ŚWIĘTA TERESA OD DZIECIĄTKA JEZUS I NAJŚWIĘTSZEGO OBLICZA Doktor Kościoła
Listy
Wydawnictwo Karmelitów Bosych Kraków
Tytuł oryginału Lettres de sainte Thérèse de l'Enfant Jésus et de la Sainte-Face © Copyright for the Polish édition by Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2006 Tłumaczyła Ida Koperka Przekład przejrzały i poprawiły Karmelitanki Bose w Warszawie Imprimi potest o. dr Szczepan T. Praśkiewicz OCD, prowincjał Kraków, dnia 14 lipca 2003 Nr 445/03 Imprimatur f Jan Szkodoń, wik. gen. Kraków, dnia 17 września 2003 Nr 2465/2003 Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.:.(0-12) 416-85-00, 416-85-01 fax: (0-12)416-85-02 Zapraszamy do Księgarni Internetowej : www.wkb.krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl wydawnictwo@karmel.pl
ISBN 83-7305-013-2
PRZEDMOWA Gdy „Centralne Biuro w Lisieux" zapragnęło w ramach obchodów pięćdziesięciolecia śmierci św. Teresy od Dzieciątka Jezus opublikować jej Korespondencją, Matka Agnieszka od Jezusa (Paulina Martin) - rodzona siostra św. Teresy, poprosiła o opinię w tej sprawie miejscowego biskupa, ordynariusza diecezji Bayeux i Lisieux - Franciszka Picauda. Dotychczas skromny wybór listów lub niektóre ich fragmenty publikowane były jedynie w dodatku do Dziejów duszy. Pasterz diecezji cieszącej się swoją Świętą odpowiadał Matce Agnieszce 12 lipca 1947 r.: „Sądzę, że myśl ta jest bardzo szczęśliwa, toteż zachęcam Przewielebną Matkę do rychłego jej urzeczywistnienia. (...) Świat cały powita z wdzięcznością nowy skarb terezjański, który pozwoli nam śledzić chronologicznie stopniowy rozwój i rozkwit przebogatej i charakterystycznej doktryny i świętości Waszej Małej Świętej. (...) Całym sercem życzę, aby ten kompletny zbiór Listów świętej Teresy od Dzieciątka Jezus dotarł do jak najszerszych kół czytelników, a przetłumaczony na wszystkie języki świata ukazał nam Małą a tak Wielką Świętą w całym blasku i wdzięku jej prostoty. Zaświadczy on, że najwznioślejsza świętość nie wyklucza naturalnego uroku oraz praktycznego ujęcia spraw życiowych"1.
1
TERESA OD DZIECIĄTKA JEZUS, Pisma, przekł. Karmelitanki Bose, red. O. Filek OCD, Kraków 1971, tom I, s. 333-335.
48
Lata młodzieńcze
26 Do Marii Guerin Buissonnets, 18 sierpnia [18] 87 Droga Marysiu, powiedział mi Wujek przed chwilą, że jesteś chora - brzydulo, zaledwie nastręczy się sposobność miłej rozrywki, spieszysz, by rozchorować się czym prędzej. Twoje szczęście, że jesteś tak daleko, w przeciwnym razie miałabyś się z pyszna... A Ciocia droga, jakże się miewa, mam nadzieję, że coraz lepiej? Niestety! Jakże inaczej układa się wszystko, niż sobie wyobrażamy. Widziałam Cię z dala hasającą wesoło po alejach parku, przypatrującą się pląsom rybek, bawiącą się doskonale z Joanną - w ogóle sądziłam, że prowadzisz żywot szczęśliwej kasztelanki; a zamiast tego, życie Twoje upływa na chorowaniu! Ach, droga, ukochana biedulko, żałuję Cię z całego serca, ale nie zniechęcaj się, będzie jeszcze czas na przechadzki i różne przyjemności. Zapewne szybko opuścisz swój pokój. Chociaż piękny i ozłocony + to dla małego ptaszka, który chciałby podskoczyć ku pięknemu Słońcu, które spostrzega przez okno + jest jedynie tylko piękną klatką! (Spostrzegam, że zaczęłam na opak; proszę, abyś pojęła krzyżyki, które postawiłam w zdaniu). Tak, moja Droga Siostrzyczko, tak jak małym ptakom jest Ci bardzo potrzebne świeże powietrze w parku. Trzeba przecież, żebyś powróciła do nas świeża jak róża, dopiero co rozwinięta. Och! moja droga, mówiąc o różach, mam wielką ochotę wycałować Twoje milutkie policzki. Nie są one wprawdzie różowe, ale lubię zarówno białe róże, jak i czerwone.
1887
49
Staraj się zabarwiać Twoją buzię, by nie była taka bledziutka, a poproś Joannę, żeby Cię uściskała w moim zastępstwie. Powiedz jej, że myślę o niej często i całuję j ą serdecznie. Droga Mario, pozwoliłam sobie biec pióru jak szaleńcowi, a ono wypisało rzeczy, które niełatwo odczytać i zrozumieć. Proszę Cię, przypisz winę za to, co nabazgrane tylko jemu; lecz nie chcę, abyś podobnie myślała o tym uczuciu, jakim obdarza Cię Twoja siostrzyczka. Uściskaj mocno drogą Ciocię ode mnie, kocham ją serdecznie. Do widzenia, Siostrzyczko ukochana, posyłam Ci dużego całusa, wraz z poleceniem szybkiego wyzdrowienia, żebyś mogła użyć nieco radości. Kochająca Cię siostra Teresa dz. m.ł 1
Mówiąc o wielkiej łasce otrzymanej w noc Bożego Narodzenia 1886 r., Teresa pisze: „W serce moje wstąpiła miłość połączona z pragnieniem zapomnienia o sobie, by innym sprawiać przyjemność, od tej chwili poczułam się szczęśliwa!..." (Rps 45v). Potwierdzenie powyższych słów znajdujemy właśnie w tym liście: odzwierciedla się w nim jedynie troska o zdrowie kuzynki, a przecież - wiemy o tym z Dziejów duszy - sierpień 1887 był właśnie poświęcony nieustannym modlitwom o nawrócenie Pranziniego. Aby uzyskać tę łaskę, Teresa „używała" wszelkich środków duchowych. Podobną uwagą moglibyśmy zaopatrzyć niejeden list zawarty w tej książce. Teresa starała się bardziej o rozweselenie czy podniesienie na duchu osób, do których pisała, niż o zwierzanie się lub szukanie ulgi czy pociechy.
Listy - 4
114
Postulat
70 Do matki Placydy1 Początek grudnia [18] 8 8 J. M. J. T. Jezus t
Karmel:, grudzień [18]88
Moja Droga Matko, wzruszona jestem bardzo tak uprzejmym dowodem pamięci. Z przyjemnością odebrałam zawiadomienie o zebraniu Dzieci Maryi2. Z wszelką pewnością nie omieszkam współuczestniczyć całym sercem w tym pięknym święcie. Czyż to bowiem nie w tej błogosławionej kaplicy przyjęła mnie Matka Najświętsza za swoje dziecko w pięknym dniu mojej pierwszej Komunii Św., a powtórnie, gdy wstąpiłam do Kongregacji Dzieci Maryi? Nie mogłabym zapomnieć, droga Matko, ile doznałam od Ciebie dobroci i serca w chwilach tak doniosłych w mym życiu, a nie wątpię, że łaska mego powołania zakonnego miała początek w tym szczęsnym dniu3, gdy otoczona dobrymi mymi nauczycielkami, przed ołtarzem, poświęciłam się Maryi całkowicie, wybierając Ją za szczególniejszą moją Matkę, właśnie tegoż dnia, gdy Jezus wstąpił po raz pierwszy do mego serca. Ufam i wierzę, że Maryja nie zwracała wówczas uwagi na moją niegodność, ale w swej wielkiej dobroci uwzględniła cnoty kochanych Matek, które z taką troskliwością przygotowywały moje serce na przyjęcie Boskiego Jej Syna. Wierzę również, że dla tego właśnie powodu raczyła w wyższym jeszcze stopniu przyjąć mnie za swoje dziecko, gdy wyjednała mi łaskę powołania i wprowadziła mnie do Karmelu.
1888
115
Przypuszczam, że droga Matka słyszała o smutnym przebiegu choroby ukochanego mego Ojca. Lękałam się przez kilka dni, że Pan Bóg powoła go do siebie, ale Jezus raczył obdarzyć mnie wielką łaską i poprawić stan jego zdrowia na moment moich Obłóczyn. Co dnia chciałam napisać do Przewielebnej Matki, zawiadamiając Ją o decyzji Kapituły4; ale czekam ciągle na wiadomość od Księdza Biskupa5, on bowiem wyznaczy datę. Ufam, że droga Matka nie sądziła, iż to opóźnienie świadczy o mojej obojętności. Och nie! serce moje jest zawsze takie samo, a nawet sądzę, że od chwili mego wstąpienia do Karmelu jest bardziej czułe i kochające. Toteż myślę często o moich drogich nauczycielkach i lubię wymieniać poszczególne ich imiona Jezusowi w czasie błogosławionych godzin spędzonych u Jego stóp. Śmiem prosić Przewielebną Matkę, by raczyła być moją rzeczniczką wobec byłych moich nauczycielek, przypominając im moją osobę, a zwłaszcza wobec Matki Przeoryszy, dla której zachowałam uczucia najserdeczniejszej wdzięczności i dziecięcego przywiązania. Uprzejmie też proszę wspomnieć o mnie szczęśliwym moim koleżankom, dla których pozostaję zawsze małą siostrą w Maryi. Żegnam, droga Matko. Ufam, że Przewielebna Matka nie zapomni w świętych swoich modlitwach o tej, która jest i pozostanie zawsze wdzięcznym Jej dzieckiem Teresa od Dzieciątka Jezus post. karm. nieg.6 1
2
Dyrektorka pensjonatu w opactwie benedyktynek w Lisieux. Zmarła 10 grudnia 1909 r. Opactwo benedyktynek w Lisieux przygotowywało się do uroczystego obchodu dwudziestej piątej rocznicy założenia Kongregacji Dzieci Maryi co przypadało 13 grudnia 1888 r. Teresa, po-
350
Lata przeorstwa matki Agnieszki od Jezusa
184 Do siostry Genowefy 24 lutego 1896 J. M. J. T. Tobie, ukochane dziecko moje, daję jako prezent ślubny ostatnią łzą przelaną na ziemi wygnania. Noś j ą na sercu i pamiętaj, że jedynie przez cierpienie może Genowefa od świętej Teresy dojść do świętości. Nie będzie ci trudno umiłować krzyż i łzy Jezusowe, o ile wspominasz często na te słowa: „Umiłował mnie i samego siebie wydał za mnie"2. Matka Genowefa 1
2
Wieczorem 5 grudnia 1891 Teresa zebrała „ostatnią łzę" matki Genowefy. Tę właśnie relikwię w imieniu fundatorki ofiaruje dzisiaj swojej siostrze. Ga 2, 20.
185 Do siostry Genowefy1 24 lutego - 17 marca 1896 (Na pierwszej stronie, gotykiem:) POSUIT SIGNUM IN FACIEM MEAM 2 !... (św. Agnieszka, dz. m.)
1896
351
(na odwrocie:) Pamiątka najpiękniejszego z dni... Dnia, który zawiera i zatwierdza wszystkie łaski, jakimi Jezus i Maryja obsypali swoją Umiłowaną Celinę... Z Miłości, Celina będzie odtąd przyciskała do serca ciernie Cierpienia i Wzgardy, ale nie lęka się, gdyż wie z doświadczenia, że Maryja może zamienić na Mleko krew wydobywającą się z ran zadanych Miłością... Lewą ręką Celina przyciska ciernie, ale prawą obejmuje zawsze Jezusa, boską wiązankę mirry, która spoczywa na jej sercu3. To dla Jezusa samego Celina rodzić będzie dusze, podlewać będzie swoimi łzami nasiona, a Jezus będzie zawsze uradowany, niosąc snopki lilii w rękach 4 ... Czterej mali cherubini5, których skrzydełka zaledwie zetknęły się z ziemią, przybiegają i podziwiają z zachwytem ukochaną swoją Siostrzyczkę; mają nadzieję, zbliżając się do niej, że będą mogli mieć współudział w zasługach jej cierpień, oni zaś w zamian ozdobią j ą niepokalanym blaskiem niewinności i wszelkich darów Pańskich udzielonych im darmo6. 24 lutego - 17 marca 1896 Teresa od Dzieciątka Jezus i Najświętszego Oblicza zak. karm. nieg. 1
2
3 4 5 6
Obrazek-pamiątka z dnia profesji i welacji. - Przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus, które trzyma w rączce lilie. Obok dziecko przyciska do serca koronę cierniową. Aniołki przypatrują się tej scenie. Responsorium z Liturgii godzin o św. Agnieszce, przewidziane przez ceremoniał welacji. Por. Pnp 1, 12. Transpozycja Ps 126, 6. Mali bracia i siostry, o których mowa w liście 182. „Darmo" - por. Rz 3, 24.
SPIS TREÅšCI Przedmowa Rok 1877 1. Do Ludwiki Magdelaine 2. Do Joanny i Marii Guerin 3. Do swojej siostry Marii 4. Do Marii Guerin Rok 1878 5. Do Pauliny Rok 1880 6. Do Pauliny Rok 1881 7. Do Pauliny Rok 1882 8. Do Celiny (fragmenty) 9. Do matki Marii Gonzagi Rok 1883 10. Do Celiny Rok 1884 11. Do siostry Agnieszki od Jezusa 12. Do Marii 13. Do Celiny 14. Do Marii Guerin 15. Do Celiny
486
Spis treści
Rok 1885 16. Do pani Guerin 17. Do Marii 18. Do pana Martin
33 34 34
Rok 1886 19. Do Marii Guerin 20. Do Marii Guerin (fragmenty) 21. Do Marii
39 40 41
Rok 1887 22. Do Celiny 23. Marii Guerin 24. Do Joanny Guerin 25. Do Marii Guerin 26. Do Marii Guerin 27. Do siostry Agnieszki od Jezusa 28. Do o. Pichon 29. Do Leonii 30. Do sióstr: Agnieszki od Jezusa i Marii od Najświętszego Serca 31 A. Do Marii Guerin 3IB. Do Marii Guerin 32. Do pani Guerin 33. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 34. Do siostry Agnieszki od Jezusa 35. Do Marii Guerin 36. Do siostry Agnieszki od Jezusa 37. Do Marii Guerin 38A. Do biskupa Bayeux i Lisieux, Hugonina 38B. Do biskupa Bayeux i Lisieux, Hugonina 39. Do księdza Rćverony
43 43 45 46 48 50 52 53 54 55 57 58 60 60 61 62 64 66 67 68
Spis treści
487
Rok 1888 40. Do biskupa Bayeux i Lisieux, Hugonina 41. Do ks. kanonika Delatroette 42. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 43B. Do siostry Agnieszki od Jezusa 44. Do biskupa Bayeux i Lisieux, Hugonina... 45. Do siostry Agnieszki od Jezusa 46. Do pana Martin 47. Do Celiny 48. Do pana Martin 49. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 50. Do pani Guerin 51. Do pana Martin 52. Do pana Martin 53. Do Celiny 54. Do siostry Agnieszki od Jezusa 55. Do siostry Agnieszki od Jezusa 56. Do siostry Agnieszki od Jezusa 57. Do Celiny 58. Do pana Martin 59. Do pana Guerin 60. Do pani Guerin 61. Do pana Martin 62. Do Marii Guerin 63. Do pana Martin 64. Do pana Martin 65. Do Celiny 66. Do pana Martin 67. Do pani Guerin 68. Do pana Martin 69. Do Marii Guerin 70. Do matki Placydy 71. Do pani Guerin 72. Do pana Martin
71 71 72 74 76 76 78 79 80 81 83 85 86 87 88 .89 90 ..91 94 95 97 99 101 103 105 106 108 109 111 112 114 116 118
488
Rok 1889 73. Do pani Guerin 74. Do siostry Agnieszki od Jezusa 75. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 76. Do siostry Agnieszki od Jezusa 77. Do pana Martin 78. Do siostry Agnieszki od Jezusa 79. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 80. Do siostry Marty od Jezusa 81. Do Celiny 82. Do Celiny 83. Do Celiny... 84. Do pani Guerin 85. Do Celiny 86. Do Celiny 87. Do Celiny 88. Do Marii Guerin 89. Do Celiny 90. Do Celiny 91. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 92. Do Marii Guerin 93. Do Marii Guerin 94. Do Celiny 95. Do siostry Agnieszki od Jezusa 96. Do Celiny 97. Do pani Guerin 98. Do Celiny 99. Do pani Guerin 100. Do pana Guerin 101. Do Celiny
Spis treści
121 123 125 126 128 130 132 133 134 136 138 140 141 143 145 146 148 150 152 153 156 159 161 163 164 166 168 169 170
Rok 1890 102. Do Celiny 103. Do siostry Agnieszki od Jezusa
173 174
Spis treści
489
104. Do siostry Agnieszki od Jezusa (fragmenty) 105. Do Celiny 106. Do siostry Agnieszki od Jezusa 107. Do Celiny 108. Do Celiny 109. Do Marii Guerin 110. Do siostry Agnieszki od Jezusa 111. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 112. Do siostry Agnieszki od Jezusa 113. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 114. Do siostry Agnieszki od Jezusa 115. Do siostry Agnieszki od Jezusa 116. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 117. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 118. „Zaproszenie na Ślub siostry Teresy od Dzieciątka Jezus i od Najśw. Oblicza" 119. Do siostry Marty od Jezusa 120. Do Celiny 121. Do siostry Marii Józefy od Krzyża 122. Do Celiny 123. Do pani Guerin 124. Do Celiny 125. Do pani Guerin
176 177 179 180 182 186 189 191 192 193 194 196 197 198 199 200 201 203 205 207 208 210
Rok 1891 126. Do Celiny 127. Do Celiny 128. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 129. Do Celiny 130. Do Celiny 131. Do pani La Neele (Joanny Guerin) 132. Do Celiny 133. Do pani Guerin
213 215 218 218 221 224 225 228
490
Rok 1892 134. Do Celiny 135. Do Celiny 136. Do Marii Guérin 137. Do Celiny 138. Do pani Guérin 139. Do pani i pana Guérin
Spis treści
231 233 236 237 241 243
Rok 1893 140. Do Matki Agnieszki od Jezusa 141. Do Celiny 142. Do Celiny . 143. Do Celiny 144. Do Celiny 145. Do Celiny 146. Do pani Guérin 147. Do Celiny 148. Do Leonii 149. Do Celiny 150. Do pani La Néele 151. Do Leonii 152. Do pani Guérin 153. Do pani Guérin 154. Do Leonii 155. Do pani i pana Guérin
245 247 251 255 257 260 262 264 267 270 273 275 277 278 279 281
Rok 1894 156. Do Matki Agnieszki od Jezusa 157. Do Celiny 158. Do Leonii 159. Do panny Celiny Maudelonde 160. Do siostry Marii Alojzy Vallée 161. Do Celiny
283 285 287 289 291 293
Spis treści
491
162. Do Celiny 163. Do siostry Teresy Dozytei (Leonii) 164. Do siostry Teresy Dozytei (Leonii) 165. Do Celiny 166. Do pani Pottier (Celiny Maudelonde) 167. Do Celiny 167 bis. Do pani Guerin 168. Do Celiny 169. Do Celiny 170. Do siostry Teresy Dozytei (Leonii) 171. Do siostry Teresy Dozytei (Leonii) 172. Do pani Guerin
295 296 298 299 304 306 310 311 312 315 317 318
Rok 1895 173. Do siostry Teresy Dozytei (Leonii) 174. Do siostry Genowefy (Celiny) 175. Do siostry Teresy Dozytei (Leonii) 176. Do siostry Teresy Dozytei (Leonii) 177. Do Marii Guerin 178. Do pani Guerin 179. Do siostry Genowefy 180. Do pani La Neele 181. Do pani Guerin
321 323 323 325 327 328 332 332 336
Rok 1896 182. Do siostry Genowefy 183. Do siostry Genowefy 184. Do siostry Genowefy 185. Do siostry Genowefy 186. Do Leonii 187. Do siostry Marii od Trójcy Świętej 188. Do siostry Marii od Trójcy Świętej 189. Do ojca Adolfa Roulland 190. Do matki Marii od św. Gonzagi
339 347 350 350 352 353 353 355 357
492
Spis treści
191. Do Leonii 192. Do pani Guerin 193. Do ojca Roulland 194. Do siostry Marii od św. Józefa (fragment) 195. Do siostry Marii od św. Józefa (fragmenty) 196. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 197. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 198. Do księdza Maurycego Belliere 199. Do siostry Marii od św. Józefa 200. Do siostry Marii od św. Józefa 201. Do ojca Roulland 202. Do pani Guerin 203. Do Matki Agnieszki od Jezusa 204. Do Matki Agnieszki od Jezusa 205. Do siostry Marii od św. Józefa 206. Do siostry Marii od św. Józefa 207. Do siostry Genowefy 208. Do siostry Genowefy 209. Do siostry Genowefy 210. Do siostry Genowefy 211. Do siostry Genowefy 212. Do siostry Marii od Trójcy Świętej 213. Do księdza Belliere
363 366 368 371 372 373 377 380 381 382 383 391 394 394 395 396 396 397 398 398 399 400 402
Rok 1897 214. Do siostry Genowefy 215. Do siostry Marii od Najświętszego Serca 216. Do Matki Agnieszki od Jezusa 217. Do siostry Marii od św. Józefa 218. Do brata Symeona 219. Do Matki Agnieszki od Jezusa 220. Do księdza Belliere 221. Do ojca Roulland 222. Do Matki Agnieszki od Jezusa
407 407 408 409 410 412 412 416 422
Spis treści
493
222bis. Do pani Guerin 223. Do Matki Agnieszki od Jezusa 224. Do księdza Belliere 225. Do siostry Anny od Najświętszego Serca 226. Do ojca Roulland 227. Do siostry Genowefy 228. Do siostry Genowefy 229. Do matki Agnieszki od Jezusa 230. Do Matki Agnieszki od Jezusa 231. Do Matki Agnieszki od Jezusa 232. Do Matki Agnieszki od Jezusa 233. Do Matki Agnieszki od Jezusa 234. Do siostry Marii od Eucharystii 235. Do siostry Marii od Eucharystii 236. Do siostry Marii od Trójcy Świętej 237. Do matki Agnieszki od Jezusa 238. Do Leonii 239. Do Matki Agnieszki od Jezusa 240. Do siostry Marii od Trójcy Świętej 241. Do siostry Marty od Jezusa 242. Do siostry Marii od Trójcy Świętej 243. Do siostry Genowefy 244. Do księdza Belliere 245. Do Matki Agnieszki od Jezusa, Marii od Najświętszego Serca, siostry Genowefy 246. Do siostry Marii od Trójcy Świętej 247. Do księdza Belliere 248. Do Leonii 249. Do siostry Marii od Trójcy Świętej (fragmenty) 250. Do siostry Marii od św. Józefa 251. Do siostry Marty od Jezusa 252. Do Matki Agnieszki od Jezusa 253. Do księdza Belliere 254. Do ojca Roulland
423 423 424 428 430 435 436 436 437 440 441 442 442 443 444 444 445 445 446 447 448 449 450 452 454 454 457 458 459 460 461 461 463
r 494
255. Do pana i pani Guerin 256. Do siostry Marty od Jezusa 257. Do Leonii 258. Do księdza Belliere 259. Do siostry Genowefy 260. Do pana i pani Guerin 261. Do księdza Belliere 262. Do siostry Genowęfy 263. Do księdza Belliere 264. Do siostry Marii od Trójcy Świętej 265. Do siostry Marii od Eucharystii 266. Do księdza Belliere
Spis treści
465 467 468 469 473 474 475 479 480 482 483 483