WNF heeft een aantal oplossingen om de koraalriffen hier, en in de rest van de Koraaldriehoek, te beschermen: efficiënt energie- en waterverbruik, effectief afvalbeheer en verantwoorde interactie met prachtige zeedieren als haaien en schildpadden.
Sneeuwluipaarden in Altai-Sayan WAAR: Rusland WAT: De bergachtige Altai-Sayan regio, met zijn rijke wateren, strekt zich uit over Rusland, Mongolië, Kazachstan en China en is een van de laatste ongerepte ecosystemen in de wereld. WINST LOKALE BEVOLKING: In het Russische deel van Altai-Sayan werkt WNF samen met de CITI Foundation om microkredieten te verstrekken aan ongeveer 50 kleine ondernemers die (eco)toerisme in de regio bevorderen. Ze verkopen bijvoorbeeld zelfbereid voedsel en handgemaakte producten en bieden toeristen onderdak in homestays en B&B’s. WINST NATUUR: Door duurzame inkomstenbronnen te ontwikkelen en workshops te geven over natuurbescherming is dit kwetsbare ecosysteem beter beschermd. De iconische sneeuwluipaard houdt zijn leefgebied, net als bijvoorbeeld de saiga-antilope en het argalischaap.
Bonobo’s bezoeken WAAR: Democratische Republiek Congo (DRC) WAT: Lac Tumba in DRC is een gebied van 126.440 km2 met indrukwekkende (moeras)bossen, savannes en wetlands waar onder andere bonobo’s, mangabeys, bosolifanten, panters, krokodillen en nijlpaarden wonen. WINST LOKALE BEVOLKING: De lokale bevolking beschouwt de bonobo’s als haar voorouders en bejaagt ze niet. WNF helpt om toeristen naar het gebied te halen die de mensapen in het wild willen zien. Op deze manier blijft de traditie in stand en is er een eerlijke boterham te verdienen aan natuurbescherming. WINST NATUUR: In stand houden van de prachtige bossen van DRC, mét de bonobo’s en alle andere prachtige dieren die er leven.
De natuur centraal Carel Drijver, oceanenexpert bij WNF: “De druk op vakantiebestemmingen is groot en neemt alleen maar toe. Om ze mooi en natuurlijk te houden, en daarmee ook hun marktwaarde te beschermen, moet de toerismesector samen met natuurbeschermers nog krachtiger opkomen voor natuurbehoud. Veel toeristen zijn bereid om meer te betalen voor bijzondere natuur. De wil en de mogelijkheden zijn er. Overigens hoeven we voor een mooie vakantie niet altijd ver te gaan: Nederland heeft schitterende zandstranden en andere prachtige natuurgebieden." Wilt u zelf bijdragen aan het beschermen van natuur op uw vakantiebestemming? Kijk dan op carefordestinations.com PANDA 27
BEELD: ALAMY/IMAGESELECT
In beeld
28 PANDA
Deze ooievaars hebben een steile klif in Portugal uitgekozen als dĂŠ plek voor hun nest. Ooievaars migreren in het
voorjaar van tropisch Afrika naar Europa. Volwassen ooievaars keren terug naar hun geboortestreek. Jonkies voelen die drang minder en doen in het voorjaar en de zomer verschillende plekken aan.
PANDA 29
Gevlekte gladde haai, Noordzee ©Peter Verhoog Dutch Shark Society
We komen ook op plekken zonder postcode.
De Noordzee is prachtig. Het is ons grootste natuurgebied en één van de meest intensief gebruikte zeeën ter wereld. Het Wereld Natuur Fonds pleit voor een goede balans tussen gebruik en natuur. Daarom werkt het aan een netwerk van beschermde zeegebieden, verduurzaming van de visserij en aan herstel en terugkeer van leefgebieden en diersoorten. Roofdieren als haaien en roggen spelen een belangrijke rol in het gezond houden van de Noordzee.
Wereld Natuur Fonds ontving sinds 1993 een bijdrage van € 367,1 miljoen. Deelnemers van de Postcode Loterij: bedankt! Dankzij u kunnen wij Wereld Natuur Fonds en 98 andere organisaties financieel ondersteunen. En dankzij u heeft de Postcode Loterij sinds 1989 al ruim € 5 miljard aan goede doelen geschonken. Samen voor een betere wereld: postcodeloterij.nl
Dankzij u.
Natuurnieuws
HOOP
Zorgen om legale handel
Eindelijk goed nieuws over de irrawaddidolfijn: medewerkers van WWF-Cambodja hebben in 2016 elf irrawaddidolfijn-kalveren gespot in de Mekong. En de dolfijnensterfte in het gebied is tussen 2015 en 2016 met dertig procent afgenomen!
BEELD: NEUSHOORN, IJSBERG DEBORAH VAN DER SCHAAF HAAI KATIE FLOWERS IVOOR JAMIE COTTEN/IFAW/WWF-US, TIJGER VLADIMIR FILONOV/WWF
Zorgelijk nieuws uit Zuid-Afrika: het Hooggerechtshof heeft in hoger beroep het verzoek afgewezen van de Zuid-Afrikaanse regering om het verbod op de handel in neushoornhoorns in stand te houden. Het is dus weer toegestaan om de hoorns te kopen en te verkopen. Sinds 2009 was het verbod van kracht. In 2014 spanden grote neushoornboeren een rechtszaak aan om het binnenlandse verbod op de handel in hoorns op te heffen. Dat is helaas gelukt. WNF maakt zich grote zorgen over de gevolgen en is bang dat legaliseren de deur opent naar de internationale zwarte handel.
Deze haai, die bij de vangst al dood was, bleek een nieuwe haaiensoort te zijn
Nieuwe hamerhaai In het koraalrif voor de kust van Belize is een nieuwe haaiensoort ontdekt. De haai was al dood toen hij door de visser werd gevangen. De nieuwe soort heeft nog geen naam, maar wel is duidelijk dat het om een hamerhaai gaat. Onderzoekers sluiten niet uit dat ze in het rif nog meer nieuwe soorten vinden. Het rif bij Belize is het op een na grootste ter wereld. De ontdekking van de nieuwe haaiensoort bevestigt dat dit gebied relatief gezond is. Er leven meer dan 1.400 planten- en diersoorten, waaronder zeeschildpadden, zeekoeien en dus haaien. Het gebied staat op de Werelderfgoedlijst, maar kustbebouwing en olieboringen vormen een bedreiging. Vorig jaar waren er plannen voor olieboringen voor de kust. Dankzij een internationale actie van WNF en andere organisaties zijn deze plannen voorlopig van de baan. Goede bescherming van het gebied blijft belangrijk. Voor de natuur ĂŠn voor de inwoners van Belize, want de helft van de bevolking is voor haar inkomen afhankelijk van toerisme en visserij.
Ivoorwinkel
Eind maart sloten de Chinese autoriteiten de deuren van 12 van de 34 ivoorbewerkingsfabrieken. Ook 55 van de 143 ivoorwinkels gingen voorgoed dicht. WNF is blij dat China de stroperijcrisis eindelijk serieus neemt. Eind dit jaar geldt er in China een volledig verbod op de binnenlandse handel in ivoor. China heeft de grootste ivoormarkt ter wereld.
Nieuw park Om de bedreigde Siberische tijgers en amoerpanters te beschermen, komt er een enorm nationaal park in het noordoosten van China, vlak bij de Russische grens. Het park zal zo’n 1,5 miljoen hectare groot zijn, een gebied zo groot als Gelderland, Utrecht, Noord- en Zuid-Holland samen.
Het oppervlak van het zee-ijs op de Noordpool heeft voor de derde achtereenvolgende winter een recordminimum bereikt. PANDA 31
Tips TEKST ANIQUE MANGNUS
Vakantie? Heerlijk genieten van rust en natuur. Maar de natuur zelf krijgt vaak weinig rust. Gelukkig zijn er meer dan genoeg duurzame manieren om te reizen. Verantwoord duiken
Houdt u van duiken? Word een eco-diver. Dat begint bij het niet aanraken, verstoren of beschadigen van planten en dieren tijdens uw duik. Om uw kennis te vergroten hebben twee onderwatersportorganisaties, NELOS en NOB, een kennistoets ontwikkeld waarmee u een eco-diver kunt worden. De toets maakt u bewust van de kwetsbaarheid van de natuur onder water. ecodiver.nl
Wijs Foute souvenirs
Toeristen nemen nog steeds kostbare natuur mee naar huis: schelpen, stukjes koraal, papegaaienveren. Niet doen! Te veel gebieden worden op die manier aangetast en te veel dieren verwond of gedood. Daar komt bij dat de meeste natuursouvenirs strikt verboden zijn. Bij het meenemen ervan bent u in overtreding. Let op: dat geldt ook voor een schelp of een veer die u zelf heeft opgeraapt van de grond.
BEELD: STUDIO VONQ
Top 5 foute en verboden souvenirs: 1. koraal 2. papegaaienveren 3. schelpen 4. ivoor 5. producten van zeeschildpadden Wilt u weten welke souvenirs nog meer verboden zijn? Download de app 'OK' van de douane of bekijk de WNF-brochure ‘Kijken, kijken, niet kopen’. wnf.nl/foutesouvenirs 32 PANDA
Kleine voetafdruk
Van Amsterdam naar Barcelona? Kies dan voor de trein of een touringcar. De CO2uitstoot van een vlucht is vele malen groter dan die van een reis per trein of bus.
Wildlife Witness-app
Ziet u in een winkeltje in Zuidoost-Azië ivoor, tijgervellen of bijvoorbeeld schildpadschilden liggen? Meld het! Taronga Conservation Society Australia en TRAFFIC ontwikkelden samen de Wildlife Witness app. Met het doorsturen van een foto en de locatie helpt u de illegale handel in kaart te brengen en kan actie worden ondernomen. De app is gratis te downloaden.
Groen genieten
Maak je vakantie 'groener' door te kiezen voor een duurzaam verblijf. Hotels en campings die bijvoorbeeld het Green Keylabel dragen, zijn accommodaties die voldoen aan strenge eisen op het gebied van duurzaamheid, milieu en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Er zijn 2.500 Green Key-accommodaties in 54 landen. www.greenkey.global
Een olifant is geen kermisattractie
Leuk: een ritje op de rug van een olifant? Niet echt. Achter dit onschuldig ogende toeristische vermaak schuilt bruut dierenleed. Met beide benen op de grond blijven dus!
op reis Laat geen afval achter, blijf op aangegeven paden en houd u aan de regels die gelden in natuurgebieden. Behandel de natuur met respect. Betere bucketlist-bestemmingen
Duurzame spullen
De natuur sparen tijdens uw vakantie begint al bij het inpakken. Neem bijvoorbeeld een lamp mee die oplaadbaar is via een klein zonnepaneel. Gaat u voor het eerst kamperen of op safari? Bedenk dan dat u niet alle spullen nieuw hoeft te kopen. Lenen van bekenden of tweedehands overnemen is goed voor de natuur en uw portemonnee.
Met het vliegtuig naar droombestemmingen? Hoeft niet. Ook in Nederland en Europa liggen prachtige natuurgebieden. Zo hoeft u voor blauwgroene watervallen niet naar Thailand te gaan. U vindt ze ook in het Nationaal Park Plitvice in Kroatië. Canyons zien? Ga naar de Toreal de Antequara in Andalusië in plaats van naar Amerika. Het scheelt duizenden kilometers en de nodige CO2-uitstoot. Benieuwd naar meer Europese droombestemmingen? Natuur&Milieu heeft een uitgebreide lijst samengesteld. natuurenmilieu.nl/blog/betere-bucketlist-bestemmingen PANDA 33
WNF-nieuws
BEELD: HAAI SHUTTERSTOCK, KARIN GERRITSEN RUURD DANKLOFF, PANDA OUWEHANDS DIERENPARK, PLASTIC CHRIS JORDAN, BEACH CLEAN UP STICHTING DE NOORDZEE/MART SMIT
RANGERKORTING
Kinderen die lid zijn van de Rangerclub krijgen kortingsbonnen voor ruim vijftig attractie- en dierenparken in Nederland. Leuk voor in de vakantie!
LIJNPUZZEL 28 vissen. Zo veel waren er te vinden in de lijnpuzzel in het lentenummer van Panda. Ruim 600 mensen hebben een oplossing ingestuurd. Slechts een klein deel gaf het goede antwoord. In onderstaande tekening kunt u zien waar de vissen zitten. De winnaars hebben inmiddels bericht ontvangen.
rangerclub.nl
GEEF DE AARDE DOOR MET UW TESTAMENT
De natuur als erfgenaam
Bij het lezen van deze Panda denkt u misschien terug aan dat prachtige natuurgebied of dier dat een onuitwisbare indruk op u heeft gemaakt. Een herinnering die u koestert. Wist u dat u dit gebied of dier een plek kunt geven in uw testament en het zo op een bijzondere manier kunt beschermen? Zo kunt u er mede voor zorgen dat uw herinnering blijft bestaan. Wilt u daar meer over weten, neem dan contact met Karin Gerritsen, relatiemanager Bijzondere Giften & Nalatenschappen, op 030-6937309, kgerritsen@wwf.nl Of vraag vrijblijvend de brochure aan op wnf.nl/testament.
Expeditie ‘into the wild Altijd al een keer met uw zoon of dochter een bijzondere actie willen ondernemen? Doe dan mee met de WNF Familie Expeditie, zamel geld in en steun onze tijgerrangers.
Duizenden kinderen én volwassenen uit het hele land zijn dit voorjaar in actie gekomen voor de haai. 'Haai-alarm!', een actie van het Wereld Natuur Fonds in samenwerking met kinderzender NPO Zapp, was overal in het land zichtbaar. Er werden cupcakes verkocht, acties georganiseerd op scholen, sponsorlopen gehouden… en Nederlanders lieten hun geld massaal naar de haaien gaan! Het opgehaalde geld gaat naar het haaienreddingsplan van WNF. 34 PANDA
Parkrangers zijn voor WNF heel belangrijk: zij weten alles over dieren, kunnen zich goed verplaatsen door het gebied en zichzelf redden in de natuur. Tijdens de tweedaagse Familie Expeditie, dat plaatsvindt van 30 septemer tot en met 1 oktober, ervaart u wat het inhoudt om ranger te zijn. Alle vaardigheden van een ranger gaan we bij u en uw kind toetsen. Het wordt een onvergetelijke ervaring en tegelijkertijd kunnen we met uw ingezamelde geld onze tijgerrangers de beste middelen en training geven zodat zij hun werk goed kunnen doen en tijgers kunnen beschermen. Meer informatie vindt u op wnf.nl/expeditie
Schoon strand Noteer vast in uw agenda: op vrijdag 11 augustus is weer de WNF Beach Cleanup.
INFO Samen panda’s beschermen Wu Wen en Xing Ya zijn er! De twee panda’s vlogen 12 april richting Nederland en zijn nu te zien in Ouwehands Dierenpark. Met de komst van de panda’s is er ook een unieke samenwerking ontstaan tussen het dierenpark en WNF. Samen gaan we reuzenpanda’s in het wild beschermen. In de Chinese provincie Sichuan gaan we het leefgebied van de panda’s verbeteren, herstellen en verbinden. Daarnaast doen we onderzoek naar het gedrag en de verspreiding van panda’s met behulp van automatische camera’s. In Ouwehands Dierenpark kunnen bezoekers niet alleen genieten van de panda’s, maar via de bezoekersinformatie ook meer leren over de bescherming van reuzenpanda’s in het wild.
VOOR AL UW VRAGEN EN OPMERKINGEN KUNT U ONS BEREIKEN VIA ONS GRATIS NUMMER
0800-1962 (op werkdagen van 9.00-17.00 uur)
Deze dag is een onderdeel van de Beach Cleanup Tour die dit jaar voor de vijfde keer plaatsvindt en waarbij honderden vrijwilligers onder leiding van Stichting De Noordzee de hele Noordzeekust schoonmaken. Op de WNF-dag gaat de Tour van Hoek van Holland naar Monster. Tijdens deze dag maakt u niet alleen het strand schoon, maar kunt u ook onder leiding van een haaienexpert op zoek naar haaien- en roggeneieren. Meedoen? Schrijf u vast in op beachcleanuptour.nl
VERDER VINDT U ONS OP: • facebook.com/ wereldnatuurfonds • twitter.com/wnfnederland • youtube.com/wwfnetherlands • instagram.com/wnfnederland • pinterest.com/wnfnederland POSTADRES: Postbus 7, 3700 AA Zeist E-mail: info@wwf.nl Website: wnf.nl
Waterbus Haringvliet Deze zomer vaart de Waterbus weer naar het Haringvliet vanuit hartje Rotterdam en Dordrecht! Spot de majestueuze zeearend, struin door de unieke deltanatuur, bezoek een oude vestingstad of gezellig vissersdorpje aan het Haringvliet. Voor WNF-donateurs kost een dagkaart € 11,50 (in plaats van € 15). Boek uw ticket van tevoren online via waterbus.nl/droomfonds17. Tips voor een leuke dagje uit in de natuur rond het Haringvliet vindt u op haringvliet.nu
Het Wereld Natuur Fonds legt bij uw aanmelding gegevens vast die we kunnen gebruiken om u te informeren over onze activiteiten, projecten en producten. Als u deze informatie niet wilt ontvangen,
kunt u dat aan ons laten weten via Antwoordnummer 7040, 3700 TA Zeist of via info@wwf.nl. U kunt zich op elk gewenst moment uitschrijven voor onze e-mails. PANDA 35
Beestenboel BEWERKING TOM CURTIS
Voor elke editie van Panda brengt Tom Curtis (bekend van het instagramaccount @thingsihavedrawn) een kindertekening van een dier tot leven.
Maakt uw (klein)kind ook prachtige dierentekeningen? Stuur ze naar onderstaand adres en misschien komt de tekening én de uitwerking van Tom op de achterzijde van Panda.
Dit keer de olifant van Olivia van der Putten (3 jaar): “De olifant is blij en danst met vier poten en een kwispelend staartje. En hij heeft een dikke buik.”
Wereld Natuur Fonds t.a.v. Tekening Panda Postbus 7, 3700 AA Zeist info@wwf.nl
Gaat u verhuizen of zijn uw gegevens onjuist? U kunt uw gegevens zelf online wijzigen op wnf.nl/gegevenswijzigen. Natuurlijk kunt u voor het melden van een verhuizing ook gebruik maken van een PostNL Verhuisbericht. Vermeld dan s.v.p. uw donateursnummer (het nummer boven uw naam en adres). Bellen kan ook: 0800-1962 (gratis).
Retouradres: Wereld Natuur Fonds, Postbus 7, 3700 AA ZEIST