Tamtam 11 2014

nr.

11

2014 WNF-Ran ngercllub Maga azin ne • ww ww.r range erc club b.nl

EXPEDITIE

SPITSBERGEN PAG. 14

Huh? Raarrr!

Special

Lionel Messi is een van de beste voetballers van de wereld. Hij komt uit Argentinië. Zijn bijnaam is de vlo, omdat hij klein en snel is.

Op welk dier vind jij dat Messi lijkt?

Oproep!

Met welk dier zou jij de wereldsterren vergelijken? Kijk op www.rangerclub.nl/ sterren en vul het in!

Verwarrende vos

Rens (8 jaar): ‘Ik vind Lionel Messi op een vos lijken, omdat hij veel trucs doet om zijn tegenstander in de war te brengen.’

Westelijke laaglandgorilla

Messi lijkt op een…

Naam :

Geboren

Lione

l And r

és M essi Cucc it

op: 24 ju ni 1987 in : Argentin ië Bijzonder: Messi's huis heeft

Snelle cheeta

de vorm van een voetbal

Viktor (6 jaar): ‘Ik zou Messi vergelijken met een cheeta, omdat hij zo hard kan rennen. Ik heb wel eens een cheeta gezien en die rende heel hard.’

stoere gorilla

2

Susan (8 jaar): ‘Ik vind Messi op een gorilla lijken, door de kleur van zijn haar en ogen. Ik denk dat hij ook wel sterk is.’

tini

Hoi Hupie, Ik heb samen met mijn klas een feestdag georganiseerd. Het was met groep 5a van de Groningse Schoolvereniging. Je kon je laten schminken, knutselen, en we verkochten van alles, bijvoorbeeld stempels. Het hoogtepunt was de musical door MusicalAnders. We speelden niet zelf, maar deden wel de aankondiging. Met elkaar hebben we € 383,11 ingezameld voor het Wereld Natuur Fonds.

Hupie kiest iedere maand uit de clubpost een WNF-Ranger van de Maand. Stuur je post naar het adres op pag. 23 en wie weet sta jij straks op deze plek!

Groetjes, Caitlin (8 jaar) uit Groningen

inhoud

Wat een leuke feestdag zeg!

2

Op welk dier lijkt... Lionel Messi?

4

Hello Ranger

6

Special: 26x raar, 25x waar

12

Poster: Macaronipinguïns

14

Reportage: Expeditie Spitsbergen

16

Kids Climate Conference

18

Quiz: De narwal

19

Reportage: Bij de woeste wolven

20

Wat wil jij weten: Hooooogtevrees!

22

Puzzels

23

Clubactiviteiten / Volgende keer

24

Hupie

Welk mannetjesdier kan zwanger worden?

a. Hangbuikzwijn b. dwergoeistiti c. zeepaardje (Het antwoord lees je ergens in deze TamTam)

14 6

16

19

WiN JIJ...

WIN! 5x

...dit leuke boek?

BIBI’S DOODGEWONE DIERENBOEK Aan sommige dieren ben je zo gewend dat je niet meer de moeite neemt te zien hoe ongewoon ze zijn. Maar als je nou eens even stil zou blijven staan, dan ontdekte je dat er onder sommige schubben, vachtjes, velletjes, veren en dekschilden ware schatten verborgen zitten.

Wil jij ook kans maken op dit coole boek? Laat dan vóór 28 november via het adres op pagina 23 weten welk dier jij het interessantst vindt en waarom. Vergeet niet je naam, leeftijd en adres te vermelden en dat het gaat om TamTam-prijsvraag 3 ‘Bibi’s doodgewone dierenboek’.

#¶a4ĐòB§

n

oStelling van de maand:

Het meest rare dier vind ik:

Stuur je mop, tekening, favoriete dier, knutsel, actie of andere post naar het adres op pagina 23.

Je maakt dan kans op een toffe Hupiesleutelhanger!

Uitslag stelling

a. vogelbekdier b. zeepaardje c. neusaap

Vogelbekdier

d. bombardeerkever e. krimpkikker f. een ander dier, namelijk: ..........

Wat vind jij? Ga snel naar rangerclub.nl en geef je mening.

a

In TamTam 9 kon je kiezen wat jij het meest bijzondere amfibie vindt.

De uitslag is: Op 1: Axolotl Op 2: Pijlgifkikker Op 3: Vuursalamander

FOTO’S KIJKEN! Op onze website www.rangerclub.nl kun je vanaf 10 november zien welke foto’s er hebben gewonnen bij de WNF-Photo Award.

De veertig beste natuurfoto’s kun je ook bekijken vanaf 10 november in het Museon in Den Haag.

En... Jij kunt er gratis heen met de bon uit je bonnenboekje.

Leuk!

z MOP Wat is 1 olifant in de boom?

1 minder op de grond Wat is 2 olifanten in de boom?

2 minder op de grond Wat is 3 olifanten in de boom?

ke Een hele ster boom!

Nemo (9 jaar) tekende deze mooie panda met houtskool. Zijn zus Noa (11 jaar) maakte de prachtige witte tijger.

Wauw! Jullie lijken wel kunstenaars!

Jesse (6 jaar) ‘Ik kies de vuursalamander omdat hij van die coole gele strepen heeft.’

SPONSORLOOP Met groep 5/6 van School met de Bijbel in Sommelsdijk hadden wij een project over het koraal. Als afsluiter hebben we een sponsorloop gehouden en hierbij €340,opgehaald voor het Wereld Natuur Fonds.

Goed gedaan!

MOP Twee panda's zitten onder de douche.

Zegt de een tegen de ander: ‘Waarom scrub je je zo hard?’ Zegt de ander: ‘Ik krijg de zwarte plekken niet uit mijn vacht!’

Maria (10 jaar) uit Bergen

4

Groetjes van Jasmijn (11 jaar) uit Schouwerzijl

n ijsbeer!

Maak kans op deze pluche TamTam geeft vijf exemplaren weg van deze ijsbeer-knuffel. Wil jij kans maken op zo’n mooie knuffel? Doe dan mee met deze prijsvraag:

WIN! 5x

Welke kleur heeft de huid van een ijsbeer?

Stuur je antwoord vóór 28 november naar het adres op pagina 23. Vergeet niet je naam, leeftijd en adres erbij te schrijven en de vermelding TamTam-prijsvraag ‘IJsbeer’.

KOEKJES Wij (en de vriendjes uit onze straat) hebben maar liefst €40,- opgehaald met het verkopen van zelfgemaakte koekjes, cakepops en lolly's om de ijsbeer en de panda te helpen!

Groetjes, Tom (10 jaar) en Valentijn (7 jaar) uit Harmelen Lekker!

z Tof dier

‘Mijn favoriete dier is de olifant. Ik vind dat ze knappe dingen kunnen met hun slurf en ik vind ze grappig. Ik hield mijn spreekbeurt over de olifant. Aan de kinderen liet ik toen echte olifantenpoep zien en ruiken. Dat vonden ze vies maar ook hartstikke leuk.’

Groetjes, Zino (9 jaar) uit Bussum Aziatische olifant

Zo’n slurf lijkt mij ook wel wat.

Op wereldreis (deel 4): Japan WNF-Ranger Lara is op wereldreis.

Lees hier wat ze meemaakte in Japan.

‘In Japan heb ik tijdens het wandelen in de bergen veel makaken gezien.

Ze zaten in de boom naast het pad of liepen zelfs vlak langs mij. Ze kunnen soms een beetje gevaarlijk zijn. Je mag ze dan ook niet recht in de ogen kijken.

Ik ben ook gebeten door een makaak omdat ik te dicht bij hem kwam. Tja, het blijven wilde dieren. Maar ik vind ze nog steeds grappig met hun rode gezicht!’

WAT DOE JIJ? * WAT DOE JIJ? * WAT DOE JIJ? * WAT DOE JIJ? * WAT DOE JIJ? * WAT DOE JIJ? * WAT DOE JIJ? * WAT DOE JIJ? * WAT DOE J

¬ÙCÃ.ĪMVkf¿Ę

Knutselen maar!

Hou jij ook zo van knutselen?

Kijk eens wat deze WNF-Rangers voor moois hebben gemaakt.

WALVIS Ik heb een walvis gemaakt van allerlei foto's. Deze walvis heb ik gemaakt omdat ik veel van de walvis houd.

Groetjes van Rhodé (9 jaar) uit Leeuwarden

OLIFANT Ik heb deze olifant geknutseld. Ik ben er heel blij mee.

Groetjes, Kiki (9 jaar) uit Den Haag

OERWOUD

Ik knutselde dit oerwoud.

Vooral het glitterpapier maakt het mooi. Zo moet je echt gaan zoeken naar de dieren.

Net echt!

Lizzy (7 jaar) uit Oirschot

Heb jij ook een leuke dierenknutsel gemaakt? Stuur een foto op naar het adres op pagina 23.

Wie weet komt hij in TamTam. 5

In TamTam staan vaker vreemde verhalen en rare foto’s. Maar zo veel en vreemd als deze keer heb je niet eerder meegemaakt.

En al dat raars is waar. Alles?

Nee, ééntje niet… Weet jij welke nep is?

xxxxxxxxxxxxxxxx De raarste namen xxxxxxxxxxxxxxxx

26x raar, Bij neusapen heeft de hele familie een andere neus.

Groeineus

Als jong heeft de neusaap een wipneusje. Bij de vrouwtjes blijft het zo, bij de mannetjes groeit hij door.

Gek? De vrouwtjes vinden die grote neus van de man prachtig.

6

Neusapen

Snotolf

Macaronipinguïn

Vis met een zuignap op zijn buik en slap, snotterig vlees. Leeft in de Noordzee.

Om zijn gele kuif genoemd naar de Macaroni’s: mannen met geel geverfde haren die vroeger in Londen leefden.

SPECIA

L

25x waar Handenplassen

Voordat de galago ’s nachts op pad gaat, plast hij over zijn handen en voeten. Zo laat hij op de takken een geurspoor na en kan hij de weg naar huis vinden. Net als Kleinduimpje, maar dan slimmer.

Zoogdier met eieren

Toen mensen voor het eerst een vogelbekdier zagen, snapten ze er niks van. Een zoogdier met een eendensnavel! Het werd nog gekker: het vogelbekdier legt eieren. Daar komen knalroze baby’s uit die de melk van moeders buik drinken.

Galago

WEETJE Het vogelbekdiermannetje heeft ook nog een giftige stekel aan zijn achterpoten zitten.

Vogelbekdier

7

Klapmuts

xxxxxxxxxxxxxxxx De raarste namen xxxxxxxxxxxxxxxx

Zeehond. Het mannetje blaast van een vel een rode ballon uit zijn neus.

Net klapkauwgum.

Herthaas

Haas met gewei

Zeepaardjes

De herthaas uit Texas heeft een gewei. De mannetjes houden op de prairie gevechten om de vrouwtjes. Het gewei van de vrouwtjes is kleiner maar puntiger. Ze kunnen er zichzelf en hun jongen goed mee verdedigen tegen coyotes.

Hier komen de jonkies uit.

Zwangere vader

Het zeepaardje is een vreemde vis. Het gekst is dat de mannetjes zwanger worden. Dat gaat zo: een zeepaardman heeft een buidel op zijn buik. Daarin legt het vrouwtje haar eitjes.

Als die zijn uitgekomen gaat de buidel open en zwemmen de zeeveulentjes de zee in.

Schotelantennes

8

Met zijn enorme oren spoort de grootoorvos ’s nachts zijn lievelingskostje op: termieten en andere trippelende insecten.

Grootoorvos

Gekko

Goffer

Lawaaiige hagedis met plaktenen. Dankt zijn gekke naam aan zijn roep: gèh-koo.

Een Amerikaans knaagdier. Kan niet goed zien maar wel erg goed graven.

SPECIA

L

Kikker in je keel In het zuiden van Zuid-Amerika leeft DARWINS BEKBROEDER. Dat is een kikkertje met een leuke puntneus. Het vrouwtje legt eitjes op de vochtige bosgrond, het mannetje blijft ze bewaken. Maar na drie weken eet hij ze ineens zelf op. Een tijd later doet hij zijn bek open en komt er een stelletje mini-kikkertjes tevoorschijn.

Giftige ribben

Hagedis wordt zweefvliegtuig

Als de RIBBENSALAMANDER uit Spanje gepakt wordt door een vijand, trekt hij snel zijn buik in. Dan prikken zijn scherpe ribben dwars door zijn giftige huid heen.

De vijand laat hem dan snel los. Zelf heeft hij weinig last van zijn prikwonden. Ze groeien snel weer dicht.

Het VLIEGEND DRAAKJE leeft hoog in de bomen. Bij gevaar springt deze hagedis omlaag en klapt zijn lange ribben uit.

Dan krijgt hij vleugels langs zijn zij, waarmee hij naar een andere boom zweeft.

Trakterende vampiers Overdag hangen VAMPIERVLEERMUIZEN samen in een holle boom, ’s nachts gaan ze ieder voor zich op zoek naar bloed van een groot dier. Een vampier die geluk heeft komt met zijn buik vol bloed terug. Thuis braakt hij dan wat op voor huisgenoten die niks hebben gevonden.

Over het water lopen

Giftige vogel

Bij gevaar rent de JEZUSHAGEDIS hard weg op zijn achterpoten. Dat is niet zo gek, maar wel als je ziet dat hij dat over het water doet!

De PITHOHUI eet giftige kevertjes. De vogel heeft er zelf geen last van. Juist niet.

Hij haalt het gif eruit en zorgt ervoor dat het in zijn veren komt. Zo wordt deze opvallend zwart met oranje gekleurde vogel zelf een onsmakelijk hapje.

Roofdieren laten hem met rust.

Vrouw wordt man VLAGGENBAARSJES zijn oranje koraalvisjes. De mannetjes zijn lichter van kleur en hebben een lange ‘vlag’ aan hun rugvin.

Een mannetje speelt de baas over een stuk of tien vrouwtjes. Als een mannetje dood gaat, wordt na een tijdje het bazigste vrouwtje lichter. En er groeit een vlag uit haar rugvin. Niet veel later is ze een man en wordt hij de baas van het schooltje vissen.

Vis met waterpistool

Graafkampioen

De SCHUTTERSVIS spuugt waterdruppels. Hij schiet van drie meter een insect van een tak en eet hem dan lekker op.

Met zijn sterke klauwen graaft het AARDVARKEN sneller dan een sterke man met een schep.

9

Dik-dik

xxxxxxxxxxxxxxxx De raarste namen xxxxxxxxxxxxxxxx

Een mini-antilope uit Afrika. Niet groter dan een haas. Roept zijn eigen naam.

Vol met honing Als HONINGPOTMIEREN veel honing vinden, bewaren ze een deel voor later. Hoe? Ze stoppen een deel van het volk propvol.

Die mieren hangen dan als goudgele knikkertjes aan het plafond van het mierennest.

Af en toe spugen ze een druppeltje honing uit waar de anderen lekker van smullen.

Overal stekels

Kleiner groeien

De BERGDUIVEL is een stekelige hagedis uit de Australische woestijn. Na een bui zakt het water daar direct de droge grond in. Het slimme hagedisje heeft daar iets op gevonden. Tijdens een bui zorgt hij dat hij kletsnat regent. Tussen zijn stekels lopen gootjes. Daardoor stroomt het regenwater naar zijn mond toe. Handig!

In het Amazonegebied leeft een kikker van 7 centimeter lang. Is dat gek? Wel als je weet dat de kikkervisjes van deze KRIMPKIKKER 25 cm lang worden. Als die kikkervis in een kikker verandert, ‘eet’ hij van binnenuit zijn staart en andere organen op. Zijn lijf verandert dan in dat van een volwassen kikker die ook kindjes kan maken of krijgen.

Verrassingsei Een ZEESCHILDPAD legt eieren in een kuil in het zand. Ligt een ei op een plek waar het warmer is dan 30 graden, dan komt er een meisje uit. Uit eieren op een plek koeler dan 28 graden komen jongetjes. In de meeste kuilen is het ongeveer 29 graden: dan kruipen er even veel jongetjes als meisjes uit de kuil.

Waterschep

Explosieve scheetjes

Met zijn brede snavel vangt de SCHOENBEKOOIEVAAR vissen in het moeras. Op hete dagen schept hij er water in op om zijn eieren of kuikens mee af te koelen.

Als de BOMBARDEERKEVER door een vogel of spitsmuis wordt ontdekt, laat hij hete scheetjes. Die maakt hij door in zijn achterlijf twee stofjes bij elkaar te laten komen. Met het geknetter en de rook schrikt hij zijn vijand af.

Een schip met bemanning Deze kwal lijkt op een dichtgevouwen pizza met lucht erin. Onder die drijver hangen krullen van tientallen meters lang. Daarmee kan het PORTUGEES OORLOGSSCHIP gemeen steken. Het gekst: hij bestaat uit een hele familie aan elkaar gegroeide kwallen. Ieder ‘bemanningslid’ heeft een eigen taak.

Hert met slagtanden

Extra duim

Net als onze ree is het WATERREE uit China een klein hert. Alleen heeft het mannetje geen gewei maar slagtanden.

De REUZENPANDA heeft aan elke hand vijf vingers én een duim. Die duim is een knobbel aan zijn pols. Hij gebruikt hem om een bamboestengel steviger mee vast te houden bij het eten. Handig!

10

Mallemok

Babiroesa

Stormvogel. Zo genoemd door Friese zeemannen die het een gekke meeuw vonden (mok = meeuw).

Vreemd varken van het eiland Sulawesi. Zijn slagtanden groeien door zijn snuit.

Reuzenalbatroskuiken

dus Dit is jonkie!

SPECIA

L

Zwaar kuiken

Het pluiskuiken van de reuzenalbatros is na een maand of acht een stuk zwaarder geworden dan zijn ouders. Dan stoppen ze ook met eten geven aan hun jong. Het kuiken verliest zijn donsveren en krijgt er echte voor in de plaats. Zijn babyvet gaat ook weg en hij krijgt meer spieren. Op een dag heeft hij zoveel honger dat hij wegvliegt om zelf eten te zoeken.

een

Het kuiken van een reuzenalbatros wordt zwaarder dan zijn ouders.

Wandelende vis

De vleermuisvis is een prima zwemmer. Bijzonder is dat hij ook goed kan lopen. Hij maakt met zijn vinpootjes graag een wandeling over de zeebodem.

Heb jij al ontdekt welke van deze 26 ar dieren raar ma Je is? niet waar leest het op pagina 23.

Vleermuisvis

11

fotografie: andy rouse

Gert Polet van het Wereld Natuur Fonds ging samen met ijsbeeronderzoekers naar Spitsbergen. Dat ligt vlakbij de Noordpool.

Er leven veel ijsberen. Lees hier wat Gert allemaal meemaakte in de sneeuw.

FOTOGRAFIE: WWF-CANON / BRUTUS Ă–STLING / JON AARS / GERT POLET

IJsberen onderzoeken

D

e ijsbeer is het grootste landroofdier ter wereld.

IJsberen leven op de Noordpool, voornamelijk op het ijs. Maar omdat de aarde steeds warmer wordt, smelt het ijs. De ijsberen hebben steeds minder ruimte om jongen te krijgen en te jagen.

Daarom doen wetenschappers ieder jaar onderzoek. Dit onderzoek heet Expeditie Spitsbergen.

➜

14

WEETJE 1 De tanden van een ijsbeer krijgen elk jaar een laagje er bij. Als je de tand doormidden zaagt kun je de jaarringen tellen en weet je precies hoe oud hij is.

Er wordt wat bloed afgenomen om te onderzoeken of de ijsbeer gezond is. De ijsbeer merkt het niet als de onderzoekers bezig zijn.

IJsberen zijn altijd op zoek naar zeehonden.

Dat is hun favoriete voedsel.

WEETJE 2 Een mannetjesijsbeer kan 3 meter lang worden, en weegt soms wel 1000 kilo! Dat is bijna even zwaar als een auto.

op Spitsbergen Zenderss

Gert: ‘Deze keer kon ik mee met het jaarlijkse onderzoek naar de ijsberen. Dit jaar gingen we op zoek naar de plekken waar vrouwtjes uit hun sneeuwholen op het land zijn gekomen met de pasgeboren jongen. We deden bij de ijsbeervrouwtjes een halsband met een zender om. Zo kunnen de onderzoekers ze het komende jaar volgen. Ze kunnen precies zien waar de ijsberen rondlopen. IJsberen lopen in hun eentje enorme afstanden. Het Inuit-volk (eskimo’s) noemt ze ook wel de zwervers van de Noordpool. Het wordt steeds moeilijker om voedsel te vinden, omdat het ijs steeds sneller smelt.

De kans is groot dat er over 35 jaar in de zomer geen ijs meer te vinden is rondom Spitsbergen. Het ijs is dan gesmolten en is dan zeewater geworden. Het wordt voor de vrouwtjes rond Spitsbergen dan steeds moeilijker om aan land te komen om jongen te krijgen.’

De moeder wordt gewogen.

De baby's kijken wat er gebeurt.

Hier krijgt een ijsbeer een halsband met zender om.

Helikopter H

Op de Noordpool heb je een helikopter nodig om ijsberen op te sporen. Want het is heel groot. ‘Wanneer de onderzoekers dan een ijsbeer vinden, doen ze verschillende dingen’, vertelt Gert. ‘Ze wegen haar, bepalen de leeftijd en nemen een beetje bloed van de ijsbeer.

Zo kunnen de onderzoekers zien hoeveel giftige stoffen de ijsbeer in haar lichaam heeft. Al het gif dat wij in rivieren lozen komt bij de Noordpool terecht en daarom ook bij de ijsberen. Onderzoekers kunnen zien of de ijsbeer gezond is en aan genoeg voedsel kan komen.’

En nu?

Gert vertelt: ‘Omdat elk jaar steeds een beetje meer ijs smelt, gaan de ijsberen op zoek naar nieuwe gebieden om te jagen en jongen te krijgen. We weten nog weinig over waar ze naartoe gaan.

Nu kunnen we precies zien waar de ijsberen heen gaan en of ze daar genoeg eten kunnen vinden.’ ◆ Tijdens de expeditie kregen alleen ijsbeervrouwtjes een halsband om hun nek. Bij mannetjesijsberen is de nek dikker dan hun kop, dus de halsband glijdt dan af. Bij vrouwtjesijsberen is dat niet zo.

ZELF EEN IJSBEER VOLGEN?

IJsbeertweelingen worden vrijwel altijd rond kerst en oud & nieuw geboren.

Ook jij kunt de ijsberen volgen, net als Gert en de onderzoekers!

Dit kan op de website www.rangerclub.nl/ijsberen.

15

Kids Climate Conference

Drie dagen denken én doen FOTOGRAFIE: BOP MULDER

Ruim 150 kinderen kwamen in september bij elkaar op Center Parcs Het Heijderbos.

Ze hielden zich bezig met het klimaat. Dat le leerzaam en zinvol! Kijk maar mee. was leuk,

Het thema van Kids Climate Conference 2014 was: ‘Zorg voor het water’.

De kinderen verz onnen twaalf man ieren voor ee e n beter leefkl imaat. Hier lees je er zes: 11. Een Kids Cl

imate Confer ence in alle landen van de wereld organi seren.

2. Een zeef aan het eind van de riviere n, zodat er geen plastic in de zee komt.

3. Verpakkin gen maken di e oplossen in zout water.

4. Het gebruik te water van de douche later gebruik en om het to ilet door te spoelen.

5. Per straat ruimte maken voor een eigen moestuin , een koe, kip pen en een boomgaar d.

6. Elektrische boten maken, zodat er minder boten met olie vare n.

Er waren allerlei worksshops, die allemaal met water en het klimaat te maken hadden.

Prinses Laurentien sprak met de kinderen. Ze zei: 'Kinderen komen altijd met frisse en positieve oplossingen. Daar moeten grote mensen wat mee doen!'.

16

de narwal-quiz

quiz

Wat weet jij over deze vreemde dolfijn met die speer op zijn snuit?

1.

Narwals leven in de ijskoude poolzee. Maar bij welke pool?

■ Noordpool ■ Zuidpool

A

B

3. Wat weet jij over narwal-baby’s?

Kies 5 x het juiste antwoord.

C

2. Kruis de staart van de narwal aan.

• Een narwal-moeder is ongeveer 9 / 15 maanden zwanger.

• Bij de geboorte komt de kop / staart als eerste naar buiten.

• Een narwal-baby is egaal grijs / wit.

• Een pasgeboren narwal weegt ongeveer 8 / 80 kilo.

• Het jong krijgt 2 / 20 maanden moedermelk.

4. Wat over de narwal is waar?

Kruis aan. Drie van de zes zijn goed.

■ ■ ■ ■ ■ ■

Kan tot 1500 meter diep duiken.

De zwaarste woog wel 600 kilo.

Zijn speer wordt tot 6 meter lang.

Hij eet vooral zeewier.

Hij heeft geen rugvin.

Het vrouwtje heeft geen tanden.

5. Narwal-mannen hebben een speer op hun snuit. Wat is die speer eigenlijk? a. ■ een tand b. ■ een hoorn c. ■ een gewei

7. Dit is een volle neef van de narwal.

Hoe heet deze dolfijn?

Is dat een: ■ Butskop ■ Beloega ■ Bolfijn

6. Eén antwoord is goed.

Van alle walvissen en dolfijnen is de narwal de soort die…

■ ...het diepst kan duiken.

■ ...het dichtst bij de pool leeft.

8. Waarvoor gebruiken de mannetjes de speer op hun snuit?

■ a. Om vissen aan te prikken.

■ b. Om zich te verdedigen tegen haaien.

■ c. Om indruk te maken op de vrouwtjes.

■ d. Om ijs mee te breken. gina 23.

Oplossingen op pa

17

WNF-Rangers helpen Hé, wie sluipen en klauteren daar door de dierentuin?

Het zijn de WNF-Rangers Nick en Evi. Er zijn ook grote-mensen-paden hoor. Maar die zijn veel te saai.

Vandaag kunnen de broer en zus laten zien hoe stoer ze zijn. Want... ze mogen helpen bij de wolven!

FOTOGRAFIE: BOP MULDER

I

n GaiaZOO leven sinds kort zes grijze wolven. Verzorgster Minke helpt Nick en Evi de weg te vinden naar de WolvenVallei.

‘Hé, daar heb je er een!’, zegt Nick. Al snel zijn ze er alle zes. De wolven hebben door dat Minke er loopt en denken dat ze misschien eten zullen krijgen. ‘Waar komen de wolven vandaan?’ wil Nick weten. Minke: ‘Deze wolven komen uit hetzelfde nest. Het zijn broers. Ze zijn in een andere Nederlandse dierentuin geboren. In het wild komen wolven voor in Canada, Amerika, Azië, en ook in Europa. In Duitsland zijn al wolven gezien. Misschien komen ze binnenkort ook wel naar Nederland.’

Hond ‘Is de wolf familie van de herdershond?’ vraagt Evi. ‘Ja, de wolf is de voorvader van de hond.

Ze zijn dus familie van elkaar,’ zegt Minke.

Maar er zijn wel verschillen hoor. Wist je dat wolven altijd in een groep leven, en dat het hele goede jagers zijn? Als ze in het wild met de groep jagen, kunnen ze zelfs dieren aan die groter zijn dan zijzelf. Bijvoorbeeld herten of muskusossen.’

Hoog tijd om eens te kijken of deze wolven ook een stuk vlees willen. Maar eerst moeten de ramen gelapt worden! ◆

WEETJE Een wolf is een hondachtige. Andere hondachtigen zijn bijvoorbeeld de coyote, jakhals en Afrikaanse wilde hond.

In een soort tunnel kun je door het wolvenverblijf lopen.

Nick en Evi staan nu in het verblijf om de ramen te lappen. De wolven zijn heel eventjes binnen.

18

Nick: ‘Pfoe, dit is wel wat meer werk dan het konijnenhok schoonmaken!’

Wow, dat is een groot stuk vlees!

Evi mag er wat vitaminepoeder over strooien voordat ze het naar de wolven brengen.

Naam: Nick Leeftijd: 10 Lievelingsdier: Dolfijn

bij de wolven Naam: Evi Leeftijd: 7 Lievelingsdier: Dolfijn

Wolven kunnen goed tegen de kou. Ze slapen eigenlijk altijd buiten.

OOK NAAR DE WOLVENVALLEI?

Als een wolf veel honger heeft, kan hij wel tien kilo vlees in een keer op. Daarna hoeft hij een paar dagen niet te eten.

Met je WN F-Rangerpaspoort en de bon uit je bonnenboekje kun je GRATIS naar GaiaZOO! www.gaiazoo.nl

19

‘Heeft een aap nooit hoogtevrees?’

Tom Blokker (6 jaar)

Is dit echt??

Ja!

Slangen Een slang blijft altijd heel laag bij de grond. Hij heeft geeneens poten om zich op te drukken. Met zijn buik schuift hij over de bodem.

Maar er zijn ook slangen die over boomstammen en takken omhoog glijden in bomen. Er is zelfs een slang die vanuit een hoge tak naar beneden durft te springen.

Dan spreidt hij zijn ribben uit, waardoor hij een eindje naar beneden zweeft. Dit reptiel zonder hoogtevrees, heet de VLIEGENDE SLANG.

Luipaard

20

Hooooooo Katten

Steenbokken

WILDE KATTEN kunnen hoog springen en vliegensvlug in bomen klimmen. Als ze naar beneden klauteren doen ze dat met hun kop vooruit. Hun scherpe nagels zorgen ervoor dat ze niet hard naar beneden glijden en hun kop verwonden.

Huiskatten klimmen net zo graag in bomen. Maar op de terugweg durven ze soms niet meer. Dan moet de brandweer er aan te pas komen om de kat met hoogtevrees te redden.

STEENBOKKEN zijn wilde geiten die in bergachtige streken leven. Ze lopen de hele dag rond op steile hellingen en bij diepe kloven. Ze glijden niet snel uit. Hun hoeven zijn breed, met zachte eeltkussens en een harde rand, Steenbok zo heeft hij grip op de steilste hellingen.

Misschien heeft iemand jou weleens een berggeit of steenbok genoemd als je ergens bovenop was geklauterd?

Misschien heb jij weleens last van hoogtevrees. Of ken je iemand die daar last van heeft. Zouden apen wel eens last hebben van hoogtevrees?

V

eel dieren zijn bang voor hoogtes.

Sommige apen ook. Vooral de apen die meestal op de grond blijven. Zoals een baviaan of een gorilla. Het is best fijn dat ze wat bang zijn om te klimmen. Want als een zware gorillaman in een boompje zou klimmen, kan dat makkelijk afbreken. Dan valt de gorilla op de grond en breekt hij misschien zijn arm of been. Voor een dier in het wild is dat een groot probleem. Maar ook apen die heel goed kunnen klimmen, vallen soms uit een boom.

Gibbons, maar ook andere apen zoals de Java-apen, breken weleens een arm bij een val.

Gelukkig heelt de breuk meestal zonder problemen.

Ze kunnen binnen de kortste keren weer van tak tot tak slingeren. Veel apen die dagelijks in de bomen rondklauteren hebben geen hoogtevrees. Hoogstens als ze nog heel jong zijn. Dan grijpen ze zich stevig vast aan hun moeder. Soms met hun oogjes dicht...

Java-apen

gtevrees!?

Vogels

Pinguïns

Vogels hebben natuurlijk geen hoogtevrees.

Anders zouden ze niet door de lucht durven te vliegen. Misschien zijn struisvogels, kiwi’s en PINGUÏNS wel bang voor hoogtes. Deze loop- en zwemvogels kunnen immers niet vliegen. Bij een afgrond vallen zij net zo hard als wij. Ook jonge vogels lijken soms hoogtevrees te hebben. Voor kuikens die voor het eerst uit een hoog nest moeten flapperen is het best eng. Ze hebben geen idee of ze al kunnen vliegen. Soms geven de ouders hun jong een zetje om hun hoogtevrees te overwinnen.

21

Spoorzoekertje

-b

Weet jij welke poot of vin bij welk dier hoort? Schrijf het bij het juiste puzzelstukje.

Als je er niet uitkomt, kun je de antwoorden vinden in deze TamTam.

Rebus

r = n

________

-e

kr = h

ka = en

De goede

oplossingen staan op

w = ke

pagina 23.

__________________________________________________ 1.

5.

________

De zee

Kun jij de puzzel invullen? Je leest dan in de gele balk een dier dat familie is van de walvis.

2.

________

4.

3.

________

________ RARA WAT BEN IK?

22

Zoek je weg door het doolhof en je vindt een dier! Werk eerst met potlood en kleur daarna de gangen in met een dikkere stift.

Alle clubpost

Voor brieven, moppen, acties, tekeningen, prÄłsvragen etc.:

M TA M TA MT

WNF-Rangerclub Postbus 7 3700 AA ZEIST 0800-1962 (gratis) e-mail: hupie@wwf.nl www.rangerclub.nl facebook.com/wnfrangerclub

(,I

11

2014

WNF-Ran ngercllub M !

4#( ( ?Âą?11 11I, , (! , &/ I(&

EXPEDITIE

SPITSBERGEN PAG. 14

Huh? Raarrr!

Special

TamTam 11, november 2014 COVERBEELD: Neusaap, Suzi Eszterhas/ Minden Pictures

er... de ke

n Volge

Als je een digitale foto wilt sturen, zorg er dan voor dat je digitale camera op de hoogste kwaliteitsstand staat, anders is de foto niet bruikbaar voor drukwerk. Heb je geld opgehaald om de natuur en de bedreigde wilde dieren te beschermen (bijvoorbeeld met een sponsorloop, geknutselde dingen verkopen of een dansvoorstelling)? Stort het dan op IBAN NL31 RABO 0300 0000 30 van de WNF-Rangerclub te Zeist. Vergeet niet erbij te zetten voor welk dier je geld is!

Heb je leuke foto’s van je actie?

Stuur die dan op. Mail naar hupie@wwf.nl.

Heb je een interessante dierenvraag?

Mail de vraag plus je (digitale) foto met je naam, adres en leeftijd naar hupie@wwf.nl.

Alles over

NIJLPAARDEN

Clubactiviteiten &zo Op wereldreis in de klas School saai? Helemaal niet. Zeker niet als je les krijgt over dieren en de natuur. Vrijwilligers van het WNF-Regioteam Groene Hart (in de buurt van Gouda, Alphen aan den Rijn) zijn vaak te vinden op scholen.

S

amen met de kinderen gaan ze op wereldreis. Niet echt hoor. Maar ze vertellen van alles over de wilde dieren.

Bijvoorbeeld over de reuzenpanda in China, de olifant in Afrika en de Siberische tijger in Rusland. Het is net alsof je de wereld over reist!

En je leert ook nog eens hoe belangrijk het is om goed voor de natuur te zorgen.

Meer weten?

Kijk op www.wnf.nl/groenehart bij Onderwijs. Of kijk eens bij jou in de buurt wat het WNFRegioteam organiseert, op www.rangerclub.nl bij Clubactiviteiten.

Wist je dat er wel 30 vers chillende regioteams van het WNF zijn? Er is dus vast wel een regiotea m bij jouw school in de buurt!

Siberische tijger

OPLOSSINGEN: Vraagje pag. 3 c Special de herthaas is niet echt! Narwal quiz 1. Narwals leven op de Noordpool. 2. Staart b is van de narwal. 3. Een narwal-moeder is ongeveer 15 maanden zwanger. Bij de geboorte komt de staart als eerst naar buiten. Een narwal-baby is egaal grijs. Een pasgeboren narwal weegt ongeveer 80 kilo.

Het jong krijgt 20 maanden moedermelk. 4. De narwal kan tot 1500 meter diep duiken, hij heeft geen rugvin, het vrouwtje heeft geen tanden. 5. a 6. De narwal is de soort die het dichtst bij de pool leeft. 7. beloega 8. c Rebus Een lynx heeft leuke oren Spoorzoekertje 1. galago/pag 7, 2. vogelbekdier/pag 7, 3. albatrosbaby/pag 11, 4. ijsbeer/pag 14, Java-aap/pag 21 De zee koraalduivel, rog, beloega, kreeft, clownsvis. Uitkomst: dolďŹ jn.

COLOFON TamTam, WNF-Rangerclub Magazine is een uitgave van het Wereld Natuur Fonds en verschijnt 10x per jaar.

Voor â‚Ź 2,50 per maand ben je lid van de WNF-Rangerclub.

Kijk op www.rangerclub.nl of bel 0800-1962 (gratis).

Voor adreswijzigingen: www.wnf.nl/gegevenswijzigen Knuffels worden aangeboden door Mimex brands & labels Concept en realisatie: Scripta Communicatie, Amsterdam Artdirection en vormgeving: Marjolein Ruiter GraďŹ sch Ontwerp & Media Met medewerking van: Geert-Jan Roebers, Ronald Sinoo, Frits Vaandrager, Schwandt Infographics (landkaarten)

Papier: Roto Green Silk 60 Folie: recyclebaar materiaal (LDPE), dat onschadelijk is voor mens, dier en plant.

FotograďŹ e: Ardea, Auscape, Hollandse Hoogte, Minden, Bop Mulder, Nature Picture Library, Shutterstock, SuperStock, WWF-Canon

Productiebegeleiding: Graphic, Leusden LithograďŹ e: GraďŹ media, Amsterdam Druk: Drukkerij Roto Smeets, Weert WNF-Ranger Adviesteam 2014: Martijn uit Delft, Elise uit Bilthoven, Viktor uit Oegstgeest, Jesse uit Zeist, Eva uit Koudekerke, Jikke uit Didam, Daan uit Amsterdam, Meike uit Rijswijk, Sam uit Ochten, Brent uit Bleiswijk, Anne uit Amsterdam, Nick uit Tilburg, Ole uit Den Dolder, Susan uit Raalte, Lenne uit Kloosterzande, Kian uit Heerhugowaard, Emily uit Zeist, Bas uit Maassluis, Femke uit Utrecht en Mike uit Hoofddorp

TamTam heeft haar best gedaan de rechthebbenden van het beeldmateriaal te achterhalen. Als u denkt rechthebbende te zijn, neemt u dan contact op met de redactie.

Het Wereld Natuur Fonds legt gegevens vast ter uitvoering van de lidmaatschapsovereenkomst.

Ook kunnen we deze gegevens gebruiken om u/ uw kind te informeren over onze activiteiten, projecten en producten. Als u op deze informatie echter geen prijs stelt, kunt u dit schriftelijk melden aan het Wereld Natuur Fonds, Antwoordnummer 7040, 3700 TA Zeist of via info@wwf.nl.

Door de antwoordkaart in dit magazine te ondertekenen, geeft u toestemming aan het Wereld Natuur

Fonds (Driebergseweg 10, 3708 JB te Zeist, Nederland, incassant ID: NL60WNF411775880000) voor het sturen van een eenmalige of doorlopende incasso-opdracht(en) naar uw bank om uw bijdrage van uw rekening af te schrijven.

Als u het niet eens bent met deze afschrijvingen kunt u deze laten terugboeken. Neem hiervoor binnen acht weken na afschrijving contact op met uw bank (vraag uw bank naar de voorwaarden). Op uw afschrift kunt u de incasso van het WNF herkennen aan het kenmerk van de machtiging.

Dit kenmerk zal u voor de incasso, via e-mail of post worden toegestuurd.

Meer informatie over WNF, IBAN en machtigingen leest u op wnf.nl/iban.

23

door Ronald Sinoo