FORMACJA ZAKONNA TOM VII - Życie we wspólnocie zakonnej.

ŻYCIE WE WSPÓLNOCIE ZAKONNEJ Praca zbiorowa pod redakcją Jerzego Wiesława Gogoli OCD

KARMELITAŃSKI INSTYTUT DUCHOWOŚCI WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH KRAKÓW 2 0 0 2

© Copyright by Karmelitański Instytut Duchowości 30-960 Kraków, ul. Rakowicka 18

Na okładce: Ostatnia wieczerza, malowidło z XV w., Pałac Ducale, Urbino

REDAKCJA NAUKOWA

O. Jerzy Wiesław Gogola OCD

IMPRIMIPOTEST

O. dr Szczepan Praśkiewicz OCD, prowincjał Kraków, dnia 26 lipca 2001 N. 599/01

IMPRIMATUR

t Kazimierz Nycz, vie. gen.

Ks. Jan Dyduch, Kanclerz Kraków, dnia 30 lipca 2001 r.

Nr 2034/2001

KARMELITAŃSKI INSTYTUT DUCHOWOŚCI

30-960 Kraków, ul. Rakowicka 18 tel. (012) 294 45 00 WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH

31 -222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel. (012)415 22 45; 415 46 19 fax (012) 415 29 88

ISBN 83-7305-043-4

SŁOWO WSTĘPNE

Wspólnota zakonna uznana została przez Sobór Watykański II za znak czasu. Nie stało się to przez przypadek, ale wynikło najpierw z umieszczenia w soborowej eklezjo logii na pierwszym planie najgłębszej natury Kościoła, którą stanowi communio, a następnie z uwzględnienia szczególnego zapotrzebowania współczesnego człowieka na wspólnotę. Przypisanie życiu zakonnemu funkcji „znaku" w Kościele zbiega się z obserwowaną współcześnie tęsknotą ludzi za odpowiednim środowiskiem życia, które cechuje rodzinność, przyjaźń.

Innym znakiem współczesnych czasów jest wrażliwość na godność osoby ludzkiej i jej podstawowe prawa. Wydaje się nawet, że ten drugi znak czasu bierze górę nad pierwszym. Tak czy inaczej, prawdą jest, że obydwie rzeczywistości, wspólnoty i osoby, są od siebie ściśle uzależnione i powinny być uwzględniane nie tylko oddzielnie, ale również we wzajemnej relacji. Człowiek bowiem nie jest w stanie odkryć w pełni własnego powołania i odpowiedzieć na nie bez innych. Ale także bez dojrzałych osób nie może zaistnieć autentyczna wspólnota wierzących.

Prezentowane tutaj zagadnienia pozwalają naświetlić nie tylko każdą z tych rzeczywistości oddzielnie, ale ukazać jeszcze wzajemną relację, jaka zachodzi pomiędzy budowaniem wspólnoty a osobistym rozwojem osoby konsekrowanej. Kolejny siódmy tom „Formacji zakonnej" składa się z trzech części: Teologia wspólnoty, Praktyka życia wspólnotowego i Psychologiczne aspekty życia we wspólnocie.

Oddajemy ten tom do druku w momencie, gdy trwa kolejna seria wykładów z zakresu formacji zakonnej i cieszy się nadzwyczaj dużą frekwencją. Od przyszłego roku akademickiego prawdopodobnie ulegnie zmianie formuła prowadzonych zajęć, a to z racji przewidywanego oddania do użytku nowego gmachu budynku Instytutu. Niewątpliwie

10

Słowo wstępne

pociągnie to za sobą także zmianę formuły wydawanych tomów „Formacji zakonnej". Jestem przekonany, że obydwie te zmiany oznaczać będą pewne osiągnięcie, nie regres.

Wszystkich korzystających z naszych pozycji książkowych serdecznie pozdrawiam i życzę coraz pełniejszego odkrywania rzeczywistości własnego powołania zakonnego, zarówno w wymiarze osobistego rozwoju, jak i budowania prawdziwie ludzkiej i chrześcijańskiej wspólnoty .

O. Jerzy Wiesław Gogola OCD Kraków, 8 marca 2001 r.

SPIS TREŚCI

WYKAZ SKRÓTÓW

5

SŁOWO WSTĘPNE

9 CZĘŚĆ PIERWSZA

TEOLOGICZNE ASPEKTY FORMACJI WSPÓLNOTY TEOLOGIA WSPÓLNOTY ZAKONNEJ Marian Zawada OCD 1. Nowa wrażliwość posoborowa 2. Określenie wspólnoty 3. Wspólnota jako rzeczywistość teologiczna 4. Trynitarna przestrzeń zamieszkania 5. Eklezjalny wymiar wspólnoty 6. Eschatologiczny wymiar życia wspólnotowego 7. Profetyzm wspólnot dla Kościoła

15 16 18 19 23 26 28

LITURGIA KOŚCIOŁA W SŁUŻBIE ŻYCIA KONSEKROWANEGO WE WSPÓLNOCIE ZAKONNEJ Paweł Salamon OFMConv 1. Modlitwa jako spotkanie z Bogiem 2. Modlitwa znakiem życia braterskiego we wspólnocie 3. Znaczenie liturgii w życiu wspólnotowym 4. Zastosowanie liturgii w życiu wspólnotowym 5. Liturgia wykonywana we wspólnocie zakonnej

36 38 40 41 49

298

Spis treści

WSPÓLNOTA W SŁUŻBIE EWANGELII KRÓLESTWA Piotr Spiller OCarm 1. Formacja do apostolstwa 2. Rady ewangeliczne i apostolstwo 3. Życie wspólnotowe i apostolstwo 4. Dzieła apostolskie wspólnot zakonnych 5. Uczestnictwo zakonników w ruchach kpścielnych.....

65 76 84 89 98

CZĘŚĆ DRUGA

PRAKTYKA ŻYCIA WE WSPÓLNOCIE OSOBA A WSPÓLNOTA Jerzy Wiesław Gogola OCD 1. Osoba ludzka w nauczaniu Kościoła 2. Wspólnota zakonna w nauczaniu Kościoła

111 113

I. OSOBA LUDZKA W ŻYCIU KONSEKROWANYM 1. Godność osoby ludzkiej 2. Wolność jako dar i zadanie 3. Zagrożenia wolności 4. Osobista odpowiedzialność zakonnika za formację 5. Asymilacja wartości ludzkich we wspólnocie zakonnej

115 115 121 125 128 134

II. WSPÓLNOTA ZAKONNA 1. Życie konsekrowane w misterium Kościoła 2. Wspólnota charyzmatyczna 3. Wspólnota jako ognisko rodzinne zakonnika 4. Objawy zdrowia i choroby wspólnot 5. Formacja eklezjalna w życiu zakonnym

140 140 146 152 159 164

III. OSOBA I WSPÓLNOTA 1. Prymat osoby w funkcjonowaniu wspólnoty zakonnej 2. Budowanie wspólnoty i osoby 3. Relacje we wspólnocie zakonnej

169 169 173 181

Spis treści

299

MODLITWA W SŁUŻBIE BUDOWANIA WSPÓLNOTY ZAKONNEJ Andrzej Ruszała OCD 1. Modlitwa osobista a wspólnota 2. Związek pomiędzy samotnością modlitwy a wspólnotą 3. Modlitwa liturgiczna a wspólnota Zakończenie

188 196 203 208

ROLA OSÓB STARSZYCH WE WSPÓLNOCIE ZAKONNEJ Dominik Wider OCD 1. Stan zagadnienia we wspólnotach zakonnych 2. Instytuty zakonne wobec osób starszych 3. Osobista formacja pod kątem starości

214 216 219

CZĘŚĆ TRZECIA

PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY WSPÓLNOTY ZAKONNEJ Julia Stanisława Bakalarz OP I. PSYCHOLOGIA WSPÓLNOTY — WYJAŚNIENIE POJĘĆ......

1. Przedmiot i metody psychologii 2. Wspólnota a grupa społeczna

227 227 234

II. ETAPY W TWORZENIU SIĘ WSPÓLNOTY 1. Trzy etapy rozwoju grupy 2. Motyw przynależenia do wspólnoty

237 237 241

III. DYNAMIKA FUNKCJONOWANIA GRUPY 1. Znaczenie celu dla funkcjonowania grupy 2. Normy grupowe 3. Struktury grupowe

243 ...243 247 253

IV. CZŁOWIEK DAREM DLA WSPÓLNOTY, WSPÓLNOTA DAREM DLA CZŁOWIEKA — „TWÓRCY" I „ODBIORCY" WSPÓLNOTY

256

V. PSYCHOLOGICZNE CECHY WAŻNE DLA BUDOWANIA WSPÓLNOTY, NA KTÓRE ZWRACA UWAGĘ BIBLIA

258

300

Spis treści

1. Pouczenia biblijne w aspekcie celów grupowych: 2. Pouczenia biblijne dotyczące norm grupowych 3. Pouczenia biblijne odnoszone do struktury grupy VI. DOJRZAŁOŚĆ LUDZKA W BUDOWANIU WSPÓLNOTY 1. Czym jest osobowość, temperament, charakter?

2. Kryteria dojrzałej osobowości

259 259 260 262 262 264

VII. POSTRZEGANIE I ROZUMIENIE INNYCH LUDZI — INTERAKCJE MIĘDZYLUDZKIE 273 1. Złożoność mechanizmu spostrzegania 274 2. Mechanizmy obronne — przyczyna utrudnień — w spostrzeganiu i prawidłowych interakcjach międzyludzkich 278 VIII. WARUNKI INTERAKCJI MIĘDZYOSOBOWEJ 1. Otwartość 2. Przekazywanie informacji zwrotnych 3. Zasady — ważne w przyjmowaniu informacji zwrotnych

281 281 283 284

IX. KOMUNIKACJA JAKO PODSTAWOWY PRZEJAW INTERAKCJI MIĘDZYOSOBOWEJ 286 1. Łańcuch wzajemnych oddziaływań w komunikacji 286 2. Dlaczego ludzie mający dobrą wolę często nie umieją się porozumieć?

287 3. Kryteria oceny przebiegu procesu komunikowania się 289 4. Jak poprawić komunikowanie się we wspólnocie?

290 5. Ukryte komunikowanie treści emocjonalnych 292 6. Znaczenie komunikacji dla tworzenia i trwania wspólnoty 294