Spostrzeganie problemy podstawowe. Spostrzeganie nie jest jednym z najprostszych procesów psychicznych, nie jest również procesem automatycznym przebiegającym poza nasza świadomością czy też procesem dającym nam dokładny obraz tego co się dzieje wokół nas. Proces spostrzegania jest procesem tworzenia reprezentacji informacji otrzymanych z narządów zmysłowych i - w pewnych przypadkach - informacji zawartych w pamięci. Do opisu spostrzegania są używane terminy dotyczące rodzaju bodźców i ich umysłowych odpowiedników. Bodziec dystalny - bodziec działający z pewnej odległości. Bodziec proksymalny - bodziec pojawiające się w bezpośrednim kontakcie bodźca dystalnego z narządem zmysłowych (obraz siatkówkowy).
Wrażenie Odzwierciedla elementarną cechę zmysłową zarejestrowaną w wyniku odbioru danych sensorycznych. Poszczególne wrażenia są od siebie izolowane. Np. Wrażenie barwy jest niezależne od wrażenia wielkości.
Spostrzeżenie Obraz przedmiotu - obraz wszystkich dostępnych cech, rejestrowanych za pomocą rożnych zmysłów. Spostrzeżenie jest efektem aktywności pól czuciowych kory mózgowej, które odebrały informacje z rożnych zmysłów i połączyły je w całość. Łączenie rożnych wrażeń ze sobą jest wynikiem percepcyjnego uczenia się, w którym przekonujemy się, że różne cechy współwystępują ze sobą. Ten proces obejmuje kodowanie percepcyjne, przesyłanie zakodowanych informacji oraz ich rozkodowanie. Bodziec dystalny
Wrażenie
Spostrzeżenie
Zakodowane impulsy nerwowe
Odkodowane impulsy nerwowe
Bodziec proksymalny
Powstawanie spostrzeżenia jako konsekwencja odbioru informacji sensorycznych.
Przetwarzanie informacji jest złożoną strukturą zawierającą nie tylko właściwości percepcyjne, lecz także właściwości określające znaczenie danego przedmiotu dla jednostki. Świadczy o tym zjawisko stałości spostrzeżeń, które polega na tym, ze spostrzeżenie nie ulega zmianom (ulega mniejszym zmianom) w porównaniu ze zmianami bodźców proksymalnych. Stałości spostrzeżeń dotyczy kształtu, jasności, wielkości i barwy.
Drzwi spostrzegamy przez cały czas jako obiekt prostokątny pomimo, ze na naszej siatkówce powstaje obraz w kształcie trapezu (bodziec proksymalny).
Fazy procesu spostrzegania Spostrzeganie często traktowane jako proces natychmiastowy w rzeczywistości jest procesem wieloetapowym, złożonym i musi trwać pewien czas. Wywołany przez bodźce świetlne impuls nerwowy przebywa pewna drogę. Cztery fazy spostrzegania. Rejestracja sensoryczna. Zmiana bodźce zewnętrznego na impuls nerwowy, zawierające informacje na temat specyficznych cech przedmiotu. Detektory są wrażliwe tylko na jedną cechę (detektor ruchu nie reaguje na linie). W tej fazie są przechowywane proste informacje w magazynie informacji sensorycznych. Fazy oceny emocjonalnej. Bodźce oceniane są jako przyjemne lub nieprzyjemne, korzystne lub niekorzystne (zdarza się nam spotkać osobę, która jest sympatyczna "od pierwszego wejrzenia").
Faza rozpoznania treści bodźca. Faza oceny semantycznej. Rozpoznanie bodźca czyli określenie kategorii do której należy ten bodziec. Porównanie danych sensorycznych z kategoriami już istniejącymi w pamięci. Faza oceny znaczenia metaforycznego. Metafory pozwalają komunikować pewne informacje nie wprost i dają bezpośredni dostęp do intencji twórcy metafory. W skład tej fazy wchodzą procesy wnioskowania odwołujące się do indywidualnego systemu znaczeń danej osoby.
Reprezentacja umysłowa."
! Głównym zadaniem psychologii poznawczej jest zrozumienie dwóch rzeczy.! !
1. Jak to się dzieje, że świat jest reprezentowany w umyśle?! 2. Jak przebiega proces przetwarzania informacji, by wspomniana w punkcie 1 reprezentacja była możliwa?!
!
Z tych dwóch problemów pierwszy jest bardziej podstawowy, ponieważ możliwe jest przetwarzanie informacji obecnej już w umyśle i dlatego od niego należy rozpocząć.!
! W jaki sposób człowiek przedstawia sobie w umyśle otaczającą go rzeczywistość?! !
Dwa opisy literackie: ! Pierwszy pochodzi z powieści pod tytulem "Król zamczyska", której autorem jest Seweryn Goszczyński - http://pl.wikipedia.org/wiki/Seweryn_Goszczyński!
!
!
Drugi - fragment "Czarodziejskiej góry" Tomasza Mana -! http://pl.wikipedia.org/wiki/Czarodziejska_Góra !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
W opisie Goszczyńskiego - pominawszy fakt, że powieść napisał w 1842 roku - chodzi o zbiór cech pozwalający na utworzenie sobie w umyśle czytajacego obrazu postaci.! U Mana natomiast opis jest relacją ze spotkania z zupełnie nowym, w owym czasie, wynalazkiem jakim była fotografia rentgenowska.! Opis postaci może odwoływać się do już znanych czytelnikom wyobrażeniom osób poznanych w przeszłości. Opis wynalazku i wrażeń związanych z jego poznaniem nie może odwoływać się do żadnych analogicznych sytuacji.!
!
Opowieść pochodząca z tomu "Opowieści derwiszów" pod tytułem "Ślepiec a sprawa słonia"!
Można ją streścić tak:!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
Trzech ślepców spotkało na drodze słonia. ! Jeden dotknął trąby i stwierdził, ze trzyma węża.! Drugi zderzył się z nogą słonia i był przekonany, że natknął się na słup.! Trzeci złapał się za ogon i zdawało mu się, że trzyma sznur.!
!
Słoń może być przykładem realnie istniejącego obiektu. Wypowiedzi trzech ślepców są obrazem trzech rożnych sposobów umysłowej reprezentacji tego obiektu.!
!
Reprezentacja poznawcza - to umysłowy odpowiednik obiektów realnie istniejących, fikcyjnychnlub hipotetycznych. Obiektem reprezentacji może być przedmiot, osoba, kategoria lub relacja. Reprezentacja poznawcza zastępuje swoj obiekt w procesach przetwarzania informacji.&
! ! ! ! !
(E. Nęcka, J. Orzechowski, B. Szymura - Psychologia poznawcza; s.61)&
Reprezentacja obrazowe.!
! Przypomnienie z poprzedniego wykładu.! ! ! Głównym zadaniem psychologii poznawczej jest zrozumienie dwóch rzeczy.
informacji obecnej już w umyśle i dlatego od niego należy rozpocząć.
1. Jak to się dzieje, że świat jest reprezentowany w umyśle? 2. Jak przebiega proces przetwarzania informacji, by wspomniana w punkcie 1 reprezentacja była możliwa?
W jaki sposób człowiek przedstawia sobie w umyśle otaczającą go rzeczywistość?
! !
Ogólnie mówiąc reprezentacje powstają poprzez jakiś rodzaj bezpośredniego odwzorowania (pieczęć), lub w wyniku procesu tworzenia skomplikowanej struktury umysłowej. Pierwszy rodzaj poglądu określa się realistycznym, drugi natomiast konstruktywistycznym.
!
Z tych dwóch problemów pierwszy jest bardziej podstawowy, ponieważ możliwe jest przetwarzanie
!
!
W literaturze przedmiotu twierdzi się, że spór o istnienie reprezentacji poznawczych rozgrywa się na dwóch poziomach: teoretycznym i metodologicznym.!
! TEORIA rozważa problem:! ! Czy rzeczywiście w umyśle istnieją jakieś odpowiedniki świata? ! ! METODOLOGIA natomiast próbuje określić:! !
Czy do prawidłowego wyjaśnienia i opisu funkcjonowania umysłu konieczne jest pojęcie reprezentacji poznawczej?!
! Ćwiczenia praktyczne na przykładach.!
!
Mapa ludzkiego ciała "Album zu frau als haus-arzti".!
! ! ! ! ! !
Mapa rzeki Ren "New Panorama of the Rhine from Mayence to Cologne".!
! !
! ! Problem reprezentacji sprowadza się do:! ! Języka reprezentacji czyli sposobu kodowania danych zmysłowych.! ! Struktury reprezentacji czyli sposobu organizacji danych zmysłowych.! ! !
Reprezentacje umysłowe mogą przebierać rożne formy. I tak mogą to być: obrazy umysłowe, ślady pamięciowe, słowa, sądy, pojęcia, schematy, czy idee.! Obrazy umysłowe różnią się od pojęć odległością od rzeczywistej formy przedstawionych obiektów. Obrazy umysłowe są blisko, a pojęcia daleko od rzeczywistej formy przedstawionych obiektów. !
!
Wyobrażenie domu posiada cechy prawdziwego domu szczególnie, gdy chodzi o relacje między szczegółami (dach jest na górze w prawdziwym domu i w wyobrażeniu).! Pojęcie " instytucja finansowa" zawiera istotne cechy obiektu, ale nie posiada żadnej odpowiedniosci fizycznej.! Te różnice w reprezentacji cech obiektów mogą powodować różną trwałość reprezentacji umysłowych.!
! Wyobraźnia, wyobrażenia, obrazy umysłowe.! ! Pojęcie "reprezentacja umysłowa" jest stosowane zamiennie z pojęciem "wyobrażenie".! ! Neisser (1967) tak opisuje wyobrażenia:! ! "Czlowiek tworzy wyobrażenia, kiedy wykorzystuje te same procesy przetwarzania informacji, które biorą udział w postrzeganiu, ale w sytuacji, gdy bodźce normalnie wzbudzajace takie spostrzeżenie nie są obecne".%
!
Wyobrażenia to rownież pewien specyficzny stan uwagi w którym proces wyobrażenia sobie rzeczywistych obiektów jest związany z odporną selekcją informacji.!
! Definicje! !
Wyobrażenie! Jedna z postaci poznawczej reprezentacji obiektu w umyśle.!
!
Wyobraźnia! Zdolność umysłu do wytwarzania wyobrażeniowych reprezentacji świata.!
!
Obraz umysłowy! Forma reprezentacji świata w umyśle. Charkteryzuje się ścisłą odpowiedniością reprezentacji w stosunku do obiektu.!
! ! !
ImiÄ™ Nazwisko G 1
2
....
11
D
L
P
Madame Cezanne na żółtym krześle
Od czego zależy równowaga w obrazie?
Ciężar Kierunek Góra dół Prawa lewa Położenie Głębia przestrzenna Wyodrębnienie Kształt Wiedza Gradient hierarchiczny
Kształt postrzeżeniowy „Kształt postrzeżeniowy stanowi pochodną wzajemnych zależności i powiązań, jakie zachodzą między przedmiotem fizycznym, warunkami świetlnymi w środowisku działającym, jako przenośnik informacji oraz stanem systemu nerwowego obserwatora.” Rudolf Arnhaim, Sztuka i percepcja wzrokowa Psychologia twórczego oka, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, W-wa 1978, s 58-59
To zdanie dobrze opisuje wszystkie elementy związane z postrzeganiem kształtu. Zacznijmy od warunków świetlnych. Światło nie przechodzi przez przedmioty (z wyjątkiem przedmiotów przeźroczystych). Oznacza to, że widzimy tylko zewnętrzny kształt przedmiotu. Samochód oglądany z przodu, z tyłu z boku wygląda całkowicie inaczej. Rzutowany obraz na siatkówkę tej samej rzeczy oglądanej z rożnych stron zmienia się. Postrzegany kształt nie zależy tylko od obrazu siatkówkowego, ale również od naszych wcześniejszych doświadczeń związanych z tym przedmiotem. Kształt przedmiotu określają cechy przestrzenne, które uważa się za istotne, które pozwalają zidentyfikować go. Kiedy patrzymy na obiekt czy analizujemy wszystkie jego cechy, detale? Na pewno nasz zmysł wzroku jest w stanie rejestrować wszystkie szczegóły oglądanego obrazu – ale czy do poznania są one niezbędne? Arnheim pisze:
„Zobaczyć znaczy uchwycić kilka najbardziej charakterystycznych cech przedmiotu – błękit nieba, wygięcie łabędziej szyi, połysk metalu, prostokątny kształt książki i wydłużony papierosa.”
Wystarczy zanotowanie kilku charakterystycznych cech, aby zrozumieć czym jest postrzegany przedmiot. Patrząc na obiekt nie analizujemy poszczególnych detali osobno a raczej dostrzegamy relację pomiędzy nimi. Widzimy układy, a nie detale. Na taką sytuację, gdy potrafi na podstawie niewielkiej ilości informacji zidentyfikować obiekt na pewno wpływa nasze wcześniejsze doświadczenie, wcześniej zaobserwowane obrazy. „(...) to, co człowiek widzi dziś jest pochodną tego, co widział w przeszłości.”
Taki układ czterech punktów odczytujemy raz, jako oddzielne elementy a raz, jako kwadrat doszukiwanie relacji pomiędzy elementami, postrzeganie struktury a nie każdego elementu z osobna Cztery kropki na powyższym rysunku są odczytywane, jako kwadrat, dlatego że w przeszłości oglądaliśmy wiele kwadratów. Działają tutaj również mechanizmy związane z odszukiwaniem związków, relacji pomiędzy elementami – kropkami. Patrzymy ten obraz nie jak na 4 oddzielne kropki, ale jako na układ 4 punków, które są wierzchołkami kwadratu.
Na kolejnym rysunku znajduje się linia i „przyklejony” do niej jedną krawędzią trójkąt. Ten obraz będzie całkowicie inaczej postrzegać, jeśli pojawi się on w kontekście innych obrazów, gdzie pojawia się linia i kwadrat, linia i „kwadrat, który chowa się za linią”, linia natomiast jest postrzegana, jako granica ściany, powierzchni. I w takim towarzystwie pierwszy rysunek traci swoje pierwotne znaczenie i postrzegany jest jako fragment kwadratu, który przysłonięty jest płaszczyzną. Obrazy te tworzą kolejne klatki filmu, w którym porusza się obiekt. Przy takiej interpretacji tworzy się kontekst przestrzenny, który wpływa na naszą interpretację obrazu.
Również sugestia słowna może wpływać na to jak postrzegamy. W przeprowadzonym eksperymencie, w którym prezentowano następujący obraz: Kiedy zasugerowano, że będzie pokazywana klepsydra, osoby badane rysowały kształt podobny do tego obiektu. W momencie, gdy podpowiadano, że będzie pojawiał się stół rysowany obraz był odmienny od wcześniejszego. Pierwotna rycina można odczytywać rożnie gdyż pozostawia margines swobody. I nawet, jeśli sugerowano nam, że wyświetlany będzie np. słoń to żadne wcześniejsze doświadczenia, czy odnajdywanie relacji nie pozwoli nam go dostrzec w tym obrazie. Występuje również odwrotna sytuacja, gdy kształt zostaje zakamuflowany przez kontekst, towarzystwo innych elementów. Osobom badanym najpierw został przedstawiony rysunek sześciokąta. Następnie prezentowano tą samą figurę tylko z dodatkowymi elementami (rys b).
W drugim rysunku osoby widziały tylko prostokąt i kwadrat, a nie znany im sześciokąt tylko otoczony innymi kształtami, co widać na kolejnym rysunku. „Kamuflażu dokonuje się tu przez usunięcie dawnych powiązań a wprowadzenie nowych – przez zamianę kątów na przecięcia oraz przez manipulowanie zależnościami, osiami strukturalnymi i symetrią.”
Podstawowa zasada percepcji głębi wynika z prawa prostoty, i mówi, że wzór wyda się trójwymiarowy wtedy, kiedy można go będzie widzieć jako rzut sytuacji trójwymiarowej, która wydaje się prostsza niż dwuwymiarowa. Dlatego obrazek po lewej stronie interpretowany jest jako dwa kwadraty - jeden przysłania drugi a nie jako kwadrat i elementy w kształcie litery L. Gombrich pisze
„Im większą doniosłość biologiczną ma dla nas przedmiot, tym łatwiej i chętniej będziemy go dostrzegać i tym bardziej tolerancyjne będą, dlatego nasze kryteria zgodności formalnej.” Podstawowe prawo percepcji wzrokowej według psychologów brzmi:
Odbiorca skłonny jest widzieć każdy wzór bodźcowy w taki sposób, by powstająca struktura była w zależności od warunków możliwie najprostsza. Co roku w andrzejkowy wieczór przelewamy wosk przez klucz by odczytać, co nas czeka w przyszłym roku. W kształtach cieni, które rzucają woskowe formy doszukujemy się znanych nam przedmiotów. Uruchamiamy swoją wyobraźnię i widzimy chatkę na kurzej nożyce, kształt Afryki... Tak samo leżąc na trawie w słoneczny dzień przyglądamy się chmurom, by w pewnym momencie dostrzec coś nam znanego. I tak za każdym razem cokolwiek widzimy analizujemy, porównujemy do kształtów, które już widzieliśmy by jak najszybciej zrozumieć to co widzimy.
Proces komunikacji
Nadawca - odbiorca Podstawowa funkcją komunikacji graficznej jest zamiar „źródła” czyli „nadawcy” wywarcia wpływu na „odbiorcę”. To dążenie do wpływania na stan lub zmianę tego stanu u odbiorcy przybiera, ogólnie rzecz ujmując, dwie formy.
Nadawca dąży
albo do zmiany zakresu poznania odbiorcy - poprzez zwiększenie jego wiedzy, słownictwa, umiejętności lub do zmiany postaw odbiorcy - poprzez zwiększenie jego preferencji lub zmniejszenie uprzedzeń w stosunku do jakiegoś przedmiotu, osoby, grupy. Często obydwie funkcje przeplatają się, jak choćby wtedy, gdy postawa odbiorcy w stosunku do jakiegoś przedmiotu musi być zmieniona, zanim wiedza w tym zakresie zostanie powiększona. Proces, w którym nadawca zmierza do ukształtowania lub poszerzenia wiedzy odbiorcy można nazwać procesem informowania. Natomiast proces, w którym nadawca dąży do kształtowania lub zmiany postaw odbiorcy można nazwać procesem perswadowania. Stosując te określenia do dziedziny projektowania można powiedzieć, że projektant przekazuje informację wtedy, gdy przedstawia w sposób wizualny, w jaki sposób przedmiot jest zbudowany, lub jakie składniki tego przedmiotu mogą być wyróżnione. Jednak, gdy projektant próbuje zmienić poglądy człowieka, to angażuje się w perswadowanie. Warto tutaj nadmienić, że Zakład
Badań Wizualnych i Interakcji ASP Katowice i prace w jego ramach wykonywane skupiają się na procesie informowania. Przechodząc do problemu decyzji projektowych można powiedzieć, że wiele z nich musi być podejmowanych na podstawie nieformalnych doznań lub „zgadywania”. Jednak nawet i w takich przypadkach projektant zawsze przewiduje zmiany u swoich odbiorców i uwzględnia je w trakcie projektowania. Czyli sprawą zasadniczą w pracy projektanta jest przewidywanie reakcji odbiorcy. Aby przewidywania te uczynić bardziej prawdopodobnymi i dopomóc projektantowi w przypadkach, gdy chce analizować swoje zadanie i przewidzieć reakcje odbiorców powinien on znać nie tylko podstawy teorii spostrzegania i komunikacji, ale również posiadać aparat badawczy, który pozwoli na zobiektywizowanie decyzji projektowych. Potrzeba takiego aparatu jest chyba bezsporna. Większość badań zajmujących się problemem przewidywania reakcji odbiorcy dla potrzeb komunikacji wizualnej jest adoptowana z psychologii eksperymentalnej, psychologii postaci, psychologii inżynieryjnej czy też antropotechniki.
Znak
Każdy przekaz wizualny jest nośnikiem informacji, co najmniej trojakiego rodzaju:
1 - syntaktycznej - ujmującej relacje pomiędzy znakami czy elementami znaków, nie dotyka warstwy sensu, ukrytą zapadką pozostaje znaczenie, tworzy coś w rodzaju reguł składni.
2 - semantycznej - ujmującej relacje między określonym przekazem wizualnym a jego znaczeniem.
3 - pragmatycznej - ujmującej relacje między przekazem wizualnym a jego użytkownikiem. Te trzy rodzaje informacji są nazwane przez Charlesa Morrisa trzema wymiarami czyli procesu, w którym coś funkcjonuje jako znak.
semiozy
Oczywistą jest rzeczą, że żaden z tych wymiarów nie istnieje samodzielnie, co najwyżej może przyjmować większą od pozostałych wartość. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy nośnikiem informacji jest ten sam znak np. pismo, a ściślej zbiór znaków graficznych będących uobecnieniem zbioru znaków fonetycznych.
Znak można rozumieć jako coś postrzeganego przez zmysły obiekt, cecha obiektu, zdarzenie - co odsyła do czegoś innego. Znak jest czymś co reprezentuje coś innego. Tak rozumiana definicja rodzi wiele wątpliwości. Czy znakiem może być ból ucha? Nie jest postrzegany zmysłami, ale może być dany zmysłom, będąc jakimś zjawiskiem psychicznym i odnosić do jakiejś refleksji o stanie zdrowia. A co z reprezentacją? Inna definicja. Znak to coś co zastępuje coś innego pod pewnym względem. W tym ujęciu nacisk został położony na reakcję na znak w kontekście postrzegania tego czegoś co znak zastępuje. Charles Sanders Pirce tak określa znak: „Znak definiuję jako coś co zostało określone przez coś innego zwanego jego przedmiotem i co w określony sposób działa na człowieka - działanie to nazywam interpretantem - tak iż ów interpretant zostaje wskutek tego określony przez ów przedmiot." Wymiary semiozy są istotne wtedy, gdy mówimy o wewnętrznej strukturze przekazywanej informacji. Wewnętrzna struktura jest budowana według jakiejś zasady np. logicznej
i jest czymś w rodzaju kręgosłupa podtrzymującego zespól mięśni. Co oznacza, że poszczególne przekazy wizualne mogą mieć rożny wygląd, chociaż były budowane na takiej samej strukturze wewnętrznej.
Strona z A=Z London Mini Street Atlas
Fragment planu Bristolu – element systemu informacji miejskiej Bristol Legible City
Psychofizjologia Strona 2
Czynniki jakie muszą być wzięte pod uwagę przy projektowaniu
Psychofizjologia Strona 3
Psychofizjologia Strona 4
Za jedno z wzorcowych rozwiązań uznaje się plany będące częścią systemu informacyjnego komunikacji miejskiej Berlina, zaprojektowane przez studio Meta Design. Współtwórcą planów był Eriik Spikermann.
Psychofizjologia Strona 5
Psychofizjologia Strona 6
Odnajdywanie drogi w przestrzeni Wayÿnding
Fragment systemu orientacji wizualnej na powierzchni pod łogi w National Museum of Emerging Science and Innovation w Tokio, proj. Hiromura Design
Psychofizjologia Strona 1
Przykłady elementów budujących system informacji wizualnej lotniska Schiphol Airport w Amsterdamie: krój pisma Frutiger: Frutiger Bold i Roman projektu Adriana Frutigera z 1976 roku dla jasnych tekstów na ciemnym tle oraz Frutiger Schiphol Bold dla ciemnych tekstów na jasnym tle w zmodyfikowanej, nieco pogrubionej wersji dla uzyskania pożądanej równowagi w obrazie ciemnych i jasnych liter o tej samej tłustości; rodzaje stosowanych w systemie strzałek; wybór piktogramów wprowadzonych w 1993 roku.
W latach 90. XX w. powstało jedno z pierwszych polskich Psychofizjologia Strona 2
W latach 90. XX w. powstało jedno z pierwszych polskich rozwiązań systemowych w projektowaniu elementów orientacji wizualnej, jakim był projekt Ryszarda Bojara i Romana Duszka przeznaczony dla warszawskiego metra.
W latach 1997-2002 Towarzystwo Projektowe - Grzegorz Niwiński, Jerzy Porębski i Michał Stefanowski zaprojektowali Miejski System Informacji.
Psychofizjologia Strona 3
Przykłady znaków z systemu zaprojektowanego dla szwajcarskiej poczty, proj. Designalltag Zürich.
Psychofizjologia Strona 4
Psychofizjologia Strona 6
Psychofizjologia Strona 8
Wizualne przedstawienie upływającego czasu.
Czas, który minął Wyjaśnianie istoty czasu przez filozofie, religie czy nauki humanistyczne nie ma wielkiego wpływu na pochodzące z codziennego życia intuicyjne i subiektywne poczucie trwania i przemijania. Jego mierzenie i obrazowanie, notacja kolejności następujących w nim zdarzeń stanowią świadectwo powszechnego uwikłania człowieka w czwarty wymiar czasoprzestrzeni. Jak go sobie wyobrazić, przedstawić? Wydaje się, że jest to w pewnym stopniu możliwe poprzez odniesienie czasu do przestrzeni.
Psychofizjologia Strona 1
Sebastian C. Adams, A Chronological Chart of Ancient, Modern, and Biblical History, third edition, Cincinnati 1878 (fragment) . Przykład próby obrazowego, syntetycznego i symultanicznego oddania skomplikowanej struktury wydarzeń dziejowych, gdzie czas przedstawiono w sposób graficzny jako system płynących równolegle rzek i strumieni. Wszystkie elementy tak opracowanego obrazu czasu mogą być odnoszone do ciemnej, horyzontalnie biegnącej linii na ponad pięciometrowym arkuszu.
Histomap (fragment), proj. John Sparks, Nowy Jork 1931. Kolejny przykład próby porządkowania i ustalania relacji pomiędzy wydarzeniami historycznymi obejmującymi wiele cywilizacji. Nieregularne, zwężające się i rozszerzające, pojawiające się i znikające barwne pasy oznaczające poszczególne państwa i kultury, biegną wzdłuż wertykalnej linii czasu.
Psychofizjologia Strona 2
Raymond Loewy, Evolution Charts, ok. 1933. Obraz zmian zachodzących w czasie – sekwencja stopni ewolucji w kilku dziedzinach życia stanowi oznakę „mijającego czasu”.
Psychofizjologia Strona 3
Tarcza zegarka marki Victorinox Swiss Army, proj. Myron Polenberg (cyfry – Gerard Huerta), 1989. O komforcie i precyzji odczytu decyduje tu każdy szczegół: wielkość, kształt i barwa tła tarczy, grubość i długość linii podziałki, rozmiar i kształt wskazówki godzinowej, minutowej i sekundowej (łącznie z wzajemnymi relacjami ich długości i szerokości), krój i wielkość cyfr, wzajemne proporcje wszystkich elementów, odstępy, marginesy, a także kształt, rozmiar i faktura obudowy.
Psychofizjologia Strona 4
Zegar ze szwajcarskich dworców kolejowych, proj. Hans Hilfiker, 1944.
Zegar Hansa Hilf...
http://www.youtube.com/watch?v=xFKR713BmoI
Jednak to czerwona wskazówka o kształcie wahadła jest zasadniczym elementem zegara. Jej genezą była poczyniona przez projektanta obserwacja, że wskazania sekundowe, w pełnej napięcia ostatniej minucie przez odjazdem pociągu, w bezwzględnie punktualnej Szwajcarii, mają dla pasażerów i żegnających ich osób zasadnicze znaczenie. Gdy czerwona wskazówka przekracza położenie odpowiadające godzinie dwunastej, pociąg rusza. Nie byłoby to aż tak nadzwyczajne, gdyby nie charakterystyczny ruch tej wskazówki. Zasilana z odmiennego niż pozostałe źródła prądu czerwona wskazówka zatrzymuje się w pozycji godziny dwunastej na 1,5 sekundy, po czym jest przesuwana dalej, wraz ze wskazówką minutową – zabieg ten wynika z uwarunkowań technicznych, a został wprowadzony po to, by niwelować niedokładności w ruchu wskazówki, jakie mógł spowodować nagły spadek napięcia w sieci elektrycznej (okrągłe, a nie ostre zakończenie wskazówki stanowi podobno metaforę nieprecyzyjności jej wskazań).
Psychofizjologia Strona 5
Psychofizjologia Strona 6
Psychofizjologia Strona 7
Psychofizjologia Strona 8
Psychofizjologia Strona 9
Wizualizacja procesu w szczególny sposób dotyczy związków przekazu informacji z wykonywaniem określonych czynności, sposobem zachowania się w różnych sytuacjach, obsługą urządzeń, posługiwaniem się przedmiotami. Sprawność, efektywność i bezpieczeństwo codziennych (i niecodziennych) działań zależy od dobrych, wizualnych instrukcji — począwszy od otwarcia butelki z napojem po obsługę produktów najbardziej zaawansowanych technologii.
Opracowywane w tym celu przekazy niezwykle często przyjmuję formę wizualizacji pewnego wzorcowego procesu użytkowego (z dominującym, pozawerbalnym systemem przekazu informacji), mającego doprowadzić do konkretnych celów. Choć często te rozwiązania są przykładem pomysłowości i kunsztu graficznego to właśnie skutek ich funkcjonowania, efekt, jaki dzięki nim jest możliwy do osiągnięcia, wysuwa się na pierwszy plan przy ocenie wartości projektu. Projektowanie [wizualnych przekazów] informacji staje się o wiele bardziej trafne, jeśli to ludzie, nie przedmioty, znajdują się w centrum uwagi. (…) informacja i produkt – czy informacja i usługa – muszą być traktowane jako niepodzielne. Informacja to nie suplement. (…) informacja jest integralną częścią projektowanych wytworów człowieka. Nie ma sensu tworzenie produktów, prawa czy budynków, jeśli ludzie nie mogą ich używać. Im bardziej zaprojektowany jest naszświat, tym ważniejsze staje się traktowanie informacji jako jego nieodłącznej części.
Karel van der Waarde
Psychofizjologia Strona 1
Dużego formatu instrukcja opisująca podstawowe elementy laptopa ThinkPad (IBM). Pozwalając na bezpośrednią (skala 1:1) konfrontację z produktem czyni pierwszy kontakt użytkownika z nowo zakupionym sprzętem rzeczowym, pewnym i możliwie bezstresowym, umożliwia łatwą identyfikację i bezbłędne połączenie poszczególnych części zestawu, proj. Krzysztof Lenk, Dynamic Diagrams, 1996.
Psychofizjologia Strona 2
Psychofizjologia Strona 3
Instrukcja złożenia wozu strażackiego z klocków LEGO w przejrzyście przedstawionej – z myślą o młodych użytkownikach – sekwencji 12 kroków. Elementy zestawu potrzebnego do samodzielnego złożenia regału EXPEDIT firmy IKEA – fragment współczesnej instrukcji.
Psychofizjologia Strona 4
Współczesny schemat pokazujący sposób wykonania serwetki techniką szydełkowania – dla „wtajemniczonych” stanowi przejrzysty komunikat o kolejności i rodzaju wykonywanych splotów.
Psychofizjologia Strona 5
Psychofizjologia Strona 6
Psychofizjologia Strona 7
Psychofizjologia Strona 1
Wizualizacja danych statystycznych dla potrzeb podejmowania optymalnych w określonych warunkach decyzji jest polem działalności twórczej obarczonej dużą odpowiedzialnością.
Znany jest m.in. przypadek diagramu, dzięki któremu słynna angielska pielęgniarka Florence Nightingale (1820– 1910) wykazała (przekonując o swych racjach Ministerstwo Wojny), że przeważającą przyczyną śmiertelności żołnierzy w czasie wojny krymskiej był brak odpowiedniej opieki i higieny, nie zaś rany odniesione podczas walk.
Diagram of the Causes of Mortality in the Army in the East (Diagram przyczyn śmiertelności armii na wschodzie), Psychofizjologia Strona 2
Diagram of the Causes of Mortality in the Army in the East (Diagram przyczyn śmiertelności armii na wschodzie), opublikowany w Notes on Matters Affecting the Health, Efficiency, and Hospital Administration of the British Army, 1858. Wycinki koła odpowiadają miesiącom, barwami oznaczono zaś: niebieską – śmierć spowodowaną chorobami, czerwoną – śmierć spowodowaną odniesionymi ranami, czarną – śmierć z innych przyczyn. Wyraźne polepszenie sytuacji widoczne jest od marca 1855, gdy nastąpiła poprawa higieny w obozach i szpitalach.
Psychofizjologia Strona 3
Psychofizjologia Strona 4
Charles Joseph Minard, Carte figurative des pertes successives en hommes de l’Armée Française dans la campagne de Russie 1812–1813, 1869.
Psychofizjologia Strona 5
Psychofizjologia Strona 6
Przykład elementów systemu ISOTYPE, proj.Gerd Arntz.
Psychofizjologia Strona 7
Przykład wizualizacji danych statystycznych metodą ISOTYPE – karta z cyklu Gesellschaft und Wirtschaft.
Psychofizjologia Strona 8
Przykład wizualizacji danych statystycznych metodą ISOTYPE z książki Otto Neuratha Modern man in the making, Knopf, New York 1939.
Efekt pracy Wordle – dostępnej w Internecie aplikacji, opracowanej w 2008 roku przez Jonathana Feinberga. Specjalny algorytm pozwala na graficzne ukazanie częstości występowania słów w danym tekście.
Psychofizjologia Strona 9
Flight Patterns autorstwa Aarona Koblina (2005) – wizualizacja dróg powietrznych, którymi poruszają się samoloty. Kolorem rozróżniono modele statków powietrznych. Ten typ przedstawienia ma także swój animowany odpowiednik.
Wizualizacja wybranych zależności między tekstami biblijnymi – wzdłuż horyzontalnej podstawy przedstawienia umieszczono prostokąty oznaczające wszystkie rozdziały Pisma Świętego (wysokość prostokąta zależna jest od ilości wersetów w rozdziale), barwnymi łukami oznaczono odsyłacze pomiędzy tekstami, proj. Chris Harrison przy współpracy Christopha Römhilda, 2007.
Psychofizjologia Strona 10
Luca Pacioli 1445–1517(http://pl.wikipedia.org/wiki/Luca_Pacioli ),
Psychofizjologia Strona 6
Jan Amos Komeński 1592–1670 (http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_%C3% 81mos_Komensk%C3%BD)
Psychofizjologia Strona 11
35 Wielkie Social Media Infografika http://www.ecsw.pl/ http://www.dynamicdiagrams.com/wp-content/uploads/2011/04/orrery_2011_bce.swf
orrery_201 1_bce
Psychofizjologia Strona 17