l
I
t\+
i
! .r
\ a -È$!t^g.r'E \1'
\<.
-,
l\
"(asa de sonhos" (UtI
l1(,1
l(,v.n vàn Fàtinhà, Mozambique)
Mijn "droomhuis" is het huis voor mijn fèmilie en vrienden. We wonen, werl<en en leven er allenr.r.rl samen. Als er in Europa al vastomlijnde idct'tin lrcsl,r;rnover hoe zo'n huis er uitziet, dàn zcl<r'r rrr Alrik,r. Het is niet alleen een dal< boven jc lrooÍcl, rD,rar ool< een plel< met vele ruimtes rond een groene tuin, waar veiligheid, geborgenheid en de warmte vèn je Íamilie de boventoon voeren. Een plaats die beschutting geeft tegen de overvloedige regens in het seizoen, bij een tuin met schaduwrijl<e plel<l<en onder een grote mangoboom. Waar op zondag de vrouwen blootsvoets zitten oP gcvlochten matten en het eten bereiden in grotc zw.r rtgcbla l<erde, op houtvuur gestookte l<ctt ls. W;rr Írarebentè muziel< het gelach van d,.vrt,liJl. dansende jonge prinsessen in opwaèiend zand en zomerjurl<en overstemt.
é-\Pr
De hoeksteen van de samenleving (Uit het leven van: I dttr,t, Ztrrrlnbwa)
Vrouwen hebben altijd al de grootste last in Afril<a gedragen. M'n tante, die zelf geen l<inderen had, nam me al vroeg op in haèr gezin. Thuis waren we, zonder vader die al vroeg vertrol<l<en was, met teveel monden om gevoed te worden. M'n tante stuurde me nààr de grote school in de stàd, maar in de grote val<antie verbleef ik altijd bij mijn "echte moeder" in het dorp waar ik geboren wàs. Mijn tante heeft hààr hele leven voor me gezorgd. Nooit heb il< me buitengesloten gevoeld ten opzi(hte van mijn broers en zussen die wel thuis woonden. Altijd zijn ze om me heen geweest; de vrouwen die me opgevoed hebben. De gootmoeders. tantes, buren en ken n issen.
.\
i\ ,
AItijd hebben ze hun driedubbele rol van moeder, h u is l.lo udster en geldverschaffer bewonderen swaa rd ig vervu ld. Danl<zij mijn rnoeder en tante heb il< naast
liefde en w.rrmte ool( de mogelijkheid gel<regen om te stuclcrcn. ll< zal hen daarvoor altijd danl<baar zijn. Eens l<omt de dag waarop ll< goed l<an nral<en wat mijn moeder en tante voor me godaan hebben. Een pensioen is voor vele .rÍril<.rnen nog niet weggelegd. Als mijn moeder cD [nnt(.niet mL'er op zichzelf l<unnen wonen zal cT voor lr('n ,rltijd een plel< zijn in mijn huis. Ze redden lrcI r]r('t (lc financiële hulp van ons, l<inderen, nu nog in lrun eigen huis, maar als dat niet meer gaat zal il< met mi.jn huis voor ze l<laar staan, zoals ze dat ool< altijd voor ons hebben gedèan. De eerste verbouwingsplannen zijn al in voorbereiding.
+.
(
De stad (Uit het leven vdn: Domtnee )oe Ndlovo, Zuid-Aírikà) Jaren had hij gezwoegd in de nrijnen rondom Johannesburg. Deze dlchtbevoll<te stèd met a.rn ziyn rafelige randen de townshil)s. Hier waren de gelul<zoel<ers geëindigd die tovt'rgeeÍs hadden gezocht naar werl< en nu bi.l clkaar woonden in vèn afva lmateriaa I opgetrol<l<t'rr "sheds". Meestal waren ze ingetrol(l(('n bij familie, die hier al eerder hun gelul< beproefd hadden. 5ommigen hadden geboft en een baan gevonden, anderen hoopten op het gelul< vèn morgorr. Van tljd tot tijd waren ze allemaal in hLrn dorpen teruggel<eerd met grotc vcrh,rlcr ll mooie l<leren uit de stad. Zo h.rrl<lt'tt zt'11cz,r menlijl<de trel< van dorp na.rr stdd in stànd gehouden, hoewel het bij aanl<omst in de metropool voor de nieuwl<omers altijd een survival of the fittest wàs.
i'
{
à By ?
14í!i
à
1ï _-:3- 'i$trb -lÍ<'À&: 1-l
HU had het allemèàl meegemaal<t. De overvolle hostels waèr de mannen ver van thuis verbleven. Door de weel< legden ze er na
de zware arbeid hun moegewerl<te lichamen te rustcn op stapelbedden in veel te l<leine l<ale l(.rnr(.r t j('5, onr ./i(lr in het weel<end over te
gcv(.n ,r,rr rlc vrorrwcn en het lol<ale bier. Als donrinc('v,ln (lc bà ptistengemeen s(ha p in zijn dorp wàs hct lrem.rltijd een gruwel geweest. Hij had er te vaal( de gevechten op leven en dood meegemaal<t tussen de stammen onderling of tussen hen en de buitenlanders, die bij een stal<ing èltijd de l(ant van de bazen l<ozen.
Het dorp als basis (Uít
het leven van: domirtee )oe Ndlovo, Zuid Ah ika)
Het was een gelul<l<ige dag voor hem, toen hij in zijn bij ell<èar gespaard "bal<l<ie" beladen met huishoudelijl<e spullen naar zijn dorp l<on terug l(eren. Hij had er een huis gebouwd van zelfgemaal<te betonblol<l<en, een van de grootste huizen van
hetdorp. Het was nog niet helemaal l<laar, maar samen met de bijgebouwen, waàrvan er een nu als tijdelijl<e l<erl<je dienst deed had hij het aardig voor ell<aar. De blol<l<en moesten nog aàn beide l<anten gestul<àdoord woTden en er z.rt nog geen glas in de ramen. De problotttt'tt tttt't het glas had hij opgevangen cloot itt ,k' t,rtncn rieten mètten te plaatsen dic Acdccltclijl< met modder waren dichtgesmecrd. Het hield in ieder geval de muggen buiten als's avonds bij l(aarslicht uit de bijbel werd voorgelezen. Hij had er zijn oude leven van dominee weer
opgenomen en bewerl<te zijn lènd weer. De stad wès voor hem een tussenstation geweest om zijn gezin te onderhouden en zjjn huis te bouwen. Hij had nu duidelijl< 9el<ozen voor zijn dorp, waar traditie nog in hoog ,r,trr7i'"r 116",1 l d" vele discussies wèTen /Un st.rn(lpunL('n <l,rn ool< èltijd veel behoudender dan dic v,rn ,,ijn (lorpsgenoten. Toen iemand hem er eens nè,r vrocg zei hij dat dit l<wèm omdat hij de andere l<ant zo goed l<ende. Als hij belangrijl< bezoel< had werd er altijd een l<ip geslacht en stond er mèïsPèP oP het menu. De vTouwen op de binnenplaats hadden een dag nodig om dit fijn te stèmPen en daarna al roerend op te l<ol<en tot een en dezelfde matspap die over het hele continent Afril<à steeds weer andere namen heeft.
I
I
--i.qï;3
l:".-
.lïr*.I. *
ïd
IT
{
l
l-
-.-,
-'
(,
Leven doeje vandaag (Uit het leven vtn:
JnDc,
Tui(l Atrika)
Op een dag hadden ze met z'n allen voor haaT deu r gestaa n.
Ze had het ool< zo vanzelfsprel<end gevonden en was al begonnen om haar huisje in de township Philipe bij l<aapstad uit te breiden en er een l<amer bij te bouwen. Met een bevriende àannemer h.rcl zc ccrr br:drag afgesprol<en voor zijn weTl<zaantltt:<icn (l.rt ./c it.l termUnen zou betèlen. De benodigde bouwmaterialen had ze geregeld via haar werl<. Als alleenstaande vTouw met een l<leine baan was het moeilijl< om te overleven en haar beide I<inderen te voorzien van eten, l<leren en om het schoolgeld bij ell<aar te brengen. Niet alleen hàd de verplichte schooll<leding weeT een aanslag op haar budget gedaan, maar dit jààr moest ool<
nog het schoolgeld in één keer betaald worden vóór het begin van het schooljaar. Andere jèren was dat nog gespreid over hetjaar gelul<t, maar dit jaar waren de l<inderen waarvoor niet betaald was al de eerste dag naar huis gestuurd. Ze had nu even geen tijd om hieraan te denl<en. Ze moest de twee l<inderen van haar zus opvangen. Haàr zus was vorige weel< overleden aan aids. Natuurlijl< had ze beloofd om vooT haar l<inderen te zorgen als haar zus er niet meer zou zijn. Het was zo vanzelfsprel<end geweest en ze wist dat haar zus dit ool< voor haar I<indcren zou hebben gedaan. Maar twee monden erbiy, hoe ze dat moest redden wist ze ool< nog niet precies. Maar dat was voor even niet zo belangrijl< wànt er stonden twee l<inderen voor haar deur.
Continent met toekomst uit Afril<a om in mcer gebieden m a l<l<el i1 l<cr tL- overleven. Natuurrampen en tegenspoed schi'Jnen al sinds mensenheugenis bij Afril<a te horen. Afril<a is het beginpunt van alle leven en zal waarschi.jnlijl< ook het eindpunt zijn. Na een jarenlang verblijf in Afril<a zal me altijd het beeld bijblijven van de aan zandwegen opdoemende dorpen met rieten, houten of stenen hutten, omgeven door vrouwen en spelende l<inderen. Het rondsclr,rr rr'lcrrcic vcc bestaèt uit een paar l<ippen en sonrs een vaTl<en op zoel< naar voedsel naast een al<l<er met schamele gewassen. Ook het beeld van de vrouw langs de weg met een bos gesprokkeid hout of een waterl<a n op het hoofd zal nooit van mijn netvl�es verdwijnen. De eerste mens trol< weg
noordel
ij l<e
M.rar er is ool< een ander Afril<a. Een jonge natie die l<nol<t en vecht om na een l<oloniaal verleden een eigen weg te gaàn. Om te bouwen aan een nieuwe toel<omst. Letterlijl< en Íiguurlijk. Er verrijzen in Zuid Afril<a sociale won ingbouwprojecten, wèar we vanuit Nederland een bijdrage àan mogen leveren met l<ennis en ervaring, om te l(ijl<en wat we vèn ell<aar l<unnen leren. wq met meer dan roo jaar ervaring so(iale woningbouw en zij met een heel eigen l<ijl< op wonen in dromen. "One house, one plot" is zo'n droom.
One house, one plot Hoewel de toel<om stverwàchtingen lang niet altijd even roosl<leurig zijn, hebben ool< Afril<anen dromen die ze grèàg zoudcn willcn realiseren. Voor menig Afril<a.rn luidt dic. droorr 'one house, one plot': een vrijstàànd huis met een stul(je grond eromheen op het platteland, of aan de rand van de stad waar hij samen met zijn familie l<an wonen. Het liefst op een "plot" groot genoeg om ook wat groente te verbouwen en een citroenboom te planten waaronder men op zondagmiddag een l<oele plel< vindt om te biJ ell<aèr te zitten, te eten, te l.rchen cn verhalen te vertellen. Een plel< w.t.rr ntuziel< l<linl<t en waar snelle l<indervoctjcs vrolijl<e dansen in het zand draaien.
ln Nederland zien we het'wilde wonen' opl<omen met een toenemende aandacht voor het particuliere opd rachtgeverscha p.Ool< hier is de droom van "One house, one piot" geen onbekende. Misschien ral<en hier de continenten in een gezamenlijl<e droom.
i
\
fi
g-$vg
tl'
ir:
ร J J
b
--!รก-