O. SZCZEPAN T. PRAŚKIEWICZ OCD
JAN PAWEŁ II MĄŻ USTAWICZNEJ MODLITWY
Wydawnictwo Karmelitów Bosych Kraków 2004
© Copyright by Wydawnictwo Karmelitów Bosych Kraków 2004 NA OKŁADCE
Jan Paweł II w Fatimie, 12-13 maja 2000 Fot. Adam Bujak © Biały Kruk Zdjęcie z książki Jan Paweł II, Homilie, Kronika Roku Świętego, Kraków 2001, s. 113
IMPRIMI POTEST
O. dr hab. Wiesław Kiwior OCD, wiceprowincjał Kraków, 08.06.2004 r. Nr 369/04 IMPRIMATUR
t Jan Szkodoń, wik. gen. Kraków, 23 czerwca 2004 r. Nr 1688/2004
Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.: (0-12) 416-85-00, 416-85-01 fax: (0-12)416-85-02 ZAPRASZAMY DO KSIĘGARNI INTERNETOWEJ
www.wkb.krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl wydawnictwo@karmel.pl
ISBN 83-7305-125-2
PRZEDMOWA
Dobrze się stało, że na polskim rynku wydawniczym pojawia się ambitna próba przybliżenia Kościołowi w ogóle, a Kościołowi w Polsce szczególnie, fundamentalnego elementu tajemnicy fascynującej dzisiaj cały świat duchowej sylwetki Ojca Świętego Jana Pawła II. Zwłaszcza społeczność Kościoła Katolickiego w Polsce, po latach pewnego usypiającego oswojenia się z obiektywnie nieprzeciętnym faktem PapieżaPolaka, od pewnego czasu rozpoczyna na nowo dostrzegać dziejowy wymiar tego faktu i podejmuje różne próby wpisania go w dzieje Narodu, jako epizod o zupełnie wyjątkowym znaczeniu. I w tym jak najbardziej słusznym nastawieniu Kościoła polskiego, problem znajomości pomnikowej postaci Ojca Świętego stanowi palący nakaz chwili. A z kolei w przyswojeniu sobie przybliżonego obrazu tej świetlanej postaci Papieża-Polaka, rzucający się w oczy fenomen wyjątkowego jego zaangażowania modlitewnego, jest faktem bezspornym. Z tego względu wszelkie próby zmierzające do ułatwienia lepszego zapoznania się z tym kluczowym
5
wymiarem życia Ojca Świętego, stanowią cenny wkład w poznanie Jego duchowej postaci. W tym kontekście próba podjęta przez Przełożonego Prowincjalnego Krakowskiej Prowincji Karmelitów Bosych - o. dr. Szczepana T. Praśkiewicza, jawi się jako opatrznościowy dar przede wszystkim dla katolików w Polsce. Autor książki bowiem, już z tytułu swej urzędowej godności w łonie Karmelitów Bosych, daje gwarancję rzetelnego potraktowania podjętego zadania. Wiadomo bowiem jak głęboko wpisuje się działalność Zakonu Karmelitów Bosych w sprawę znajomości problematyki modlitwy w Kościele polskim. Drugą ważką okolicznością w wydaniu niniejszej publikacji o modlitwie Ojca Świętego i Jego o niej nauczania, jest osoba Autora - o. dr. Szczepana T. Praśkiewicza OCD, dobrze przygotowanego teologicznie, doświadczonego wykładowcy w rzymskim „Teresianum" i w Karmelitańskim Instytucie Duchowości w Krakowie. Można z tego względu powiedzieć, że ważna sprawa znalazła się w odpowiednich rękach. Lektura tej cennej książki w całej rozciągłości to potwierdza. Klarowana prezentacja poszczególnych etapów kształtowania się modlitwy Papieża, od okresu dzieciństwa, poprzez młodość,
6
życie kapłańskie i biskupie, aż do przeszło ćwierć wieku liczącego papiestwa, stanowi wzruszającą i budzącą głęboki podziw panoramę zamodlenia. A w drugiej części książka podejmuje we wnikliwy sposób próbę zarysowania konturów papieskiego nauczania na temat modlitwy, tworząc cenną próbę syntezy tego kluczowego rozdziału magisterium Jana Pawła II. Jestem przekonany, że to wnikliwe opracowanie, bazujące na rzetelnych świadectwach i stawiające przed Twoje, drogi Czytelniku oczy, rozmodloną sylwetkę Jana Pawła II, a także przywołujące zasadnicze teksty papieskiego magisterium o modlitwie, przyczyni się nie tylko do większego poznania tego szczególnego aspektu Pontyfikatu, tego konstytutywnego elementu bogatej osobowości Chrystusowego Namiestnika, ale będzie także zachętą do ożywienia ducha modlitwy w Twoim życiu chrześcijańskim, i do naśladowania modlącego się żarliwie i wytrwale Papieża, stanowiąc wypróbowany instrument owocnego wstępowania w te czcigodne i pociągające ślady. Nie pozostaje więc nic innego, jak gorąco zachęcić do zapoznania się z tym wymownym frag-
7
lepszego świata, Niestrudzony Pielgrzym po drogach ludzkości, Papież uśmiechu, Jan Paweł II wielki. My, podejmując intuicję polskich kardynałów Zenona Grocholewskiego i Stanisława Nagyego SCJ dodajemy do tych określeń jeszcze jedno, nie mniej wymowne i znaczące, mianowicie: Mąż nieustannej modlitwy lub Mojżesz przełomu tysiącleci3. Ojciec Święty Jan Paweł II jest naprawdę człowiekiem głębokiej modlitwy, niejako tym biblijnym Mojżeszem, o którym czytamy w Księdze Wyjścia (por. Wj 17, 11-13), że dopóty, dopóki jego ręce były szeroko rozpostarte w geście modlitwy, Izraelici zwyciężali Amalekitów, ale gdy jego ręce opadały ze zmęczenia, zwyciężali Amalekici. Aaron i Chur podtrzymywali więc ręce Mojżesza w geście modlitwy, aby była z nimi moc Boża, i ostatecznie Izraelici odnieśli zwycięstwo nad Amalekitami. Tym Mojżeszem naszych czasów przełomu tysiącleci jest Jan Paweł II. Dziś, gdy słabną jego 3
Zob. KARD. ZENON GROCHOLEWSKI, Papież modlitwy. W: GRZEGORZ GAŁĄZKA, Panie, naucz nas modlić się, Marki 2 0 0 4 , s. 1 6 - 1 7 ; Ks. STANISŁAW N A G Y S C J , Ty jesteś Piotr. Srebrny Jubileusz Pontyfikatu Jana Pawła II, Kraków 2 0 0 3 , s. 1 2 - 1 3 ; Nie ma Kościoła bez modlitwy. Wywiad z ks. kard. Stanisławem Nagym S C J , w: Karmel (Kraków), 2 0 0 3 , nr 2 ( 2 ) s. 4 - 7 ; MOSKWA JACEK, Prorok i polityk Warszawa 2 0 0 3 , s. 2 4 7 ; ACCATTOLI LUIGI - DEL RIO DOMENICO, Wojtyła Nuovo Mose, Milano 1988.
10
fizyczne siły, podtrzymujemy przez naszą modlitwę niejako rozpostarte ręce Namiestnika Chrystusowego, wspomagając go w jego nieustannej modlitwie, cierpieniu i służbie Kościołowi i światu.
próbował odzyskać historię, czy też wykorzystać na nowo okazję straconą przez ludzi dwa tysiące lat temu: okazją pocieszenia Boga! Jak się czuje w tych dniach Papież? Papież czuje się jak ten, kto niesie krzyż Chrystusa. Dla niego jest to przywilej. Jan Paweł II nigdy nie bał się i nie boi się tego etapu. Ale to jest, powtarzam, najpiękniejszy okres jego Pontyfikatu. Cierpi, ale nie poddaje się zwątpieniu: będzie kroczył tak aż do końca"139. Czy pozostawimy Ojca Świętego w tym cierpieniu samego? Czyż nie pośpieszymy z naszą modlitwą, aby wspomóc go, jak Izraelici przez podtrzymywanie rąk Mojżesza (por. Wj 17, 11-13), w jego modlitewnym cierpieniu? On czeka na to, bo on liczy na nas, liczy przede wszystkim na swoich rodaków. Niechby te nieudolne stronice przywołujące nauczanie Jana Pawła II o modlitwie, a także przykład jego modlitewnego życia i jego cierpienie, budziły sumienia i mobilizowały wszystkich ludzi dobrej woli do modlitwy, tj. do rozmowy z Bogiem, o którym wiemy, że nas kocha140.
139
Na podst. relacji dziennikarza watykanisty Orazio Petrosillo, w: II Messaggero, 15 ottobre 2003. 140 Por. Św. TERESA OD JEZUSA, Księga Życia, 8 , 5 .
84
SPIS TREŚCI
Przedmowa (J.E. ks. kard. Stanisław Nagy, SCJ) ....5 Wstęp
..9
I. Modlitwa Jana Pawła II - spostrzeżenia osobiste... 13 II. Modlitwa w życiu Papieża 1. Przed wyborem na Następcę świętego Piotra 2. Po wyborze na Stolicę Piotrową
19 19 32
III. Papieskie nauczanie o modlitwie 51 1. List Orationis formas o niektórych aspektach medytacji chrześcijańskiej .....53 2. Czwarta część Katechizmu Kościoła Katolickiego jako wykładnia modlitwy 55 3. Eucharystia syntezą i szczytem modlitwy 57 4. Niezgłębiona wymowa codziennego celebrowania Liturgii Godzin, tj. modlitwy brewiarzowej 59 5. Ustawiczna wartość chrystocentryczno-maryjnej modlitwy różańcowej 63 6. Powszechność modlitwy do Matki Najświętszej 64
85
7. Modlitwa podłożem pedagogiki świętości i zasadniczym elementem programu Kościoła na Trzecie Tysiąclecie
69
IV. Modlitwa Jana Pawła II za Polskę i za Europę 73 1. Papieska modlitwa za Ojczyznę 73 2. Modlitwa Jana Pawła II za Europę 77 Zakończenie...
81