DUURZAME STADSWONING
‘EEN HUIS IS ALS EEN WANDELING’
07 08 11 | 14 | 15 |
NOVEMBER
ANNEMIE TURTELBOOM
‘ALS JE RENOVEERT, DOE HET DAN GRONDIG’ ENQUÊTE
ECOBOUWERS BESPAREN
75%
BEZOEK GRATIS MEER DAN 150 DUURZAME HUIZEN
win EEN WEEKEND EEN PASSIEFHUIINS VAN BOSTOEN
SCHRIJF JE IN VIA WWW.ECOBOUWERS.BE
SPONSORS
MEDIAPARTNER
MET DE STEUN VAN De
beurs Co-funded by the Intelligent Energy Europe Programme of the European Union
Isolatie, essentieel voor onze wereld.
ROCKWOOL steenwol. ®
Dé natuurlijke en duurzame isolatie. www.rockwool.be ®
In dit magazine
WANDEL BINNEN
16
BESPAAR 75%
20
24
Steven en Ellen verbouwden
Ecobouwers betalen 60% min-
“Wie een huis koopt om
Limburgers met verbouw-
een oude stadswoning tot een
der aan elektriciteit en 80%
te renoveren, bekijkt dit best
plannen kunnen op
duurzaam en architecturaal
minder aan verwarming dan
in een globaal plan. Je koopt
consultatie bij Kurt Vanvelt.
pareltje, waar licht en kleur
een gemiddeld Vlaams gezin.
toch ook geen dikke winterjas
Als huisdokter staat hij hen
de hoofdrol spelen.
Benieuwd hoe ze dat doen?
met een kapotte rits?”
bij met deskundig advies.
08
win EEN WEEKEND IS IN EEN PASSIEFHU VAN BOSTOEN
07 COLOFON
ANNEMIE TURTELBOOM
27
ECOBOUWERS OPENDEUR
BEZOEK GRATIS MEER DAN 150 DUURZAME HUIZEN
Werkten mee Benjamin Clarysse, Jelle De Keyser, Jurgen Naets, Julie Reniers, Ingrid Hui Ying Huang, Rudy Van Halle, Irina Marinescu, Sara Van Dyck, Julie Reniers, Geert Jespers, Katrien Vermeulen, Bart De Vliegher, Marlies Nachtergaele, Frederic Lie, Thijs Demeulemeester, Isabel Haentjens Fotografie Sven Everaert, de openstellers Coverbeeld Coming Soon Reclameregie Rudy Van Halle, rudy.vanhalle@bblv.be, 02 282 17 27 Projectcoördinatie Jurgen Naets, jurgen.naets@bblv.be, 02 282 19 42 Concept & realisatie Stapel Magazinemakers www.stapel.be v.u. Danny Jacobs, Tweekerkenstraat 47, 1000 Brussel
DE HUISDOKTER HELPT
05 WELKOM 06 GOED OM WETEN 26 ECOBOUWERS PRO? 30 PRAKTISCH
Bond Beter Leefmilieu is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties en de publireportages in dit magazine. De organisatie is tevens niet aansprakelijk voor ongevallen op weg naar/van de te bezoeken woningen of tijdens het bezoek aan de woningen in kwestie. De enige verantwoordelijkheid voor dit magazine ligt bij de auteurs. Het reflecteert niet de mening van de Europese Unie. EASME noch de Europese Commissie zijn verantwoordelijk voor het gebruik van informatie in deze publicatie.
3
Geef een man een vis en hij heeft eten voor een dag. Leer een man vissen en hij heeft eten voor heel zijn leven. Eneco is leverancier en producent van echt groene energie van bij ons. Maar Eneco doet meer dan enkel duurzame stroom leveren. Onze ambitie is om uw verbruik duurzamer te maken, of u nu klant bent of niet. Daarom bieden we oplossingen aan om energie te besparen ĂŠn te produceren zoals isolatie, zonnepanelen en zonneboilers. Zo daalt uw energierekening ĂŠn voorziet u voor een deel in uw eigen energiebehoefte.
Surf naar www.eneco.be/duurzamerworden en geniet van extra kortingen op onze duurzame oplossingen voor uw huis.
100% Belgische, groene stroom uit wind en zon
Plaatsing zonnepanelen
Isolatie van uw huis
Installatie zonneboilers
welkom
Ecobouwers wachten niet op klimaatakkoord. Ze doen het zelf
E
ind dit jaar komen onze wereldleiders sa-
nen uit de bouwsector, het middenveld en de
men in Parijs. Om gevaarlijke klimaatop-
milieubeweging werkt ze aan een renovatie-
warming te vermijden, moeten ze op de
pact. Zo wil ze ervoor zorgen dat álle Vlaamse
klimaattop in de Franse hoofdstad hun
woningen tegen 2050 zo goed als geen energie
handtekening zetten onder een ambitieus, bin-
meer verbruiken. Een enorme opdracht. Maar
dend en wereldwijd klimaatakkoord. Een moei-
door er allemaal samen onze schouders onder
lijke, maar broodnodige opdracht.
te zetten, kunnen we daarin slagen.
Gelukkig moeten we niet wachten op onze
En dat laten ook onze Ecobouwers zien. Naar
wereldleiders om actie te ondernemen. We zien
jaarlijkse traditie zetten we deze energiezuinige
meer en meer initiatieven van onderuit, die
pioniers weer in de kijker. Door hen tijdens de
tonen dat het anders én
weekends van 7 & 8 en
beter kan. Zelf kan je ook een
14 & 15 november en op
klimaatambassadeur zijn
woensdag 11 november een
en het heft in eigen handen
bezoekje te brengen, kan
nemen. Door je woning
je aan den lijve ondervin-
energiezuinig te maken,
den hoe comfortabel een
bijvoorbeeld. Energie be-
energiezuinige woning is.
sparen is immers de sleutel
De Ecobouwers vertellen je
tot succes in de strijd tegen
daarbij uit eerste hand hoe
de klimaatverandering.
je zelf je woning energiezui-
Bovendien is het comfortabel
nig kan bouwen of verbou-
wonen in een energiezuinig
wen. Je keert gegarandeerd
huis en heb je een veel lagere
met een rugzak vol inspira-
energiefactuur.
tie en motivatie terug!
Ook onze Vlaamse minister van Energie, Annemie Turtelboom, heeft dat begrepen. Samen met talloze betrokke-
SARA VAN DYCK BELEIDSMEDEWERKER ENERGIE BOND BETER LEEFMILIEU
BEDANKT! Bond Beter Leefmilieu dankt alle enthousiaste vrijwilligers die hun woning openstellen. Zonder jullie geen Ecobouwers Opendeur! Speciale dank gaat uit naar Ellen en Steven om onze campagne een gezicht te geven. Dankjewel beste mediapartners, Livios, Habitos, Bouwinfo en Radio 2. Hartelijk dank sponsors Bostoen, Rockwool, Wienerberger, Viessmann, Stroomop, Isoproc, Eneco, Leefmilieu Brussel, Eurabo en Triodos om Ecobouwers 2015 mogelijk te maken. Dank ook aan onze partners, VIBE, Passiefhuis-Platform, écoconso en Hout en Groen Wonen, ABBLO, Dialoog en de Steunpunten Duurzaam Bouwen.
Met dank aan iedereen die ons hielp woningen te vinden of de campagne mee bekend te maken: Hota, Bouwunie, Bart Bogaert, BAST, Bea vzw, Bostoen, EA+, Eandis, e-architecten, Henk Van Aelst, Hoogstraten, IOK, Ken Dupont – Dam Architecten, lab15, Leefmilieu Brussel, Linea Trovata, Martijn De Coster, MVC-architecten, Merelbeke, Mortsel, Meisse, Pittem, Herenthout, Kinrooi, Diest, Roeselare, Asse, Tessenderlo, Zonhoven, Gent, Antwerpen, Grobbendonk, Igean woonbeleid, Brecht, Houthalen-Helchteren, Avelgem, Begijnendijk, Leuven, Anzegem, Heusden-Zolder, Lier en de stad Antwerpen.
5
goed om weten
KLIMAATTOP Met 10.000 naar Parijs Eind dit jaar vindt in Parijs een cruciale internationale klimaattop plaats. Het doel: een nieuw globaal akkoord om de wereldwijde DAM ARCHITECTEN
uitstoot van broeikasgassen te beperken. Ook de klimaatbeweging blaast verzamelen en organiseert op 29 november, de dag voor de start van de onderhandelingen, een grote klimaatmars in Parijs. Samen willen we een oorverdovend signaal
VIBE wijst de weg
geven aan onze politici: maak werk van een daadkrachtig en solidair klimaat足akkoord. Ook jij kan deel uitmaken van dit historisch moment. De klimaatbeweging Climate Express wil 10.000 Belgen in Parijs krijgen en voorziet treinen, bussen
Wil jij ook ecologisch bouwen
en fietstochten naar de Franse
of verbouwen en daarbij kiezen
hoofdstad. Spring mee op de trein
ECOGATOR Duurzame app Op zoek naar een nieuwe wasmachine of koelkast? Wil je
voor gezonde en milieuverantwoor-
naar Parijs en schrijf je in via de
energie en geld besparen? De eco-
de bouwmaterialen en technieken?
website.
Gator-app voor Android en iPhone
Kijk dan zeker even op www.vibe.be voor meer informatie. Je vindt er
helpt je om snel het meest energieWWW.CLIMATE-EXPRESS.BE
zuinige toestel te vinden. Scan de
uitleg over hoe je bio-ecologisch kan
gegevens van het energielabel in de
bouwen en verbouwen, welke mate-
winkel en de app berekent de ener-
rialen geschikt zijn in welke situatie
giekost en het jaarlijkse verbruik.
en welke professionals (architecten,
Bovendien spijkert ecoGator je ken-
aannemers, handelaars enz.) bij jou
nis over energiezuinig verbruiken
in de buurt je op weg kunnen hel-
bij, met praktische tips, een energie-
pen. Wil je op de hoogte blijven van
quiz en een reeks uitdagingen waar-
de laatste weetjes of je verder ver-
mee je punten kan verdienen om je
diepen in bio-ecologisch bouwen?
ecoGator-status te verhogen en zo je
Word dan zeker lid van VIBE . Voor
vrienden het nakijken te geven.
een beperkt bedrag krijg je een jaar lang informatie toegestuurd, geniet je van kortingen op studiedagen en help je VIBE op weg om van milieuverantwoord en gezond bouwen de standaard te maken. WWW.VIBE.BE
6
ECOBOUWERS
WWW.ECOGATOR.BE
WIN!
INTERNATIONALE passiefhuisdagen
EEN WEEKEND in een passiefhuis van Bostoen
Tijdens de Internationale Passiefhuisdagen van 13 tot 15 november krijgen kandidaat- bouwers de kans om binnen te kijken in passieve gebouwen. Bewoners van passieve woningen, kantoren en scholen genieten van een goede luchtkwaliteit, aangename temperaturen en minimale verwarmingskosten. De uitstekende isolatie en kierdichting, aangevuld met een ventilatiesysteem dat de warmte in huis houdt, zorgen voor aangename temperaturen in alle kamers van de woning. De Internationale Passief-
Duurzame plekjes IN HALLE EN SINT-NIKLAAS
Overnacht in dit passiefhuis van Bostoen te Lochristi en ontdek zelf alle voordelen van energievriendelijk en passief wonen. In dit passiefhuis maak je kennis met de nieuwste passieftechnologieën, waaronder balansventilatie en drievoudige beglazing. Je geniet er bovendien van een zeer aangenaam binnenklimaat en maxi-
huisdagen zijn een initiatief van de International Passive House Associa-
Gezondheid en Duurzaam bou-
male lichtinval. Lochristi ligt op een
tion (iPHA). In België zijn Passiefhuis
wen gaan hand in hand. Sportie-
boogscheut van Gent in een streek die
Platform en Plate-forme Maison
velingen kunnen samen met Dialoog
bekend is om zijn bloemen (azalea’s
Passive de vertegenwoordigers. Ze
op zaterdag 14 november een fiets-
en begonia’s). Ontdek de bloemenregio
werken samen met BBL en écoconso
tocht maken langs twee interessante
per fiets of geniet van een uitstapje
om zoveel mogelijk passiefhuizen
projecten in Halle: een net afgewerkt
naar het bruisende Gent.
open te stellen in het kader van Eco-
passiefhuis en een gerenoveerde
bouwers Openbeur / Ecobâtisseurs
driegevelwoning. Datzelfde weekend
Ervaar het comfort van
Portes Ouvertes.
organiseert ABBLO een thematour in
energievriendelijk wonen.
Sint-Niklaas rond wonen en gezond-
Schrijf je in voor Ecobouwers Open-
WWW.PASSIVEHOUSE-INTERNATIONAL.ORG
heid. Een specialist vertelt je alles over
deur en laat ons weten wat je ervan
WWW.PASSIEFHUISPLATFORM.BE
gezond wonen in een (on)gezonde
vond. Vul na je bezoek het online
woonst. Nadien bezoeken we samen
evaluatieformulier in en beantwoord
een beurs en kom je alles te weten
de schiftingsvraag.
over bio-ecologisch bouwen. WWW.ECOBOUWERS.BE/VOORDELEN
HALLE
NOG MEER VOORDELEN OF PRIJZEN?
ZATERDAG 14/11 VAN 9U15 TOT 13U – GRATIS
SURF NAAR WWW.ECOBOUWERS.BE/VOORDELEN OF
AFSPRAAK: HOOFDINGANG STATION HALLE
SCHRIJF JE IN OP ONZE NIEUWSBRIEF
MAX 20 DEELNEMERS WWW.DIALOOG.BE
SINT-NIKLAAS 14/11 EN 15/11 OM 14U – GRATIS AFSPRAAK: STATION SINT-NIKLAAS JENNY.DELAET@UGENT WWW.ABLLO.BE
777
binnenkijken
‘een huis is al wan BEZOEK HET HUIS VAN ELLEN EN STEVEN TIJDENS ECOBOUWERS OPENDEUR 8
ECOBOUWERS
DUURZAME RENOVATIE VAN EEN RIJWONING IN DE STAD
ls een ndeling’ Ellen Colle en Steven Notteboom verbouwden hun Gentse rijhuis zo ecologisch en energiezuinig mogelijk. Maar wel met een fikse dosis gezond verstand. En met kleuren van Peter Saville.
9
“We wilden geen ordinaire lichtstraat in onze keuken. Het licht valt daar binnen langs twee schuine dakramen – één aan de noordkant en één op het zuiden – maar evengoed langs de badkamervide en de glasgevel.”
E
en passiefhuis met twee benzinevreters in de garage: volstrekt belachelijk vind ik dat.
Waarom bouw je dan energiezuinig?” Steven Notteboom, hoofd van het meet- en tekenbureau bij de Oost-Vlaamse Patrimoniumdienst, is opvallend nuchter als hij over energetisch verantwoord bouwen praat. Zijn verbouwde gezinswoning in Gent is daar een schoolvoorbeeld van. “Duurzaam wonen stopt niet bij isolatie en ventilatie”, zegt hij. “Zo wonen we
Houtskeletbouw gaat razendsnel. De holtes tussen de draagbalken vulden we met cellulosevlokken en wol, voor ons de beste ecologische keuze qua isolatie
pal in de stad, vlakbij het station
10
ECOBOUWERS
Gent-Sint-Pieters. Ook dát is een
LICHT EN RUIMTE
nog een hele reeks gelijkaardige
doordachte keuze. Ik verplaats
Steven woont er samen met zijn
rijwoningen. Twaalf jaar geleden
me bijna altijd per fiets en Ellen
vrouw Ellen, een informaticus, en
kochten wij het op onze beurt
gaat met de trein naar het werk.
hun twee dochters: Eline (7) en
over. Maar wel met het idee om
De aannemers die in ons huis
Alice (9). “Dit is het huis van mijn
het ooit te renoveren tot een com-
werkten, kwamen bijna allemaal
grootouders, gebouwd in 1948”,
fortabele gezinswoning.” Eerst
uit de buurt. Dan staan ze geen
vertelt Ellen. “Mijn vader is hier in
wilden ze de ingreep light houden.
uur in de file voor ze op de werf
de voorkamer geboren. Toen mijn
Met een klassieke aanbouw,
zijn. Ook zo kan je je ecologische
grootmoeder stierf, kocht mijn
wat extra isolatie en meer open
voetafdruk terugdringen.”
vader het pand. In de straat staan
ruimtes. Maar om genoeg licht en
binnenkijken
De wandkasten en de zithoek zijn uitgevoerd in bleke berkenmultiplex. Ze geven een warme touch aan de benedenruimte.
één was dat een evidentie. Ik hou niet zo van kille baksteenarchitectuur”, zegt Steven, die een tijdlang als interieurarchitect werkte. “Houtskeletbouw gaat razendsnel. Tijdens de ruwbouw rook het huis lekker naar hout”, vult zijn vrouw aan. “De holtes tussen de draagbalken vulden we met cellulosevlokken en wol, voor
ZITPUT OP TUINNIVEAU
ken zijn getimmerd als meubel.
ons de beste ecologische keuze
Achter de gespaarde façade is van
Ideaal, want ze liggen op dezelfde
qua isolatie.”
de traditionele indeling in kleine
hoogte als de tuin. En ze hebben
kamertjes niets meer te merken.
bergruimte onder de zitting. In
COMPROMISSEN SLUITEN
Licht stroomt dwars doorheen
datzelfde bleke berkenmultiplex
Centraal in de woning staat er
het huis, zowel horizontaal als
zijn ook enkele wandkasten en
een ruwe betonnen muur die
verticaal. “We wilden geen ordi-
keukenelementen uitgevoerd. Ze
maar liefst drie verdiepingen
naire lichtstraat in onze keuken.
geven een warme touch aan onze
hoog doorloopt. Beton is na-
Het licht valt daar binnen langs
benedenruimte.”
tuurlijk thermisch inert, maar contrasteert vooral ook mooi met
twee schuine dakramen – één aan de noordkant en één op het
DE GEUR VAN ZAAGSEL
zuiden – maar evengoed langs de
Steven tekende het ontwerp voor
badkamervide en de glasgevel.
het huis zelf. Voor de technische
groot de ruimte optisch enorm.
De belichting beneden verandert
issues klopten ze aan bij BAST:
Bovendien is het kinderproof.
daardoor continu. Aan de ach-
een Gents bureau gespecialiseerd
En lekker warm aan de voeten,
terkant, bij de tuin, hebben we
in ecologisch én esthetisch bou-
dankzij de vloerverwarming”,
ruimte te creëren, moest het in-
op het gelijkvloers een volledige
wen. Steven en zijn vrouw deden
aldus Steven. “Achteraf bekeken
grijpender. Veel ingrijpender zelfs:
glaswand. Onze zithoek is opge-
ook zelf goed hun huiswerk. Toen
was het misschien niet de meest
alleen de typische gevel bleef nog
vat als een zitput. Een perfecte
ze beslisten om hun rijwoning
ecologische vloeroptie. Ik heb
staan, om het straatbeeld niet te
oplossing als je het ruimtegevoel
grondig te renoveren, startten
lang gezocht naar een milieu-
veel te veranderen. “Het huis vol-
in huis wil vergroten. Visueel is
ze een intensieve zoektocht.
vriendelijkere variant voor een
ledig afbreken gaf ons meer vrij-
onze zitruimte namelijk geen
Naar verantwoorde materialen,
gietvloer, maar ik vond geen
heid. Zo konden we een woning
obstakel meer: vanuit de keuken
naar ecologische oplossingen,
goed alternatief. Vaak stootten
bouwen die voldeed aan onze
kijk je zo rechtstreeks de tuin in.
naar interessante ruimtelijke
we op tegenstrijdige informatie.
eisen, zowel op architecturaal als
Een sofa hebben we ook niet no-
oplossingen. “We kozen meteen
En sommige aannemers kennen
energetisch vlak.”
dig in de zithoek. De vensterban-
voor houtskeletbouw. Vanaf dag
hun materialen niet perfect.
de gladde PU-gietvloer. “Dat naadloze materiaal ver-
11
Een opvallend pioniersproject zet de standaard voor duurzaam wonen. Met ‘De Duurzame Wijk’ wordt een opvallend pioniersproject gelanceerd: een wijk die volledig vanuit een duurzame invalshoek wordt aangepakt, en dit zowel op ecologisch, economisch als sociaal vlak.
De Duurzame Wijk is gebaseerd op 8 pijlers:
Doordachte inplanting
Duurzame mobiliteit
Aandacht voor biodiversiteit
Verantwoord omgaan met water
Low-impact materialen
Duurzaam leefcomfort
Concreet: ecologische materialen en oplossingen, energiezuinig wonen, betaalbaarheid en een goed nabuurschap vormen een harmonieus geheel. En dit gesteund op een toekomstgerichte visie én met respect voor de Belgische bouwtraditie.
www.deduurzamewijk.be ENERGY ENER NERGY E GY G
12
ECOBOUWERS
Een project van Wienerberger in samenwerking met Eribo // Fris in het Landschap Wielfaert Architecten // 3E
Energiezuinig bouwen
Kosten optimaliseren
binnenkijken
niet geplaatst. Daarvoor is ons dak te klein en het huis niet perfect georiënteerd. Er liggen wel kabels klaar, in afwachting van fotovoltaïsche cellen met een hoger rendement.”
LOPEN OP GLAS
Ecologisch wonen stopt niet bij isolatie en ventilatie. We wonen pal in de stad, vlakbij het station. Ook dát is een eco-beslissing.
Een enorme eyecatcher in het huis is de glazen vide, die tot aan de zolderverdieping loopt. Langs Dat is jammer. Met de juiste
de betonnen wand kijk je zo tot in
info hadden we misschien ande-
de nok van het huis. Over het glas
re keuzes gemaakt. Bijvoorbeeld
zelf kan je wandelen. En dat zorgt
de vloeropbouw met kunststof-
voor bijzondere perspectieven in
schuim-isolatie was niet mijn
huis. “Als de kinderen boven in
favoriet. Maar ik zag geen andere
hun zolderkamer aan het spelen
mogelijkheid. Zo ecologisch
zijn op het glas, zie je hun scha-
en energieneutraal mogelijk
duwen tot beneden. Zij kunnen
bouwen was ons streefdoel.
van boven zien wie er langs onze
Maar in de praktijk moesten we
voordeur naar binnen komt”,
compromissen sluiten. In onze
zegt Ellen. Opvallend in de zol-
regenwaterput kan bijvoorbeeld
derkamer is het tussenplafondje,
maar 3.000 liter. Een warmte-
getimmerd van houten balkjes.
pomp was in theorie misschien
Die zijn allemaal in verschillende
wel mogelijk geweest in de tuin,
retrokleuren geschilderd, met eco-
maar technisch was het lastig
logische verf van Tintelijn. Dankzij
om die te installeren. Dus lieten
het loopglas is dat zelfs zichtbaar
we dat idee maar varen. Ook de
van op het gelijkvloers. “Inspiratie
fotovoltaïsche zonnecellen op
haalden we bij de kleuren die
ons dak hebben we uiteindelijk
ontwerper Peter Saville gebruikte
13
binnenkijken
Het huis volledig afbreken gaf ons meer vrijheid. Zo konden we een woning bouwen die voldeed aan onze eisen, zowel op architecturaal als energetisch vlak
op zijn platenhoezen voor New
zie je dat wel vaker. Die lamellen
Order. De kinderen mochten
houden het zonlicht tegen, maar
elk een van die kleuren kiezen
ze zorgen ook voor privacy. Op
voor hun gordijnen. De oudste
de eerste verdieping zit namelijk
koos geel, de jongste blauw. Een
onze badkamer aan de achter-
Ikea-combinatie dus.”
kant. We douchen dus in het daglicht. En we poetsen onze tanden
slaapkamer van Ellen en Steven.
HANDDOEK VERGETEN
met zicht op de tuin. Dát is pas
Die is opvallend klein. “Wie wil er
“Een huis moet als een wande-
zalig.” Leuk is dat de knalblauwe
nu een grote slaapkamer? Dat is
ling zijn. Met de nodige doorkijk-
gietvloer in de badkamer ook
toch nergens voor nodig?”, vindt
jes en spannende perspectieven”,
doorloopt in de douchecel zelf.
Steven. “Dankzij de schuifdeur
vindt Steven. Daarin is hij in
Het zijn zulke geestige details,
kunnen we wel daglicht binnen-
zijn woning goed geslaagd. Als
die het huis karakter geven. “Aan
laten. Maar indien nodig, is het
we samen – doorheen de lager
de badkamer paalt een lichtput”,
hier pikdonker. En toch heb je
gelegen zitput – naar de tuin
wijst Steven aan. “Vanuit de
nooit het benepen gevoel dat je
wandelen, valt meteen op hoe
douche en van aan de wastafel
zal stikken in deze kleine ruimte.
verrassend de achtergevel is. Op
kunnen we met mensen in de
We hebben een performant ven-
het gelijkvloers is de glazen ach-
leefruimte communiceren. Ide-
tilatiesysteem, dat de kamer per-
tergevel relatief klassiek, maar
aal als de shampoo op is. Of als je
fect verlucht. Je krijgt permanent
op de eerste verdieping instal-
je handdoek vergeten bent.”
verse aanvoer. Alsof je onder de
leerden Steven en Ellen metalen
blote hemel zou slapen.”
lamellen als zonnewering. “Ze
GESLOTEN CEL
gaan mechanisch open en dicht”,
Pal naast de open badkamer ligt
zegt Ellen. “In zuiderse landen
dan weer een gesloten cel: de
14
ECOBOUWERS
MB218.WEEBLY.COM
BEZOEK HET HUIS VAN ELLEN EN STEVEN TIJDENS ECOBOUWERS OPENDEUR OP 07 NOVEMBER OM 10U. SCHRIJF JE IN VOOR EEN BEZOEK VIA WWW.ECOBOUWERS.BE CODE: 0V9000/23
Uw partner voor energiezuinige houtbouw en renovatie met bio-ecologische materialen Steico houten I-liggers en LVL Massief en gelamelleerd constructiehout Steico isolatieplaten en houtwolisolatie Gevelbekleding Plato vuren, Thermodur ayous en fraké
Bouwen doe je natuurlijk!
Parket en meubelpanelen Pro clima luchtdichtingsmaterialen Wij kiezen voor verantwoord bosbeheer. U ook? Beekstraat 32 9600 Ronse +32(0)55 23 51 40
Wiedauwkaai 87 9000 Gent +32(0)9 216 46 40
info@eurabo.be www.eurabo.be Twitter: @eurabo
HOUT EN GROEN WONEN 2015 ECOLOGISCH BOUWEN DÉ GROOTSTE BEURS IN VLAANDEREN OVER:
HERNIEUWBARE ENERGIEËN HOUTBOUW GEZOND WONEN
HOUT
11 2e EN GR OE
EDITIE
za. 24
N WO NEN
& zo. 25 oktober 10 - 18u
ANTWERPEN
GRATIS TOEGANG voor bezoekers
EcobouwErs
van de
opEndEurwEEkEnds
DE WAAGNATIE NABIJ HET MAS www.HOUTENGROENWONEN.be 15
trends
ECOBOUWERS VERBRUIKEN MINDER
16
ECOBOUWERS
Ecobouwers betalen 60% minder aan elektriciteit en maar liefst 80% minder aan verwarming dan het gemiddelde Vlaamse gezin, goed voor een totale besparing van 75%. Tijdens Ecobouwers Opendeur vertellen ze zelf hoe ze dit klaarspelen.
1
BOUW COMPACT Energiezuinig bouwen is compact en ruimte-efficiënt bouwen. Als Belgen durven we dat wel eens te vergeten. Maar hebben wij echt twee badkamers, extra logeerruimte en een aparte tv-hoek nodig? Compact bouwen is ook aantrekkelijk voor je portemonee: makkelijker te isoleren, goedkoper qua materialen én goedkoper te verwarmen. Zo blijft er meer budget over voor andere leuke dingen, zoals reizen, hobby’s of de inrichting van je interieur.
2
ISOLEER GRONDIG Voorzie je woning van een goede dikke jas. Met een degelijke isolatie van het dak en de buitenmuren bespaar je meer dan de helft op je verwarmingskosten. Ook ramen kunnen voor energieverlies zorgen: ze laten meer warmte door dan geïsoleerde muren. Hoogrendementsglas houdt tot 80% meer warmte binnen dan enkel glas. En onthoud: over-isoleren bestaat niet!
3
PROFITEER VAN DE ZON Met een goed doordachte oriëntatie geniet je van gratis licht en warmte van de zon. Een woning met veel ramen op het zuiden vangt in de winter veel gratis zonne-energie. Leefruimten zijn daarom best georiënteerd op het zuiden, berging, bad- en slaapkamers bevinden zich dan weer het best aan de noordkant. Een zonneboiler is bovendien een milieuvriendelijk alternatief voor de opwekking van warm water. PV-panelen kunnen dan weer zorgen voor gratis elektriciteit.
17
trends GEMIDDELDE
elektriciteitsfactuur KLASSIEKE BOUWER 700 EURO/JAAR
4
5
HOU HET KOEL (ZONDER AIRCO)
ECOBOUWER < 250 EURO/JAAR
= 60% lager
VERWARM VERSTANDIG
De gratis zonnewinsten van een
Verwarming is de belangrijkste
goed geïsoleerde en georiënteer-
energiepost in huis, goed voor 50
de woning kunnen ervoor zorgen
tot 75% van het energieverbruik.
dat de temperatuur in de zomer
Verliezen beperk je in de eerste
hoog kan oplopen. Dan is scha-
plaats door goed te isoleren,
duw en koeling nodig. Schaduw
maar ook kiezen voor de juiste
kan je creëren met dakoverste-
energiebron helpt je besparen.
ken, door bomen en (bladver-
Een warmtepomp of een zuinig
liezende) groenaanplanting of
verwarmingstoestel op aardgas
door efficiënte buitenzonnewe-
of houtpellets, dat afgestemd is
ring. Goede ventilatiesystemen
op je noden, verbruikt minder
dragen ook bij tot een koeler
en is daarnaast ook vriendelijker
klimaat in huis.
voor het milieu.
VENTILEER GEZOND
7
Goed ventileren is niet alleen
VERBRUIK BEWUST Door bewust om te springen met
belangrijk voor een gezond
GEMIDDELDE
klimaat in huis. Het verbetert ook de werking van verbrandingstoestellen en het vermijdt condensatieproblemen en schimmelvorming op de muren. Een ventilatiesysteem brengt voert vochtige, vervuilde lucht
20% op je energierekening. Het
KLASSIEKE BOUWER 1.465 EURO/JAAR
eenvoudig. De ecoGator-app (zie
= 80% lager
uit de natte ruimtes af, zonder
elektriciteit, bespaar je algauw
verwarmingskost
ECOBOUWER < 250 EURO/JAAR
verse lucht in de woning en
Europese energielabel maakt het kiezen van een nieuw toestel ook p. 6) wijst je de weg naar de meest energiezuinige optie. Een belangrijk deel van je verbruik gaat op aan verlichting. Kies voor leds, TL-lampen of spaarlampen
dat dit met grote energie
en schakel de lichten uit wanneer
verliezen gepaard gaat.
ze niet hoeven te branden.
TOTALE BESPARING
18
6
75%
WAT IS BIJNA-ENERGIENEUTRAAL BOUWEN?
ALLES BEGINT MET EEN PLAN
Bijna-Energieneutraal wil zeggen dat een woning nauwelijks energie mag verbruiken. De weinige energie die nodig is, wordt gehaald uit hernieuwbare bronnen. In 2021 wordt de BEN-norm verplicht voor nieuwbouwwoningen in alle Europese lidstaten. Zo wil Europa haar energieverbruik terugdringen en de CO2-uitstoot van gebouwen drastisch terugdringen. Toch is BEN-bouwen vandaag al de slimste keuze. De extra investeringen in energiebesparende maatregelen en groene energie betalen zichzelf immers terug door een lagere energiefactuur. Het loont dus om je tijd vooruit te zijn.
Elke provincie heeft een steunpunt dat je bijstaat met duurzaam bouwadvies. Specialisten leggen er je (ver)bouwproject onder de loep en bekijken waar het beter kan. Ook zonder concrete plannen ben je welkom. Hoe vroeger je in het bouw- of verbouwproces kiest voor duurzame oplossingen, hoe beter het eindresultaat. En uiteraard kun je met je vraag ook altijd op het Ecobouwers Forum terecht.
ECOBOUWERS
WWW.ECOBOUWERS.BE/DUURZAAM-BOUWADVIES
HOUTKACHELS MET MEER COMFORT ONTSTEKING MET EEN DRUK OP DE KNOP
Het houtfornuis - la cuisinière à bois - The kitchen stove Invoerder: Stroomop bvba, Kattestraat 81, 8520 Kuurne | info@stroomop.be, 056/72 36 30, stroomop.be
Op zoek naar inspirerende woningen? Wil je de geheimen van een energiezuinige woning doorgronden? Kijk dan eens op Habitos.be. De website biedt een schat aan waardevolle inspiratie & informatie.
19
alles over wonen
interview
‘Als je
renoveert, doe het dan meteen grondig’
Tegen 2050 moet elke woning in Vlaanderen beantwoorden aan de Bijna-Energieneutrale standaard: dat is de doelstelling van het Renovatiepact, een ambitieus plan van energieminister Annemie Turtelboom om het verouderde woningbestand in onze regio aan te pakken. Sara Van Dyck, beleidsmedewerker Energie en Klimaat bij Bond Beter Leefmilieu, zat mee rond de tafel.
D
Een duurzame renovatie kost geld, maar brengt op termijn ook op? Annemie Turtelboom “Precies!
gewijs te werken. De hervorming van de energiepremies past in dat plaatje. Als een premie te
Wie duurzaam renoveert,
lang op hetzelfde niveau blijft,
bespaart op termijn een aanzien-
schuiven mensen de renovatie
lijke duit op z’n energiefactuur.
van hun woning voor zich uit.
Bovendien is zo’n woning bij een
Door de premies systematisch
eventuele verkoop meer waard.
af te bouwen, geven we een
En ten slotte komt het ook de
belangrijk signaal om nu in actie
woonkwaliteit ten goede. In een
te schieten. Tegelijk beseffen we
goed geïsoleerde woning is het
heel goed dat een totaalrenovatie
veel aangenamer wonen.”
een dure onderneming is. We wil-
Sara Van Dyck “Dat is precies
len mensen de kans bieden om
oor de steeds strengere
crisissen van de jaren zeventig.
wat we met Ecobouwers Open-
een duurzame renovatie in fases
Europese bouwnormen
Energie-efficiëntie was toen nog
deur willen aantonen. Daar hoor
te plannen. Daarom ook zetten
moet alle nieuwbouw
geen bekommernis. Veel van die
je de ervaringen van mensen die
we hard in op energieadvies. Wie
vanaf 2020 Bijna-Ener-
huizen zijn energetisch dan ook
duurzaam hebben gerenoveerd
een energieaudit van zijn huis
gieneutraal zijn. Nieuwe wonin-
niet in orde. Met het renovatie-
uit eerste hand. Uit een recente
wil laten uitvoeren, kan daarvoor
gen zullen vanaf dan ongeveer
pact willen we daar graag iets
enquête blijkt dat Ecobouwers
een beroep doen op de energie-
evenveel energie opwekken als
aan doen. Tegen 2050 moet de
tot 75% op hun energiefactuur
lening. Daarnaast overleggen
ze verbruiken. Dat is uiteraard
Bijna-Energieneutrale norm voor
kunnen besparen: 80% op ver-
we ook met de banksector. Wie
een goede zaak voor het klimaat.
elke woning gelden. De voorbije
warming en 60% op elektriciteit.
investeert in energie-efficiëntie,
Maar wat met de bestaande hui-
maanden brachten we meer dan
Een dergelijke besparing bereik
moet meer kunnen lenen. Door
zen in onze regio, die dateren uit
dertig spelers uit de bouw- en
je niet alleen met extra dakisola-
de lagere energiefactuur moet
een tijd toen er nog geen vuiltje
energiesector samen om een
tie. Als je renoveert, doe het dan
het nadien ook lukken om meer
aan de lucht was? “We zitten in
concreet actieplan uit te werken.
meteen grondig.”
terug te betalen.”
Vlaanderen met een verouderd
We willen de mensen in de eer-
woningpatrimonium”, zegt An-
ste plaats wijzen op het belang
naar het voorbeeld van de Duitse
nemie Turtelboom. “Maar liefst
van duurzame renovaties. Niet
Gaat u duurzame totaalrenovaties verplichten?
57% van de gezinswoningen
alleen voor het klimaat, maar
werd gebouwd voor de grote olie-
ook voor hun portemonnee.”
20
ECOBOUWERS
Sara Van Dyck “We kijken graag
Annemie Turtelboom “We vinden het vooral belangrijk om staps-
deelstaat Baden-Württemberg. Daar krijgt elke woning een score van A tot E op basis van
woningpas, gekoppeld aan een advies op maat. Zo weet je bij de aankoop van een woning meteen hoeveel je bovenop de aankoopprijs moet investeren om het energiepeil op te krikken. We willen komen tot één werkbaar
RENOVATIEPACT MAAKT WERK VAN DUURZAME VERBOUWINGEN
document, dat een hoop andere papieren vervangt en dus ook de administratieve rompslomp beperkt houdt.”
Maakt zo’n woningpas de drempel om een woning te verwerven niet hoger? Annemie Turtelboom “Integendeel: als koper weet je perfect waar je aan toe bent, waardoor je ook in een andere onderhandelingspositie staat. Met het reno-
een energieaudit. Dat rapport
vatiepact willen we inspelen op
geeft meteen ook aan welke
de natuurlijke sleutelmomenten
ingrepen noodzakelijk zijn om
van een woning. Wie een huis
een klasse hoger te geraken.
koopt om te renoveren, of zijn
Het is de bedoeling dat iedereen
badkamer of keuken wil vernieu-
op termijn in klasse A belandt,
wen, verpakt dit best in een
zij het stapsgewijs. Door een
globaal plan waarbij de hele
totaalrenovatie structureel aan
woning wordt bekeken. Zo
te pakken, gespreid over enkele
kan je de meerkost voor
jaren, vermijd je onnodige kos-
duurzame renovatie
ten waar je achteraf misschien
meteen ook afwe-
spijt van krijgt. Het heeft geen
gen ten opzichte
zin om vandaag te investeren in
van andere
superisolerend glas, als je weet
uitgaven.”
dat drievoudige beglazing op termijn de norm wordt.”
Er bestaat vandaag toch zoiets als een energieprestatiecertificaat voor huizen die te koop worden aangeboden? Annemie Turtelboom “Het energieprestatiecertificaat is wat ons betreft voor verbetering vatbaar. Wij zijn huis laat doorlichten, krijgt een cijfer, maar dat zegt niet wat je kan doen om de woning energiezuiniger te maken. We overwegen om het energieprestatiecertificaat te laten evolueren naar een
WIE EEN HUIS KOOPT OM TE RENOVEREN, BEKIJKT DIT BEST IN EEN GLOBAAL PLAN. JE KOOPT TOCH OOK GEEN DIKKE WINTERJAS MET EEN KAPOTTE RITS? 21
interview
Door een totaalrenovatie structureel aan te pakken, gespreid over enkele jaren, vermijd je onnodige kosten waar je achteraf misschien spijt van krijgt
Terwijl de technieken voor ver-
moeten daarnaast ook blijven
warming en energievoorziening
streven naar minder autogebruik.
sneller evolueren. Je moet er dus
Maar het is wel interessant om
voor zorgen dat het jasje van
mobiliteit en woonbeleid te
je huis helemaal goed zit. Daar
beschouwen als één geïntegreerd
kan je vervolgens technieken op
geheel.”
aanhaken.” Annemie Turtelboom “Het concept van de gebouwenschil is door de jaren heen fel ver-
Wat is de rol van de bouwsector in dit verhaal? Annemie Turtelboom “Voor
anderd. Vroeger wou iedereen
de bouwsector – die de crisis
een garage in zijn huis. Terwijl
slecht heeft verteerd – kan het
je die vandaag beter los van
renovatiepact een boost bete-
de gebouwenschil bekijkt. Een
kenen. In die zin is het ook een
garage of fietsenberging wordt
economisch verhaal. Volgens een
niet verwarmd, dus die hoef je
studie van het Planbureau zou de
niet extra te isoleren. Door de
keuze voor hernieuwbare energie
gebouwenschil te beperken tot
80.000 jobs opleveren. Dat bete-
de ruimtes waar je leeft, hou je
kent dus winst op alle vlakken.
de renovatie betaalbaar.”
Niet alleen voor de mensen en het klimaat, maar ook voor de
Het vergt dus ook wat creativiteit om de manier waarop we wonen te herbekijken?
economie en de tewerkstelling.” Sara Van Dyck “In Duitsland
Sara Van Dyck “Onze huizen
hebben ze becijferd dat elke
gaan op termijn evolueren naar
euro die de overheid aan het
kleine productie-eenheden van
stimuleren van energiebesparing
energie. Je gaat dus niet alleen
spendeert, vijf euro opbrengt
energie verbruiken, maar ook
voor de Duitse staatskas.”
produceren. Vandaar ook dat
Waarom maakt het renovatiepact een onderscheid tussen ingrepen aan de gebouwenschil enerzijds, en hernieuwbare energie anderzijds? Sara Van Dyck “Bij een duurzame renovatie is het in de eerste
22
ECOBOUWERS
energie-opslag steeds belangrijker wordt. Er wordt vandaag al geëxperimenteerd met batterijen van elektrische wagens, die als extra opslag dienen om de piekmomenten op te vangen.”
Om de klimaatdoelstellingen te halen, moet de CO2-uitstoot van de gebouwen tegen 2050 met 90% naar beneden. Zal het renovatiepact volstaan om die doelstelling te halen? Annemie Turtelboom “Het is
plaats van belang om de ener-
Annemie Turtelboom “Je kan
voortdurend balanceren tussen
giebehoefte zo laag mogelijk te
mobiliteit niet loskoppelen van
verschillende belangen. Tussen
krijgen, door te kiezen voor goe-
het duurzaamheidsverhaal. Een
wat wenselijk en wat haalbaar
de isolatie van daken, muren en
auto wordt een batterij op wie-
is. Wat nu op tafel ligt, is een
vloeren, drievoudige beglazing,
len, waarmee je toevallig ook kan
consensusvoorstel dat een breed
een doordachte plaatsing van de
rijden. Volgens een studie van de
draagvlak creëert voor energie-
ramen… Pas dan ga je bekijken
KU Leuven kunnen we een kern-
zuinige huizen. Het is de eerste
hoe je de resterende energiebe-
centrale uitsparen als we 25%
keer dat alle betrokken partijen
hoefte invult. Het heeft geen zin
van alle auto’s door elektrische
in Vlaanderen het daarover eens
om je dak vol zonnepanelen te
wagens zouden vervangen.”
zijn: dat is op zich heel waarde-
leggen, als je dak niet geïsoleerd
Sara Van Dyck “Het kan ui-
is. De gebouwenschil is ook heel
teraard niet de bedoeling zijn
een belangrijke stap om de
fundamenteel: die pak je maar
om alle auto’s door elektrische
klimaatdoelstellingen te helpen
één keer om de zoveel jaar aan.
exemplaren te vervangen. We
realiseren.”
vol. In die zin is het inderdaad
OM STERK TE STAAN OP DE MARKT VAN MORGEN
Bent u ontwerper, bouwheer, beheerder, aannemer … ?
Leefmilieu Brussel biedt u
tools en diensten aan voor al uw duurzame bouw- of renovatieprojecten in
het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
OPLEIDINGEN EN SEMINARIES Deze vormingen, gegeven door specialisten, bieden u de theoretische basis, technische informatie, de huidige wetgeving, maar ook illustraties uit de praktijk en terreinbezoeken. www.leefmilieu.brussels/ bouwprofessionals FACILITATOR Deze onafhankelijke experten beantwoorden gratis uw vragen en bieden gepersonaliseerd advies, bij elke stap van uw project, soms zelfs ter plaatse. www.leefmilieu.brussels/ bouwprofessionals
GIDS DUURZAME GEBOUWEN De online gids helpt u om uw duurzame projecten te ontwerpen en uit te voeren. Via enkele clicks krijgt u toegang tot een schat aan technische aanbevelingen, opgesteld door een multidisciplinair team. www.leefmilieu.brussels/ gidsduurzamegebouwen PORTAAL DUURZAAM BOUWEN Op initiatief van Leefmilieu Brussel en de Waalse overheidsdienst en in partnerschap met het WTCB en de Confederatie Bouw centraliseert het portaal alle informatie over duurzaam bouwen. www.portaalduurzaambouwen.be
© Architectenbureau Cepezed - Foto : Yvan Glavie
U vindt ons aanbod en meer info over de Energiepremies, de EPB, Voorbeeldgebouwen, het PLAGE-project voor energiebeheer, groene energie … op
www.leefmilieu.brussels/bouwprofessionals
23
huisdokter
Bel de
huisdok Hij weet weinig van de griep, maar van isolatie en zuinig verwarmen des te meer. Kurt Vanvelk gaat als huisdokter op bezoek bij mensen met verbouwplannen en maakt hen wegwijs in duurzaam bouwen. “Als ik wegga, hebben de mensen misschien wel barstende hoofdpijn”, geeft hij lachend toe. Gelukkig krijgen ze er ook een hoop advies voor een zuiniger en gezonder huis bovenop.
V
geeft me een goed idee over de structuur van het huis.” Stijn deed hier zowat alles zelf en krijgt een spervuur aan vragen van de dokter. “Hoe is je dak geïsoleerd? Met welke materialen? Hoeveel centimeter? Hoe is de opbouw?” Stijn blijkt het best goed gedaan te hebben, alleen het dampscherm is niet helemaal zoals het hoort. De huisdokter is mild, maar legt hem toch haarfijn
andaag gaat Kurt
je liggen.” Het koppel is nu klaar
zien we door de bomen het bos
uit hoe het wel moet. “Voor een
op bezoek bij Stijn,
voor de tweede fase van hun
niet meer.” Tijd voor de huisdok-
volgende keer”, grapt hij. De huis-
Katrien en de kleine
verbouwing, maar daar willen ze
ter om een eerlijke diagnose én
dokter gaat verder met zijn
Gus. “We kochten dit
graag wat advies over. “Ecologisch
een remedie voor te stellen.
onderzoek en vraagt de bewoners
huis vier jaar geleden”, vertelt
en duurzaam verbouwen vinden
Stijn. “De bovenverdieping werd
we belangrijk”, aldus Katrien. “We
NOTITIEBLAADJE
Hij bekijkt de ramen, gaat op zijn
helemaal vernieuwd, maar toen
verzamelden al info, maar omdat
De huisdokter neemt de leiding:
knieën zitten om te kijken of
kwam Gus en bleef alles een beet-
firma’s elkaar soms tegenspreken,
“Ik begin het liefst boven, dat
de voordeur goed afsluit aan de
24
ECOBOUWERS
intussen de oren van het hoofd.
GRATIS DUURZAAM (VER)BOUWADVIES OP MAAT
kter!
zo blijkt. Ook de ventilatie leek hen niet zo belangrijk. Kurt vertelt waarom het wel moet, en geeft uitleg over de mogelijke systemen. Veel info, en veel nieuwe vragen voor de verbouwers. Het idee van een kelder – iets wat Stijn en Katrien overboord hadden gegooid wegens te duur – komt zelfs terug op tafel. “Ik begin toch weer zin te krijgen om die kelder zelf aan te pakken”, lacht Stijn als hij de huisdokter bezig hoort.
ISOLATIESCHIL Het huisbezoek brengt ons naar buiten, waar de gevel onder de loep wordt genomen. Als Stijn laat merken dat hij goed op de hoogte
WIE IS DE HUISDOKTER? Het bezoek van de huisdokter is op afspraak en wordt gratis aangeboden door DuBo Limburg. Het is bedoeld voor wie op het punt staat grondig te renoveren of te verbouwen. Ook een specifieke vraag kan, bijvoorbeeld over welk verwarmingssysteem voor jouw project de beste keuze is. De huisdokter komt zo’n twee uur op bezoek om je woning te screenen en onafhankelijk advies te geven. Ook de andere provincies beschikken over een steunpunt waar je terechtkunt voor duurzaam bouwadvies. Specialisten leggen er je (ver)bouwproject onder de loep en staan je bij met raad en daad.
is van wat belangrijk is bij isolatie, is de huisdokter duidelijk in zijn nopjes. “De gevel isoleren aan de buitenkant? Dat hoor ik graag!” Kurt knikt goedkeurend als hij ziet dat Stijn het dak zo heeft geïsoleerd dat het straks goed zal aansluiten op de muurisolatie.
WWW.EERSTEHULPBIJDUURZAAMBOUWEN.BE WWW.ECOBOUWERS.BE/ DUURZAAM-BOUWADVIES
De huisdokter legt tot in de puntjes uit hoe je zorgt voor een ononderbroken isolatieschil. Het komt erop neer dat je bij een doorsnede van je huis – waar ook – de isolatie onderkant en is kritisch voor de
dubbel glas, zij het van een jonge
met je potlood helemaal rondom
PREMIES EN SUBSIDIES
niet–geïsoleerde rolluikkasten.
generatie. Intussen zijn we bene-
moet kunnen volgen, zonder dat
Het bezoek duurde langer dan
Stijn en Katrien krijgen massa’s
den beland, waar de huisdokter
potlood op te tillen. De huisdokter
gepland, maar dat vindt de
advies. Zoveel dat Katrien er
informeert naar de vensterbanken.
windt er overigens geen doekjes
huisdokter niet erg. “Liever goed
toch maar een notitieblaadje bij
“Een vaak gemaakte fout is dat
om: “Je zal ook de kopse kanten
advies geven, dan alles snel
neemt. “Ik schrijf alles straks nog
binnen- en buitentablet gewoon bij
van de gevelstenen rondom de
afhaspelen.” Katrien vraagt nog
even voor je op, hoor”, stelt de
elkaar aansluiten. Je huis mag dan
ramen moeten isoleren. Dat wordt
info over mogelijke premies en
huisdokter haar gerust.
nog zo fantastisch geïsoleerd zijn,
slijpwerk!” Niet alleen rondom
subsidies. De dokter haalt er zijn
daarmee creëer je toch een patat
de ramen, ook ter hoogte van de
map bij en overloopt wat voor
van een koudebrug, en dat voel je.”
vloerplaat zou de isolatie moeten
hen interessant kan zijn. Hoofd-
doorlopen. Dat kan bijvoorbeeld
pijn houden Stijn en Katrien er
DE TRUC MET DE AANSTEKER “Of die ramen van de vorige eigenaar al superisolerend zijn”, wil
TOCH EEN KELDER
door de gevel wat dieper te
niet aan over. Stof tot nadenken
Stijn graag weten. De huisdokter
Even later worden de plannen
isoleren en zo de koude een
des te meer. Of ze hun plannen
haalt een aansteker boven. “Dat
voor de nieuwe achterbouw bo-
ommetje te laten maken via de
alsnog zullen wijzigen in functie
kun je zien met deze truc: als je
vengehaald. Kurt wijst op mogelij-
bodem. Stijn is verrast: “Daar had
van wat ze vandaag leerden?
in de reflectie van het raam vier
ke energieprestatie-eisen, hamert
ik nog niet aan gedacht!” Een ding
“Dat zit er dik in”, besluit Stijn.
vlammetjes ziet waarvan het
op het belang van ventilatie en wil
is zeker: wie het advies van de
“Het advies van de huisdokter
tweede een andere kleur heeft,
weten hoe ze de zonwering gaan
huisdokter gewetensvol opvolgt,
is een goede basis. Nu is het aan
is het vaak superisolerend.”
aanpakken. Daarover had het
mag zeker zijn van een perfect
ons om te bekijken wat haalbaar
De ramen blijken te bestaan uit
koppel nog niet echt nagedacht,
geïsoleerd huis.
én betaalbaar is.”
25
pro
VOOR DE TECHNISCHE KANT VAN HET VERHAAL
ECOBOUWERS
PRO
WAT MAG JE VERWACHTEN? Op elke werf staan experten in energiezuinig bouwen je te woord. Ze tonen wat het project zo bijzonder, betaalbaar, innovatief of inspirerend maakt. Welke technieken ze
Dit jaar rijgt Ecobouwers een extra
woord op interessante werven
gebruikt hebben en vanuit
luik aan zijn programma met Eco-
of nemen je mee naar treffende
welke filosofie. Voor een
bouwers PRO. Verschillende voor-
voorbeeldgebouwen. Bezoekers
professionele kijk op en
lopers in de bouwwereld stelden
met een dieperliggende interesse
technische expertise over
voor ons een speciaal programma
in duurzaam bouwen, komen
duurzaam en energiezuinig
samen. We laten experts aan het
zeker aan hun trekken.
(ver)bouwen in de praktijk.
Ook benieuwd hoe een passief-
schil. Nu staat de woning nog in
woning vorm krijgt? Bostoen
ruwbouw, maar nadien zullen een
biedt je een unieke kijk achter de
warmtepomp met diepteboring,
ECOBOUWERS PRO IS VOOR
schermen in deze passieve meer-
vloerverwarming en PV-panelen
IEDEREEN TOEGANKELIJK,
gezinswoning op maat in Nevele.
de energiekost tot een minimum
MAAR DE PLAATSEN ZIJN
Bouwtechnisch laat deze woning
beperken. Een specialist in ener-
BEPERKT. INSCHRIJVEN
heel wat zien, zoals grote glas-
giezuinig bouwen staat je te woord
EN MEER INFO OVER
partijen, grote overbruggingen en
en antwoordt op al je vragen over
DE PROJECTEN VIA
een adequaat geplaatste isolatie
op maat en betaalbaar bouwen.
WWW.ECOBOUWERS.BE.
Bostoen PASSIEVE MEER GEZINSWONING TE BEZOEKEN OP 14/11 OM 10, 15/11 OM 14U
IN SAMENWERKING MET ONZE PARTNERS
Flidais
MET DE KRACHT VAN DE ZON TE BEZOEKEN OP 7/11, 8/11, 11/11, 14/11, 15/11 TELKENS OM 14U
26
ECOBOUWERS
Flidais’ nieuwe kantoorruimte
deze kantoorruimte is dan ook
in opbouw is een ware expositie-
bijzonder klein. Kers op de
ruimte. Al de nieuwste inzichten
taart is een zonneboiler van
binnen het bio-ecologische
37.000 liter die zal instaan voor
bouwen worden hier toegepast.
de verwarming van het gebouw.
De ecologische voetafdruk van
Een unicum in België!
36
ANTWERPEN
34
WEST-VLAANDEREN
52
OOST-VLAANDEREN
40
28
VLAAMS-BRABANT
BRUSSEL
BEZOEK GRATIS MEER DAN 150 DUURZAME HUIZEN SCHRIJF JE IN VANAF 3 OKTOBER VIA WWW.ECOBOUWERS.BE
15
LIMBURG
07 | 08 11 | 14 | 15 NOVEMBER
BEZOEK OOK MEER DAN 70 WONINGEN IN WALLONIË EN BRUSSEL TIJDENS PORTES OUVERTES ECOBÂTISSEURS SCHRIJF JE IN OP WWW.ECOBATISSEURS.BE
PROFIEL Energiezuinige renovatie
OOST-VLAANDEREN
Vakantie in Villa Sanseveria
PROFIEL Passiefwoning
WEST-VLAANDEREN
Passief als surplus
Een jaar geleden was dit een oude woning,
Dat de bouwheer in een passiefhuis
die qua energiewaarden zeer slecht
woont, is eigenlijk toeval. Hij was vooral
PROFIEL Nulenergiewoning
ANTWERPEN
Klimmen op de gevel Deze woning bevindt zich in een nieuwe laag-energieverkaveling.
scoorde. Nu is het een Bijna-Energieneutrale
gecharmeerd door de locatie en het ontwerp
De woning is logisch opgebouwd: de
vakantiewoning met een verwarmingskost van
van het nieuwe bouwproject van Bostoen.
leefruimten naar de zuidzijde, de tech-
0 euro. Villa Sanseveria werd volledig ingepakt
Eén jaar later is hij helemaal gewonnen voor
nische functies vooraan. Het passieve
met 36 cm dakisolatie, nieuwe gevelstenen met
de voordelen van passiefbouw, zoals de lage
gedeelte is een kubus en dus zeer compact.
18 cm minerale wol in de spouw, nieuw buiten-
energiefactuur en het aangename binnen-
De carport en de tuinberging werden in
schrijnwerk met drievoudig glas en vloerisola-
klimaat. “Ik woonde op een appartement,
het ontwerp geïntegreerd. Het dak van de
tie. Door ventilatie met warmterecuperatie, een
maar was op zoek naar iets groters”, vertelt
carport bestaat uit waterdichte PV-panelen.
geothermische warmtepomp en fotovoltaïsche
de eigenaar. “Dit woonproject sprak me
De bewoners – een gezin met twee kinde-
zonnepanelen gaat de woning prat op een
meteen aan. Ik wist op dat moment nog niet
ren – zijn fervente bergbeklimmers. Eén van
extreem lage verwarmingsfactuur (0 euro) met
dat het om passiefhuizen ging. Toen ik met
de gevels van de carport werd dan ook als
een extreem hoog vakantiecomfort. Het thema
de bouwpromotor ging praten, waren al tien
klimmuur uitgevoerd. De voorgevel is een
duurzaamheid werd ook doorgetrokken naar
van de elf woningen verkocht. Ik heb niet
metaalstructuur. Een klimplant zorgt er
het interieur: de woning is hoofdzakelijk inge-
lang getwijfeld. Eindelijk heb ik de ruimte
voor de nodige privacy in de slaapkamer en
richt met vintage meubilair.
om al mijn vrienden te ontvangen.”
de bijbehorende daktuin.
HOREBEKE OV9667/02 BEZOEK OP 07/11 OM 14U, 08/11 OM 10U EN 14U EN 11/11 OM 14U
HARELBEKE WV8530/03 BEZOEK OP 07/11 OM 14U
MECHELEN AN2800/05 BEZOEK OP 15/11 OM 14U
28
ECOBOUWERS
PROFIEL Gemeenschappelijk wonen
VLAAMS-BRABANT
Samen onder één dak De ‘Okelaar’ is een woongemeenschap met 18 wooneenheden voor gezinnen
PROFIEL Wonen in de rij
LIMBURG
Veel licht en ruimte Oorspronkelijk wilde Bjorn deze rijwoning met een gevel van vier en een
en alleenstaanden in een oud klooster met
halve meter verbouwen. Nadat Cindy in
twee aanpalende schoolgebouwen en een
zijn leven verscheen, besloten ze de woning
overdekte speelplaats, aangekocht van de
af te breken en opnieuw op te bouwen. Op
parochie. Door het hergebruik van een site
het perceel van nog geen zes meter breed
vlakbij de dorpskern blijft de ecologische
creëerden ze een functionele rijwoning met
voetafdruk van het project beperkt. De ver-
veel lichtinval en ruimte. Door de versprin-
bouwing met ecologische materialen moet
gende bouwlijnen van de buren te volgen,
de drie gebouwen energieneutraal maken,
ontstond er een leuk volumespel. De glazen
met respect voor het historische karakter.
achtergevel geeft uit op de stadstuin en de
Zo worden kwalitatieve interieurelementen
achterliggende garage. De gerecupereerde
gerecupereerd en teruggeplaatst. Er komt
Belgische blauwe hardsteen van de gevel
een hele verdieping met gemeenschappe-
vinden we ook terug in de vloer, terwijl de
lijke ruimten: feestzaal, keuken, wascafé,
verdiepingsvloeren, trappen, meubels en
biowinkeltje, vormingsruimtes…
wanden met bamboe werden bekleed.
MEISE VL1861/01 BEZOEK OP 07/11 EN 08/11 OM 10U EN 14U
HASSELT LI3510/02 BEZOEK OP 14 EN 15/11 OM 10U EN 14U
BEKIJK MEER HUIZEN EN SCHRIJF JE IN VIA WWW.ECOBOUWERS.BE
29
praktisch
Tijdens Ecobouwers Opendeur kom je alles te weten over (ver)bouwen met aandacht voor energiezuinigheid en duurzame materialen. De focus ligt op de bouwheer: waarom kiezen voor energiezuinig of duurzaam bouwen? Hoe begin
Ecobouwers Opendeur is een initiatief van Bond Beter Leefmilieu, de onafhankelijke federatie die natuur- en milieuverenigingen in Vlaanderen verenigt, versterkt en vertegenwoordigt.
je eraan? En waarop moet je letten?
ECHTE ERVARINGEN Op 7, 8, 11, 14 en 15 november kijk je
BEZOEK GRATIS MEER DAN 150 DUURZAME HUIZEN.
SCHRIJF JE IN VIA WWW.ECOBOUWERS.BE
gratis binnen in meer dan 150 lage- energiewoningen, passiefhuizen en bio-ecologische woningen. De eigenaars verzorgen – soms samen met hun architect of aannemer – de rondleiding. Ze tonen de bezoekers welke technieken tot energiebesparing leiden, hoe ze die zelf hebben toegepast en vanuit welke filosofie. Geen verkoopspraatjes, maar echte ervaringen over duurzaam en energiezuinig (ver)bouwen in de praktijk!
HOE NEEM JE DEEL? Er is altijd een interessant bouwproject in je buurt. Bekijk het aanbod op www. ecobouwers.be, maak je keuze en schrijf je in via het online formulier.
VOLG ECOBOUWERS VIA FACEBOOK WWW.FACEBOOK.COM/ ECOBOUWERSBBL
30
ECOBOUWERS
Samen met hen en andere milieubewuste koplopers reiken wij burgers, bedrijven en overheden concrete, haalbare en innovatieve oplossingen aan voor milieubelastende activiteiten. Zo initiëren, stimuleren en versnellen we de transitie naar een duurzame samenleving. Want we willen de dag realiseren waarop iedereen in Vlaanderen woont, werkt, consumeert en zich verplaatst zonder nog te wegen op het milieu, de natuur en onze gezondheid.
Ook in Wallonië kun je meer dan 50 woningen bezoeken tijdens Portes Ouvertes Ecobâtisseurs. Schrijf je in op www.ecobatisseurs.be.
We laten de stem van actieve burgers en groeperingen luider klinken. Consumenten inspireren en activeren we met informatie en campagnes.
Bedrijven ondersteunen we in het vinden van milieuvriendelijke oplossingen en het creëren van een markt hiervoor. Door overleg, onafhankelijk advies en opinievorming geven we richting aan het beleid van overheden.
STEUN ONS! Vind jij energiezuinig wonen ook een thema waarop moet worden ingezet? Wil je ons helpen om onafhankelijk te blijven werken voor natuur, landschap en een gezonde woonomgeving? Dat kan op een eenvoudige manier! Stort vandaag nog een bijdrage op BE27-5230801218-73 op naam van Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzw. Voor giften vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest.
VOLG ONS! WWW.BONDBETERLEEFMILIEU.BE WWW.FACEBOOK.COM/BONDBETERLEEFMILIEU WWW.TWITTER.COM/BONDBETERLEEFMILIEU
Radio 2
bouwt mee
aan de toekomst
Schrijf je in op de nieuwsbrief van Ecobouwers en krijg interessante nieuwtjes rond duurzaam bouwen een keer per maand in je mailbox > www.ecobouwers.be
ONTDEK ONZE GRATIS DIENSTEN Livios informeert dagelijks 13.000 (ver)bouwers
INFORMATIE EN INSPIRATIE ∠ www.livios.be/gratisfolders
UP-TO-DATE BOUWNIEUWS ∠ www.livios.be/nieuwsbrief
VRAGEN OVER JE BOUWPROJECT? ∠ www.livios.be/vraagenantwoord
BOUWFORUM ∠ forum.livios.be
Meer gratis diensten op
www.livios.
Wij bouwen niet zomaar huizen, wij bouwen jouw thuis. Een nest met je favoriete spullen die je eigen geschiedenis schrijven. Jouw basis voor rust, innerlijke vreugde en herinneringen. Een thuis, volledig in het teken van jouw verlangens. Telkens gerealiseerd met respect voor mens en natuur. De plaats waar unieke verhalen ontstaan. Thuiskomen, daâ&#x20AC;&#x2122;s Bostoen.
09 216 16 16 info@bostoen.be bostoen.be