NATUUR-& MILIEUEDUCATIE
Dit is het einde van het beekonderzoek. Vond je het plezant?
Wat vond je het leukst aan het beekonderzoek? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
Wat was er minder leuk? Waarom? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
ONDERZOEK DE BEEK
En heb je veel geleerd? Wat heb je bijgeleerd? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
Is de beek gezond? 3e graad basisonderwijs
_____________________________________________________________________
www.werkgroepisis.be ŠFoto: Theo Van Vlierden
16
WATERKWALITEITSKAART Zo, het beekonderzoek zit erop. Nu kan je gaan rekenen hoe gezond de beek is. Vul per onderdeel het kwaliteitscijfer in. Tel dan alle cijfers samen. Het totaalcijfer geeft aan hoe gezond de beek is. KWALITEITSCIJFER Water Kleur Geur Helderheid Temperatuur Waterplanten Aantal waterplanten Is het water gezond? Waterdieren Aantal waterdieren Is het water gezond? TOTAAL
Je doet het beekonderzoek in een natuurgebied. Maak dus geen lawaai en gooi geen waterdieren of –planten op het droge. Gedraag je als een echte wetenschapper en bekijk de planten en dieren nauwkeurig. 2
0 - 15 = ONGEZOND 16 - 23 = REDELIJK GEZOND 24 - 39 = GEZOND 40 - … = ZEER GEZOND
Mijn besluit: de beek is _____________________ !!! 15
Lees dit eerst...
6
Soms hebben mensen het over een gezonde beek. Dan bedoelen ze niet dat het water goed is om te drinken, maar dat er veel verschillende waterplanten en waterdieren in kunnen leven. Soms zie je een beek met heel helder water. Zo’n beek lijkt gezond, maar dat hoeft niet zo te zijn. Er kunnen stoffen in zitten die je niet kunt zien, maar die wel slecht zijn voor de planten en dieren.
Kokerjuffer
5 Larve van eendagsvliegen
Vandaag ben jij de beekspecialist. Jij gaat onderzoeken of de beek gezond is.
4
3 Je doet 3 dingen: Duikerwants
Zoetwaterpissebed
2
Bloedzuiger
muggenlarve
1.
het WATER onderzoeken
2.
de WATERPLANTEN bestuderen
3.
de WATERDIEREN bestuderen
Als je klaar bent met het onderzoek... maak je een WATERKWALITEITSKAART van de beek. Zo weet je HOE GEZOND de beek is.
borstelworm
1 14
VEEL BEEKPLEZIER! Rattenstaartlarve
3
1. HET WATER ONDERZOEKEN
1. AANTAL WATERDIEREN Waterdiertjes vertellen ons hoe gezond het water is. Hoe meer verschillende soorten in het water leven, hoe gezonder het water. Hoeveel verschillende waterdiertjes heb je gevangen? Schrijf het aantal op en omcirkel het kwaliteitscijfer.
Dit heb je nodig:
Confituurpotten
Thermometer
Helderheidsmeter
Meter
KWALITEITSCIJFER
Chronometer
> 15 11-15 0 -10 0-1
Het aantal verschillende waterdieren is _______________
A. Onderzoek de kwaliteit van het water! Dit doe je:
2. IS HET WATER GEZOND?
Schep een pot water uit de beek en starten maar. Omcirkel telkens de kwaliteitscijfers.
1. KLEUR
licht grijs 5
bruin 3
groen 2
zwart 1
Aan de hand van de diertjes die in het water leven, kan je de waterkwaliteit bepalen. Kijk naar de tabel WATERKWALITEIT op de volgende pagina. Overloop de tabel van BOVEN naar ONDER tot je het eerste diertje tegenkomt dat in de beek aanwezig was. Lees het cijfer af. Kijk dan in het tabelletje onderaan welk kwaliteitscijfer past.
KWALITEITSCIJFER
2. GEUR
neutraal 5 4
5 3 2 1
aarde 3
olie 2
6 5 4-3 2-1
rotte eieren 1 13
5 3 2 1
3. WATERDIEREN Op en in het water, op waterplanten en in de bodem leven allemaal kleine waterdiertjes. Jij mag ze nu gaan vangen.
Dit heb je nodig:
Neem de helderheidsmeter. Laat hem in het water zakken totdat je het verschil tussen de witte en de zwarte vlakken niet meer kan zien. Teken het peil van het water af op de koord en meet de zichtdiepte van de beek.
Schepnetten
Witte bakjes
Kleine schaaltjes
Lepels
Meer dan 1 meter
5
Loepen
30 tot 100 cm
3
Zoekkaarten waterdiertjes
5 tot 30 cm
2
Minder dan 5 cm
1
STAP 1
STAP 2 STAP 3 STAP 4 STAP 5 STAP 6
Doe eerst water in een wit bakje. Vang met een schepnet waterdiertjes, zowel tussen de waterplanten als in open water. SCHEP NIET TE DIEP IN DE MODDER. Maak het schepnet leeg in het wit bakje. Schep met een lepel een beestje uit het witte bakje en doe het in een loeppotje. Bekijk het beestje goed. Zoek de naam van het beestje op met een zoekkaart. Schrijf alle diertjes op die je hebt gevonden. Zet aan het einde alle diertjes terug in het water.
Waterdieren die ik gevangen heb: _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ 12
3. HELDERHEID
Tot welke diepte is het water doorzichtig?
________ cm
kwaliteitscijfer
4. TEMPERATUUR Leg de thermometer 1 minuut in het water. Doe dit op 2 verschillende plaatsen. Bereken het gemiddelde tussen de 2 metingen.
De gemiddelde temperatuur van het water is ______ graden.
kwaliteitscijfer 10 - 13°C
5
14 - 17°C
3
18 - 21° C
2
22 - 25° C
1
5
B. Bereken de stroomsnelheid van het water!
Pijlkruid
2 punten
Hoe snel stroomt het water? Doe de proef. Doe dit twee keer en bereken het gemiddelde.
Gele lis
3 punten
Watermunt
3 punten
Dotterbloem
3 punten
10 meter START
Totaal aantal punten: _______________
STOP
KWALITEITSCIJFER 10-20 4-9 0-3 0
Gooi een stokje in het water. Meet de tijd die het stokje nodig heeft om de afstand af te leggen. Op _______ seconden legt het stokje 10 meter af.
Voor in de klas: Bereken nu welke afstand het stokje aflegde per seconde. Afstand = 10 meter Tijd = ______ seconden Stroomsnelheid = afstand (in meter) gedeeld door tijd (in seconden) = ______m/s 6
11
5 3 2 1
Zoek de naam van 1 plant per zone. Gebruik de zoekkaarten. En schrijf de planten bij de zones als voorbeeld.
C. Maak je eigen waterzuiveringsstation! Dit heb je nodig:
2. AANTAL WATERPLANTEN Waterplanten verraden of de beek gezond is. Hoe meer verschillende planten in en langs de beek staan, hoe beter. TEL HOEVEEL VERSCHILLENDE WATERPLANTEN je ziet staan. Schrijf het aantal op en omcirkel het kwaliteitscijfer. Het aantal verschillende waterplanten is _______________ KWALITEITSCIJFER > 10 6-10 0-5 0
Plastic fles (1 stuk)
Watten
Fijn zand
Grof zand
Fijne steentjes
Grind
De voornaamste zuiveraar van het water is de natuur zelf. De bodem is een filter. Je gaat nu ontdekken hoe de bodem het water zuivert...
5 3 2 1
3. IS HET WATER GEZOND? Sommige waterplanten zijn een teken van zeer gezond water. Kruis de planten aan die je ziet en tel alle punten op. Omcirkel het kwaliteitscijfer.
Riet
1 punt
Lisdodde
1 punt
Drijvend fonteinkruid
1 punt
Gele plomp
2 punten
Waterpest
2 punten
10
STAP 1
Neem de plastic fles
STAP 2
Leg in de opening een paar watten
STAP 3
Leg nu een laagje fijn zand en dan een laagje grof zand erop
STAP 4
Leg een laag fijne steentjes en daarop een laagje grind
STAP 5
Je waterfabriek is KLAAR! Haal een pot vuil water uit de beek en giet dit heel langzaam in de waterfabriek.
Hoe ziet het water eruit als het onder in de fles drupt?
___________________________________________________________
7
2. WATERPLANTEN
1. ZONES
Met waterplanten bedoelen we alle planten die in of op het water groeien. Zo kun je op het water kroos en waterlelies zien drijven. Op de bodem van de beek groeit waterpest. En aan de waterkant groeien riet, lisdodde en gele lis.
Een beek heeft 5 plantenzones naargelang de diepte van het water: MOERASZONE ● ONDER WATER ZONE ● DRIJFZONE ● OEVERZONE ● OPEN WATER ZONE
KROOS
WATERPEST
WATERLELIES
GROTE LISDODDE
RIET
Zoekkaarten waterplanten
Z1
GELE LIS
In en rond het water komen heel wat planten voor. Veel planten helpen het water zuiveren. Andere planten staan gewoon graag met de voeten in het water.
Dit heb je nodig:
Schrijf de juiste naam bij de juiste zone op de tekening.
Z2
Z3
Z1 = ZONE 1 = _________________________ZONE Z2 = ZONE 2 = _________________________ZONE Z3 = ZONE 3 = _________________________ZONE Z4 = ZONE 4 = _________________________ZONE Z5 = ZONE 5 = _________________________ZONE
8
9
Z4
Z5