Święty Jan od Krzyża Doktor Kościoła
SŁOWA ŚWIATŁA I MIŁOŚCI
PRZESTROGI Przełożył z hiszpańskiego o. Bernard Smyrak OCD Wyd. VI poprawione
Wydawnictwo Karmelitów Bosych 2013
Tytuły oryginałów: Dichos de luz y amor Cautelas Cuatro avisos a un religioso Grados de perfección © Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2013 Okładka & dtp: Paweł Matyjewicz Imprimi potest: o. Albert Wach OCD, prowincjał Kraków, 14.05.2008 r. nr 361/08 Reimprimatur: † Kazimierz Nycz, vic. gen. Kraków, dnia 3 września 1993 r. L. 2256/93 Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel.: 012-416-85-00, fax: 012-416-85-02 e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl
ISBN 978-83-7305-309-0 Druk i oprawa: Zakad graficzny Colonel
Słowa Światła i Miłości
1
1
Główny zrąb tego zbioru sentencji podajemy według szczęśliwie zachowanego, choć okrojonego autografu (Codice de Andujar. Jego facsimile wydało w Madrycie EDE 1976 r.). Brakujący w autografie Prolog uzupełnia się według odpisów. Rękopis z Archivo Silveriano w Burgos (nr 119) zawiera informację, że „traktacik ten dał Nasz Ojciec Jan od Krzyża matce Franciszce od Matki Bożej, mniszce w Beas”.
Prolog
Tymi słowami światła i miłości Twojej, Boże, rozkoszy moja, zapragnęła się zająć dusza moja dla Twej tylko miłości, gdyż znając ich brzmienie, nie mam ich cnót i czynów, którymi, Ty Panie, więcej się zadowalasz, niż ich wyrazami i mądrością. Może jednak inne osoby pobudzone nimi, osiągną w Twej służbie i miłości to, czego mnie nie dostaje i rozraduje się moja dusza, że przez nią znajdziesz u innych to, czego jej brakuje. Miłujesz Ty, Panie, roztropność, miłujesz światło, lecz ponad wszystkie czynności duszy kochasz najbardziej miłość. Dlatego te słowa będą wskazówkami roztropności dla podejmującego podróż, światłem dla jego drogi i źródłem miłości krzepiącej go w czasie pielgrzymowania.
12
Prolog
Niech więc z daleka będzie ozdobny język świata, niech się nie zbliża sucha wymowa ludzkiej mądrości, pusta i sztuczna, w której Ty nie masz upodobania, a mówmy słowami serca, pełnymi słodyczy i miłości, co Ci się najwięcej podoba. Może te słowa usuną sprzed wielu dusz przeszkody i zapory, o które nieświadomie się potykają i nieświadomie błądzą, myśląc, że czynią wszystko, by postępować za Twym najsłodszym Synem, Jezusem Chrystusem, naszym Panem i upodabniać się do Niego w życiu, w postępowaniu, cnotach, w ogołoceniu i ubóstwie duchowym. Spraw to, o Panie, Ojcze miłosierdzia, bo bez Ciebie nie ma nic dobrego.
Sentencje2
1 Bóg zawsze objawiał przed ludźmi skarby swojej mądrości i ducha, lecz teraz, gdy zło coraz bardziej odsłania swoje oblicze, On objawia je ze szczególną obfitością.
2 Panie, mój Boże, któż Cię nie znajdzie według swej woli i pragnienia, gdy Cię szuka z czystą i pełną prostoty miłością? Ponieważ Ty pierwszy ukazujesz się i wychodzisz na spotkanie tym, którzy Cię szukają! 2
Według świadectwa zakonnicy z klasztoru Wcielenia w Awila, zeznającej w procesie beatyfikacyjno-kanonizacyjnym (Obras de San Juan de la Cruz, edit. y anot. por el P. Silverio de s. Teresa. T. V. Procesos de Beatificación y Canonisación, Burgos 1931, s. 302), św. Jan rozdawał bileciki z sentencjami już w latach 1572-1577, kiedy był tam spowiednikiem zakonnic.
14
Sentencje
3 Chociaż dla ludzi dobrej woli droga jest łatwa i przyjemna, to ten, kto nie ma dobrych nóg, odwagi i wytrwałości, będzie postępował nią po trochu i z trudnością.
4 Lepiej jest obciążonemu być z silnym, niż swobodnemu ze słabym. Gdy jesteś obciążony, jesteś z Bogiem, twoją mocą, który jest zawsze z utrapionymi. Gdy jesteś wolny od trudu, jesteś tylko z samym sobą, czyli z całkowitą słabością. Cnota bowiem i męstwo duszy wzrasta i umacnia się w trudach cierpliwie znoszonych.
5 Kto chce być sam bez żadnego wsparcia, bez mistrza i przewodnika, będzie jak drzewo bez właściciela, które wyrosło na polu i obfituje w owoce, które nigdy nie dojrzeją, gdyż zostaną zerwane przez przechodniów.
15
Słowa światła i miłości
6 Drzewo pielęgnowane i strzeżone troską swego właściciela przynosi mu owoce w spodziewanym czasie.
7 Dusza bez przewodnika, choćby miała cnotę, jest jak rozpalony węgiel pozostawiony sobie, który raczej będzie gasł niż się rozpalał.
8 Kto sam upada, sam jest w upadku i niewiele ceni swoją duszę, kto sam sobie ufa.
9 Jeśli nie lękasz się upaść sam, jak chcesz sam się podnieść? Pamiętaj, że dużo więcej może dwóch niż sam jeden.
10 Kto obciążony upada, z trudnością będzie mógł powstać ze swym ciężarem.
16
Sentencje
11 Jeśli ślepy upada, nie podniesie się sam, a choćby się podniósł, pójdzie w nieodpowiednim kierunku.
12 Bóg bardziej pragnie od ciebie choćby najmniejszego stopnia czystości duszy, niż największych dzieł, jakich możesz dokonać.
13 Bóg bardziej żąda od ciebie choćby najmniejszego stopnia posłuszeństwa i uległości, niż wszystkich innych czynów, jakie pragniesz wykonać dla Niego.
14 Bóg bardziej docenia w tobie pragnienie oschłości i cierpienia z miłości, niż wszystkie pociechy, myśli i wizje duchowe, jakie mógłbyś mieć.
17
Słowa światła i miłości
15 Stłum twoje pożądania, a znajdziesz to, czego pragnie twoje serce. Czy jesteś pewien, że twoje pragnienia są zgodne z wolą Boga?
16 Najsłodsza miłości Boga, tak mało poznana! Kto znalazł Twoje źródło, znalazł odpoczynek.
17 Nie chciej spełniać swojej woli, choćbyś czuł zgorzknienie, ponieważ spełniając ją znajdziesz podwójną gorycz.
18 Więcej nieczystości niesie w sobie dusza idąca drogą ku Bogu, jeśli znajduje się w niej choćby najmniejsze przywiązanie do dóbr tego świata, niż dusza obarczona ciężarem najgorszych pokus i ciemności, jeśli tylko nie zezwala na nie. Wśród tego bowiem może iść ufnie do Boga, spełniając wolę Chrystusa, który mówi: „Przyjdźcie do
18
Sentencje
Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię” (Mt 11, 28).
19 Przyjemniejsza jest Bogu dusza, która wśród oschłości i cierpień poddaje się chętnie temu, co Bóg zsyła, od tej, która uchylając się od tego, spełnia swoje czyny z przyjemnością.
20 Milszy jest Bogu jeden uczynek, nawet najmniejszy, lecz spełniony dyskretnie i bez rozgłosu, niż tysiące innych czynionych z pragnieniem ukazania ich ludziom. Kto bowiem z najczystszą miłością pracuje dla Boga, nie tylko nie chce, by to ludzie widzieli, lecz nawet nie pragnie, by sam Bóg o tym wiedział. A nawet jeśli Bóg nigdy by się o tym nie dowiedział, on i tak nie zaprzestałby spełniać tych czynności z taką samą radością i bezinteresowną miłością.
19
Słowa światła i miłości
21 Dzieło niewinne i czyste, spełnione dla Boga w sercu czystym, jest całkowitym królestwem dla Pana.
22 Ptak, który usiadł na lepkim sidle musi trudzić się dwa razy: raz, żeby się uwolnić z niego, a drugi, żeby się oczyścić. Podwójnie trudzi się również ten, kto idzie za swoimi pożądaniami: uwalniać się z nich, a potem oczyszczać się z tego, co po nich zostało.
23 Kto nie daje się unosić pożądaniom, będzie lekko unosił się duchem, jak ptak, który ma skrzydła.
24 Mucha osiadająca na miodzie pozbawia się swobody lotu. Tak też i dusza przywiązująca się do słodyczy duchowych pozbawia się swobody i kontemplacji.
20
Sentencje
25 Nie zajmuj się stworzeniami, jeśli pragniesz zachować w swej duszy jasny i prosty obraz Boga. Oczyszczaj i oddalaj swoją duszę od nich, a będziesz chodził w świetle Bożym, ponieważ Bóg niepodobny jest do stworzeń.
Spis treści Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
Słowa światła i miłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prolog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Sentencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Modlitwa duszy rozmiłowanej . . . . . . . . . . . . . . . . Sentencje cd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Zasady miłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Wskazówki, które przechowała Maria Magdalena od Ducha Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Wskazówki zachowane przez Marię od Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Podstawy doskonałości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9 11 13 21 23 37
Przestrogi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przeciw światu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przeciw szatanowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przeciw samemu sobie i podstępom zmysłowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
70 73 79
Cztery wskazówki dla pewnego zakonnika . . Stopnie doskonałości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
87 97
58 63 65
84