Ilustracje: Renata Kosowska Opracowanie: Iwona Wąsik Korekta: Magdalena Sibila Redakcja techniczna: Witold Preyss Łamanie tekstu: Iwona Wąsik Projekt okładki: Sandra Dudek Zdjęcie na okładce: Wikipedia.pl (autor: Gryffindor) © Copyright by Wydawnictwo Harmonia, 2011
Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel. 58 348 09 50, 58 348 09 51 fax 58 348 09 00 harmonia@harmonia.edu.pl Szczegółowe informacje o naszych publikacjach: www.harmonia.edu.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia. ISBN 978-83-7134-495-4 Gdańsk 2011 – Wydanie I
•4•
Pięknie ilustrowany, starannie przygotowany album „Galeria królów i książąt polskich” zawiera 41 portretów władców sprawujących władzę na ziemiach polskich. Na początku zbioru znajduje się portret księcia Mieszka I, przedstawiciela dynastii Piastów, którego życie i panowanie potwierdzają historyczne źródła, a na końcu portret króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – ostatniego władcy niepodległego państwa polskiego. Barwne kopie zawarte w książce inspirowane są dziełem „Poczet królów i książąt polskich” jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego malarstwa historycznego Jana Matejki. Portrety władców zostały uzupełnione krótkimi biogramami, opracowanymi w sposób zwięzły i przejrzysty w oparciu o popularne źródła leksykalne. W tych krótkich notach biograficznych znajdziemy informacje na temat okresu panowania władców, ważniejszych wydarzeń z ich życia, osiągnięć i klęsk mających znaczący wpływ na losy państwa polskiego. Niniejsza publikacja jest idealną lekturą dla tych, którzy chcą przyswoić sobie wiedzę historyczną, dla nauczycieli przygotowujących interesujące lekcje, może też być atrakcyjnym prezentem dla miłośników historii.
Mieszko I ៚ Urodził się około 935 r., zmarł w 992 r., syn Siemomysła, pierwszy historyczny przedstawiciel dynastii Piastów.
៚ Okres panowania: władca Polan i książę Polski w latach ok. 960–992. ៚ Jest uważany za twórcę państwa polskiego. Rozpoczynał panowanie jako władca
Wielkopolski, ziemi łęczyckiej, sieradzkiej, Kujaw, Mazowsza, a zapewne i Pomorza Gdańskiego. W wyniku walk z Wieletami i Niemcami przyłączył do Polski Pomorze Zachodnie. Opanował także Śląsk i Małopolskę. Granice ówczesnego państwa polskiego przestawia dokument zwany „Dagome iudex”, w którym Mieszko oddaje się pod opiekę papieża.
៚ Mieszko I zawarł sojusz z Czechami, ożenił się z czeską księżniczką Dobrawą i obiecał przyjąć wiarę chrześcijańską. W 966 r. książę wraz z dworem został ochrzczony, co było początkiem chrystianizacji państwa polskiego.
៚ Za najważniejszą bitwę stoczoną przez Mieszka I uznaje się bitwę pod Cedynią
z Niemcami z 972 r. Siedem lat później książę odparł także najazd na Polskę wojsk cesarstwa niemieckiego pod przywództwem cesarza Ottona II.
៚ Przed śmiercią Mieszko podzielił kraj między Bolesława I Chrobrego, syna Dobrawy, i małoletnich synów z drugiego małżeństwa z Niemką Odą.
៚ Mieszko był pierwszym władcą Polski, który brał udział w polityce europejskiej.
•6•
BolesŁaw I C hrobry ៚ Urodził się w 967 r., zmarł w 1025 r., syn Mieszka I i Dobrawy. Należał do dynastii Piastów.
៚ Okres panowania: książę Polski w latach 992–1025, król Polski od 1025 r. ៚ Po śmierci ojca zjednoczył kraj podzielony między siebie i przyrodnich braci. Pro-
wadził wojny z Niemcami i Rusinami, w ich wyniku przyłączył do Polki Milsko i Łużyce na zachodzie, a Grody Czerwieńskie na wschodzie.
៚ Bolesław Chrobry uzyskał zgodę papieża na utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie oraz biskupstw w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie. Wspierał wyprawę św. Wojciecha do Prus, a po męczeńskiej śmierci misjonarza wykupił jego ciało, które pochowano w Gnieźnie.
៚ Na zjeździe gnieźnieńskim w 1000 r. podejmował cesarza niemieckiego Ottona III,
od którego uzyskał potwierdzenie niezależności Polski (cesarz zdjął z głowy diadem i włożył go na głowę Bolesława, co uznano za zapowiedź koronacji). Władcy wymienili się darami: cesarz podarował Bolesławowi kopię włóczni św. Maurycego z gwoździem z krzyża Chrystusa, książę Polski dał Ottonowi III ramię św. Wojciecha.
៚ Uzyskał papieską zgodę na koronację, która odbyła się w 1025 r. Bolesław Chrobry był pierwszym koronowanym władcą Polski. Zmarł kilka miesięcy później.
៚ Następcą Chrobrego był jego syn Mieszko II. ៚ Przydomek Chrobry oznacza „odważny”. Nadano go władcy jeszcze za jego życia.
•8•
Mieszko II ៚ Urodził się w 990 r., zmarł w 1034 r., syn Bolesława I Chrobrego, należał do dynastii Piastów.
៚ Okres panowania: król Polski w latach 1025–1032, książę Polski w latach 1032– 1034.
៚ Od młodości przygotowywał się do rządzenia, pełniąc funkcje dyplomatyczne i dowódcze. Otrzymał staranne wykształcenie, znał łacinę i grekę.
៚ Uczestniczył w kampaniach wojennych ojca, a po jego śmierci kontynuował je, niestety tracąc Milsko, Łużyce i Grody Czerwieńskie.
៚ W 1025 r. koronował się wraz z żoną Rychezą, aby zabezpieczyć niepodzielność monarchii.
៚ Rozbudował wojsko i organizację kościelną. ៚ W 1031 r. został pokonany przez brata Bezpryma wspomaganego przez Ruś i opuś-
cił kraj. Rok później, po śmierci brata, odzyskał władzę. Musiał jednak uznać zwierzchnictwo cesarza i zrzec się insygniów królewskich oraz tytułu królewskiego. Został też zmuszony do podzielenia się władzą z drugim bratem, Ottonem, i bratem stryjecznym Dytrykiem.
៚ W 1033 r., po śmierci Ottona i wygnaniu Dytryka, połączył ziemie polskie, jednak śmierć nie pozwoliła mu na wzmocnienie władzy.
៚ Mieszko II miał na drugie imię Lambert, nie miał natomiast przydomku.
• 10 •
Kazimierz I Odnowiciel ៚ Urodził się w 1016 r., zmarł w 1058 r., syn Mieszka II, pochodził z dynastii Piastów. ៚ Okres panowania: książę Polski w latach 1039–1058. ៚ Po śmierci Mieszka II w Polsce panowało bezkrólewie. Kazimierz przebywał wówczas w Niemczech na dworze swego wuja Hermana, arcybiskupa kolońskiego. W tym czasie na Polskę najechali Czesi, którzy ograbili między innymi katedrę gnieźnieńską, wywożąc z niej relikwie św. Wojciecha.
៚ W 1039 r. dzięki pomocy i poparciu cesarza niemieckiego Henryka III książę powrócił do kraju. Na początku podporządkował sobie Małopolskę i Wielkopolskę.
៚ Zawarł przymierze z księciem ruskim Jarosławem Mądrym i ożenił się z jego siostrą Dobroniegą. Przy pomocy ruskiej przyłączył do kraju Mazowsze.
៚ W 1050 r. odzyskał Śląsk zagarnięty przez Czechów, godząc się na płacenie im trybutu jako odszkodowania. W ten sposób odbudował państwo, a głównym miastem uczynił Kraków.
៚ Współcześni mu docenili zasługi księcia przy odbudowie organizacji państwowej i kościelnej Polski, nadając mu przydomek Odnowiciel.
• 12 •