Zomernummer 2012
Natuur & Milieu
Milieu-informatie
Natuur & Milieu is het tijdschrift van Werkgroep Isis en verschijnt driemaandelijks op 31 maart, 30 juni, 30 september en 31 december.
NME—Centrum Dorpsstraat 8 bus 1 3990 Peer (Grote-Brogel) maandag tot vrijdag: 08.00u -12.00u In de namiddag: op afspraak
Zetel en administratie Werkgroep Isis vzw (secretariaat) Dorpsstraat 8 bus 1 3990 Peer tel. 011/63.37.05 mail: werkgroep.isis@scarlet.be url: www.werkgroepisis.be
Erkenning Werkgroep Isis vzw is een regionale natuur- en milieuvereniging erkend door de Vlaamse Overheid en aangesloten bij de Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen en de Limburgse Milieukoepel. Werkgroep Isis is werkzaam in Noord-Limburg in de gemeenten Peer, Hechtel-Eksel, Bree, Meeuwen-Gruitrode, Kinrooi, Neerpelt, Overpelt, Hamont-Achel, Lommel en Bocholt en is actief op het vlak van natuurbeheer, natuurbehoud en natuureducatie.
Foto voorblad : Regenboogpad Joyce Vanhoof
Lidmaatschap en giften Alleen door het uitbouwen van een voldoende brede basis zijn we bij machte de strijd tegen de continue achteruitgang van ons leefmilieu verder te zetten. Wij rekenen daarom op u, en danken u van harte voor uw trouwe steun. Lidmaatschap wordt verkregen door storting van een vrije bijdrage (minimaal 3 € per lid) op rekening 454-2073951-63 ten name van Werkgroep Isis vzw. Giften vanaf 40 € zijn fiscaal aftrekbaar. Een fiscaal attest wordt u in het begin van 2013 toegestuurd. De storting van de giften en van het lidmaatschap mogen tezamen gebeuren, mits vermelding op het overschrijvingsbewijs. Leden die bovendien het tijdschrift van Orchis en Limburgs Landschap wensen te ontvangen, betalen 25 € lidgeld.
Standpunten en meningen met naamvermelding in dit nummer, zijn niet noodzakelijk die van Werkgroep Isis vzw. Gehele of gedeeltelijke overname van artikels uit dit tijdschrift is toegelaten mits bronvermelding.
2
Inhoudsopgave Colofon
02
Inhoud
03
Editoriaal
04
Nog altijd ONZE dommel
05
Waar is Gust?
07
Educatie Het regenboogpad Bodemonderzoek Informatieve bosspelen
Documentatiecentrum
09
13
Recente aanwinsten 16
Kindernatuuratelier 17
Activiteitenkalender Het Herent; waar men gaat langs trage wegen Cultuurhistorische wandeling Het Hobos Aanbod voor groepen/verenigingen
3
Editoriaal Ergens in de herfst van dit jaar zal de 7 miljardste aardbewoner worden geboren. Dat zijn heel wat monden die moeten worden gevoed, mensen die gekleed moeten worden en die een degelijk onderkomen dienen te krijgen. Maar wat betekent dat voor onze toekomst? Het goede nieuws is dat we waarschijnlijk de hulpbronnen en middelen hebben om een dergelijke populatie te onderhouden. Het slechte nieuws is dat die middelen niet altijd voorhanden zijn op de plaats waar de mensen leven. Over het algemeen neemt de bevolking vooral toe in de armere regio’s en die zijn het minst in staat om de aanwas op te vangen. En dat terwijl in andere gebieden regeringen zich net zorgen maken over een lagere vruchtbaarheid bij de bevolking en over de toegenomen levensverwachting. Ze zetten zich in om een productieve economie in stand te houden en om te voorzien in de levensbehoeften van een toenemend aantal ouderen. Het aanpassen aan migratiepatronen zal bij dat alles wellicht noodzakelijk zijn. Naast het beperken van de bevolkingsgroei, ligt de grote uitdaging echter vooral in het verkleinen van de ongelijkheid en in het vinden van middelen om de duurzaamheid te verhogen. Twintig jaar na de conferentie van Rio is er bij onze politici echter nog steeds geen besef van hoogdringendheid ontstaan om een duurzamere samenleving op te bouwen. Dat geldt zowel op het sociale vlak als op het ecologische vlak. Over het algemeen zijn de verschillen tussen rijk en arm nog gegroeid. In onze moderne maatschappij is de gemiddelde productie en consumptie van een doorsnee bewoner minstens tien keer hoger dan die van de doorsnee Afrikaan of Aziaat. En dat moet ons tot nadenken aanzetten, want sociale tegenstellingen leiden dikwijls tot conflicten. We zullen er dus naar moeten streven om onze ecologische voetafdruk veel kleiner te maken. Maar Indien men er via overleg en internationale verdragen niet eens in slaagt om afdoende maatregelen te nemen om de economische crisis te bezweren, hoe zou men dan een zo veel complexere klimaatcrisis en een gigantische ecologische crisis nog kunnen voorkomen? We blijken nog steeds niet in staat te zijn om dergelijke mondiale problemen op te lossen. Of soms weigeren we zelfs om van fouten uit het verleden te leren. Denken we daarbij aan het kernenergiedebat dat steeds opnieuw te kop opsteekt , zelfs al een jaar na de ramp in Fukushima. J.-P. Sleurs
4
Nog altijd ONZE Dommel In een eerdere editie kon u kennis maken met het participatieve biodiversiteitproject “Onze Dommel”. De natuurwaarde en biodiversiteit verbeteren over enkele kilometers van de beek en zijn oevers, zonder bewoning of landbouw in het gedrang te brengen stond centraal. Het unieke aan dit project was dat de watering met een lege tafel begon; er werd niet uitgegaan van uitgewerkte plannen, maar van de input van het publiek. De mensen moeten de beslissingen van de overheid niet ondergaan, maar kunnen ze samen mee opbouwen. Deze methodiek verhoogt de betrokkenheid, verantwoordelijkheid en geeft de burger inzicht in het waterbeheer. Onze Dommel Als wij in de toekomst ons milieu, onze natuur en onze landschappen willen beschermen moeten we alle gebruikers van dit kostbare goed op eenzelfde lijn krijgen. Een strijd tussen de verscheidene maatschappelijke actoren zal/zou enkel maar leiden tot een verdere teloorgang.
Dit alles kan en kon enkel lukken als de concrete acties ook gedragen werden door de lokale en provinciale beleidsmakers. Stad Peer, Provincie Limburg, Werkgroep Isis en Natuurpunt zijn dan ook met veel zin mee in het project gestapt. Zo kwam er ook nog extra expertise. Het project kon ook rekenen op de broodnodige projectsubsidies van Provincie Limburg.
Watering De Dommelvallei had de ambitie om dit principe te hanteren om de biodiversiteit in en om enkele kilometers Dommel te verbeteren. Het project “Onze Dommel” was geboren. Landbouwers, groene jongens (Werkgroep Isis en Natuurpunt Meeuwen-Gruitrode/Peer) en Perenaren die de Dommel in hun hart dragen, werden door de waterbeheerder Watering De Dommelvallei samengeroepen tijdens 3 stakeholdersvergaderingen. Belangrijk was dat iedere groep zijn mening, grieven en ideeën vrij kon uiten. Hoe doe je dat, landbouwers, natuurvrienden en buurtbewoners op eenzelfde lijn krijgen? Hoe pak je dat praktisch aan? De participatieve vergadermethode ging uit van consensus. Te veel en te hevige discussies werden vermeden, er werd ingezet op het positieve. De stakeholdersvergadering zocht naar de punten van akkoord tussen alle partijen en koppelden daar meteen concrete (relatief kleine) acties aan. De bedoeling was tweeledig.Ten eerste concrete acties ter bevordering van de biodiversiteit. Ten tweede een hechte groep van Dommelvrienden smeden, die in de toekomst betrokken wordt bij alle belangrijke items rond de Dommel in Peer.
Croxdijk: Oorspronkelijke situatie
De concrete acties zijn intussen uitgevoerd. Tijd voor een evaluatie. De Resultaten Vismigratieknelpunten werden opgelost. Aan Bosschel werd een stuw omgevormd tot een vistrap. Aan de Creemerdijk werd de bestaande stuw vervangen door een vistrap. Een natuurlijke, glooiende oever geeft kansen aan waterplanten, vissen en andere waterkriebeldiertjes. Aan de Croxdijk werd een glooiende oever aangelegd.
5
Nog altijd ONZE Dommel groep “Dommelbeschermers” opgericht. Er is een draagvlak en concreet actieplatform over de sectoren heen om de Dommel verder te verbeteren voor natuur en landbouw. Het zou dus jammer zijn als Onze Dommel zou stilvallen na maart 2012. Zo dacht ook Watering De Dommelvallei er over. En het idee van Onze Dommel + werd geboren. Intussen is het ideestadium alweer voorbijgestreefd, eind april werd het project ingediend bij de provincie.
Werken aan de Croxdijk Bovendien zijn er faciliteiten aangebracht om water uit de beek te halen. Dit kan ingericht worden voor natuureducatie.
Croxdijk: Glooiende oever Ook een oude betuining in natuurgebied, destijds geplaatst om de Dommel in haar bedding te houden, werd verwijderd zodat de Dommel terug haar eigen weg kan zoeken. Hoe nu verder? Eigenlijk zijn de resultaten van Onze Dommel veel meer dan de aanpassingswerken hierboven vermeld. In “Onze Dommel” zat ook een visie op langere termijn vervat. Maar bovendien en vooral werd er een hechte
Onze Dommel + ‘Onze Dommel +’ bestaat, net als Onze Dommel, uit een gedeelte participatie en uit een gedeelte uitvoeren concrete werken, waarbij biodiversiteitbehoud of -verbetering in de landbouwgebieden, met respect voor de landbouwfunctie, centraal staat. Het participatiegedeelte van het project ‘Onze Dommel +’ bestaat uit het vastleggen van een grootschaliger project binnen landbouwgebied, namelijk de herinrichting van een stukje beek te Bergske (met o.a. ook weer een vistrap in verwerkt). Enkel het participatiegedeelte hiervan valt binnen ‘Onze Dommel +’, de uitvoering van deze werken niet. Daarnaast bestaat ‘Onze Dommel +’ ook uit het uitvoeren van een andere reeks werken. Dit gaat om werken die in Onze Dommel werden vastgelegd op korte of middenlange termijn, maar waarvan de concrete uitvoering nog niet werd vervat in Onze Dommel. Wat ook nog in de planning zit om opgenomen te worden in ‘Onze Dommel +’, (en dan zitten we weer in het participatieve luik) is om de komende jaren op regelmatige basis ludieke acties te blijven ontwikkelen om de groep (landbouwers, natuurmensen, bewoners, en anderen) samen te houden. Zulk initiatief kunnen wij enkel maar toejuichen, dus zijn wij ook deze keer weer partner van het project. Want het moet onze Dommel blijven.
Foto’s: Watering De Dommelvallei
6
Waar is Gust? De gezondheidstoestand Noordzee.
van
onze
Mariene biodiversiteit: hoe en door wie moet ze beschermd worden? Zeeën en oceanen beslaan 70% van de oppervlakte van onze blauwe planeet en vormen een onschatbare bakermat van het leven. Onze Noordzee is piepklein, maar herbergt een schat aan fauna en flora. Deze maritieme biodiversiteit staat erg onder druk door de verontreiniging en de drukke verkeersstroom.
Gust en Suzette: zijn ze verdwenen? Gust is beroemd bij fijnproevers en ondertussen bijna uitgestorven.. Hij is de oorspronkelijke ‘platte’ Zeeuwse oester die zijn habitat heeft op grindvelden een eind uit de kust. In de 19de eeuw werd Gust een groot commercieel succes, maar door overbevissing waren tegen 1875 de wilde oesterbanken verwoest. Deze oases vol onderwaterleven zouden er nooit meer bovenop komen.
Toch kunnen we allemaal ons steentje bijdragen door kleine zaken in ons (consumptie) gedrag bewust te veranderen. 15 tips voor iedereen! 1
Voor mijn boodschappen neem ik een herbruikbare zak of mand mee. Plastic zakjes vervuilen altijd! Ook als je ze meerdere keren gebruikt. Ze veroorzaken giftige stoffen en dieren stikken erin.
2
Ik gebruik plantaardige sponzen van cellulose of sponskomkommer.
Om het oestertekort op te vangen werd o.a. de ‘holle’ Japanse oester uitgezet. Ook in de 20ste eeuw slaagt de platte oester er niet in zich te herstellen. Oorzaak is de bevissing met zware sleepnetten die de zeebodem beschadigen.
Sponzen zijn in zee nuttiger dan in de bad kamer, want ze werken als natuurlijke waterzuiveringstations. 3
Ik gooi geen geneesmiddelen in de vuilnisbak of in het toilet, want vroeg of laat komt dat in de natuur terecht, waar ze schadelijk zijn voor waterplanten en -dieren. Ik breng ze altijd binnen bij de apotheek.
4
Ik gebruik niet-vervuilende schoonmaakproducten zodat er minder gif in de natuur belandt. bvb kernzeep voor de was, zwarte zeep voor schone vloeren, warme azijn om te ontkalken, ecologische producten met keurmerk
Europa keurde onlangs de door België gevraagde bescherming van deze maritieme gebieden goed. Suzette, de grijze garnaal, werd ernstig bedreigd. Door het verbod van TBT, een giftig product om scheepsrompen algenvrij te houden, is het aantal garnalen aanzienlijk toegenomen. En ook in de garnalen zit tienmaal minder TBT. Suzette is het bewijs dat we het tij kunnen keren door ACTIE te ondernemen. Gust toont dan weer aan dat we nog een lange weg af te leggen hebben.
7
Waar is Gust?
-
6
-
-
7
Ik koop 'verantwoorde' vis : tonijn, kabeljauw, zalm, tong en zeeduivel horen niet meer op je bord omdat deze populaties zich nog niet konden herstellen; koop geen vissen tijdens hun paaitijd; koop voldoende grote vissen, die hebben zich waarschijnlijk al kunnen voortplanten.
11 Ik blijf van het koraal wanneer ik duik, want het is kwetsbaar en bedreigd.
Ik gooi nooit afval op de grond (ook niet ver van zee), want afval veroorzaakt altijd schade: er zijn reusachtige 'afvaleilanden' in zee ontstaan. Het duurt tot 1000 jaar vooraleer die afgebroken zijn en tijdens dit proces komen er voortdurend giftige stoffen vrij; insijpeling van gif en zware metalen; peuken of kauwgom vergiftigen of verstikken dieren.
-
Ik gebruik minerale zonnebrandcrème. De meeste crèmes bevatten chemische UVfilters die via het water in de natuur terecht komen waar ze het hormonale evenwicht van dieren en mensen verstoren.
8
Ik koop alleen verantwoorde souvenirs of geschenken, dus ik weiger alles wat van bedreigde soorten gemaakt is : koraal, ivoor, zeeschildpad, slangenleer en bont.
9
Ik bescherm de duinen : ik blijf op de paden, neem geen planten of dieren mee en ik gebruik er geen vuur. Zo verstoor ik dit kwetsbare ecosysteem niet.
10 Ik maak het strand handmatig mee schoon. Want de bulldozers die men inzet, verstoren de kwetsbare fauna.
Er zijn decennia nodig om enkele centimeters groei te geven. Raak ze niet aan! Neem ook geen dood koraal mee. 12 -
Ik beoefen geen watersport die het waterleven verstoord. ik vermijd gemotoriseerde sporten omdat ze vervuilen; ik reinig mijn materiaal met nietchemische producten.
13 Ik laat geen ballonnen op bij een feestje, want de resten komen in bossen of in zee terecht. Dieren en vissen eten dit per vergissing en sterven. Of ze raken verstrikt in de linten. 14 Ik onderzoek het vloedmerk, de streep schelpen, algen en andere resten wanneer de zee zich terug trekt.. Als ik meer weet over biodiversiteit op zee, kan ik ze beter beschermen 15 Ik doe mee met Wereldoceanendag en maak met familie of vrienden een strand schoon, of ik maak mijn kennissenkring bewust van het belang van mariene biodiversiteit.
Op www.waarisgust.be vind je nog meer info en kan je je engageren om Gust & Suzette en de andere bewoners van de Noordzee te helpen.
Oplossing kindernatuuratlier: vakantie
5 -
8
Educatie Ook het volgende schooljaar staan we klaar om het onderwijs te ondersteunen.
Wil je ons scholenprogramma 2012/2013 in je brievenbus ontvangen? Word dan lid van Werkgroep Isis met de vermelding ‘lidgeld 2012/leerkracht’. Je geniet dan ook van de andere voordelen zoals gratis materialen ontlenen in de NME-bib. Alvast hartelijk dank voor je steun.
9
Educatie Nieuw project : Regenboogpad
KLEUTERS HERSTELLEN DE REGENBOOG Het zal je maar overkomen: je botst tegen de regenboog en die spat uit elkaar. Gelukkig hebben de 44-jarige kleuters geholpen om de regenboog te herstellen. Eerst rood, dan oranje, geel, groen, blauw, indigo en tenslotte violet: een ganse voormiddag hadden ze nodig om de boog terug op te bouwen. En met resultaat: de regenboog is mooier dan ooit tevoren. De 4-jarige kleuters van juffrouw Lieve van de basisschool de Maaskei uit Kinrooi testten een gloednieuw project uit, samen met gidsen van Werkgroep Isis. Een lieve bostrol, genaamd Kalle, roept de hulp in van de kleuters omdat hij de regenboog kapot heeft gemaakt. Door allerlei opdrachtje te doen, herstellen de kinderen de regenboog die ze ook werkelijk op hun handjes zien verschijnen. Daarbij moeten ze vooral hun zintuigen gebruiken maar leren ze ook hoe insecten voelen, zien, ruiken, horen en proeven.
Onder een stralende zon genoten de kinderen van allerlei speelse opdrachten. Enkele sfeerbeelden:
Een brief van de bostrol Kalle wordt voorgelezen.
10
Educatie
Probeer maar eens een snoepje te pakken met een facetoogbril op je snoet.
Na vele opdrachten zijn de regenboogkleuren hersteld. En dat zien we in de mooie bellen.
Vanaf september kunnen kleuterklassen en klassen van het buitengewoon onderwijs van Hamont-Achel, Lommel, Neerpelt, Overpelt, Peer, Bocholt, Bree, Hechtel-Eksel, Kinrooi en Meeuwen-Gruitrode deze activiteit dicht bij de school doen, onder begeleiding van een gids van Werkgroep Isis.
Reservatie is mogelijk vanaf 27 augustus via els.werkgroep.isis@scarlet.be. Is het druppeltje zoet, zuur, bitter of zout?
Het regenboogpad is een project van:
We spelen even blindemannetje.
11
Educatie Het tweede leerjaar van Wauberg, Peer trok op pad met onze gids.
Klas 2A en 2B trokken op 26 en 27 april een namiddagje het bos in aan de Ruitersbaan. Onder leiding van een gids van Werkgroep ISIS trokken ze op pad om de bodem te onderzoeken. In groepjes van 6 kregen ze een eerste opdracht. Ze kregen elk een terrarium(bakje voor bodemdieren), hierin moesten ze proberen een aantal bodemdieren te verzamelen. Er werden heel wat van die diertjes gevonden. Daarna trokken we verder het bos in. Op een rustig plekje kreeg elke groep een bak voor de diertjes in te doen, een aantal potjes waarvan het deksel een vergrootglas was en een determineertabel. Zo ontdekten de kinderen de namen van de dieren: een duizendpoot, een miljoenpoot, slakjes, mieren, spinnen en nog andere rare wezentjes van op en in de bodem. Na dit onderzoek werden de diertjes netjes terug in het bos gezet en kregen de kinderen nog een lekkere wortel van gids Jan met een extra woordje uitleg over de bodemdieren. De namiddag werd afgesloten met een doe-spel. Tot slot kreeg Jan en Lena nog een dik applaus en een hartelijk dankjewel. Werkgroep ISIS bezorgde ons weeral een leerrijke en gezellige middag!
Juf. Cindy en Peggy, Basisschool De Wauberg-Linde uit Peer.
12
Documentatiecentrum Recente aanwinsten De publicaties die hieronder worden besproken, kunnen uitgeleend of ter plaatse geraadpleegd worden. Het paarse landschap / Auteur: Svein Haaland - Uitg. KNNV – 172 p Het heidelandschap van Portugal tot Noorwegen is een thuis voor vele planten en dieren, maar ook voor de helft van de West-Europese bevolking. Velen onder ons stammen uit families die het land bewerkt hebben op één van de meest vernieuwende wijzen waarop in Europa ooit op arme grond landbouw is bedreven. Leren van de natuur / Auteurs: Ken Webster en Craig Johnson – Uitg. Jan van Arkel – 213 p. Een groene economie vergt nieuwe vaardigheden. Ook het onderwijs moet het denkkader van de gesloten kringloop en de afval=voedsel-benadering gaan toepassen. “Leren van de natuur” vertelt wat dit inhoudt. Natuur op je bord / Provincie West Vlaanderen We speuren naar de geheime wereld van de planten in de duinen. Oude verhalen, geheime krachten en lekkere recepten, allemaal geïnspireerd door de planten in de duinen. Woeste Willem / Provincie West -Vlaanderen Op stap met Woeste Willem kunnen kinderen mee op een boeiende en spannende verkenning van de natuur in de duinen en op het strand. Geheimen, raadsels en zoveel meer worden er opgelost met gebruik van alle zintuigen.
James & Co / Provincie WestWestVlaanderen Een schildershoed, een verfkwast en een palet… Met deze attributen zwerven we door Ensors inspiratiebron. Maar het blijft niet bij kijken, de schilderezels staan al klaar. Op blote voe(t)len pad / Provincie WestVlaanderen 10 speelse werkvormen over voelen aan zee voor het basisonderwijs. Het is opgevat als een ‘doe- en ervaringsboekje’ voor alle graden van het basisonderwijs. We maken op een zintuiglijke manier de zandkalligraaf, de strandjutter, de onderzoeker of de kunstenaar in de kinderen wakker! Een verrijking voor een zeebezoek met jouw klas! Wind painting / Provincie WestWestVlaanderen Wind en zand kleuren het strand, voor al wie actief met kunst aan de slag wil en zijn fantasie de vrije loop laat gaan. Alle leeftijden kunnen hier hun ervaringen ontdekken. Tijdrijders / Provincie WestWestVlaanderen Een bewogen verhaal van onze kust inspireert ons om te flitsen naar het verleden. Prompt komen we terecht in het middeleeuwse vissersdorp 'Walraversijde'. Een inlevingssessie die het leven van deze kustbewoners wat meer doet begrijpen.
13
Documentatiecentrum Wat zie je aan zee / Provincie WestWestIn de "Week van de Zee" komen telkens de zintuigen aan bod. In deze bundel werd gewerkt rond "Zien" en vind je 52 kwaliteitsvolle foto's op A4 aan zee. Bij de foto's vind je suggesties, opmerkingen, opdrachten, activiteiten en verwijzingen waar je meerdere kanten mee op kunt. Het educatieve pakket bestaat uit een handleiding en de 52 foto's. Koe 80 heeft een probleem / Auteur: Dirk Barrez – Uitg. EPO – 251 p. Eten moeten we allemaal. Zonder energie kunnen we niet leven. En dus is landbouw van levensbelang, voor iedereen. Maar wie heeft de landbouw in handen? De boer en de boerin? Of de agro-industrie en de grootdistributie? Oogst uit het lab / Auteurs: Huib de Vriend en Piet Schenkelaars / Uitg. Jan van Arkel / 256 p. Oogst uit het lab gaat over nieuwe gentechnieken in landbouw en voedselproductie en over de maatschappelijke betekenis daarvan. Het is geschreven voor een breed publiek. Takkenwerk / Auteur: Ton Lommers / Uitg. DKVDKV-IVN ZuidZuid-Holland / 176 p. Verrassende waarnemingen aan en kleine opdrachten met veel voorkomende bomen, struiken en houtige klimmers, uitvoerbaar tijdens excursies met groepen.
Lesgeven over duurzame ontwikkeling – Auteurs: Martin de Wolf, Rob van Otterdijk, Peter Pennartz, Peter Hurkxkens en Tom Toebes – Uitg. Garant, AntwerpenAntwerpen-Apeldoorn – 207 p. Duurzame ontwikkeling is een thema dat je bij ieder schoolvak kunt toepassen. Het is een manier van denken, waarbij je streeft naar het voorkomen van een onevenwichtig gebruik van menselijke en natuurlijke hulpbronnen in de samenleving. Hier ligt een belangrijke taak voor leerkrachten en docenten. Hoe pak je onderwijs over duurzame ontwikkeling het beste aan? Van wie zijn die ogen? – Auteur: Stéphane Frattini – Uitg. Gottmer, Haarlem – 20 p. Til het flapje op en… kijk je ogen uit! Flapboek voor kinderen met macro-opnamen van dierenogen. Raad van wie de ogen zijn! Til het flapje op en lees de oplossing Van wie zijn die billen? – Auteur: Stéphane Frattini – Uitg. Gottmer, Haarlem – 20 p. Til het flapje op en… kijk je ogen uit! Flapboek voor kinderen met foto’s van de “achterkanten” van diverse dieren. Raad welke dieren het zijn! Til het flapje op en lees de oplossing Van wie is dat huis? – Auteur: Stéphane Frattini – Uitg. Gottmer, Haarlem – 20 p. Til het flapje op en… kijk je ogen uit! Flapboek voor kinderen met foto’s van “woningen” van diverse dieren. Raad van wie het huis is! Til het flapje op en lees de oplossing
14
Documentatiecentrum Van wie is dat kleintje? – Auteur: Stéphane Frattini – Uitg. Gottmer, Haarlem – 20 p. Til het flapje op en… kijk je ogen uit! Flapboek voor kinderen met foto’s van “baby”diertjes van diverse dieren. Raad van wie deze jongen zijn! Til het flapje op en lees de oplossing Reiskriebels met grenzen – Kriskras vzw Educatief spel rond duurzaam reizen. Het pakket is gericht naar jongeren van de tweede en derde graad ASO / TSO en eerste graad BSO. Het spel voert de leerlingen door Krastanië. De bedoeling is dat ze duurzaam doorheen het land reizen. De uitdaging is met respect voor de mensen en de natuur door het land te reizen. Daarnaast moeten de reizigers ook rekening houden met de economische gevolgen van hun reis. Dingen om te maken en te doen met restjes – Auteurs: E. Boon en Leonie Pratt Even geen idee wat je moet doen? Kijk dan eens in dit boek. Het staat propvol knutsels gemaakt van alledaagse dingen zoals oude kranten, wcrollen, lege pakken, plastic tassen, oude knopen, kraaltjes, veertjes, garen, snoeppapiertjes...Een kleurrijk boek in vrij groot formaat, vol met knutselideeën voor groot en klein. Gemaakt worden ondermeer robots, cadeautasjes, een mobiel en plastic armband. Bruikbaar voor kinderen vanaf ca. 8 t/m 11 jaar.
KleineKleine-voetenvoeten-spel en GroeneGroene-voetenvoeten-spel Hoeveel grond zou er nodig zijn voor alles wat je eet en gebruikt? Hoe groot is jouw mondiale voetafdruk? Hebben we aan één aarde genoeg? Er is toch maar één aarde! Een spel met vraagkaarten, verzamelkaarten en plaagkaarten over milieu, eerlijke verdeling, klimaatverandering en de mondiale voetafdruk. Denken, praten, spelen, uitproberen en toepassen in het dagelijkse leven. Want een groenere wereld is mogelijk en is de moeite waard voor mensen en ijsberen. Of niet? Nature Fun Memorix Insecten-Memorie-spel. Met 28 paar prachtige insectenafbeeldingen.
Hip hout Wie stijlvol en duurzaam de zomer in wil gaan, kan zich best een ‘Shwood’ zonnebril aanschaffen. Shwood is een Amerikaans bedrijf dat zonnebrillen met houten monturen maakt. In hun laatste nieuwe lijn gaan ze nog een stapje verder en krijg je een montuur van gerecycleerde whiskyvaten op je neus Lees meer: http://www.shwoodshop.com/
15
Kindernatuuratelier Woordzoeker Streep de onderstaande woorden door en maak van de overgebleven letters het puzzelwoord. bal bikini boot huisje
emmer grens hotel sorbet
kasteel schelp schepjes ys
strand tent wandeling
zon zwemmen duinen
Oplossing : zie p.8
16
Activiteitenkalender
17
Maandag September
Het Herent; waar men gaat langs trage wegen. Cultuurhistorische landschapswandeling in de vallei van de Prinsenloop te Herent Neerpelt Het Herent is een van de oudste kernen van Neerpelt. Deze wandeling van 4 km voert ons via trage wegen, 'zo oud als de straat', doorheen het woon- en leefgebied van wat we een oud en zeer typisch gehucht uit onze Limburgse Kempen mogen noemen. Je beleeft verrassende landschapswisselingen in en om de vallei van de Prinsenloop. De gids brengt je in contact met overblijfselen en elementen uit een zeer ver, een minder ver en uit het recent verleden. Er is aandacht voor plaats-, straat- en erfnamen. We laten je genieten van een rustige namiddag in een rustiek decor, geaccentueerd door de eerste herfsttinten. Het Herent wordt, voor de nog niet met het gebied vertrouwde wandelaar, een plaats om naar terug te keren.
start : van 13.30u tot 16u30 waar: 13.30u aan de parking bij de kerk van Herent. (Sint-Willibrorduskerk, straat: Herent, gehucht: Herent, gemeente: Neerpelt) prijs : 3â‚Ź , leden gratis
Organisatie Werkgroep Isis vzw i.s.m.
Herent
17
Activiteitenkalender
07
Zondag Oktober
Cultuurhistorische wandeling Het Hobos Het Hobos, gelegen te Lindelhoeven, tussen Overpelt en Eksel, is een uniek gebied van bijna 150 ha extensieve landbouwuitbating. Het is ontstaan in de 16e eeuw en werd uitgebouwd in de 18e en 19e eeuw. Misschien wel de bekendste inwoner van het Hobos was drossaard Clercx. Hij liet de laatste bokkenrijders in Noord-Limburg opknopen in het laatste decennium van de 18e eeuw ten tijde van de Franse Revolutie. De gids neemt u mee doorheen het gebied en doorheen de tijd. Tijdens deze wandeling toont hij aan hoe veranderende sociale en economische verhoudingen in de samenleving dit unieke landschap vorm hebben gegeven.
start : van 14.00u tot 16u30 waar: Parking Revalidatie en MS Centrum (voormalige MS-kliniek), Boemerangstraat 2 te Overpelt prijs : 3â‚Ź , leden gratis
Organisatie Werkgroep Isis vzw i.s.m.
18
Activiteitenkalender Aanbod voor groepen/verenigingen Vegers voor vlinders Dat vegers of borstels vlinders kunnen helpen, klinkt bizar, maar toch is het waar. Op de heide leven diverse vlindersoorten, aangepast aan dit biotoop. Helaas wordt de heide overwoekerd door grassen en bomen. Bij de activiteit ‘Vegers voor vlinders’ geeft een gids je meer uitleg over de heide van toen en van nu, over de heivlinder en diverse andere typische heidebewoners. Daarna steek je de handen uit de mouwen en het pijpenstrootje uit de grond. Met de wortels van het pijpenstrootje maakt iedere deelnemer een veger, net zoals de heideboeren het vroeger deden. Na afloop ben je een duurzame borstel rijker en is de heide een stukje gered Deze activiteit duurt een ganse dag en kan doorgaan in de periode juli tot en met oktober. Prijs: 90 euro of het aanbrengen van 20 nieuwe leden (lidgeld 2012 = 3 euro pp)
Cultuurhistorische landschapswandeling op het Hobos Het Hobos, gelegen te Lindelhoeven, tussen Overpelt en Eksel, is een uniek gebied van bijna 150 ha extensieve landbouwuitbating. Het is ontstaan in de 16de eeuw en werd uitgebouwd in de 18de en 19de eeuw. Misschien wel de bekendste bewoner van het Hobos was drossaard Clerx. Hij liet de laatste bokkenrijders in Noord-Limburg opknopen in het laatste decennium van de 18de eeuw ten tijde van de Franse Revolutie. De gids neemt u gedurende 2,5 u mee doorheen het gebied en doorheen de tijd. Tijdens deze wandeling toont hij aan hoe veranderende sociale en economische verhoudingen in de samenleving dit unieke landschap vorm hebben gegeven. Ook verkenning per fiets is mogelijk ! Prijs : 50 euro of het aanbrengen van 15 nieuwe leden (lidgeld 2012 = 3 euro pp)
Interactieve les over klimaatverandering Klimaatverandering: wat zijn de oorzaken? Wat zijn de gevolgen? Wat is duurzame ontwikkeling? Wat zijn de oplossingen? Geen passieve les, maar actief, interactief, multimediaal en pakkend. Deze les duurt 2.5 uur. De aanvrager zorgt voor een ruimte met beamer en geluidsinstallatie zodat digitale projectie van presentaties en filmpjes mogelijk is. Prijs: 50 euro of het aanbrengen van 15 nieuwe leden (lidgeld 2012 = 3 euro pp). Voor reservatie : telefonisch op 011/633.705 of via email werkgroep.isis@scarlet.be
19
5.2.0/1-38/837
SocioSocio-cultureel tijdschrift Vzw Werkgroep Isis Dorpsstraat 8 bus 1 3990 Peer Meer info en contact www.werkgroepisis.be Verschijnt driemaandelijks Jaargang 41 nummer 2 Datum van uitgifte: 30 juni 2012 Toelatingsnummer: 5.2.0/1-38/837 Afgiftekantoor: 3990 Peer
V.u. J.-P. Sleurs, Oude weg 24, 3930 Hamont-Achel