Wydawnictwo Karmelit贸w Bosych
Tytuł oryginału: Un camino de experiencia. 30 días de retiro con Teresa de Jesús y Juan de la Cruz © Copyright by Editorial Monte Carmelo, Burgos 2004 © Copyright for the Polish edition Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2008 Przekład: Bronisław Krzysztof Jakubowski Projekt okładki: Paweł Matyjewicz Dtp & design: Barbara Chucherko Imprimi potest: Albert St. Wach OCD, prowincjał Kraków, dnia 22 lutego 2008 r. Nr 111/08
Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.: 012 416-85-00, 012 416-85-01 fax: 012 416-85-02 www.wkb.krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl wydawnictwo@karmel.pl
ISBN 978-83-7305-270-3 Druk: Zakład Graficzny Colonel – Kraków
Wstęp
Na międzynarodowym spotkaniu mojej rodziny zakonnej, gdzie byli obecni dyrektorzy domów rekolekcyjnych i zakonnicy pracujący w dziedzinie duszpasterstwa duchowości, przełożonym zakonu przedstawiono pragnienie posiadania schematu-przewodnika miesięcznych rekolekcji opartych na dziełach św. Teresy od Jezusa i św. Jana od Krzyża. Powierzono mi realizację tego dzieła. Oto jej wynik. Tak jak mnie proszono, przedstawiam, w ograniczonym wymiarze, t r e ś ć doświadczenia i myśli św. Teresy i św. Jana od Krzyża, p r z e b i e g doświadczenia i niektóre zasady r o z e z n a n i a , które jest zawsze konieczne. Mając na uwadze osoby słabiej obeznane z dziełami naszych karmelitańskich Świętych, a także czytelników przekładów, przede wszystkim zaś osobiście pragnąc, aby przemówili św. Teresa i św. Jan, zdecydowałem się na zamieszczenie licznych, chociaż krótkich cytatów z ich dzieł. Oczywiście, tekst nie jest przeznaczony do szybkiego czytania, lecz do uważnej medytacji we własnym rytmie, jeżeli odbywa się ona indywidualnie. Natomiast w przypadku gru-
6
Droga doświadczenia
py kroczącej tą drogą doświadczenia, czy to w ciągu miesiąca poświęconego całkowicie modlitwie, w atmosferze ciszy i samotności, czy też w życiu codziennym albo w ograniczonym czasie kilku dni, jak to zazwyczaj ma miejsce w niektórych kręgach chrześcijan – w zależności od uznania przewodnika danej grupy. W każdym przypadku to odbiorcy będą mieli ostatnie słowo przy wyborze najwłaściwszego tempa i tematów rozłożonych na trzydzieści dni. Sugestie przedstawiane w formie przewodnika modlitewnego można brać pod uwagę w większym lub mniejszym stopniu, w zależności od zdania osób, które będą z niego korzystać. Jeżeli zachęcą do podjęcia dogłębnego dialogu z tymi wyjątkowymi mistykami, żeby nauczyć się od nich odczytywać własne doświadczenie, rozpoznawać je i iść naprzód z pewnością i zaufaniem, spełni to z naddatkiem nadzieje, jakie zapowiedź tego przewodnika wzbudziła w tak wielu członkach mojej rodziny zakonnej i w niemałej liczbie świeckich, którzy coraz więcej obcują duchowo z Teresą i Janem od Krzyża. Poproszono mnie o jakieś wskazówki co do stosowania tego przewodnika na rekolekcjach tygodniowych. Uważam, że nigdy nie powinno zabraknąć tematów przewidzianych na pierwsze siedem dni. W nich bowiem przedstawiono najistotniejsze treści naszej chrześcijańskiej wiary. Treści te rozchodzą się później w formie spiralnych kręgów na inne rozdziały. Tematy przedstawiane w ostatnich dwóch dniach sytuują nas w punkcie wyjścia, ale już po „przejściu” przez ogień istoty chrześcijańskiego objawienia. Dotyczą eklezjalnej wspólnoty służby i wspólnej drogi ze wszystkimi dziećmi Bożymi. Będę mówił wielokrotnie, zachowując wierność obojgu Doktorom Kościoła, którymi tu się zajmuję, że w chrześcijaństwie zawsze najpierw ma miejsce łaska-dar, następnie zaś pojawia się dług i zobowiązanie. Stwarzają one „przykazanie” byciastawania się faktycznie tym, czym jesteśmy przez łaskę.
Wstęp
7
Każdy, kto będzie uczestniczył w dniach modlitewnych, sam na sam z Bogiem, może, przyglądając się tylko tytułom tematów, łatwo przeskakiwać z jednego dnia na drugi, łączyć je w zależności od osobistych potrzeb albo mając na uwadze inne obecne osoby. Te strony są otwarte na wszelkie modyfikacje. Przy tym nigdy nie należy zapominać, tylko uznawać z przekonaniem i przyjmować z radością, że „głównym działającym, prowadzącym i pobudzającym dusze w tej pracy” jest Duch Święty. Wobec tego, że misja każdego ludzkiego pośrednika jest określona precyzyjnie. Należy patrzeć, „którędy Bóg prowadzi dusze”, starając się „skierowywać je do coraz to większej samotności, uciszenia i wolności ducha” (ŻPM 3, 46). W przypadku niektórych mistrzów duchowych, jak Teresa i Jan, osobiste zadanie tego, kto zagłębia się w spotkanie sam na sam z Bogiem, jak również tego, kto towarzyszy takiemu spotkaniu, określa się jako żywe i uważne przysłuchiwanie się z miłością Słowu Bożemu, które sączy się w nas poprzez doświadczenie tych dwojga karmelitańskich mistyków. Jak zawsze, decydującym dowodem, że ktoś prawidłowo przeszedł „drogą doświadczenia” i w związku z tym, że doprowadziła nas ona do celu, który sobie postawiliśmy, będą jej owoce. Wspólnota i osoby, ku którym kierujemy naszą służbę, będą najlepszymi świadkami wciąż odbywającego się zmartwychwstania. Dziękuję mojemu zakonowi nie tylko za zaufanie, jakie okazał, powierzając mi tę pracę, ale przede wszystkim, za wprowadzenie mnie w ducha św. Teresy i św. Jana, który utożsamia dla nas w charakterze charyzmatu, życie i obecność w Kościele, wspólnocie wierzących w Jezusie, ożywianej przez Ducha, w drodze ku Ojcu. Dziękuję też zwłaszcza moim braciom Juanowi José Lozano i Silvio Báezowi za podzielenie się ze mną swoją wiedzą biblijną, w której tak upodobali sobie Teresa i Jan, i z której czerpali swoje najlepsze doświadczenia.
Objaśnienia skrótów
CW D DGK GS
F Ż NC P PD PN R
– Jan od Krzyża, Cztery wskazówki dla pewnego zakonnika, by mógł osiągnąć doskonałość – Teresa od Jezusa, Droga doskonałości – Jan od Krzyża, Droga na Górę Karmel – Sobór Watykański II, Gaudium et spes, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym – Teresa od Jezusa, Księga fundacji – Teresa od Jezusa, Księga życia – Jan od Krzyża, Noc ciemna – Jan od Krzyża, Przestrogi – Jan od Krzyża, Pieśń duchowa – Teresa od Jezusa, Podniety miłości Bożej – Jan od Krzyża, Romance
10 SP S T W ŻPM
Droga doświadczenia
– – – – –
Teresa od Jezusa, Sprawozdania duchowe Jan od Krzyża, Sentencje Teresa od Jezusa, Twierdza wewnętrzna Teresa od Jezusa, Wołania duszy do Boga Jan od Krzyża, Żywy płomień miłości
UWAGA: • Wszystkie polskie cytaty z Pisma Świętego, jeżeli nie zaznaczono inaczej, pochodzą z Biblii Tysiąclecia, wydanie IV. • Polskie przekłady cytatów z dzieł św. Teresy od Jezusa i św. Jana od Krzyża, jeżeli nie zaznaczono inaczej, pochodzą z następujących wydań: – Św. Teresa od Jezusa, Dzieła, przełożył ks. bp Henryk Piotr Kossowski, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków, t. I (1997), t. II (1987), t. III (1995). – Św. Jan od Krzyża, Dzieła, przełożył Bernard Smyrak OCD, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1998. • [ ] Uwagi w nawiasach kwadratowych pochodzą od autora książki i wydawcy hiszpańskiego. • { } Uwagi w nawiasach klamrowych pochodzą od tłumacza.
DZIEŃ 1
nxxxxx U źródeł życia Nasza historia ma swój początek w Tym, kto sprawia, że historia w ogóle się zaczyna. Ma w Nim również swój stały napęd, swojego sprawcę. On zaś i tylko On sprawia, że taka jest historia, historia zbawienia, historia łaski. Do tego „prapoczątku” każdej historii, prehistorii, powinien pielgrzymować każdy człowiek, żeby odnaleźć swoją kolebkę, źródło zasilające jego rzekę, ocean, do którego uchodzi ta rzeka. Do tej historii odwołujemy się, żeby odnaleźć nasz początek miłości, nasze przeznaczenie łaski i żeby wiedzieć, jaką historię musimy tworzyć. Święty Jan od Krzyża, mistyk-poeta, mówi nam, że Bóg jest źródłem, z którego tryska nasz strumień życia, że w tym źródle „nie ma nic z ziemskich istności” i że „nic nie zrówna Jego wszechmocności”, że „jego wody” są „tak zasobne”, że „zraszają otchłań, niebiosa, narody”. Mistrzowie Karmelu zanurzają nas w tej prehistorii, źródle i początku, końcu i szczycie naszego bytu i naszej wędrówki. Bóg jest tajemnicą miłości. Mówiąc to, my, chrześcijanie, już wskazujemy Boga-wspólnotę osób. W ten sposób rozwa-
12
Droga doświadczenia
DZIEŃ 1
ża i wypowiada Jan od Krzyża naszą tajemnicę źródła: „I we wszystkich swych przymiotach, / w potędze i równości / Trzech Osób – jedna miłość / kryje się w ich istności! // I jedna miłość ich wszystkich, / w jedną miłość złączyła” (R 1); „bo jako Ojciec i Syn, / i Duch Święty Miłości // Żyją wzajemnie w sobie” (R 4). Mówi też o tym poemat Znam dobrze źródło, co tryska i płynie. Jedność i różnorodność w nierozłącznej relacji. Tajemnica wzajemnego udzielania się aż do najbardziej niewypowiedzianej ścisłej komunii: „wśród Trzech Jedyna miłość” (R 1), „we wszystkich trzech Osobach jedna jest wola, jedna wszechmoc i jedna władza najwyższa” (SP 33, 3), „trzy Osoby odrębne […] miłują się wzajemnie, wzajemnie się jedna drugiej udzielają i wzajemnie znają siebie” (tamże). Jedność i różnorodność, bez pomieszania czy wchłonięcia. I tak aż do niewysłowionych granic, jeśli chodzi o nasz udział w życiu Boga, jak nam wskazują jednogłośnie św. Teresa i św. Jan. Każdy – Bóg i człowiek – zachowuje swoją istotę. Oboje korzystają z tych samych dóbr. W tej tajemnicy komunii Trójcy Przenajświętszej wyłania się wśród medytacji św. Jana z większą siłą SŁOWO, SYN. Mistyk i poeta wkłada w usta Ojca następujące słowa: „Wszelkie upodobanie tylko w Tobie znajduję” (R 2, PD 1, 5). Nasz udział w Bożym życiu odbywa się „według” Syna: synowie w Synu albo usynowienie. Ta tajemnica trynitarna żyje, jest przeżywana w nas. Jest to fakt wiary, pojmowany subtelnie i głęboko, przeżywany i ogłaszany przez św. Teresę i św. Jana oraz wielkich świadków naszej historii, wśród których wyróżnia się bł. Elżbieta od Trójcy Świętej1, aż do momentu określenia „kierunku” naszych poszukiwań i naznaczenia duchowości rodziny cechą 1
Elżbieta Catez (1880–1906), beatyfikowana w roku 1984 (przyp. B.J.).
13
„interioryzacji”. Polega ona na „wchodzeniu w siebie razem z Bogiem swoim” (D 28, 4), w tym „niebie” (D 28, 2), „raju” naszego serca (D 29, 4). „Najpewniejszym miejscem”, w którym Bóg jest „ukryty”, jest wnętrze człowieka (PD 1, 6–9). Jest oczywiste, że poza przekazaniem nam informacji dotyczącej objawienia, Teresa i Jan od Krzyża w ten sposób dążą do określenia dynamiki i „miejsca” Bożego udzielania się. Bóg jest tajemnicą otwartej miłości, która przez czystą łaskę przekracza granice swojej odwiecznej wspólnoty. Tajemnica, którą Syn „umieścił” na naszej ziemi, udzielając nam jej, przekazując nam ją w całej jej rzeczywistości tak, jak to Bóg robi zawsze, bo Jego istota i działanie są tożsame. Syn Ojca i Syn Maryi, Jezus, jest Słowem, Objawicielem, w którym Ojciec do nas mówi i daje się nam, ku któremu prowadzi nas Duch Święty aż do pełnego ukształtowania naszego synostwa Bożego. To synostwo utożsamia nasze istnienie i nasze stawanie się chrześcijaninem. Ojciec, przedstawiając Synowi swój plan zbawienia, mówi do Niego: „Kto Cię ukocha, Synu, Oddam mu w zamian siebie I miłość mą ku Tobie Złożę w nim jakby w niebie!” (R 2). „Kto niepodobny Tobie Nie uznam go za swego, Bom Ciebie upodobał O życie życia mego!” (tamże). Tajemnica udzielającego się Boga w Jego życiu wewnętrznym i zamyśle „powiększenia” pierwotnej wspólnoty życia, rozwijająca się w całym stworzeniu, a przede wszystkim w odkupieniu upadłej ludzkości.
DZIEŃ 1
U źródeł życia
14
Droga doświadczenia
DZIEŃ 1
Podsumujmy już treść i ukierunkowanie, na których według św. Teresy i św. Jana powinniśmy skoncentrować nasze życie chrześcijańskie: • Bóg-wspólnota otwiera swoje życie „poza siebie samego”, tworząc-odkupując, aby spowodować, żebyśmy żyli „wewnątrz siebie” tym samym życiem, co On; • tajemnica miłości „jest umiejscowiona” wewnątrz nas. Bóg-wspólnota jest przeżywany wewnątrz nas i sprawia, że żyjemy wewnątrz siebie; • w ten sposób mistrzowie Karmelu wyciskają na naszym ruchu istnienia, ruchu drogi duchowej, kierunek do wewnątrz. Właśnie wewnątrz, „w najintymniejszej części duszy”, „w najgłębszym środku”, gdzie jesteśmy wzywani przez Boga, ku któremu podążamy, odpowiadając na Boże powołanie. Tam, „w Jego mieszkaniu” ostatecznie ustanowimy nasze mieszkanie: „Prawdziwy tu kościół Boży, świątynia i mieszkanie Boga samego, w którym On sam z duszą samą, a dusza z Nim cieszą się w najgłębszym milczeniu” (T VII 3, 11); • wreszcie na koniec, „udział” w życiu Bożym jest „całkowity”. Bóg udziela się nam jako Bóg, żebyśmy mogli „odpowiedzieć Mu” jako Bogu, „być Bogiem przez udział”. I to realizuje się w osobie Syna. Bóg Ojciec mówi Synowi: temu, kto Go przyjmie, „oddam mu w zamian siebie” i „miłość mą ku Tobie / złożę w nim jakby w niebie!” (R 2). Nie „inną” ani „mniejszą” miłość. „Mą miłość” – tę samą! „Być podobnym” do Syna, „upodabniać się” do Niego – to sprawia, że Bóg nas sobie „upodoba”, że będzie się w nas radował.
15
Stworzenie
Iz 45, 14–25; Rdz 1 – 2; Iz 42, 5n.; 43, 1; 44, 24; 45, 12n.; 51, 9n.; 77, 17n.; Jr 27, 4n.; Prz 3, 19; 8, 22–31n.; 14, 31; 20, 12; Mdr 9, 9–14; J 1, 1–3; Ef 1, 3–14; Kol 1, 15–17.
oxxxxx Stworzenie „Świat stworzony” jest „gmachem dla wybranej” (R 4). W ten sposób Jan od Krzyża przedstawia stworzenie. „Gmach” sam w sobie, w którym Bóg pozostawił liczne „ślady” swojego „przejścia” i gmach „dla wybranej” – stworzenia rozumnego, szczytu i celu całego stworzenia określanego tym nadzwyczaj ekspresywnym terminem komunii. Stworzenie jest dziełem Boga. Czyni je On w wiecznej teraźniejszości „ręką własną” (PD 4, 3) oraz „z wielką łatwością i szybkością” pozostawiając w każdym stworzeniu „jakiś ślad swej wielkości” (PD 5, 1). Kiedy Jan od Krzyża mówi o Bożej „obecności przez istotę” w stworzeniach, przede wszystkim zaś w człowieku, stwierdza: „przez tę obecność daje im życie i byt, gdyby zaś ją usunął, wszystkie stworzenia obróciłyby się w nicość i przestałyby istnieć. Tej obecności nie brak nigdy w duszy” (PD 11, 3; PD 1, 3. 6. 8).
DZIEŃ 1
Teksty biblijne:
16
Droga doświadczenia
DZIEŃ 1
Bóg stwarza przez swojego Syna, „przez swą Mądrość, przez którą je stworzył, tj. przez Słowo”, „ozdobił je niezliczonymi przymiotami i wdziękami, upiększając je z przedziwnym ładem i wzajemną zależnością jednych od drugich” (PD 5, 1). W swoim Synu i przez swojego Syna Ojciec „widział” stworzenia: „widzieć rzeczy bardzo dobrymi znaczy to samo, co uczynić je bardzo dobrymi w Słowie” (PD 5, 4). Poeta upodobał sobie w Bożym spojrzeniu, które dokonało stworzenia: „spojrzeniem Bożym jest miłowanie i udzielanie łask” (PD 19, 6); „Gdy mnie swym wzrokiem ogarniałeś / Zostawiłeś w mej duszy Twych oczu odblaski” (PD 32). Spojrzenie stwórcze i upiększające stworzenia i osoby przed grzechem i po grzechu: „A jedno tylko spojrzenie / I blask Jego postaci, / Okrył je szatą piękna czarownego” (PD 5). „Bo gdyś mnie objął w blask spojrzenia Twego, / Okryłeś mnie wdziękami piękna czarownego” (PD 33). Poznanie Boga to „roz-poznanie” cudownego, głębokiego, niezniszczalnego śladu, który pozostawił w stworzeniach, „ozdabiając je niezliczonymi wdziękami”. Kochać „przez wzgląd” na Boga to potwierdzać samego siebie w roz-poznaniu tego, że w każdej rzeczy, a przede wszystkim w każdym człowieku „jest coś” z Boga. „Widzieć”, mówi Święta, „to, co nieprzemijające”, co stanowi istotę każdej osoby, żeby móc kochać dobrze i trwale. Odkrywanie tej „kopalni złota”, w jaką Bóg zamienił każdego z nas (D 6, 8). Na schodach, po których „wstępujemy” do Boga, musimy zaczynać od owych „mniejszych dzieł Boga” (PD 5, 1. 3), „przez rozważanie i poznawanie stworzeń” (PD 4, 1), „szukać Stworzyciela za pomocą stworzeń” (Ż 22, 8), pytając je „o Tego, który je stworzył” (T VI 7, 9), dlatego że w nich widać „potęgę i wielmożność Boga” (Ż 13, 13), „tajemnice”, „z których […] możemy odnieść dla siebie pożytek” (T IV 2, 2). „Każde
17
stworzenie” „głosi na swój sposób to, co w nim jest Bogiem” (PD 15, 25). Wielki, potężny koncert stworzenia, w którym „każde stworzenie” jest głosem Bożym w niezmiernej i subtelnej harmonii z pozostałymi stworzeniami: „głos ten jest nieskończony, gdyż […] jest to sam Bóg, który udzielając się duszy, wywołuje w niej ten głos. Powściąga się jednak i każdej duszy daje głos mocy odpowiednio do jej pojemności, sprawiając jej wielką rozkosz i wywyższenie” (PD 14–15, 11). Bóg odmierza swój krok według kroku człowieka, dostosowuje się do człowieka, którego sam stworzył „zależnie od stanu duszy” (ŻPM 3, 25), „od tego, co najniższe i zewnętrzne, […] do tego, co najwznioślejsze i wewnętrzne” (DGK II 17, 4). Bóg, udzielając się człowiekowi, którego sam stworzył, szanuje go. Człowieka szanuje również Jan od Krzyża. Bóg podtrzymuje stworzenie, jest zawsze obecny, czynny w stwarzaniu: „wszystkie rzeczy w sobie obejmuje” (T VI 10, 2; Ż 40, 9), „wszystkie w Nim się zawierają” (Ż 40, 10). Bóg nie wyrzuca stworzeń poza siebie. W Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy, jak mówi św. Paweł na Areopagu (Dz 17, 28). Obecność Boga „przez istotę” – „gdyby zaś ją usunął, wszystkie stworzenia obróciłyby się w nicość i przestałyby istnieć” (PD 11, 3; DGK II 5, 4; ŻPM 4, 7. 14). W Nim grzeszymy (Ż 40, 9–10). I w Nim żyjemy, i w Nim dostrzegamy w końcu, „czym jest Bóg w sobie i w swych stworzeniach” (ŻPM 4, 7). Na szczycie drabiny stworzenia znajduje się stworzenie rozumne. Stworzony „na wyobrażenie i podobieństwo” Boga (T I 1, 1; zakończenie, 3) człowiek jest dla nas tajemnicą: „nie możemy jej zrozumieć [duszy]” (tamże). „Raj” (D 29, 4), „niebo” (D 28, 2), „twierdza”, w której Bóg ma swoje mieszkanie (T I 1, 1), „pałac” (D 28, 11), „ona {dusza} nigdy nie jest bez Boga” (PD 1, 8).
DZIEŃ 1
Stworzenie
18
Droga doświadczenia
DZIEŃ 1
W tym „podobieństwie” stworzenia do Boga-wspólnoty człowiek znajduje podstawę dla swoich relacji z innymi stworzeniami i z samym Stwórcą. Człowiek jest relacją, „z takim wysokim Panem, jakim jest Bóg sam, mogłyby przestawać” (T I 1, 6). Świętemu Janowi wystarcza jeden wers, żeby wyrazić Bożą rzeczywistość osoby: „I człowiek on – był Bogiem” (R 4). Nosi w swoim wnętrzu „pragnienie” „zrównania miłości” z Bogiem (PD 38, 3), stania się w „pełni” członkiem trynitarnej wspólnoty. „I dlatego stworzył ją Bóg na swój obraz i podobieństwo, by mogła ten stan osiągnąć” (PD 39, 4). Święta Teresa uświadamia nam zdumiewające doświadczenie: „Zdawało mi się przy tym, że widzę te trzy Boskie Osoby – jako mieszkające we wnętrzu mojej duszy – udzielające się […] wszystkiemu stworzeniu” (SP 18). Natomiast w obrębie stworzenia istnieje Syn Boży, który się wciela. Bóg, w Osobie Syna, staje się stworzeniem. Jest to, według św. Jana od Krzyża, „wymóg” „kochania doskonałego”: „By Oblubieniec z miłą / Podobni byli dwoje” (R 7). W Jezusie Chrystusie dokonuje się również wznoszący ruch stworzenia: „I Bóg stał się człowiekiem / I człowiek on – był Bogiem” (R 4). Ta łaska, przyjęta przez człowieka, staje się zobowiązaniem „upodabniania się do Niego…”, do Jezusa Chrystusa (S, prolog) – „starając się upodobnić życie swoje do Jego życia” (DGK I 13, 3). Jezus pojawia się wciąż jako środek dokonujący polaryzacji bytu dla tego, kto w Niego wierzy. Jest środkiem służącym do stawania się obecnym wobec Boga tak, jak On stał się dla nas obecny w Jezusie, w którym „dał nam Wszystko” (DGK II 22, 4). Aby stać się w pełni dziećmi Bożymi, którymi jesteśmy już z powołania, „nie potrzeba, by Pan nam użyczał szczególnych, nadzwyczajnych łask i pociech; dość tego, co nam dał, dając nam Syna swego, aby On nas drogi nauczył” (T V 3, 7).
19
Mówi nam św. Jan: „Wysokie zaś groty w tej skale są to owe wysokie, wzniosłe i głębokie tajemnice mądrości Bożej w Chrystusie. Owe tajemnice kryją się w hipostatycznym zjednoczeniu natury ludzkiej ze Słowem Bożym i odpowiadającym mu zjednoczeniu ludzi w Bogu” (PD 37, 3). W ten sposób zjednoczenie „tego, co Boskie” i „tego, co ludzkie” w Jezusie, jest „obrazem” naszego zjednoczenia z Bogiem.
Teksty biblijne: Rdz 1, 1–2, 4a; 2, 4b–25; Iz 37, 16; 40, 12–13. 26; 41, 20; 42, 5; 44, 2. 24; 45, 8. 12. 18; Jr 27, 5; 32, 17; Ez 28, 15; Ml 2, 10; Ps 8; 19(18), 2–7; 89(88), 12; 104(103); 148; Prz 3, 19–20; Hi 38–39; Syr 17, 1–4
DZIEŃ 1
Stworzenie
Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Objaśnienia skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 1 U źródeł życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stworzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 2 Jezus Chrystus: „Całe moje objawienie”. . . . . . . . . . . . . . . . . . „I człowiek on – był Bogiem” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 3 Bóg i Ojciec naszego Pana Jezusa Chrystusa . . . . . . . . . . . . . „Miłość Boga rozciąga się do wszystkich” . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 4 Człowiek stworzony, upadły i odkupiony . . . . . . . . . . . . . . . . Człowiek zepsuty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 5 Życie teologalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cnoty teologalne, spotkanie osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 6 Modlitwa – spotkanie przyjaciół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Modlitwa – przyjaźń i życie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 7 Jezus, łaska synowskiego zjednoczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zjednoczenie z Bogiem – ludzki plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 9
11 15 21 25 31 36 41 46 51 56 61 66 71 76
316
Droga doświadczenia
Dzień 8 Zjednoczenie i oczyszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Doświadczenie działania Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 9 Modlitwa, brama wszystkich darów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medytacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 10 Modlitwa skupienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pedagogika modlitwy skupienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 11 „Nim rozpocznę grę” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Miłość zobopólna między nami” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 12 Wyrzeczenie się od całego stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zasięg negacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 13 Pokora – chodzenie w prawdzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozpoznać dary Boże . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 14 Bóg w zaskakującym działaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Ten tyrański król zmysłowości” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 15 Prawda o sobie samym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oczyszczenie w głębi życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 16 Skupienie na Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Modlitwa wlanego skupienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 17 Kontemplacja wstępna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przewodnik pomocny w rozeznaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 18 Doskonałość i łaski mistyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Modlitwa odpocznienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 19 Kontemplacja, prawda i miłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Chodzenie w prawdzie”, „realizowanie prawdy” . . . . . . . .
81 86 91 96 103 108 113 118 123 128 133 138 143 148 153 158 163 167 173 177 183 188 193 198
Spis treści
Dzień 20 „Drogi i wąwozy miłości” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spotkania z Umiłowanym i doświadczenie nieobecności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 21 „Głębokość wiary” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Żywa nadzieja” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 22 „Miłość istotna” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „W duchu wiary” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 23 Modlitwa zjednoczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zjednoczenie naszej woli z wolą Bożą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 24 Bierne oczyszczenie ducha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oczyszczenie, oświecenie naszej prawdy . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 25 Łaski mistyczne i oczyszczenie z pożądania . . . . . . . . . . . . . Oczyszczenie teologalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 26 Zaręczyny duchowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozeznanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 27 Zaślubiny duchowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Synowie w Synu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 28 Pragnienie chwały . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . W tajemnicy Trójcy Przenajświętszej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 29 Kościół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wspólnota – „Zgromadzenie Apostołów” . . . . . . . . . . . . . . . . Dzień 30 W służbie bliźniemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Służba bliźniemu i zjednoczenie z Bogiem . . . . . . . . . . . . . . .
317
203 208 213 217 223 228 233 238 243 248 253 258 265 270 275 280 285 290 295 300 305 310
Dzielimy się w nim naszym karmelitańskim dziedzictwem modlitwy i kontemplacji. Tematy numerów w 2008 roku: Bóg mówi, Milczenie Boga, Słowo stało się Ciałem, Słowo jest prawdą, Owocowanie słowa, Człowiek Słowa (rzecz o Janie Pawle II). Stałe działy: Duchowa Tradycja Karmelu, Z Biblią w dzień i w nocy, Kultura ducha, Spotkanie, Życie liturgiczne Kościoła, Szkoła modlitwy, Ikony, Karmel i młodzi, Królowa Karmelu i Misje. Prenumerata: od dowolnego numeru: roczna – 30 zł, półroczna – 15 zł, na terenie kraju wysyłka na nasz koszt. Można zamawiać numery archiwalne. Zamówienia: listownie – ul. Glogera 5 • 31-222 Kraków • tel. – 012 416-85-12 • e-mail – prenumerata@gloskarmelu.pl
www.gloskarmelu.pl