Redakcja: Magdalena Hinz Redakcja techniczna: Andrzej Szymański Projekt okładki: Sandra Dudek Ilustracje: Agata Maciągowska Zdjęcie na okładce: Fotolia.com (© Gennadiy Poznyakov) © Copyright by Wydawnictwo Harmonia, 2012
Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel. 58 348 09 50, 58 348 09 51 fax 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl
Szczegółowe informacje o naszych publikacjach: www.harmonia.edu.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia.
ISBN 978-83-7134-521-0 Gdańsk 2012 – Wydanie I
WSTĘP W polskim alfabecie są 32 litery i tylu właśnie bohaterów mają wierszyki. Literę a przedstawi dzieciom nieprzyzwoicie żarłoczny aligator, a literę ż – kulturalna żyrafa. Po drodze od a do ż poznać można nietaktownego prosiaka, ślimaka znanego z powolności, a także zwierzę tak niezwykłe jak jak… Wszystkie te zwierzaki spotkały się tu, ponieważ mają wspólny cel – chcą pomóc dzieciom w nauce i wywołać ich uśmiech. Komu i do czego przyda się Abecadło z piórkiem i pazurkiem? Abecadło... to publikacja, która wzbogaci zbiór pomocy dydaktycznych nauczycieli uczących w klasach młodszych oraz terapeutów prowadzących zajęcia korekcyjno-kompensacyjne z uczniami, u których rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych przebiega z opóźnieniem lub nieharmonijnie. Skutkiem takich opóźnień lub dysharmonii są zwykle trudności w nauce czytania i pisania. Trudnościom tym powinno się zapobiegać, a jeśli się to nie udało, należy przynajmniej zmniejszać te, które już istnieją. Temu między innymi służy niniejsza publikacja. Książeczka zawiera również propozycje zabaw pomagających opanować alfabet. Zabawy te można prowadzić z całą klasą podczas lekcji lub z kilkorgiem dzieci w czasie zajęć dodatkowych. Dobra znajomość kolejności liter w alfabecie jest warunkiem sprawnego posługiwania się słownikami i innymi źródłami, w których dane uporządkowane są alfabetycznie. Jak skonstruowano książeczkę? Na każdą literę alfabetu przeznaczono dwie kolejne strony. Na pierwszej z nich znajduje się wierszyk oraz ćwiczenia kształcące percepcję słuchową. Uczeń: • odpowiada na pytania dotyczące treści wierszyka; • uzupełnia ustnie rymowankę; • wyodrębnia sylaby w wyrazach; • wskazuje miejsce danej głoski w wyrazie i utrwala pojęcia: samogłoski i spółgłoski; • realizuje gestami rytm zapisany za pomocą umownych znaków. Dziecko może ponadto nauczyć się na pamięć wierszyka lub choćby jego części. Wiadomo, że dzieci, u których występują symptomy ryzyka dysleksji, mają często trudności z zapamiętywaniem nawet krótkich tekstów, dlatego powinny tę umiejętność ćwiczyć częściej niż inni. Systematyczne uczenie się tekstów na pamięć ma wiele zalet: między innymi ćwiczy pamięć, wzbogaca słownictwo, a także pozwala dziecku wypracować własne skuteczne sposoby uczenia się. Głośne recytowanie wierszyka przed nauczycielem i kolegami oswaja z niełatwą sytuacją, jaką jest publiczny występ. Większa część wierszyków ma formę dialogu, dlatego można je przedstawiać w formie scenek, w których dzieci zwracają się do siebie tekstem utworu lub mówią swoimi słowami. Druga strona dotycząca danej litery zawiera ćwiczenia kształcące percepcję wzrokową. Uczeń: • wskazując kolejne litery alfabetu, wymienia ich nazwy (nazwy liter należy wymawiać: a, ą, be, ce itd.); • sprawdza, w którym miejscu alfabetu występuje dana litera; • wykonuje ćwiczenie grafomotoryczne – kończy rysowanie zwierzaka; • wyszukuje i zaznacza w wierszyku literę, której wierszyk dotyczy (przy okazji przypomina sobie, czy oznacza ona samogłoskę, czy spółgłoskę); • rysuje szlaczki; • ćwiczy pisanie litery. Aligator i spółka zapraszają!
3
a ą b c ć d e ę f g h i j k l ł 1
Posłuchaj uważnie wierszyka, a potem odpowiedz zdaniami na pytania.
Aligator
„Wielce szanowny aligatorze! Niech pan mi powie, jak pan tak może! Czy ładnie żółwie z rzeki wciąż kraść, mięsem się żywić, zamiast się paść?” Rzekł aligator: „Hm… tak… no cóż… Aligatorem jestem i już. Taki już ze mnie okropny gad, że nawet ciebie chętnie bym zjadł…”.
Czym żywi się aligator?
2
Skąd aligator kradnie żółwie?
Uzupełnij ustnie rymowankę.
Niech pan już żółwi nie kradnie, bo to jest bardzo...! 3
Klaszcząc, podziel na sylaby podane wyrazy. Obok każdego wyrazu narysuj tyle kółek, ile jest w nim sylab.
aligator________ gady________ gad________ aligatory________ 4 5
6
Wymień 5 wyrazów z głoską a na początku i 5 z głoską a na końcu.
Wybierz schemat okienkowy, który pasuje do wyrazu aligator. Zamaluj w nim na czerwono okienka, które oznaczają samogłoskę a.
Wykonaj podany rytm: dwie pionowe kreski oznaczają klaśnięcie, a kreseczka pozioma – tupnięcie.
4
m n ń o ó p r s ś t u w y z ź ż 7 8
Wskazując kolejne litery alfabetu, powiedz głośno ich nazwy. Zapamiętaj miejsce litery a w alfabecie.
Narysuj aligatora po śladzie. Możesz go pokolorować i dorysować otoczenie.
Aa
9
Zaznacz w wierszyku o aligatorze litery A, a czerwoną kredką, ponieważ głoska a jest samogłoską.
10
Narysuj szlaczek.
11
Napisz litery A, a po śladzie i samodzielnie.
5
a ą b c ć d e ę f g h i j k l ł 1
Posłuchaj uważnie wierszyka, a potem odpowiedz zdaniem na pytanie.
ą
W ż „Któż ty jesteś?” „Jestem wąż”. „Cóż więc robisz w tym wierszyku? Tu ma zwierzę być na ą. Żądam głosek ą bez liku!” „Ą – powiadasz?” Spojrzał wąż, westchnął, odpełzł do dąbrowy. A ja dumam wciąż i wciąż – czy po rozum pójść do głowy? Jak sądzisz, dlaczego wąż jest bohaterem wierszyka dotyczącego głoski ą?
2
Uzupełnij ustnie rymowankę.
Pełznie wąż wąską drogą i nie tupie wcale... 3
Klaszcząc, podziel na sylaby podane wyrazy. Obok każdego wyrazu narysuj tyle kółek, ile jest w nim sylab.
wąż________ 4 5
6
wąwóz________
bąk________
dąbrowa________
Co robią węże? Odpowiedz wyrazami. Jaką głoskę słyszysz na końcu tych wyrazów?
Wybierz schemat okienkowy, który pasuje do wyrazu wąż. Zamaluj w nim na czerwono okienko, które oznacza samogłoskę ą.
Wykonaj podany rytm: kreseczka pozioma oznacza tupnięcie, a dwie kreseczki pionowe – klaśnięcie.
6
m n ń o ó p r s ś t u w y z ź ż 7 8
9
Wskazując kolejne litery alfabetu, powiedz głośno ich nazwy. Zapamiętaj miejsce litery ą w alfabecie.
Narysuj węża po śladzie, a potem dorysuj mu kolorowe wzorki.
Zaznacz w wierszyku o wężu litery Ą, ą czerwoną kredką, ponieważ głoska ą jest samogłoską.
10
Narysuj szlaczek.
11
Napisz literę ą po śladzie i samodzielnie.
7
ą
a ą b c ć d e ę f g h i j k l ł 1
Posłuchaj uważnie wierszyka, a potem odpowiedz zdaniami na pytania.
Bóbr
„Czy pan umie pływać, drogi panie bobrze?” „Pewnie! Od dzieciństwa pływam bardzo dobrze! Ogon jest mym sterem, łapy to są wiosła. Spójrzcie, jak mnie rzeka z prądem będzie niosła!”
Od kiedy bóbr umie pływać?
2
Czym dla bobra jest ogon?
Uzupełnij ustnie rymowankę.
Gdy spotykają się bobry, to grzecznie mówią... 3
Klaszcząc, podziel na sylaby podane wyrazy. Obok każdego wyrazu narysuj tyle kółek, ile jest w nim sylab.
bóbr________ bobrowisko________ rzeka________ ster________ 4 5
6
Wymień 5 wyrazów z głoską b na początku i 5 z głoską b w środku.
Wybierz schemat okienkowy, który pasuje do wyrazu bóbr. Zamaluj w nim na niebiesko okienka, które oznaczają spółgłoskę b.
Wykonaj podany rytm: dwie pionowe kreski oznaczają klaśnięcie, a strzałka skierowana w górę – podskok.
8
m n ń o ó p r s ś t u w y z ź ż 7 8
Wskazując kolejne litery alfabetu, powiedz głośno ich nazwy. Zapamiętaj miejsce litery b w alfabecie.
Narysuj sylwetkę bobra po śladzie. Policz kółka na bobrze, a potem w 5 z nich napisz litery b lub B.
Bb
9
Zaznacz w wierszyku o bobrze litery B, b niebieską kredką, ponieważ głoska b jest spółgłoską.
10
Narysuj szlaczek.
11
Napisz litery B, b po śladzie i samodzielnie.
9