AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH w Katowicach
Katarzyna Bargieł
DYPLOM 2014 Wydział Projektowy Studia drugiego stopnia - stacjonarne
Pracownia Komunikacji Społecznej Dyplom główny
Temat pracy: Moje miejsce - projekt identyfikacji przestrzeni dedykowanej młodzieży Promotor pracy: dr Justyna Kucharczyk Recenzent: dr Anna Kmita
Parametry pracy: przypinki, nalepki, pieczątki, koszulki, szablony, wosk, 3 banery 210x100 cm, film dokumentalny, 1 płyta CD
Spis treści 1. Wstęp
1.1 Pomysł tematu pracy
1.2 Inspiracje
2. I warsztaty
2.1 Cel
2.2 Efekty
2.3 Wnioski
3. Analiza rozwiązań istniejących 4. II warsztaty
4.1 Przygotowanie
4.2 Cel
4.3 Przebieg warsztatów
4.4 Efekty
5. Projekt identyfikacji
5.1 Idea identyfikacji, nazwa grupy
5.2 Logotyp
5.3 Ulotka
5.4 Gadżety
5.5 Strona na portalu Facebook
5.6 Film dokumentalny
5.7 Znak w tkance miejskiej
5.8 Efekty
6. Zakończenie
6.1 Rezultaty
6.2 Podsumowanie
7. Przypisy 8. Bibliografia
1. Wstęp 1.1 Pomysł tematu pracy
We wstępie mojej pracy pragnę wytłumaczyć skąd wziął się pomysł
„Moje miejsce - projekt identyfikacji przestrzeni dedykowanej młodzieży”. Wybór miejsca jego realizacji dokonany został przez naszą pracownię. Pierwszym etapem działań, podjętym wspólnie w ramach pracowni, było zapoznanie się z interesującą nas przestrzenią z perspektywy osoby, która nigdy tam nie była. Szukaliśmy więc w powszechnie dostępnych źródłach internetowych, takich jak portal Wikipedia, fora internetowe informacji o Myszkowie, jego położeniu, wielkości, problemach i potrzebach jego mieszkańców. Tym samym stworzyliśmy sobie wirtualny obraz miejscowości. Nie będąc jeszcze w tym miejscu, przekonani byliśmy, że cechują je ładne tereny, liczne zabytki, dobrze zorganizowana komunikacja. Przybycie do Myszkowa, obejrzenie go z bliska zweryfikowało ten wizerunek.
Fot. 1. Obraz wirtualnego Myszkowa, autor: Pracownia Komunikacji Spoecznej
Fot. 2. Obraz Myszkowa zweryfikowa, autor: Pracownia Komunikacji Spoecznej
Na miejscu pracownia zorganizowała warsztaty, w których uczestniczyli-
śmy zarówno my – studenci, jak i myszkowianie. Odbył się też cykl wykładów na których podjęte zostały tematy takie, jak dobre praktyki designu, czy projektowanie z uwzględnieniem potrzeb użytkownika. W ramach warsztatów stworzyliśmy mapy mentalne miejsc i odbyliśmy spacer moderowany z mieszkańcami. W efekcie zastosowania tych narzędzi dokonaliśmy kategoryzacji i hierarchizacji wynikłych problemów. Wyłoniły się z nich trzy zasadnicze obszary problematycznych działań. Są to: kwestia zagospodarowania centrum, przepływu informacji oraz rekreacji.
Fot. 3. Obszar problemowy - centrum, autor: Pracownia Komunikacji Spoecznej
Fot. 4. Obszar problemowy - przepływ informacji, autor: Pracownia Komunikacji Spoecznej
Fot. 5. Obszar problemowy - rekreacja, autor: Pracownia Komunikacji Spoecznej
Już po warsztatach, w ramach wyjazdu studyjnego, postanowiliśmy wśród mieszkańców przeprowadzić ankiety o centrum Myszkowa. Na ich podstawie okazało się, że w mieście brak jest oferty skierowanej do młodzieży. To skłoniło mnie do zajęcia się takim właśnie obszarem działań.
Fot. 6, 7. Ankiety wśród mieszkańców, autor: Pracownia Komunikacji Spoecznej
1.2 Inspiracje
W przygotowanym przez mnie projekcie postanowiłam zająć się miej-
scem młodzieży w przestrzeni miejskiej. Zasięgiem terytorialnym ogranicza się on wyłącznie do Myszkowa, choć przekonana jestem, że dotyczyć może większości niewielkich miejscowości w Polsce. W miejscowości tej spotkaliśmy się z wieloma problemami, mnie zaś najbardziej godna uwagi wydała się kwestia braku oferty skierowanej do młodych ludzi. Co prawda, na terenie miasta działają instytucje takie jak Miejski Dom Kultury, w których młodzież może wybierać spośród wielu typów zajęć, jednak nie są one w stanie zaktywizować wszystkich. Spora część nastolatków nie znajduje dla siebie nic ciekawego w ofercie stworzonej dla nich przez pedagogów. W tym miejscu należy przywołać pojęcie deficytu partycypacji, które mówi o tym, że „młodzi nie są angażowani w planowanie działań, które mają ich dotyczyć — treść działań jest więc odgórnie narzucona przez instytucję finansującą albo mechanikę programu, albo przez dorosłych, którzy za stronę organizacyjną odpowiadają. Przy często zmieniających się zainteresowaniach młodych część działań skazana jest na porażkę.”1. Nic dziwnego, że młodzież sama szuka sobie alternatywy dla zajęć stworzonych dla nich przez instytucje. Przebywając w środowisku myszkowian postanowiłam zająć się pracą właśnie z taką grupą docelową – nastolatkami samodzielnie szukającymi sposobu na wypełnienie wolnego czasu.
Wybór ten podyktowany był brakiem zauważalnej obecności młodych ludzi w przestrzeni miejskiej. Oczywistym jest, że młodzież w niej funkcjonuje, potrzebuje ona jednak uwidocznienia, by stać się jej pełnoprawnymi użytkownikami. Stąd zrodziła się we mnie potrzeba dotarcia do tych młodych ludzi, odkrycia ich pasji, zajęć, aktywności, które podejmują w swym wolnym czasie. Swoje poszukiwania rozpoczęłam od wizyty w MDK, gdzie poznałam Kubę. Spotkanie to stało się dodatkowym bodźcem do podjęcia tego zagadnienia. Kuba jest nastoletnim mieszkańcem Myszkowa aktywnie spędzającym swój wolny czas. Udziela się on w grupie teatralnej przy MDK oraz nieformalnej grupie jeżdżącej na rowerach typu BMX, ma więc kontakt z różnymi środowiskami młodzieżowymi w Myszkowie. Pod każdym względem stanowi on zaprzeczenie stereotypu współczesnego nastolatka, spędzającego czas przed komputerem, żyjącego bardziej online niż w „realu”, przedstawiciela pokolenia X. Aktualnie jesteśmy odbiorcami kampanii społecznej „wyloguj się do życia”2, która opisuje to zjawisko, podając niepokojące dane, np.: „Ponad 1/3 nastolatków w wieku 11-16 lat zaniedbuje znajomych, hobby, naukę albo rodzinę z powodu spędzania czasu w internecie”3. Zaangażowanie Kuby w różne aktywności oraz jego kontakty w myszkowskich środowiskach młodzieżowych postanowiłam wykorzystać do lepszego poznania okolicy. Dzięki temu stał się on również naturalnym liderem grupy, z którą postanowiłam pracować. Myszków widziany z jego perspektywy wydał się dużo barwniejszym i wielowarstwowym miejscem, niż był nim na pierwszy rzut oka. Szare, nijakie miasto nabrało charakteru poprzez odniesienie się do wspomnień, przeżyć, doświadczeń członka tej społeczności. Pokazał mi on w jaki sposób myszkowska młodzież w alternatywny sposób wykorzystuje przestrzeń. Płaszczyzna która dla zwykłego przechodnia jest tylko chodnikiem dla nich staje się torem do jazdy na deskorolce, schody które w ciągu dnia służą do dotarcia do sklepu, wieczorem zamieniają się w miejsce spotkań. Kuba uświadomił mi, że każda przestrzeń jest wielopoziomowa, można ją interpretować na różne sposoby, zależne od celów poszczególnych użytkowników. Ta obserwacja stała się inspiracją do stworzenia pierwszych warsztatów.
Projekt
Rys. 1. Proces projektowy
Korzyści
2. I warsztaty 2.1 Cel
To spotkanie z młodzieżą miało na celu zebranie od uczestników - na-
stolatków z wielu środowisk informacji o tym, czym zajmują się w swoim wolnym czasie, jakie nieformalne grupy tworzą, gdzie i po co się spotykają oraz co pozytywnego może z tych działań wyniknąć. Chciałam w ten sposób dokonać zmapowania i kategoryzacji ich miejsc aktywności. Podczas warsztatów wykorzystałam dwa narzędzia projektowe. Została stworzona mapa mentalna oraz spacer moderowany.
Fot. 8, 9. I warsztaty z młodzieżą, źródło: zbiory własne
2.2 Efekty
W efekcie zanalizowałam, czym zajmuje się tamtejsza młodzież po
szkole. Zaskakującym okazało się jak wąski jest wachlarz tych aktywności. Większość wolnego czasu jest przez nastolatków po prostu marnowana, na zupełnie nie rozwijającą działalność, taką jak potajemnie picie alkoholu, czy tracenie czasu na stronach internetowych typu youtube lub facebook. Skutkiem przeprowadzonych warsztatów było powstanie mapy aktywności młodzieży w Myszkowie, z której wynikało, że większość podejmowanych przez nią pozaszkolnych działań jest nierozwijająca, lub wręcz nielegalna.
2.3 Wnioski Na tym tle bardzo pozytywnie wyróżnili się chłopcy jeżdżący na rowerach typu BMX. Dużo łatwiej było mi też nawiązać z nimi kontakt ze względu na wcześniejszą znajomość z Kubą, który jest jednym z nich. Fakt, że znacząco odbiegali oni od reszty uczestników, wpisujących się raczej w ten stereotypowy wizerunek pokolenia X, spowodował, że to właśnie z nich postanowiłam wykreować grupę, mogącą swoimi pozytywnymi działaniami zarazić rówieśników. To właśnie stało się główną ideą wszystkich działań podjętych przeze mnie na tym obszarze. Moim celem stało się uwidocznienie myszkowskiej młodzieży aktywnie spędzającej swój wolny czas, po to, by stali się oni przykładem dla innych, pokazali, że również w ich środowisku można zrobić coś wartościowego, godnego uwagi.
Fot. 10. Wiktor - mieszkaniec Myszkowa na Dirtach, źródło: zbiory własne
3. Analiza rozwiązań istniejących
Pierwszym działaniem, które musiałam podjąć, by osiągnąć zamierzony
cel była konieczność odkrycia podobnych grup w innych miastach. Wpadłam więc na pomysł zainicjowania spotkania z kimś, kto dla chłopców stanie się autorytetem. Uruchamiając prywatne kontakty dotarłam do Filipa, ridera z formacji GOP BMX z Katowic, który od wielu lat interesuje się alternatywnymi sportami, w związku z czym wie o nich bardzo dużo. Jego pomoc okazała się nieoceniona. Pokazał mi, że w wielu miejscach spotkać można młodych ludzi, którzy motywowani pasją podejmują liczne inicjatywy, których efektem staje się dostosowanie otaczającej rzeczywistości do ich potrzeb. Dobrym przykładem ilustrującym to zjawisko jest miejsce, zamknięte w 2014 roku z powodu remontu mostu, nazywane Brooklyn Banks, stworzone pod koniec lat 80 przez pasjonatów BMX, którzy do swoich potrzeb zaadaptowali przestrzeń znajdującą się pod jednym z nowojorskich wiaduktów. Ustawiając tam obiekty do ewolucji rowerowych, stworzyli miejsce dostępne nie tylko dla nich, lecz dla wszystkich, którzy zarazili się tą pasją.
Fot. 11. Nowojorki Brooklyn Banks, źródło: http://irollny.wordpress.com/tag/brooklyn-banks/
Podobne działania od pewnego czasu podejmowane są również w Pol-
sce. Przywołać tu wystarczy wrocławską grupę riderów, którzy we współpracy z prywatnym przedsiębiorcą, który udostępnił im nieużywany parking, stworzyli miejsce powszechnie znane we Wrocławiu jako „shimmy”. Z kolei katowiccy entuzjaści sportów alternatywnych, korzystając przez wiele lat z Pomnika Trudu Górniczego , zwrócili uwagę władz miasta na możliwość przystosowania tego miejsca do ich potrzeb. Tym samym powstało tam miejsce profesjonalnie za-
adaptowane do jazdy na BMX-ach czy deskorolkach. Są to przykłady na to, jakie efekty przynieść mogą spontaniczne działania młodych ludzi dzielących wspólne zainteresowania.
Fot. 12. Wrocławski Shimmy, źródło: http://bmxforum.pl/ imprezy/skny-jam-5-czerwca-shimmy-yo-t72041/
Fot. 13. Katowickie PTG, źródło: http://http://kopo. ownlog.com/
Postanowiłam zbadać również jak działają bardziej zorganizowani riderzy. Okazało się, że grupy te mogą mieć różny stopień sformalizowania. Są takie, jak Stowarzyszenie Alternatywy BMX z Łodzi, którzy stanowiąc organizację w sensie prawnym, zajmowali się adaptacją przestrzeni miejskiej (np. zmiana pustostanu na miejsce spędzania wolnego czasu, stworzenie krytego skate parku czy adaptacja częsci parku pod tor rowerowy), organizacją koncertów, czy wyjazdów na tripy rowerowe po Polsce i Europie. Dużo częstsze jest jednak zjawisko formacji zorganizowanych, ale nie tak formalnych, jak łódzkie Stowarzyszenie. W takim przypadku młodych ludzi łączy wspólna pasja i chęć stworzenia wspólnoty, która będzie zauważalna, wyróżniająca się w danym środowisku. Opisać to zjawisko możemy na przykładzie grupy GOP BMX działającej w Katowicach. Posiada ona swoje logo, wspólną stronę na facebooku, nagrywa filmy dokumentujące jej działalność. Efektem takich działań jest budowanie poczucia przynależności do grupy, wspólnotowości, a przy tym wyróżnienie się na tle reszty społeczeństwa, podkreślenie własnej indywidualności.
4. II warsztaty 4.1 Przygotowanie Mając już pewną wiedzę na temat działań podejmowanych przez młodych ludzi jeżdżących na BMX-ach w Polsce i na świecie, wiedziałam, że do stworzenia z nastoletnich myszkowian grupy zdolnej do pozytywnego zaistnienia na terenie miasta, konieczne będą drugie warsztaty, skierowane już wyłącznie do nich. Do udziału w nich zaprosiłam ekspertów. Pierwszym z nich był Piotr Wiśniewski, właściciel agencji eventowej BXP Event, który od wielu lat jest ściśle związany ze sceną sportów alternatywnych w Polsce. Prowadził inicjatywy takie, jak darmowe warsztaty doszkalające dla dzieci, doskonalące ich umiejętności jazdy na skate parku, do których zapraszał doświadczonych zawodników. Drugim zaś był wspomniany wcześniej rider z grupy GOP BMX, Filip Madej. Ich zadaniem było nie tylko przekazanie chłopcom z Myszkowa wiedzy o uprawianym przez nich sporcie, ale też animowanie podjętych przez nas działań.
4.2 Cel Warsztaty miały na celu zmapowanie miejsc w których młodzież jeździ na rowerach typu BMX, kategoryzację i ocenę tych miejsc pod względem już istniejącej tam infrastruktury do wykonywania ewolucji rowerowych. Dodatkowo warsztaty miały charakter edukacyjny.
4.3 Przebieg warsztatów W pierwszej kolejności postanowiliśmy zmapować miejsca aktywności chłopców z Myszkowa. Spośród około trzydziestu wskazanych przez nich lokalizacji, dokonaliśmy selekcji i wspólnie z Piotrem wybraliśmy te, które najbardziej nadawały się do jazdy na BMX. Następnie ułożyliśmy je w trasę, którą podążaliśmy z młodzieżą na warsztatach. W poszczególnych punktach, wspólnie z całą grupą, dyskutowaliśmy nad tym, jak można by wykorzystać istniejącą przestrzeń, dostosowując ją do ich potrzeb. Po przejściu zaproponowanej przez nas trasy, przeszliśmy do MDK, gdzie rozpoczęła się druga część warsztatów. Skupiliśmy się w niej na próbie oceny potencjału tych miejsc. Wysłuchaliśmy chłopców, ich sugestii czego oczekują od takiej trasy, co chcieliby na niej mieć, co pomogłoby im w dalszym rozwoju. Zaproszeni przeze mnie eksperci, przez pryzmat własnych doświadczeń, opowiedzieli uczestnikom jak mogą wykorzystać potencjał przestrzeni, które zobaczyli w Myszkowie.
4.4 Efekty Efektem tych rozmów było wyłonienie się inicjatywy stworzenia grupy, która wzajemnie wspierałaby się w rozwoju łączącej ich pasji. Chłopcy uświadomili sobie, że będą musieli stworzyć „markę”, spójny wizerunek, który pomoże im w skutecznym osiąganiu swoich celów.
Fot. 14. Spacer miejscami aktywności, źródło: zbiory własne
Fot. 15. Mapa miejsc aktywności powstała po warsztatach, źródło: zbiory własne
5. Projekt identyfikacji 5.1 Idea identyfikacji, nazwa grupy
Już podczas drugich warsztatów poruszyłam z obecną na nich młodzieżą
kwestię sposobu identyfikacji ich grupy w obszarze miasta. Od początku wiedziałam, że po to, by działania te miały sens, przemawiały do nich i mogły zostać zrealizowane musieliśmy je wspólnie przedyskutować. Ich udział w tworzeniu form identyfikacji był od samego początku niezbędny. Wykorzystane środki musiały przecież wynikać z ich potrzeb, ale również być zakrojone na miarę ich możliwości. Koniecznym okazało się uwzględnienie czynników takich, jak ich wiek i środowisko z jakiego się wywodzą, co narzucało od razu pewną formę wizualną. Nie bez znaczenia była też kwestia ograniczeń finansowych grupy, która również w pewnym zakresie narzucała chociażby sposób powielania materiałów promocyjnych. Nazwa grupy oparte jest na wyrażeniu „ beng” które młodzież jeżdżąca na BMX często używa chcąc wyrazić swoją aprobatę sztuczki którą wykonali na rowerach, w szczególności gdy była ona bardzo skomplikowana. Dodatkowo słowo to naśladuje dźwięk który wydaję uderzenie pega ( cześć w rowerze typu BMX która przymocowana jest do osi piasty) o przeszkodę w trakcie wykonywania sztuczki. Założenia wizerunkowe:
Założenia techniczne:
— mocny
— łatwe
• wyrażający odwagę • czytelne dla subkultury — alternatywny
• łatwe do samodzielnego wykonania i powielenia • tanie i łatwe w aplikacji
• „hand made”
„ (...)chłopcy i dziewczęta w wieku od 12 do 18 lat powinni być zachęcani
do tworzenia miniaturowych społeczeństw, w których będą podobnie zróżnicowani i tak samo odpowiedzialni, jak później dorośli w społeczeństwie dorosłych. (...)konieczne jest, by społeczeństwo nastolatków było mikrokosmosem społeczeństwa ludzi dorosłych, nie jakimś sztucznym społeczeństwem, gdzie młodzież tylko odgrywa role dorosłych, ale realnym bytem,(...) prawdziwą przyjaźnią, realnymi osiągnięciami i faktyczną odpowiedzialnością. Aby stało się to możliwe, w każdym mieście musi powstać przynajmniej jedno społeczeństwo nastolatków (...) wspierane przez dorosłych, ale zasadniczo zarządzane wspólnie przez dorosłych i nastolatki.”4 Cytat ten doskonale mówi o idei projektu, by przez unaocznienie działalności grupy aktywnej w Myszkowie, stworzyć społeczeństwo młodzieży aktywnej, która miała by realny wpływ na swoje otoczenie.
Rys. 1. idea projektu
Jestem przekonana, że oddanie im pewnej przestrzeni do zarządzania
było by świetnym sposobem na naukę odpowiedzialności, planowania i szacunku przestrzeni a przede wszystkim było by inspiracja dla młodzieży, która nie widzi alternatywy dla siebie w tym mieście. Właśnie z tego powodu zostały stworzone narzędzia identyfikacji. Młodzi ludzie samodzielnie mogą poszukiwać potencjalnych sponsorów do rozbudowy przestrzeni aktywności w mieście, których dodatkowym atutem jest fakt, iż są to niewielkie zmiany w miejscach „rozrzuconych” w przestrzeni, które nie wymagały by dużych nakładów finansowych, co w znacznym stopniu ułatwia pozyskiwanie funduszy. W świetny sposób mapuje to miasto pod względem obecności młodzieży, w końcu widzimy ich obecność „na każdym kroku”. Idealnie podsumowuje taką sytuację C. Alexander: „Trzeba tak rozsypać miejsca dające okazję do aktywności fizycznej, by były w zasięgu ręki, niemalże tuz pod drzwiami każdego domu i miejsca pracy. (…) Idealnie byłoby, gdyby lokalne sporty można było uprawiać w każdym sąsiedztwie i na każdym terenie (…). Potrzebne są do tego obiekty, które nie będą przynosić dochodu, ale będą utrzymywane przez korzystających z nich ludzi, może nawet powiązane z programem prewencji zdrowotnej (…) Z uprawianiem każdego sportu wiąże się niepowtarzalna atmosfera. (..) to chwile, których nie przeżywamy w czasie naszej codzienne pracy. Są całkiem inne. (…) Jest to ten rodzaj witalności, którego nie da się niczym zastąpić.(...) Niech te działania będą widoczne dla przechodzących obok jako zaproszenie i zachęta do wzięcia udziału.” 5
5.2 Logotyp
W pierwszej kolejności postanowiliśmy zająć się tymi formami identy-
fikacji, których zadaniem było stworzenie tożsamości grupy. Do tego celu posłużył nam logotyp. Bowiem to on stanowi symbol grupy, nadaje jej wizualną formę. Jest podstawowym narzędziem wyróżnienia jej w danym społeczeństwie, wysyła do odbiorcy czytelny komunikat z kim ma do czynienia, czyni przy tym grupę bardziej wiarygodną, dodaje jej prestiżu i powagi. Pomysł wpisania nazwy grupy w dymek podkreśla idee wyrażania siebie, zaznaczenia obecności.
Rys. 3. Logotyp
W logotypie został użyty krój pisma Henzy30 który na jego potrzeby zo-
stał przerobiony na wersję nadającą się do stożenia szablonów.
ABCDEFGHIJKLMNOPRSTUWYZ 1234567890 Rys. 4. Krój pisma Henzy30
5.3 Ulotka
Następnym z narzędzi służących wypromowaniu działań grupy stała
się ulotka. Ustaliliśmy, że będzie zawierała ona krótki opis specyfiki jazdy na rowerze typu BMX, mapę miejsc aktywności, przykładowe możliwości oraz szacowany koszt rozbudowy wybranych miejsc. Posiadanie ulotki jest konieczne do nawiązania nowych kontaktów, dotarcia do potencjalnych sponsorów i negocjacji z nimi. Tym samym pomaga w zbieraniu funduszy na rozwój infrastruktury. Grupa staje się bardziej wiarygodna dla potencjalnego inwestora.
Fot. 16. Ulotka promująca działania grupy, źródło: zbiory własne
5.4 Gadżety
Kolejnym krokiem, który postanowiliśmy podjąć, był projekt gadżetów
takich, jak przypinki, nalepki, własny wosk, koszulki, pieczątki oraz szablony.
Działanie to ma na celu nadanie atrybutów identyfikacji firmowej, stwo-
rzenie z grupy swoistej marki, rozpoznawalnej w przestrzeni Myszkowa.
Fot. 17. Przypinki oraz nalepki, źródło: zbiory własne
Fot. 18. Pieczątki, źródło: zbiory własne
Fot. 19, 20. Koszulki, źródło: zbiory własne
Fot. 21. Szblon, źródło: zbiory własne
Fot. 22. Wosk, źródło: zbiory własne
Fot. 23. Gadżety, źródło: zbiory własne
5.5 Strona na portalu Facebook
Niezbędnym okazało się również wykorzystanie nowoczesnych form ko-
munikacji. Wspólnie doszliśmy do wniosku, że najlepszym narzędziem będzie tu popularny wśród młodzieży portal facebook. Stworzyliśmy na nim grupowy profil, który w tej chwili spełnia kilka funkcji. Przede wszystkim usprawnia wewnętrzną komunikację pomiędzy członkami grupy, gdyż zamieszczone na nim informacje od razu dostępne są dla wszystkich odbiorców. Jest też formą promowania grupy wśród reszty myszkowskiej młodzieży. Poprzez system udostępnień i powiadomień daje możliwość poszerzania grona odbiorców zawartych na profilu informacji. Jest on również płaszczyzną wymiany doświadczeń z grupami riderów z innych miast, przez co stanowi dodatkowe źródło inspiracji dla grupy z Myszkowa.
5.6 Film dokumentalny
Pomysł powstania filmu na temat aktywnej młodzieży w Myszkowie
i tego jak widzą oni swoją sytuację w mieście, jak postrzegają swoich rówieśników i jakie mają potrzeby i marzenia, powstał w trakcie pracy z grupą. Uświadomiłam sobie, że maja oni potrzebę dojścia do głosu, powiedzenia o tym co myślą i jakich zmian sobie życzą. Film w świetny sposób obrazuje klimat miejsca i jest doskonałym sposobem na pokazanie motywacji grupy została zrozumiała przez instytucje, sponsorów, czy swoich rówieśników. Ukazanie pasji jaką mają chłopcy może być inspiracją dla innych, pokazaniem, że jest alternatywa dla używek i spędzania czasu w internecie.
5.7 Znak w tkance miejskiej Posiadając wyróżniający grupę logotyp, mogliśmy zacząć dyskutować nad tym, w jaki sposób wprowadzić go w tkankę miejską. Zaproponowałam im, byśmy do tego celu wykorzystali trasę zaprojektowaną przeze mnie i Piotra Wiśniewskiego. Oznakowaliśmy na niej miejsca sprzyjające aktywnościom typu BMX, akrobacjom na deskorolkach i rolkach. Wyróżnione zastały one logotypem grupy i piktogramami, kategoryzującymi je pod względem występujących w danym miejscu przeszkód. Zabieg ten ma przede wszystkim praktyczne zastosowanie. Pozwala na wyróżnienie w przestrzeni Myszkowa obiektów nadających się do uprawiania alternatywnych sportów, ustalenie poziomu trudności ewolucji, które mogą być wykonywane na danym terenie, co może zainteresować młodzież spoza grupy Beng it i zachęcić ją do podjęcia tego typu aktywności. Kolejnym, niemniej ważnym efektem oznakowania tej trasy, jest nadanie wykreowanej przez nas „marce” pewnego rodzaju prestiżu. Od teraz sporty alternatywne w Myszkowie kojarzyć się będą przede wszystkim z Beng it.
Fot. 24, 25. Znak w przestrzeni Myszkowa, źródło: zbiory własne
5.8 Efekty
Wszystkie opisane powyżej działania spowodowały, że chłopcy, z któ-
rymi pracowałam zintegrowali się i zaktywizowali. Stworzenie poczucia wspólnoty, która ma potencjał twórczy jest bardzo potrzebne do tego, by skutecznie zaistnieć w swoim środowisku. Zaplanowaliśmy również, w dłuższej perspektywie czasowej, stworzenie interaktywnej mapy miejsc nadających się do jazdy w mieście. Projekt ten przewiduje nie tylko przeniesienie planu stworzonej przez nas trasy do Internetu, ale też możliwość nieustannego aktualizowania jej, poszerzania o nowe miejsca, kategoryzowania ich. Będzie więc ona pomocnym narzędziem do bieżącej wymiany informacji o obiektach do uprawiana alternatywnych sportów w Myszkowie.
6. Zakończeni 6.1 Rezultaty Już w trakcie podejmowanych prze zemnie działań dały się zauważyć pierwsze efekty mojej pracy. Nastoletni chłopcy, którzy do tej pory traktowali swoją pasję wyłącznie jako sposób na odpoczynek po szkole, nie mieli poczucia, że robią coś istotnego w społecznym wymiarze, nabrali pewności siebie, poczuli się zauważeni, docenieni przez to, czym się zajmują. Dostrzeżenie ich potencjału i zwrócenie uwagi na ich potrzeby stały się dla nich mobilizacją do działania. Pozytywny przykład Piotra Wiśniewskiego i Filipa Madeja dał im nadzieję, że ich aktywność może doprowadzić do pozytywnych zmian w mieście. Dzięki partycypacji stali się współtwórcami tego projektu, uznają go za własny, utożsamiają się z nim. Daje im to poczucie wpływu na otoczenie. Ich działania zwróciły z kolei uwagę młodzieży spoza Beng it. Stali się oni w swoim środowisku obiektem zainteresowania, wypromowali swoją pasję i być może zarazili nią innych młodych ludzi, do tej pory marnujących swój czas na nierozwijające zajęcia. Ważny jest też fakt powstania gadżetów, które w widoczny sposób charakteryzują grupę. Ich udział w procesie projektowym spowodował, że wszystkie środki przez nas zastosowane, skrojone są na miarę ich potrzeb, tym samym są przez nich chętniej używane. Jednym z podstawowych celów, do których osiągnięcia dąży Bang it jest zdobycie środków finansowych na rozbudowę w Myszkowie infrastruktury, potrzebnej do dalszego rozwoju ich pasji. Nasza współpraca uświadomiła im, że osiągnąć mogą go jedynie poprzez aktywne działanie w grupie, gdyż wspólny głos ma większą siłę przebicia niż pojedyncze apele. Z tego też powodu muszą nieustannie promować swoje działania, starając się zaangażować w nie jak największą liczbę młodych ludzi. Liczę, że projekt ten przyniesie również efekty dla całej społeczności Myszkowa. Przede wszystkim, poprzez rozwój miejsc przyjaznych dla młodzieży, może zmienić się wizerunek tego miasta. Przestanie być ono szarą, anonimową przestrzenią bez wyrazu. Wraz z rozwojem Beng it może wypromować się ono w środowisku riderów z innych polskich miast, którzy chętnie przyjeżdżać będą i korzystać z odpowiednio zaprojektowanej przestrzeni. Młodzi fani sportów alternatywnych, wspomagani przez władze swego miasta z pewnością utożsamią się z nim, wytworzy się w nich pozytywny stosunek do Myszkowa, a tym samym
staną się jego ambasadorami. Kiedy w przyszłości być może wyjadą stąd, zawsze mile wspominać będą miejsce, które pozwalało im na realizację własnych pasji. Bez wątpienia stworzona przez nas grupa stanowi również pozytywny przykład dla innych nastolatków z Myszkowa, którzy nie wiedzą, co zrobić ze sobą po szkole. Nawet ci, których nie zainteresuje akurat ten rodzaj aktywności zobaczą w Beng it inspiracje do podjęcia własnych działań. Tym samym większa część myszkowskiej młodzieży samodzielnie zacznie animować swój wolny czas. Być może stworzą inne, równie zaangażowane grupy społeczne, ożywiając w ten sposób małomiasteczkowy klimat Myszkowa. W tym kontekście nie bez znaczenia jest też fakt, że nastolatkowie, którzy mogą pozwolić sobie na realizowanie swoich pasji, czują się w nich akceptowani i wspierani przez otoczenie, mają mniejszą skłonność do bezproduktywnego marnowania czasu na demoralizujące działania, rzadziej ulegają uzależnieniom i popełniają chuligańskie wybryki. Powstawanie takich prężnie działających grup młodych ludzi, których łączą wspólne zainteresowania i cele jest więc korzystne z punktu widzenia całej społeczności lokalnej.
6.2 Podsumowanie Mój projekt skupił się wokół pomysłu wykreowania z grupki zapalonych fanów jazdy na BMX-ach profesjonalnie działającej formacji, która potrafi stawiać sobie cele i aktywnie dążyć do ich realizacji, a tym samym korzystnie wpływać na otaczającą ich rzeczywistość. Nie wszystkie efekty naszej wspólnej pracy widoczne są od razu. Na niektóre przyjdzie nam pewnie poczekać jeszcze miesiące lub nawet lata. Moje kontakty z chłopcami na pewno nie zakończą się wraz z oddaniem tej pracy. Ciągle gorąco wspieram ich w działaniach, które razem zapoczątkowaliśmy. Ten wspólnie spędzony rok zaowocował wieloma przyjaźniami. W pewnym sensie sama czuję się członkiem Beng it. Najistotniejszym dla tego projektu było jednak to, jak rozwinął mnie jako projektantkę, czego się nauczyłam.
Podstawową refleksją, która nasuwa mi się, gdy analizuję miniony rok, to
zdumiewająca rozbieżność pomiędzy moimi początkowymi założeniami a tym, co z nich powstało po weryfikacji z konkretnymi ludźmi. Przekonałam się, że działania zaprojektowane przy użyciu opracowań, map, raportów, bez wejścia w środowisko, z którym mam pracować, bez poznania go od wewnątrz, niekoniecznie muszą być skuteczne.Spotkanie projektanta z odbiorcą, nawiązanie z nim lepszego kontaktu, wejście w jego świat, pomaga w dobraniu odpowiednich narzędzi. Niewątpliwie obie strony są w tej sytuacji bardziej zaangażowane, otwarte i kreatywne, gdyż w podobnym stopniu identyfikują się z projektem. Z chłopcami z Bang it uczyliśmy się od siebie nawzajem. Ja pokazałam im, jak ukierunkować swój rozwój, jakich środków w tym celu używać. Oni zaś nauczyli mnie jak wsłuchać się w potrzeby, dostosować swoją wizję do ich możliwości. Praca z nimi zrewidowała mój stosunek do odbiorców realizowanych przeze mnie projektów. Stałam się bardziej wrażliwa na sugestie tych, których podjęte przez mnie działania będą dotyczyć. Podsumowując, rok spędzony w Myszkowie zmienił mnie nie tylko jako projektantkę, ale też jako człowieka. Od teraz zawsze z wielkim sentymentem wracać będę do tego miasta i jego mieszkańców.
7. Przypisy 1. Autor zbiorowy, Projekt badawczy Młodzież na Wsi, zrealizowany przez Pracownię Badań i Innowacji „Stocznia”na zlecenie Polsko- Amerykańskiej fundacji Wolności, Warszawa, 2011 2. Autor: Fundacja Innowacyjnych Rozwiązań Społecznych i Terapeutycznych – FIRST, http://www.wylogujsie.org/ 3. Autor: Fundacja Innowacyjnych Rozwiązań Społecznych i Terapeutycznych – FIRST, film zrealizowany na potrzeby kampanii wyloguj się do życia, http://www. wylogujsie.org/node/33 4. Christopher Alexander, Język wzorców, wyd. GWP, Gdańsk, 2008 5. Christopher Alexander, Język wzorców, wyd. GWP, Gdańsk, 2008
8. Bibliografia 1. Autor zbiorowy, Projekt badawczy Młodzież na Wsi, zrealizowany przez Pracownię Badań i Innowacji „Stocznia”na zlecenie Polsko- Amerykańskiej fundacji Wolności, Warszawa, 2011 2. Timothy Samara, Kroje i kolory pisma, wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2010 3. Witold Wrzesień, Krótka historia młodzieżowej subkulturowości, wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2013 4. Jan Gehl, Życie między budynkami, wyd. RAM, Karaków, 2009 5. Christopher Alexander, Język wzorców, wyd. GWP, Gdańsk, 2008 6. Wiesław Gdowicz, Marta Więckowska, Marek Gajda, Paweł Jaworski, Radlin, Publikacja wydana w ramach projektu Design Silesia, Katowice 7. Zespó Redakcyjny Wydzia Statystyki Edukacji i Kultury, Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2011/2012, wyd. Zakład wydawnictw statystycznych, Warszawa, 2012