Józef Kucharczyk OCD
ADWENT I BOŻE NARODZENIE z komentarzami św. Teresy od Jezusa Ewangelia z dnia na rok A–B–C
Wydawnictwo Karmelitów Bosych Kraków 2014
© Copyright by Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2014 Redakcja i korekta Iwona Pawłowska Okładka, design & dtp Paweł Matyjewicz Imprimi potest Tadeusz Florek OCD, prowincjał Kraków, dnia 25 września 2014 r. nr 400/2014 Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.: 12-416-85-00, 12-416-85-01 fax: 12-416-85-02 www.wkb-krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl
ISBN 978-83-7604-332-6 Druk i oprawa: TOTEM – Inowrocław
Wprowadzenie
O dusze, oddane modlitwie wewnętrznej, kosztujcie smaku ukrytego w każdym z tych słów! św. Teresa od Jezusa Wyruszyć razem ze św. Teresą od Jezusa (1515– –1582) na adwentową drogę to okazja, aby na nowo rozsmakować się w słowie Jezusa. Wyrazu „rozsmakować” nie używam tutaj przypadkowo. W swoim komentarzu do Pieśni nad Pieśniami Święta porównuje Chrystusa do „drzewa urodzajnego”. Zachęca nas, abyśmy usiedli w Jego cieniu i spożywali owoce, czyli słowa, które Pan zostawił nam w Ewangelii: „O dusze, oddane modlitwie wewnętrznej, kosztujcie smaku ukrytego w każdym z tych słów! Patrzcie, jak rozmaicie możemy przedstawiać sobie Pana w rozmyślaniu, jak rozmaity z Niego brać pokarm! Prawdziwie jest On manną, zawierającą w sobie wszelki smak, jakiego spożywający pragnie” (Podniety miłości Bożej 5, 2). W książce tej znajdziemy fragmenty tekstów św. Teresy od Jezusa wybrane jako komentarze do Ewangelii z dnia na okres Adwentu i Bożego Narodzenia. Ta największa hiszpańska Święta była mistyczką mocno zakorzenioną w codziennym życiu. Stąd też jej sposób
6
Wprowadzenie
interpretowania i przeżywania Słowa natchnionego może stać dla nas współczesnych chrześcijan bliski, co wcale nie oznacza łatwy. Dla przykładu: swój ulubiony fragment biblijny o Samarytance (J 4, 5–42) rozważała zarówno z perspektywy człowieka początkującego na duchowej drodze (por. Podniety miłości Bożej 7, 6), jak i w odniesieniu do szczytów mistycznego zjednoczenia z Bogiem (por. Księga życia 30, 19). Ci, którzy znają nauczanie Teresy, wiedzą, że jest wymagającym przewodnikiem duchowym, ale również to, że jej mistyka zawsze będzie prowadzić w głąb, a nie na mieliznę konformizmu, będzie zbliżać do życia, a nie ulatywać w spirytualizm. Wyruszmy zatem ku Bożemu Narodzeniu śladem Świętej z Awili. Zadbajmy w te adwentowe dni o czas i miejsce na modlitwę wewnętrzną. Chwila codziennego wyciszenia i medytacji nad Słowem Bożym poprowadzi nas do wnętrza naszego serca, abyśmy tam razem z Maryją mogli adorować i uwielbiać przychodzącego Pana. A Teresa zapewnia, że za każdym razem manna Słowa będzie miała „smak, jakiego spożywający pragnie”. I Słowo stanie się ciałem! Marana tha! Przyjdź, Panie Jezu! Józef Kucharczyk OCD
OKRES ADWENTU
1 Niedziela Adwentu, Rok A Czuwajcie nad sobą, aby wzbić się w górę Ewangelia z dnia: Mt 24, 37–44
Czuwajcie więc, bo nie wiecie, w którym dniu Pan wasz przyjdzie. A to rozumiejcie: Gdyby gospodarz wiedział, o jakiej porze nocy nadejdzie złodziej, na pewno by czuwał i nie pozwoliłby włamać się do swego domu. Dlatego i wy bądźcie gotowi, bo o godzinie, której się nie domyślacie, Syn Człowieczy przyjdzie. Mt 24, 42–44 Nie zasypiajmy, aby nas nie spotkała podobna zła przygoda, jak tego gospodarza, który starannie zamknąwszy drzwi swego domu, by się do niego nie zakradli złodzieje, spokojnie położył się spać, a tymczasem złodziejów miał ukrytych w domu. Któż tego nie wie, że najgorszym rodzajem złodzieja jest złodziej domowy? A każda z nas nosi w samej sobie takiego domowego złodzieja i jeślibyśmy wciąż nie uważały i ustawicznie nie czuwały nad sobą, mnóstwo w nas jest rzeczy, które mogą nam uniemożliwić tę wolność
8
Ewangelia z dnia
ducha, do której dążymy, aby dusza wyzwolona od cięższego niż ołów brzemienia ziemskich pożądliwości mogła się wzbić w górę do swego Stwórcy. Droga doskonałości 10, 1 Modlitwa: Duchu Święty, Tobie zawierzam każdy dzień tego adwentowego oczekiwania na przyjście Emmanuela. Naucz mnie, proszę, czuwać nad czystością i wolnością mojego serca.
1 Niedziela Adwentu, Rok B Czuwać z radością, wolnością ducha i bojaźnią Bożą Ewangelia z dnia: Mk 13, 33–37
Czuwajcie więc, bo nie wiecie, kiedy pan domu przyjdzie: z wieczora czy o północy, czy o pianiu kogutów, czy rankiem. By niespodzianie przyszedłszy, nie zastał was śpiących. Mk 13, 35 Najpierw w początkach trzeba starać się o to, byśmy chodzili przed Bogiem z radością i wewnętrzną swobodą. Są, bowiem tacy, którzy gdy choć na chwilę zapomną czuwania nad sobą, już całą swoją pobożność mają za straconą. Dobrze jest bez wątpienia żyć w bojaźni i niedowierzaniu samemu sobie, byśmy przez zbytnią ufność w sobie nie wystawiali się na okazje, w których zwykliśmy obrażać Boga. Jest to bojaźń bardzo potrzebna, dopóki dusza nie utwierdzi się nieza-
9
Okres Adwentu
chwianie w cnocie. I niewiele jest dusz, które by tak mocno zdołały się utwierdzić, żeby mogły, w okazjach przypadających do ich wrodzonych skłonności, zaniechać należnego czuwania nad sobą. W każdym czasie, dopóki żyjemy, dobrze jest, choćby tylko dla miłości pokory, znać i uznawać nędze swojej natury. Ale są także, jak mówiłam, różne rzeczy, w których wolno nam w chwilach większej niemocy wewnętrznej szukać sobie rozrywki, aby tym sposobem siły swoje odświeżywszy, potem raźniej wrócić do modlitwy. We wszystkim potrzeba miary i roztropności. Księga życia 13, 1 Modlitwa: Panie Jezu, nie chcę już robić zbyt wielu planów na najbliższe adwentowe tygodnie. Chcę po prostu zawierzyć Twemu prowadzeniu i powtarzać codziennie: Jezu, ufam Tobie.
1 Niedziela Adwentu, Rok C Czuwać to mieć czyste serce Ewangelia z dnia: Łk 21, 25–28. 34–36
Uważajcie na siebie, aby wasze serca nie były ociężałe wskutek obżarstwa, pijaństwa i trosk doczesnych, żeby ten dzień nie spadł na was znienacka, jak potrzask. Łk 21, 34–35
10
Ewangelia z dnia
Bardzo skuteczną pomocą do oderwania serca od ziemi, a utwierdzenia go mocno w tym, co trwa wiecznie, jest ciągła pamięć o marności rzeczy ziemskich i jak wszystko szybko przemija. Sposób to może na pozór słaby, ale dziwnie umacnia duszę i pobudza do pilnego czuwania nad sobą choćby w rzeczach najmniejszych. Czuwając tak nad sobą, gdy spostrzeżesz w sobie jakąś zbytnią skłonność i przywiązanie do tej lub owej rzeczy, nie zatrzymuj się myślą przy niej, ale całą swoją myśl zwracaj ku Bogu, a On ci dopomoże. […] Potrzeba oderwać się od samych siebie. To wewnętrzne umartwienie i wyrzeczenie się siebie jest rzeczą gorzką i przykrą, bo mocno lgniemy do siebie i bardzo siebie kochamy. Droga doskonałości 10, 2 Modlitwa: Zbawicielu, Ty znasz moje pragnienia, z jakimi rozpoczynam tegoroczny adwent. Zamykam je wszystkie w prostym: „Jezu, uczyń serce moje według serca Twego”. Amen.
11
Okres Adwentu
Poniedziałek Bóg pragnie wciąż dawać Ewangelia z dnia: Mt 8, 5–11
Panie, nie jestem godzien, abyś wszedł pod dach mój, ale powiedz tylko słowo, a mój sługa odzyska zdrowie. Mt 8, 8 Bo jak nieskończone jest mnóstwo Jego darów, tak też Bóg pragnąłby bez końca je dawać i nic innego nigdy nie czynić, tylko dawać, gdyby znalazł godnych. Nieraz wam to mówiłam i chciałabym, byście nigdy o tym nie zapominały, że Pan nie ogranicza się do naszych pragnień, by tyle nam tylko dać, ile my pragniemy. Naocznie przekonałam się o tym w różnych zdarzeniach. Podniety miłości Bożej 6, 1 Modlitwa: Jezu, Ty jak wierny Przyjaciel wciąż pukasz do mojego serca. Czy dziś otworzę Ci drzwi? Czy odważę się stanąć przed Tobą ze swoim grzechem? Za Twoje niezgłębione miłosierdzie, bądź uwielbiony!
12
Ewangelia z dnia
Wtorek Bogu podoba się prostota Ewangelia z dnia: Łk 10, 21–24
Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je prostaczkom. Łk 10, 21 Prawda, że taka jest pokora naszego Króla, iż choć prostaczym moim językiem nie umiem przemówić do Niego, jak należy, On przecież nie wzdraga się mnie słuchać i Jego straż przyboczna, Aniołowie otaczający Jego tron, nie odpędzają mnie, bo znają dobroć swego Króla, iż lepiej Mu się podoba prostota pokornego pastuszka, który mówi do Niego, jak umie, i więcej by powiedział, gdyby umiał, niż wytwornie ułożone mowy uczonych, gdy brak im takiej pokory. Droga doskonałości 22, 4 Modlitwa: Ojcze, tak dobrze jest usłyszeć, że prosta wiara to najkrótsza droga do Twojego serca. Ta myśl dodaje mi siły, aby iść dalej. Chcę uwielbiać Cię dzisiaj słowami Jezusa: „Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je prostaczkom”.
13
Okres Adwentu
Środa Gdy Bóg działa wbrew ludzkiej logice Ewangelia z dnia: Mt 15, 29–37
Na to rzekli Mu uczniowie: „Skąd tu na pustkowiu weźmiemy tyle chleba, żeby nakarmić tak wielki tłum? [...] Jedli wszyscy do syta, a pozostałych ułomków zebrano jeszcze siedem pełnych koszów”. Mt 15, 33. 37 Gdy na modlitwie nie udaje im się działać rozumem, nie mogą tego znieść i dręczą się, i zdaje im się, że nic nie robią. A może właśnie wówczas, choć sami o tym nie wiedzą, wola ma pożywny dla siebie pokarm i nabiera nowych sił. Bądźmy pewni, że Bóg nie zważa na to niedołęstwo naszego umysłu. Lepiej niż my sami zna Boski Pan nasz nędzę i naturalną naszą niskość. Wie o tym, że ta dusza, choć nie zawsze potrafi, pragnie szczerze myśleć o Nim i kochać Go. Tego jedynie usposobienia i postanowienia żąda od nas Jego łaska. Księga życia 11, 15 Modlitwa: Panie, dla Ciebie nie ma nic niemożliwego. Nie zważając na ułomność człowieka, przychodzisz i karmisz do syta. Błagam Cię, nakarm dzisiaj i mnie swoim słowem, tak jak tylko Ty potrafisz to czynić.
14
Ewangelia z dnia
Czwartek Nie budować pociech na piasku Ewangelia z dnia: Mt 7, 21. 24–27
Każdego zaś, kto tych słów moich słucha, a nie wypełnia ich, można porównać z człowiekiem nierozsądnym, który dom swój zbudował na piasku. Mt 7, 26 Nieraz już o tym mówiłam, ale tak ważna to przestroga, że nie mogę nie powtórzyć jej tutaj. Chodzi mianowicie o to, aby przystępujący do tej świętej sprawy nie myśleli o pociechach. Byłby to bardzo niski sposób rozpoczynania pracy dla wznoszenia takiej wielkiej i kosztownej budowy. Owszem, byłoby to budowanie na piasku, a taki dom, zaczęty bez fundamentu, musiałby upaść i rozsypać się w gruzy. Trzeba więc być przygotowanym na to, że tu nigdy nie zabraknie smutków i pokus. Nie w tych bowiem pierwszych mieszkaniach jest miejsce, gdzie się zbiera mannę z nieba. Miejsce to leży dalej, w mieszkaniach wewnętrznych, gdzie dusza już znajduje smak i słodycz we wszystkim, czego pragnie i chce, bo niczego nie chce, tylko tego, czego chce sam Bóg. Zabawna to rzecz, że tak od razu, nosząc w sobie jeszcze niezliczone niedoskonałości i cnoty tak wątłe, że się jeszcze nie trzymają na nogach, bo ledwo zaczynają wyrastać, a dałby Bóg, by już naprawdę zaczynały, mamy śmiałość żądać pociech na modlitwie i żalić się na oschłości! Oby was to nigdy nie spotkało, siostry! Chwyćcie się oburącz tego krzyża, który na swoich świętych barkach nosił wasz Oblubie-
Okres Adwentu
15
niec, i powiedzcie sobie, że to ma być wasz sztandar. Która więc zdolna jest cierpieć, niechaj cierpi dla Niego, a tym większą otrzyma zapłatę. Wszystko inne to tylko dodatek, za który, jeśli Pan zechce wam go użyczyć, dziękujcie Mu zawsze. Twierdza wewnętrzna II, 1, 7 Modlitwa: Duchu Święty, już nieraz się przekonałem, że Ewangelia to prawdziwa skała dla mojej modlitwy i codziennego życia. Proszę, uzdolnij moje serce do wiernego kroczenia wąską drogą krzyża Chrystusa.
SPIS TREŚCI Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
OKRES ADWENTU 1 Niedziela Adwentu, Rok A Czuwajcie nad sobą, aby wzbić się w górę: Mt 24, 37–44 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Niedziela Adwentu, Rok B Czuwać z radością, wolnością ducha i bojaźnią Bożą: Mk 13, 33–37 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Niedziela Adwentu, Rok C Czuwać to mieć czyste serce: Łk 21, 25–28. 34–36 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poniedziałek Bóg pragnie wciąż dawać: Mt 8, 5–11. . . . . . . . . . . . . Wtorek Bogu podoba się prostota: Łk 10, 21–24 . . . . . . . . . . Środa Gdy Bóg działa wbrew ludzkiej logice: Mt 15, 29–37 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czwartek Nie budować pociech na piasku: Mt 7, 21. 24–27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Piątek Nie bój się otworzyć oczu!: Mt 9, 27–31. . . . . . . . . . . Sobota Potrzeba nam gorliwych pasterzy: Mt 9, 35–10, 1.5. 6–8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 8 9 11 12 13 14 16 17
112
Spis treści
2 Niedziela Adwentu, Rok A Pociągać innych do Boga: Mt 3, 1–12 . . . . . . . . . . . . . 18 2 Niedziela Adwentu, Rok B Nawrócić się na drogę przyjaźni: Mk 1, 1–8 . . . . . 19 2 Niedziela Adwentu, Rok C Modlitwa o nawrócenie: Łk 3, 1–6 . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Poniedziałek Kilku dobranych przyjaciół: Łk 5, 17–26 . . . . . . . . . Wtorek Znaleźć Go w sobie: Mt 18, 12–14 . . . . . . . . . . . . . . . . . Środa Wszystkim obiecał tę wodę: Mt 11, 28–30 . . . . . . . Czwartek Ludzie gwałtowni zdobywają skarb: Mt 11, 11–15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Piątek Zdziecinniały umysł i serce: Mt 11, 16–19 . . . . . . . Sobota Narazić się na śmierć dla miłości Boga: Mt 17, 10–13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22 24 26 27 29 31
3 Niedziela Adwentu, Rok A Wciąż to sobie przypominać: Mt 11, 2–11 . . . . . . . . 33 3 Niedziela Adwentu, Rok B Zaświadczyć o światłości: J 1, 6–8. 19–28 . . . . . . . 34 3 Niedziela Adwentu, Rok C Przy nim stajemy się pokorni: Łk 3, 10–18 . . . . . . . 35 Poniedziałek W obliczu mądrości: Mt 21, 23–27 . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Spis treści
Wtorek Bóg nawet upadki obróci na pożytek: Mt 21, 28–32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środa Żywa obecność, w którą się nie wątpi: Łk 7, 18–23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czwartek Najwyższa doskonałość: Łk 7, 24–30 . . . . . . . . . . . . . Piątek Pokorni zamieszkają w światłości: J 5, 33–36 . . .
113
37 38 40 42
4 Niedziela Adwentu, Rok A Nagroda za przezwyciężony strach: Mt 1, 18–24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 4 Niedziela Adwentu, Rok B Pokora Panny Najświętszej: Łk 1, 26–38 . . . . . . . . . 44 4 Niedziela Adwentu, Rok C Bliźni to ten, który jest najbliżej: Łk 1, 39–45 . . . 45 17 grudnia Pamiętaj, kim jesteś: Mt 1, 1–17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 grudnia Święty od wszystkiego: Mt 1, 18–24 . . . . . . . . . . . . . . 19 grudnia Wobec słowa Pana: Łk 1, 5–25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 grudnia Usiąść jak Ona w cieniu Pana: Łk 1, 26–38 . . . . . . 21 grudnia Bóg żąda uczynków: Łk 1, 39–45 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 grudnia Uwielbiać Boga razem z Maryją: Łk 1, 46–56 . . .
47 49 51 53 55 56
114
Spis treści
23 grudnia Powód, aby uwielbiać Boga: Łk 1, 57–66 . . . . . . . . . 58 24 grudnia Dziękować nawet wtedy, gdy nie do końca rozumiemy: Łk 1, 67–79 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 OKRES NARODZENIA PAŃSKIEGO Narodzenie Pańskie, Wieczorna Msza Wigilijna Przewodnik na drogach Wcielenia: Mt 1, 1–25 . . Narodzenie Pańskie, Msza w nocy Noc pełna uwielbienia: Łk 2, 1–14 . . . . . . . . . . . . . . . . Narodzenie Pańskie, Msza o świcie Kontemplować z prostotą: Łk 2, 15–20 . . . . . . . . . . . Narodzenie Pańskie, Msza w dzień I zamieszkało wśród nas: J 1, 1–18 . . . . . . . . . . . . . . . . Niedziela Świętej Rodziny, Rok A W dobrym towarzystwie: Mt 2, 13–15. 19–23 . . . Niedziela Świętej Rodziny, Rok B Spełnione pragnienia: Łk 2, 22–40 . . . . . . . . . . . . . . . . Niedziela Świętej Rodziny, Rok C Święty Obrońca: Łk 2, 41–52 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 grudnia, Oktawa Narodzenia Pańskiego, Święto św. Szczepana Przyjaciel Boga pragnie męczeństwa: Mt 10, 17–22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 grudnia, Oktawa Narodzenia Pańskiego, Święto św. Jana, Apostoła i Ewangelisty Zerwać przepaskę – otworzyć oczy wiary: J 20, 2–8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 grudnia, Oktawa Narodzenia Pańskiego, Święto Świętych Młodzianków Odwaga: Mt 2, 13–18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63 65 67 69 71 72 73
75
76 77
Spis treści
115
29 grudnia, Oktawa Narodzenia Pańskiego Modlitwa odpocznienia Symeona: Łk 2, 22–35 . . 78 30 grudnia, Oktawa Narodzenia Pańskiego Od modlitwy do codzienności: Łk 2, 36–40 . . . . . 80 31 grudnia, Oktawa Narodzenia Pańskiego Dla mnie przyszedłeś na świat: J 1, 1–18 . . . . . . . . . 81 1 stycznia, Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi Obrzezanie – wpatrzeni w Jezusa jak Maryja: Łk 2, 16–21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Niedziela po Narodzeniu Pańskim, Rok A–B–C Wejść w siebie, rozpoznać i przyjąć: J 1, 1–18 . . . 2 stycznia Przewodnik duchowy – aby budować na prawdzie: J 1, 19–28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 stycznia Pokora to chodzenie w prawdzie: J 1, 29–34 . . . . 4 stycznia Chodźcie, a zobaczycie: J 1, 35–42 . . . . . . . . . . . . . . . 5 stycznia Jezus uczy rozmawiać jak przyjaciel z przyjacielem: J 1, 43–51 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
83 85 87 89 90 92
6 stycznia, Uroczystość Objawienia Pańskiego, Rok A–B–C Pospieszmy do Pana: Mt 2, 1–12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 7 stycznia po Objawieniu Pańskim Pokora i uzdrowienie: Mt 4, 12–25 . . . . . . . . . . . . . . . . 96 8 stycznia po Objawieniu Pańskim Bóg wybiera słabych, aby w nich zajaśniała moc: Mk 6, 34–44 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
116
Spis treści
9 stycznia po Objawieniu Pańskim Kogo należy się bać: Mk 6, 45–52 . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 10 stycznia po Objawieniu Pańskim Jak patrzymy na Jezusa: Łk 4, 14–22 . . . . . . . . . . . . . 101 11 stycznia po Objawieniu Pańskim Modlitwa na samotności: Łk 5, 12–16 . . . . . . . . . . . . 103 12 stycznia po Objawieniu Pańskim Oznaka prawdziwej miłości: J 3, 22–30 . . . . . . . . . . 105 Święto Chrztu Pańskiego, Rok A Przez bramę Najświętszego Człowieczeństwa: Mt 3, 13–17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Święto Chrztu Pańskiego, Rok B Przez ręce Ojca: Mk 1, 6b–11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Święto Chrztu Pańskiego, Rok C Jakiż to nadmiar miłosierdzia!: Łk 3, 15–16. 21–22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
POLECAMY 29,90 zł
29,90 zł
29,90 zł 29,90 zł
29,90 zł zapraszamy na:
29,90 zł
www.wkb-krakow.pl