Nieuws
99
Mangroveproject wint Vernufteling 2016 Op 16 maart 2016 tijdens de Dag van de Ingenieur won het Building with Naturemangroveproject de Vernufteling. Deze prijs wordt door brancheverenigingen KIVI en NLingenieurs jaarlijks uitgereikt aan het meest vindingrijke project van een adviesof ingenieursbureau. Namens Witteveen+Bos nam projectleider Rob Nieuwkamer de prijs in ontvangst. Binnen het mangroveproject worden op Java in Indonesië semipermeabele dammen aangelegd die helpen het mangrovebos te herstellen, zodat het zijn functie als kustverdediging kan blijven vervullen. De dammen worden gemaakt van lokaal beschikbaar materiaal en aangelegd door lokale bevolking, wat kennis en werkgelegenheid ter plaatse oplevert.
Witteveen+Bos voert dit project uit in een consortium met Wetlands International, Deltares, EcoShape, WUR, Imares en lokale partijen.
zodat het project een duurzame oplossing kan zijn. Het gaat om veel meer dan alleen dammen.’
De jury noemt het project ‘een innovatieve toepassing van een oud concept, met grote economische en maatschappelijke impact. De natuurlijke golfbreker kan een uitkomst zijn voor een veel groter toepassingsgebied: op tal van plaatsen rond de tropen kampen kusten met een mangrovetekort.’ Rob Nieuwkamer: Het gaat hier om iets dat heel low tech is, maar waarvan de jury heeft ingezien dat het een project is waarvoor grondige kennis van bijvoorbeeld ecologie, morfologie en lokale omstandigheden nodig is. Daarnaast is het consortium waarvan we deel uitmaken cruciaal voor het scheppen van alle voorwaarden,
Het project is een totaalconcept: niet alleen de aanleg van de dammen krijgt aandacht, ook het inschakelen en opleiden van de lokale bevolking voor de instandhouding van dammen en kweekvisvijvers en het beheer van de mangrovestrook maken er deel van uit. Het consortium investeert ook in capaciteitsopbouw van de Indonesische watersector en verankering van Building with Nature in beleid om replicatie te stimuleren op andere plekken waar de kust afkalft als gevolg van bodemdaling en mangroveverlies. + rob.nieuwkamer@witteveenbos.com
Twee onderdoorgangen geopend Integratie stedenbouw, architectuur en (licht)kunst
beeld: Jannes Linders
Twee nieuwe onderdoorgangen hebben een nieuw hoogtepunt toegevoegd aan de oude middeleeuwse stad Zutphen. Eind 2015 werden de onderdoorgangen onder grote belangstelling geopend. In opdracht van ProRail begeleidde Railinfra Solutions vanaf 2008 de realisatie van de onderdoorgangen in het proces van voorontwerp tot en met uitvoering.
gang over vijf sporen, die direct na de opening werd afgesloten voor verkeer. Onderdoorgang Marstunnel is bedoeld voor voetgangers, fietsers en autoverkeer en is ontworpen onder architectuur door Mari Baauw. Het kenmerkt zich door vloeiende, organische baksteenwanden in een groene stedelijke omgeving. Onderdoorgang Kostverloren is voor voetgangers en fietsers, ontworpen onder architectuur door Marc Maurer.
Daaronder vielen het opstellen van het opdrachtgeversontwerp, de architectuur, contractvorming, bouwbegeleiding en toetsing van de uitvoering van het UAV-gc-contract. De twee onderdoorgangen liggen aan weerszijde van het monumentale station van Zutphen en vormen een verbinding tussen het centrum en het in ontwikkeling zijnde woon- en bedrijvengebied Noorderhaven. Ze vervangen een lange spoorwegover-
Beide onderdoorgangen hebben een eigen hoogwaardig interieur en een inwendige ribbenstructuur, waarvoor het licht- en kleurontwerp ontwikkeld is door lichtkunstenaar Herman Kuijer. Het resultaat is een ontwerp waar stedenbouw, architectuur en (licht)kunst geïntegreerd zijn. + bert.jongstra@witteveenbos.com
beeld: Erik Peek
Aanleg inlaatconstructie bij de IJssel
Bescherming van de nevengeul tegen erosie door instromend water Witteveen+Bos werkt voor Combinatie IJsselweide (de aannemerscombinatie Boskalis en Van Hattum en Blankevoort) aan de realisatie van het Ruimte voor de Rivierproject Veessen-Wapenveld. Het project bestaat uit de aanleg van een nevengeul van de IJssel tussen Veessen en Wapenveld. Deze nevengeul wordt bij extreem hoogwater gebruikt en zorgt dan voor een waterstandsdaling van 71 centimeter in de IJssel bij Veessen. Een van de onderdelen van het project is de inlaat, de plek waar het water de geul in kan stromen. De inlaat bestaat onder meer uit een kade en beweegbare kleppen om het water tegen te houden en op het juiste moment in de geul te laten stromen. Witteveen+Bos heeft de bodembescherming ontworpen om de kade en de geul te beschermen tegen erosie door het instromende water. Een belangrijk onderdeel van de bodembescherming
is de zogenaamde woelbak, een verdieping van het maaiveld direct stroomafwaarts van de kade. In de woelbak ontstaat een watersprong, waardoor het water energie verliest en het minder hard stroomt in de rest van de geul. Het ontwerp van de bodembescherming houdt rekening met de uitstraling van de kade. De bodembescherming is overlaagd met een leeflaag met gras, zodat de inlaat een natuurlijke uitstraling heeft. Deze bekleding spoelt weg op het moment dat de geul gebruikt wordt, een scenario dat naar schatting eens in een mensenleven voorkomt. Op dit moment is het project volop in uitvoering. Zo worden in deze periode dijken aangelegd, watergangen gegraven en brugpijlers gestort. + emma.sirks@witteveenbos.com
Rioolwaterzuivering wordt energieleverancier Meer dan voldoende energie voor zuivering van afvalwater
Witteveen+Bos helpt waterschap Vechtstromen met de verwezenlijking van haar duurzame energieambities in het kader van circulaire economie. Het waterschap wil alle mogelijkheden benutten om in de eigen energiebehoefte te voorzien en daarnaast ook energie leveren aan de omgeving. Met de Energiefabriek Hengelo wordt dit in twee fasen gerealiseerd. In de eerste fase wordt alleen het huidige slibaanbod van de rwzi Hengelo verwerkt. Om de energieproductie te verhogen wordt de bestaande slibverwerking uitgebreid met een Cambi TDH-installatie (Thermische Druk Hydrolyse). Deze installatie zorgt ervoor dat het slib beter afbreekbaar wordt en er meer biogas geproduceerd wordt bij het vergisten van het slib. Bij positief resultaat wordt in fase 2 de slibverwerking van het waterschap gecentraliseerd en wordt de energieopwekking op de zuivering uitgebreid.
beeld: Cambi TDH-installatie op rwzi Hengelo
Witteveen+Bos Nieuws april 2016
In fase 1 wordt 20 ton drogestof per dag verwerkt, in fase 2 neemt dit toe tot 50 ton drogestof. De biogasproductie neemt daardoor toe tot 7.300 Nm3 per dag bij realisatie van fase 1 tot 18.000 Nm3 per dag in fase 2. Hiermee wordt de rwzi zelfvoorzienend en is het mogelijk om met het overschot aan biogas 3.500 huishoudens van energie te voorzien. Witteveen+Bos is betrokken bij de technologische ondersteuning en de UAV-gc contractbegeleiding. Daarnaast hebben wij het definitief ontwerp opgesteld voor de inpassing van de TDHinstallatie op de rwzi. + mark.van.der.werf@witteveenbos.com
CO2-PRESTATIELADDER OP NIVEAU 5 Witteveen+Bos heeft in november 2015 opnieuw niveau 5 van de CO2-Prestatieladder behaald met gebruikmaking van de Branchegerichte Toelichting. Witteveen+Bos heeft hiermee aangetoond reductie van CO2 voor haar klanten te kunnen bewerkstelligen door in ontwerpen en adviezen ook CO2-vriendelijke varianten door te rekenen en aan te bieden.
Gezonde resultaten in 2015 Door stabiele groei maximaal bijdragen aan Duurzame Ontwikkelingsdoelen
+ communicatie@witteveenbos.com
CO2-PRESTATIES IN KAART Naast het leveren van maatschappelijke waarde en het ontwikkelen van toptalent is het reduceren van de milieu-impact van onze bedrijfsvoering een maatschappelijk doel van Witteveen+Bos. Wij willen dit bereiken door het verduurzamen van onze mobiliteit en het bevorderen van onze CO2-reductie in de keten. Onze ambitie is om onze CO2-emissie in 2020 met 30 % te reduceren ten opzichte van 2007. Met de CO2-footprint brengen wij halfjaarlijks onze CO2-prestaties in kaart. In 2015 heeft Witteveen+Bos een reductie van 23 % behaald ten opzichte van referentiejaar 2007. De totale emissie was 4.315 ton aan CO2 met een personeelsbestand van 985 fte wereldwijd. Daarmee is de CO2-emissie per fte gedaald van 5,72 ton in 2007 naar 4,38 ton in 2015. + communicatie@witteveenbos.com
JAARVERSLAG 2015 Het Jaarverslag 2015 van Witteveen+Bos is onlangs verschenen. Het financiële en maatschappelijke jaarverslag zijn dit jaar voor het eerst gecombineerd in een uitgave. Bekijk online op www.witteveenbos.nl/nl/jaarverslag de digitale editie. Hier kunt u eventueel ook een papieren versie aanvragen. + communicatie@witteveenbos.com
Ingenieurswerk mensenwerk Jaarverslag 2015
Witteveen+Bos N.V. kijkt terug op een succesvol 2015. Er werd wereldwijd gewerkt aan mooie grote en kleine opgaven. De omzet groeide van 119 miljoen euro in 2014 naar 130 miljoen euro in 2015. Ook was er personele groei, in 2015 werd de magische grens van 1.000 medewerkers gepasseerd en stond de teller aan het einde van het jaar op 1.056 mensen. Nederland is en blijft voor Witteveen+Bos het thuisland, een sterke stabiele basis. De groeikansen doen zich met name internationaal voor. De omzet steeg in 2015 internationaal naar 50 miljoen euro en we hebben ons wereldwijde netwerk van kantoren verder uitgebreid met een kantoor in Londen (Verenigd Koninkrijk) en Accra (Ghana). De groei in omzet en personeel ging gepaard met gezonde financiële resultaten. Met een EBITDA van 21,3 miljoen euro, een nettoresultaat van 14,3 miljoen euro en een nettowinstmarge van 11,1 % blijven de resultaten ruimschoots boven de gestelde doelen (3 tot 5 % personele- en omzetgroei en een nettowinstmarge van 8 %).
we 70 jaar bestaan,’ geeft Karin Sluis aan. ‘Daar staan we onder andere bij stil door het organiseren van een symposium op 21 april aanstaande. Thema van de bijeenkomst is het Klimaatakkoord dat eind 2015 in Parijs werd gesloten.’ Op 5 april 2016 vond de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) plaats. De aandeelhouders, allen medewerker van Witteveen+Bos, benoemden een Raad van Commissarissen. Door autonoom te blijven groeien, kan Witteveen+Bos namelijk aangemerkt worden als grote vennootschap, waarvoor extern toezicht geïntensiveerd moet worden. De Raad van Commissarissen bestaat uit Gerard van de Aast, Inca van Uuden en Hans van der Ven. Ook zijn tijdens de AVA de jaarcijfers officieel vastgesteld. + communicatie@witteveenbos.com
Karin Sluis, algemeen directeur, is tevreden: ‘Dit zijn gezonde resultaten die ons in staat stellen om ons echte werk te kunnen doen: in onze projecten bijdragen aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Deze doelen moeten ervoor zorgen dat de wereld in 2030 sociaal, ecologisch en economisch duurzaam is. Vanuit onze expertise als advies- en ingenieursbureau kunnen en willen wij hieraan een bijdrage leveren. In 2016 willen we onze bijdrage aan een gezonde planeet verder vergroten. Ingenieurswerk heeft echt impact.’ Directeur Henk Nieboer vult aan: ‘Via het werk in onze projecten leveren we een bijdrage aan doelen zoals Schoon water en sanitair voor iedereen, Veilige en duurzame steden, Duurzame consumptie en productie en Bescherming van ecosystemen en biodiversiteit. Waar mogelijk passen wij in projecten onze eigen zes duurzame ontwerpprincipes toe. In 2016 willen we het gebruik van deze principes uitbreiden: ontwerpen opleveren die bijvoorbeeld natuur- en klimaatbestendig zijn en die oog hebben voor welzijn van mens en dier. Uit de materialiteitsanalyse die we in 2015 hebben uitgevoerd, bleek dat wij vooral met onze projecten de meeste impact kunnen behalen.’ In 2015 is onder andere gewerkt aan de Belgische Oosterweelverbinding, het omvangrijke infrastructurele project dat de Ring van Antwerpen sluitend moet maken. De aanleg van tunnels maakt de stad beter bereikbaar en leefbaar: minder files, schone lucht en minder geluidsoverlast. Ook de diverse Ruimte voor de Rivierprojecten waaraan we werkten, hebben maatschappelijke meerwaarde: wateroverlast als gevolg van klimaatverandering wordt tegengaan. Die impact die Witteveen+Bos via haar projectenwerk heeft en in de toekomst kan hebben, delen we in 2016 graag met onze omgeving. ‘2016 is het jaar waarin
Witteveen+Bos Nieuws april 2016
Symposium ‘Het Klimaatakkoord’ op 21 april 2016 Hoe kunnen we onze impact vergroten? Witteveen+Bos bestaat 70 jaar. Wij vieren dit graag met onze relaties tijdens ons symposium op donderdag 21 april 2016 in De Beurs van Berlage, Amsterdam. De middag staat in het teken van het delen van kennis en oplossingen, nieuwe inzichten en inspiratie.
zonde planeet. Wij willen graag onze gezamenlijke impact vergroten. Hoe kunnen wij als ‘bouwers’ (overheid, ontwikkelaars, aannemers, adviseurs en ingenieurs) bijdragen aan het bereiken van de doelstellingen uit het recent gesloten Klimaatakkoord?
Als ingenieursbureau willen en kunnen wij een belangrijke bijdrage leveren aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Oplossingen in onze projecten dragen bij aan een sociaal, ecologisch en economisch ge-
De dagvoorzitter is Frénk van der Linden. Laat u inspireren door onder andere Jacqueline Cramer en Bas Haring, die elk vanuit hun eigen benadering en achtergrond spreken over mogelijkheden, ervaringen en persoonlijke
ambities ten aanzien van klimaatverandering en het Klimaatakkoord. Na de lezingen wordt het programma vervolgd met de klimaatparade. Deze parade bestaat uit masterclasses, een meningencircus, zeepkistpitches en een beursvloer met innovatieve oplossingen. Het programma is zo zelf samen te stellen. Meer over de verschillende onderdelen en een aanmeldformulier is te vinden op www.witteveenbos.nl/symposium. + communicatie@witteveenbos.com
KUSTVEILIGHEID BELGIË
Tulpeiland aan kust Zeewolde De aanleg van een eiland in de vorm van een tulp, het Tulpeiland, is een markant onderdeel van de kustzone van Zeewolde. Het Tulpeiland bestaat uit een kelk waarbinnen de toekomstige passantenhaven is gepland, een verbindingsdam tussen de kelk en het vaste land en een steel in de vorm van drie natuureilanden. Vanuit de lucht is het Tulpeiland duidelijk herkenbaar. Na jaren van voorbereiding heeft aannemer De Vries & van de Wiel het project uiteindelijk gerealiseerd. Dit project laat zien dat niet alle projecten altijd over rozen gaan. Witteveen+Bos heeft het uitvoeringsontwerp van de grondlichamen en infrastructurele werken (met uitzondering van de stalen damwanden) gemaakt. Belangrijk aspect in het ontwerptraject was de planning in relatie tot de restzettingseis. Door een intensieve monitoring zijn de grondlichamen gefaseerd opgehoogd en binnen de gestelde eisen opgeleverd. Witteveen+Bos stelde maandelijks een monitoringsrapportage op waarop de aannemer de werkzaamheden heeft afgestemd. Ook ondersteunden wij de aannemer gedurende de hele uitvoeringsduur met adviezen. Halverwege de uitvoering heeft een besluit van de Raad van State op de door de opdrachtgever ingediende vergunning Natuurbeschermingswet gezorgd voor vertraging en een aangepaste werkwijze: er mocht geen zand meer gewonnen worden in het Wolderwijd. Door intensieve samenwerking tussen partijen is het werk uiteindelijk toch binnen de gestelde opleveringsdatum gerealiseerd. + rob.lohrmann@witteveenbos.com
Witteveen+Bos Nieuws april 2016
In opdracht van het Vlaamse Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust worden komend jaar alle duinen en dijken langs de Vlaamse Kust getoetst op veiligheid. België heeft een kustlijn van ongeveer 67 kilometer, die bestaat uit een aaneenschakeling van badplaatsen, zeehavens en waardevolle natuurgebieden. De veiligheidstoetsing zal uitwijzen of de kust beschermd is tegen een ontwerpstorm die eens per duizend jaar voorkomt. Samen met Deltares en de Technische Universiteit Delft wordt een innovatieve toetsmethodiek toegepast, met gebruik van de recentelijk ontwikkelde modellen XBeach en Swash. Het project wordt begin 2017 afgerond. Daarna zal worden gekeken of de methodiek ook in Nederland toegepast kan worden. + daniel.dusseljee@witteveenbos.com
beeld: Zwarts & Jansma Architecten
The Healthy City: Singapore als voorbeeld Ondergronds bouwen om bovengronds een gezonde omgeving te creëren Het bieden van een gezonde omgeving in tijden van bevolkingsgroei is een van de uitdagingen waar wereldsteden als Singapore voor staan. ‘The Healthy City’ (De Gezonde Stad) is een concept gericht op het verbeteren van factoren die van invloed zijn op gezondheid. Het concept is met groot enthousiasme ontvangen door Singaporese autoriteiten. Het concept kan wereldwijd worden toegepast, met Singapore als voorloper. In 2030 zal de huidige populatie van Singapore toenemen van 5,5 miljoen naar 6,9 miljoen inwoners. Dit zal leiden tot meer gebrek aan ruimte, meer druk op infrastructuur, toenemend gebruik van middelen (water, energie, voedsel) en meer uitstoot en productie van afval. Het nieuwe concept ‘The Healthy City’ is ontwikkeld door Witteveen+Bos in samenwerking met OKRA landschapsarchitecten en Zwarts & Jansma Architecten en richt zich op het verbeteren van factoren die van invloed zijn op gezondheid. Voorbeelden van deze factoren zijn luchtkwaliteit, geluidsoverlast, veiligheid, inspiratie, geluk en een actieve leefstijl. Het omarmen van de mogelijkheid tot ondergronds bouwen om bovengronds een gezonde omgeving te creëren, is
de essentie van het concept Healthy City. Stedelijke functies die bovengronds een schadelijk effect hebben op de gezondheid, worden verplaatst naar de ondergrond. Voorbeelden zijn het verplaatsen van snelwegen naar de ondergrond om luchtkwaliteit te verbeteren en geluidsoverlast te beperken. Met de ruimte die hiermee vrij komt kunnen nieuwe woon- en leeffuncties worden gecreëerd. Ook kunnen delen van steden die eerder van elkaar waren gescheiden door wegen (of andere vormen van infrastructuur), weer worden verbonden. De verbeteringen zoals voorgesteld in het concept moeten worden uitgevoerd in een toch al complexe stedelijke omgeving. Dit vraagt om een integrale benadering voor de herontwikkeling, met lokale interventies. Deze lokale interventies vinden plaats op ingekaderde en cruciale locaties. Het nieuwe concept is door de partijen gepresenteerd aan diverse autoriteiten in Singapore. Zij hebben met enthousiasme gereageerd. Hierop is een tweedaagse training verzorgd in Singapore over ondergronds bouwen en het creëren van nieuwe stedelijke ruimtes. Voor 2016 zijn meer van deze trainingen en projecten gepland. De Nederlandse organisaties onderzoeken ook de psychologi-
sche aspecten in relatie tot leven, werken, woon-werkverkeer en navigeren in de ondergrond, alsook de mogelijkheden tot het gebruik van natuurlijk daglicht ondergronds. + theo.salet@witteveenbos.com
Beslissingsondersteunend systeem Peilbeheerders Delfland helpen wateroverlast te voorkomen Witteveen+Bos ontwikkelt samen met onderzoeksen adviesbureau HKV Lijn in Water het nieuwe beslissingsondersteunend systeem Delfland (BOS 2.0 Delfland). Het project wordt uitgevoerd in opdracht van het Hoogheemraadschap van Delfland. Doel van het BOS 2.0 is het zo optimaal mogelijk aansturen van boezemgemalen in zowel waterafals aanvoersituaties door middel van Model Predictive Control (MPC). Daarnaast geeft het BOS 2.0 een voorspelling van neerslag en waterstanden op de boezem voor de komende 24 uur. Witteveen+Bos is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de modellen en MPC achter het BOS 2.0 en de data-assimilatie en HKV voor de implementatie van de gebruikersinterface binnen Delft-FEWS. Het beheergebied van Delfland kenmerkt
zich door de aanwezigheid van een groot aantal stedelijke kernen en daarnaast glastuinbouw. Dankzij het grote aandeel verhard oppervlak komt neerslag zeer snel tot afvoer. Dit maakt het dagelijkse waterbeheer een uitdagende taak voor de peilbeheerders van Delfland. Een beslissingsondersteunend systeem kan hierbij helpen door op basis van modellen en neerslagvoorspellingen de gemalen aan te sturen. In het BOS 2.0 wordt RTC-Tools toegepast, een modulaire toolbox voor Real-Time Control van watersystemen, ontwikkeld door Deltares. Hier is al veel ervaring mee opgedaan bij de ontwikkeling van het BOS 2.0 voor de Brabantse waterschappen en Rijkswaterstaat. + bart.dekens@witteveenbos.com
Witteveen+Bos Nieuws april 2016
SNEL EN SLIM INVENTARISEREN
Als onderdeel van het programma Ruimte voor de Rivier heeft de aannemerscombinatie Van den Herik/Boskalis kribverlagingen en nieuwe langsdammen gerealiseerd in de Waal. Witteveen+Bos was betrokken bij verschillende ontwerpvraagstukken. Een daarvan was het plaatsen van voor Nederland unieke ijsbokken. De langsdammen zijn onderdeel van het hoogwaterbeschermingssysteem en dienen goed beschermd te worden tegen extreme situaties. Op de dammen zijn daarom ijsbokken geplaatst ter bescherming tegen de potentieel verwoestende kracht van kruiend ijs. Omdat een groot deel van de ijsbokken permanent onder water ligt, is gekozen voor prefabricatie. Met een lengte van 18 meter, een gewicht van ruim 70 ton en een geknikte geometrie zijn het geen standaardelementen. Om de transportafstand te beperken, zijn de ijsbokken op het werkterrein van de aannemer gemaakt. Met een grote kraan zijn de ijsbokken vanaf het water voor transport op pontons geplaatst en daarna op de langsdammen geplaatst.
Onze adviseurs voeren hun veldinventarisaties sinds enkele jaren uit met behulp van mobielGIS: digitale kaarten op een smartphone of tablet met GPS-functie. Met mobiel-GIS worden inspecties van bomen of inventarisaties van projectgebieden direct digitaal in een kaart ingetekend. De gebruikte applicaties zijn nu doorontwikkeld tot het platform ‘Snel en Slim inventariseren’. De kracht van dit platform is de volledige integratie van veldgegevens in het adviestraject, zoals bleek in diverse projecten in Nederland en Vlaanderen. Dankzij het gebruik van een centrale informatievoorziening zijn alle kaarten van het project ook bij het veldwerk beschikbaar. Andersom worden veldgegevens op kantoor direct zichtbaar in projecttools als de Project Geoviewer en de objectenkaart in Relatics. Omdat dit alles via eigen GIS-servers verloopt, is informatieveiligheid en zekerheid geborgd. Met het nieuwe platform is de verdere verwerking van gegevens en foto’s tot rapportages volledig geautomatiseerd. De rapportages worden als maatwerk voor een opdrachtgever opgemaakt of volgen een standaard zoals de NEN2767-norm voor conditiemetingen voor onderhoud. Dankzij deze innovatieve inwinning en verwerking van informatie kunnen wij betere resultaten voor onze opdrachtgevers garanderen en snel en efficiënt werken.
+ alex.schouten@witteveenbos.com
ONTWERP RIOOLSYSTEEM De gemeente Deventer gaat de Hanzeweg op het bedrijventerrein Bergweide reconstrueren. Deze weg is onderdeel van het Hanzetracé waarmee de ontsluiting vanaf de snelweg A1 wordt verbeterd. Het complete wegprofiel gaat op de schop en het huidige riool wordt vervangen. Rond de Hanzeweg is regelmatig sprake van wateroverlast als gevolg van hevige neerslag. De weg ligt relatief laag ten opzichte van het waterpeil van de haven. In het gemengde rioolstelsel worden extra overstorten aangebracht en worden de bestaande overstorten verbreed. Daarnaast worden wegoppervlak, parallelweg en waar mogelijk daken en schone terreinoppervlakken van de aanliggende bedrijven afgekoppeld naar een nieuw infiltratieriool. De gemeente Deventer heeft aan Witteveen+Bos gevraagd het nieuwe rioolsysteem te ontwerpen. Witteveen+Bos is al meer dan dertig jaar de vaste adviseur van de gemeente op het gebied van riolering. + leon.van.der.werf@witteveenbos.com
beeld: Frank Auperlé/TU Delft
UNIEK IN NEDERLAND: IJSBOKKEN
JAAP VAN DER GRAAFPRIJS 2015 Begin januari 2016 is tijdens de Vakantiecursus ‘Water in de Stad’ van de afdeling Watermanagement van de TU Delft de Jaap van der Graaf-prijs uitgereikt. De prijs wordt toegekend aan een student of onderzoeker die in het voorgaande jaar het beste Engelstalige artikel over de stedelijke watercyclus schreef. Het winnende artikel van André Marques Arsénio en mede-auteurs is gepubliceerd in het blad ‘Structure and Infrastructure Engineering’ en is getiteld ‘Pipe failure predictions in drinking water systems using satellite observations’. De jury beoordeelde 52 artikelen en heeft vooral gelet op vijf criteria: maatschappelijke bijdrage, innovatie, toepasbaarheid, wetenschap en taal. Met name gezien de maatschappelijke relevantie van leidingonderhoud en het voorspellen van leidingbreuken kwam het artikel van Arsénio als winnaar uit de bus. De jury identificeert het vervangen van (drinkwater)leidingen als dé opgave van de komende decennia. Daarbij zijn de resultaten simpel te vertalen naar onderhoud van andere leidingnetwerken, zoals gasleidingen of rioolsystemen. + communicatie@witteveenbos.com
INTEGRALE VEILIGHEID OOSTERSCHELDE In opdracht van Rijkswaterstaat Zee en Delta werken Witteveen+Bos en bureau Waardenburg aan een nieuwe veiligheidsstrategie voor de Oosterschelde. Vanwege zeespiegelstijging en een veranderend golfen windklimaat is op termijn een aanpassing van de veiligheidstrategie noodzakelijk. Naast hoogwaterveiligheid worden binnen de strategie ook de effecten voor natuur en economisch gebruik meegenomen. De opdracht bestaat uit een verkenning van zogenoemde ‘knikpunten’, om erachter te komen wanneer de huidige veiligheidsstrategie niet meer voldoet. Daarnaast doen de partijen een inventarisatie van mogelijke oplossingsrichtingen voor een nieuwe veiligheidsstrategie. Deze opdracht valt binnen het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) van het Rijk. Bureau Waardenburg richt zich hierbij op de maritieme en ecologische aspecten van de rivier, terwijl Witteveen+Bos onderdelen als veiligheid van de waterkeringen, dijken en morfologie voor haar rekening neemt. + rob.nieuwkamer@witteveenbos.com
Witteveen+Bos Nieuws april 2016
+ erik.kraan@witteveenbos.com
HERONTWIKKELING HAVEN DUBLIN Als eilandstaat is Ierland grotendeels afhankelijk van de haven van Dublin voor de import en export van goederen. Deze zeehaven is de grootste en belangrijkste van Ierland en staat aan de vooravond van een van de grootste metamorfose uit haar geschiedenis. Het doel is de haven toekomstbestendig te maken. De haven van Dublin is uit haar jasje gegroeid. Op dit moment is de waterdiepte 7 tot 8 meter: onvoldoende om grote, moderne schepen te kunnen ontvangen: hier is een waterdiepte tot 15 meter voor nodig. De werkzaamheden die nodig zijn om dit te realiseren, vormen zowel een technische als een logistieke uitdaging. Er moet worden verbouwd terwijl de winkel open is, waarbij iedere vierkante meter van het terrein van de haven in gebruik is. Witteveen+Bos en partner Arup Ireland zijn door DPC gevraagd de technische uitwerking en contractvoorbereiding van de werkzaamheden te verzorgen. De werkzaamheden omvatten het definitief ontwerp van diverse kadeconstructies, steigers, landreclamaties en baggerwerk. Daarnaast behoren ook het voorbereiden van technische contractstukken en het leveren van technische expertise tijdens de aanbestedingsfase tot de werkzaamheden. Tijdens het ontwerp en de bouw van de in totaal circa 3 kilometer nieuwe kademuur zijn een aantal technische uitdagingen te overwinnen. De ondergrond (bestaande uit harde, glaciale kleilagen en ‘made ground’) en de aanwezigheid van bestaande constructies maken dit project tot een uitdagend werk. + menno.fousert@witteveenbos.com
NATIONALE BUSINESS SUCCES AWARD
NIEUW RAAMCONTRACT INGENIEURSDIENSTEN GWW
Railinfra Solutions is door het Nationale Business Succes Award Instituut uitgeroepen tot winnaar 2016 in de Railinfrabranche. Zij heeft zich volgens de Nominatiecommissie ontwikkeld tot een toonaangevende onderneming met een zeer sterke positionering. ‘Railinfra Solutions weet haar grote vakkennis op het gebied van railinfrastructuur uitstekend te combineren met een innovatieve aanpak, waardoor zij hoog scoort op klanttevredenheid.’ De Nominatiecommissie is van mening dat Railinfra Solutions tevens in aanmerking dient te komen voor de Nationale Business Succes Award 2016. Het Nationale Business Succes Award Instituut nomineert sinds 2011 jaarlijks de beste bedrijven van Nederland in specifieke branches op basis van strenge selectiecriteria.
De combinatie Witteveen+Bos/BügelHajema is begin 2016 geselecteerd als een van de drie partijen aan wie provincie Drenthe, Prolander en de Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe de komende jaren hun ingenieursdiensten op het gebied van grond-, weg- en waterbouw uitbesteden. De raamovereenkomst heeft een looptijd van tenminste 2 en maximaal 4 jaar. Vanuit de provincie Drenthe zullen onder andere diverse Regiospecifieke Pakketprojecten (RSP-projecten), zoals de contractvorming voor knooppunt Emmen, binnen de raamovereenkomst worden gegund. Bij de aanbesteding heeft de combinatie onder andere goed gescoord door het ontwikkelen van een innovatieagenda en door de focus op samenwerking met de aanbestedende diensten en met de andere raamcontractanten.
+ communicatie@witteveenbos.com
+ ben.strating@witteveenbos.com
ONTWERP MEEST NOORDELIJKE SPOORLIJN Eind januari leverde Railinfra Solutions (een samenwerkingsverband tussen Royal HaskoningDHV, Witteveen+Bos en DB International) samen met Verebus het ontwerp op van de nieuwe spoorverbinding Roodeschool-Eemshaven. Dit ontwerp wordt door ProRail gebruikt in de aanbesteding aan aannemers. Ter hoogte van de zeedijken is een innovatieve spoorconstructie op asfalt ontwikkeld, om zowel een goede spoorligging als waterdichtheid van de dijken te garanderen. Daarnaast werd de conditionering van de werkzaamheden verzorgd en is het ontwerp gemaakt voor de overwegen en de treinbeveiliging op de spoorverbinding. De provincie Groningen heeft de ambitie om meer reizigers per trein te laten reizen en minder per auto. Daarom wordt het bestaande goederenspoor naar de Eemshaven geschikt gemaakt voor reizigerstreinen en wordt het doorgetrokken langs de schermdijk van de Eemshaven, waar reizigers kunnen overstappen op de veerboot naar Waddeneiland Borkum. Aan het eind van het spoor komt een nieuwe halte Eemshaven: het nieuwe meest noordelijke station van Nederland, vanwaar mensen de schermdijk kunnen beklimmen. Ook komt er een nieuwe halte bij Roodeschool. Het is de bedoeling dat de trein vanaf begin 2018 doorrijdt naar de Eemshaven. + han.de.kreij@witteveenbos.com
Nieuwe Friesenbrücke Opnieuw bouwen sneller en goedkoper dan restaureren Op 3 december 2015 ramde het 112 meter lange vrachtschip Emsmoon de Friesenbrücke, een brug over de Eems in Noordwest-Duitsland. De brug werd total loss verklaard en eigenaar Deutsche Bahn gaf aan dat het ten minste vijf jaar zou duren om de oeververbinding te herstellen. Witteveen+Bos deed een herberekening: er kan in anderhalf jaar tijd een nieuwe brug worden gebouwd. Resultaat: een nieuwe Friesenbrücke, die in enkele minuten open kan om grote cruiseschepen te laten passeren. Kort na het ongeval verklaarde eigenaar Deutsche Bahn de in 1951 gebouwde brug total loss. Dit had tot gevolg dat er tot eind 2020 geen treinen zouden rijden tussen Groningen en Duitsland, met grote nevenschade voor met name personenvervoer tot gevolg. Witteveen+Bos kwam tot de conclusie dat de bouw van een nieuwe brug veel goedkoper en sneller uitgevoerd kan worden dan het restaureren van de oude brug. namelijk in anderhalf jaar tijd. De brug met een stalen beweegbaar deel en een vrije doorvaartbreedte van 56 meter komt dan op dezelfde plek te liggen als de verwoeste Friesenbrücke. ‘Het beweegbare deel, de bascule, is langer dan het beweegbare deel van de Erasmusbrug in Rotterdam,’ zegt Rinze Herrema, projectleider infraconstructies,
over het ontwerp. ‘Dit is nodig om de in Papenburg gebouwde cruiseschepen te kunnen laten passeren zonder dat een brugdeel uitgehesen hoeft te worden, wat bij de huidige Friesenbrücke wel het geval was.’ Een tweede realistische optie is de aanleg van een tunnel onder de Eems zodat scheepvaart en treinverkeer elkaar ongehinderd kunnen kruisen. ‘Het bouwen van de tunnel zou een kleine drie jaar duren en ruim 150 miljoen euro kosten,’ stelt Herrema. ‘Voor Meyer Werft kan het interessant worden om hieraan mee te betalen, want dan kunnen ze de komende jaren nog grotere schepen gaan bouwen, zonder enig conflict met de spoorse kruising. Echter, de regio heeft bij een tunnel nog geen oplossing voor langzaam verkeer.’ Behalve oplossingen op de locatie van de bestaande Friesenbrücke heeft Witteveen+Bos ook andere opties overwogen. ‘Als je de economische kracht van deze grensregio op lange termijn écht wilt versterken, is de bouw van een spoortunnel onder de Eems bij Delfzijl het onderzoeken waard,’ stelt Herrema. ‘Zo kan een intercityverbinding Groningen-Delfzijl-Emden-Bremen ontstaan.’ + rinze.herrema@witteveenbos.com
RAAMCONTRACTEN MET VIER WATERSCHAPPEN Onlangs tekenden Witteveen+Bos en adviesen ingenieursbureau RPS raamcontracten met vier waterschappen. De raamcontracten zijn voor verschillende integrale technische adviesdiensten, waaronder waterbouw, dijken, waterbeheer, onderhoud, beleid en onderzoek, wegen en afvalwater. De contracten zijn gesloten met Hoogheemraadschap van Delfland, Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard, Waterschap Aa en Maas en Waterschap Brabantse Delta. De waterschappen deden een gezamenlijke uitvraag voor raamcontracten met ingenieursbureaus, waarop Witteveen+Bos en RPS als combinatie hebben ingeschreven. Witteveen+Bos en RPS werken al twaalf jaar in verschillende raamovereenkomsten met deze waterschappen samen. Samenwerking en partnerschap zijn essentieel voor de optimale aansluiting van de doelstellingen, bedrijfsvoering en beheer van de waterschappen. Met de vier opdrachtgevers zijn contracten ondertekend voor in totaal 22 percelen. Binnen de raamcontracten verwachten we opdrachten rondom projecten in de civiele techniek, werktuigbouwkunde, bouwkunde en elektrotechniek, zoals deze voorkomen bij de verschillende waterschappen. De raamcontracten gelden voor een duur van twee jaar, met daarnaast twee keer de mogelijkheid op verlenging van een jaar. + gerben.spaargaren@witteveenbos.com
Zinkend Jakarta in beeld Over ongeveer 25 jaar staat Jakarta voor een derde onder water als er geen voorzorgsmaatregelen getroffen worden. De Indonesische hoofdstad zakt gemiddeld 7,5 centimeter per jaar en ondertussen stijgt de zeespiegel en neemt de neerslag toe. Ruim 20 miljoen mensen wonen in een stad die gevaar loopt. Alle reden voor fotografe Cynthia Boll om in 2015 naar Jakarta af te reizen om dit in beeld te brengen. Eenmaal aangekomen in Jakarta is de fotografe erg verbaasd dat inwoners zich niet bewust zijn van het gevaar dat op de loer ligt. Ze initieert daarom ‘The People Behind The Seawall’ of in Bahasa Indonesia ‘Utarakan Jakarta, - Speak up - North Jakarta’. Deze online campagne is dagelijks te volgen via de projectwebsite www.thepeoplebehindtheseawall.com. Boll opereert onafhankelijk en wil het bewustzijn vergroten en de
aandacht van inwoners en overheden vestigen op dit probleem. Gedurende een jaar heeft Boll vier inwoners van Noord-Jakarta gevolgd en hun leven en omgeving vastgelegd in tekst, foto en film. De beelden tonen hun strijd tegen de overstromingen, een zinkend huis en de kosten van drinkwater in een stad die op het punt staat te verdrinken. De urgentie de stad tegen overstromingen te beschermen wordt duidelijk zichtbaar. Vanaf woensdag 16 maart 2016 exposeert ze haar werken in de tuin van het Erasmus Huis in Jakarta. Witteveen+Bos waardeert de inzet om de lokale bevolking een stem en gezicht te geven en het bewustzijn van de gevaren te vergroten. Om het initiatief langer te doen voortbestaan, biedt Witteveen+Bos financiële ondersteuning. Het project kan daarom tot april doorgaan en de expositie kan gerealiseerd worden. + communicatie@witteveenbos.com
Witteveen+Bos Nieuws april 2016
Personalia TWEE NIEUWE VESTIGINGSHOOFDEN Met ingang van 14 december 2015 is Hannie Dierx het nieuwe vestigingshoofd van ons kantoor in Den Haag. Zij volgt hiermee Ton Deekens op, die zich richt op activiteiten in het Caribische gebied. Hannie’s expertise ligt met name op het gebied van milieueffecten op de leefomgeving bij industriële activiteiten. Ook in Aktau in Kazachstan is er een nieuw kantoorhoofd: Stewart Malin werkte eerder bij gerenommeerde Europese ingenieurs- en adviesbureaus en volgt nu Sebastiaan Gerhartl op, die zich gaat richten op omvangrijke projecten in de regio.
Column Geschiedenis De laatste tijd kwam het een aantal keer ter sprake: wat moet je eigenlijk vastleggen van de geschiedenis van een bedrijf? Blijkbaar een actuele vraag in het jaar dat Witteveen+Bos 70 jaar bestaat. Niets is verplicht natuurlijk; het langzaam vervagen van zaken die ooit belangrijk leken, heeft ook wel iets. Geschiedenis heeft echter waarde: alles wat we nu doen als bedrijf is lang geleden ontstaan uit keuzes en beslissingen van individuen. Zo werkt onze alliantie Tunnel Engineering Consultants (TEC) sinds 1988 wereldwijd aan tunnelprojecten. Het ontstaan van TEC is regelrecht terug te voeren op een detachering van een medewerker bij RWS Sluizen en Stuwen begin jaren ’80. Professor Bruggeling leerde zijn pupillen begin jaren ’70 vooral te investeren in materiaalkennis. Een oplettende jongeman knoopte dat in zijn oren en maakte jaren later grote inpolderingen in Indonesië mogelijk en later de aanleg van kunstmatige eilanden in de Kaspische Zee. Doordat hij het materiaal waarmee hij moest werken (silt) begreep! Onze geschiedenis begint in 1946. Wij bezitten nog het originele samenwerkingscontract tussen Goosen Bos en Willem Witteveen. Het is van een ontroerende eenvoud. Op een bladzijde staat alles wat belangrijk is. Dit contract en de geest die het ademt zijn onderdeel van ons DNA geworden: werken op basis van vertrouwen en niet alles van te voren willen dichttimmeren. Ingenieurswerk laat ook iets zien van de tijdgeest. Al terugbladerend door bewaard gebleven documenten zie je ook de impact van ons werk. Het water wordt gezuiverd, de waterkeringen zijn versterkt, de infrastructuur is geweldig uitgebouwd, de bodem is gesaneerd, ons drinkwater is op orde, enzovoorts. De problemen die voor ons liggen, lossen we ongetwijfeld ook weer op. Het zou mooi zijn daar over 70 jaar tevreden op terug te kijken. Eigenlijk hoef je alleen maar het Witteveen+Bos Nieuws te bewaren! Met deze uitgave is het 99e nummer verschenen. In juni verschijnt nummer 100. In dit jubileumnummer besteden we extra aandacht aan de impact van ons werk. + henk.nieboer@witteveenbos.com
WIJZIGINGEN REGIOMANAGEMENT Met ingang van 1 januari 2016 is de regio Afrika toegevoegd aan de regio van Polite Laboyrie. Als regiomanager Afrika, Europa en de Amerika’s is hij verantwoordelijk voor de projectontwikkeling en de kantoren in die regio’s. Het management van de regio Midden-Oosten valt sinds begin van dit jaar onder verantwoordelijkheid van Wouter Bijman, die dit combineert met zijn functie als vestigingshoofd van kantoor Dubai.
BESTUURSLID JONGNLINGENIEURS Met een verleden in neWBie, het netwerk voor Witteveen+Bos’ers tot drie jaar in dienst, is Stephanie Lamerichs sinds december toegetreden als bestuurslid van jongNLingenieurs. In haar functie zal zij zich met name richten op het behartigen van de belangen van young professionals in de ingenieursbranche (tot 36 jaar) en het organiseren van diverse inspirerende activiteiten voor hen.
VERHUIZING KANTOOR BREDA Per 21 maart 2016 is ons kantoor in Breda verhuisd. Op het nieuwe kantoor aan de Stationsweg 5 in Breda wordt gewerkt volgens het concept PLUSwerken: een werkomgeving waarin we optimaal kunnen samenwerken. Het postadres en telefoonnummer van kantoor Breda zijn ongewijzigd.
DIGITALE NIEUWSBRIEF ONTVANGEN? Het Witteveen+Bos Nieuws is ook digitaal beschikbaar. U kunt zich hiervoor aanmelden via onze website: www.witteveenbos.nl/nieuwsbrief. Wilt u voortaan alleen de digitale nieuwsbrief ontvangen en uw abonnement op deze papieren editie stopzetten? Stuur dan een e-mail met uw naam en adres naar communicatie@witteveenbos.com.
Redactieadres Witteveen+Bos Nieuws
Postbus 233, 7400 AE Deventer, telefoon 0570 69 79 11
communicatie@witteveenbos.com, www.witteveenbos.com
Het Witteveen+Bos Nieuws verschijnt vier keer per jaar. Jaargang 24, april 2016