Jan od Krzyża
Szczerze wierzyć REDAKCJA REINHARD KÖRNER O C D PRZEKŁAD ARKADIUSZ ZIERNICKI
Wydawnictwo Karmelitów Bosych Kraków 2003
© Copyright by St. Benno Buch- und Zeitschriftenverlagsgesellschaft mbH, Leipzig 2000 © Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2003 REDAKCJA Krzysztof Twarowski OCD PROJEKT GRAFICZNY Iwona Pawłowska
IMPRIMATUR t Kazimierz Nycz, wik. gen. Kraków, dnia 17 października 2002 r. Nr 2407/02
WYDAWNICTWO KARMELITÓW BOSYCH 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel. (0 prefix 12) 416 85 00; 416 85 01 fax (0 prefiks 12) 416 85 02 Zapraszamy do naszej KSIĘGARNI INTERNETOWEJ http://www.wkb.krakow.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl
ISBN 83-7305-066-3
REINHARD KÓRNER OCD
Przedmowa
W
czasach, gdy my, chrześcijanie, znów bardziej świadomie pytamy o źródło, o samą istotę naszej wiary, i szukamy dróg, na których moglibyśmy tę wiarę przeżywać w dzisiejszym świecie i w przyszłości, możliwie najbardziej szczerze i autentycznie, jedno jest przede wszystkim konieczne: musimy powrócić do źródełl Źródłami tymi są Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Tradyqa i Magisterium Kościoła, w których chrześcijanie pierwszych dziesięcioleci opowiadają o swym doświadczalnym spotkaniu z Jezusem i Jego Ewangelią. Tu właśnie tryska „źródło wody żywej" (por. J 4,10), lecz bije ono również w przykładzie życia wielu ludzi, którzy z biegiem dziejów Kościoła wraz z Jezusem wierzyli, mieli nadzieję, kochali, i którzy w ten sposób OBECNYCH
5
wykraczając ponad swój czas - sami stali się „źródłami wody ż y w e j N a l e ż ą do nich również wielkie postacie zakonu karmelitańskiego. Teresa od Jezusa, Jan od Krzyża, Teresa od Dzieciątka Jezus, Elżbieta od Trójcy Przenajświętszej, i wreszcie Teresa Benedykta od Krzyża (Edyta Stein), przeżywali swoje bycie chrześcijaninem czy chrześcijanką w formie życia zakonnego. Jednakże ich charyzmat, ich doświadczenie i ich duchowość służą wszystkim, którzy szukają drogi, pytają o to, jak żyć, jak wśród swoich „garnków i rondli" (Teresa od Jezusa) żyć w wewnętrznej więzi z Jezusem Chrystusem, „Głową Kościoła" (Ef 5, 23). Autorzy i autorki serii tych książeczek żyjących w klasztorach karmelitańskich w Niemczech - wybrali parę złotych myśli z testamentu „mistrzów duchowych" swojej tradycji zakonnej oraz skomentowali i zaktualizowali je dla współczesnych chrześcijan. Poszczególne artykuły ukazywały się w latach 1991-1999 w kwartalniku „Karmel-Impulse" napisane zwięźle i prostym językiem, poddawały licznym czytel6
nikom myśl ria dany dzień, dla innych zaś były dogodną pobudką do modlitwy i kontemplaqi, a w różnych grupach i kręgach przyjmowano je jako podstawę dla rozmowy o wierze. Ponieważ spotkały się z bardzo pozytywnym oddźwiękiem, postanowiliśmy opublikować je również w tej oto postaci. Obecnie oddajemy do Państwa rąk kilka wybranych i skomentowanych wypowiedzi św. Jana od Krzyża. W podobnym kształcie wydane są również cztery inne książeczki, w których pragniemy zaznajomić Państwa z głównymi myślami duchowymi Teresy od Jezusa, Teresy od Dzieciątka Jezus, Elżbiety od Trójcy Przenajświętszej i Teresy Benedykty od Krzyża (Edyty Stein). Poszczególne książeczki uzupełniają się wzajemnie, dlatego też dobrze jest zapoznać się z wszystkimi.
Karmel Birkenwerder koło Berlina, październik 1999 r.
REINHARD KÖRNER O C D
Tylko Bóg wystarcza"
P
o śmierci Teresy od Jezusa w jej brewiarzu znaleziono króciutki wiersz kończący się słowami: „Solo Dios basta tylko Bóg wystarcza". Odtąd uważano go za wiersz Teresy, tym bardziej że został napisany jej odręcznym pismem. Dopiero parę lat temu hiszpańscy karmelici natrafili na ślad jego prawdziwego źródła: wersy te z dużym prawdopodobieństwem wyszły spod pióra Jana od Krzyża. Zgodnie ze swym ulubionym zwyczajem dawał on siostrom i braciom w klasztorze karteczki z zanotowaną duchową myślą do medytacji i prawdopodobnie to on napisał również te linijki - zwłaszcza że był spowiednikiem i kierownikiem duchowym karmelitanek z klasztoru Wcielenia w Awila i dał swej towarzyszce. Teresa przepisała sobie te drogocenne wersy i przecho39
wywała je tak, by mogła je widzieć codziennie: Nie trwóż się, nie drzyj Wśród życia dróg,, Tu wszystko mija, Trwa tylko Bóg. Cierpliwość przetrwa Dni ziemskich znój, Kto Boga posiadł Ma szczęścia zdrój: Bóg sam wystarcza. Doskonały styl poetycki, duchowa zasadniczośc myśli, a nawet dobór słów typowy dla Jana przemawiają całkowicie za tym, że to on jest autorem tego wiersza. „Nada - nic" i „el Todo - wszystko" - są często powracającymi kluczowymi słowami w jego pismach, a słowa i duch „solo Dios" przenikają wszystkie jego dzieła. Tak naprawdę tego tekstu nie da się wyjaśnić; staje się on jasny dopiero wtedy, gdy się robi tak jak Teresa: gdy się z nim żyje. Dla niej te linijki w brewiarzu stały się mottem, nimi dodawała sobie otuchy, przypominały jej o tym, skąd ma czerpać 40
siłę, żeby szukać swojej drogi i nią podążać. Ojciec Jan, którego nazywała „ojcem mojej duszy", podarował jej słowa, które mówiły jej to, o czym zapomniano akurat wtedy, gdy szczególnie trzeba było o tym pamiętać: że Bóg jest obecny, że zna drogę tam, gdzie ja nikogo już nie widzę, że tchnie tam, gdzie mnie już tchu nie starcza, że jest mistrzem, a ja (tylko) uczniem, że świat, nawet gdyby wypadł z zawiasów, Jemu z rąk nie wypadnie... Nieszczęśliwym trafem ostatnią linijkę, która stała się najsłynniejsza, tłumaczono zwykle jako „Bóg sam wystarcza". Te słowa, wyrażające jądro duchowości karmelitańskiej, często rozumiano w ten sposób, jak gdyby człowiek potrzebował tylko Boga i nic więcej, albo nawet jak gdyby miał się troszczyć tylko o Boga, a odwrócić wzrok od wszystkich ludzi i stworzeń. Tymczasem słowo „solo" należy odczytywać w sensie przysłówkowym, a nie przymiotnikowym. Jan chce powiedzieć swojej towarzyszce to, co dla niego samego stało się doświadczeniem życiowym: dopiero Bóg wystarcza, żeby życie osiągnęło swoją 41
pełnię. Nawet gdybym miał wszystko, co świat może mi zaoferować, a nie miałbym wspólnoty z Bogiem, wszystko to będzie płaskie, puste i bez smaku, jak jedno wielkie „nic"... Właśnie poznanie, że „tylko Bóg" odpowiada człowiekowi, nadaje wszystkiemu sens i wartość, głębię i wielkość. Miłość tego Boga i życie z Nim nadają rzeczom piękno, bliźniemu wielkość, a przyjaźni i partnerstwu głębię i wieczną trwałość...
Spis treści
REINHARD KÖRNER O C D
Przedmowa
5
Życie św. Jana od Krzyża
9
Dzieła św. Jana od Krzyża
13
ULRICH DOBHAN O C D
„Jeśli człowiek szuka Boga..."
15
REINHARD KÖRNER O C D
„Bóg pragnie jedynie miłości"
19
REINHARD KÖRNER O C D
„Gdzie się ukryłeś, Umiłowany..."
23
ULRICH DOBHAN O C D
„Noc ciemna"
27
ULRICH DOBHAN O C D
„Czysta kontemplacja polega na przyjmowaniu"
....31
REINHARD KÖRNER O C D
„Nie naprzykrzać się swymi brakami i pragnieniami..."
35
REINHARD KÖRNER O C D
„Tylko Bóg wystarcza"
39
57
ULRICH DOBHAN O C D
„Dla Ciebie znosić trudy i wzgardę"
43
REINHARD KÖRNER O C D
„Będziemy żyć życiem Boga..."
47
REINHARD KÖRNER O C D
„Przeczytajcie mi, bracia, Pieśń nad Pieśniami! ..."
53