o. Stefan Kucharski OCD
DZIEﾅ、 tom I
Opracowanie Maria Anna Sopart
Wydawnictwo Karmelitﾃｳw Bosych Krakﾃｳw 2011
© Copyright by Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2011 REDAKTOR SERII Marian Zawada OCD REDAKCJA I KOREKTA Maria Anna Sopart PROJEKT OKŁADKI Paweł Matyjewicz IMPRIMI POTEST Andrzej Ruszała OCD, prowincjał Kraków, dnia 18 stycznia 2011 r. Nr 25/2011 Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31–222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel. 12–416–85–00, 12–416–85–01 fax 12–416–85–02 ZAPRASZAMY DO KSIĘGARNI INTERNETOWEJ www.wkb.krakow.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl
ISBN 978–83-7604-104-9 DRUK TOTEM – Inowrocław
BARANEK WIELKONOCNY
I. CZĘŚĆ PIERWSZA 1 BARANKA-MANHU
Jako mamy duchownie komunikować, lubo jako Komuniją sakramentalną jednoczyć z duchowną. 1. Co ma2 pokarm i napój, lubo chleb i wino do ciała naszego, to ma prawdy bogomyślność i miłość Boża do dusze naszej. Pokarmem chleba i wina żyjemy, ciało nasze posilamy, tuczemy i żywot jego od śmierci zachowujemy; pokarmem także, lubo chlebem prawdy i winem miłości Bożej duchownie żyjemy, żywot dusze naszej posilamy, tuczemy3 i od śmierci duchownej zachowujemy, i od głodu wiecznego jej strzeżemy. 2. Pan Bóg z nieskończonej dobroci swojej po wszytkie wieki i stany dwojaki chleb człowiekowi prowidował4: i materyjalny ciału, i duchowny duszy. Tego dwojakiego chleba Izaak 1 2 3 4
Manhu – manna. Co ma – jakie znaczenie ma. posilamy, tuczemy / R2 postami tuczemy. Prowidował – dostarczył.
| 50 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
Patryjarcha miał błogosławieństwo i łamanie w rękach swoich synom, jako do niego Ezaw mówił (Gen. 27): „Izaliż jedno tylko masz błogosławieństwo, Ojcze?”5 . Budując prawdę na figurze6, już był Izaak ubłogosławił Jakoba (Gen. 27): Chlebem i winem ugruntowałem go7, to jest bogomyślności i miłości Bożej. Nie zostało było Ezawowi to przedniejsze błogosławieństwo, ale mu tylko Ociec błogosławił w dobrach zdwornych8, doczesnych, w rosie niebieskiej, w żywności i obfitości ziemie. A że wszytkim wiekom i stanom Bóg w chlebie i w winie błogosławił, tak ciała jako i dusze, daje się to widzieć9. Naprzód w stanie natury10, gdzie Melchizedek, kapłan wielki, za zwycięstwo mężne, którym Abraham zepsował11 okoliczne nieprzyjacioły swoje, nie znalazł lepszej i przyjemniejszej ofiary, lubo milszej Bogu na dziękczynienie, tylko chleb i wino, nie żeby chleb i wino były z siebie tak przednie, ale nam figurowały chleb prawdy i miłości Bożej, których sowite błogosławieństwo w Chrystusie i z Chrystusem nam przyszło. Jakiej tajemnice Dawid dosiągszy12 mówi do Chrystusa: (Ps. 110) „Ty jesteś kapłanem na wieki według porządku Melchizedekowego”13, jakoby rzekł: Tobie należy ofiara chleba i wina prawdy, i miłości
5 6
7 8 9 10
11 12
13
Por. Rdz 27, 38. Figura – w Starym Testamencie i w tekstach interpretujących Stary Testament oznacza typ Chrystusa lub zapowiedź rzeczywistości realizowanej w Nowym Testamencie. Budując prawdę na figurze – wyrażając prawdę w sposób obrazowy. Na figurze / R2 na tej figurze. Por. Rdz 27, 37. Dobra zdworne – tu: dobra materialne, zewnętrzne. Daje się to widzieć – można to dostrzec. W stanie natury – w okresie wczesnej religijności przeżywanej wśród natury i wykorzystującej do kultu jej elementy. Zepsował – zniszczył. Dosiągszy – imiesłów uprzedni od dosiąc – zdobyć, posiąść; dosięgnąć, dostać. Por. Ps 110(109), 4.
BARANEK WIELKONOCNY
| 51 |
przedwiecznej. W stanie Zakonu Starego14 Izaak według życzliwości swojej synowi pierworodnemu przedniejszego błogosławieństwa nie znalazł nad chleb i wino, które przedał Ezaw Jakobowi za podłą soczewicę15, skąd Izaak do Ezawa mówi: Chlebem i winem ugruntowałem brata twego, który cię podszedł16 w pierworodnym błogosławieństwie, które było w chlebie i w winie, od Pawła św. z figury wyjaśnione17 (1 Kor. 10)18. Ojcowie nasi wszyscy tegoż pokarmu duchownego pożywali i wszyscy tenże napój duchowny pili z Opoki, którą był Chrystus. W stanie Zakonu Nowego19 i łaski Chrystus nawyższe błogosławieństwo zostawił nam w chlebie i w winie Sakramentu Świętego mówiąc (Luc. 22): Pragnieniem pragnąłem pożywać z wami tego nowego chleba20, o którym wyżej21 powiedział. Ten jest chleb z nieba <z>stępujący, aby, kto go pożywa, nie umierał na wieki22 . To jest Ciało i Krew moja23, Wieczerza Wielka z prawdy niebieskich potraw i napoju gorącej miłości i smaków Człowieczeństwa mego zaprawnego Bóstwem, a Bóstwa zaprawnego24 Człowieczeństwem złożona. 3. W stanie chwały wiecznej, w takimże chlebie i winie znajomości i miłości Bożej, błogosławieństwo nam jest sowite darowane, jako Pan świadczy: Ten jest kielich Krwie mojej Nowego
14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
W stanie Zakonu Starego – w Starym Testamencie. Por. Rdz 27, 1–45. Cię podszedł – oszukał, postąpił podstępnie. Od Pawła św. z figury wyjaśnione – przez św. Pawła wyjaśnione znaczenie alegoryczne . Por. 1 Kor 10. Zakon Nowy – Nowy Testament. Por. Łk 22, 15. wyżej / R2 niżej. Por. J 6, 50–51. Zob. Mt 26, 26–28; Mk 14, 22–24; Łk 22, 19–20; J 6, 53–55. zaprawnego / R2 zaprawionego.
| 52 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
i wiecznego Testamentu25. Tajemnicą wiary to jest, czego teraz pod pokrywką wiary, pod osobami chleba i wina zażywamy, w chwale wiecznej bez wszelkiej zasłony, w szczerości swojej chleba prawdy, Boga w istności będziemy widzieć i znać Boga przez samego Boga, przez Słowo Jego przedwieczne i zażywać przez miłość Ducha Świętego, który nam jest darem dany. Ta jest ofiara nasza wieczna kapłaństwa dusz naszych z Chrystusem, któremu Dawid mówi: Ty jesteś kapłanem na wieki26. Dawszy nam Ociec niebieski tak przezacny i wysoki chleb, jako Chrystus świadczy u Jana św.: Ociec mój daje wam chleb z nieba prawdziwy27; tenże sam Bóg chce tego chleba z nami pożywać: Wnijdę do niego i będę z nim wieczerzał28. Toż mówi Chrystus w postanowieniu tego Sakramentu chleba i wina (Luc. 22): Pragnieniem pragnąłem komunikować z wami29, w tym spólnym chlebie Bóstwa i Człowieczeństwa mego zaprawnego Bóstwem spólności wszytkich świętych i aniołów, i wszytkich dóbr Boskich. 4. Jako Ociec niebieski z początku stworzenia dał zaraz i stworzył głód w człowieku do siebie samego, jako do końca i szczęścia swego nawyższego, aby człowiek pragnął, szukał, znajdował, miał i zażywał, tak Chrystus nowo stworzonym, lubo odrodzonym synom swoim przez łaskę, których aż do końca umiłował, zgromadziwszy wszytkie dobra i smaki pomienione w tym Sakramencie, które człowiek w raju pociech stracił, tworzy w nim głód i apetyt wielki, wzniecając pragnienie tego Sakramentu chleba i wina, kiedy mówi u Jana 6, werset 32: Zaprawdę powiadam wam, że nie Mojżesz dał wam chleb 25 26 27 28 29
Por. Mt 26, 27–28; Mk 14, 24; Łk 22, 20. Por. Ps 110(109), 4. Por. J 6, 32. Por. Ap 3, 20. Por. Łk 22, 15.
BARANEK WIELKONOCNY
| 53 |
z nieba, ale Ociec mój daje wam chleb prawdziwy z nieba. Bo chleb Boży jest, który <z>stąpił z nieba i daje żywot światu. [w. 35] Ja jestem chleb żywota, kto przyjdzie do Mnie, nie ucierpi głodu i kto we Mnie wierzy, nie upragnie nigdy. [w. 41] Ja jestem chleb żywy, który z nieba <z>stąpiłem. [w. 48] Ja jestem chlebem żywota. [w. 49] Ojcowie wasi pożywali manny na puszczy, a pomarli. Ten jest chleb z nieba <z>stępujący, żeby kto go zażyje, nie umierał. [w. 51] Ja jestem chleb żywy, który <z>stąpiłem z nieba. [w. 52] Jeśli kto będzie pożywał tego chleba, będzie żył na wieki, a chleb który Ja dam, Ciało moje jest za żywot świata. [w. 53] Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeśli nie będziecie pożywać Ciała Syna Ludzkiego, ani Krwie Jego pić, nie będziecie mieli żywota w sobie. [54] Kto pożywa mego Ciała i pije Krew moję, ma żywot wieczny, a Ja wskrzeszę go dnia ostatniego. Ciało moje prawdziwy jest pokarm i Krew moja prawdziwy jest napój30. Kto pożywa Ciała mego i pije Krew moję, we Mnie mieszka, a Ja w nim. [w. 58] Ja żyję dla Ojca i ten, który Mnie pożywa, dla Mnie żyć będzie. Ten jest chleb, który z nieba <z>stąpił31. [w. 64] Duch jest, który odżywia, nie ciało samo. Słowa, które Ja mówiłem wam, duch i żywot są32. 5. To jest, jako Tomasz św.33 mówi, że tę mowę Pańską duchownie trzeba barziej rozumieć niż samemi zębami i ustami materyjalny pokarm, jako i Pismo mówi: Chleba anielskiego zażywał człowiek34. Jaki chleb35 nie daje się zębom kościanym, ale wyższym i niższym siłom człowieka, rozumnym 30 31 32 33
34 35
Por. J 6, 32–55. Por. J 6, 56–58. Por. J 6, 63. Św. Tomasz z Akwinu (ok. 1225–7.03.1274), dominikanin, teolog, filozof scholastyczny, święty i doktor Kościoła, autor licznych dzieł filozoficznych i teologicznych. Zob. św. Tomasz z Akwinu, Komentarz do Ewangelii Jana, rozdz. 6, wykład 8, IV. 992, przeł. T. Bartoś, Wydawnictwo ANTYK, Kęty 2002, s. 464. Por. Ps 78(77), 25. Sens: Ten chleb.
| 54 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
i duchownym rozumu, pamięci i wolej, z których też niezmierne smaki zlewają się aż na wszytko ciało i członki jego do zmartwychwstania i odżywienia ciała naszego z duchem. Czego żaden nie wie, tylko ten, co bierze36 i tym smakiem wewnątrz jest zaprawny, w którym Chrystus wzbudził głód i pragnienie tego Sakramentu, i pociech37 niebieskich w nim zebranych i zamknionych, jednak doskonałym otworzonych, złym zamknionych, niedoskonałym barzo tajemnych. 6. Ale, niestetyż, wiele zażywający tego Sakramentu podobni są tabernakulum na ołtarzu, które ma w sobie ten Sakrament ze wszytkimi bogactwy nieba, ale to tabernakulum nie zna, co w sobie ma, nie widzi Chrystusa w sobie, nie ma Go38, smaku Jego nie czuje, nie zażywa przyjaźni Jego i obecności, nie konwersuje z Nim, bogomyślnością i miłością Jego nie pała i nie świeci, po prostu martwe jest, pożytku ducha ani żywota z Niego nie bierze. Tak wiele komunikujących oziębłych albo żadnego, albo niepodobnie mały39 pożytek z tego Sakramentu biorą ani są wytuczeni światłością i miłością Bożą40. Chleba tego kapłani lubo różni duchowni i na każdy dzień (przez lat kilkanaście lubo kilkadziesiąt) zażywają, a przecię po takim chlebie chorszy41 i niedoskonalszy się znajdują, niż byli przed pomienionymi laty42: ciemni, ślepi, zimni i prawie niepodobni do tego chleba anielskiego, który ich miał43 przemienić w się i przemienić w cnoty i w obyczaje Chrystusowe. Skąd Chrystus żali 36 37 38 39 40 41 42 43
Por. Ap 2, 17. pociech niebieskich / R2 pociech wzbudzieł w niem niebieskich. w sobie, nie zna Go / R2 w niem niemego. albo niepodobnie mały / R2 albo mały. Bożą / R2 Boską. chorzy / R2 chudszy. laty / R2 latami. miał / R2 chciał.
BARANEK WIELKONOCNY
| 55 |
się44 u Jana św.: Tak długi czas jestem z wami, a nie poznaliście Mię.45 Mizerny to jest kapłan, który po Komunijej temu chlebu nie daje namniej pół godziny do ruminowania46. [Sap. C. 8. w. 16] Nie ma teskliwości47 konwersacyja i spólny konwikt48 z nim, ale wesele i radość49, ale tych gdzie indzie teskno, gdzie indzie ciągną, wyszedszy sprzed twarzy Pańskiej50 wagują się51 rozproszeni po ziemi i nie mogą się ostać przed Bogiem kwadransa jednego, bo głód i apetyt do Boga i Chrystusa stracili, żołądek surowizną humorów52, pożądliwości oczu i ciała, i pychą żywota zatkali, tak53 że się samemi potrawami Boskimi Chrystusowemi i anielskiemi hydzą54 i odpychają je, świat zaś swemi surowiznami i truciznami smakuje im niepowściągliwie. 7. Żeby tedy nie był człowiek jako tabernakulum pomienione, które nie jest pojętne przyjaźni ani konwersacyjej55, ani zjednoczenia z Bogiem w tym Sakramencie, ale z niego pożytek duchowny wziął, podobieństwo niech weźmie z pokarmu 44 45 46
47 48 49 50 51 52
53 54
55
żali się / R2 skarży się. Por. J 14, 9. Ruminować – rozmyślać, roztrząsać, rozważać; łac. przeżuwać. Ruminowanie – określenie rodzaju modlitwy polegającej na rozmyślaniu, rozważaniu, najczęściej jakiegoś wersetu z Pisma Św., praktykowanej przez Ojców Pustyni. teskliwości / R2 teskności ta. Konwikt – zażyłość, współbycie. Por. Mdr 8, 16. Pańskiej / R2 Boskiej. Wagować się – wędrować, włóczyć się. Humory – płyny organiczne w ciele ludzkim. Hipokrates, grecki lekarz z V w. p.n.e., wyróżnił w organizmie człowieka cztery podstawowe płyny, tzw. humory: krew, żółć, śluz oraz czarną żółć, których równowaga decyduje o zdrowiu, jej zaburzenia są przyczyną chorób, natomiast przewaga jednego z nich określa temperament człowieka. zatkali, tak / R2 zatkali i zepsowali, tak. Hydzić się – brzydzić się, czuć odrazę, niechęć do czegoś; gardzić czymś, lekceważyć. Konwersacyja – wspólne przebywanie. Konwersować – obcować, zadawać się.
| 56 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
i napoju materyjalnego ciała naszego, którego głód i apetyt nie ukoi się, póki się z pokarmem dostatecznym56 nie zjednoczy, ani pragnienie ciała może być uśmierzone, tylko napojem sobie zjednoczonym, wewnętrzonym i, że tak rzekę, wcielonym. Tak ani głód rozumu naszego, który mu jest dany od Boga, może się uspokoić, ani najeść, aż się z pokarmem własnym, to jest z pierwszą prawdą bez śrzodku57 zjednoczy, która prawda jest oblubieńcem rozumu naszego. Ani pragnienie apetytu wolej naszej może być ugaszone, aż od nawyższego dobra słodyczy i miłości jego zażywającej58 będzie nasycone i ukojone, i bez śrzodku zjednoczona wola oblubieńcowi swemu, który jest miłość przedwieczna Duch Święty. Dawid. W ten czas będę nasycony, kiedy będzie otworzona chwała Twoja. Co mam na niebie i czego szukam i pożądam na ziemi od Ciebie, Boga serca mego, cząstki mojej na wieki 59. Rozum tedy nasz ma pożywać w tym Sakramencie przez bogomyślność szczerej prawdy, która jest prawdziwym chlebem rozumu naszego, Chrystus Pan i wola nasza napojona Duchem Świętym, przez którego tak Bóg umiłował świat, że Syna swego jedynego dał 60. Nie będą te siły nasze rozumu i wolej ukojone, uspokojone, nasycone, aż ten pokarm i manna w Sakramencie zakryte będą z nami i z pomienionemi siłami zjednoczone, wewnętrzone i nam wczłonkowane, jako i my w onym, według mowy tegoż chleba: Kto Mię zażywa, Ja w nim, a on we Mnie mięszkać będzie 61, dwoje w jednym ciele i w jednym duchu znajdą się.
56 57 58 59 60 61
dostatecznym / R2 dostatecznie. Bez śrzodku – bezpośrednio. zażywającej / R2 zażywając. Por. Ps 73(72), 24–26. Por. J 3, 16. Por. J 6, 56.
BARANEK WIELKONOCNY
| 57 |
8. Któreż to są potrawy tak bogate i przezacne, które są chlebem rozumowi naszemu i winem wolej naszej w tajemnicy Sakramentu tego do pożywania dane i darowane, które i jakie smaki spólne do zażywania z Bogiem są przed nas postawione na tej Wieczerzy Wielkiej, żeśmy się stali domownikami i stołownikami Boskiemi? Nie insze tylko te, których sam Bóg zażywa. Naprzód sam Bóg w Trójcy jedyny istności swojej i w Osobach trzech Trójce Przenaświętszej, Ociec, Syn i Duch Święty, jako Jan św. w Liście swoim świadczy: Aby towarzystwo nasze było spólne z Ojcem i z Synem Jego, Jezusem Chrystusem, to wam oznajmujemy, aby wesele wasze było zupełne62 , jakośmy sami z Chrystusa słyszeli u Jana: Ja i Ociec przyjdziemy do niego i mięszkanie w nim uczyniemy63, które przyście osobliwie bywa w Naświętszym Sakramencie. Drugą potrawą jest Człowieczeństwo Pana naszego zaprawne Bóstwem, w którego Ciele i Duszy, jako św. Paweł świadczy, mięszka wszytka pełność Bóstwa64, na której Wieczerzy sam Chrystus służy, podając nam rozliczne przysmaki bogomyślności, prawdy i miłości Bóstwa i Człowieczeństwa swego. Trzecia potrawa jest społeczność towarzyska, jedność i przyjaźni zażywanie zajemne ze wszytkimi aniołami i świętymi razem, i z każdym z osobna, jakiej przyjaźni, jedności i miłości cień tylko teraz jest na ziemi miedzy nalepszem i nawierniejszem małżeństwem. A tego zbyt sytnego chleba, tej jedności i społeczności, godzi się nam zażywać jeszcze w tym Sakramencie, którym się wszytcy jednoczymy i jedno stajemy. Bo ten Sakrament Ciała Pańskiego biorę ja, Piotr65, Jan, Jakub, 62 63 64 65
Por. 1 J 1, 3–4. Por. J 14, 23. Por. Kol 1, 19; Kol 2, 9. ja, Piotr / R2 ja jako Piotr.
| 58 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
Filip i wszytcy, którym się Ciałem jednoczemy i w jedno Ciało Pańskie zlewamy, stając się Mu wczłonkowani i On nam. Tegoż Chrystusa zażywa Piotr w Janie i Jan także w Pietrze, i widzą się jedno66 tymże Chrystusem. Tegoż Chrystusa obaj w sobie miłują i kontemplują także wszytcy święci przez67 zazdrości jeden drugiego, zostając cale własny ze wszytkim tym, co jest i co ma. Skąd też ten Sakrament zowie się jedności i miłości wszytko w jedno zlewającej. Czwarta potrawa tej Wieczerzej Wielkiej jest, iż cokolwiek człowiek na tym świecie rzeczą lubo afektem tylko dla Boga odrzuci i opuści, toż i w Bogu, i w Chrystusie Jego lubo Człowieczeństwie sowicie znajdzie68. Kto tedy opuści wszytek świat, nierówno zacniejszy i lepszy w Bogu i Człowieczeństwie Chrystusowym znajdzie, owszem tysiąc tysięcy inszych światów nierówno większych, piękniejszych i doskonalszych, i zacniejszych, bogatszych, które Bóg stworzyć może, dadzą się widzieć w Nim i zażywać. Skąd Chrystus tym, co opuszczają świat, żonę, dzieci, bogactwa, majętności, stokrotną zapłatę obiecuje z dokładem jeszcze na tym świecie69, który skarb pokazuje nam Jan św. (rozdz. 1.): Wszytko co się stało, w Nim był żywot70 i ten żywot chlebem dany nam jest w tym Sakramencie z przywróceniem raju wszytkich pociech i smaków jego. Skąd w Chrystusie ma człowiek wszytko i znajdzie w Nim wszytko w takiej obfitości i delicyjach, że skoro ich w tym Sakramencie dobrze zakusi, wszytkim światem gardzić i porzucić go musi. Czas mu nic z swymi rzeczami nie smakuje, bo zna różność smaku prawdziwych pociech od fałszywych, docze-
66 67 68 69 70
widzą się jedno / R2 widzą się być jedno. Przez – bez. znajdzie / R2 znajduje. Por. Mt 19, 28–29; Mk 10, 29–30; Łk 18, 29–30. Por. J 1, 3–4.
BARANEK WIELKONOCNY
| 59 |
snych od wiecznych, kłamliwych od prawdziwych i gruntownych przez Chrystusa, który nam jest dany: prawda i światłość w tym Sakramencie, którego dobrze zażywając oczy i wszytkie smysły wnętrzne otwierają się nam, które w raju jabłko zamknęło i zwierzchowne smysły barzo otworzyło. Te są cztery misy walne bankietu i god królewskich, któremi jeszcze na tym świecie Chrystus począł swoich częstować, przez dary bogomyślności i miłości swojej w tym Sakramencie, źrzódle wszytkich pociech i manny wszytkich smaków sowitych półmisków koło tych czterech mis, to jest rozlicznych stopniów bogomyślności i miłości Bożej, względem których nic nie są wszytkie nieba i ziemia, jako św. Franciszek świadczy71. 9. Rzeczesz: Jakoż ja mam do tak wielkiego stołu i Pańskiego przystąpić, ponieważ z jego stołowników jeden powiedział Jakub bogomyślny (Genesis 49): Tłusty jest Chleb jego, to jest Chrystusow, przyniesie72 delicyje królom73, z których ja nie jestem, bom ani czarta zwyciężył, ani ciała, ani sobie pod nogi świata jako zwycięzca podłożył, ani mam korony na głowie z kamieni drogich, to jest wszytkich cnót doskonałych według rad Pańskich, ani pasyjom moim berłem rozkazować mogę, lubo inszym poddanym smysłom i siłom. Jakoż mam iść do tego stołu, do chleba królewskiego74, którego psom nie kazał
71
72 73 74
Św. Franciszek z Asyżu (Giovanni Bernardone, 1181 lub 1182–3.10. 1226), reformator życia duchowego i religijnego, założyciel zakonu franciszkanów, święty, mistyk i stygmatyk. Zob. teksty: Uwielbienie Boga Najwyższego oraz Pieśń słoneczna albo pochwała stworzeń, w: Święci Franciszek i Klara z Asyżu, Pisma, wydanie łacińsko-polskie, tekst łaciński: Fontes Franciscani, przeł. Kajetan Ambrożkiewicz, Wydawnictwo M, Kraków – Warszawa 2004, s. 279–281, 283–285. przyniesie / R2 przynosi. Por. Rdz 49, 20. chleba królewskiego / R2 chleba synowskiego i królewskiego.
| 60 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
Pan dawać75, z których ja jestem jeden, ani mam tak ust szerokich bogomyślności i miłości tak wielkiego bankietu, ale raczej jestem dziecię, które tak gruntownych i tak substancyjalnych potraw zażywać nie może. Owszem, ten chleb mówi do Augustyna: Pokarm jestem wielkich76. Cóż ja mam czynić i jako mam pożywać77 tego Sakramentu, będąc dzieckiem na chleb anielski istności Boskiej Osób Trójce Przenaświętszej, Człowieczeństwa Chrystusowego wszytkiego Bóstwa pełnego? Jakoż ja to mam brać i w jednych potrawach z Bogiem i anioły komunikować? Potrzeba wiedzieć, iż tenże pokarm jest wielkich i maluczkich, ale tą różnością, że maluczkim ma być na kawałki małe rozdrobiony i złacniony78 ustom jeszcze małym i żołądkowi słabemu. Tak Ociec niebieski zesłał nam Syna swego, Baranka Wielkonocnego do pożywania w tym Sakramencie, chleb w swojej szczerości, bez kwasu (u Jana 22): To, ile razy będziecie czynić, na pamiątkę moję czyńcie79. 10. W pożywaniu tedy Baranka tego trzeba nam na pewne części rozebrać według potrzeby i złacnienia pojętności naszej słabej. Części zaś tego Baranka są nie tylko samo Ciało, które Pan tylko mieni według pokory swojej, ale też i Dusza przenaświętsza i Duch Jego, i Słowo przedwieczne, lubo wszytka pełność Bóstwa. Poczynając tedy zażywać naprzód części tej, która się Ciałem Pańskim mieni, jeszcze ją możemy rozdrobić do złacnienia słabej pojętności naszej na dwadzieścia cząstek, 75 76
77 78 79
Por. Mt 15, 26. Św. Augustyn (Aurelius Augustinus, 13.11.354–28.08.430), filozof, teolog, święty, ojciec i doktor Kościoła, autor licznych dzieł filozoficzno-religijnych. Zob. św. Augustyn, Confessionum Libri XIII, Confessiones VII, X, 16, CCSL t. 27, Brepols, Turnhout 1990, s. 103. PL 32, 742. Wyd. polskie: Idem, Wyznania, Księga VII, 10, przeł. Z. Kubiak, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1992, s. 198. pożywać / R2 zażywać. Złacniony – niesprawiający trudności. Por. Łk 22, 19; 1 Kor 11, 24–25.
BARANEK WIELKONOCNY
| 61 |
to jest pięć smysłów Pana naszego powierzchownych, cztery siły wnętrzne i jedenastu propasyj80, w których wszytkich obyczaje i cnoty, lubo postępki i akcyje81 mamy się przemienić, jako tenże chleb ciała do Augustyna mówi: Nie Ja się przemienię w ciebie, ale ty się przemienisz we Mnie82. 11. Wdziewając tedy tego83 nowego człowieka, oczu Baranka tego tak będziemy zażywać, iż jako oczy Jego były od wszelakiej pożądliwości wolne, od wszytkich84 próżności odwrócone, skromności zawsze przystojne i albo na ziemię spuszczone, albo do nieba podniesione, miłość, pokorę i łaskawość wydające, żadnej delektacyjej z rzeczy stworzonych nieprzyjmujące, czyste i proste jako gołębice, takie niech będą i oczy nasze. Jako słuch Chrystusow zawsze był otworzony i ochotny na słuchanie słowa Bożego w synagogach85, na pytanie i słuchanie prawdy od doktorów kościelnych, na słuchanie wszytkich przykazań Boskich i ochotne wykonanie wolej Bożej86, i na wszytkie obserwancyje87 Zakonu Bożego88, zamkniony zaś słuch miał wszytkim szeptom czarta, świata i ciała, wszytkim kłamstwom ich i bajkom (Psal. 118. Nieprawi bajali mi, nie jako Zakon twój prawdę89), wszytkim próżnościom,
80 81 82
83 84 85 86 87
88 89
propasyj / R2 pasyj. akcyje / R2 afekcyje. Zob. św. Augustyn, Confessionum Libri XIII, Confessiones VII, X, 16, CCSL t. 27, s. 104. PL 32, 742. Wyd. polskie: Idem, Wyznania, Księga VII, 10; op. cit., s. 198. tedy tego / R2 tedy na się tego. wszytkich / R2 wszelkich. Por. Łk 2, 46; Łk 4, 16. Por. J 4, 34; Łk 22, 42. Obserwancyja – reguła, zasada; wszytkie obserwancyje / R2 wszystko wykonanie. Zakon Boży – prawo Boże. Por. Ps 119(118), 23–24.
| 62 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
ciekawościom, badliwym90 nowinom, nowym rzeczom91, dworstwom92 i wszytkim rzeczom, które przez słuch wszedszy do serca, mogły mu trzask i rozerwanie uczynić. Zamknione jeszcze uszy miał i głuche na wszelkie krzywdy swoje, potwarzy, obmowiska, na skargi, fałszywe świadki, uporne posądzania i potępiania. (Psal. 37) Stałem się jako człowiek niesłyszący i niemający w uściech swoich odpora93. Tak ma być i słuch nasz w Chrystusow przekształtowany. Jako powonienie Chrystusowe żadnych perfumów nie przyjmowało lubo odorów nie szukało, ale raczej fetoru z trupów Kalwaryjej, tak i zapach nasz nie ma szukać próżnych i pieszczonych wonności. Jako smak Chrystusow lubo ukuszenie było zawsze tak trzeźwo ciało trzymające w jadle i w piciu, tak skromne, że zawsze mógł się modlić, czytać, pisać i wszytkie sprawy odprawować, nadto był zawsze poszczący i nigdy u Ewanjelistów nieznaleziony, aby kiedy z Apostołami mięso jadł, okrom baranka wielkonocnego. Ryby zaś opisują i głód94, z którego łuszczyli żyto Apostołowie z kłosów na pokarm95. O jutrze nie myślił, cóż o saporach, zaprawach, zwierzynach i rozlicznych zbytkach albo pozorach, prostemi rzeczami i potrawami zawsze kontent. (U Jana roz. 4) Zmordowany z drogi siedział nad źrzódłem96 prosząc Samarytanki o wodę. A uczniowie przynieśli Mu chleba z miasta, którego zaledwie użył, pilno wolą Boską odprawując97. Delektacyjej żadnej w pokarmie nie szukał i miarej raczej nie przypusz90 91 92 93 94 95 96 97
Badliwy – dociekliwy, ciekawy, ciekawski. badliwym nowinom, nowym rzeczom / R2 nowinom. Dworstwo – drwina, szyderstwo, dowcip. Por. Ps 38(37), 15. opisują i głód / R2 opisują często i głód. Zob. Mt 12, 1–6; Łk 6, 1–5. źrzódłem / R2 studnią. Zob. J 4, 6–8. 31–34.
BARANEK WIELKONOCNY
| 63 |
czał98. Nigdy w pokarmie ani w piciu nie przebrał99, trochą zawsze kontent. Jako Augustyn św. mówi: Tegoś mię nauczył, Panie, abym tak pokarmu jako lekarstwa zażywał100, to jest nie mniej, nie więcej. Jan też św.101 i Chrystus na puszczy suchot nam przykład dali102 , o które łacniej w gołym ubóstwie, gdzie kucharza i kuchnie nie masz. Język lubo mowa Chrystusowa nigdy o czym inszym nie była, tylko o Bogu albo o rzeczach ściśle do Niego wiodących i do miłości Jego lubo bliźniego, zawsze mowa Jego była budująca w prawdzie i do prawdy zagrzewająca i oczyszczająca. Piotr: Panie, do kogóż pójdziem? Słowa żywota wiecznego masz103, jakoby rzekł: „Ciągniesz barzo”. W uściech Jego nie jest znalezione kłamstwo ani próżność żadna, żarty, śmiechy etc. Ale przed wyściem swoim na usługę bliźnich milczał lat trzydzieści, chciał być niewidziany ani znany, aby dał przykład tym, którzy się przed czasem na katedrę porywają sobie nie milczawszy ani postąpiwszy. W takimże języku i mowie zawsze budującej i do nieba wiodącej ma być mowa nasza, bo z obfitości serca, którą jest Bóg w nas, usta mają mówić i z niego brać 104. Co Apostoł Jakub doskonałością twierdzi być105.
98 99
100
101 102 103 104
105
Miarej raczej nie przypuszczał – nie przekraczał właściwej miary. Delektacyjej żadnej w pokarmie nie szukał i miarej raczej nie przypuszczał. Nigdy w pokarmie ani w piciu nie przebrał / R2 delektacyj żadnych w pokarmie ani w piciu miary nie przebrał. Por. św. Augustyn, Confessionum Libri XIII, Confessiones X, XXXI, 44, CCSL t. 27, s. 178. PL 32, 797. Wyd. polskie: Idem, Wyznania, Księga X, 31.; op. cit., s. 316. Jan Chrzciciel. Zob. Mk 1, 4–6; Mt 3, 4. Zob. Mt 4, 1–2; Łk 4, 1–2. Por. J 6, 68. Por. Mt 12, 34. R2 po tym cytacie dodaje: i nigdy nikogo językiem nie obrażać. Jk 3.
| 64 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
Jako dotknienie Chrystusowe żadnych pieszczot nie miało ani żywota pospolitego wiódł z pany, ale z ubogiemi, owszem nad ubogie, bo liszki i ptaszkowie gniazda swoje mieli, ale Syn ludzki nie miał, gdzie głowy106 skłonić107, często pod niebem na deszczu i na gołej ziemi twardo sypiać108 i poniewierać się musiał. Prowentów109 żadnych i intrat stałych nie miał ani pieniędzy brał, jako uczniom w drogę idącym zakazał, lubo do czasu ułomniejszym pozwolił, ani dwojakich sukien pozwolił, to jest odmiennych do przebierania, ale zawsze jednej110. Boso chodził albo w sandałach, jako uczniom przykazał i uczył, czego dowodzi święty Bonawentura w swoim Traktacie111 o tym przeciwko zazdrościwym; zimno i upalenie, i trud wielki z chodu pieszego cierpiał. Jednym słowem niepodobnie ostry żywot wiódł. Co do wnętrznego człowieka pewnie ostrzejszy nad Jana św., co do zdwornego, rozdzieliwszy żywot Pański na cztery części, to jest dzieciństwo Jego z wygnaniem do Egiptu, mieszkanie Jego w Nazaret aż do wyścia na puszczą, opowiadanie Ewanjelijej i Mękę Jego, tymi wszytkimi częściami, kto dobrze uważy, ostrość Chrystusowa powierzchowna przeszła ostrość żywota112 św. Jana, okrom owej części żywota, któ106 107 108 109 110 111
112
głowy / R2 głowę swoją. Por. Mt 8, 20. sypiać / R2 sypiając. Prowent – dochód, zysk. Por. Mt 10, 9–10; Mk 6, 8–9; Łk 9, 3. Św. Bonawentura (Giovanni Fidanza, ok. 1217–15.07.1274), franciszkanin, biskup i kardynał, filozof, teolog, mistyk i doktor Kościoła. Zob. św. Bonawentura, Żywot Pana naszego Jezusa Chrystusa w pobożnych rozmyślaniach zawarty, tłum. O. Prokop Kapucyn, Warszawa 1900, rozdz. 27, s. 193–211. Idem, Apologia pauperum contra kalumniatorem, w: Opera Omnia, t. VIII, s. 233–330, Ad Claras Aquas (Quaracchi) 1898. Idem, De perfectione vitae ad Sorores, cap. 3, op. cit., s. 112–115. Wyd. polskie: Do sióstr o doskonałości życia, rozdz.3 Doskonałe ubóstwo, w: Pisma ascetyczno-mistyczne, przeł. S. Kafel, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1984, s. 122–126. żywota / R2 brak tego słowa.
BARANEK WIELKONOCNY
| 65 |
rą chciał mieć Chrystus w zamilczeniu i uciszeniu od ludzi; jednak blisko był miedzy niemi konwersujący, Matce i Ojcu posłuszny, w czym pospolitszy żywot wiódł nad Jana i że z ludźmi jadał113 zaproszony. Co zaś do Męki Pańskiej, gdzie ostatnią ostrość żywota pokazał, wszytko Ciało swoje w jednę boleść obrócił zlaną ze wszytkich rodzajów boleści i gorzkości niewymownych aż do śmierci krzyżowej. Zaczym i nam, członkom Chrystusowym, ile można, nie znijdzie się delicyjować pod czerniową koroną, ale Onemu stać się ile można podobnemi. Kto chce wziąć ducha, niech da ciało na krzyż114. 12. Smysł pospolity w Chrystusie (który nic inszego nie jest, tylko cokolwiek smysł kożdy z osobna czyni, widzi, słyszy, smakuje, to on sam jeden wszytko razem w sobie zamyka, i kształtuje subtelniej) tak był ułożony, że nic w się nie przyjmował od piąci smysłów zdwornych115 podanego, co mogło bogomyślność i miłość Jego zawsze w Boga idące i płynące przerywać i oko wnętrzne116 zaprószyć. Toż i my mamy, ile można, czynić117. 13. Imaginacyja Chrystusowa żadnych obrazów, lubo podobieństw materyjalnych w się nie przyjmowała ani piastowała tylko te same, które Mu do znajomości, miłości i wykonania wolej Bożej służyć i pochop118 czynić mogły. Skąd Chrystus tak kwiat polny w imaginacyją brał, żeby z niego większą chwałę dobroci, mądrości, możności Boskiej wywiódł niż wszytka chwała Salomonowa, która względem kwiatka zgasła119.
113 114 115 116 117 118 119
jadał / R2 jadał i pieł. Por. Mt 16, 24–25; Mk 8, 34–36; Łk 9, 23–24. zdwornych / R2 zwierzchnich. Por. Mt 6, 22–23. czynić / R2 uczynić. Pochop – gorliwość, ochota. Por. Mt 6, 28–29; Łk 12, 27–28.
| 66 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
Smysł nazwany racyja szczególna, w którym mięszka roztropność ciała chytrze z wężem swojszczyzny szukająca, nieprzyjazna Bogu, jako św. Paweł pisze do Rzymian (rozdz. 8)120, ta u Chrystusa napełniona była mądrością i roztropnością Jego krzyżową, lubo martwiącą, jako sam uczy (Math.): Jeśli cię gorszy oko twoje, ręka, noga, odetni je121; to jest złą intencyją szukającą własności, uczynek ręki gorszącej i nogę afektu złego. (Math.) Nie bójcie się tych rzeczy, które zabijają ciało122 , ktoć da w gębę, nadstaw mu drugiej strony123. Taka roztropność ciało124 nasze naprawuje. (Sap. 10) Uzdrowiła Mądrość sprawiedliwego, rządząc go przez wzgardzone drzewo125, to jest przez krzyż. Tą roztropnością węża na krzyżu zawieszonego126 i my mamy z Chrystusem skórę człowieka zdwornego, to jest ciało zawiesić na krzyżu, żeby wnętrzny człowiek nie zginął, ale żył127. Wyzuł Chrystus roztropność ciała, kiedy pieniądze, srebro, złoto, z ziemią je pomieszawszy, kazał opuścić i majętności porzucić, co wszytko świat barzo waży i mierzy nie wagą ani miarą świątnice Boskiej. Także tytuły, godności i honory w cenę gnoju krzyżową mądrością obrócił. 14. Pamięć ciała Chrystusowego nigdy w sobie żadnych rzeczy nie chowała ani trzymała, co by ją od pamięci i przytomności Boskiej odrywało albo do wykonania wolej Bożej nie służyło, albo w Pana Boga nie ciągnęło. Tak też czysta i wolna ma być do mięszkania człowieczeństwu Chrystusowemu pamięć ciała naszego. 120 121 122 123 124 125 126 127
Por. Rz 8, 1–12. Por. Mt 18, 8–9. Por. Mt 10, 28. Por. Mt 5, 39. roztropność ciało / R2 roztropność wszystko ciało. Por. Mdr 10, 4. Por. Lb 21, 8–9. Por. J 3, 14–15.
BARANEK WIELKONOCNY
| 67 |
15. Pasyj Pan nasz nie miał, ale jako zowią propasyje128, z których pierwsza miłość ta była jeszcze samego ciała Pańskiego, tak wielka i cała ku Bogu, że w niej nic z Bogiem cierpieć nie chciał, nigdy miłości ciała lubo serca swego do inszej rzeczy nie dwoił, nie drobił129 ani rozrywał, ale wszytkę w jeden afekt zlaną ciała i dusze, całe do Boga obrócił i w Nim ustawicznie ponurzone trzymał. Niepokalaną czystość i panieństwo afektu niezmazanego stworzeniem żadnym Bogu jednemu chował. Tak i my mamy chować afekt czysty Oblubieńcowi naszemu Chrystusowi, nie mażąc go niczym, bo to jest cudzołóstwo duchowne. Pragnienie Chrystusowe za dalsze granice nigdy nie wychodziło, tylko samego Boga (Ps 62): Pragnęła cię dusza moja, jako z wielu miar i ciało moje130. Potym wszytkiej pełności krzyża ciała, dusze i ducha, jako Dawid w osobie Chrystusowej często świadczy: Serce moje i ciało moje oczekiwały naśmiewiska i mizeryj131. Pragnął zawsze wypełnienia kielicha danego sobie od Ojca na chwałę swoję132 . Bo krzyż jest nawiększy instrument nawiększej chwały Bożej Chrystusowej. Trzecie pragnienie Chrystusowe nawiększe było zbawienia ludzkiego i żeby się był dał wszytkim ze wszytką pełnością Bóstwa i Człowieczeństwa swego, jako najcalej i jako najwięcej; także zasługi, cnoty, lubo akty Męki swojej, które dobra zawsze nam przynosi w Sakramencie Ciała i Krwie swojej godnie przyjmującym. Trzecia propasyja Chrystusowa, radości lubo wesela i pociechy, były także w samym tylko Bogu i w krzyżu za Niego i za bliźnich hojne zbawienie. Co Dawid (Psal. 128
129 130 131 132
Propassio – odczucie. Doznanie, które ma swój początek w sferze zmysłowo – pożądawczej, ale które nie wykracza poza nią i nie opanowuje sfery duchowej. Zob. św. Tomasz z Akwinu, Summa teologii, III, q. 15, a. 4. nie drobił / R2 brak tych słów. Por. Ps 63(62), 2. Por. Ps 69(68), 8 i 21. Por. Mt 26, 39; Mk 14, 36; Łk 22, 42.
| 68 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
83): Serce moje i ciało uradowały się w Bogu żywym133. Skąd i my z Chrystusem żadnych pociech nie mamy przypuszczać, tylko w Bogu a w egzekucyjej wolej świętej Jego. Nienawiść Chrystusowa była tylko grzechu śmiertelnego i powszedniego, wszelkiej próżności i wszytkiego kłamstwa, nie samych tylko ust, ale i rzeczy, jako Dawid mówi (Psal. 4): Synowie ludzcy, pókiż będziecie obciążonego serca, pókiż będziecie miłować próżność i szukać kłamstwa134, na którym jest wszytek świat z czaczkami135 swemi względem wieczności. Ucieczka Chrystusowa była, że uciekał od świata i afektem wszytkim, i myślą, kiedy i o jutrze nie kazał myślić. Uciekał od honorów i godności, kiedy Go chciano obrać królem136, uciekał od wszytkich bogactw do całej nagości i ciężkiego ubóstwa, uciekał od wszytkich pociech i wygód światowych. Chronił się domów królewskich, tylko tam wszedł po większy kontempt137, zlecił je delikatom, z których, dokłada, nie był Jan Chrzciciel138. Jednym słowem Chrystus wszytkiego się chronił139, co namniej późniło ochotny bieg i doskonały do Boga. W czym trzeba zażywać rad Jego Ewanjelijej, któremi się wszytkie przeszkody odcinają od Boga. Propasyja smutku Chrystusowego była ustawiczna za to, że Pana Boga ludzie nie znają, dobroci Jego i mądrości, i potęgi etc., ani Go miłują ze wszytkiego serca i mocy, ale Go raczej obrażają ciężko, ani Mu są wdzięczni, zwłaszcza za Chrystusa, 133 134 135 136 137 138
139
Por. Ps 84(83), 3. Por. Ps 4, 3. Czaczko – cacko. Por. J 6, 15. Kontempt – wzgarda, lekceważenie. zlecił je deliktom, z których, dokłada, nie był Jan Chrzciciel – w R2 jest to dalszy ciąg zdania: Uciekał od wszytkich pociech i wygód światowych. Wszytkiego się chronił – unikał wszystkiego.
BARANEK WIELKONOCNY
| 69 |
Ducha Św. zesłanych i nam w dziedzictwo darowanych, za co wszytko był tak smutny i ciężko bolejący za grzechy nasze, że na koniec wszytkim ciałem płakał w Ogrójcu krwawemi łzami140. Nigdy nie był widziany śmiejący się, płaczący często nad upadkiem Jeruzalem141, lubo dusz, które jako deszcz do piekła szły. Miał żal z niewdzięczności ludzkiej i oziębłości ku Męce swojej i niezmiernemu darowi Sakramentu Ciała swego, i uważaniu Pisma Św., w którym dał człowiekowi raj i żywot umysłowy. Nadzieje ciała Chrystus nie dwoił ani rozrywał do skrzynek, pieniędzy, srebra, złota, majętności, spiżarnie142 etc., ani do żadnego człowieka, przyjaźni jego, faworów, łask, potentatów, pokrewności etc., ale nadzieja Jego była w samym Ojcu i o pożywieniu jutrzejszym, o którym nie kazał nic zostawić nazajutrz myśli143. Skąd błogosławiony Jan od Krzyża mówi: Wszelka myśl samemu Bogu należy, której jeśli kto na Nim samym nie zatrzymuje, ten ją Bogu kradzieżą uwłoczy144. Desperacyjej żadnej w Chrystusie nie było, ale straszna przepaść pokory, z której namniej sobie i siłom swoim nic nie ufał, ale do Ojca ustawicznie ratunku wołał, jako Dawid w osobie Jego w Psalmach często mówi, jako napodlej o sobie trzymał (Ps 21): Ja jestem robak, a nie człowiek, naśmiewisko ludzkie i wzgarda gminu145, albowiem dał się pod nogi wszytkim i złych ludzi, 140 141 142 143 144
145
Por. Łk 22, 44. Por. Mt 23, 37–39. spiżarnie / R2 etc. ani żadnych dóbr doczesnych. Por. Mt 6, 31–34; Łk 12, 22–31. Św. Jan od Krzyża (Juan de Yepes y Alvarez, 24.06.1542–14.12.1591), hiszpański święty, doktor Kościoła, mistyk, wybitny pisarz, wraz ze św. Teresą od Jezusa reformator zakonu karmelitów i założyciel karmelitów bosych. Zob. św. Jan od Krzyża, Słowa światła i miłości. Część 2. Zasady miłości, nr 115, w: Idem, Dzieła, przeł. B. Smyrak, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1998, s. 111. Por. Ps 22(21), 7.
| 70 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
i katów swoich146, żeby z Nim czynili, co chcieli, nawet i czartom147. (Luc. 22) Teraz jest władza wasza i ciemności tych148. Kiedy Chrystusa wszytcy ludzie odstąpili i sami uczniowie uciekli, a wszytcy ludzie nań i stany nastąpili, w samym się Bogu ponurzał. (Job) Choćbyś mię zabił, w Tobie nadzieję będę pokładał 149. Śmiałość w Chrystusie150 była niezmierna, zawsze za Nim chodzili uczniowie i kiedy na Mękę sam przed nimi szedł do Jeruzalem151, trzy razy w Ogrójcu zaszedł w oczy gromadnym nieprzyjaciołom swoim, z dokładem że Ja jestem, którego jako łotra na śmierć szukacie152. Śmiele barzo przez tak nieznośny krzyż i Mękę swoję, i śmierć zelżywą, jako bohatyr wielki zepsował153 wszytkie nieprzyjacioły swoje i nasze, świat, ciało, czarta, których drudzy w maluczkich rzeczach obrażać i naruszyć nie śmieją, bojąc się o honor i fawor ludzki, o szkodę w dobrach doczesnych, dla których wolą obrazić Boga, za lichą soczewicę śmieją przedać dziedzictwo wieczne154, kapłaństwo duszne i stan królewski, który należy doskonałym. Chrystusowa bojaźń tylko samego Boga była, a ta synowska i oblubieńczej miłości, która się boi, aby nic nie dała do niesmaku kochanemu. Nam się też Pan nie każe bać z sobą tych rzeczy, które zabijają ciało, ale tych, co zabijają duszę i piekło tworzą155. Tenże każe się bać, kiedy mówi: Jeśli się to na zielonym
146 147 148 149 150 151 152 153 154 155
i złych ludzi, i katów swoich / R2 i złem ludziom, i katom swoim. i czartom / R2 i samem czartom. Por. Łk 22, 53. Por. Hi 13, 15. w Chrystusie / R2 Chrystusowa. Zob. Mk 10, 32. Por. J 18, 4–11. Zepsował – zniszczył. Zob. Rdz 25, 29–34. Por. Mt 10, 28.
BARANEK WIELKONOCNY
| 71 |
drzewie dzieje, co będzie na suchym156? Człowiek czasem od grzechu powszechnego lekceważonego zgubę swoję wieczną zacznie. Św. Klara za jednę próżną chwałę piętnaście lat oschłość cierpiała157. Sprawiedliwy zaledwie będzie zbawiony (Piotr św.)158. Za grzech odpuszczony nie bądź bez bojaźni (Eccl. 5)159. Propasyją gniewu bez turbacyjej miał Chrystus za wszelką krzywdę Ojca swego (Mar. 3): I poglądając po nich z gniewem rzekł do mającego rękę suchą160. Miał i żarliwość niezmierną za chwałę Ojca swego, jako czytamy, że kiedy obaczył przedających i kupujących w kościele, lubo jeszcze tylko rzeczy do ofiar należące, zwinąwszy sobie jako jakie bicze z kłopotem, łajaniem i trzaskiem wielkim wygnał wszytkich z kościoła, i towary z pieniędzmi wyrzucił. Dokłada Ewanjelija, że i naczynia nie dopuścił przenieść przez kościół 161. 16. W krzywdach zaś swoich nawiększych i zelżywościach, w potwarzach i wszelkim utrapieniu, i prześladowaniu był tak łaskawym i cichym, że się święci Jego tak niezmiernej łaskawości wydziwować nie mogli. Skąd Dawid (Ps 131): Pamiętaj, Panie, na Dawida i na wszelaką łaskawość jego162. Paweł św. prosi Koryntów przez skromność i łaskawość Chrystusową163, jako związkiem jakim wielkim krępując ich, której cnoty sam od siebie Chrystus każe się uczyć jako swojej barzo własnej: Uczcie się ode Mnie, bom cichego, łaskawego i pokornego serca164. 156 157
158 159 160 161 162 163 164
Por. Łk 23, 31. Św. Klara (1193 lub 1194–11.08.1253), włoska święta, mistyczka, współzałożycielka wraz ze św. Franciszkiem zakonu klarysek o charakterze kontemplacyjnym. Por. 1 P 4, 18; Prz 11, 31. Por. Syr 5. Por. Mk 3, 1–5. Por. Mk 11, 15–17. Por. Ps 132(131), 1. Por. 1 Kor 1, 1–9. Por. Mt 11, 29.
| 72 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
Co się daje widzieć we wszytkim żywocie, zwłaszcza kaznodziejskim i wszytkiej Męce Chrystusowej. We wszytkich krzywdach swoich, despektach, kalumniach srogich, skargach fałszywych, policzkowaniu, plwaniu, biczowaniu, koronowaniu i natrząsaniu z wiszącego165 na krzyżu, słowa przykrego nie rzekł, (1. Petr. 2) któremu kiedy złorzeczono, nie złorzeczył, kiedy cierpiał tak wiele, nie groził166. (Izai. 53) Nie otworzył ust swoich. Jako owca na stracenie będzie wiedziony, i jako baranek strzygącemu się umilknie i nie otworzy ust swoich.167 Namniejszej niecierpliwości Chrystus w Męce swej nie pokazał ani znakiem, ani słowem, ani się w sercu swoim miotał, skarżąc, sądząc, potępiając Żydy, ale raczej wymawiał i modlił się za jadowitymi prześladowcy swoimi168. A co rzekł u Annasza: Czemu Mię bijesz?169, dał przykład słuszny ochrony, gdzie szło o zgorszenie, że urząd tak wysoki znieważył, co Mu niesłusznie zadano. Tu się zostaje przypomnieć, co anioł św. Piotrowi rzekł w Dziejach (roz. 10): „Pietrze zabijaj (to jest starego człowieka) i jedz”170, lubo pożywaj, to jest nowego Chrystusa, bo w Nim jest żywot i żywot był światłością ludzką171. 17. Kto chleba tego akcyj lubo spraw ciała jego zażywa, w obyczaje i cnoty jego się przemienia, nie umrze, ale będzie żył na wieki. Kto takiej Komunijej duchownej z Sakramentalną nie jednoczy, mało czyni barzo pożytku ani się przemienia w nowego człowieka, ani obrazu i podobieństwa jego na się nie bierze, który jest nawiększy skutek tego Sakramentu, aby ten
165 166 167 168 169 170 171
z wiszącego / R2 zawieszonego. Por. 1 P 2, 23. Por. Iz 53, 7. Por. Łk 23, 34; prześladowcy swoimi / R2 nieprzyjaciółmi swoimi. Por. J 18, 23. Por. Dz 10, 13. Por. J 1, 4.
BARANEK WIELKONOCNY
| 73 |
pokarm chleba i wina, jako rzekł Augustynowi172 , przemienił w się. Mówi Chrystus: Kto Mię pożywa, we Mnie mięszka, a Ja w nim173. Jakoż w Chrystusie mięszka, jeśli w podobieństwo Jego nie przechodzi? A Jan w liście swoim świadczy (1. J. 1): Kto mówi, że w Chrystusie mięszka i że ma Chrystusa mięszkającego w sobie, powinien jako Chrystus chodził, tak i on Jego śladem ma chodzić174. O wyzuciu zaś starego175 człowieka, czytaj na wtórą niedzielę adwentu Ćwiczenia duchowne i drugi traktat Jako mamy z Chrystusem na puszczy Wielki Post odprawować i starego człowieka z Nim ukrzyżować i w traktacie O starym człowieku176, a na tym miejscu masz jako nowego człowieka wdziewać i pożywać tej części pierwszej Barankowej, tucząc się i ożywiając Ciałem Jego, aby nam to służyło, co Paweł św. mówi do Gal. 4: Synaczkowie moi, których ja znowu odradzam, aż będzie w was ukształtowany Chrystus177. 18. Kto tak pożywa tego chleba i Ciała Barankowego, jako się wyżej opisało, ten musi rzec z św. Pawłem (Gal. 2): Żyję ja, już nie ja, ale żyje we mnie Chrystus178; widzi przez moje oczy, słyszy przez moje uszy, mówi przez język179 etc., czyści lubo martwi członki swoje i odżywia, i Ojca swego w nas i przez nas chwali, żyjąc Bogu i wolej Jego. Kto mego Ciała będzie pożywał, Mnie też będzie żył (u Jan c. 6)180. Kto duchownej Komunijej do sakramentalnej nie przykłada, ten podobny jest temu, który 172 173 174 175 176
177 178 179 180
Zob. przypis nr 82; rzekł Augustynowi / R2 jako mówi Augustyn św. Por. J 6, 56. Zob. 1 J 2, 6. Starego / R2 którego. Ćwiczenia duchowne, Jako mamy z Chrystusem na puszczy Wielki Post odprawować, O starym człowieku – są to tytuły tekstów Stefana Kucharskiego. Por. Ga 4, 19; ukształtowany Chrystus / R2 wykształtowany Chrystus. Por. Ga 2, 20. przez język / R2 przez mój język. Por. J 6, 57.
| 74 |
Stefan Kucharski OCD • Dzieła
tylko w usta wziął pokarm lubo Sakrament, a do żołądka go nie puszcza, to jest do skutku spraw nie ma żywota. U Joba: Kto by nam dał, abyśmy się ciała jego najedli 181? Ten który mówi: Ciało moje prawdziwy jest pokarm, a Krew moja prawdziwy jest napój182. Jeśli ich nie będziecie pożywać, nie będziecie mieć spraw żywota w sobie ani karmienia prawdą183. Kto pożywa tego chleba, nie umrze na wieki 184, to co było bydlęce i śmiertelne, ciało nasze, powstanie185, jako św. Paweł mówi, duchowne, chwalebne, prawdą wytuczone186 i ożywione do Boga idzie187, jako Dawid mówi: Do Ciebie wszelkie ciało przydzie188. Amen.
181 182 183 184 185 186
187 188
Por. Hi 31, 31. Por. J 6, 55. Por. J 6, 53–55. Por. J 6, 51, 58. powstanie / R2 powstaje. duchowne, chwalebne, prawdą wytuczone / R2 duchownem chlebem prawdy tuczone. Por. 1 Kor 15, 53–54. Por. Ps 65(64), 3.
SPIS TREŚCI
Słowo wstępne Ojca Prowincjała ........................................... 5 Wstęp do serii „Źródła Karmelitańskie” .............................. 9 Wstęp ..................................................................................... 13 Zarys biografii ....................................................................... 15 O twórczości ......................................................................... 21 Uwagi wydawnicze ............................................................... 33 BARANEK WIELKONOCNY Wprowadzenie w myśl teologiczną Baranka Wielkonocnego ................................................................... 41 I. Część pierwsza Baranka-Manhu ................................... 49 II. Druga część Baranka Wielkonocnego – Dusza Chrystusowa ................................................................... 75 III. Trzecia część Baranka Wielkonocnego – Duch Chrystusow ................................................................. 114 IV. Czwarta część Baranka Wielkonocnego – Bóstwo Chrystusowe z przybytkiem swoim najgodniejszem i najwyższem ................................................................ 165 TRAKTAT O MODLITWIE Wprowadzenie w myśl teologiczną Traktatu o modlitwie....... 195 Traktat o modlitwie .............................................................. 201
Sposób, którem ma być zaprawowana dusza poczynająca ćwiczenie w modlitwie wewnętrznej lubo bogomyślnej ..............................................................204 Że Pan Bóg jest w człowieku ...........................................204 Gdzie Pan Bóg jest w człowieku ......................................207 Jako Pan Bóg jest w człowieku ........................................209 Na cóż Pan Bóg jest w człowieku..................................... 217 Czemu nalepsza i naprzystojniejsza jest człowiekowi w samem sobie Pana Boga szukać.............................. 223 Jakoż mamy Pana Boga w nas szukać .............................229 Stopnie i znaki miełości Bożej poczynającej, postępującej i doskonałej ze św. Bonawentury .............272 Z tegoż św. Bonawentury o stopniach miełości Bogu miłej, wlanej, z różnych ojców świętych zebrane ..........274 O GRUNCIE POKORY NAZWANYM NIC Wprowadzenie w myśl teologiczną O gruncie pokory nazwanym Nic................................................................289 O gruncie pokory nazwanym Nic .......................................... 293 Słownik ............................................................................... 343