ŚPIEWNIK KOŚCIELNY KATOLICKI - PIEŚNI ADWENTOWE [format mały]

ŚPIEWNI KOŚCIELNY KATOLICKI NAJWIĘKSZY ZBIÓR PIEŚNI NABOŻNYCH Z NUTAMI DO ŚPIEWU NA 2 GLOSY

CZĘŚĆ PIERWSZA PIEŚNI ADWENTOWE, KOLĘDY, PIEŚNI POSTNE, WIELKANOCNE I O WNIEBOWSTĄPIENIU PAŃSKIM

PIEŚNI ADWENTOWE Wybór i opracowanie TOMASZ FLASZA Nota historyczna ks. TADEUSZ PRZYBYLSKI SDB

WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH KRAKÓW 2001

Redaktor serii

WANDA GŁADYSZ Skład komputerowy PIOTR KWAŚNIEWSKI

4 NOTA HISTORYCZNA Polska pieśń kościelna swoimi korzeniami sięga okresu średniowiecza. Początek jej dała rozpowszechniona w XIII wieku praktyka wspólnego recytowania i śpiewania pacierza oraz Dziesięciorga Bożych Przykazań przed lub po kazaniu. Różne okoliczności były okazją do wykonywania pieśni religijnych. Śpiewano je w ramach procesji rezurekcyjnych, Dni krzyżowych, w okresie Adwentu czy w czasie pielgrzymek. Początkowo śpiewano je poza obrębem świątyń, lecz już w XIV wieku zaczęto je wykonywać w kościołach.

W XV wieku powszechnie była już znana pieśni maryjna Bogurodzica śpiewana przez rycerstwo polskie pod Grunwaldem w 1410 roku. Pieśni z XIV i XV wieku są przeważnie tłumaczeniami łacińskich hymnów i sekwencji. Z końcem XV wieku ilość polskich pieśni religijnych wynosiła około 60. Na ich dalszy rozwój wywarła również swój wpływ reformacja w XVI wieku. To na jej potrzeby powstał odrębny repertuar dysydencki. Z XVI wieku posiadamy już co najmniej 5 śpiewników rękopiśmiennych i drukowanych oraz 10 rękopiśmiennych kancjonałów pochodzących z Opactwa SS. Benedyktynek w Staniątkach.

Następne wieki przyniosły kolejne zbiory pieśni kościelnych.

Niektóre z nich stały się tak popularne, że jeszcze w XVIII wieku tworzono specjalne fundacje celem podtrzymywania zwyczaju ich śpiewania. Dotyczyło to przede wszystkim Bogurodzicy; Godzinek o Najświętszej Maryi Pannie czy Dziesięciorga Bożych Przykazań, Jak pisze ks. Karol Mrowieć „Śpiewanie pieśni nabożnych podczas zebrań religijnych dla domowników i czeladzi, jak również podczas pracy w okresie Adwentu i Wielkiego Postu, nabrało cech tak trwałej tradycji, że uznane zostało za znamienny przejaw życia religijnego w Polsce XVI-XVIH wieku" (Polska pieśń kościelna w opracowaniu kompozytorów XIX w., Lublin 1964)» Ogromne znaczenie dla zachowania świadomości historycznej przyszłych pokoleń w odniesieniu do polskich pieśni religijnych oraz uchronienia ich od zaginięcia miała akcja zbierania pieśni w XIX wieku. Z ponad 30 wydanych w tym okresie śpiewników kościelnych na szczególną uwagę zasługuje 3-tomowy Śpiewnik kościelny czyli Pieśni nabożne z melodyjami w kościele katolickim używane a dla wygody kościołów parafijalnych przez

4

NOTA HISTORYCZNA

XM. M. Mioduszewskiego zebrane. Ks. Michał Marcin Mioduszewski (1787-1868) ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy zebrał i wydał w Krakowie w latach 1838-1853 ponad 600 pieśni religijnych. Zbiór ten został powszechnie uznany za „kanon polskich pieśni religijnych" i stał się podstawą dla prac, zarówno współczesnych jak i przyszłych autorów oraz wydawców śpiewników.

W ślad za nim pojawiły się dalsze zbiory pieśni kościelnych.

Na szczególną uwagę zasługuje wydany w Berlinie w roku 1856 przez Józefa Nachbara (1819-1893), organistę katedry gnieźnieńskiej, a następnie nauczyciela muzyki w seminarium nauczycielskim Chorał czyli dostateczny zbiór melodyi do przeszło 700 pieśni katolickich w języku polskim. To dwuczęściowe dzieło ma postać opracowania organowego o wzorowej harmonii, a utrzymane jest w stylu kancjonałowym.

Ogromną wartość posiada dwutomowy śpiewnik Teofila Klonowskiego (1805-1876), nauczyciela muzyki przy Seminarium nauczycielskim w Poznaniu zatytułowany Szczeble do Nieba. Jak pisze autor w przedmowie „... żywiąc nadto już od dawna myśl wydobycia i odgrzebania z pyłu skarbów, jakie w łonie narodu naszego spoczywają, postanowiłem w celu pomnożenia chwały Bozkiej wydać dzieło pod tytułem: Szczeble do Nieba czyli Zbiór pieśni z melodyjami w kościele rzymsko-katolickim od najdawniejszych czasów używanych> Starałem się zaś głównie o to, abyśmy pieśni nasze ojczyste mogli mieć w ich nieskażonej, t.j. sielskiej, dziewiczej prostocie, zachowując im zatem charakter ludowy, a tak chciałem, by były, jak słuszna, wiernie odtworzone, nie zaś przetworzone, pierwotworne, nie zaś potworne. Chcąc przytem zbiór niniejszy uczynić jak najdogodniejszym i najpraktyczniejszym, rozłożyłem pieśni w nim objęte na cztery głosy do grania, lub też do śpiewania na głosy mieszane lub też i nareszcie głosy męzkie; dodałem zastosowane do nich (tematyczne) preludyje i przegrywki czyli właściwie wiązadła, układ palców; a oprócz całego tekstu każdej pieśni znajdzie grający lub śpiewający w tej publikacyi, ile, że suche tylko uczenie ich na pamięć wcale już dziś nie wystarcza, streszczone objaśnienia pod względem: artystycznym, biograficznym, dogmatycznym, etymologicznym, historycznym, liturgicznym i.t.d.". To niezwykłe dzieło zawierające 613 pieśni

4 NOTA HISTORYCZNA

z dołączonym do każdej z nich pełnym tekstem, w doskonałym opracowaniu harmonicznym, przygotowane przez autora również wzorowo edytorsko, powstało w łatach 1856-1867, a wydane zostało w Poznaniu w 1867 roku.

W roku 1878 ukazał się w Krakowie po raz pierwszy Śpiew* niczek zawierający pieśni kościelne z melodyami dla użytku młodzieży szkolnej ks. Jana Siedleckiego (1829-1902). Ten bardzo popularny Śpiewnik kościelny w dwugłosowym układzie, stale modyfikowany, na przestrzeni ponad 100 lat uzyskał aż 40 wydań. Obecnie zawiera 690 pieśni, w tym także nowszej proweniencji. Wydawnictwo Karmelitów Bosych w Krakowie w roku 2001 wydało Towarzyszenie organowe do pieśni Śpiewnika kościelnego ks. Jana Siedleckiego „Rok w pieśni kościelnej" ks.

Karola Lewandowskiego.

Kolejnym ważkim dziełem jest obecnie publikowany Śpiewnik kościelny katolicki Największy zbiór pieśni nabożnych z nutami do śpiewu na 2 głosy organisty i nauczyciela śpiewu w szkołach krakowskich Tomasza Flaszy (1865-1940). W tym 3-tomowym śpiewniku zebrał on ponad 1000 pieśni kościelnych na cały rok liturgiczny. Pieśni te bardzo starannie opracował zarówno pod względem tekstowym jak i muzycznym. Zbiór ten ma niewątpliwie wartość historyczną. Ukazał się on drukiem w Krakowie w 1930 roku. Natomiast pierwsze wydanie śpiewnika w postaci to warz szenia organowego pełniącego zarazem rolę partytury dla chóru mieszanego, z jedną zwrotką tekstu, Tomasz Flasza przygotował i wydał drukiem w latach 1903-1909. Śpiewnik kościelny katolicki Największy zbiór pieśni nabożnych podzielony został na trzy części. Część pierwsza zawiera pieśni adwentowe, kolędy, pieśni postne, Wielkanocne i o Wniebowstąpieniu Pańskim. W drugiej części znajdują się pieśni do Ducha Św., Trójcy Przenajświętszej, do Pana Jezusa, na uroczystość Bożego Ciała, Hymni Sacri, do Najświętszego Serca Pana Jezusa, do Najświętszej Maryi Panny, Godzinki, Litanie i Koronki. Trzecia część obejmuje pieśni przygodne, pieśni mszalne, żałobne, do Świętych Pańskich, nieszpory i hymny.

Ks. dr hak Tadeusz Przybylski SDB

PIEŚNI ADWENTOWE 1. Msza Adwentowa (Roratnia)

J1'1,'

i'

W cza - sie

r1 r Czas przed

Z ża — lem

'i'

i

1

smu-tnym

' '

i'

ad - wen - to - wym,

i1 'l1 i'

l

(f

przyj - ściem Chry - stu - so - wem,

ser - ca

roz - wa - żaj - my,

Z Pa - tiy - jar - cha - mi

wo - łaj - my.

„Spuśćcie nam Zbawcę niebiosa!

Ziemię niech użyźni rosa, Niwa gruntu Panieńskiego, niech wyda Sprawiedliwego".

Gdy nadchodzi ten czas błogi, Przygotujmy Panu drogi: Oczyśćmy z grzechów sumienia, na dzień Jego narodzenia.

34 PIEŚNI ADWENTOWE Na G l o r i a Chwała Bogu na niebiosach, Niechaj brzmi w dźwięcznych odgłosach; A ludziom, co są dobrymi, pokój niech będzie na ziemi.

Na C r e d o Wierzę w Trójcy jedynego, Boga Ojca Wszechmocnego, Który z niczego świat cały Słowem stworzył dla Swej chwały.

Na S a n c t u s Aniołowie, Święci w niebie, my na ziemi wielbim Ciebie, Boże w Trójcy niepojęty, Śpiewając Ci: "Święty, Święty".

Pełne są nieba Twej chwały, pełna ziemia i świat cały; Wszystko jest dziełem Twej ręki, Wszystko Ci niesie cześć, dzięki.

Po P o d n i e s i e n i u Bądź, o Jezu, pochwalony, w Sakramencie utajony!

Na twarz przed Tobą padamy, Tobie "Hosanna" śpiewamy.

Na A g n u s D e i Baranku Boży, co winy ludzkie znosisz, Tyś jedyny Pośrednik za grzesznikami, pokaż Twą litość nad nami.

Baranku Boży, nasz Panie, co znosisz grzechów karanie, I wypłacasz zasługami, pokaż Twą litość nad nami.

Baranku Boży, nim Ciebie, godni będziem widzieć w niebie, Zasilaj nas Ciałem Swojem i obdarz świętym pokojem.

2. Archanioł Boży Gabryjel

RIJJILJ

I'

Ar - cha - nioł

Bo

I1 -

ży Ga - bry

-

jel,

34

PIEŚNI ADWENTOWE

23. Urząd zbawienia ludzkiego

l' 'i' i' 'l' I1 'r' ;

i

i'

U - rząd

zba - wie - nia

ludz - kie - go,

r '«r H V H V H " Po - trze

w

bo - wał

i ' 1 By

n

-

u

-

Czło - wie - ka

te - go,

/ ' /

1

pa - dek

I' 'I

pil - nie

Bóg

na

? '

- pra - wił,

I''IRI'I"//?" grze - szne - go

zba -

- wił.

Pan Bóg w Trójcy Świętej radził, By świat zbawił, grzechy zgładził, Przez wcielenie Syna Swego, Sprawą Ducha Najświętszego.

Panna od wieku przejrzana, Archaniołem obesłana, Żeby na to przyzwoliła, Matką Najwyższego była.

Mówiąc: „Zdrowaś bądź Maryja, Łaskiś pełna, żadna inna, Pan jest z Tobą od stworzenia, Nie lękaj się pozdrowienia". „Oto poczniesz Najwyższego, Syna Boga Wszechmocnego, i porodzisz Boską mocą, Ducha Świętego pomocą".

34 PIEŚNI ADWENTOWE O czem sprawnie wysłuchawszy, Rzekła Posłowi powstawszy: „Służebnicam Pana mego, Stań się według słowa Twego".

Przy tej tak wdzięcznej nowinie, Którąć Anioł prawi ninie, Pełna łaski Panno, prosim, Łaskę Pańską niech odnosim.

W Tobie jest obfitość wszelka, A w nas jej potrzeba wielka; Maryja morzem łask słynąć, Dozwól łaskom na nas spłynąć.

24. Wesel się, córko syjońska

i

I JIM J

te

J |J

r rr r f rr

We - sei się, cór - ko sy - joń -

M J I J J J I J- >

I

i

- ska,

r

r

r p f r T r r

Śpie-waj

i m

du - szo wier-na chrze-ści-jań - ska,

ś r r 'rr

r 'r

Nie - wy - mo - wnie

$

!

r

i

A w ser

I

-

i

TT cu

try -

się

f ra - du

T R um - fu

-

jąc,

oo -

jąc.

SPIS PIEŚNI 1. Msza Adwentowa (Roratnia) 2. Archanioł Boży Gabryjel 3. Boże wieczny, Boże żywy 4. Chwalmy Boga (o tajemnicach Różańca Sw.) 5. Głos wdzięczny 6. Grzechem Adama 7. Gwiazdo morza głębokiego 8. Hejnał wszyscy zaśpiewajmy 9. Mądrości, która z ust Bożych wypływasz 10. Mądrości, która z ust Bożych wypływasz (mel. 2) 11. Mittit ad Virginem 12. Niebiosa rosę 13.0 Matko miłościwa 14.0 Matko miłościwa (mel. 2) 15. Po upadku 16. Posyła do Panny 17. Posyła do Panny (mel. 2) 18. Przyjdz o zbawienie 19. Spuśćcie nam na ziemskie niwy 20. Spuśćcie nam na ziemskie niwy (mel. 2) 21. Tobie nad pomysł 22. Tobie nad pomysł (mel. 2) 23. Urząd zbawienia ludzkiego 24. Wesel się, córko syjońska 25. Wszyscy wierni śpiewajmy 26. Z pomocą Boga miłego 27. Zdrowaś bądz Maryja

6 7 9 10 11 12 13 14 15 17 17 21 23 24 24 26 27 28 29 31 32 33 34 35 36 37 38