Korekta: Renata Malek Opracowanie graficzne: Andrzej Szymański Ilustracje: archiwum Wydawnictwa, Fotolia.com Projekt okładki: Sandra Dudek
© Copyright by Wydawnictwo Harmonia, 2012
Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel: 58 348 09 50, 58 348 09 51 fax: 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia. Szczegółowe informacje o naszych publikacjach: www.harmonia.edu.pl
ISBN 978-83-7134-582-1 Gdańsk 2012 – Wydanie I
Niniejsza publikacja to zbiór rymowanek, które mogą być wykorzystywane do ćwiczeń służących utrwalaniu artykulacji głosek k–g, f–w, l–r. Książka składa się z sześciu rozdziałów, z których każdy poświęcony jest jednej głosce. Wierszyki w każdym rozdziale, z wyjątkiem części dotyczącej głoski r, zostały podzielone na cztery grupy: 1. Rymowanki z ćwiczoną głoską znajdującą się w sąsiedztwie samogłosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. 2. Rymowanki z ćwiczoną głoską znajdującą się w sąsiedztwie spółgłosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. 3. Rymowanki ze szczególnie trudnym połączeniem ćwiczonej głoski z innymi głoskami (k–t, g–d, f–h, w–d–b, l–r–i). 4. Dłuższe rymowanki zawierające ćwiczoną głoskę, która występuje w sąsiedztwie różnych dźwięków – wierszyki te służą utrwalaniu artykulacji danej głoski przez starsze dzieci.
3
Ze względu na to, że głoski k, g, f, w, l wywoływane są u młodszych dzieci, w trzech pierwszych grupach znajdują się łatwe do zapamiętania i powtarzania rymowanki złożone z dwóch wersów. Dodatkowo w wierszykach z dwóch pierwszych grup nie występują głoski często mylone przez dzieci z ćwiczoną głoską. Ponieważ głoska r jest wywoływana i utrwalana u starszych dzieci, rozdział jej poświęcony zbudowany jest nieco inaczej. Pierwsza część zawiera proste rymowanki dwuwierszowe i jest poświęcona sąsiedztwu głoski r z samogłoskami. Jest ona krótsza niż odpowiadające jej części poprzednich rozdziałów. W drugiej części, poświęconej sąsiedztwu głoski r ze spółgłoskami, znajduje się więcej rozbudowanych rymowanek, ponieważ każde takie zestawienie głosek może stanowić dla konkretnego dziecka szczególną trudność. W trzeciej części, dłuższej w stosunku do poprzednich rozdziałów, zawarto zbiór rymowanek z głoską r w sąsiedztwie różnych dźwięków. Uwaga: Kolejność rymowanek w zbiorze nie stanowi sugestii metodyki ich użycia. Sposób pogrupowania wierszyków służy wyłącznie ułatwieniu ich szybkiej identyfikacji, tak aby nauczyciel czy terapeuta mógł łatwo znaleźć rymowanki zawierające zestawienie głosek potrzebne do ćwiczeń. Wszystkie utwory zawarte w zbiorze oparte są na tym samym schemacie rytmicznym, co może ułatwić ich czytanie i skupienie się na właściwej wymowie. Dzięki czytaniu tych wierszyków dziecko ćwiczy poczucie rytmu. Rytmiczna przewidywalność tekstów zachęca do poznawania kolejnych. Każda rymowanka zawiera krótkie, mniej lub bardziej sensowne, ale określone przesłanie
4
lub historyjkę, co również powinno zachęcać do lektury. W wierszykach często wykorzystane są słowa, z którymi dziecko raczej nie spotka się w codziennych rozmowach z rówieśnikami, a umieszczenie tych wyrazów w określonym kontekście pomaga przyswoić maluchowi ich znaczenie i służy wzbogacaniu słownictwa. Treść rymowanek, szczególnie tych dłuższych, powinna pobudzać zainteresowanie nie tylko dziecka, ale w pewnym stopniu także dorosłych, którzy pracują z maluchem. Rymowanki te mogą służyć zarówno dzieciom, jak i dorosłym wykonującym zawody, w których wskazane jest doskonalenie wymowy. Korzystając z tej publikacji, należy pamiętać o rozróżnieniu między literą (znakiem graficznym) a głoską (dźwiękiem). Zebrane w książce rymowanki poświęcone są ćwiczeniom wymowy, dlatego kluczową funkcję pełni w nich dźwięk, a nie jego zapis. Oznacza to na przykład, że wyrazy drąg czy dług znajdą się w rozdziale utrwalającym wymowę głoski k, a nie g, ponieważ g na końcu wyrazu traci dźwięczność i jest wymawiane jako k. Podobnie głoska f traci dźwięczność w sąsiedztwie głosek bezdźwięcznych, dlatego wyrazy, takie jak: wpadł, w środku, w sierpniu, wkręci, wcześnie, wczoraj są materiałem do ćwiczeń nie głoski w, ale f. Także samogłoski w sąsiedztwie odpowiednich dźwięków wymawiane są inaczej, na przykład i w wyrazach awaria, wariant czy ferie brzmi jak j. Tego typu rozbieżności w zapisie nie są więc błędem, ale wynikiem zjawisk fonetycznych.
5
GĹ‚oska k
głoska k
przed samogłoskami a, ą, e nagłos
Rymowanki bez głoski t, zawierające wyrazy z głoską k
a
Kangur kapeć gdzieś położył i zapomniał. Kalosz włożył. ●
Kaczor pije siódmą kawę – w piciu kawy ma już wprawę. ●
ą e
Kapral kazał zrobić kawał – każdy śmiał się, nie udawał. Żmija w kącie węża kąsa dość kąśliwie. Wąż się dąsa. ●
Kąkol rośnie sam przy pompie. Lubi kąpiel, więc się kąpie. Kelner kebab zjadł z keczupem, później kefir, po nim zupę. ●
Przy kempingu widać keję. Keja ciasna, bo nie wieje. 8
przed samogłoskami ę, o, u nagłos
ę o u
W kępie sępy danie z mięsa zjadły całe – co do kęsa. Koń pogalopował z koniem, swym kolegą, na kolonie. ●
Kowal sprzedał kosę komuś, żeby kosił koło domu. Kucharz myje kufle w kuble – z kufli w kuble piły wróble. ●
Kusy kundel, kuny kumpel, wsiadł do łodzi, złamał rumpel.
9
głoska k
głoska k
po samogłoskach a, ą śródgłos
a
Worek maku mam na haku, ale nie znam smaku maku. ●
Jaś na szlaku na biwaku smacznie sobie śpi w hamaku. ●
Z braku laku chcesz we fraku się pokazać? Więc go spakuj.
ą
Łąka wodą dziś nasiąka, lepiej po niej się nie błąkać. ●
Żona bąka do pająka chrząka, gdy się czasem jąka.
10
po samogłoskach e, ę śródgłos
e
Lekarz na chorego czekał, oprócz leków dał mu mleka.
ę
Czuję, że mi pęka szczęka – ależ czeka mnie udręka!
●
Pies narzeka, bo w daleką drogę wybrał się nad rzeką.
11
głoska k
głoska k
po samogłoskach i, o śródgłos
i
Poznał żbika raz pelikan, ale raczej go unika.
o
Sokół srokę ma na oku, by mu nie buchnęła soku.
●
Jaś gdzieś znika, gdy panika – pod osiką pewnie sika.
●
Dzielny lokaj w zeszłym roku porwał smoka i chciał okup.
12
po samogłoskach u, y śródgłos
u
Dzięcioł w korę buków puka – w korze buków czegoś szuka.
y
Baran prosi byka: „Byku, uprzedź mnie o swoim ryku”.
●
W bruku była duża luka, lukę uzupełnił brukarz.
●
Zegar cyka, źrebię bryka, mucha bzyka, gra muzyka.
13
głoska k