Met zeer veel inzet, plezier en enthousiasme hebben de leerlingen van groep 6 van de zaterdagschool van basisschool ‘t Palet de afgelopen weken gewerkt aan dit mooie glossy magazine: 'De Historische Wijktijgers'. In zeven lessen van anderhalf uur hebben de Wijktijgers heel veel geleerd, zoals een interview afnemen en dit verwerken naar een goed leesbaar verhaal. Ook weten de Wijktijgers een camera te bedienen en leerden ze hoe je een goede foto maakt. Dit allemaal rond het centrale thema ‘geschiedenis'. De Schilderswijk bestaat al meer dan 150 jaar en heeft een zeer rijke historie. Voor de redactie dus stof te over om hier drie artikelen aan te wijden. Voor het eerste verhaal zijn de Wijktijgers direct in het verleden gedoken en hebben oud-leerling Marianne van der Ham geïnterviewd. Het was interessant om te horen hoe het er vroeger op deze school
Leerlingen van de groepen 6 en 7 van basisscholen uit de Schilderswijk, Transvaal en Zeeheldenkwartier volgen workshops fotojournalistiek. Deze bestaan uit gemiddeld zes lessen van anderhalf uur en worden gegeven door vakdocenten (foto)journalistiek. De leerlingen worden in de lessen gestimuleerd om samen hun kennis, talent, creativiteit en verantwoordelijkheidsgevoel verder te ontwikkelen. Zij werken aan een magazine als gezamenlijk eindproduct. Daarnaast leren zij vaktechnische vaardigheden over het gebruik van fotocamera’s, hoe ze een interview houden en hoe ze een verslag schrijven. Levensecht leren is een belangrijk onderdeel van de workshops. De leerlingen gaan onder begeleiding van de vakdocent en begeleiders de wijk in om daar (foto)reportages te maken. Ze houden (straat)interviews en gaan op werkbezoek bij organisaties in de buurt. Dit alles rond een gekozen
aan toe ging. Voor ons tweede artikel brachten we een bezoek aan de Van Ostadewoningen. Bij deze hofjeswoningen, die rond 1870 zijn gebouwd, hebben we een rondleiding gekregen van bewoner Itai Cohn. We zijn hierdoor veel te weten gekomen over de leefomstandigheden van mensen in die tijd. Ook weten we nu waarom de hofjes destijds zijn gebouwd. Tot slot hebben de Wijktijgers een bezoek gebracht aan het Haags Openbaar Vervoer Museum aan de Parallelweg. De vele historische voertuigen waren bijzonder geschikt voor het maken van een mooie fotoreportage. Van alle activiteiten hebben de Wijktijgers uitgebreid verslag gedaan, zowel in woord als beeld. Wij wensen u veel lees- en kijkplezier. Namens de redactie van De Historische Wijktijgers, Henriëtte Guest.
thema. Na afloop van de workshops kunnen de kinderen als (foto)journalisten instromen in de redactie van het Wijktijgers Kinderpersbureau in Centrum Octopus, stadsboerderij Schildershoeve (Schilderswijk), Centrum Bario (Transvaal) of basisschool De Spiegel (Zeeheldenkwartier). Het project Wijktijgers is ontwikkeld door Hoedje van Papier en wordt in Den Haag georganiseerd en uitgevoerd door Zebra Welzijn. De deelnemende scholen zijn: basisschool Onze Wereld, basisschool ’t Palet, Islamitische basisschool Al-Qoeba en CBS De Spiegel. Voor meer informatie www.zebrawelzijn.nl, www.stichtinghoedjevanpapier.nl, www.wijktijgers.nl of neem contact op met Peter Behagel, projectcoördinator Wijktijgers Den Haag, ph.behagel@zebrawelzijn.nl of 06 - 53 95 42 25.
Leeftijd 11 jaar Hobby's Tekenen, zwemmen en spelletjes op de laptop Hoe lang woon je hier al Al negenenhalf jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Er zijn hier mooie gebouwen
Leeftijd 11 jaar Hobby's Sporten, rappen en taekwando Hoe lang woon je hier al Tien jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Dat er geen oorlogen zijn, het is hier gezellig!
Leeftijd 10 jaar Hobby's Hockey, ijshockey, voetbal en ongezond eten Hoe lang woon je hier al Al tien jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk De juffen op ’t Palet
Leeftijd 10 jaar Hobby's Dansen, zingen en buitenspelen Hoe lang woon je hier al Tien jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Dat ik hier vrienden heb
Leeftijd 11 jaar Hobby's Buitenspelen en sporten Hoe lang woon je hier al Elf jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Alles
Leeftijd 12 jaar Hobby's Voetbal en zwemmen Hoe lang woon je hier al Twee jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk De parken in de wijk
Leeftijd 10 jaar Hobby's Voetballen en thaiboksen Hoe lang woon je hier al Zes jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Er zijn hier veel speelplekken
Leeftijd 10 jaar Hobby's Verven, tekenen, zwemmen en zingen Hoe lang woon je hier al Tien jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Grappig dat alle straatnamen van schilders zijn
Leeftijd 10 jaar Hobby's Zwemmen en basketballen Hoe lang woon je hier al Tien jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Kleurrijk! De Schilderswijk heeft alle kleuren!
Leeftijd 10 jaar Hobby's Zwemmen en knutselen Hoe lang woon je hier al Tien jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk De activiteiten in het buurthuis (de meidengroep)
Leeftijd 10 jaar Hobby's Buitenspelen, voetbal en boeken lezen Hoe lang woon je hier al Vijf jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Dat je hier snoep kunt kopen voor vijf cent
Leeftijd 9 jaar Hobby Zwemmen, voetbal en touwtje springen Hoe lang woon je hier al Al negen jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Dat ik hier veel familie heb
Leeftijd 9 jaar Hobby's Zwemmen, basketbal, buitenspelen en computeren Hoe lang woon je hier al Bijna mijn hele leven Wat is er mooi of leuk aan de wijk Je kunt hier leuk buitenspelen
Leeftijd 11 jaar Hobby's Buitenspelen, PlayStation en taekwondo Hoe lang woon je hier al Twee jaar Wat is er mooi of leuk aan de wijk Dat er veel verschillende culturen te vinden zijn
stonden in die tijd nog niet. Voor het schrijven hadden we een kroontjespen met een inktpotje. Je moest goed oppassen dat de inkt niet op je vingers kwam. Moesten jullie ook op zaterdag naar school? Jazeker, we gingen zes dagen per week naar school. Op woensdag- en zaterdagmiddag hadden we vrij. En op zondag natuurlijk. Kent u nog klasgenootjes uit die tijd en heeft u daar nog contact mee? Met mijn schoolvriendin Ria Smout heb ik nog steeds contact. Haar vader en moeder waren de conciërges. Ze zorgden ervoor dat de (kolen)kachels altijd brandden en hielden de boel schoon en heel. Vond u het leuk om naar school te gaan? Ik vond het heerlijk om naar school te gaan! Marianne van der Ham poseert met haar klassenfoto temidden van de Wijktijgers.
Voor het eerste verhaal duikt de redactie van ‘De Historische Wijktijgers’ direct in het verleden. Basisschool ’t Palet bestaat al meer dan 100 jaar! De Wijktijgers willen weten hoe kinderen het vroeger vonden op deze school. Hiervoor interviewen ze oud-leerling Marianne van der Ham die meer dan zestig jaar geleden op deze school zat. Op een vroege zaterdagochtend kwam zij hiervoor uit Hoogvliet (vlakbij Rotterdam) naar de school waar het interview plaatsvond.
Waren de meesters en juffen streng? Dat kan ik me niet meer herinneren. De school was wel streng. We hadden een meester voor gymnastiek die heel aardig was. Er waren ook nonnen die hielpen op school en die les gaven. De directrice heette Juf Hendrika. Ook kregen we één keer per week godsdienstles. Hiervoor kwam een priester naar de school.
Wat is uw naam en leeftijd? Mijn naam is Marianne van der Ham. Ik ben geboren in 1946 en ben nu 68 jaar oud. Wanneer heeft u op deze school gezeten? Van 1952 tot 1957 heb ik op de Mariaschool gezeten. Zo heette de school voordat het ’t Palet werd. De school zat toen in de Jan de Baenstraat. Het was een katholieke school. Jongens en meisjes gingen gescheiden van elkaar naar school. Hoeveel kinderen zaten er in de klas? De klassen waren heel groot, er zaten tussen de 35 en 40 kinderen in de klas. Welke vakken kregen jullie allemaal? Heel veel: aardrijkskunde, geschiedenis, rekenen, netjes schrijven, tekenles, taal, gymnastiek en handwerken. Hier leerden we borduren en naaien. Computers beWijktijgers interviewen oud-leerling Marianne van der Ham.
Wat speelden jullie op het schoolplein? Speeltoestellen hadden we in die tijd nog niet. Binnen werden ook geen spelletjes gedaan, daar werd alleen gewerkt. Voor schooltijd of tijdens de pauze gingen we knikkeren, touwtje springen, tikkertje spelen of tollen. Waar ging u na de lagere school naar toe? Na de lagere school (zoals dat toen heette) ging ik naar het Thomas More College aan de Beresteinlaan, de eerste gemengde Katholieke HBS. Dat wil zeggen dat meisjes en jongens daar samen op school zaten. Voor die tijd heel bijzonder. Ik vond dit heel leuk en spannend. Later ben ik naar de Mulo gegaan. Dit noem je nu de Mavo. Waar woonde u en met hoeveel mensen woonde u daar? Met mijn vader en moeder woonde ik in de Hobbemastraat tussen de Brueghelstraat en de Van der Neerstraat. Vanaf de stad gezien aan de linkerkant van de straat.
Portret van Marianne van der Ham met haar klassenfoto. Mijn ouders hadden daar een rookwarenwinkel. Eerst woonden we achter de winkel. Later kwam de etage boven de winkel vrij. Toen zijn we daar gaan wonen. Daarboven was nog een etage, waar drie mensen woonden. Die moesten over onze overloop om naar boven te gaan. We hadden in die tijd geen douche. Wel een toilet. Om te douchen moesten we naar het badhuis in de Jan van Goyenstraat. Als ik me goed herinner, kostte dat een kwartje per keer. Zingen tijdens het douchen of uitgebreid badderen was er helaas niet bij. Hoe was het voor de mensen zo vlak na de oorlogsjaren? Mensen hadden niet veel spullen in die tijd. Op mijn tiende verjaardag kreeg ik een
fiets. Dat was heel bijzonder omdat een fiets in die tijd heel duur was. Omdat de fiets helemaal kaal was, kreeg ik van mijn oma het achterlicht. Wat was modern in uw tijd? De hoelahoep was erg populair en ook de petticoat. Wat waren uw hobby’s? Mijn hobby’s waren ballet, volleybal en zwemmen. Zwemmen deden we op de Mauritskade en later in De Regentes aan de Weimarstraat. ’s Zomers kon je zwemmen in het Zuiderpark. In die tijd was daar een openlucht zwembad. Het was een mooie tijd waar ik veel goede herinneringen aan heb.
Ingemetselde Davidste
r.
Op een koude en regenachtige zaterdagochtend brengt de redactie van ‘De Historische Wijktijgers’ gewapend met camera’s, blocnotes én paraplu’s een bezoek aan de Van Ostadewoningen. Deze bijzondere hofjeswoningen liggen in hartje Schilderswijk en horen bij de oudste gebouwen van de wijk. Goede reden voor de Wijktijgers om meer te willen weten over deze bijzondere huizen. We ontmoeten daar Itai Cohn, een bewoner die ons tijdens een rondgang door de straatjes veel vertelt over de bijzondere geschiedenis van dit van oorsprong Joodse hofje. De eerste huizen werden in 1887 opgeleverd. Een snelle rekensom leert dat deze woningen dus al bijna 130 jaar oud zijn! De Van Ostadewoningen bestaan uit drie straatjes: de Hannemanstraat, de Jacob Catsstraat en de Van Ostadestraat. Samen tellen ze 202 woningen.
De Wijktijgers en Itai Cohn poseren voor één van de voormalige winkeltjes.
Arme mensen De woningen zijn destijds gebouwd voor arme Joden. Ze woonden achter het centrum van de stad onder zeer slechte omstandigheden. Hun huisjes waren koud, vochtig en tochtig. Ook woonden ze met grote gezinnen (soms wel 12 mensen!) in hele kleine ruimtes. Hierdoor werden veel mensen ziek. Welgestelde Joden bedachten toen dat er iets moest gebeuren om deze omstandigheden te verbeteren. Het idee ontstond voor de Van Ostadewoningen. Deze huizen werden net buiten het centrum gebouwd. Toen de woningen klaar waren, bleek dat de arme Joden hier helemaal niet wilden wonen. De huizen
lagen te ver van de synagoge in de Wagenstraat. Ook waren de huren voor de meeste mensen te hoog. Daardoor werden de huizen ook opengesteld voor armlastige arbeiders.
Plaquette in de gevel.
Sloophamer In het hofje is een aantal symbolen te vinden. Zo is er een steen waarop te lezen is: ‘Van Ostadewoningen 1887’. Deze is in een gevel gemetseld toen de woningen klaar waren. Met een andere kleur baksteen is een Davidster gemaakt in één van de gevels. Ook is er een plaquette. Die kregen de bewoners toen het hofje 50 jaar bestond van het bestuur van de stichting dat de woningen beheert. In de jaren ’80 van de vorige eeuw wilde de gemeente het hofje gaan slopen. Daar is door de bewoners met succes tegen geprotesteerd. De huizen werden grondig gerenoveerd en zijn inmiddels een gemeentelijk monument. Tot een jaar geleden werden de huizen onderhouden door Sake ‘Sjaak’ van Doezem. Vorig jaar is hij echter overleden en sindsdien wordt het onderhoud gedaan door een bedrijf.
De Wijktijgers op zoek naar de Jodenster in de gevel.
Dorpse sfeer Mensen blijven hier over het algemeen een paar jaar wonen. De benedenwoningen zijn vrij klein voor hedendaagse begrippen. Wanneer een bewoner kan verhuizen naar een bovenwoning is dat voor veel mensen een reden om langer te blijven wonen. In het hofje heerst nog een echte dorpse sfeer. Er is veel sociale controle (mensen houden elkaar een beetje in de gaten) en bij mooi weer, gaan mensen vaak samen barbecueën.
Buurtbewoner Itai Cohn.
Aantrekkelijk Onze gids Itai Cohn heeft het ook prima naar zijn zin in dit buurtje. Hij woont hier al 15 jaar. Hij had ook eerst een benedenwoning. Nu woont hij, samen met zijn kat, in een bovenwoning. Alle verschillende culturen in deze buurt, de voorzieningen van het centrum en de nabijheid van station Hollands Spoor, maken het buurtje erg aantrekkelijk. Itai Cohn wil hier nog heel lang blijven wonen.
Als er één plek in de Schilderswijk historie uitademt, is dat het Haags Openbaar Vervoer Museum (HOVM) aan de Parallelweg. Het museum zit in een mooi, oud gebouw en bestaat sinds 1989. Er is hier een grote collectie historische trams te bewonderen. Op een mooie zaterdagochtend
gaan de deuren van het museum speciaal open voor de redactie van ‘De Historische Wijktijgers’. We worden rondgeleid door vrijwilliger Hermann Voogel. De Wijktijgers komen tijdens de rondleiding oren en vooral ogen te kort: de oude trams zien er allemaal supergaaf uit!
Een uitstekend onderwerp voor een kleurrijk beeldverslag. De Wijktijgers brachten hun opgedane kennis over fotograferen in de praktijk en klikten er flink op los. Ondertussen werd er ook druk gepend om alle feiten en weetjes die Hermann Voogel ons vertelde te noteren.
De Wijktijgers met in het midden Hermann Voogel.
Het gebouw waar trams
et een remise.
geparkeerd worden he
Vervoer Museum is Het Haags Openbaar lelweg 224. In de ral Pa gevestigd aan de met oktober is het maanden april tot en geopend van en ag nd museum alle zo toegang is gratis! 13:00 tot 17:00 uur. De e op www.hovm.nl ati orm inf Kijk voor meer
uten bankjes.
De Wijktijgers op de ho
Hermann Voogel heeft een oude jas van een conducteur aangetrokken.
Redacteur Irem zet me
t Hermann Voogel de
wissel om. mmer.
am maar een uniek nu
Trams hebben geen na
Hoofdredactie HenriĂŤtte Guest Eindredactie Therese M. Flemminks Redactie Ahsenur, Hajar, Meral, Terry, Sandrely, Oussama, Mohammed, Evelyn, Selin, Irem, Jihan, Hamza, Yossef en Aya Basisvormgeving Kadanz, Marcel van den Assem Lay-out Annette van Kester, grafisch ontwerp
Druk ControlMedia, Wildert (BelgiĂŤ) Oplage 75 stuks Een digitale versie van dit magazine is te vinden op www.wijktijgers.nl/den-haag. Met dank aan iedereen die heeft meegewerkt aan dit magazine. In het bijzonder: Marianne van der Ham, Itai Cohn, Hermann Voogel, Petra van Schie, juf Dinaida en juf Monique.
Het project Wijktijgers Den Haag wordt gesteund en mogelijk gemaakt door:
Stichting Madurodam Steunfonds (www.madurodam.nl), Oranjefonds (www.oranjefonds.nl), VSBfonds (www.vsbfonds.nl), Fonds 1818 (www.fonds1818.nl), Zebra (www.zebrawelzijn.nl), Stichting Hoedje van Papier (www.stichtinghoedjevanpapier.nl).