TAJEMNICA ŻYCIA W MARYI - Ewa Stolarczyk by Wydawnictwo Karmelitów Bosych

TAJEMNICA ŻYCIA W MARYI według zapisków o. Gabriela Jacąuiera CM Wydanie II uzupełnione i poprawione

W y b ó r i opracowanie: E w a Stolarczyk

Wydawnictwo Karmelitów Bosych Kraków 2003

Na okładce: Figura Madonny Szafkowej z bazyliki w Sejnach otwarta (I strona) i zamknięta (IV strona). Projekt okładki: Krzysztof Klejzerowicz Fundator projektu: Wydawnictwo Via Medica w Gdańsku

Impńmatur t Kazimierz Nycz, wik. gen. Kraków, dnia 2 9 kwietnia 2003 r. Nr 1130/03

Wydawnictwo Karmelitów Bosych 31-222 Kraków, ul. Z. Glogera 5 tel. (012) 416-85-00, 416-85-01 fax ( 0 1 2 ) 4 1 6 - 8 5 - 0 2 www.wkb.krakow.pl www.karmel.pl e-mail: wydawnictwo@wkb.krakow.pl wydawnictwo @ karmel .pl

ISBN 83-7305-091-4

SPIS TREŚCI

WSTĘP

LIST DO CZYTELNIKA

CZĘŚĆ PIERWSZA WPROWADZENIE

I. Opisy macierzyńskiego pośrednictwa Maryi 1. Biblia 2. Nauka Kościoła według Jana Pawła II 3. Metafora łona Maryi według o. Gabriela Jacquiera CM 4. Flamandzka mistyka maryjna Karmelu 5. Rzeźba Madonny Szafkowej 6. Znak sanktuarium maryjnego 7. Znak szkaplerza karmelitańskiego

21 21 28 36 45 50 53 57

II. Zamiast podsumowania - rozmowy z Matką Bożą 1. Matka 2. Chrzest święty i życie w Maryi 3. Metafora łona i rzeźba Madonny Szafkowej 4. Milczące fiat 5. Trójca Święta

60 60 62 64 66 67 5

6. Pośrednictwo Maryi 7. Eucharystia 8. Kościół i miłość braterska 9. Obdarowanie 10. Kontemplacja 11. Szkaplerz karmelitański 12. Oddanie się na życie w Maryi 13. Powracaj, stale powracaj

69 71 73 76 78 80 82 85

CZĘŚĆ DRUGA ŻYCIE I ZAPISKI O. GABRIELA JACQUIERA

Życiorys o. Gabriela Jacąuiera CM (1906-1942) Dzieciństwo i młodość Formacja zakonna i kapłańska Społeczne Królestwo Maryi Różaniec Matka Boża z Pellevoisin Druga wojna światowa Ostatnia choroba i śmierć Pisma

89 89 90 93 94 96 97 97 100

Sposób opracowania zapisków

106

Myśli o. Gabriela Jacąuiera CM w układzie tematycznym no I. Refleksje biblijne i teologiczne

110

II. Charakterystyka życia w Maryi

112

1. Cechy ogólne 2. Zawierzenie 3. Miłość 4. Motywacja

.112 113 115 116

III. Praktyka oddania się Maryi 1. Oddać się całkowicie 2. Kochać 3. Poddać wolę 4. Poddać myśli 5. Poddać uczuciowość 6. Poddać działanie 7. Oddać słabość 8. Z prostotą przyjmować radości 9. Z ufnością znosić cierpienie 10. Modlić się..... 11. W szkole św. Jana od Krzyża

118 118 120 124 124 127 128 131 134 134 136 139

IV. Duchowe skutki życia w Maryi 1. Zjednoczenie z Trójcą Świętą 2. Uczestnictwo w doskonałej miłości Maryi 3. Uczestnictwo w modlitwie, pragnieniach i intencjach Maryi 4. Przebóstwienie działalności i służba Kościołowi 5. Szczególna moc sakramentów 6. Doskonalsza miłość bliźniego 7. Bliskość świętych

145 145 148 150 152 155 158 160

8. Bezpieczeństwo, pokój, słodycz, łatwiejsze dźwiganie się z upadków i znoszenie cierpień

161

V. Akt oddania się Maryi

164

VI. Sentencje i wykrzykniki

166

OMÓWIENIE WYBRANEJ LITERATURY

173

WSTĘP

Z wyrazami radości i wdzięczności należy powitać na rynku wydawniczym drugą edycję książki Tajemnica życia w Maryi, według zapisków o. Gabriela Jacquiera. Wybór i opracowanie - Ewa Stolarczyk. Wznowienie pierwszego wydania z 1996 r spowodowane zostało zapotrzebowaniem rynku wydawniczego oraz współudziałem Autorki, która z wielkim zapałem dla idei o. Gabriela i z miłości do Matki Bożej poszerzyła oraz uzupełniła pierwotne opracowanie. Drugie wydanie wzbogacone zostało w pierwszej części o nowy rozdział List do czytelnika, w miejsce pierwotnego Cel i uzasadnienie oraz rozdział Flamandzka mistyka maryjna Karmelu zasygnalizowany tylko pobieżnie w pierwszym wydaniu. Ukazuje on wzniosłą doktrynę maryjną o. Michała od św. Augustyna i mistyczne doświadczenia siostry Marii od św. Teresy (Petijt). Nowością zamiast dotychczasowego podsumowania są Rozmowy z Matką Bożą, forma literacka, która według zamysłu Autorki ma ułatwić zrozumienie całego opracowania, a szczególnie myśli o. Gabriela Jacquiera CM. Należy przypomnieć, że bohaterem opracowania jest o. Gabriel Jacquier (1906-1942) ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo, autentyczny „szaleniec" Niepokalanej, a także jego doktryna maryjna. Swym życiem, żarliwością oraz ideą podbicia całego 9

świata dla Niepokalanej i dla założenia Społecznego Królestwa Maryi przypomina postać, współczesnego mu, św. Maksymiliana Marii Kolbego. Obaj żyli w tym samym czasie, przenikały ich te same ideały, przyświecały te same cele i obaj skutecznie walczyli pod sztandarem Niepokalanej, przez całkowite poświęcenie się i oddanie w Jej służbę. Obaj pozostawili też teologiczną i maryjną spuściznę duchową, jako bezcenne doświadczenie życia oraz założone dzieła. O. Gabriel założył „Krucjatę" dla Królestwa Maryi, a o. Maksymilian „Milicję" Niepokalanej. Pragnął on, aby wiatr rozniósł jego prochy po całej ziemi. Poniósł męczeńską śmierć w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, ratując życie współwięźnia. Popiół ze spalonego ciała w krematorium, wiatr rozniósł po całej okolicy. O. Gabriel natomiast przez całe życie, a szczególnie w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed zgonem, znosił dla Niepokalanej, bez słowa skargi, męczeństwo choroby i ustawicznej walki ze śmiercią. Pisał: „w planach Bożych nigdy nie zbiera ten, który sieje, gdyż byłoby to sprzeczne z duchem zawierzenia maleńkich dzieci Maryi (...) [Moją] rolą jest raczej rola ziarna, które ma umrzeć w glebie, aby wydać kłos"1. O. Gabriel Jacquier stworzył oryginalną doktrynę dziecięctwa maryjnego przez duchowe macierzyństwo

Cyt. za: DOURY R., Vie du R. P. Gabriel Jacquier des FF. de St. Vincent de Paul „ Une expérience mariale Paris 1958, s. 195.

Maryi w ekonomii łaski. Swoim umiłowaniem prostoty i dziecięctwa na drodze do Boga przypomina swoją rodaczkę, św. Teresę z Lisieux, z której doświadczeń korzysta. Można zauważyć duchowy paralelizm w obu doktrynach, zróżnicowany personalnymi relacjami, ale połączony tym samym celem. Zasługa o. Gabriela polega na dogłębnym ukazaniu natury oddania się Bogu w Maryi i przez Maryję. Dla lepszego zrozumienia głoszonej prawdy posługuje się obrazowymi porównaniami, szczególnie metaforyką łona i serca Maryi oraz symboliką wody chrztu. W ten sposób stara się ukazać bliskie, egzystencjalne relacje dziecka i matki, jego rozwój, formację i zależność od matki w życiu duchowym, jeszcze większą niż w życiu biologicznym. Przybliża duszom rolę i funkcję duchowego macierzyństwa Maryi w dążeniu do doskonałej miłości. Formułując swoją doktrynę korzysta wiele z duchowości i pism św. Ludwika Grigniona de Montfort , poddaje się wpływom mistyki maryjnej karmelitów z Niderlandów, szczególnie o. Michała od św. Augustyna (van Ballaert) (1621-1684)~ oraz wprowadza i dostosowuje do życia maryjnego ważne elementy nauki 2 , Ś w . LUDWIK GRIGNION DE MONTFORT, Traktat 3

o doskonałym

na-

bożeństwie do Najświętszej Maryi Panny, Poznań 1947. MICHAŁ OD ŚW. AUGUSTYNA OCD, De vita Mariae-formi et Mariana in Maria propter Mariam, Antverpiae 1671. (Traktat ten spopularyzował we Francji o. Jan od Jezusa Hostii OCD w publikacji pt. Notre Dame de la Montee du Carmel, Tarascón 1951).

św. Jana od Krzyża zawarte w traktatach: Noc ciemna i Droga na Górą Karmet. Najlepszym dokumentem pozwalającym poznać osobę i drogę maryjną o. Gabriela jest jego dziennik (tzw. Czarne zeszyty)5, wydany przez o. E. Mura, współbrata w zakonie, który również zaprezentował jego doktrynę na Międzynarodowym Kongresie Mariologicznym w Rzymie (1950 r ?) w wygłoszonym komunikacie: „La devotion au Coeur Immaculé de Marie comme méthode de spiritualité" 6 . Dziennik o. Gabriela Jacquiera uzyskał pozytywną recenzję zamieszczoną w czasopiśmie „L'ami du cierge" 7 . Popularny życiorys o. Jacquiera opracował o. R. Doury CM 8 . W mariologii polskiej postać, jak również nauka francuskiego „szaleńca" Niepokalanej są nie znane. Przygotowana do druku publikacja Tajemnica życia w Maryi według zapisków o. Gabriela Jacquiera uzupełnia lukę w polskiej literaturze przedmiotu i po raz pierwszy prezentuje jego sylwetkę oraz oryginalną doktrynę. Książka powstała z potrzeby serca, z inspiracji, determinacji 4

Św. JAN OD KRZYZA, Dzieła, Kraków 1995.

~ La vie mariale. „Les carnets noirs" du R. P. Gabriel Jacquier des FF. de Saint Vincent de Paul, Paris 1957. 6

Tamże, s. 7-23.

G. M. BESUTTI, Bibliografia mariana 1952-1957, „Marianum", Nr

63 (1953), s. 671 i Nr 64-65 (1958), s. 58. R. DOURY, Vie du R. P. Gabriel Jacquier des FF. de St. Vincent de Paul. „Une expérience mariale". Paris, 1958.

i dzięki ogromnej pracy dr Ewy Stolarczyk, lekarza z Gdańska, absolwentki Prymasowskiego Studium Życia Wewnętrznego ze specjalizacją w doktrynie św. Jana od Krzyża. Wielką zasługą autorki i edytorki jest znalezienie „klucza" do logicznego usystematyzowania luźnych, chaotycznych i nieuporządkowanych myśli zawartych w notatkach o. Gabriela Jacąuiera, pisanych pod natchnieniem wewnętrznych oświeceń, w różnych momentach życia. Niemałym sukcesem jest również uporządkowanie całości notatek w logiczną strukturę, według hierarchii wartości i zagadnień teologii życia duchowego. Następnym osiągnięciem wymagającym wiele czasu i wysiłku było przeprowadzenie porównawczej analizy i konfrontacji mariologii o. Gabriela z nauką II Soboru Watykańskiego, nauczaniem Jan Pawła II i ważniejszymi opracowaniami współczesnej mariologii. Bardzo jasno i trafnie została zinterpretowana oryginalna metaforyka Gabriela Jacąuiera. Zapiski o. Gabriela, w zaprezentowanym układzie, stały się bardziej zrozumiałe i komunikatywne. Poprawne zaś i kompetentne Wprowadzenie, ukazujące macierzyńskie pośrednictwo Maryi całościowo: w Biblii, teologii, metaforze, sztuce i znaku, pozwala łatwiej ogarnąć wielką rolę Matki Bożej w ekonomii odkupienia i tajemnicy Kościoła. Wykonana praca jest wyrazem hołdu i umiłowania Matki Bożej. Wprowadza czytelnika w wymiary nieskończonej miłości Boga i dobroci serca Maryi. Wydobywa ze skarbca Kościoła nova et

vetera (nowe i stare), prawdziwe perły mariologii oraz autentyczne przeżycia i doświadczenia. Czytając zapiski o. Gabriela Jacquiera, podobnie jak autobiografię św. Teresy od Dzieciątka Jezus czy Dzienniczek św. Faustyny Kowalskie, można nieustannie zachwycać się Mądrością Bożą która, miłując prostotę i pokorę swych najmniejszych dzieci, objawia im to, co długo pozostaje zakryte przed mądrymi i roztropnymi9. o. Benignus Józef Wanat OCD

Por. Mt 11,25.

II. ZAMIAST PODSUMOWANIA ROZMOWY z MATKĄ BOŻĄ1 Dla podsumowania dotychczas omówionych treści wybrałam formę literacką dialogu ze względu na atrakcyjność i skuteczność tego rodzaju środka przekazu. (Dobrym przykładem, wręcz wzorem takiego gatunku mogą być Dialogi filozoficzne Platona, czy sławna książeczka Tomasza a Kempis: O naśladowaniu Chrystusa). Formułowanie prostych pytań, na które trzeba dać zrozumiałą odpowiedź wymusza równie jasne objaśnienia, a swobodna forma rozmowy nie nuży. Czytelnik, identyfikując się z pytającym, przestaje być biernym odbiorcą wykładu, zmienia się w jego uczestnika i współtwórcę toku myślenia. Przedstawione poniżej dialogi do tego właśnie mają zachęcić.

1. Matka •

Maryjo, hojna i piękna Matko Boga, wychylasz się do mnie ze złotych ram wielu pięknych obrazów, a ja, biedny i zagubiony człowiek, pytam siebie

Większość Rozmów z Matką Bożą, opracowanych w formie nowenny do MB. Szkaplerznej, ukazało się po raz pierwszy w Modlitewniku szkaplerznym, Poznań 2002, s. 81-104.

i Ciebie, kim Ty właściwie jesteś dla mnie? Czy jesteś symbolem matki, czy rzeczywiście matką? M: Cieszę się, że o to pytasz. Tak. Jestem rzeczywiście twoją matką. Zgodziłam się na to wówczas, gdy mój Jezus umierał na krzyżu i patrząc na stojącego obok Jana, powiedział do mnie: „Niewiasto, oto syn Twój". Wiedziałam, że to nie o jednego Jana chodzi, ale o was wszystkich. I chciałam zostać matką. •

Naprawdę chciałaś tego? Przecież jeszcze wisiały w powietrzu nasze dzikie krzyki: „Ukrzyżuj Go! Ukrzyżuj Go!"

M: Jezusowi to nie przeszkadzało umierać za was, a ja czułam tak jak On. Ale wracając do twojego pytania. Nie jestem waszą matką fizycznie, ale duchowo, co nie oznacza przenośni, lecz bardzo głęboką rzeczywistość. Przecież wiesz, że fizyczne macierzyństwo, bez duchowej zgody, niewiele znaczy. •

Tak, to prawda. Ale to również znaczy, że gdy Jezus powiedział o Tobie do Jana: „Oto Matka twoja" zostaliśmy powołani do tego, aby być Twoimi dziećmi. Nie wszyscy z nas mają tę świadomość. To przykre.

M: To naturalne. Przecież matka pierwsza dowiaduje się o dziecku i pierwsza je kocha. A ono dużo, dużo później j ą poznaje. •

Czy pomożesz mi lepiej Cię poznać i mocniej pokochać... Mamo?

Czy naprawdę mogę do Ciebie mówić... Mamo? M: Bardzo to lubię. •

Ale jeżeli ktoś to usłyszy, albo przeczyta, to będzie zażenowany i pomyśli, że przesadzam.

M: Wiem, ale jest na to rada. Mów do mnie „Mamo" szeptem. •

(szeptem) Dobrze, Mamo. Do jutra.

2. Chrzest święty i życie w Maryi •

Jestem. A Ty?

M: Ja jestem z tobą od początku i stale. •

Niestety nie wiem o jakim początku mówisz. Wybacz mi, proszę, ale nie pamiętam, kiedy i jak weszłaś w moje osobiste życie.

M: Stało się to w momencie chrztu świętego, w przełomowej chwili twego życia, która uczyniła ciebie dzieckiem Boga, a więc i moim. Przecież przez chrzest zostajecie włączeni w Jezusa, a On jest moim Synem. Więc i ty, razem z Nim, jesteś we mnie. •

W Tobie?

M: Dlaczego się dziwisz? Przecież życie dziecka nie zaczyna się od narodzenia, ale od chwili poczęcia. Przez chrzest twoje życie dziecka Bożego zostaje wplecione w moje tak nierozerwalnie, jak życie

poczętego dziecka w jego matkę. Z woli Ojca, przez chrzest, poczynasz się w moim duchowym łonie! •

To chyba niemożliwe.

M: Czy możesz wyobrazić sobie coś lepszego dla życia, które się rozpoczyna W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego? Życia kruchego i bezbronnego. Chyba nie doceniasz miłości i czułości Ojca Boga dla was. To On jest sprawcą cudu mojego macierzyńskiego pośrednictwa. A może przeceniasz swoje możliwości i myślisz, że o własnych siłach wytrwasz na drodze do Boga, nie potrzebując matki? •

Nie wiem co odpowiedzieć. Prawdopodobnie brakuje mi i jednego, i drugiego. To znaczy wiary w bezmiar miłości Ojca i pokornego przyznania, że bez Twojej pomocy zginę. Zaraz, zaraz. Niech pomyślę. Żyję w Tobie. To znaczy, że wszystko co jest Twoje staje się moim, jakby przez zanurzenie, ciągłość? Ależ, Mamo, to stwarza dla mnie nieprawdopodobne perspektywy.

M: O, tak. I tego chce Ojciec. Ale i ty musisz chcieć. Oddaj mi się z taką prostotą i tak całkowicie, jak powierza się małe dziecko swojej matce. Mów mi o wszystkim, oddawaj mi wszystko, pozwól mi się kochać. •

Proszę, podziel się ze mną Twoją wiarą w miłość Ojca i Twoją pokorą. Od tego zacznijmy. Oddaję się

na życie w Tobie. Przelewaj we mnie swoje piękno i czystość. Boże, o czym ja mówię? Ja chyba zatracam poczucie granic. M: Żyjesz we mnie, wszystko staje się możliwe, nie ma granic... Proś o co chcesz...

3. Metafora łona i rzeźba Madonny Szafkowej •

Maryjo, czy dobrze Cię rozumiem? Powiedziałaś, że przez chrzest święty, z woli Ojca, poczynam się w Twoim łonie. Czy nie jest to zbyt biologiczna metafora dla tak głęboko duchowej rzeczywistości, jakąjest Twoje macierzyńskie pośrednictwo?

M (z rozbawieniem): A co powiesz o metaforze ziarnka gorczycy? Czy, według ciebie, jest odpowiednia dla Królestwa Bożego? Czy nie za bardzo rolnicza? Dziecko kochane, pamiętaj o jednym, poruszamy się w kręgu najgłębszych Bożych tajemnic i aby zbliżyć się do nich, rozum ludzki potrzebuje wielu różnych przewodników. Metafora łona, to bardzo trafna synteza tego, czym jest moje macierzyńskie pośrednictwo. Ale warto też przyjrzeć się rzeźbie Madonny Szafkowej i pomyśleć o znaku szkaplerza karmelitańskiego. Czy pamiętasz figurę Madonny Szafkowej?

•

Tak, to zdumiewająca rzeźba. Można ją otwierać i zamykać jak dwudrzwiową szafkę. Otwarta rzeźba nie ukazuje, jak można by oczekiwać, tylko Twojej postaci, ale wnętrze Twego serca, czyli wrzeźbioną w Ciebie całą Trójcę Świętą, a dokoła niej modlących się ludzi. Czy nie razi Cię naiwny prymitywizm tej rzeźby?

M: Ależ skąd! Zachwyca mnie tak, jak zachwycają matkę pierwsze, nieporadne rysunki jej dziecka, na których próbuje j ą namalować. Pomyśl jak głęboko symboliczne jest to „naiwne" otwieranie i zamykanie figury. Zobacz, jak w geście otwierania figury oddaję wam siebie, czyli to co mam najcenniejszego - Trójcę Świętą. A ruch zamykania figury wprowadza was w moje wewnętrzne życie, wtula was w Trójjedynego Boga, który żyje we mnie. •

To wspaniałe co mówisz!

M: Są jeszcze inne wyobrażenia mojego macierzyńskiego pośrednictwa, na przykład obrazy Płaszcza Opieki, które są uproszczonym przekazem tego, o czym mówi figura Madonny Szafkowej i kolejny skrót - znak szkaplerza karmelitańskiego. •

Od dawna go noszę, ale nie przypuszczałam, że włącza mnie w aż taką tajemnicę.

65 Tajemnica życia w Maryi - 5