Deze brochure is met de grootste zorg samengesteld. Toch kunnen er fouten insluipen. Onze excuses hiervoor. De recentste versie van deze scholenbrochure kunt u downloaden op de website: www.werkgroepisis.be
NATUUR-& MILIEUEDUCATIE
Werkgroep Isis vzw Dorpsstraat 8 bus 1 3990 Grote-Brogel (Peer) 011/633705 educatie@werkgroepisis.be
www.werkgroepisis.be 44
©Foto: Monique Bogaerts
Help Werkgroep Isis overleven! Wegens hervormingen en besparingen in de natuur- en milieusector wordt ook Werkgroep Isis vzw verplicht te werken aan extra leden!
ANNULATIES
Werkgroep Isis vzw kan enkel blijven bestaan als er voldoende (volwassen) mensen onze vereniging ‘dragen’. Dat we goed werk verrichten bewijzen we met 4.850 leerlingen van het kleuter–, lager– en secundair onderwijs die elk schooljaar met een gids van Werkgroep Isis op pad gaan.
Na reservatie is annulatie mogelijk tot 2 maanden voor de datum van de activiteit.
Daarom willen wij u vragen om massaal lid te worden van onze vereniging. Enkel met meer leden kunnen wij de educatieve pakketten aan scholen blijven aanbieden en als vereniging blijven bestaan.
Annulatie wegens slechte weersomstandigheden kan in overleg met Werkgroep Isis. Het secretariaat is ‘s morgens vanaf 8 uur bereikbaar. Raadpleeg altijd eerst www.buienradar.be
Bij annulatie na de gestelde termijn zijn wij verplicht de school een bedrag aan te rekenen van 40 euro per activiteit.
De school is verantwoordelijk voor:
2
Goede en voldoende begeleiding
Het ordelijk verlopen van de activiteit
De groepsindeling
Geschikte kleding voor de leerlingen (laarzen, regenpak,…)
Meenemen van eigen afval
Tekencontrole bij de kinderen na afloop
43
Nieuw reglement schooljaar 2015-2016:
Hoe reserveren?
WAT KUNNEN WE VOOR MEKAAR BETEKENEN?
VOOR AL ONZE ACTIVITEITEN & ONTLENINGEN DIEN JE OP VOORHAND TE RESERVEREN
Wat kunnen wij u aanbieden:
Via onze website: www.werkgroepisis.be Of per mail: educatie@werkgroepisis.be
15 leerkrachten aan 3 euro lidgeld = 45 euro = 1 KLASACTIVITEIT GRATIS
30 leerkrachten aan 3 euro lidgeld = 90 euro = 2 KLASACTIVITEITEN GRATIS
met vermelding van:
Naam van de activiteit
Datum & aanvangsuur van de gewenste activiteit
Leerjaar en aantal leerlingen
Naam & adres & mailadres van de school
Naam & telefoonnummer & mailadres van de leerkracht
BEVESTIGING
PRAKTISCHE AFSPRAKEN
Onmiddellijk na de reservatie ontvangt zowel DE SCHOOL als DE LEERKRACHT een mail ter bevestiging van de reservatie.
Uiterlijk 2 weken voor de activiteit ontvangt zowel de school als de leerkracht een mail met praktische afspraken rond de activiteit.
RESERVEREN voor schooljaar 2015-2016 is mogelijk vanaf de laatste week van augustus.
42
Scholen die bij Werkgroep Isis activiteiten willen reserveren, bezorgen ons bij de eerste reservatie een adressenlijst en mailadressenlijst van de leerkrachten om te kunnen genieten van de gratis activiteiten.
De leerkrachten krijgen voortaan op hun persoonlijk adres het ledenblad van Werkgroep Isis. In ons ledenblad vinden zij seizoensinfo over onze modules voor scholen, maar ook info over onze educatieve activiteiten in weekends.
Het lidgeld zal opgenomen worden in de eerste factuur aan uw school.
Met deze ledenwerving bereiken wij een drievoudig doel:
Werkgroep Isis bouwt haar ledenbestand uit, wat ABSOLUUT een noodzaak is om in orde te zijn met de nieuwe subsidiereglementering!
Uw school krijgt als dank voor de steun 1 of 2 activiteiten gratis, dus financieel houden we rekening met uw streven naar lage werkingskosten.
De informatiestroom naar de leerkrachten zal efficiënter worden.
3
Onze brochure voor schooljaar 2015 - 2016 is een feit! Ook dit schooljaar staan wij klaar om het onderwijs te ondersteunen op het vlak van natuur– en milieueducatie (NME). Net zoals vorig schooljaar is er een aparte brochure voor kleuter– en lager onderwijs. Zo vind je een overzicht van de activiteiten die specifiek aansluiten bij het niveau van jouw leerlingen. In deze brochure vind je het aanbod voor LAGER ONDERWIJS.
Ben je op zoek naar een leuk boek of een tof spel dat je in de klas kan gebruiken? Surf dan naar www.werkgroepisis.be en klik op DIGIBIB, hier kan je online ons volledige aanbod raadplegen.
Je bent ook altijd welkom om zaken in te kijken en op te zoeken. Leden van Werkgroep Isis kunnen materialen, boeken, lespakketten, spelen, veldwerkmateriaal… gratis ontlenen. Voor slechts 3 euro per jaar ben je lid!
Namens Werkgroep Isis wensen wij jou een vruchtbaar schooljaar, en hopelijk tot op één of meerdere van onze activiteiten.
Hoe het NME centrum te Grote-Brogel bereiken met het openbaar vervoer? Haltes van bussen van De Lijn kort bij het centrum:
Halte Grote-Brogel Kiosk Lijn 13 Hasselt-Bree Lijn 14 Leopoldsburg-Maaseik Lijn 48 Neerpelt/Hamont-Hasselt Belbus 752
Halte Kerk Lijn 13 Hasselt-Bree Lijn 14 Leopoldsburg-Maaseik Lijn 48 Neerpelt/Hamont-Hasselt Belbus 752 Telkens moet men na het uitstappen richting kerk wandelen. Het NME centrum ligt naast de kerk. Wij passen graag de uren van de activiteiten aan in functie van de busuren. Laat het ons weten bij de reservaties.
Met natuurbelevende groeten, Het team van Werkgroep Isis
4
41
Bus gratis naar het NME centrum combineer NATUUREDUCATIE met VERKEERSEDUCATIE
Inhoudsopgave Overzicht per maand
7
Aanbod alle graden
8
Tijdelijke tentoonstelling ‘Zoogdieren… hoezo?’
9
VOORWAARDEN:
Je school is een MOS school en is in het bezit van een Poppelepeepas.
De klas vertrekt na 9 uur en komt terug voor 15u30.
Maximum 30 personen.
Je maakt gebruik van de normale dienstregeling van De Lijn (dus geen versterkingsritten).
De activiteiten moeten met milieu of natuur te maken hebben.
Op voorhand een digitaal aanvraagformulier invullen en sturen naar je MOS begeleider van PNC. Hij stuurt dit door naar De Lijn.
HOE STIPPEL JE DE REISWEG UIT?
Via de website www.delijn.be
Bel de Lijninfo op het nummer 070/220 20
Doe dit eventueel samen met de leerlingen. Op die manier werk je alvast aan een eindterm binnen Wereldoriëntatie (WO Verkeer en mobiliteit ET 6.16).
CONTACTGEGEVENS MOS van PNC (Provinciaal Natuur Centrum) 011/26.54.50 mos@limburg.be
40
Programma tentoonstelling
10
Bomentocht ‘Boom in zicht’
12
Aanbod eerste graad
13
Paddenstoelentocht ‘Op een grote paddenstoel’
14
Paddenstoelentocht ‘Zoek de zwam’
15
Bodemonderzoek ‘Van regenworm tot radijs’
16
Beekonderzoek ‘Help de waterkoning’
17
Aanbod tweede graad
18
Paddenstoelentocht ‘Wat schimmelt in het bos?’
19
Natuurspel rood
20
Bodemonderzoek ‘De recyclagekampioen’
21
Beekonderzoek ‘Sta eens stil bij de beek’
22
Heidebeheer ‘Op zoek naar de geitenmelker’
23
Aanbod derde graad
24
Paddenstoelentocht ‘Wat schimmelt in het bos?’
25
Natuurspel groen
26
Bodemonderzoek ‘De grond onder onze voeten’
27
5
Beekonderzoek ‘Is de beek gezond?’
28
Klimatica
29
Vegers voor vlinders
30
Houtkanten beleven
32
Heidebeheer ‘Op zoek naar de geitenmelker’
34
Voor het buitengewoon onderwijs zijn de doelklassen indicatief voor het denkniveau waarop gewerkt wordt. Aanpassingen per klas of per groep zijn altijd mogelijk!
Deskundig advies We bieden ondersteuning aan leerkrachten, natuurgidsen en stagiaires bij de natuur– en milieueducatie (NME). Voor deze ondersteuning kan je terecht bij de educatief medewerkster. Je kan ook zelf informatie opzoeken in de NME bibliotheek.
NME-bibliotheek In de NME bibliotheek vinden leerkrachten en natuurgidsen informatie en materialen voor educatieve projecten over natuur en milieu. De bibliotheek is gelegen in het NME centrum te Grote-Brogel. IEDEREEN IS WELKOM om zaken in te kijken en op te zoeken. Leden van Werkgroep Isis kunnen materialen, boeken, lespakketten, spelen, veldwerkmateriaal… gratis ontlenen. En voor slechts 3 euro/jaar ben je lid!
Aanbod uitleenpakketten
35
Bomenkist
36
Waterkist
37
Bodemkist
37
Biogeniebox
38
Leskoffer klimaatverandering
38
Deskundig advies
39
NME bibliotheek
39
Bus gratis met je klas naar het NME centrum
40
Hoe reserveren?
42
6
De NME bib is op werkdagen iedere voormiddag open ,‘s namiddags op afspraak. Via de website www.werkgroepisis.be onder DIGIBIB kan je opzoeken welke publicaties en materialen aanwezig zijn in de NME bib.
39
Biogeniebox - derde graad
Overzicht per maand
De BioGenieBox is ontwikkeld door Technopolis en Genzyme om kinderen van de derde graad op een toffe manier te laten kennismaken met wetenschap. De box bevat 4 proeven: ‘Zuren en basen in de keuken’, ‘Kleurstoffen in snoepgoed’, ‘Hoe ziet DNA van fruit eruit?’, ‘Pasdarm, hevel en drukfontein’. De proeven kunnen individueel, per twee, als hoekenwerk of klassikaal uitgevoerd worden naargelang het experiment.
De activiteit of ontlening is mogelijk in de maanden waarbij de vakken gekleurd zijn.
De heide activiteiten zijn niet mogelijk in het voorjaar omdat wij tijdens het broedseizoen de dieren op de heide met rust willen laten (*).
ACTIVITEITEN BEGELEID DOOR EEN NATUURGIDS SEP
Duur:
1/2 dag
Prijs: 5 euro per week Waarborg: 20 euro CASH BIJ AFHALING
OKT
NOV
DEC
JAN
FEB
MAA
APR
JAN
FEB
MAA
MEI JUN
Paddenstoelentocht Natuurspel rood Natuurspel groen Bodemonderzoek Beekonderzoek Klimatica
Leskoffer klimaatverandering - derde graad Meer informatie over deze activiteit kan u vinden bij: Klimatica (p. 26). Met de koffer in de klas en de handleiding kan een leerkracht deze interactieve les in de klas geven. In zijn geheel duurt de les een 3-tal uren en bestaat uit 5 delen. Spreiding over meerdere dagen is dus mogelijk.
Tentoonstelling Boom in zicht Geitenmelker (*) Vegers voor vlinders (*) Houtkanten beleven
ONTLENINGSKISTEN SEP Bomenkist
Duur:
1/2 dag of spreiding over meerdere dagen
Prijs: 5 euro per week Waarborg: 20 euro CASH BIJ AFHALING
Waterkist Bodemkist BioGenieBox Leskoffer klimaatverandering
38
7
OKT
NOV
DEC
APR
MEI
JUN
Waterkist - alle graden Met een handleiding, achtergrondinformatie en een waterkist onder de arm kunnen leerkrachten deze activiteit zelfstandig doen.
Herkennen van waterplanten
Herkennen van waterdieren
Beekonderzoek (stroomsnelheid, temperatuur, geur en kleur van het water,…)
Duur:
1/2 dag
Prijs: 5 euro per week Waarborg: 20 euro CASH BIJ AFHALING
Bodemkist - alle graden Met een handleiding, achtergrondinformatie en een bodemkist onder de arm kunnen leerkrachten deze activiteit zelfstandig doen.
Zoeken en determineren van bodemdiertjes
Belang van bodemdiertjes bij recyclage
Themaspelletjes
Duur:
1/2 dag
Prijs: 5 euro per week Waarborg: 20 euro CASH BIJ AFHALING
8
37
Enkele afspraken
Tijdelijke tentoonstelling
Deze pakketten zijn voorzien van al het nodige materiaal, een duidelijke handleiding en achtergrondinformatie voor de leerkracht. De leerkracht kan er vrijwel onmiddellijk mee aan de slag.
‘ZOOGDIEREN… HOEZO?’ Na een bezoek aan onze zoogdieren tentoonstelling zullen niet alleen de kinderen maar ook de volwassen begeleiders heel wat meer over zoogdieren weten. Het feit dat mensen ook zoogdieren zijn zal voor veel kinderen een verrassing zijn. Verder hopen we dat door dit project de kinderen zoogdieren beter zullen begrijpen: waarom veel dieren zich niet zomaar laten zien, waarom veel wilde zoogdieren zeldzaam zijn en waarom mensen deze mooie dieren wat met rust moeten laten.
Halen en terugbrengen van de uitleenpakketten gebeurt op afspraak. Werkgroep Isis ziet erop toe dat alle pakketten in goede staat ontleend worden. Bij het afhalen van het pakket raden we de lener aan het pakket na te kijken en eventuele schade te melden. Meldingen achteraf worden niet meer aanvaard. Afhalen is enkel mogelijk na betaling van de waarborg. Bij het terugbrengen van het pakket wordt de waarborg terugbetaald als het pakket nagekeken is. Eventuele schade wordt verrekend.
Bomenkist - alle graden Met de bomenkist kunt u het hele schooljaar, ook rondom de school, een halve dag op bomentocht met de leerlingen. De bomenkist is een integraal onderwijsproject, waarbij rekening is gehouden met de eindtermen.
Foto: Theo van Vlierden
LEUKE en LEERZAME doe opdrachten!
Duur:
1/2 dag
Prijs: 5 euro per week Waarborg: 20 euro CASH BIJ AFHALING
Periode:
18 januari tot 25 maart 2016
Locatie:
NME centrum Grote-Brogel
Duur:
2,5 uur van 9u00 tot 11u30
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
De klas wordt in 5 groepen verdeeld. 4 BEGELEIDERS DOOR DE SCHOOL TE VOORZIEN (1 STE GRAAD) 36
9
Een bezoek aan de tentoonstelling met de klas loont de moeite. Op ĂŠĂŠn voormiddag doorlopen de kinderen, begeleid door een natuurgids, SPELENDERWIJS en ACTIEF de 5 posten, en krijgen zo een brede bagage aangaande het thema van de tentoonstelling.
OVERZICHT VAN DE 5 POSTEN VAN DE TENTOONSTELLING: VAN WOLF TOT HOND Onze huisdieren zijn van oorsprong wilde dieren, die - vaak in een ver verleden - door mensen tam zijn gemaakt. De verwantschap tussen wolf en hond is nog steeds duidelijk maar er zijn ook flinke verschillen. ETEN ZOALS JE GEBEKT BENT Zoogdieren kunnen we indelen in vleeseters, planteneters en alleseters, bijvoorbeeld de bunzing, het hert en de mens. Gebit en bek zijn duidelijk anders in de drie groepen. Lichaamsbouw, voortbeweging en manier van doen verschillen evenzeer. En natuurlijk betekent ander eten: andere darmen en verschillende uitwerpselen. JONGEN Zoogdierjongen starten hun leven niet allemaal op dezelfde manier. Wordt het jong in een veilig nest geboren? Zo ja, dan is het pasgeboren jong kaal, blind en hulpeloos. Zo nee, dan kan het al vrijwel meteen met de moeder meelopen.
10
35
Heidebeheer in de biotoop van de nachtzwaluw ‘OP ZOEK NAAR DE GEITENMELKER’
NACHTBRAKERS Veel zoogdieren worden pas actief in de schemering of in het donker. Zintuigen die daarbij goed van pas komen zijn: het gehoor, een scherpe reuk en/of een gevoelige tastzin. Bij de eerste graad staat de egel centraal. De andere graden bestuderen de vleermuis: het enige zoogdier dat kan vliegen.
Vanuit een verhaal over 'Lei en de geitenmelker' neemt de gids de kinderen mee op de heide en leren zij de biotoop van de nachtzwaluw kennen. Na een uitleg over het ontstaan komt ook het beheer van de heide uitgebreid aan bod niet alleen met woorden maar ook met daden. Door het verhaal horen de kinderen hoe onze voorouders probeerden te overleven op de heide; een mooi voorbeeld van duurzaamheid avant la lettre. De kinderen kruipen in de huid van de nachtzwaluw, de camouflage kampioen....
Foto: Wikipedia
Periode: begin september tot eind november Locatie:
heidegebied in de omgeving van de school
Duur:
3 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
OPZIJ… OPZIJ … OPZIJ ... Wij mensen moeten ruimte vrijlaten voor bepaalde dieren. Als we dat niet doen, sterven ze uit. Elk dier heeft zijn plek nodig om voedsel te zoeken, een partner te vinden en zich voort te planten. De das, de bever en de mol komen aan bod en laten zien waarom de mens hen ruimte moet gunnen.
Met steun van en/of in samenwerking met:
Met steun van en/of in samenwerking met: 34
11
DEEL 2
Bomentocht ‘BOOM IN ZICHT’ Deze excursie is voor de leerlingen een ware ontdekkingstocht. Ze leren hoe de natuur, met name de bomen, zich aanpassen aan de seizoenen.
In een echte mobiele bakoven (die naar de school komt) gaan de leerlingen de takkenbundels verbranden en hun eigen broodje bakken. Intussen komen de thema’s CO2 neutraal, hernieuwbare energie, van akker tot bakker, … aan bod.
Ze leren kijken naar boomsilhouetten en schorsstructuur, hoogte en dikte, leeftijd en bladvorm. De leerlingen meten licht en geluid in en buiten het bos. Ze zoeken naar bosbewoners en hun sporen. Per graad op maat gesneden programma’s.
Periode:
half september tot eind oktober begin april tot eind juni
Locatie:
een geschikte locatie (bos) zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2 tot 2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
12
Periode:
begin december tot eind maart
Locatie:
Bocholt
Duur:
2 x 3 uur bv. van 9 uur tot 12 of 13 uur
Prijs:
7.5 euro per kind maximum 25 leerlingen
Deze activiteit kan enkel geboekt worden indien de hele derde graadvan één school deelneemt! (De mobiele bakoven kan niet voor slechts één klas worden verplaatst.)
Met steun van en/of in samenwerking met:
33
Houtkanten beleven - derde graad ACTIVITEIT IN 2 DEL EN De leerlingen leren gericht kijken naar het landschap. Hoe zag het landschap er vroeger uit en wat zien we nu? Op welke manier zijn landbouwers vandaag de dag ook landschapsbouwers? De leerlingen mogen zelf takkenbundels uit een houtkant oogsten en leren over het belang van de houtkanten vroeger en nu.
DEEL 1
32
13
Paddenstoelentocht - eerste leerjaar ‘OP EEN GROTE PADDENSTOEL’ ‘Op een grote paddenstoel, rood met witte stippen, zat kabouter Pinnemuts…’ Ieder van ons kent dit kinderliedje! Kabouter Pinnemuts wipt zo hard op een paddenstoel dat die stuk gaat. Dit is het begin van een heuse zoektocht naar een nieuwe paddenstoel. Kabouter Pinnemuts neemt de kinderen mee op zijn tocht. Een ontroerend verhaal, prachtig geïllustreerd en met leerrijke opdrachten. De kinderen gaan in de natuur op zoek naar paddenstoelen en ontdekken de geuren, kleuren, vormen en het belang van zwammen.
Periode:
half september tot eind november
Locatie:
een geschikt bos/park zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2 tot 2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
DEEL 2 De kinderen gaan met de uitgestoken wortels van het pijpenstrootje borstels (of vegers) maken. Dit is een oud lokaal gebruik dat nog maar weinig gekend is. Terwijl tijdens het eerste deel spierkracht nodig is, is dit deel eerder een kwestie van fijne motoriek en handvaardigheid. De prijs van de borstel wordt besproken: Wat bracht een borstel vroeger op?, Wat zou zo’n borstel nu moeten kosten?, Wat kost een borstel in de winkel? Vanuit dit aspect komt men tot de problematiek van lage loon landen, Noord-Zuid, kinderarbeid.
Locatie:
Hamont-Achel 7 september t/m 25 september Lommel 7 september t/m 25 september Overpelt 5 oktober t/m 30 oktober Hechtel-Eksel 5 oktober t/m 30 oktober
Duur:
2 x 3 tot 4 uur bv. van 9 uur tot 12 of 13 uur
Prijs:
7.5 euro per kind maximum 25 leerlingen Ieder kind gaat met een eigen gemaakte borstel naar huis.
Met steun van en/of in samenwerking met:
©Vlaamse overheid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie 14
31
Vegers voor vlinders - derde graad
Paddenstoelentocht - tweede leerjaar
HEIDEACTIVIT
‘ZOEK DE ZWAM’
EIT IN 2 DELEN
Een ware ontdekkingstocht, prachtig geïllustreerd met mega grote paddenstoelen. De kinderen gaan de natuur in op zoek naar paddenstoelen en ontdekken de geuren, kleuren, vormen en het belang van de zwammen. Onderweg ontmoeten ze allerlei bosbewoners die hen wegwijs maken in de wondere wereld der zwammen.
Vegers voor Vlinders is een heel mooi didactisch pakket dat perfect kadert binnen het vak wereldoriëntatie ‘mens en natuur’ met links naar geschiedenis, erfgoed, techniek, mens en maatschappij, taal, wiskunde en vakoverschrijdende doelstellingen zoals samenwerken/ groepswerk, planning, taakverdeling…
De klas gaat naar de heide waar de gids hen de geschiedenis, de biotoop, de bedreigingen en het beheer leert kennen. Daarna volgt educatief natuurbeheer: de kinderen gaan zelf het pijpenstrootje uitsteken.
DEEL 1
Periode:
half september tot eind november
Locatie:
een geschikt bos/park zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2 tot 2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen ©Vlaamse overheid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie
30
15
Bodemonderzoek - eerste graad
Klimatica - derde graad
‘VAN REGENWORM TOT RADIJS’ Na een korte inleiding worden de leerlingen in kleine groepjes verdeeld (maximaal 6 kinderen per groepje). Elk groepje kinderen gaat, voorzien van het nodige materiaal, zelf op zoek naar bodemdiertjes. Na het zoeken gaan de kinderen de gevangen bodemdiertjes observeren en proberen ze, aan de hand van een zoekkaart, de diertjes te benoemen. Na de klassikale bespreking worden er nog een aantal themaspelletjes gespeeld. Kortom een hele BELEVING!
VOOR DEZE ACTIVITEIT ZIJN EEN AANTAL EXTRA BEGELEIDERS WENSELIJK!
Periode:
half september tot eind oktober begin april tot eind juni
Locatie:
een geschikte locatie zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
16
KLIMATICA is een interactieve les over de klimaatverandering. Gedurende een voormiddag wordt de klas ingewijd in de wetenschap van de klimaatverandering, met al zijn zekerheden en onzekerheden. De leerlingen krijgen een realistisch beeld van dit wereldprobleem en leren hoe ze zelf het heft in handen kunnen nemen.
“Al die filmpjes waren heel interessant. Nu weet iedereen hoe het voor de dieren en voor de mensen in de andere landen is. Ook weten we nu wat goed is voor het broeikaseffect en wat slecht is. Nu kan iedereen daar aan werken. Ik vond het gewoon SUPER.” (Reactie van een leerling)
Periode:
begin november tot eind april
Locatie:
een leslokaal in de school digitale projectie van presentaties en filmpjes moet mogelijk zijn
Duur:
2,5 uur tot 3 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
29
Beekonderzoek - derde graad
Beekonderzoek - eerste graad
‘IS DE BEEK GEZOND?’
‘HELP DE WATERKONING’
In kleine groepjes gaan de leerlingen de beek onderzoeken. Ze onderzoeken de waterkwaliteit, ze berekenen de stroomsnelheid van het water en maken een eigen waterzuiveringstation. Ze bestuderen waterplanten en waterdieren. Er wordt een rapport opgesteld dat een antwoord geeft op de vraag: Is de beek gezond?
VOOR DEZE ACTIVITEIT ZIJN LAARZEN NOODZAKELIJK!
VOOR DEZE ACTIVITEIT ZIJN 2 EXTRA BEGELEIDERS EN LAARZEN NOODZAKELIJK!
©Foto: Theo Van Vlierden
Periode:
half september tot eind oktober begin april tot eind juni
Locatie:
een geschikte locatie zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
28
Waterkoning Aqua heeft gehoord dat een verffabriek afvalwater loost in één van zijn beken. Al de kleuren komen in de beek terecht en de planten en dieren die in de beek leven gaan dood. Hij vraagt de hulp van de kinderen om een waterrapport op te stellen. De leerlingen worden opgesplitst in twee groepen. Een gids begeleidt groep 1 bij het herkennen van waterplanten en –dieren. De andere groep zal, onder begeleiding van een tweede gids, aan de hand van opdrachten de beek onderzoeken op zijn eigenschappen. Na de pauze wisselen de groepen van post.
Periode:
half september tot eind oktober begin april tot eind juni
Locatie:
een geschikte locatie zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
17
Bodemonderzoek - derde graad ‘DE GROND ONDER ONZE VOETEN’ Hoe ziet de grond onder onze voeten eruit? Met behulp van een grondboor gaan de leerlingen van de derde graad als echte geologen een bodemprofiel opstellen. De lokale grondsoort wordt bepaald en aanwezige keien worden onder de loep genomen. Als biologen gaan de leerlingen op zoek naar bodemdiertjes, er wordt geobserveerd en gedetermineerd. Ook het belang van de bodemdiertjes in de voedingsstoffenkringloop wordt uitgelegd.
18
Periode:
half september tot eind oktober begin april tot eind juni
Locatie:
een geschikte locatie zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
27
Bosspel - derde graad
Paddenstoelentocht - tweede graad
NATUURSPEL groen
‘WAT SCHIMMELT IN HET BOS?’
In het bos proberen de spelers zoveel mogelijk puzzelstukken te verzamelen. Daarvoor voeren ze allerlei doe- en zoekopdrachten uit. Ze ruiken aan bladeren, luisteren naar vogels, schudden aan bomen, bootsen het geluid van een kikker na,…
Met de vraag ‘wat schimmelt in het bos?’ probeert de gids de kinderen nieuwsgierig te maken. Paddenstoelen behoren tot de schimmels, een aparte groep levende organismen naast het planten- en het dierenrijk.
De puzzel toont het beeldverhaal van de appel, die onze aarde voorstelt. De spelers ervaren hoe schaars vruchtbare en bewoonbare aarde is.
Tijdens de tocht ontdekken de kinderen aan de hand van actieve werkvormen volgende punten: de ontwikkeling van spore tot paddenstoel, de naamgeving, magische krachten en de rol van schimmels in de voedselkringloop. De tocht eindigt met een geur– en smaakfestijn waarbij de rol van schimmels in ons dagelijks leven duidelijk wordt.
Kortom, natuurspel groen is een uitdaging voor alle zintuigen.
Periode:
half september tot eind november begin april tot eind juni
Periode:
half september tot eind november
Locatie:
een geschikt bos/park zo dicht mogelijk bij de school
Locatie:
een geschikt bos zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2 tot 2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Duur:
2 tot 2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
© Centrum Informatieve Spelen vzw 26
19
Bosspel - tweede graad
Paddenstoelentocht - derde graad ‘WAT SCHIMMELT IN HET BOS?’
OOD NATUURSPEL R In het bos proberen de spelers zoveel mogelijk kwartetkaartjes te verzamelen. Daarvoor voeren ze allerlei doe- en zoekopdrachten uit. Ze ruiken aan bladeren, luisteren naar vogels, schudden aan bomen, bootsen het geluid van een kikker na,…
Met de vraag ‘wat schimmelt in het bos?’ probeert de gids de kinderen nieuwsgierig te maken. Paddenstoelen behoren tot de schimmels, een aparte groep levende organismen naast het planten- en het dierenrijk.
Natuurspel rood brengt de kinderen in contact met de dieren, planten en voorwerpen in het bos. Ze ontdekken wat in het bos thuishoort en wat niet (zoals afval bijvoorbeeld).
Tijdens de tocht ontdekken de kinderen aan de hand van actieve werkvormen volgende punten: de ontwikkeling van spore tot paddenstoel, de naamgeving, magische krachten en de rol van schimmels in de voedselkringloop. De tocht eindigt met een geur– en smaakfestijn waarbij de rol van schimmels in ons dagelijks leven duidelijk wordt.
Kortom, natuurspel rood is een uitdaging voor alle zintuigen.
Periode:
half september tot eind november april tot eind juni
Periode:
half september tot eind november
Locatie:
een geschikt bos/park zo dicht mogelijk bij de school
Locatie:
een geschikt bos zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
Duur:
2 tot 2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
2 tot 2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
Prijs:
20
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
© Centrum Informatieve Spelen vzw 25
Bodemonderzoek - tweede graad ‘DE RECYCLAGEKAMPIOEN’
Dat de bewoners van de bodem kampioen zijn in recyclage, dat is wat de leerlingen leren bij deze activiteit. In kleine groepjes wordt er gezocht naar bodemdiertjes, die, met behulp van een zoekkaart, op naam gebracht worden. De kringloop van de voedingsstoffen wordt op het niveau van de leerlingen uitgelegd en ervaren. Ter afsluiting worden er nog een aantal themaspelletjes gespeeld.
24
Periode:
half september tot eind oktober begin april tot eind juni
Locatie:
een geschikte locatie zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
21
Heidebeheer in de biotoop van de nachtzwaluw - 4de leerjaar
Beekonderzoek - tweede graad ‘STA EENS STIL BIJ DE BEEK’
‘OP ZOEK NAAR DE GEITENMELKER’
Ongeveer 70% van de aarde bestaat uit water. Al dat water ziet er niet hetzelfde uit. Het grootste deel van het water is vloeibaar en stroomt in zeeën, rivieren en beken. Maar hoe zit het met het water in onze beek?
Vanuit een verhaal over 'Lei en de geitenmelker' neemt de gids de kinderen mee op de heide en leren zij de biotoop van de nachtzwaluw kennen. Na een uitleg over het ontstaan komt ook het beheer van de heide uitgebreid aan bod niet alleen met woorden maar ook met daden. Door het verhaal horen de kinderen hoe onze voorouders probeerden te overleven op de heide; een mooi voorbeeld van duurzaamheid avant la lettre. De kinderen kruipen in de huid van de nachtzwaluw, de camouflage kampioen....
De leerlingen worden opgesplitst in twee groepen. Een gids begeleidt groep 1 bij het herkennen van waterplanten en –dieren. Groep 2 zal onder begeleiding van een tweede gids aan de hand van opdrachten de beek onderzoeken op zijn eigenschappen. Na de pauze wisselen de groepen van post.
VOOR DEZE ACTIVITEIT ZIJN LAARZEN NOODZAKELIJK!
Periode:
half september tot eind oktober begin april tot eind juni
Locatie:
een geschikte locatie zo dicht mogelijk bij de school
Duur:
2,5 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
22
Periode:
begin september tot eind november
Locatie:
heidegebied in de omgeving van de school
Duur:
3 uur aanvang mogelijk vanaf 9 uur
Prijs:
2,5 euro per kind maximum 25 leerlingen
Met steun van en/of in samenwerking met:
23