MAMA ŚW. TERESY OD DZIECIĄTKA JEZUS
&HOLQD 0DUWLQ :VSRPQLHQLD
MAMA ŚW. TERESY OD DZIECIĄTKA JEZUS Zelia Martin (1831–1877)
Przekład Monika Joanna Jadczyszyn
:\GDZQLFWZR .DUPHOLWyZ %RV\FK .UDNyZ
Tytuł oryginału La Mère de Sainte Thérèse de l’Enfant-Jésus © Copyright by Office Central de Lisieux, 1954 © Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2015 Przekład Monika Joanna Jadczyszyn Redakcja i korekta Iwona Pawłowska Okładka, design & dtp Paweł Matyjewicz Imprimatur: † Grzegorz Ryś, wik. gen. Kraków, dnia 18 września 2015 r. nr 2594/2015 Imprimi potest Tadeusz Florek OCD, prowincjał Kraków, dnia 21 września 2015 r. nr 254/2015 Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.: 12-416-85-00, 12-416-85-01 fax: 12-416-85-02 www.wkb-krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl
ISBN 978-83-7604-377-7 Druk i oprawa: TOTEM – Inowrocław
List Jego Ekscelencji François-Marie Picaud, ordynariusza diecezji Bayeux i Lisieux Do Siostry Genowefy od Najświętszego Oblicza1, Karmelitanki w Lisieux Kuria biskupia w Bayeux Bayeux, 3 maja 1954 roku Droga Córko w Chrystusie, Naszym Panu, posłuszna Matce Przełożonej wzięłaś ponownie do ręki pióro, aby nakreślić portret duchowy i psychologiczny waszej w y j ą t k o w e j Mamy. Wraz z wydanymi wcześniej wspomnieniami o waszym n i e z w y k ł y m Tacie będzie on stanowił swoisty dyptyk. Całym sercem błogosławię tej inicjatywie uzupełniającej publikację2, której powstanie zaproponowałem tobie i twoim Siostrom, po objęciu przeze mnie diecezji Bayeux. Zawsze bowiem uważałem, że jako jedyne możecie w sposób wiarygodny przedstawić wizerunek duchowy waszych Rodziców, którzy są opatrznościowym i godnym naśladowania wzorem dla współczesnych ojców i matek. Ich zadania są tak trudne i wzniosłe zarazem, że nie mamy prawa trzymać w ukryciu przykładu waszych Rodziców; trzeba ukazać światu blask ich przykładu. 1 2
Zakonne imię Celiny Martin. [Przyp. tłum.]. Mowa o wcześniej opublikowanym zbiorze wspomnień ukazujących Ludwika Martina. [Przyp. tłum.].
6
Pasjonująca i pełna şycia korespondencja waszej Mamy ukazała juş niewątpliwie wiele jej cnót i zyskała rzesze sympatyków, ale czyş pokora Zelii nie umniejsza jej zalet? Twoje osobiste świadectwo wzbogacone wspomnieniami starszych sióstr ukaşą nam ją w pełni. Droga Córko, po ojcowsku şyczę, aby udostępnienie waszego świadectwa przyczyniło się do wzrostu chwały Boga, jak i waszej świętej Siostrzyczki – błogosławionego owocu związku tak bardzo cnotliwego. François-Marie Biskup Bayeux i Lisieux
ortret duchowy i psychologiczny Ojca świętej Teresy od Dzieciątka Jezus naszkicowany przez naszą drogą Siostrę Genowefę od Najświętszego Oblicza wzbudził w licznych czytelnikach i przyjaciołach pragnienie podobnego świadectwa o Matce naszej Świętej.
P
My same również dostrzegamy niepowtarzalną okazję zebrania wszystkich cennych wspomnień ostatniej z żyjących córek tej Rodziny – błogosławionej pomiędzy wszystkimi. Nie możemy zatem nie odpowiedzieć na te godziwe prośby. Nie wolno nam utracić żadnego z tych skarbów, bowiem dobroczynne oddziaływanie wspomnień jest coraz bardziej widoczne. Stwierdzamy to zwłaszcza na podstawie ciągle wzrastającej zarówno czci do świętych Rodziców św. Teresy od Dzieciątka Jezus, jak i wiary w ich wstawiennictwo, czego świadectwa docierają do nas z całego świata. Takie jest więc przesłanie tej publikacji, w której Siostra Genowefa od Najświętszego Oblicza piórem dopełnia wizerunku swojej heroicznej Mamy. Talent artystyczny naszej współsiostry sprawił, że my również już pokochałyśmy jej Mamę… Karmelitanki z Lisieux
Û
iałam zaledwie osiem lat, gdy zmarła Mama. Moje wspomnienia o niej są zatem siłą rzeczy szczątkowe. Jednakże przy okazji [przygotowywania] publikacji Dziejów duszy3 i Historii pewnej rodziny4, wielokrotnie wypytywałam moje starsze siostry o naszą Mamę. Tym sposobem zebrałam wspomnienia na jej temat.
M
Cała ta dokumentacja, uporządkowana przez matkę Agnieszkę od Jezusa5 i przeze mnie, stanowiła podstawowy materiał do Dziejów duszy. Z tego powodu można uznać tę książkę za wiarygodną. Należy również zaznaczyć, że powstała ona wyłącznie z naszej inspiracji. W niniejszym zbiorku poświęconym w całości naszej Mamie uporządkowałam, dla większej przejrzystości pod różnymi tytułami, moje osobiste wspomnienia oraz te, które pochodzą z archiwum rodzinnego. Ograniczona objętość tej publikacji nie pozwala zamieścić w niej bardzo obszernej korespondencji Mamy (około dwustu listów już 3
4
5
Pierwsze polskie wydanie Dziejów duszy w przekładzie Karmelitanek Bosych w Przemyślu ukazało się w roku 1902 r. nakładem Księgarni Świętego Wojciecha w Poznaniu. [Przyp. tłum.]. Wyd. polskie: Stefan Józef Piat OFM, Rodzina Martin. Szkoła świętości, z której wyszła św. Teresa od Dzieciątka Jezus, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1983. [Przyp. tłum.]. Zakonne imię Pauliny Martin. [Przyp. tłum.].
10
Û
opublikowanych)6, zacytuję jednak pewne ich urywki, które ukażą, lepiej niż jakiekolwiek komentarze, jej jakże bogatą osobowość. Zamieszczę również obszerne fragmenty listów do jej siostry, wizytki w Le Mans, bliskiej powierniczki Mamy, oraz tych pisanych do mojej starszej siostry, Marii, która mieszkała z ciocią [na pensji wizytek] przez ostatnie dwa lata jej życia. Określając na kartach niniejszego Pamiętnika moją Mamę jako świętą lub cytując świadectwa, w których użyto tego wyrażenia, nadawałam mu charakter ściśle prywatny. Na samym początku chciałabym wyakcentować, niejako wysunąć na pierwszy plan, zasadniczą cechę Mamy, mocno podkreśloną przez moje siostry w trakcie procesu beatyfikacyjnego i kanonizacyjnego Służebnicy Bożej, Teresy od Dzieciątka Jezus. Otóż oświadczyły one, że: „Nasza Mama, obdarzona wielkim męstwem i charakterem nadzwyczaj energicznym, była uosobieniem ofiarności. Jej serce, bardzo czułe i hojne, zawsze było skierowane ku Bogu, w którym pokładała heroiczną ufność”. Siostra Genowefa od Najświętszego Oblicza i św. Teresy, OCD Karmel w Lisieux, 2 stycznia 1954 r. 6
Korespondencja rodzinna, przekł. Walerian Ryszka OCD, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2013.
ĝ
List Jego Ekscelencji François-Marie Picaud, ordynariusza diecezji Bayeux i Lisieux . . . . . . . . . . . . . . . . Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 7 9
I. Portret duchowy i psychologiczny mojej Mamy Młodość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Życie rodzinne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wychowanie dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Praca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Duch wiary i życia chrześcijańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . Miłość bliźniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poddanie się woli Boga i męstwo w czasie próby . .
11 14 19 37 42 65 75
II. Choroba i śmierć Mamy Rozwój choroby i godne podziwu zawierzenie Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Pielgrzymka do Groty Massabielskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Powrót z Lourdes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Heroiczne męstwo pod ciężarem krzyża . . . . . . . . . . . . . 98 U kresu męki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Jej święta śmierć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Niezwykłe znaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
130
Ä?
Dodatek Dom rodzinny św. Teresy w Alençon przy ulicy Saint-Blaise, w którym umarła nasza świątobliwa Mama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Ogród . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Miejsce pochówku Mamy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Słynna koronka igłowa nazywana koronką z Alençon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Moje dwa osobiste wspomnienia związane z koronką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Dzieci Zelii i Ludwika Martin In memoriam
............................
121
..................................................
123
Modlitwa za przyczyną Słuşebnicy Boşej Leonii Martin, Siostry Franciszki Teresy, wizytki w Caen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Uwagi edytorskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127