MAGICZNE LINIE – Ćwiczenia grafomotoryczne dla chłopców i nie tylko...

Korekta: Magdalena Hinz Rysunki: Rościsław Andrzejczak Opracowanie graficzne i projekt okładki: Sandra Dudek

Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel. 58 348 09 50, 58 348 09 51 fax 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl

Szczegółowe informacje o naszych publikacjach: www.harmonia.edu.pl

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia.

ISBN 978-83-7134-479-4

Gdańsk 2011 – Wydanie I

Inspiracją do stworzenia rysunków do tego zeszytu były ćwiczenia grafomotoryczne autorstwa Hany Tymichovej, dyrektorki szkoły dla dzieci dyslektycznych w Karlovych Varach (była Czechosłowacja). Od 1978 roku w Polsce upowszechniała je i opracowała w formie zestawu ćwiczeń prof. Marta Bogdanowicz (1990, 1991, 1992ab, 2003, 2005, 2007). Od 1985 roku wykorzystywałem te ćwiczenia podczas zajęć z uczniami klas I–III i dziećmi sześcioletnimi w ramach pracy terapeutycznej. Stwierdziłem, że ćwiczenia te są bardzo pomocne i że dobrze byłoby, aby uczniowie mieli więcej takich rysunków, które uatrakcyjnią zajęcia. Postanowiłem zrealizować swoje pomysły i inspirując się pracami M. Bogdanowicz, opracowałem około stu rysunków przeznaczonych do ćwiczeń grafomotorycznych. Starałem się, żeby tematycznie były one interesujące dla chłopców, którzy z reguły mają mniejszy wybór tego typu pomocy. Zestaw rysunków ma bardzo różny stopień trudności. Wykorzystywałem je nie tylko w terapeutycznej pracy z dziećmi, ale także w oddziałach przedszkolnych i klasach I–III jako przerywnik stosowany podczas podstawowych zajęć. Efektem tego była poprawa ogólnej sprawności manualnej i pisarskiej uczniów. Dzieci słabo posługujące się przyborami pisarskimi uczyły się i nabierały wprawy w operowaniu nimi. Pozostali uczniowie doskonalili sprawność motoryczną rąk i koordynację wzrokowo-ruchową. Cała grupa dobrze się bawiła, nie mając świadomości, że bierze udział w żmudnych i nudnych ćwiczeniach. Wieloletnia praktyka w wykorzystywaniu rysunków skłoniła mnie do podzielenia się doświadczeniem oraz rysunkami z innymi osobami pracującymi z dziećmi i zajmującymi się sprawnością manualną uczniów.

INSTRUKCJA DO ćWICZEń Zestaw 44 rysunków zgromadzonych w tym zeszycie ćwiczeń ma na celu umożliwienie dzieciom w przedszkolach i szkołach atrakcyjnej zabawy z przyborami pisarskimi. Szczególnie kierowany jest do chłopców mających problemy z motoryką rąk. Rysunki można rysować po śladzie, jak również samodzielnie odtwarzać na czystej kartce. Zgodnie z instrukcją zawartą w publikacji M. Bogdanowicz Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichovej (2003) wskazane jest niezaznajamianie dzieci z wszystkimi rysunkami od razu (żeby stale wzbudzały ciekawość) i proponowanie podczas zajęć tylko jednego. Dziecko powinno rozpoczynać pracę od rysowania po śladzie na rysunku włożonym do plastikowej koszulki, a na kolejnym spotkaniu spróbować odtworzyć wzór samodzielnie na kartce. Może też wykonać swoje warianty rysunku lub go pokolorować. Rysowanie rozpoczyna od miejsca oznaczonego strzałką. Stara się płynnym ruchem, bez zatrzymywania powtórzyć wzór rysunku. Istotą ćwiczenia jest wielokrotne powtórzenie płynnego ruchu w celu nabrania wprawy w jego wykonywaniu. Dlatego na wstępie ćwiczeń nie jest konieczne wierne odtwarzanie wzoru. Dziecko powinno poczuć przyjemność ze swobodnego manipulowania przyborem podczas robienia zygzaków, zawijasów i różnych pętli na kartce. Dopiero później, po sugestii prowadzącego, może się pojawić pragnienie wiernego odtworzenia rysunku po śladzie, a następnie także obok wzoru. Rysunki i rysowanie mają doskonalić swobodne i sprawne posługiwanie się przyborem pisarskim. Może to być ołówek, kredka, długopis, mazak, pióro, ale także patyk, rysik, kreda, kamień. Umieszczone w książce rysunki po obrysowaniu na papierze można wykorzystać jako kolorowanki. M. Bogdanowicz (2003) proponuje przekształcać je także w kolaże, jeśli zostaną uzupełnione doklejonymi elementami. Można je umieścić na wystawach prac uczniów w sali zajęć oraz wieszać jako obrazki wykonane przez dziecko w domu.

Pozycja podczas rysowania, zgodnie z sugestiami Hany Tymichovej (Bogdanowicz, 2003), może się zmieniać. Rysunki można wykonywać w pozycji stojącej i siedzącej. 1. W przypadku wykonywania rysunków w pozycji stojącej można stosować dwa warianty:

WARIANT A Rysunek jest przyklejony do ściany na wysokości wzroku dziecka. Uczeń opiera o ścianę dłoń ręki niedominującej (lewej – uczniowie praworęczni, prawej – uczniowie leworęczni), przytrzymując kartkę z boku rysunku, tak żeby go nie zakrywać. W drugiej ręce – dominującej – trzyma przybór pisarski i swobodnie kreśli po wzorze.

WARIANT B Rysunek leży na ławce szkolnej, a dziecko stoi przy ławce, mając wyprostowane plecy. Opiera na ławce dłoń ręki niedominującej (lewej – dzieci praworęczne, prawej – dzieci leworęczne), przytrzymując kartkę z boku rysunku, tak żeby go nie zakrywać. W ręce dominującej trzyma przybór pisarski i swobodnie kreśli po wzorze. 2. W przypadku wykonywania rysunków w pozycji siedzącej należy zadbać o prawidłową postawę dziecka przy pracy. Dłoń i przedramię ręki niedominującej (lewej – dzieci praworęczne, prawej – dzieci leworęczne) uczeń trzyma na ławce. Dłonią przytrzymuje kartkę, tak żeby nie zasłaniać sobie rysunku. Ręką dominującą, w której trzyma narzędzie pisarskie, swobodnie porusza zgodnie z kierunkiem ruchu zasugerowanym na rysunku. Wskazane jest, by ćwiczenia dziecko zaczynało od rysowania rysunków na ścianie w pozycji stojącej. W tej pozycji bowiem nabiera swobody w posługiwaniu się przyborem pisarskim, a cała ręka nabiera lekkości podczas wykonywania ruchów potrzebnych do sprawnego pisania. Mam nadzieję, że rysunki pomogą Państwu w pracy z dziećmi mającymi trudności grafomotoryczne, a uczniom sprawią przyjemność i ułatwią ćwiczenia. Życzę powodzenia w pracy. ❧

Chciałbym podziękować Pani Profesor Marcie Bogdanowicz za inspirację do pracy, a osobom, które widziały moje rysunki, za wsparcie w dążeniu do ich opublikowania. ❧

BIBLIOGRAFIA: Bogdanowicz M. (1990). Ćwiczenia grafomotoryczne Hany Tymichovej usprawniające technikę rysowania i pisania. Zeszyt 1. Warszawa: COM PW-Z. Bogdanowicz M. (1991). Ćwiczenia Hany Tymichovej usprawniające technikę rysowania i pisania. Zeszyt 1–3. Gdańsk: Topos. Bogdanowicz M. (1992a). Ćwiczenia grafomotoryczne usprawniające technikę rysowania i pisania dzieci w wieku 5–8 lat. Gdańsk: Speed. Bogdanowicz M. (1992b). Ćwiczenia Hany Tymichovej usprawniające technikę rysowania i pisania. Zeszyt 1–3. Gdańsk: Speed. Bogdanowicz M. (1995). Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania według Hany Tymichovej. Lublin: Graner. Bogdanowicz M. (1997). Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania według Hany Tymichovej. Gdańsk: Wydawnictwo Fokus. Bogdanowicz M. (2003). Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichovej. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia. Bogdanowicz M., Adryjanek A. (2005). Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów. Gdynia: Wydawnictwo OPERON. Bogdanowicz M., Adryjanek A., Rożyńska M. (2007). Uczeń z dysleksją w domu. Poradnik nie tylko dla rodziców. Gdynia: Wydawnictwo OPERON.