Bezoek gratis meer dan 150 duurzame huizen
01-03 09-11 november
Schrijf je in vanaf 18 oktober via www.ecobouwers.be
‘Welkom in ons huis’
Freya Van den Bossche
‘Samen de handen uit de mouwen’ Casa PouBelle
Creatief met afval Gent klimaatneutraal
bouwen aan een duurzame stad
win 3 weekend in een passiefhsui van Bostoen s
hoofdsponsors
sponsors
mediapartners
met de steun van
Co-funded by the Intelligent Energy Europe Programme of the European Union
Bouwplannen ? Hou nu al rekening met de strengere EPB-eisen vanaf 2014.
5
4
4
sen
E 60 50
Bouwaanvraag vanaf 1/1/2014
60 MAX
70
5
Waaraan u moet voldoen
maximaal E60 en K40 strengere isolatie-eisen voor daken, muren, vloeren en vensters aandacht voor de luchtdichtheid en een zuinig ventilatiesysteem minimum aandeel hernieuwbare energie
(bijvoorbeeld : zonneboiler, fotovoltaïsche panelen, warmtepomp ...)
Download de folder
‘Meer comfort in uw nieuwbouw met minder energie !’ VEA 2
ecobouwers
via
www.energiesparen.be/publicaties
in dit nummer
welkom in ons huis
16
Gent klimaatneutraal
20
26
Stephan en Bie verbouwden
Tegen 2050 wil de Stad Gent
‘Met wijkgerichte
Interieurarchitect Stefaan
een oude stadswoning tot een
volledig klimaatneutraal zijn.
renovaties maak je
Onghena van Casa pouBelle
duurzame en gezellige stek.
Via het Gents Klimaatverbond
snel grote sprongen én
verbouwde zijn huis met
Tijdens Ecobouwers Open-
dragen burgers, bedrijven en
het is voordeliger voor
afbraakmaterialen en was
deur heten ze je welkom.
organisaties hun steentje bij.
de mensen die er wonen.’
de recyclagerage ver vooruit.
08
win 3 weekends is in een passiefhu van Bostoen
43 COLOFON
31
© Gérard Bedoret UKKEL PRIVÉ-WONING
Freya Van den Bossche
© Architectes associés SCHAARBEEK KANTOREN
© B-Architecten sprl
© Équipe Matz-Haucotte
MOLENBEEK COLLECTIEVE WONINGEN
SINT-JOOST-TEN-NOODE PRIVÉ-WONING
193 Brusselse Voorbeeldgebouwen © DELICES Architectes
© Gwenola Vilet
ANDERLECHT COLLECTIEVE WONINGEN
SINT-GILLIS PRIVÉ-WONING
Ecobouwers Opendeur Meer dan 520.000m² duurzame gebouwen
© FHW architectes UKKEL APPARTEMENTEN EN KANTOREN
© O2 Société d’Architectes
© Artepolis
SINT-JOOST-TEN-NOODE KINDERKRIBBE
BRUSSEL KANTOREN
© Synergy International
© A2M
ETTERBEEK APPARTEMENTEN EN KANTOREN
VORST OCMW-KANTOOR
15
antwerpen
16
© Urban Platform SINT-GILLIS APPARTEMENTEN
© Damien Carnoy
west-vlaanderen
© Modelmo Architects
MOLENBEEK COLLECTIEVE WONINGEN
46
oost-vlaanderen
26
SCHAARBEEK PRIVÉ-WONING
12
12
limburg
vlaams-brabant
brussel
15
25
waals-brabant
© Bxlbeco
© A-cube Architecture
HAREN COHOUSING-PROJECT
VORST RENOVATIE ART-DECOGEBOUW
Sommigen te ontdekken tijdens Ecobouwers Opendeur
Sinds 2007 selecteerde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 193 projecten als “Voorbeeldgebouwen”, goed voor 520.000m² duurzame gebouwen. Sommige van deze projecten kunnen
30
Win p. 43
namen
4
bezoek gratis meer dan 150 duurzame huizen enin vlaanderen brussel
bezocht worden tijdens de Ecobouwers Opendeur. Met de Voorbeeldgebouwen wil het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het duurzaam bouwen en renoveren aanmoedigen en aantonen dat het mogelijk is zeer goede energie- en milieuprestaties te leveren binnen een haalbaar budget.
Meer informatie op www.leefmilieubrussel.be/voorbeeldgebouwen
S A M E N M A K E N W E V A N B R U S S E L E E N D U U R Z A M E S TA D !
Werkten mee Benjamin Clarysse, Stefan Vanthuyne, Sarah Vandenbroucke, Stef D’Hauwers, Jurgen Naets, Sacha Jacques, Bart De Vliegher, Marlies Nachtergaele Fotografie Sven Everaert, de openstellers Illustratie Ellen Cornelis Reclameregie Sarah Vandenbroucke, sarah.vandenbroucke@bblv.be, 02 282 17 27 Projectcoördinatie Benjamin Clarysse, benjamin.clarysse@bblv.be, 02 282 17 44 Concept & realisatie Stapel Magazinemakers www.stapel.be v.u. Danny Jacobs, Tweekerkenstraat 47, 1000 Brussel
luik
henegouwen
3 weekends in een passiefhuis aan zee
luxemburg
Bezoek gratis meer dan 150 duurzame huizen BE_BATEX_EcoBouwers285Hx210L_2NL.indd 1
01-03 09-11 november
19
schrijf je in vanaf 18 oktober via www.ecobouwers.be
11/09/13 17:10
bezoek meer dan 100 woningen in wallonië tijdens ecobâtisseurs portes ouvertes schrijf je in op www.ecobatisseurs.be
Bouwen met afval
05 Vooraf 06 Goed om weten 19 Europa 24 Trends 29 energiejacht 44 Ecobouwers Tours 46 Praktisch
Bond Beter Leefmilieu is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties en de publireportages in dit magazine. De organisatie is tevens niet aansprakelijk voor ongevallen op weg naar/van de te bezoeken woningen of tijdens het bezoek aan de woningen in kwestie. De enige verantwoordelijkheid voor dit magazine ligt bij de auteurs. Het reflecteert niet de mening van de Europese Unie. EACI noch de Europese Commissie zijn verantwoordelijk voor het gebruik van informatie in deze publicatie.
3
Alles kan passief! Bostoen investeert al 40 jaar in onderzoek naar technieken voor passieve nieuwbouw- en energievriendelijke vernieuwbouw. Bostoen is dan ook bij uitstek dĂŠ referentie voor passiefhuizen. Elke woondroom realiseren we vol passie en expertise.
> Op uw of onze grond > Met uw of onze architect > In uw stijl > Binnen uw budget E7
0
E5
0 E30
4Meer ecobouwers info:
ef
si s a E0 p
09 216 16 16
www.bostoen.be
welkom
Je hoeft niet tot 2021 te wachten om bijna-energieneutraal te bouwen. Dat is vandaag al perfect mogelijk
E
uropa wil haar CO2-uitstoot tegen 2050
kar. Zo bouwt het Gentse stadsbestuur alleen nog
met 80 tot 95% verlagen: een immen-
passief en ondersteunt het burgers en bedrijven
se uitdaging die alleen kan slagen als
die meebouwen aan een klimaatneutrale stad.
onze gebouwen hun energieverbruik
Het Brussels Gewest gaat nog een stapje verder
en CO2-uitstoot drastisch verminderen. Daarom
en verplicht passief bouwen vanaf 2015.
zijn de lidstaten verplicht om tegen 2021 de ‘bij-
Daarnaast moeten alle bestaande gebouwen
na-energieneutrale standaard’ (BEN) als norm te
tegen 2050 tot passieve of bijna-energieneutrale
hanteren. Bijna-energieneutraal wil zeggen dat
gebouwen worden gerenoveerd. Ecobouwers
een woning nauwelijks energie mag verbruiken.
Opendeur zet tal van verregaande energie-
De weinige energie die nodig is, wordt gehaald uit
renovaties in de kijker, zoals de charmante
hernieuwbare bronnen. Om aan die verplichting
trapgevelwoning van Stephan en Bie. Verder-
te voldoen, stelde Vlaams minister van Energie
op in dit magazine kondigt Vlaams minister
Freya Van den Bossche deze zomer voor om vanaf
van Energie Freya Van den Bossche alvast aan
2021 E30 als energieprestatie
dat ze verdergaande ener-
op te leggen. De huidige E70-
gierenovaties beter wil on-
norm wordt tussen nu en 2021
dersteunen.
stapsgewijs aangescherpt.
Wil je ook de woning van
De verstrenging van de nor-
de toekomst bouwen? Dan
men voor nieuwbouw is een
staan de deuren van onze
goede zaak, maar kan sneller.
Ecobouwers in de week-
De gebouwen van vandaag
ends van 1-3 en 9-11 no-
staan er immers nog in 2050, en
vember wagenwijd voor je
dan mogen ze omzeggens geen
open. Een uitgelezen kans
CO2 meer uitstoten. Ecobou-
om van de bouwheer zelf
wers Opendeur toont aan dat
te horen wat je kan doen
je niet tot 2021 hoeft te wach-
om je woning energiezui-
ten om bijna-energieneutraal
nig te (ver)bouwen.
te bouwen. Energieneutraal bouwen is vandaag al perfect mogelijk. Ook heel wat steden en gemeenten trekken aan de
Sara Van Dyck Beleidsmedewerker energie Bond Beter Leefmilieu
BEDANKT! Bond Beter Leefmilieu dankt alle enthousiaste vrijwilligers die hun woning openstellen. Zonder jullie geen Ecobouwers Opendeur! Speciale dank gaat uit naar Stephan en Bie om onze campagne een gezicht te geven. Dankjewel beste mediapartners beter bouwen & verbouwen, Immoweb en Radio 2. Hartelijk dank sponsors Viessmann, Bostoen, Wienerberger, Xella, VEA, Ecobam, Techcomlight, Knauf, Leefmilieu Brussel, Eurabo om Ecobouwers 2013 mogelijk te maken. Dank ook aan onze partners Stad Gent, VIBE, Passiefhuis-Platform, écoconso en Hout en Groen Wonen, 2dehands.be, ABBLO, Dialoog en de Steunpunten Duurzaam Bouwen.
Met dank aan iedereen die ons hielp woningen te vinden of de campagne mee bekend te maken: Aalst, Bart Bogaert, BAST, Bea vzw, Bostoen, Duffel, Destelbergen, EA+, Eandis, e-architecten, Eeklo, Evergem, Galmaarden, Gent, Henk Van Aelst, Hoogstraten, IOK, Ken Dupont - Dam Architecten, lab15, Leefmilieu Brussel, Lendelede, Linea Trovata, Martijn De Coster, MVC-architecten, Schelle, Stekene, Rumst, Torhout.
5
goed om weten
Plant je eigen groendak
THE BLUE HOUSE/
Duurzame projecten in de prijzen
Groendaken zijn daken waarvan de bedekking hoofdzakelijk bestaat uit levende plantensoorten die bestand zijn tegen wind, hitte, vorst en uitdroging. Ze leveren een positieve bijdrage tot de waterhuishouding en hebben een lucht- en klimaatzuiverend effect. Sommige gemeenten stellen de aanleg van een groendak zelfs als een voorwaarde bij nieuwbouwprojecten. Maar hoe begin je aan een groendak? Wat zijn de voor- en nadelen?
Duurzaam bouwen met advies op maat
Duurzaam bouwen en wonen gaat heel wat verder dan goed isoleren of zonnepanelen installeren. Om dat te bewijzen riep de Stichting voor Toekomstige Generaties samen met haar partners THE BLUE HOUSE/ in het leven, een prijs die architecten, aannemers en bouwheren aanmoedigt om duur-
Hoe ziet je dakopbouw eruit en
Elke provincie heeft een steun-
zaam te bouwen en te renoveren. De
welke gewassen plant je best aan?
punt waar je terechtkunt voor
laureaat van 2012 was L’Espoir, een
Op deze en andere vragen krijg je
duurzaam bouwadvies. Specialisten
project met veertien betaalbare pas-
een deskundig antwoord tijdens de
bekijken er je (ver)bouwproject in
siefhuizen voor gezinnen uit Molen-
infoavond van VIBE en het Ecohuis.
detail. Zij zeggen wat de aandachts-
beek. Met zijn beperkte oppervlakte
punten zijn en wat er beter kan.
middenin de stad is L’Espoir niet
donderdag 31 oktober
Ook zonder plannen ben je meer
alleen een technisch hoogstandje,
19u30 tot 21u30
dan welkom. Het is zelfs beter om
maar ook een antwoord op de woon-
Ecohuis Antwerpen
zo vroeg mogelijk in het (ver)bouw-
crisis in onze steden. Ook de ko-
(www.eha.be)
proces een afspraak te maken. Want
mende jaren wil THE BLUE HOUSE/
Organisatie: VIBE & Ecohuis
hoe vlugger je kiest voor duurzaam
blijven ijveren voor de woning van
Prijs: gratis
bouwen, hoe beter het eindresultaat.
morgen, met innovatie als sleutel.
Inschrijven: Lies.VanDenBruel@
Ook VIBE en het Passiefhuis Platform
stad.Antwerpen.be
verlenen je graag gespecialiseerd
www.bluehouseprize.be
advies. Woon je in de stad Antwerpen? Dan fiets je best even langs het Ecohuis. En uiteraard kun je met je vraag ook altijd op Ecobouwers forum terecht… www.ecobouwers.be/duurzaam-bouwadvies
L’Espoir (Molenbeek) laureaat van THE BLUE HOUSE/ 2012 Architect: Damien Carnoy Aannemer: De Graeve
Themadag warmtepompen: de hype waargemaakt?
Internationale Passiefhuisdagen
Een warmtepomp is een zuinig en milieuvriendelijk alternatief voor de traditionele verwarmings ketel. Ze haalt warmte uit lucht, grond of water en brengt die van een
–Actie–
relatief lage naar een hoge temperatuur. Maar wat zijn de mogelijkheden en beperkingen? Hoe kostenbesparend is de installatie en waar kun
De Internationale Passiefhuis-
je terecht voor subsidies? Tijdens de
dagen vinden plaats van 8 tot 10
themadag van VIBE maken specialis-
november. Ze bieden kandidaat-bou-
ten je wegwijs in de wondere wereld
wers de kans om binnen te kijken
van de warmtepomp. Na de middag
in passieve gebouwen. Bewoners
volgt een bezoek aan de beurs ‘Hout
van passieve woningen, kantoren
en Groen Wonen’ waar je praktische
en scholen genieten van een goede
vragen kan stellen aan installateurs
luchtkwaliteit, aangename tempera-
en bouwprofessionals.
turen en minimale verwarmings-
Krijg tot 700 euro terug
bij aankoop van energiebesparende producten van Viessmann!
kosten. De uitstekende isolatie en
zaterdag 9 november – 10u tot 13u
kierdichting, aangevuld met een
SISA, Cadixstraat 2, Antwerpen
ventilatiesysteem dat de warmte in
Organisatie: VIBE
huis houdt, zorgen voor aangename
Prijs: € 50 (VIBE-leden) – € 75
Viessmann is dé technologische
temperaturen in alle kamers van de
Inschrijven: bit.ly/warmtepompen
gangmaker van de verwarmings-
woning. De Internationale Passief-
branche. Als milieupionier leveren
huisdagen zijn een initiatief van de
zij efficiënte verwarmingssystemen
International Passive House Associa-
op stookolie en gas met een lage
tion (iPHA). In België zijn Passiefhuis
uitstoot van schadelijke stoffen.
Platform en Plate-forme Maison
Ook voor warmtepompen, zonne
Passive de vertegenwoordigers. Ze
collectoren en verwarmingssyste-
werken samen met BBL en écoconso
men voor biologische brandstoffen
om zo veel mogelijk passiefhuizen
is Viessmann voorloper.
open te stellen in het kader van Ecobouwers Opendeur / Ecobâtisseurs
Bij aankoop van Viessmann-
Portes Ouvertes.
producten krijg je nu tot € 700 incl. btw terug met de Viessmann-
www.passivehouse-international.org
voordeelcheque 2013-2014.
www.passiefhuisplatform.be Meer informatie over de geldigheidstermijnen, de deelnemende producten en de actievoorwaarden vind je op www.viessmann.be.
77
binnenkijken
Bezoek het huis van Stephan en Bie tijdens Ecobouwers Opendeur
8
ecobouwers
‘Hier worden we samen Duurzame renovatie van oud’ achttiende-eeuwse karakterwoning
Achter een karaktervolle trapgevel in het centrum van Gent schuilt een knusse gezinswoning die met veel liefde en respect voor duurzaamheid werd gerenoveerd. Tijdens Ecobouwers Opendeur heten de bewoners je welkom in hun warme nest. 9
binnenkijken
M
eer dan dertig jaar
Oog op de toekomst
geleden werden
“Even dachten we eraan om el-
Stephan en Bie
ders in de stad een huis te slopen
verliefd op een
en een nieuwbouw te realiseren”,
achttiende-eeuwse trapgevel-
zegt Stephan. “Met het budget
woning op wandelafstand van
dat we ter beschikking hadden,
de Gentse kuip. Het huis was
was dat een haalbare kaart. Het
opgeleefd. In 1989 kreeg het
gebouw kampte met tal van
een eerste opknapbeurt in het
gebreken. Zo was onze voorgevel
vooruitzicht van het gezin dat
langzaam maar zeker aan het
ze er samen wilden stichten.
loskomen. Op termijn zou de
Twee decennia en twee dochters later besloten Stephan en Bie om de zaken grondiger
1 2
vloer op de bovenverdieping gewoon ingezakt zijn. Maar we konden het niet over ons hart krijgen
1
aan te pakken. Architecte Ida
De keukenkasten werden volledig naar de wensen van de bewoners gemodelleerd.
Lievens kreeg de opdracht om
hebben we hier dertig jaar lief en
het gebouw zo energiezuinig
leed gedeeld, en daar mogen er
mogelijk te renoveren, met res-
nog eens dertig bij. Ook onze kin-
pect voor het oorspronkelijke
deren wilden hier niet weg. We
karakter. Ook Zoë (18) en Gaia
kozen dan ook voor een renovatie
(21) mochten hun zegje doen.
met het oog op de toekomst. Heel
2
Het resultaat? Een warme en
wat ingrepen houden rekening
Stephan en Bie houden van koken: een degelijk fornuis was dus de investering waard.
gezellige gezinswoning die
met het moment waarop onze
beantwoordt aan alle moderne
fysieke conditie het laat afweten.
comfortbehoeften, met een iso-
Zo vervingen we het trapje in de
latiepeil (K-waarde) van 27.
inkomhal door een hellend vlak,
10
ecobouwers
om te verhuizen. Uiteindelijk
In dit huis hebben we dertig jaar lief en leed gedeeld, en daar mogen er nog eens dertig bij
verkeerd georiënteerd om zonnepanelen of een zonneboiler te plaatsen, en konden we het dak maar beperkt isoleren omdat het niet boven de trapgevel mocht uitkomen. Een warmtepomp hebben we overwogen, maar dan hadden we heel onze tuin moeten uitgraven, inclusief de oude beerput. Daarvoor ontbrak het ons aan de moed én de centen.”
plaatsten we vaatwas en was-
ook omdat we bewust proberen
machine op armhoogte en werd
te leven. We hebben er ook op
Warmte binnen, koude buiten
het luik naar de oude kelder met
gelet om zoveel mogelijk lokale
Toch lagen de mogelijkheden
springveren uitgerust, zodat ik
producten te gebruiken, met
om het huis energiezuiniger te
me later geen breuk hoef te tillen
aannemers uit de eigen regio: dat
maken voor het rapen. Om te
om het open te krijgen.”
is qua werkafstand en -comfort
beginnen werden de muren en
niet onbelangrijk. Het is gewoon
het dak extra geïsoleerd. “Tijdens
Compromissen sluiten
onze plicht om aandacht voor
de vorige verbouwing hadden
Toekomstgericht is ook de keuze
duurzaamheid te hebben, of de
we maar zes centimeter isolatie
voor duurzame materialen en
wereld gaat eraan. Nu, het is geen
aangebracht”, vertelt Stephan.
technieken. “Daarover waren we
nieuwbouw, dus hier en daar
“Daar is nog eens veertien centi-
het van bij het begin eens”, zegt
moesten we compromissen slui-
meter houtvezel bijgekomen. Ook
Stephan. “Om de kost van onze
ten. Zo was er geen plaats voor
de vloer op het gelijkvloers en
energiefactuur te drukken. Maar
een regenwaterput, lag ons huis
de oorspronkelijke houten vloer
Wonen in de stad Stephan en Bie zijn beiden van Gent afkomstig en zijn aan hun stad verknocht. “Studeren, werken, winkelen… alles ligt hier binnen handbereik”, zegt Stephan. “Verplaatsingen doen we te voet, met de fiets of met het openbaar vervoer. Een auto hebben we niet, wel een abonnement voor autodelen via Cambio. Voor de fietsen huren we een garagebox om de hoek. Daar staan ze veilig en beschut tegen weer en wind.”
11
12
ecobouwers
binnenkijken
Tijdens de vorige verbouwing hadden we maar zes centimeter isolatie aangebracht. Daar is nog eens veertien centimeter houtvezel bijgekomen
de woning vond plaats aan de achtergevel, die volledig met hout werd bekleed. De vensters achteraan werden uitgevoerd in hoogrendementsglas en passief schrijnwerk. Vooraan werden de ramen uit 1989 in dubbel glas behouden, met de bedoeling om ze op termijn ook te vervangen. Het slaapkamervenster achteraan geeft uit op een groendak, dat op de tussenverdieping werden
bovenop de uitbouw van de be-
geïsoleerd. Niet om de warmte
nedenverdieping werd aangelegd.
binnen te houden, maar omwille
“Daarvoor kregen we een premie
van de akoestiek. Vroeger hoorde
van de Stad Gent”, zegt Stephan.
je echt elke stap. Vandaag is dat
“Mooi meegenomen en eigenlijk
wel anders.” Isoleren betekent
best tof, met al die vetplantjes.
meteen ook dat je goed moet
We wilden graag een dakterras,
ventileren. Dat gebeurt met een
maar de bouwvoorschriften lieten
balansventilatie, waarbij evenveel
dat niet toe. Uiteindelijk maakten
verse buitenlucht in de woning wordt gebracht als er vervuilde lucht wordt afgevoerd. “We dach-
1 2
we de vensterbank iets groter, met plaats voor één stoel, zodat mijn vrouw toch in de zon kan zitten. Aan mij is dat niet besteed.
1
maar de architect raadde ons
Geef mij maar de schaduw in ons
dat af, omdat ons huis zo zwaar
stadstuintje achteraan.”
De ruime vensterbank bij het groendak biedt net voldoende ruimte voor een stoel in het zonnetje.
ten eerst aan gewone ventilatie,
geïsoleerd is. En uiteindelijk zijn we zeer tevreden met onze keuze.
Houtwerk op maat
De voorbije winter hebben we de
Binnenin de woning valt dan
vensters niet één keer geopend,
weer het vele houtwerk op dat
en het rook hier altijd even fris.”
het gezin op maat liet maken.
2
Op de benedenverdieping werd
Op de eerste verdieping hebben beide dochters een dressing in multiplex op maat.
Vensterbank in de zon
de indrukwekkende collectie
De meest ingrijpende veran-
boeken en cd’s van Stephan en
dering aan de buitenkant van
Bie in een immens boekenrek
13
binnenkijken
Vaak was het zoeken naar een compromis tussen duurzaamheid, betaalbaarheid en esthetiek. Uiteindelijk volgden we vooral ons hart
ondergebracht. Ook de keuken
en het grote ruimtegevoel
werd volledig naar hun wensen
oogt het interieur opvallend
gemodelleerd, met twee werk-
modern, maar tegelijk werden
bladen op verschillende hoogtes,
de authentieke elementen
aangezien het koppel nogal in
– houten balken, bakstenen
lengte verschilt. Eén verdieping
muren – zoveel mogelijk in hun
hoger – in de gang die naar de
waarde gelaten. “Ook al gingen
badkamer leidt – prijkt een
we daarbij niet tot het uiterste”,
indrukwekkende dressing voor
besluit Stephan. “Er zitten een
de beide dochters. “Zowel de
aantal nieuwe balken in het pla-
dressing, de keuken als het
fond, en die laten we ook zien.
boekenrek werden uitgevoerd
We hadden naar oude balken
in multiplex”, legt Stephan uit.
kunnen zoeken die passen bij
“Bij de keuze van de houtsoort –
de rest, maar dat is toch een
spruce – lieten we ons adviseren
beetje fake. Dit huis heeft een
door de meubelmaker. Ook hier
geschiedenis, en daar maakt
was het zoeken naar een com-
deze renovatie evengoed deel van uit als de oude trapgevel
promis tussen duurzaamheid, betaalbaarheid en esthetiek.
En uiteindelijk volgden we voor-
vooraan. Of we bepaalde zaken
De lijmen die gebruikt werden
al ons hart.”
achteraf bekeken anders zouden aanpakken? Ik denk het
bij de productie zijn niet ecolo-
14
gisch, de vernis is dat wel. Dat
Extra stopcontact
niet. Misschien een extra stop-
maakt een renovatieproject als
Dat er veel liefde kroop in de
contact, hier en daar. Maar daar
dit zo boeiend. Het was niet
renovatie van de oude stadswo-
blijft het ook bij. We wilden een
altijd makkelijk kiezen, maar we
ning, voel je op elke vierkante
huis om samen oud in te wor-
hebben er wel veel uit geleerd.
meter. Door het vele houtwerk
den, en dat is aardig gelukt.”
ecobouwers
Bezoek het huis van Stephan en Bie tijdens Ecobouwers Opendeur op vrijdag 1 november om 10u en 14u. Schrijf je in voor een bezoek via www.ecobouwers.be Code: Gent OV9000/19
BIO-ECOLOGISCHE BOUWMATERIALEN GENT - RONSE www.eurabo.be info@eurabo.be tel +32 (0)55 23 51 40 levering in gans Vlaanderen
Een totaaloplossing voor uw renovatie- of houtskeletbouwproject met plaatsingsadvies voor bouwprofessionals en zelfbouwers: •
natuurlijke isolatiematerialen
•
I-liggers en LVL-balken (FSC®, Steico)
(FSC®, Steico, Isofloc, Isovlas)
•
gipsvezelplaten (Fermacell)
•
lucht- en winddichting (Pro Clima)
•
plankenvloeren en parketten
•
isolerende onderdakplaten
•
(FSC®, Berg&Berg)
(FSC®, Steico, Celit)
•
houten gevelbekleding (FSC®, Plato)
constructiehout en platen
•
energiezuinige dakvlakramen
(FSC®, Smartply)
(FSC®, Fakro)
***
2012 bio-ecologische bouwpartner
Ontdek de basis voor elke bouwstijl Xella heeft de beste troeven in huis
Ecologisch
De Xella bouwmaterialen beantwoorden perfect aan de noden van de moderne bouwer. Ze zorgen dat de woning duurzaam, energie-efficiënt en aangenaam om wonen is. Elke uitstraling is mogelijk: gedurfd modern met een afwerking in pleister, hout, metaal, ... of traditioneel met gevelsteen. De uitstekende thermische en kostenbesparende eigenschappen van de Ytong, Silka of Hebel ruwbouw garanderen een optimaal wooncomfort het hele jaar door.
Volg Xella België op
Bezoek onze gratis infodagen!
Inschrijven via www.xella.be
Passief Luchtdicht Economisch Thermisch comfort
www.xella-mobile.be
15
Xella BE nv/sa • Kruibeeksesteenweg 24 • 2070 Burcht • T 03 250 47 00 • F 03 250 47 06 • ytong-be@xella.com
en in gent…
Elk ste te
Gent klimaatneutraal tegen 2050 Wereldwijd zijn steden goed voor tachtig procent van de CO2-uitstoot. In Vlaanderen neemt Gent het voortouw om daar iets aan te doen. Tegen 2050 wil de stad volledig klimaatneutraal zijn, en dat is niet alleen een uitdaging voor het stadsbestuur. Via het Gents Klimaatverbond dragen ook burgers, bedrijven en organisaties hun steentje bij. Een greep uit de initiatieven…
STAD
Passief huis voor actieve buurt
In 2011 koos het Gentse stadsbestuur resoluut voor passiefbouw. Sindsdien moeten alle eigen nieuwbouwprojecten aan de strengste energienormen voldoen. “Daarmee zijn we de Vlaamse en Europese regelgeving een paar stappen voor”, zegt milieuschepen Tine Heyse. “Het nieuwe buurtcentrum in de wijk Rooigem is een mooie illustratie van de norm die we onszelf hebben opgelegd. Een groendak
Iedereen doet mee
Premie paraat
dient als regenwaterbuffer en draagt bij tot de passieve
Het Gents Klimaatverbond werd opgericht in 2009. Burgers, bedrijven en organisaties kunnen lid worden door een charter te ondertekenen met concrete engagementen om de transitie naar CO2-neutraliteit te maken en mee te denken over het Gent van morgen. Iedereen is immers betrokken partij.
Je hoeft uiteraard niet in Gent te wonen om duurzaam te bouwen of verbouwen. In heel wat steden of gemeenten kunnen inwoners bij het lokale bestuur terecht voor een klimaatvriendelijke premie. Meer info bij de provinciale Steunpunten Duurzaam Bouwen.
te overbruggen. Gekoppeld aan vloerverwarming op het
www.ecobouwers.be/duurzaam-bouwadvies
Bezoek buurtcentrum Rooigem op zaterdag 9 november om 14u.
www.premiezoeker.be
Schrijf je in via www.ecobouwers.be Code: Gent OV9000/22
www.gentsklimaatverbond.be
16
ecobouwers
koeling tijdens de zomermaanden. Met behulp van een warmtepomp slaan we overtollige warmte tijdens de zomermaanden op in de grond om er nadien de winter mee gelijkvloers, een ventilatiesysteem met warmterecuperatie en een doorgedreven isolatie konden we de energiebehoefte drastisch reduceren. De energie die we toch nodig hebben, produceren we zelf met behulp van zonnepanelen. Daardoor is het gebouw volledig CO2-neutraal in exploitatie.”
ke een elt! BURGERs
Steuntje in de rug
bezoek tijdens Ecobouwers Opendeur
30 huizen in Gent!
© stad gent
BEDRIJVEN
Expertise delen
VERENIGINGEN
gratis advies
Op de website van het Gents Klimaatverbond
Ook tal van Gentse bedrijven hebben
Gent dankt zijn reputatie van bruisende
kunnen Gentenaars een charter ondertekenen
het charter van het Gents Klimaatver-
stad niet in het minst aan de talrijke vereni-
waarin ze aangeven dat ze mee willen bouwen
bond mee ondertekend. Zo engageren
gingen die er actief zijn. En ook die dragen
aan een klimaatneutrale stad. Dat kan onder
ze zich om hun CO2-uitstoot de komen-
hun steentje bij tot het klimaatbeleid van
meer door hun dak beter te isoleren. In de winter
de jaren aanzienlijk te verminderen. Op
de Stad. Sommige organisaties maakten
van 2011 liet de Stad Gent met een vliegtuigje
de website vinden ze tal van business
er zelfs een strijdpunt van, zoals het Gents
en een infraroodcamera een warmtefoto maken
cases, nieuwsberichten en good prac-
Milieufront. Een van de initiatieven van het
van alle Gentse daken. Daarop kunnen inwoners
tices om inspiratie op te doen voor een
Gents Milieufront is de Milieuadvieswinkel
zien hoe het gesteld is met de dakisolatie van
klimaatneutrale bedrijfsvoering. Con-
(MAW), waar bouwers en verbouwers gratis
hun woning. Dankzij de premie voor dakisolatie
creet kunnen bedrijven onder bepaalde
advies kunnen inwinnen over milieuvrien-
en onderdaken van de Stad wordt de kostprijs
voorwaarden een begeleidingstraject
delijk leven en wonen. Zelfs voor een kleine
van de werken sterk verlaagd. Het is slechts een
energiemanagement van de Stad krij-
verbouwing loont een e-mail, een telefoontje
van de vele Gentse premies voor milieubewuste
gen. Daarnaast worden ze uitgenodigd
of een bezoek de moeite. Als Gentenaar
ingrepen: groendaken, infiltratievoorzieningen,
om mee na te denken over specifieke
krijg je van de Stad trouwens drie uur gratis
hemelwaterinstallaties… Bij vzw REGent kunnen
thema’s in klimaatwerkgroepen: denk-
bouwadvies. De medewerkers van de MAW
verbouwers terecht voor een energiescan van
tanks waar mensen samenkomen die
zijn experts in duurzaam bouwen en geven
hun woning, trajectbegeleiding of een goedkope
de nodige hefbomen in handen hebben
je concrete tips om je woning energiezuini-
lening voor energiebesparende verbouwingen.
om een transitie in beweging te zetten.
ger en duurzamer te maken.
warmtefoto.gent.be | www.gentsklimaatverbond.be
www.milieuadvieswinkel.be
17
– P u bl i r e p o r t a g e –
Een opvallend pioniersproject zet de standaard voor duurzaam wonen. Met ‘De Duurzame Wijk’ wordt een opvallend pioniersproject gelanceerd: een wijk die volledig vanuit een duurzame invalshoek wordt aangepakt, en dit zowel op ecologisch, economisch als sociaal vlak. Concreet: ecologische materialen en oplossingen, energiezuinig wonen, betaalbaarheid en een goed nabuurschap vormen een harmonieus geheel. En dit gesteund op een toekomstgerichte visie én met respect voor de Belgische bouwtraditie.
De Duurzame Wijk is gebaseerd op 8 pijlers:
Een doordachte inplanting
Meer mobiliteit = meer levenskwaliteit
Aandacht voor biodiversiteit
Zelfbedruipend met water
ENERGY ENER NE GY GY
Low-impact materialen
Energiezuiniger dan ooit
Comfortabel en gezond binnenklimaat
Kostenoptimaal ontwerp
www.deduurzamewijk.be 18
ecobouwers
Een project van Wienerberger in samenwerking met Eribo // Fris in het Landschap Wielfaert Architecten // 3E
europa
Open grenzen Ecobouwers Opendeur gaat Europees
Soyez les bienvenus! Ecobouwers Opendeur keek al jaren over de taalgrens met enkele knappe woningen in Brussel en Wallonië. In 2013 pakt onze Waalse partner écoconso voor het eerst uit met een volwaardige opendeurcampagne. Van 1 tot 11 november kan je tijdens Portes Ouvertes Ecobâtisseurs in Wallonië meer dan honderd woningen bezoeken. Samen presenteren BBL en écoconso bovendien meer dan veertig Brusselse pareltjes. Keuze genoeg … Schrijf je in voor meer dan honderd duurzame woningen in Wallonië: www.ecobatisseurs.be
du conseil à l’action
Al zestien jaar lang zet Ecobouwers Opendeur duurzame en energiezuinige bouwprojecten in de kijker. Dit en volgend jaar wordt de succesformule ook in negen andere Europese landen gelanceerd. Een vijfhonderdtal bijnaenergie-neutrale gebouwen gooit de deuren open.
I
n 2009 legde de EU ambitieuze klimaatdoelstellingen vast. Tegen 2020 moet de emissie van broeikasgassen met 20% dalen (ten opzichte van 1990). Daarbij moet 20% van de energieproductie
komen van hernieuwbare bronnen, terwijl energie-efficiënte ingrepen het primaire energieverbruik met 20% moeten reduceren. Vanaf 2021 moet elke nieuwbouw in Europa aan de bijna-energieneutrale standaard voldoen. Nieuwe woningen zullen nauwelijks nog energie mogen verbruiken. Ook renovaties zullen in de toekomst aan strengere
opgebouwd. In november wordt de campag-
energie-eisen moeten beantwoorden.
ne ook in negen andere landen gelanceerd: Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Zweden,
Open Doors Days
Hongarije, Slovenië, Malta, Ierland en Polen.
Ecobouwers Opendeur bewijst dat de
Tijdens de Nearly Zero Energy Buildings Open
Europese streefdoelen haalbaar zijn met de
Doors Days kan je zo’n vijfhonderd bouwpro-
technische mogelijkheden die we vandaag
jecten bezoeken die aan de de bijna-energie-
ter beschikking hebben. Met meer dan 33.000
neutrale standaard voldoen.
bezoekers sinds 1998 heeft het jaarlijkse evenement in Vlaanderen een stevige reputatie
www.nzebopendoorsdays.eu
Bijnaenergieneutraal bouwen? Bijna-energieneutraal wil zeggen dat een woning nauwelijks energie mag verbruiken. De weinige energie die nodig is, wordt gehaald uit hernieuwbare bronnen. Hoeveel energie zo’n bijna-energieneutrale woning mag verbruiken, welke hernieuwbare energie in aanmerking komt en hoe dicht die bij het gebouw moet worden opgewekt, is nog voer voor discussie. Wel staat vast dat we de technieken in handen hebben om bijna-energieneutraal te bouwen. In Vlaanderen wordt nu al volop passief gebouwd. Sommigen gaan zelfs voor plusenergie. Maar je kan ook perfect voldoen aan de bijna-energieneutrale norm door minder dan passief te isoleren en de extra energievraag te compenseren met hernieuwbare energie.
Co-funded by the Intelligent Energy Europe Programme of the European Union
19
interview
Vlaams energieminister Freya Van den Bossche pleit voor meer diepgaande renovaties
‘we moeten durven om zelf de handen uit de mouwen te steken’ In Vlaanderen wordt 37% van de uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt door gebouwen. Daarom is het belangrijk dat niet alleen nieuwe, maar ook bestaande woningen energiezuinig worden gemaakt. Vlaams minister van Energie Freya Van den Bossche legt uit hoe het beleid daarop inspeelt.
20
ecobouwers
ind 2011 schafte de federale regering het fiscale voordeel voor passiefbouw af. Komt er iets in de plaats op Vlaams niveau?
zodat die alleen nog ten goede
om te renoveren. Sommige hui-
komt van wie de basiskwaliteit
zen in de 19e-eeuwse stadsgordels
en de energiezuinigheid van zijn
zijn in een dermate slechte staat
woning verbetert. Verder pasten
dat je die niet meer gezond kunt
“We hebben inderdaad een deel
we een aantal premies aan omdat
krijgen. Via een sloopfonds of een
van die fiscale aftrek gecompen-
ze verschilden naargelang het
slooppremie zouden we sloop en
seerd. Allereerst door een premie
netgebied. Sommige premies
wederopbouw kunnen stimule-
te voorzien voor mensen die
– muurisolatie, vloerisolatie –
ren. We moeten ook durven om
beter scoren dan de norm. Hoe
hebben we versterkt, omdat we
zelf de handen uit de mouwen
beter de prestaties, hoe hoger de
vonden dat er meer incentives
te steken. In Antwerpen koopt
premie. Daarnaast verminderen
nodig waren. De premie van 125
het stadsontwikkelingsbedrijf
we gedurende vijf jaar de onroe-
euro voor een condensatieketel
lamentabele woningen op om ze
rende voorheffing geheel of ge-
werd zelfs opgetrokken naar 800
te renoveren en opnieuw aan de
deeltelijk naarmate de bouwheer
euro voor kwetsbare doelgroepen.
man te brengen. Daar kunnen we
energiezuinige inspanningen
We hebben gewoon een aantal
veel uit leren.”
levert. Het voordeel van premies
duidelijke keuzes gemaakt. Wat de
is dat je sneller kan terugbetalen.
energienormen betreft, ligt er een
Terwijl een belastingvoordeel
duidelijk langetermijnpad vast
Hoe overtuigt u een verhuurder om met energierenovatie te starten?
alleen interessant is voor wie
richting 2020. Op die manier kan
“Wij bieden verhuurders dakiso-
langer op zijn geld kan wachten.”
de bouwsector zich voorbereiden
latie aan die zo goed als gratis is
en weten bouwers die willen voor-
wanneer de huurder tot een so-
lopen in welke richting we gaan.”
ciale doelgroep behoort. Vreemd
Wat gebeurt er met de mensen die in 2011 gestart zijn met passiefbouw en het belastingvoordeel aan hun neus zagen passeren?
genoeg bleef het aantal aanvragen beperkt, terwijl het een antwoord
door die plotse beslissing van de
Toch blijft u vooral inzetten op individuele maatregelen. Moeten we niet veeleer streven naar een totaalpremie voor diepgaande renovaties op grote schaal?
federale regering. Die is trouwens
“We moeten inderdaad meer
profiteert. Daarom besloten we
vernietigd door het grondwette-
inzetten op meer diepgaande
om de premie ook ter beschikking
lijk hof. De federale regering moet
renovaties. Het Vlaams Klimaat-
te stellen voor woningen die wor-
dus met een nieuwe regeling ko-
plan voorziet in een premie voor
den verhuurd aan een bescheiden
men. Wie toen gedupeerd was, zal
mensen die gecombineerde wer-
huurprijs. Nu, er komt een wette-
wellicht toch een fiscaal voordeel
ken uitvoeren. Bovendien zijn de
lijke verplichting aan. De Vlaamse
genieten. Maar hoe dat zal gebeu-
maatregelen op het vlak van een
Wooncode schrijft voor dat elk
ren, is nog niet duidelijk.”
laag E-peil voortaan ook toegan-
huis een geïsoleerd dak moet heb-
kelijk voor wie grondig en ener-
ben. Tegen 2020 wordt een huis
Er heerst veel onduidelijkheid bij bouwers en verbouwers over premies en energienormen. Ontbreekt het niet aan een langetermijnvisie?
giezuinig renoveert. Maar tegelijk
zonder dakisolatie onverhuurbaar.
blijft het belangrijk om ook klei-
Je moet als verhuurder dus bijna
nere ingrepen te ondersteunen.
gek zijn om nu geen gebruik te
Het feit dat 70.000 gezinnen per
maken van die premie.”
“Op Vlaams niveau is er niet
jaar de premie voor dakisolatie
zoveel veranderd op het vlak van
aanvragen, zegt genoeg over het
premies. Bij het begin van de
nut ervan. Ik ben er overigens van
legislatuur hebben we de reno-
overtuigd dat niet elke woning in
vatiepremie op scherp gesteld,
Vlaanderen de moeite waard is
“Ik kan me inbeelden dat heel wat mensen geschrokken zijn
biedt op het gesplitste voordeel dat vandaag bestaat, doordat de verhuurder betaalt en de huurder
Als Vlaanderen de uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 met 80 tot 95% wil reduceren, dan vergt dat vooral veel diepgaande renovaties. Is zoiets haalbaar?
© Wouter Van Vaerenbergh / imagedesk.be
21
Radio 2 komt buurten bij Ecobouwers Opendeur!
de grootste familie
SMARTLED: OVERDAGLICHT EN ’S AVONDS LEDS Dé lichtoplossing voor gebouwen als scholen, kantoren, ziekenhuizen en winkelcentra. Solatube® SmartLED is de unieke combinatie van kosteloos daglicht & ultrazuinige leds. De Solatube® vangt het buitenlicht op met een koepel en geleidt het daglicht via een zeer reflecterende buis naar vrijwel elke ruimte. Maar overdaglicht stopt ’s avonds... Dan schakelt SmartLED automatisch over op de ingebouwde ledverlichting: duurzaam en zeer voordelig. Lichtbeheer op afstand d.m.v. DALI is geen probleem. Dus wilt u dat uw licht altijd zeer zuinig brandt, kies dan voor SmartLED. Voor meer informatie kijk op www.solatube.be Overdaglicht gaat vanzelf over op leds: SmartLED!
Scan deze pagina met uw smartphone
22
ecobouwers D E D A g L I c h t p r O f E S S I On A L
interview
“Uiteraard geloven wij dat het
de Reductie van de Globale Ener-
haalbaar is. We zetten ook con-
giekost (FRGE) biedt voordelige
Is de bouwsector volgens u klaar voor energieneutraal bouwen?
crete stappen. Zo hebben we voor
leningen aan voor wie investereert
“Om de twee jaar wordt de norm
het eerst de energietoestand van
in energiezuinigheid. Daarnaast
voor woningen iets energiezui-
onze sociale woningen geïnventa-
geven we als overheid ook pre-
niger. Telkens zien we dat de
riseerd. De resultaten zijn allesbe-
mies. Wij hebben daarvoor vijftig
bouwsector voorop loopt en dat
halve fraai. De komende vijf jaar
miljoen euro uit de begroting
veel bouwers het – een stuk –
zullen we daarom 500 miljoen euro
voorzien. Vroeger werden premies
beter doen dan de norm. Maar we
extra aan de renovatie van sociale
voor energiezuinig bouwen en
moeten aannemers en architecten
woningen besteden. Daarbij staat
verbouwen vertaald in hogere
wel de kans geven om die nieuwe
energiezuinigheid hoog op de pri-
energietarieven. Daar willen we
technieken en manieren van
oriteitenlijst. Daar maken we dus
graag vanaf. Het gaat niet op om
bouwen in de vingers te krijgen.
een grote inhaalbeweging. Voor de
die kost af te wentelen op wie
Als we plots een te grote sprong
grondige renovatie van woningen
onvoldoende middelen heeft om
zouden maken, wordt het voor de
wordt in de toekomst ook een
in energiezuinigheid te investeren.
bouwsector wellicht moeilijk om
E-peil berekend en zullen dezelfde
Daarnaast gaan we ook op zoek
te volgen. De grootste uitdaging
ondersteuningsmaatregelen (REG
naar creatieve oplossingen. Via een
ligt op het vlak van onderwijs en
premie, verminderde onroerende
warmteplan gaan we bijvoorbeeld
vorming. De scholing van mensen
voorheffing) van toepassing zijn
de restwarmte van bedrijven recu-
is verschrikkelijk belangrijk.”
als bij nieuwbouw. Intussen werkt
pereren om woningen en wijken te
het Agentschap voor Innovatie
verwarmen. Dat gebeurt al in Roe-
door Wetenschap en Techniek aan
selare, waar honderd woningen de
een innovatieprogramma voor
restwarmte van een nabijgelegen
U bent ook gemeenteraadslid in Gent. Hebt u het charter van het Gents Klimaatverbond ondertekend?
diepgaande renovaties op wijk
verbrandingsoven benutten.”
“Uiteraard! Wij proberen de inwoners zoveel mogelijk te sensibilise-
niveau. Vanuit het Stedenbeleid
ren om tegen 2050 een klimaat-
is ook voordeliger, omdat groeps-
Belfius en Triodos gaan voordelige leningen toekennen voor de renovatie en de bouw van energiezuinige woningen. Zullen andere banken volgen?
aankopen van bouwmaterialen
“Ik hoop het. Sinds de crisis zijn
hoeveel mensen de warmtefoto
mogelijk worden.”
banken zeer terughoudend om
hebben bekeken om te zien hoe
nieuwe engagementen aan te
het met hun dakisolatie is gesteld,
Zelfs dan blijft renoveren een zware financiële dobber. Waar moet het geld vandaan komen voor renoveren op grote schaal?
gaan. Maar volgens Triodos en
dan weet je dat we op het goede
Belfius is de interesse groot. En
spoor zitten. Veel mensen besef-
eigenlijk is het de logica zelf.
fen dat hun levenskwaliteit erop
We moeten er door een slim beleid
Energiezuinig bouwen kost meer,
vooruit kan gaan door bewuster
voor zorgen dat investeringen in
maar als dat later gecompenseerd
te leven. Gent heeft zeker nog een
energiebesparing zichzelf terug-
wordt door een lagere energiefac-
weg te gaan, maar de goesting is er
verdienen. Dat kunnen we doen
tuur, dan is de terugbetaalcapaci-
om de nodige stappen te zetten.
door banken aan te moedigen
teit groter. Meer banken zouden
Als de stad die ambitie heeft en de
om gunstige leningsvoorwaarden
zo moeten redeneren. Wij probe-
mensen zijn enthousiast, dan is
aan te bieden. Ook het Fonds voor
ren hen daarvan te overtuigen.”
alles mogelijk.”
willen we ook ervaring opdoen met een wijkgerichte aanpak. Zo maak je snel grote sprongen en het
neutrale stad te worden. Iedereen krijgt de kans om mee die doelstelling waar te maken. Als je ziet
23
trends
Een natuurlijke keuze
Hernieuwbare energiebronnen
1
2
3
4
5
24
ecobouwers
Hernieuwbare energiebronnen zijn onuitputtelijk. Tal van Ecobouwers maken al gebruik van nieuwe technieken om hun woning of hun sanitair water op een duurzame manier te verwarmen. Voor elke woning is er wel een geschikte toepassing.
1 zonnepanelen
2 zonneboiler
In fotovoltaïsche zonnepanelen
Een zonneboiler zet daglicht om in
wordt licht rechtstreeks omge-
warmte voor het verwarmen van
zet in elektriciteit. Doordat je
sanitair water. Een zonnecollector
elektriciteitsmeter terugdraait
op het dak vangt het zonlicht op. De
tijdens zonnig weer, kan je je
zonnewarmte wordt opgeslagen in de
elektriciteitsfactuur bijna tot nul
boiler en blijft beschikbaar. Sommige
herleiden. Ondanks het feit dat
systemen ondersteunen zelfs de
de subsidiestromen opgedroogd
verwarming van je woning. Je kan
zijn, leveren zonnepanelen nog
makkelijk 150 tot 300 euro per jaar
altijd 5% financieel rendement
besparen op je energiefactuur. Door
op. Dat is flink meer dan een
de gunstige subsidies krijg je ook tot
spaarboekje.
2.750 euro steun per installatie.
3 houtpellets
4 MASSA-oven
van houtafval. Momenteel zijn ze
de warmte-accumulerende massa-
erg populair als bijverwarming
ovens. Na enkele uren branden heeft
in een pelletkachel. Maar hout-
de massa-oven voldoende warmte
pellets kunnen ook als centrale
opgeslagen om die nadien lang-
verwarming worden gebruikt. Een
zaam af te geven en zo de ruimte
centrale verwarming op pellets zal
gedurende lange tijd gelijkmatig te
warm water produceren voor de
verwarmen. Massa-ovens heb je in
radiatoren of de vloerverwarming
alle vormen en maten. Ze kunnen
in de woning en eventueel ook
opgebouwd zijn uit speksteen, leem,
voor de sanitaire voorzieningen.
vuurvaste steen …
Houtpellets zijn korrels gemaakt
5 warmtepomp
Erg populair bij de Ecobouwers zijn
Kies correct
Een warmtepomp onttrekt warmte
Bij de aankoop van nieuwe produc-
aan water, grond of lucht en
ten is het niet altijd eenvoudig om in
geeft die warmte op een hogere
te schatten wat de meest energiezui-
temperatuur af aan het verwar-
nige optie is. De website topten.be
mingssysteem. Een warmtepomp
houdt voor jou de vinger aan de pols
gebruikt wel elektriciteit, maar
en vergelijkt de meest gangbare
De Greenpeace ranking van alle
is veel efficiënter dan elektrische
merken en modellen binnen tal van
Belgische energieleveranciers
verwarming (tot 80%). Voor een opti-
productcategorieën. Van huishoud-
maakt duidelijk wie echt
maal rendement moet je wel een
toestellen tot auto’s. De kortste weg
groene stroom aanbiedt.
goed geïsoleerde woning hebben en
naar een weloverwogen keuze…
kies voor Groene stroom
een lage temperatuursafgifte zoals www.greenpeace.org/belgium/nl/groene-stroom
vloer- of wandverwarming.
www.topten.be
25
reportage
Oud word Interieurarchitect Stefaan Onghena
M
ijn eerste wapenfeit is een kastje dat ik in 1992 maakte met oude fruitkisten”,
zegt Stefaan Onghena. “Toen vonden mensen dat een beetje marginaal, alsof ik me geen nieuwe kast kon permitteren. Terwijl
Recycleren is hip. Steeds meer mensen geven oude materialen een nieuwe bestemming of leren hoe ze zelf elektrische apparaten kunnen herstellen. De Gentse binnenhuisarchitect Stefaan Onghena doet het al meer dan twintig jaar.
ik een vuist wou maken tegen de
ten meteen instapklaar zijn. En dus kijken we neer op alles wat arbeidsintensief is. Materialen die iets meer tijd kosten om te verwerken, gooien we weg. Vaak kost het meer om een elektrisch apparaat te herstellen dan om het te vervangen. Dat is toch absurd? Het gevolg is dat we een
wegwerpcultuur. Wat mensen al-
met behulp van bouwafval. “Niet
heb ik één voor één in de wanden
gigantische afvalberg creëren,
lemaal weggooien heeft me altijd
dat ik afkerig ben van nieuwe
geïntegreerd: een intensieve klus,
terwijl de grondstoffen schaarser
al gefascineerd. En uiteindelijk
technologieën”, zegt hij zelf. “Er
maar ik ben daar niet dag in, dag
worden. We zijn nu met zeven
heb ik er met Casa pouBelle deels
liggen wel degelijk zonnepanelen
uit mee bezig. Ik wist op voor-
miljard mensen op de wereld.
mijn beroep van gemaakt.”
op het dak. Maar binnenin is het
hand dat dit huis een verhaal van
De komende tweeëntwintig jaar
merendeel gerecupereerd, van
lange adem zou worden.”
zal dat aantal met dertig procent
Wijnkurken
oude leistenen en schelpen uit
Andere meubelstukken uit
Bretagne als muurbekleding op
Afvalberg
standaard willen aanhouden,
verpakkingsmaterialen volgden,
het dakterras tot de vloertegels op
Het doel is allereerst een state-
dan zullen we ons materialen-
maar Stefaan wou meer. Toen
het gelijkvloers en de bakstenen
ment maken tegen de zinloze
verbruik drastisch moeten terug-
hij in 2000 een eigen huis kocht
in de woonkamer. Het huis is ge-
verkwisting van materialen. “Het
schroeven. Terwijl we net de nei-
in de Gentse wijk Brugse Poort,
ïsoleerd met 1,2 miljoen wijnkur-
probleem is dat we onze handen
ging hebben om het omgekeerde
besloot hij om dat zo energie-
ken die ik in restaurants en cafés
niet langer vuil willen maken”,
te doen. En daar doe ik niet aan
zuinig mogelijk te verbouwen
en bij vrienden ging ophalen. Die
zucht Stefaan. “Woningen moe-
mee. Ik denk liever vooruit. En ik
26
ecobouwers
toenemen. Als we onze levens-
dt nieuw
© Freddy Willems
renoveert met afbraakmaterialen heb het gevoel dat we stilaan op
meer voldoening uit. Niets zo
Spiritueel comfort
belasten. Ook dat is comfort, zij
een keerpunt zitten. De mensen
prettig als een eerste bad nemen
Toch hoeft Stefaan niet in te boe-
het op een spiritueler niveau. Veel
worden alerter voor hergebruik.
in een badkamer die je zelf hebt
ten op comfort. “Het hangt er maar
mensen hebben de voorbije jaren
Uit ecologische, maar ook uit
betegeld. Daarnaast besteed ik
van af wat je daaronder verstaat”,
zonnepanelen gelegd omwille
economische motieven.”
veel aandacht aan het energie-
beweert bij zelf. “Ik heb geen
van de subsidies. Maar als ze de
zuinig maken van woningen. Zelf
regendouche, geen jacuzzi, geen
winst die ze daarmee opstrijken
zelfbouwers
heb ik mijn energiefactuur het
sauna… Maar ik woon wel in een
gebruiken om een extra citytrip
Dat recycleren milieuvriendelijk
voorbije jaar afgeklokt op 13 euro
huis dat ik zelf heb gerenoveerd,
te boeken, dan is de ecologische
is, spreekt voor zich. De materia-
per maand.”
zonder de natuur al te veel te
winst nihil. Zelfs passiefbouw is op
len die Stefaan gebruikt, hoeven
termijn niet zaligmakend. Er zijn
niet opnieuw te worden geprodu-
gewoon niet voldoende grondstof-
ceerd of verscheept. Maar valt de eindfactuur ook voordeliger uit als er zoveel werk bij komt kijken? “Als ik al mijn projecten volledig zelf zou afhandelen, dan is dat voor de doorsnee verbouwer onbetaalbaar”, geeft Stefaan toe. “Daarom werk ik vooral met zelfbouwers: mensen die graag zelf de handen uit de mouwen steken. Die help ik op weg. Uiteindelijk halen ze daar
recyclage in de lift Steeds meer mensen zijn op zoek naar tweedehandse bouwmaterialen, zo blijkt uit de cijfers van zoekertjessite 2dehands.be. De sectie ‘Bouw’ telde het voorbije jaar bijna twaalf miljoen bezoekers, een stijging van zestien procent ten opzicht van het jaar voordien. Het populairst zijn deuren, raamkozijnen, schuifpuien, klinkers, houtmateriaal en
machines voor houtbewerking. Ook het aanbod aan tweedehandsmateriaal is groot, met meer dan 92.000 zoekertjes die continu online staan. Alle bezoekers van 2dehands.be bekeken alles samen bijna 100 miljoen bouwartikelen op de site. Daarmee staat ‘Bouw’ op de vierde plaats van de meest bezochte onderdelen.
fen om voor iedereen een passief huis neer te poten. Ik geloof in een geleidelijke overgang, waarbij we het bestaande patrimonium opwaarderen met wat er voorhanden is. Als er ooit een dag komt waarop er geen afbraakmateriaal meer te vinden is, dan ben ik in mijn opzet geslaagd. Dan wil dat zeggen dat er iets is veranderd.”
www.2dehands.be www.casapoubelle.be
27
Glaswolisolatie voor het dak:
-10 %
LDS en damp toe sc beh her ore m n
Multifit, multi-winst!
Premie
s
(dikte s:v an1 60 to t 26 0m m)
-10 %
Mul tifit 0 35
(dik tes : 12 0, 1 40 en 1 60 mm )
-15 %
Mu ltifit 032
30 %
Bel ast ing ver min der ing van
PROMO-ACTIE
15-10 tot 15-12-2013
Koop, speel mee en maak kans op
één van de 50 iPad mini
Stuur uw aankoopfactuur van Multifit 032 naar challenge032@knauf.be om uw toegang tot de wedstrijd te bekomen Voor meer informatie, bezoek www.glaswol-isolatie.be
2218_13-Ann Multifit Ecobouwers 210x142,5.indd 2
11/09/13 09:53
HOUT EN GROEN WONEN november 2013
Zaterdag 9 Zondag 10 & Maandag 11
Dé beurs in vlaanderen over: / / / / / +
Ecologisch Bouwen Energiezuinig Wonen Houtbouw Passiefbouw Gezond Wonen Tal van lezingen en workshops
ANTWERPEN
DE WAAGNATIE NABIJ HET MAS
www.houtengroenwonen.be 28
HOUT
10
e
EN GR OEN W ONEN
EDITIE
GRATIS TOEGANG VOOR BEZOEKERS
ECOBOUWERS
VAN DE
OPENDEURWEEKENDS
ecobouwers alle ecologische oplossingen voor uw huis
energiejacht
Reken af met
energievreters Wist je dat een gemiddeld gezin per jaar € 3.684 aan energie betaalt? En dat je tot 20% kan besparen als je een aantal tips in acht neemt? De Energiejacht helpt je inzicht te krijgen in je verbruik én bezorgt je tips om te besparen.
Bespaar
€150 op je energiefactuur
D
e Energiejacht is een jaarlijkse campagne van Bond Beter Leefmilieu die consumenten helpt om minder te verbruiken. Tijdens de vorige editie bespaarden de energiejagers gemiddeld 9,24%, goed voor zo’n € 150. Deelnemen is gratis
en kan via de website www.energiejacht.be. Je kunt
er je meterstanden van gas, elektriciteit en water in-
voeren en zo je verbruik op de voet volgen. Om energie te besparen, hoef je immers geen zware investeringen te doen. Een eerste belangrijke stap is het bijhouden van je verbruik. Zo raak je je al snel bewust van het volume en kweek je een ‘energiereflex’, waardoor je automatisch bespaart. De tips en getuigenissen die je vanaf december wekelijks krijgt aangereikt via de nieuwsbrief of via je energiemeester doen de rest. De unieke rekentool berekent automatisch je besparing in kWh én in euro. Bovendien zie je in één oogopslag hoeveel je verbruikt in verhouding tot het Vlaamse gemiddelde of ten opzichte van een verbruiksperiode uit het verleden.
doe mee! www.energiejacht.be
1
Neem de vorige afrekening van je energieleverancier bij de hand.
2
Registreer je gratis op www.energiejacht.be en voer je gegevens in.
3
Laat je inspireren door de talrijke getuigenissen en tips.
4
Steek 10% van je energiefactuur op zak en geniet van je besparing.
29
© Gérard Bedoret UKKEL PRIVÉ-WONING
© Architectes associés SCHAARBEEK KANTOREN
© B-Architecten sprl
© Équipe Matz-Haucotte
MOLENBEEK COLLECTIEVE WONINGEN
SINT-JOOST-TEN-NOODE PRIVÉ-WONING
193 Brusselse Voorbeeldgebouwen © DELICES Architectes ANDERLECHT COLLECTIEVE WONINGEN
Meer dan 520.000m² duurzame gebouwen
© Gwenola Vilet SINT-GILLIS PRIVÉ-WONING
© FHW architectes UKKEL APPARTEMENTEN EN KANTOREN
© O2 Société d’Architectes SINT-JOOST-TEN-NOODE KINDERKRIBBE
© Artepolis BRUSSEL KANTOREN
© Synergy International
© A2M
ETTERBEEK APPARTEMENTEN EN KANTOREN
© Urban Platform SINT-GILLIS APPARTEMENTEN
© Bxlbeco
VORST OCMW-KANTOOR
© Damien Carnoy
© Modelmo Architects
MOLENBEEK COLLECTIEVE WONINGEN
© A-cube Architecture
HAREN COHOUSING-PROJECT
VORST RENOVATIE ART-DECOGEBOUW
SCHAARBEEK PRIVÉ-WONING
Sommigen te ontdekken tijdens Ecobouwers Opendeur
Sinds 2007 selecteerde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 193 projecten als “Voorbeeldgebouwen”, goed voor 520.000m² duurzame gebouwen. Sommige van deze projecten kunnen bezocht worden tijdens de Ecobouwers Opendeur. Met de Voorbeeldgebouwen wil het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het duurzaam bouwen en renoveren aanmoedigen en aantonen dat het mogelijk is zeer goede energie- en milieuprestaties te leveren binnen een haalbaar budget.
Meer informatie op www.leefmilieubrussel.be/voorbeeldgebouwen
S A M E N M A K E N W E V A N B R U S S E L E E N D U U R Z A M E S TA D !
30
ecobouwers
15
Antwerpen
16
West-vlaanderen
46
oost-vlaanderen
26
12
12
limburg
Vlaams-brabant
Brussel
15
25
Waals-brabant
01-03 09-11 november
19
luik
henegouwen
30
Win p. 43
namen
4
3 weekends in een passiefhuis aan zee
luxemburg
Bezoek gratis meer dan 150 duurzame huizen inenvlaanderen brussel Schrijf je in vanaf 18 oktober via www.ecobouwers.be
Bezoek meer dan 100 woningen in WalloniÍ tijdens Ecobâtisseurs Portes Ouvertes Schrijf je in op www.ecobatisseurs.be
case
provincie
antwerpen kalmthout
turnhout
ZELFDRAG
antwerpen zwijndrecht
Europa’s grootste zelfdra-
mortsel
olen
HOVE
GEEL
gende stroboog is acht
balen
meter hoog. Een knap staaltje architectuur. De woning is opgebouwd uit strobalen,
berlaar duffel
geplaatst in een tongewelf, met
putte
een knipoog naar oude Griekse
heist-op-den-berg
orthodoxe kerkjes. De muren uit strobalen van wel een meter
en nog‌ heist-op-den-berg 2 hove kalmthout mortsel 2 olen
putte turnhout zwijndrecht
Bekijk meer huizen en schrijf je in via www.ecobouwers.be 32
ecobouwers
Architect: Dirk Wauters
antwerpen balen berlaar duffel geel
LAGE-ENERGIEWONING
aangepast Zwijndrecht AN2070/01 Bezoek op 1/11 om 10u en 14u; 9/11 en 11/11 om 10u aan rolstoelgebruik
Architect: Henk Van Aelst
PROFIEL bioecologisch bouwen
GENDE STROBOOG dik isoleren heel goed en lopen
ge誰soleerd met argongas. De
gegenereerd door PV-panelen op
naadloos over in het dak. De
afwerking omvat onder meer
het dak. Kers op de taart is een
woning haalt zelfs passieve iso-
wandbezetting met traskalk en
vijver met zuiveringsrietveld in
latiewaarden. De woonruimte is
leem, een eiken parket en een
de tuin. Naast de stroboog zijn
zuidgericht en laat zo veel dag-
groendak met sedumplantjes.
een carport, een berging en een
licht en zonnewarmte binnen.
Frisse lucht is verzekerd dankzij
overdekt terras gebouwd.
De woning is verder heel lucht-
een balansventilatie. Verwar-
dicht gebouwd en alle ramen
men doen de bewoners met een
bevatten driedubbele beglazing,
pelletkachel. Elektriciteit wordt
Architect: Architectenburo Schoonbaert & Partners
Architect: Jessik a De Lannoy
Architect: eprojecten: Johan Fierens & Gert Willemen bvba
Heist-op-den-Berg AN2220/01 Bezoek op 11/11 om 10u
Heist-op-den-Berg Nieuwbouw E-peil: 72 K-waarde: 21
BUDGETVRIENDELIJK wonen
ARCHITECTURALE parel
ruime stadsrenovatie
met hedendaagse vormgeving
Kalmthout AN2920/01 Bezoek op 10/11 om 10u en 11/11 om 10u en 14u
aangenaam en esthetisch
Hove AN2540/01 Bezoek op 3/11 en 10/11 om 10u en 14u
met keuken in bamboe
Antwerpen AN2170/01 Bezoek op 10/11 om 10u en 11/11 om 10u en 14u
33
case
provincie
limburg hechtel-eksel
beringen dilsen-stokkem lummen
heusden-zolder
DE TELLER Een budgetvriendelijke
herk-de-stad
plusenergiewoning waarin
hasselt
niet enkel aandacht werd besteed aan het energiezuinige aspect, maar ook aan het comfort. De woning werd begin dit jaar uitgeroepen tot meest duurzame woning van Limburg. Het is een
en nog… beringen 2 dilsen-stokkem hasselt
hechtel-eksel herk-de-stad 2 heusden-zolder 2
lummen 2 sint-truiden
Bekijk meer huizen en schrijf je in via www.ecobouwers.be 34
ecobouwers
GERENOVEERDE BUNGALOW met organische structuur
Lummen LI3560/02 Bezoek op 3/11 om 10u en 14u
Architect: Atelier d’ Architecture & Developpement Durable
eenvoudige en compacte wo-
Sint-truiden
Architect: Bjorn Vanoppen
PROFIEL plusenergie woning
DRAAIT ACHTERUIT ning, die niet moet inboeten aan
voorgeconditioneerde lucht,
terwijl in het hele huis continu
ruimtelijkheid. De woning werd
een luchtwaterwarmtepomp
een comforttemperatuur van
opgetrokken in houtskelet met
voor warm sanitair warm water
22°C werd aangehouden. Re-
FSC-label en werd bijna volledig
en vloerverwarming, en foto-
genwater wordt gebruikt voor
door de bewoners zelf afgewerkt
voltaïsche zonnepanelen voor
tuinonderhoud, toiletspoeling en
volgens passiefhuisprincipes.
elektriciteit. Dankzij die duur-
wasmachine.
Een ventilatiesysteem met
zame technieken bedroeg het
warmterecuperatie en bodem-
energieverbruik na één strenge
warmtewisselaar zorgt voor
winter (met vier bewoners) nul,
Architect: Liesbeth Liefsoons
Architecten: Cl aes-Vanoppen
Architect: Architectenbureau Equilibrium
Herk-de-Stad LI3540/03 Bezoek op 10/11 om 10u en 14u
Herk-de-Stad Nieuwbouw E-peil: -11 K-waarde: 17 Jaarlijkse warmtevraag: -22 kWh/m²jaar
NULENERGIEWONING
LAGE-ENERGIERENOVATIE
ECOLOGISCHE PAALWONING
met kantoor, passief gecertificeerd
van een karaktervolle woning uit 1967
plusenergie
Hasselt LI3510/02 bezoek op 3/11 en 4/11 om 14u
Dilsen-Stokkem LI3650/02 bezoek op 2/11 en 9/11 om 14u
Hechtel-Eksel LI3940/01 bezoek op 2/11 om 14u; 3/11om 10u; 9/11 om 14u; 10/11 om 10u
35
case
provincie
oostvlaanderen assenede maldegem
sint-gillis-waas moerbeke-waas sint-niklaas
evergem lovendegem
aalter
hamme gent
laarne
dendermonde
energiez Een rijwoning uit 1957 wordt grondig gerenoveerd
merelbeke
tot lage-energiewoning met
aalst oosterzele
veel aandacht voor isolatie en luchtdichting. Als technieken kan je er muur- en vloerverwarming
zingem denderleeuw wortegempetegem oudenaarde
met een gascondensatieketel, een zonneboiler en balansventilatiesysteem zien. Met driedubbel glas,
brakel kluisbergen
en nog‌
ronse
hamme kluisbergen laarne lovendegem maldegem merelbeke 2 Moerbeke-Waas Oosterzele
Oudenaarde ronse 2 sint-gillis-waas 2 sint-niklaas 4 wortegem-petegem zingem
Bekijk meer huizen en schrijf je in via www.ecobouwers.be 36
ecobouwers
Architect: Martens Van Caimere Architecten
Aalst aalter assenede brakel denderleeuw dendermonde evergem 2 gent 17
DUURZAME EN PASSIEVE WONING in een arbeiderswijk Sint-Niklaas OV9100/05 Bezoek op 2/11 om 10u en 14u
Architect: Bjorn Vanoppen
PROFIEL wonen in de stad
uinige stadswoning groepen in Gent. Een groot deel
vlakten te beperken en de stad-
van de werken gebeurde in zelf-
en minerale wol in de muren,
stuin te vergroten. Opmerkelijk:
bouw. Het huis is wind- en water-
blijven de bewoners gegarandeerd
de oorspronkelijke garage werd
dicht, maar nog niet afgewerkt. Er
warm in de winter. Regenwater
omgebouwd tot fietsenstalling.
is daardoor nog veel te zien voor
wordt hergebruikt voor toilet en
De auto vliegt de deur uit en de
de geïnteresseerde zelfbouwer.
wasmachine. Waar mogelijk werd
bewoners kiezen resoluut voor
gekozen voor duurzame bouw-
autodelen bij Dégage of een van
materialen. De woning heeft een
de andere particuliere autodeel-
Gent OV9040/06 Bezoek op 9/11 om 10u en 14u en 10/11 en 11/11 om 10u
Gent renovatie K-waarde: 27
Architect: Eric Boddaert
Architect: Mozaiek – Donald Desmet & Els Staessens
compacte vorm om verliesopper-
het dak en 24 centimeter cellulose
Architect: Martens Van Caimere Architecten
30 centimeter papiervlokken in
GERENOVEERDE HOEVE
BIO-ECOLOGISCHE RENOVATIE
PASSIEFHUIS met HOUTSKELET
met Japanse furo-badkamer
met behoud van authentieke elementen
op een boogscheut van Gent-Sint-Pieters
Evergem OV9940/04 Bezoek op 1/11 om 10u of 14u
Zingem OV9750/01 Bezoek op 3/11 en 11/11 om 10u
Gent OV9000/12 Bezoek op 3/11 om 10u of 14u
37
case
provincie
vlaamsbrabant kapelle-opden-bos
Asse
SAMENHUIZEN
zemst herent lubbeek
De Kaasdroger is een authen-
leuven
tieke vierkantshoeve met een geplaveid binnenplein. Een statig
Boutersem tienen
sint-pieters-leeuw
woonhuis, oude stallen waar je de dieren nog voelt ademen, een schuur waarin een reus zich kan verstoppen, een bouwvallig tot de verbeelding sprekend voorhuisje, een reeks varkensstallen, een
Bekijk meer huizen en schrijf je in via www.ecobouwers.be 38
ecobouwers
en nog‌
Architect: Atelier Kyoto
Asse boutersem herent 2 kapelle-op-den-bos leuven lubbeek 2 sint-pieters-leeuw Tienen Zemst 2
MASSIEVE NULENERGIEWONING in de dorpskern Leuven VL3012/03 Bezoek op 1/11 om 10u en 14u
PROFIEL
Architect: Peter Vos van Barchi
gemeenschappelijk wonen
SAMENHUIZEN IN EEN VIERKANTSHOEVE oude serre… Eromheen groen,
ten voor wat hij is. De beschermde
kalk-hennep en strobalenbouw in
oude fruitbomen en notelaars.
hoeve wordt verbouwd tot een
de schuur. Verder: zuivering en in-
Achteraan de kabbelende Klein-
ecologisch samenhuisproject
filtratie van regenwater, zonneboi-
beek. Voor de deur de Vlaanderen
van vier woningen en een groot
ler, pelletketel voor verwarming en
fietsroute. Een straat verder een
atelier. De verschillende woningen
warm water. Momenteel is er één
rustgevend wandelgebied. Een
worden elk met hun specifieke ei-
woning en een bovenverdieping
gunstige ligging met de trein en
genheid bio-ecologisch verbouwd
afgewerkt, twee andere woningen
de snelweg vlakbij, maar toch ver
en met respect voor de authenti-
zijn nog in opbouw.
genoeg om de lawaaihinder te la-
citeit van de hoeve. Isolatie met
www.dekaasdroger.be
Boutersem renovatie K-peil: 20
Architect: Karel Beuckel aers
Architect: Kris Van de Voorde
Architect: Jean-Pol Borremans
boutersem VL3370/01 Bezoek op 2/11 en 9/11 om 10u
LAGE-ENERGIEWONING
RENOVATIE AAN DE GANG
RUIME NULENERGIEWONING
hoe minder technieken, hoe zuiniger
kom kijken achter de schermen
Jaarlijkse verwarmingskost 100 euro
Lubbeek VL3211/02 Bezoek op 9/11 en 10/11 om 10u en 14u
Asse VL1730/02 Bezoek op 11/11 om 10u en 14u
Herent VL3020/03 Bezoek op 2/11 en 9/11 om 14u
39
case
provincie
Westvlaanderen de haan brugge
middelkerke
zedelgem
beernem oostkamp
koksijde
gratis zo Deze rijwoning uit 1961 werd in 2011 gerenoveerd
lo-reninge
tot zeer lage-energiewoning. Het huis ligt op amper een kilometer van de stadskern. De bus stopt op de hoek, maar meestal pakken de bewoners gewoon de fiets. De indeling van de ruimtes
poperinge
werd met zorg bepaald, zodat
kortrijk
zwevegem
en nog‌ kortrijk Lo-Reninge middelkerke oostkamp 2
poperinge zedelgem 1 zwevegem
Bekijk meer huizen en schrijf je in via www.ecobouwers.be 40
ecobouwers
Architect: Bart Van Beversluys
Beernem brugge 5 De Haan koksijde
BOSTOEN PASSIEFHUIS in halfopen bebouwing
Middelkerke WV8434/01 Bezoek op 2/11 om 14u
PROFIEL
Architect: Martijn De Coster
energiezuinige renovatie
onnewarmte het huis heel licht en open
het systeem. De zonneboiler
De bewoners kozen ook bewust
aanvoelt. Een smalle technische
staat niet alleen in voor de
voor duurzame materialen: de
koker loopt door van kelder tot
verwarming van het sanitair
aanbouw werd opgetrokken uit
zolder. Een pelletboiler zorgt
warm water, maar levert ook
FSC-gecertificeerd hout en dak
voor de verwarming van de
gratis verwarming voor het hele
en muren werden geïsoleerd
woning via vloerverwarming.
huis. De balansventilatie met
met papiervlokken.
Bovendien werd er ook een
aardwarmtewisselaar en warm-
zonneboiler met een boilervat
terecuperatie verzekert op elk
van 600 liter aangesloten op
moment frisse lucht in het huis.
NIEUWBOUW OP HET PLATTE- NULENERGIEWONING met pelletboiler LAND met organische elementen Oostkamp WV8020/04 Bezoek op 1/11 en 11/11 om 14u
Architect: Energie en Bouwadvies vormgeving Bart Vandekerckhove
architect: Daniël Reynvoet
Architect: Martijn De Coster
Brugge WV8000/02 Bezoek op 9/11 om 10u en 14u
brugge renovatie K-peil: 20
Brugge WV8310/01 Bezoek op 10/11 om 10u en 14u
KOPPELWONING eigen ontwerp, technieken en coördinatie
Zwevegem WV8550/02 Bezoek op 9/11 om 10u en 14u
41
case
Brussels hoofdstedelijk gewest
Schaarbeek sint-jans-molenbeek brussel stad
sint-lambrechts-woluwe
Anderlecht
sint-pieters-woluwe
elsene sint-gillis
oudergem ukkel
anderlecht oudergem 2 brussel stad 4 elsene sint-jans-molenbeek 3 sint-gillis 5
watermaal bosvoorde
ukkel 3 sint-lambrechts-woluwe 2 sint-pieters-woluwe 2 schaarbeek 2 watermaal bosvoorde
VOORBEELDRENOVATIE Dit project is een van de
nieuwe woonkamer heeft een
laureaten van de wedstrijd
zuid-oostgevel met veel glas voor
voorbeeldgebouwen van het
maximale zonnewinsten in de
Brussels Gewest. De typisch
winter. Alle ramen en deuren
Brusselse rijwoning werd ge-
werden vervangen door passief
renoveerd tot zeer lage-energie
schrijnwerk. De voorgevel werd
standaard met behoud van de
langs de binnenzijde geïsoleerd.
eigenheid van het gebouw. De
Waar kon werd gekozen voor
achterbouw werd vervangen: de
bio-ecologische materialen:
Architect: D. Dardenne
Architect: Marc Van der Stricht
en nog…
KARAKTERVOLLE RENOVATIE ECOLOGISCHE RENOVATIE van een mooi herenhuis Schaarbeek BR1030/02
Bezoek op 10/11 om 10u en 14u
42
ecobouwers
Anderlecht BR1070/01 Bezoek op 2/11 en 9/11 om 10u (FR) in het hart van de stad
GEKLASSEERDE WONING
van Sint-Gillis BR1060/02 Bezoek op 1/11 en 2/11 om 14u en 3/11 om 10u (FR)
de hand van Paul Hankar
3 weekends
Win
Architect: Ewoud Saey
PROFIEL batex
in een passiefhuis aan zee
ATIE
schaarbeek renovatie Jaarlijkse warmtevraag: 26 kWh/m²jaar
Overnacht in ons passiefhuis te Bredene en ontdek zelf alle voordelen van energievriendelijk en passief wonen. In dit passiefhuis maakt u kennis
houtvezelisolatie, cellulose,
10.000 liter voor hergebruik in
met onder meer balansventilatie en drievoudige
leem, FSC-hout, recuperatie-
de toiletten en wasmachine. De
beglazing. Daarbovenop geniet u van een zeer
hout. Een zonneboiler zorgt
fietsen en tandem worden in
hoog wooncomfort en een aangenaam binnen-
voor sanitair warm water, een
de smalle gang aan de muur en
klimaat. Deze woning ligt slechts op anderhalve
gascondensatieketel en radia-
het plafond opgehangen met
kilometer van de zee. Een strandwandeling is dus
toren voor ruimteverwarming.
inventieve fietsophangsystemen
nooit veraf en u kan lekker gaan eten op de dijk.
Een balansventilatie verzekert
en fietstakels.
frisse lucht. Het dakwater wordt
Schaarbeek BR1030/05 Bezoek op 11/11 om 10u en 14u
opgevangen in een tank van
Beleef het comfort van energiezuinig wonen Schrijf je in voor Ecobouwers Opendeur en laat ons weten wat je ervan vond. Vul na je bezoek het online evaluatieformulier in en beantwoord de schiftingsvraag.Â
Architect: G. Villet
Info en voorwaarden: www.ecobouwers.be/voordelen
Bekijk meer huizen en schrijf je in via www.ecobouwers.be
OUDE DROGISTERIjwordt moderne eengezinswoning Sint-Gillis BR1060/01 Bezoek op 10/11 en 11/11 om 10U en 14U (FR)
43
ecobouwers tours
7x op stap Tijdens Ecobouwers Opendeur nemen tal van organisaties je mee op tocht langs duurzame en energiezuinige bouwen renovatieprojecten.
1
2
3
in en rond Leuven
met een zee van ruimte
met hennep en vlas
Passiefbouw
Compact wonen
Bouw mee
Bezoek vier passiefwoningen
Bezoek samen met VIBE drie
Grow2Build is een project
in Leuven en omstreken on-
verbouwingen in Zuidoost-Vlaan-
waarin verschillende partners
der deskundige begeleiding
deren die elk op hun manier
uit Europa samenwerken
van Passiefhuis Platform.
een verbeterde woonkwali-
rond het gebruik van vlas en
Tijdens een korte rondleiding
teit uitstralen, met focus op
hennep in bouwmaterialen.
krijg je te zien hoe ener-
duurzaamheid en leefbaarheid.
Het project wil de kwaliteit
giezuinige bouwheren erin
Binnen de muren van een oude
van de grondstof verbeteren
geslaagd zijn betaalbare ge-
staminee is een nieuwe energie-
en door middel van product
certificeerde passiefprojecten
vriendelijke woning in houtskelet
innovatie de performantie
te bouwen die een zeer lage
opgetrokken, een nieuwe doos
van hennep en vlas in bouw-
energiefactuur koppelen aan
in een oude huid. Bij een arbei-
materialen optimaliseren. Als
heerlijk comfort. Op het pro-
derswoning in Gavere werden
Belgische partner organiseert
gramma staan twee nulener-
de koterijen vervangen door een
ZonneWinDT een praktische
giewoningen in massiefbouw,
ruime leefruimte op een beperkte
workshop ‘Bouwen met hen-
een passieve sleutel-op-de-
vloeroppervlakte. In een knap
nep’. Ontdek kalkhennep als
deur houtskelet met bio-eco-
inbreidingsproject verbinden een
bouwmateriaal en werk mee
logische materialen en een
vide, een opengewerkte trap en de
aan een kalkhennepmuur in
ruime vrijstaande nulenergie-
massieve FINkachel de verschil-
een wandbekisting. Trek je
woning.
lende leefruimtes met elkaar.
vuile kleren aan.
Zaterdag 9/11 van 10u tot 16u Afspraak: Martelarenplein Leuven aan het standbeeld Verplaatsing: bus | Prijs: € 20 www.passiefhuisplatform.be
Vrijdag 1/11 en zaterdag 9/11 van 13u30 tot 16u30 Afspraak: 13u30, Trapstraat 10 te Gavere | Prijs: € 5 Verplaatsing: autodelend
Zaterdag 9/11 van 10u tot 12u30 en van 14u tot 16u30 | Afspraak: Pannestraat 142 Veurne (Ingang parking achter VormingPlus) | Prijs: € 5 | Hapje en drankje zijn voorzien | www.zonnewindt.be
44
ecobouwers
5
Bio-ecologisch bouwen in het Houtland
Bezoek samen met VIBE een halfopen nieuwbouw in afwerking in Torhout (op zaterdag) of een bijna afgewerkte nieuwbouwrijwoning in Zwevezele (op zondag), gevolgd door een bijna afgewerkte renovatie/uitbreiding in Veldegem. Tot slot bezoeken we het milieuhuis in Zedelgem: een compact gebouw met een educatieve inslag. Alle gebouwen zijn opgetrokken in houtskelet. De gevelafwerkingen zijn overal anders: gevelsteen, tropisch (FSC) of inlands hout, pannen. Er zijn hellende daken, platte daken, groendaken en PV-daken. Bio-ecologisch bouwen: gezond, aangenaam en licht. Zaterdag 9/11 en zondag 10/11 van 13u30 tot 17u | Afspraak: zaterdag om 13u30 in Torhout (Landstraat 15); zondag om 13u30 in Zwevezele (Processiestraat 12a) Prijs: € 10 | Verplaatsing: eigen auto en autodelend | www.vibe.be
4
Slimme renovatie
6
Gent Klimaatneutraal Van oud naar nieuw
met gezonde materialen
Fiets mee met de MilieuAdviesWinkel in Gent en kijk hoe Gent Klimaatneu-
Deze bungalow uit de jaren zeventig
ven renovatie van een stadswoning uit de jaren zeventig tot een nulenergie-
onderging een energetische facelift.
woning, een renovatie van een 19e-eeuwse rijwoning tot laag-energieniveau
Het dak kreeg een extra laag isolatie,
en de duurzame wijk Den Draad. Het project ‘Den Draad’ omvat een hele
de buitenmuur werd gestript en
reeks passief- en lage-energiewoningen met doordacht materiaalgebruik en
ingepakt in een jasje cellulose, de
wordt gebouwd in een geïntegreerd park met speelzones voor kinderen.
ramen werden vervangen en de rolluikkasten verwijderd. Het huis
traal kan worden tegen 2050. Je bezoekt drie projecten: een zeer doorgedre-
Zondag 3/11 om 9u30 | Afspraak: Stadshal Gent (Poeljemarkt) | Prijs: 10 euro Picknick meenemen | Verplaatsing: Fiets | www.milieuadvieswinkel.be
werd volledig bekleed met hout en past zo perfect in de groene omgeving. Het gezin wilde ook wat extra ruimte, zonder het volume uit te breiden. Daarom werd de garage omgebouwd tot leefruimte en douchecel en werd in hetzelfde hout naast het huis een carport gebouwd. Zaterdag 2/11 om 10u, 11u, 14u en 15u | Afspraak:
7
Duurzaam renoveren in de stad Bezoek samen met Dialoog drie duurzaam gerenoveerde woningen in Leu-
Legeweg 264 Sint Andries | Prijs: Gratis
ven. Eén huis werd volledig gesloopt en vervangen door een passiefwoning,
GRATIS BOUWADVIES
en werd een aanbouw in houtskelet gerealiseerd. De architect en/of de
Gedurende de hele dag geeft
bouwheer geven uitleg over de gemaakte keuzes op vlak van materialen en
een deskundige van ZonneWinDT
de gebruikte technieken. Deze huizen zaten ook vorig jaar in de tour, maar
gratis bouwadvies in de woning.
zijn nu verder afgewerkt. ’s Middags voorzien we een gratis broodjeslunch.
apart inschrijven voor het bouwadvies via info@zonnewindt.be of via Sarah op 0477 36 18 53
Zaterdag 9/11 van 9u15 tot 15u | Afspraak: Martelarenlaan, Kessel-lo (Achterkant station Leuven) | Verplaatsing: fiets | Prijs: Gratis | www.dialoog.be
bij de andere twee werd het hoofdgebouw behouden maar gerenoveerd
45
praktisch
Tijdens Ecobouwers Opendeur kom je alles te weten over (ver)bouwen met aandacht voor energiezuinigheid en duurzame materialen. De focus ligt op de bouwheer: waarom kiezen voor energiezuinig of duurzaam bouwen? Hoe begin
Ecobouwers Opendeur is een initiatief van Bond Beter Leefmilieu, de onafhankelijke federatie die natuur- en milieuverenigingen in Vlaanderen verenigt, versterkt en vertegenwoordigt.
je eraan? En waarop moet je letten?
Echte ervaringen Van 1 tot 3 en van 9 tot 11 november kijk je gratis binnen in meer dan 150 lage-energiewoningen, passiefhuizen en bio-ecologische woningen. De eigenaars verzorgen – soms samen met hun architect of aannemer – de rondleiding. Ze tonen de bezoekers welke technieken tot energiebesparing leiden, hoe ze die zelf hebben toegepast en vanuit welke filosofie. Geen verkoopspraatjes, maar echte ervaringen over duurzaam en energie zuinig (ver)bouwen in de praktijk!
Bezoek gratis meer dan 150 duurzame huizen
Schrijf je in vanaf 18 oktober via www.ecobouwers.be 46
ecobouwers
Hoe neem je deel? Er is altijd een interessant bouwproject in je buurt. Bekijk het aanbod op www.ecobouwers.be, maak je keuze en schrijf je online in vanaf 18 oktober.
Ook in Wallonië kun je meer dan 100 woningen bezoeken tijdens Ecobâtisseurs Portes Ouvertes. Schrijf je in op www.ecobatisseurs.be.
Samen met hen en andere milieubewuste koplopers reiken wij burgers, bedrijven en overheden concrete, haalbare en innovatieve oplossingen aan voor milieubelastende activiteiten. Zo initiëren, stimuleren en versnellen we de transitie naar een duurzame samenleving. Want we willen de dag realiseren waarop iedereen in Vlaanderen woont, werkt, consumeert en zich verplaatst zonder nog te wegen op het milieu, de natuur en onze gezondheid. We laten de stem van actieve burgers en groeperingen luider klinken. Consumenten inspireren en activeren we met informatie en campagnes.
Bedrijven ondersteunen we in het vinden van milieuvriendelijke oplossingen en het creëren van een markt hiervoor. Door overleg, onafhankelijk advies en opinievorming geven we richting aan het beleid van overheden.
Steun ons! Vind jij energiezuinig wonen ook een thema waarop moet worden ingezet? Wil je ons helpen om onafhankelijk te blijven werken voor natuur, landschap en een gezonde woonomgeving? Dat kan op een eenvoudige manier! Stort vandaag nog een bijdrage op BE27-5230801218-73 op naam van Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzw. Voor giften vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest.
Volg ons! www.bondbeterleefmilieu.be www.facebook.com/BondBeterLeefmilieu www.twitter.com/bondbeterleefmilieu
De nummer 1 in België - 32ste jaargang - nr. 292
SEPTEMBER 2013 - € 3,50
Uw partner
Sleutelklaar renoveren Verbouwen zonder kopzorgen
Binnenkijken in de LOFT van Filip Deslee Tips voor een GEZOND BINNENKLIMAAT
HELLENDE DAKEN
Hoe renoveren? Praktisch advies *cov BBV292RV.indd 1
wonen natuur met de
wmdn 67
* herfst 2013
BIJLAGE 48 p.
Ecolonomische woningbouw in Pamel doSSIer gezonde en mIlIeuveranTwoorde maTerIalen waT KIezen: ParKeT oF lamInaaT?
22/08/13 11:38:55
47
Investeer in méér dan 30 jaar ervaring in zonneboilers Nu extra voordelig dankzij Vlaamse premies
tot € 2.750! Dit 4m²-zonneboilerpakket* aan € 2.550 excl. BTW en plaatsingskosten ■ Ideaal voor gezinnen tot 4 personen (boiler 250 liter) ■ Lagere energiekosten door warmwaterbereiding op basis van zonne-energie ■ Geschikt voor opdakmontage en dakintegratie ■ Te combineren met een gas- of oliecondensatieketel ■ Voor renovatie en nieuwbouw ■ Terugbetaling van € 100 met de Viessmann voordeelcheque 2013-2014 of € 350 bij gelijktijdige aankoop van een condensatieketel uit de 200-reeks. Info
Viessmann Belgium b.v.b.a. · Hermesstraat 14 · 1930 Zaventem (Nossegem)
en voorwaarden zie www.viessmann.be
Vraag uw offerte aan op www.viessmann.be
48
ecobouwers
* Twee vlakke zonnepanelen Vitosol 200-F, type SVK (2 x 2 m²) en een bivalente warmwaterboiler Vitocell 100-B/-W, type CVBA (250 liter)