W Naszej Gminie nr 3 (2007) by Wydawnictwo Kujawy

W Naszej WŁOCŁAWEK

Z okazji Świąt Wielkanocnych najserdeczniejsze życzenia zdrowia, szczęścia i wszelkiej pomyślności życzą

Gminie Nadaję ci imię Jan

Elżbieta Sadowska

Ewa Braszkiewicz

przewodnicząca Rady Gminy

wójt gminy Włocławek

ISSN 1896-3692 • KRUSZYN • MODZEROWO • SKOKI DUŻE • SMÓLNIK • WARZĄCHEWKA • Marzec 2007 r. 0 zł

Przysługuje

odszkodowanie

za bobry

dbudowa populacji bobra europejskiego w Polsce była niewątpliwym sukcesem. Oblicza się, że jest ich obecnie około 20 tysięcy. Te dotąd chronione prawem zwierzęta wyrządzają jednak, jak mówią rolnicy i właściciele nieruchomości rolnych, ogromne szkody. Skarżą się na nie mieszkańcy między innymi Smólnika i Ładnego.

Czytaj str. 9

Kosztują zbyt dużo

atrważająco rosną z roku na rok koszty utrzymania szkół z budżetu gminy.

- Niż demograficzny uderza we wszystkie szkoły, ale na wsi daje on znać o sobie w bolesny sposób – mówi Helena Kuraczyk, kierownik Gminnego Zespołu Obsługi Szkół. – W 2005 roku gmina musiała dofinansować szkoły w kwocie blisko miliona złotych, w minionym 1,4 mln zł, a w bieżącym roku już 1,9 mln zł. Ministerialna subwencja nie wystarcza nawet na płace dla nauczycieli!

Czytaj str. 4

Jubileusz „Kruszynioków” Od 20 lat śpiewają, grają i tańczą. Znani są doskonale we Włocławku, Ciechocinku, Konecku, Golubiu-Dobrzyniu i wielu innych miastach i wsiach, dostarczając widzom słuchaczom wielu niezapomnianych przeżyć. Swoimi barwnymi występami nawiązują do historii Kujaw, mądrości ludowej, tradycji, którą pieczołowicie kultywują. Z okazji 20-lecia działalności Zespołu Folklorystycznego „Kruszynioki” w Gminnym Domu Kultury w Kruszynie odbyły się uroczystości jubileuszu.

Czytaj str. 10 i 11

Szamba pod nadzorem a gminie spoczywa obowiązek zajmowania się gospodarką wodno-ściekową. Nadchodzący okres wiosenno-letni wykorzystany zostanie do jej uporządkowania. Zaprowadzona zostanie m.in. ścisła ewidencja zbiorników bezodpływowych, czyli szamb.

– Każde gospodarstwo domowe zobowiązane zostanie do wykazania sposobu “zagospodarowania” odpadów płynnych - mówi Anna Łuczak, inspektor do spraw gospodarki komunalnej, robót publicznych i remontów w Urzędzie Gminy. - Wariantów jest kilka. Można podłączyć się (dotyczy to rejonu Kruszyna) do istniejącej już kanalizacji, zainstalować własną przydomową oczyszczalnię ścieków lub po prostu posiadać... szczelny zbiornik bezodpływowy, tzw. szambo. Uaktualnienie, w ewidencji gminnej, danych dotyczących takich zbiorników połączone zostanie z komisyjnymi kontrolami m.in. w gospodarstwach rolnych. Szczególna uwaga zwrócona zostanie na budynki mieszkalne znajdujące się w rejonie wsi: Kruszyn, Kruszynek, Dobra Wola i Świętosław, gdzie istnieje sieć kanalizacyjna o długości 11,7 km. (jch.)

tr. 12

aj s Czyt

Z nowego wyposażenia, poprawiającego bezpieczeństwo strażacy zawsze się cieszą. Szczególną radość widać zwłaszcza, kiedy otrzymują nowe samochody. Od nich wszak zależy szybkość interwencji, sprawność przeprowadzania akcji ratowniczej. Stało się już tradycją, że przekazanie kluczy do nowego pojazdu jest traktowane jako święto. Tak też było w Kruszynie, gdzie ta najstarsza jednostka OSP w powiecie włocławskim otrzymała nowy średni bojowy wóz ratowniczo-gaśniczy mercedes. Klucze symbolicznie przekazał Waldemar Pawlak, prezes Zarządu Głównego Związku OSP RP. Na zdjęciu obok: wójt Ewa Braszkiewicz w towarzystwie bryg. Grzegorza Świątkowskiego komendanta miejskiego Państwowej Straży Pożarnej we Włocławku przecina symboliczną wstęgę.

Mieszkańcy gminy Włocławek wybierali sołtysów na 4-letnią kadenj cję Czyta 6, 7, 8 ,

str. 5

WARZĄCHEWKA POLSKA. Sławomir Kwiatkowski przekazuje tablicę sołtysa nowo wybranej Teresie Wujkiewicz.

W NASZEJ GMINIE - Wydarzenia

Orkiestra nagrała płytę

Strażacka orkiestra OSP Kruszyn działa od 1948 roku. Jest więc jedną z najstarszych w regionie. Kiedyś przedstawimy jej interesującą historię, dzisiaj możemy z satysfakcją donieść, że ostatnio odniosła duży sukces – udało jej się nagrać pierwszą płytę, na której znalazło się dziesięć utworów. Stało się to dzięki licznej grupie sponsorów, którym należą się słowa podziękowania. Płyta była dodana do „Nowości Włocławskie” i rozeszła się błyskawicznie wśród czytelników. Kapelmistrzem jest TOMASZ TUSZYŃSKI. Członkowie: Ewelina ADAMCZYK – alt, Jan ANTECKI – tuba, Jerzy CHOJNACKI – trąbka, Kamil CHYBA – saksofon altowy, Tomasz CIUPALSKI – kornet, Anna GOŁĘBIEWSKA – klarnet, Roman GOŁĘBIEWSKI – tuba, Henryk GŁOWACKI – bęben boczny, Paweł GRAMZA – kornet, Andrzej KĘDZIERSKI – saksofon tenorowy, Krzysztof KĘDZIERSKI – klarnet, Łukasz KĘDZIERSKI – kornet, Izabela KŁOSIŃSKA – flet poprzeczny, Rafał KORYTKOWSKI – tenor, Paweł MARTYNOWSKI – trąbka, Andrzej MATYNKA – tenor, Mariusz MIELCZAREK – klarnet, Piotr MIELCZAREK – instrumenty perkusyjne, Damian MŁYNARKIEWICZ – saksofon altowy, Robert MODRZEJEWSKI – klarnet, Krzysztof RZADKOWOLSKI – trąbka, Milena RUCIŃSKA – klarnet, Adam SEKRETARSKI – puzon, Monika SYROPIATKO – klarnet, Grzegorz SZYMAŃSKI – perkusja, Maciej WALIGÓRSKI – saksofon tenorowy, Jacek WICHRZYCKI – instrumenty perkusyjne, Kamil WIECZOREK – baryton, Waldemar ZAWADZKI – puzon, Marek ŻÓŁKOWSKI – trąbka. (J.Ch)

AKCJA POSESJA Urząd Gminy planuje w okresie wiosenno-letnim przeprowadzenie kontroli pod kątem czystości i porządku w posesjach. Właściciele lub użytkownicy nieruchomości wykazać się będą musieli posiadaniem pojemników oraz aktualną umową na wywóz śmieci i odpadów stałych.

ZADBAĆ O DROGI i ROWY W związku z zaobserwowanymi w ostatnim czasie przypadkami zanieczyszczania dróg gminnych oraz nagminnym zaorywaniem przez rolników rowów, Urząd Gminy Włocławek przypomina, że w przypadku zniszczenia lub zabrudzenia drogi gminnej doprowadzenie jej do stanu pierwotnego jest obowiązkiem właściciela gruntów z których dane płody rolne np. buraki były zabierane. Obowiązuje również zakaz zaorywania i podorywania przydrożnych i melioracyjnych rowów. W przypadku ujawnienia podobnych incydentów, ich sprawcy skierowani zostaną na drogę sądową. (J.Ch)

DOPŁATY DLA ROLNIKÓW

Zwrot podatku minionym roku wprowadzono możliwość zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. Skorzystało z niej w gminie Włocławek 166 osób, które otrzymały 42 tys. zł.

– Do 31 marca rolnicy mogą ponownie ubiegać się o zwrot podatku za olej, który kupiono w okresie od 1 września 2006 roku do 28 lutego 2007 roku – przypomina Roman Gołębiewski, referent ds. rolnictwa i gospodarki wodnej Urzędu

Gminy. – Okres zakupu oleju od 1 marca do 31 sierpnia - w drugim terminie. Wtedy wnioski składać będzie można we wrześniu. Przypomnijmy, że w 2007 roku można otrzymać maksymalnie zwrot 47,30 zł na hektar użytków rolnych.

Kwotę tę ustala się jako iloczyn ilości oleju napędowego zakupionego do produkcji rolnej, wynikającej z faktur VAT oraz stawki zwrotu podatku na l litr oleju, która wynosi 0,55 zł. Kwota zwrotu podatku nie może być jednak wyższa niż iloczyn stawki, czyli 0,55 zł, liczby 86 oraz powierzchni użytków rolnych, które rolnik posiada. (bis)

Za ziarno i sadzonki Agencja Rynku Rolnego informuje, że będzie udzielała dopłat z tytułu użytego do siewu lub sadzenia materiału. – O dopłaty będą mogli ubiegać się producenci rolni, – wyjaśnia Roman Gołębiewski z UG. – Sprawa ma znaleźć się w w projekcie zmiany ustawy o Agencji. Wniosek będzie się składało w oddziale terenowym Agencji Rynku Rolnego. Warto dodać, że o dopłaty do materiału siewnego będą mogli również ubiegać się producenci rolni, którzy z powodu suszy w roku 2006 ponieśli szkodę. Producent rolny musi legitymować się oryginałem faktury zakupu wydanej nie wcześniej niż w 1 sierpnia 2006 r., a w przypadku sadzeniaków ziemniaków od 1 września 2006 r. do 31 maja 2007 r.

Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego nadał trzem parom z gminy Włocławek medale “Za długoletnie pożycie małżeńskie”. Wręczyła je wraz z listami gratulacyjnymi i wiązankami kwiatów wójta gminy Ewy Braszkiewicz oraz radny Marek Zajdel. Podczas uroczystości, obecni byli też członkowie najbliższej rodziny oraz ich sąsiedzi.

Fot. Jerzy Chudzyński

W Naszej Gminie 2-11

Pary na złoty medal

Adela i Jan Pawińscy mają córkę Mariannę i syna Stanisława. Doczekali się czwórki wnuków: trzech chłopców i dziewczynki oraz dwójki prawnuków: chłopca i dziewczynki. Na zdjęciu: jubilaci z synem Stanisławem i synową Barbarą.

Helena i Marian Zasada mają czwórkę dzieci: Barbarę, Krystynę, Henryka i Ireneusza. Doczekali się też 8 wnuczek i 2 wnuków oraz czwórki prawnuków: dwójki chłopców i dwóch dziewczynek. Na zdjęciu: jubilaci z córką Barbarą, synową Henryką oraz sąsiadami: Ireną i Henrykiem Wiśniewskimi.

Janina i Leszek Wojtasiak mają trzech synów: Wiesława, Ryszarda i Edwarda. Doczekali się 8 wnuków (czwórka chłopców i dziewcząt) i jednego prawnuka. Na zdjęciu: jubilaci z wnuczką Natalią.

W NASZEJ GMINIE - Rozmowy - Zakończyły się zebrania mieszkańców, na których wybierano sołtysów. Była Pani niemal na wszystkich spotkaniach, więc podsumujmy je w kilku zdaniach. - Na pewno frekwencja była dużo większa niż na zwykłych zebraniach mieszkańców. W sumie jednak oceniam ją jako niską. Uważam jednak, że wybory sołtysa, odbywające się raz na cztery lata powinny wzbudzać dużo większe zainteresowanie. Emocji podczas tej kampanii wyborczej nie brakowało. Rekordową frekwencję odnotowaliśmy w Kruszynku, gdzie było wiadomo, że dotychczasowy sołtys, po 55 latach nie będzie już kandydował. Chętnych na wybór było wielu, więc może to spowodowało, że na zebranie przyszło tylu mieszkańców. Zauważyłam jeszcze jedną prawidłowość. W każdej wsi istnieje grupa mieszkańców, która obecna jest niemal na wszystkich spotkaniach. Oni interesują się tym co się w ich okolicy dzieje, żywo reagują na wszystkie wydarzenia. Z takiej aktywności można być tylko zadowolonym. - Wybory sołtysów były także okazją do porozmawiania o sprawach, które zdaniem mieszkańców powinny być załatwione. Czy były sprawy, które Panią zaskoczyły?

O zakończonych spotkaniach z mieszkańcami w sołectwach i sprawach na nich poruszanych z EWĄ BRASZKIEWICZ, wójtem gminy Włocławek rozmawia STANISŁAW BIAŁOWĄS

Nawet na niewygórowane żądania mieszkańców

trzeba mieć pieniądze - Ja mam częsty kontakt z mieszkańcami, więc powiem szczerze nic mnie nie zdziwiło. Postulaty na ogół powtarzają się, bo choć wiele problemów udało się rozwiązać, to przecież zapóźnienia inwestycyjne w naszej gminie są duże. Ludzie przede wszystkim chcą mieć dobre drogi, bo one decydują o łatwym dojeździe do wsi i posesji. Gdy jednak o budowie twardej nawierzchni dawno zapomniano, bo ją ułożono, to po jakimś czasie pojawia się nowy postulat – zbudujcie chodnik. Tak, na przykład, mówią mieszkańcy Kolonii Dębice. „Mamy już prawie wszystko, ale brakuje nam chodnika” – słyszałam. Kiedy jest droga, to potrzebne jest oświetlenie, zwłaszcza w terenie zabudowanym. Nie jestem zaskoczona takimi głosami, bo to naturalne, że ludzie chcą korzystać ze wszystkich

udogodnień cywilizacyjnych także u siebie. Nie są to zresztą wymagania wygórowane. Tyle tylko, że ze względu na brak pieniędzy wnioski te są trudne do spełnienia w jednym czasie.

unijne. W pierwszej kolejności ubiegać się będziemy o pomoc w budowie trzech ważnych traktów. Są to drogi: Warząchewka Nowa – Łagiewniki, Włocławek – Ładne i dokończenie drogi Skoki – Dęby. Do EWA tych inwestyBRASZKIEWICZ: cji jesteśmy przygoto wani. Decyzji o likwidacji

- Kiedyś na włocławskiej wsi mówiono o – koniecznotrzech szkół nikt nie będzie ści budowy - Słypodejmował pochopnie, sieci teleszałem dlatego o takiej konieczfonicznej, głos, ności mówimy już doprowadzeże skoro teraz. niu wodociągu gmina jest lub prądu. Drogi przygotowana były zawsze ważnym to dlaczego już tematem… teraz nie składa wniosków o dofinansowanie? - I chyba jeszcze długo zostaną. Gminy takie jak nasza - To że jesteśmy przygonie są w stanie rozwiązać towani wcale nie oznacza, tego problemu własnymi że nadszedł czas składania środkami finansowymi, bo wniosków. Byłam ostatnio ich na ten cel po prostu nie ze skarbnikiem gminy na mamy. Liczymy na fundusze konferencji w Warszawie

poświęconej pozyskiwaniu środków unijnych. Dopiero w połowie roku procedury zostaną zakończone na szczeblu centralnym, później zajmą się nimi marszałkowie województw. Przyjdzie jesień więc nie łudźmy się – rok 2007 na inwestycje wspierane środkami unijnym będzie stracony. Realnie patrząc budowa fizycznie rozpocznie się dopiero w 2008 roku. Tak będzie oczywiście nie tylko w naszej gminie, ale we wszystkich. - Może to i dobrze, bo gmina Włocławek musi skończyć rozpoczętą w ubiegłym roku budowę gimnazjum w Smólniku… - I na pewno do tego czasu ta największa inwestycja w naszej gminie zostanie zakończona, a szkoła oddana do użytku. Przypomnijmy, że budowa finansowana jest

także ze środków unijnych. Czeka nas jednak problem wyposażenia szkoły w nowy sprzęt. Na ten cel trzeba co najmniej 150 tysięcy złotych. Od kilku lat wydatki na oświatę z budżetu gminy wzrastają i to w dramatycznie szybkim tempie. - Temat ten podejmujemy na stronie 4. Podobno jedynym rozwiązaniem na racjonalizację gminnyh wydatków jest zamknięcie trzech szkół. - Przedstawiłam już nasze racje na zebraniach sołeckich, między innymi w Warząchewce i muszę przyznać, że nasza argumentacja trafia do przekonania. Mamy rok na podjęcie decyzji. Mówimy o tym już teraz, aby mieszkańcy nie byli zaskoczeni. Nie ukrywam, że chcemy przekonać do tego rozwiązania, bo będzie ono przede wszystkim dobre dla dzieci. Poza kwestią finansową i dużych koszów utrzymania szkół w Skokach, Warząchewce i Modzerowie trzeba bardzo poważnie wziąć pod uwagę jakość i warunki nauczania. Nikt mnie nie przekona, że w klasach łączonych uczniowie zdobędą wystarczającą wiedzę do dalszej edukacji. Decyzji o likwidacji szkół nikt nie będzie podejmował pochopnie, dlatego o takiej konieczności mówimy już teraz. Za kilka miesięcy sprawę przedyskutujemy z rodzicami i nauczycielami. Niczego nie zrobimy bez nich.

O zagrożeniach z terapeutą alka z alkoholizmem jest trudna i w wielu wypadkach z góry przegrana. Nie można jednak być wobec tego zjawiska bezradnym.

Nagroda za aktorstwo Działający przy Gminnym Zespole Kultury w Kruszynie dziecięcy teatrzyk “Kruszynka” zdobył II miejsce na Ogólnopolskim Teatralno-Muzycznym Festiwalu Bożonarodzeniowym VI Betlejem „U Avetek” w Warszawie. Festiwalowe jury doceniło kunszt aktorski siedemnastki młodych adeptów sztuki scenicznej pracujących pod kierunkiem instruktora Julii Skowrońskiej, którzy rywalizowali w stolicy w katego-

rii teatralnej z 18 innymi zespołami amatorskimi. – Jest to nasz ogromny sukces, gdyż w imprezie wzięło udział ponad dwa tysiące wykonawców, a jury składało się ze znanych aktorów i reżyserów – mówi Julia Skowrońska, prowadząca teatrzyk. W realizacji marzeń o wielkiej scenie wspomaga nas m.in. Gminny Zespół Kultury, Stowarzyszenie “Pro Kultura”, rodzice i władze gminne. Nie bez znaczenia jest również finansowe wsparcie, jakie dzieci otrzymały w minionym roku również od fundacji J&S Pro Bono Poloniae oraz wojewody kujawsko-pomorskiego. Festiwalową nagrodę przeznaczyliśmy na zakup sprzętu muzycznego.

Na zdjęciu: uczestnicy festiwalowych zmagań. Jerzy Chudzyński

Przed tym nałogiem trzeba ustrzec przede wszystkim młode pokolenie. Stąd wspólna akcja Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej ze szkołami, aby przynajmniej uczniom dać podstawową wiedzę na ten temat. Pierwsze spotkanie z terapeutą Ewą Jasik-Wardalińską odbyło się w szkole w Smólniku w grudniu minionego roku. Kolejne są w planach na najbliższy okres. - W marcu z terapeutą spotkają się gimnazjaliści ze Smólnika i Kruszyna - informuje Elżbieta Grzegórska, kier. GOPS. - Mowa będzie nie tylko o alkoholizmie, ale także skutkach narkomanii. Ten temat będzie przedmiotem spotkania także z nauczycielami. Wprawdzie w szkołach gminy Włocławek nie notuje się przypadków narkomanii, ale to wcale nie oznacza, że z takimi zdarzeniami nauczycielom nie przyjdzie się zmierzyć. Póki co nie są do tego przygotowani, bo skąd mają wiedzieć jak młodzi reagują na narkotyki, jak się objawiają skutki ich zażywania. Spotkania informacyjne na ten temat zapewne przybliżą wiedzę o tych zagrożeniach.

Na szkolenie minny Ośrodek Pomocy Społecznej zwrócił się do Powiatowego Urzędu Pracy, aby przygotował dla bezrobotnych, głównie kobiet szkolenie ułatwiające im znalezienie pracy. Są szanse, aby z różnych form dokształcania skorzystało około 30 osób. Jeśli jednak nie skorzystają oni z oferowanej pomocy to stracą status bezrobotnego. A z tym wiąże się ubezpieczenie zdrowotne. Warto dodać, że urząd pracy zwraca koszty szkolenia dojazdu na zajęcia. Bezrobocie w gminie Włocławek jest duże. 280 rodzin korzysta ze stałych form pomocy społecznej, a 460 osób otrzymuje okresowe zasiłki.

W NASZEJ GMINIE - Oświata

Kosztują zbyt dużo W Smólniku trwa budowa gimnazjum

Statystyki nie kłamią. Z tabeli przedstawiającej liczbę uczniów w szkołach podstawowych gminy Włocławek w poszczególnych obwodach szkolnych jasno wynika, że z roku na rok dzieci będzie ubywało. Najmniej ma ich szkoła w Skokach Dużych, a w Warząchewce też stale uczniów będzie coraz mniej. Jedynie w Modzerowie stan uczniów zameldowanych, co wcale nie oznacza uczęszczających do tej placówki, utrzymuje się na tym samym poziomie. Ale jest on bardzo niski.

Nauczyciele z kwalifikacjami – Niż demograficzny uderza we wszystkie szkoły, ale na wsi daje on znać o sobie w bolesny sposób – mówi Helena Kuraczyk, kierownik Gminnego Zespołu Oświaty. – Od lat mamy niepokojącą tendencję do zwiększania kosztów utrzymania szkół. W 2000 roku na zadania oświatowe gmina dofiansowała 0,6 miliona złotych. W 2005 roku gmina musiała ze swoich funduszy dofinansować szkoły w kwocie blisko milion złotych, w minionym roku było to 1,4 mln zł, a w bieżącym roku deficyt wynosi już 1,9 mln zł. Ministerialna subwencja nie wystarczy nawet na płace dla nauczycieli, które stanowią 111 procent w stosunku do otrzymywanej z ministerstwa kwoty. W tym miejscu można by zadać pytanie, z jakiego powodu są tak wysokie koszty utrzymania nauczycieli? Ich wynagrodzenie jest przecież regulowane zasadami obowiązującymi w całej Polsce. Wysokość wynagrodzenia, jakie otrzymuje nauczyciel zależy od stażu pracy oraz kwalifikacji, jakie posiada. Okazuje się, że w gminie

Włocławek pracuje znaczna część nauczycieli o najwyższych kwalifikacjach zawodowych, wielu z długoletnim stażem. Liczna grupa skorzystała z możliwości uzyskania kolejnego stopnia awansu zawodowego, z czym wiąże się podwyżka płac. – Na wzrost kosztów związanych z płacami nauczycielskimi największy wpływ miał jednak wzrost zatrudnienia – wyjaśnia Helena Kurczyk. – W stosunku do roku szkolnego 2001/2002 przybyło w oświacie dziesięć etatów. Na podstawie rozporządzeń ministra edukacji zatrudniliśmy logopedę. Zwiększyła się też znacząco liczba dzieci z orzeczeniami Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej uprawnionych do nauczania indywidualnego i zajęć rewalidacyjnych. Rozpoczęliśmy również naukę angielskiego w klasach I-szych, który to język, jako obowiązkowy ministerstwo dopiero zamierza wprowadzić.Wzrosła również liczba godzin wychowania fizycznego. W tym czasie więcej też nauczycieli skorzystało z urlopu zdrowotnego. Były to zatem, co trzeba podkreślić, obiektywne przyczyny powodujące konieczność zwiększenia zatrudnienia. Ktoś może powiedzieć: – To bardzo dobrze, że nauczyciele mają wyższe kwalifikacje, więcej czasu poświęca się uczniom. O to przecież w oświacie chodzi.

W tym miejscu trzeba by zadać pytanie, jak to się dzieje, że gmina musi z roku na rok coraz więcej dopłacać do szkół, wszak za kształcenie młodzieży odpowiedzialne jest państwo. To jego obowiązkiem jest finansowanie kształcenia młodych. Tak też się dzieje, ale jak widać w niedostatecznym stopniu. Państwo daje subwencję w przeliczeniu na jednego ucznia. Ta kwota subwencji z roku na rok wprawdzie wzrasta, ale jedynie w stopniu pokrywającym inflację.

Subwencja na ucznia Na jednego ucznia z centralnego budżetu państwa gmina Włocławek otrzyma w tym roku 5.179 zł. Kwota ta musi wystarczyć na płace dla nauczycieli i jak wcześniej wykazaliśmy nie wystarcza, gdyby ją w całości przeznaczyć na ten cel. A gdzie bieżące utrzymanie szkoły – obsługa, prąd, woda, ogrzewanie? Są to niemałe wydatki, na które pieniędzy ministerialnych już nie ma. Gmina musi zatem sfinansować tej wydatki z własnego budżetu. O inwestycjach, kapitalnych remontach budynków, zakupie drogiego sprzętu technicznego już nikt nawet nie mówi. Każda gmina musi szukać na ten cel inne źródła finansowania. Tak też jest na przykład z budową gimnazjum w Smólniku. Inwestycja w znacznej części finansowana jest ze środków unijnych, gmina wzięła też na ten cel kredyt bankowy. Trzeba też będzie szukać

pieniędzy na wyposażenie szkoły, na co trzeba co najmniej 150 tys. złotych. Od kilku lat uczniów w szkołach jest coraz mniej. Z tabeli widać, jak będzie się ich w gminie Włocławek w poszczególnych latach zmniejszało. – Z naszych wyliczeń wynika, że aby subwencja wystarczyła na utrzymanie szkoły w jednej klasie musi być 26 uczniów – mówi Helena Kuraczyk. – Tymczasem u nas w tych małych szkołach klasa składa się z kilkunastu osób, a są jeszcze mniejsze. W Skokach Dużych w przyszłym roku szkolnym 2007/2008 w klasie pierwszej nie będzie ani…. jednego dziecka. W następnym roku może być tylko jedno. W Warząchewce w zerówce mamy pięcioro dzieci, tyle samo w klasie szóstej, a za rok będzie w „O” i „I” po pięć osób.

Obecnie do szkół chodzi 818 dzieci. W ciągu ostatnich pięciu lat liczba dzieci uczęszczających do szkoły zmniejszyła się aż o 149! W roku szkolnym 2001/2002 było ich w gminie 967 (90 w zerówce, 605 w szkołach podstawowych i 272 w gimnazjach). Mniej uczniów to mniejsza subwencja, bo jak podawaliśmy obliczana jest ona na jedną osobę. Koszty utrzymanie szkół w poszczególnych wsiach są zróżnicowane. W Kruszynie jeden uczeń kosztuje 5.181 zł, czyli mniej więcej tyle ile wynosi ministerialna subwencja. Zaledwie kilkaset złotych dopłaca się do ucznia w Smólniku, gdzie ten wskaźnik wynosi 5.988 zł. Największy koszt na osobę ma szkoła w Skokach Dużych -10.250 zł, w Modzerowie -10.048 zł i w Warząchewce – 8.675 zł.

– Ministerialna subwencja nie wystarcza nawet na płace dla nauczycieli – mówi Helena Kuraczyk, kierownik Gminnego Zespołu Oświaty.

– Nową szkołę budujemy w Smólniku - przypominała Ewa Braszkiewicz, na spotkaniu z mieszkańcami tej wsi. - Po jej zakończeniu też będziemy ponosili dodatkowe koszty jej utrzymania. Musimy zatem myśleć o reorganizacji sieci szkół. Ta konieczność wynika nie tylko z faktu, że gmina coraz więcej dopłaca do szkolnictwa ze środków, które mogłaby przeznaczyć na cele rozwojowe, choćby drogi, których tak brakuje. W małej szkole, gdzie klasy są kilkuosobowe poziom nauczania siłą rzeczy musi być inny. Dla dobra dzieci musimy tworzyć silne szkoły, posiadające bardzo dobre warunki nauczania oraz stołówki, biblioteki, świetlice. Zamiar likwidacji szkół dotyczy Skoków Dużych, Warząchewki i Modzerowa (tu jedna czwarta dzieci chodzi do szkół poza swoim obwodem i to się nie zmieni). Reorganizacji nie planuje się z dnia na dzień. Decyzje w tej sprawie muszą jednak zapaść najpóźniej w lutym 2008 roku, aby zmiany można było wprowadzić od września, w roku szkolnym 2008/2009.

O reorganizacji trzeba myśleć już teraz, gdyż w tym roku wielu nauczycieli skorzysta z prawa do wcześniejszej emerytury. Na zwolnione przez nich miejsca będzie się zatrudniało nauczycieli na czas określony, tak aby z chwilą likwidacji szkoły nikt z obecnie pracujących pedagogów pracy nie stracił.

LIczba uczniów w szkołach podstawowych w poszczególnych latach szkolnych Rok szkolny

Kruszyn

Smólnik

Modzerowo

Państwo zapomina Oczywiście trzeba być z tych działań zadowolonym, bo mają one wpływ na poziom nauczania. Nie zmienia to jednak faktu, że spowodowało to wzrost kosztów, które trzeba było sfinansować z budżetu gminy.

Uczniów mniej

Warząchewka

Skoki Duże

OGÓŁEM

2006/2007

245

126

553

2007/2008

243

114

524

2008/2009

252

116

533

2009/2010

248

113

525

2010/2011

237

111

499

2011/2012

234

107

463

2012/2013

239

104

478

W Naszej Gminie 4-9

atrważąjąco rosną z roku na rok koszty utrzymania szkół z budżetu gminy. Zmniejsza się bowiem liczba uczniów, a ministerialna subwencja tego faktu nie uwzględnia. Władze gminy przygotowują się do reorganizacji sieci szkół. Planowane jest zamknięcie za dwa lata szkół podstawowych: w Warząchewce, Skokach Dużych i Modzerowie.

Stanisław Białowąs

W NASZEJ GMINIE - Kruszynek

* Wybory sołtysów i rad sołeckich

* Wybory sołtysów i rad sołeckich *

Po 55 latach honorowo W ostatnich tygodniach we wszystkich sołectwach gminy Włocławek odbywały się zebrania wiejskie, na których wybierano sołtysów na kolejną, czteroletnią kadencję oraz nowe rady sołeckie. Mieszkańcy formułowali wnioski do realizacji w najbliższym czasie.

Stanisław Białowąs Na spotkaniu mieszkańców Kruszynka w Gminnym Ośrodku Kultury frekwencja była wyjątkowo wysoka. Od 55 lat sołtysem był Antoni Bełkowski. Tym razem pan Antoni wcześniej zapowiedział, że rezygnuje z kandydowania. – Mam 87 lat, zdrowie już nie pozwala na sprawność, jaka jest potrzebna do pełnienia tej odpowiedzialnej funkcji – mówił. Rywalizacja o zajęcie zwolnionego miejsca zapowiadała się ostra. Nim jednak doszło do wyborczych emocji głos zabrała wójt Ewa Braszkiewicz, która zaproponowała, aby w dowód uznania zasług Antoniego Bełkowskiego zebranie wiejskie nadało mu tytuł hono-

rowego dożywotniego sołtysa Kruszynka. Wniosek został przyjęty jednogłośnie. Rozpoczęły się wybory nowego sołtysa. Zapowiedzi, że zgłoszonych zostanie aż ośmiu kandydatów wprawdzie nie sprawdziły się, ale do walki wystartowały aż cztery osoby. Była to liczba duża, bo na ogół konkurentów tylu nigdzie o tę funkcję nie starało się. Prowadzenie obrad powierzono Janowi Łuczakowi. Z sali padły nazwiska kandydatów: Stanisław Ryniec, Elżbieta Chyba, Irena Muszyńska Zdzisław Mikołajczyk. Ktoś zażądał przedstawienia się. Elżbieta Chyba tak się zdenerwowa-

Antoni Bełkowski, który po 55 latach zrezygnował z kandydowania na sołtysa rozmawia z Elżbietą Sadowską, przewodnicząca Rady Gminy.

ła, że powiedziała, iż ma 59 lat, czyli o dziesięć więcej niż w rzeczywistości. Zaraz jednak tę pomyłkę ze śmiechem sprostowała. Ryniec powiedział, że jest rolnikiem i nie będzie obiecywał złotych gór, chce jedynie być pośrednikiem między lokalną społecznością a gminną władzą. To samo stwierdził Mikołajczyk, podkreślając że będzie przekazywał odczucia mieszkańców i walczył o ich sprawy, ale niczego nie obiecuje. Z kolei Irena Muszyńska powiedziała, że jest niesprawiedliwie opluwana za udział w rzekomym zamurowaniu drzwi, a nie miała ze sprawą nic wspólnego i na niesłuszne oskarżenia nie pozwoli. Znana z pracy w zespole „Kruszynioki” Irena Muszyńska otrzymała najwięcej głosów – 45. Niewiele mniej, bo 41 zdobył Stanisław Ryniec. Na prośbę nowej sołtys przyjęto, że rada będzie miała pięć osób. Tylu też zgłoszono kandydatów, więc wszyscy zostali przez zgromadzonych zaakceptowani. Skład rady podajemy na str. 8 Mieszkańcy w dyskusji wskazali na konieczność zbudowania dwóch kilometrów chodnika przy drodze, aby dojście dzieci i mieszkańców Kruszynka między innymi do szkoły było bezpieczne. Obecnie pełno na nim wody, więc trudno się tamtędy chodzi.

Tekst i zdjęcia: Stanisław Białowąs

W Naszej Gminie - Dobra Wola - Świętosław

* Wybory sołtysów i rad sołeckich

* Wybory sołtysów i rad sołeckich *

prawa budowy chodnika i bezpieczeństwa na drodze dominowała na zebraniu mieszkańców Dobrej Woli i Świętosławia. Zabytkowa droga z Kruszynka do Lubrańca jest pełna dziur, jeżdżą nim ciężkie pojazdy, zwłaszcza nocą. Nie sposób iść poboczem. Wybory nie wzbudzały takiej emocji jak w Kruszynku. Na 392 osoby uprawnione do głosowania przyszły na zebranie jedynie 24. Wśród obecnych było tylko kilku mieszkańców Świętosławia. Podobno do domu kultury w Kruszynie, gdzie odbywało się spotkanie niektórym było za daleko. – To tylko pretekst – słyszeliśmy. – Jeśli komuś by zależało na wzięciu udziału w wyborach, to by na pewno przyszedł. Mieszkańcy Świętosławia mogliby też zgłosić swoje-

go przedstawiciela przynajmniej do Rady Sołeckiej. Na sołtysa zgłoszony został jeden kandydat, dotychczasowy sołtys Zdzisław Szałański. W tajnym głosowaniu poparli go wszyscy obecni.

ardzo wysoką frekwencję zanotowano podczas zebrania mieszkańców WARZĄCHEWKI KRÓLEWSKIEJ. Na 65 uprawnionych do głosowania w wyborach uczestniczyły 42 osoby. Wieś podzieliła się na zwolenników dotychczasowego sołtysa Kazimierza Wiśniewskiego i Ewy Krzyżanowskiej. Trzeba było aż trzech głosowań, aby wyłonić zwycięzcę. Wynik pierwszego przeszedł najśmielsze oczekiwania. Rzadko zdarza się, aby przy tak dużej frekwencji taką samą liczbę głosów oddano na jednego

i drugiego kandydata. W tym przypadku remis brzmiał 21:21. Nie pozostało nic innego jak powtórzyć głosowanie. Rozdano kartki wyborcze i okazało się, że kilka osób ich… nie dostało. Obecna na zebraniu wójt stwierdziła, że procedurę trzeba rozpocząć od nowa. Rozległy się głosy niezadowolenia, niektórzy wręcz mówili o manipulacji. - Skoro kilka osób zgłosiło, że nie dostało kartek to nie ma innego wyjścia, jak zarządzić powtórkę – tłumaczyła wójt ale nie do wszystkich obecnych ten argument trafiał do przekonania. Emocje sięgały więc zenitu. Ponownie rozdano kartki i odbyło się głosowanie. Nieznacznie więcej otrzymała Ewa Krzyżanowska. Część odchodziła niezadowolona, ale tak to już bywa, gdy głosy „za” i „przeciw” są podzielone.

Nasz Sławomir Cieślak, DĄB MAŁY

Ryszard Górecki NOWA WIEŚ

Michał Kowalewski TELĄŻNA LEŚNA

Jan Chojnacki SMÓLSK

Tomasz Karkosik KOSZANOWO

Stefan Kręcicki GRÓBCE

Stanisław Gontarski KOLONIA DĘBICE

Andrzej Kotwicki ŁADNE

WARZĄCHEWKA KRÓLEWSKA

Ewa Krzyżanowska

* Wybory sołtysów i rad sołeckich

Krzysztof Lewandowski JÓZEFOWO

Wojciech Lewandowski MODZEROWO

Irena Muszyńska KRUSZYNEK

Wiktor Muratow SMÓLNIK

* Wybory sołtysów i rad sołeckich *

W Naszej Gminie 6-7 k

Remis z dogrywką

W NASZJ GMINIE - Samorząd

* Wybory sołtysów i rad sołeckich

* Wybory sołtysów i rad sołeckich *

Oddał honorowo tej samej sali, tylko nieco później odbyło się zebranie mieszkańców WARZĄCHEWKI POLSKIEJ. Ustępujący sołtys Sławomir Kwiatkowski, jako nieliczny złożył sprawozdanie z czteroletniej działalności. Przyniósł ze sobą czerwoną tabliczkę z napisem „Sołtys”, która zawieszana jest na posesji przedstawiciela wsi. – Udało nam się zmodernizować linię energetyczną, co jest naszym dużym sukcesem, bo ościenne wsie będą na taką inwestycję długo czekały – mówił sołtys Kwiatkowski. – Dzięki współpracy z kierownictwem gminy udało się założyć dodatkowe lampy oświetlające drogę. Mamy wiatę przystankową, która skutecznie chroni oczekujących na autobus, głównie młodzież. Mamy postulaty o założenie progów zwalniających na drodze w kierunku

Warząchewki Nowej. Załatwienie sprawy nie leży w kompetencjach gminy, tylko starostwa powiatowego. Nasza wieś otrzymała kilka znaków drogowych, które poprawiają orientację kierowców. Często widzimy ludzi jadących do Widunia, Warząchewki Nowej i błądzących. Bezpieczeństwo poprawiło ustawienie znaku „STOP”, na skrzyżowaniu. Szkoda, że nie było go wcześniej, nie doszłoby do tragicznego wypadku. Po wielu perturbacjach mamy wytyczoną drogę do Pinczaty. Pozostaje nam tylko mieć nadzieję, że zostanie ona szybko utwardzona. W Warząchewce powoli rozwiązuje się problemy naszych mieszkańców. Gdyby sądzić po frekwencji na zebraniu wyborczym mieszkańcy Warząchewki Polskiej niezbyt interesują

się tym co się w ich wsi dzieje. Na 160 uprawnionych do wzięcia udziału w głosowaniu na sołtysa i radę sołecką przybyło jedynie 15 osób. Padła kandydatura dotychczasowego sołtysa Sławomira Kwiatkowskiego oraz Teresy Wujkiewicz. Głosy rozłożyły się niemal po połowie: Kwiatkowski otrzymał 7, Wujkiewicz – 8 i ona została sołtysem. Sławomir Kwiatkowski przyjął porażkę honorowo. Podszedł do zwyciężczyni, zaskoczonej wyborem, pogratulował i przekazał tablicę z napisem „Sołtys” i pieczątki. Kwiatkowski z pracy na rzecz wiejskiej społeczności nie odżegnuje się. Wszedł do rady sołeckiej wraz z Andrzejem Modrzejewskim i Markiem Zabitowskim.

sołtys Zdzisław Szałański DOBRA WOLA

Jan Wasieleski SKOKI DUŻE

Waldemar Zawadzki KRUSZYN

Mieczysław Ochmański MARKOWO - SYKUŁA

Stefan Rowiński ŁAGIEWNIKI

Stanisław Strzelecki PODDĘBICE

Krystyna Wiśniewska KOSINOWO

Stefan Zachwieja WISTKA KRÓLEWSKA

Władysław Reniec WARZĄCHEWKA NOWA

Zdzisław Ryniec PIŃCZATA

Eugeniusz Ulanowski LUDWINOWO

Teresa Wujkiewicz WARZĄCHEWKA POLSKA

Regina Zasada MURSK

* Wybory sołtysów i rad sołeckich

* Wybory sołtysów i rad sołeckich *

W NASZEJ GMINIE - Smólnik

* Wybory sołtysów i rad sołeckich

* Wybory sołtysów i rad sołeckich *

ieszkańcy Smólnika zebrali się w sali gimnastycznej miejscowej szkoły podstawowej. Na 268 uprawnionych do głosowania przyszło 45. Wybory mogły zatem odbywać się w drugim terminie, jak w większości wsi.

Wójt Ewa Braszkiewicz przypomniała, że w Smólniku realizowana jest największa w gminie inwestycja – budowa gimnazjum. Szkoła według planów powinna być oddana do użytku w drugim semestrze przyszłego roku szkolnego. Nie wykluczone, że budowa zakończy się wcześniej, w listopadzie br. Pieniądze na inwestycję pochodzą z gminnego budżetu oraz Unii Europejskiej. Trzeba było wziąć kredyt na jej finansowanie. Na pytanie, kiedy planuje się budowę sali sportowej, gdyż istniejąca jest za mała

Hala dopiero po gimnazjum na dwie szkoły, wójt stwierdziła: - To poważna inwestycja i na jej realizację gminy na razie nie stać. Będziemy o niej myśleli po oddaniu gimnazjum. Z budowy tej sali na pewno nie zrezygnujemy. O rozpoczęciu inwestycji można myśleć najwcześniej w 2009 roku. Dokumentacja jest gotowa i do tego czasu nie straci na aktualności. Mieszkańcy mają wiele oczekiwań, ale budżet nie jest z gumy, więc musimy racjonalnie gospodarować środkami, aby korzystali z

Komisja skrutacyjna: Tadeusz Falkowski, Zygmunt Lejmanowicz, Ryszard Jaroszewski. W gminie Włocławek lokalną społeczność reprezentuje 26 sołtysów. Są oni prawdziwymi łącznikami między mieszkańcami a Radą Gminy. Są zapraszani na wszystkie sesje i wprawdzie nie mają prawa podejmowania decyzji, ale mogą wypowiadać się we wszystkich sprawach. Oznacza to, że na ich głos radni bardzo liczą, są ważną częścią samorządu wiejskiego. Byłem na kilku zebraniach i to jakimś trafem burzliwych. W mniej-

nich równomiernie wszyscy mieszkańcy. Na przewodniczącą zebrania wybrana została Elżbieta Sadowska, przewodnicząca Rady Gminy. W skład komisji liczącej głosy weszli: Ryszard Jaroszewski, Małgorzata Krzeszewska i Zenon Skowroński. Później, kiedy pani Małgorzata i pan Zenon kandydowali do rady sołeckiej dokooptowano Zygmunta Lejmanowicza i Tadeusza Falkowskiego. Z sali zgłoszono jednego kandydata, dotychczasowego sołtysa Wiktora Murato-

wa, radnego powiatu. - Przez ostatnie lata aktywnie uczestniczył w pracach Rady Gminy, miał duży udział w przygotowaniu planu rozwoju wsi – zachwalała kandydata Elżbieta Sadowska. – Nasza gmina powoli odrabia zaległości cywilizacyjne, ale tego bez środków z zewnątrz nie uda się zrobić. Obawiam się, aby przy rozdziale pieniędzy unijnych wsi nie traktowano po macoszemu. Sołtysem Smólnika został ponownie Wiktor Muratow.

Od lewej: Wiktor Muratow, Ewa Braszkiewicz, Elżbieta Sadowska.

Moje 3 grosze

Nie dzielić, lecz łączyć szym stopniu chodziło o wybór strategii rozwoju wsi, a w większym osób, które będą reprezentowały sołectwo i utrzymywały z ludźmi stały kontakt. Podczas wyborów zmieniono zaledwie kilku sołtysów; w Kruszynku, Warząchewce Królewskiej, Skokach Dużych, Warząchewce Polskiej. (Relacje z tych spotkań zamieszczamy na stronach 5,6,7 i 8). Emocji było wiele, często mieszkańcy dzielili się na popierające się grupy, dochodzi-

ło do ostrych słów, jak to w kamanii wyborczej bywa. Zebrania mamy już za sobą. Mogę tylko wyrazić przekonanie, że nowo wybrani sołtysi, a także starzy-nowi o powstałych podczas kampanii wyborczej podziałach szybko zapomną. I będą stale pamiętać, że są reprezentantami wszystkich mieszkańców, a nie tylko tych, którzy na nich głosowali. Sołtys musi wszak łączyć, a nie dzielić.

* Wybory sołtysów i rad sołeckich

DĄB MAŁY – Sławomir Cieślak, tel. (0-54) 237-95-51, 0663-270-504. Rada: Danuta Janka, Halina Lewandowska, Krzysztof Jarębski. DOBRA WOLA – Zdzisław Szałański, tel. (0-54) 252-8626. Rada: Jan Chałasiński, Bronisław Komorowski, Wacław Przybysz. GRÓBCE – Stefan Kręcicki, (tel. (0-54) 252-84-12. Rada: Jan Gorzelańczyk, Roman Kurpiński, Mariola Pańka. JÓZEFOWO – Krzysztof Lewandowski, tel. (0-54) 23396-68. Rada: Paweł Jabłczyński, Krzysztof Mańkowski, Paweł Wilczyński. KOLONIA DĘBICE – Stanisław Gontarski, tel. (0-54) 25284-87. Rada: Andrzej Kornacki, Aleksandra Kobus, Zdzisław Smoliński, Mirosław Stolcman, Jerzy Szymczak. KOSINOWO – Krystyna Wiśniewska, tel. (0-54) 253-1587. Rada: Józef Alabrudziński, Jan Brzeziński, Marek Migdał, Marzena Ząbkiewicz. KOSZANOWO – Tomasz Karkosik, tel. (0-54) 252-23-35. Rada: Paweł Augustyniak, Henryk Kawczyński, Zbigniew Spychalski. KRUSZYN – Waldemar Zawadzki, tel. (0-54) 252-84-80. Rada: Józef Bryn, Tadeusz Piwowarczyk, Henryk Twardowski, Jan Twardowski, Teresa Ziółkowska. KRUSZYNEK - Irena Muszyńska, tel. (0-54) 252-81-21, 0663-779-053. Rada: Włodzimierz Andrzejewski, Elżbieta Chyba, Danuta Orzechowska, Halina Patyk i Edward Ryniec. LUDWINOWO – Eugeniusz Ulanowski, tel. (0-54) 25282-83. Rada: Leszek Gradkowski, Wioletta Kruszka, Tomasz Młynarkiewicz. ŁADNE – Andrzej Kotwicki, tel. (0-54) 233-91-31. Rada: Elżbieta Barańska, Aneta Falkowska, Kazimierz Kwiatkowski. ŁAGIEWNIKI – Stefan Rowiński, tel. (0-54) 252-83-20. Rada: Emilia Czerwińska, Wiktor Walewicz, Mieczysław Zasada. MARKOWO – Mieczysław Ochmański, tel. (0-54) 25281-91. Rada: Władysław Beciński, Anita Ochmańska-Robaczewska, Tomasz Świątkowski. MODZEROWO – Wojciech Lewandowski, tel. (0-54) 233-95-53. Rada: Mirosław Kaczmarek, Joanna Szatkowska, Elżbieta Ulanowicz. MURSK – Regina Zasada, , tel. (0-54) 252-16-62. Rada: Marek Gębicki, Leszek Malesa, Andrzej Wojciechowski. NOWA WIEŚ – Ryszard Górecki, tel. (0-54) 252-85-01. Rada: Andrzej Klimek, Kazimierz Kujawa, Mirosław Opasik, Piotr Sieradzki. PODDĘBICE – Stanisław Strzelecki, tel. (0-54) 252-8143. Rada: Stanisław Lewandowski, Jan Kwiatkowski, Janusz Radzikowski. PIŃCZATA – Zdzisław Ryniec, tel. (0-54) 252-44-41. Rada: Cezary Kaliński, Ireneusz Szepski, Jarosław Siedlecki. SKOKI DUŻE – Jan Wasielewski, tel. (0-54) 237-91-59. Rada: Jolanta Chmielowiec, Leokadia Kosińska, Janina Przybyt, Kazimierz Walecki. SMÓLNIK – Wiktor Muratow, tel. (0-54) 252-15-73. Rada: Maciej Bogdanowicz, Małgorzata Krzeszewska, Zenon Skowroński. SMÓLSK – Jan Chojnacki, tel. (0-54) 252-82-19. Rada: Stanisława Klacza, Wiesław Ochmański, Antoni Łowicki. TELĄŻNA LEŚNA – Michał Kowalewski, tel. (0-54) 25316-40. Rada: Henryk Ciesiółka, Bożena Michalska, Longina Wierzbicka. WARZĄCHEWKA KRÓLEWSKA - Ewa Krzyżanowska. Rada: Kazimierz Madaj, Kazimierz Rychlewski, Kazimierz Wiśniewski. WARZĄCHEWKA NOWA – Władysław Reniec, tel. (054) 254-16-20. Rada: Kazimierz Kolibowski, Katarzyna Kwiatkowska, Agnieszka Ziółkowska. WARZĄCHEWKA POLSKA - Teresy Wujkiewicz, tel. (0-54) 232-40-06. Rada: Sławomir Kwiatkowski, Andrzej Modrzejewski, Marek Zabitowski. WISTKA KRÓLEWSKA – Stefan Zachwieja, tel. (0-54) 233-97-01. Rada: Józef Michalski, Halina Kalwasińska, Wanda Wieczorek.

Stanisław Białowąs

* Wybory sołtysów i rad sołeckich *

W Naszej Gminie 5-8 k

Sołtysi i rady sołeckie

W NASZEJ GMINIE - Gospodarka

Budują tamy, zatykają przepusty drogowe dbudowa populacji bobra europejskiego w Polsce była niewątpliwym sukcesem. Oblicza się, że jest ich obecnie około 20 tysięcy. Te dotąd chronione prawem zwierzęta wyrządzają jednak, jak mówią rolnicy i właściciele nieruchomości rolnych, ogromne szkody. Skarżą się na nie mieszkańcy między innymi Smólnika i Ładnego,

– Z problemem tym stykają się także mieszkańcy naszej gminy, a zwłaszcza właściciele gruntów położonych w pobliżu Zalewu Włocławskiego oraz cieków wodnych – mówi Wiktor Muratow, sołtys Smólnika, radny powiatowy. – Szkody spowodowane przez bobry wynikają głównie z budowy tam oraz zatykaniu przepustów drogowych.

Sprytni budowniczowie Zwierzęta te są doskonałymi inżynierami. Potrafią bardzo uważnie i precyzyjnie wybierać miejsce przegrodzenia tak, by stosunkowo niewielkim nakładem sił osiągnąć możliwie maksymalny efekt - zwolnienie nurtu oraz podwyższenie poziomu wody. Są sprytne i wszelkie uszkodzenia, także poczynione celowo przez człowieka, są bardzo szybko naprawiane. Dlatego dzia-

Przysługuje odszkodowanie za szkody bobrów Stanisław Białowąs łania w stanowiskach bobrowych muszą być dobrze przemyślane i zaplanowane po to, by miały możliwie długotrwałe efekty. – Zwracało się do mnie wielu rolników, którzy ponieśli konkretne szkody spowodowane zalaniem wodą, o innych, jak wycięciem drzew, nie wspominając – mówi Wiktor Muratow. – Napisałem więc do wojewody kujawsko-pomorskiego o pomoc nie tylko dla mieszkańców naszej wsi, ale sąsiednich, gdzie te kłopoty występują. Okazuje się, że istnieje już nowy program poświęcony walce z bobrami. Do tej pory nie było żadnych form odszkodowań. Brakowało bowiem odpowiednich przepisów. Sytuacja prawna już się zmieniła i obecnie możliwości otrzymania odszkodowania istnieją. Roz-

Ceny za wodę i ścieki wraz z innymi podatkami płaconymi przez mieszkańców gminy Włocławek zostały uchwalone przez Radę Gminy w grudniu minionego roku. Oznacza to, że za metr sześcienny wody gospodarstwa domowe płacą 2,13 zł, inni odbiorcy 2,20 zł. Ci którzy korzystają ze studni gminy Brześć Kujawski - 2,05 zł, a Kowala i Chocenia – 1,95 zł. Opłata za używanie wodomierza wynosi 1 zł miesięcznie. Zgodnie z decyzją Rady gmina będzie dopłacać do 1 metra sześć. 0,23 zł. Obniżone zostały natomiast taryfy na zrzucanie ścieków. Do tej pory średnioroczna stawka za 2006 rok wynosiła 3,88 zł za metr sześcienny, a na 2007 rok wyniesie 3,56 zł. Stało się to możliwe dzięki temu, że przybyło odbiorców, więc koszty stałe, które wynoszą jedną trzecią rozkładają się na większą ilość ścieków. Z drugiej strony Zakład Usług Komunalnych otrzymywać też będzie dotację przedmiotową z Urzędu Gminy. Zgodnie z uchwalonymi stawkami dla odbioru i oczyszczania ścieków gmina dopłaci w: oczyszczalni Modzerowo - 11,17 zł do 1 metra sześciennego, a oczyszczalni Smólnik - 2,31 zł.

mawiałem już w tej sprawie z pełnomocnikiem wojewody. Zapewnił mnie, że pieniądze na ten cel są zagwarantowane. Aby jednak odszkodowanie otrzymać, trzeba udokumentować poniesione straty.

Poczekać na pełnomocnika W przypadku stwierdzenia szkody spowodowanej działalnością bobrów trzeba natychmiast wezwać peł-

nomocnika wojewody, aby ten na miejscu oszacował poniesione straty. Przed jego przybyciem nie można brać, na przykład, powalonego drzewa. Pełnomocnik pomoże też w sfinansowaniu prac mających na celu zabezpieczenie terenu przed skutkami pracy tych gryzoni. Jedną z form jest wkopywanie rur o dużej średnicy, które pozwalają na swobodne przemieszczanie się wody. – W razie potrzeby służę pomocą w przygotowaniu

Podglądanie rankiem Bobry można zaobserwować wieczorem lub wcześnie rano. Najlepiej zrobić to wiosną lub latem, gdy noc jest krótka i mało jest czasu na bezpieczne żerowanie. Wtedy zwierzęta opuszczają swe schronienia jeszcze za dnia. Na upatrzonym miejscu, gdzie widoczne są ślady kopania kanałów i naprawiania tamy trzeba zasiąść odpowiednio wcześniej - jeszcze za dnia. Bobry są bardzo ostrożne. Wystarczy jeden ruch i więcej go nie zauważy się.

wniosków o odszkodowanie – zapewnia Wiktor Muratow. – Postaram się też ściągnąć z Internetu wszelkie inne potrzebne informacje na temat bobrów i przekazać je zainteresowanym. Ekolodzy są zdania, że bobry trzeba za wszelką cenę chronić. Muszą być zatem podejmowane działania, aby zmniejszyć skalę konfliktów oraz prowadzić działalność edukacyjną.

Na myśliwych nie ma co liczyć. W naszym kraju brakuje tradycji polowań na bobry. Od czasów Bolesława Chrobrego zwierz ten jest pod ochroną, a w XX wieku myśliwi w znacznym stopniu przyczynili się, że całkowicie nie wyginął. Obserwuje się w środowisku łowieckim niechęć do wprowadzania polowań na bobry, bo myśliwi musieliby pokrywać koszty odszkodowań.

Albo obniżka opłat, albo własna oczyszczalnia

Drogie metry za ścieki Gmina Włocławek a przynajmniej jej znaczna część zostały uznane decyzją wojewody za aglomerację, jeśli chodzi o gospodarkę ściekową. Jak wiadomo mieszkańcy Nowej Wsi, Kruszyna i okolic korzystają z sieci kanalizacyjnej podłączonej do oczyszczalni ścieków we Włocławku. Obsługą sieci do granic miasta zajmuje się Zakład Usług Komunalnych, a mieszkańcy płacą za ścieki na podstawie taryf przygotowanych przez miasto. Rada Gminy stawki uchwaliła w grudniu. Miasto zrobiło to dopiero niedawno i na dodatek znacznie je podniosło. Przyznana dotacja dla ZUK może zatem okazać się niewystarczająca. – Jesteśmy blisko 25-procentową podwyżką Włocławka zaskoczeni – mówi wójt

gminy. – Nie może być tak, aby mieszkańcy Nowej Wsi oraz Kruszyna płacili za ścieki więcej niż inni. Podejmiemy we wrześniu z włocławskim przedsiębiorstwem rozmowy, stawiając sprawę jasno: albo ceny zostaną zmniejszone albo przystąpimy do budowy własnej oczyszczalni ścieków. Przedtem jednak musimy skanalizować część wsi Gróbce, Nowej Wsi, Dobrej Woli i fragment Kruszyna. Gdy to zrobimy, to w tej stronie gminy będziemy mieli problem gospodarki ściekowej rozwiązany. Później zastanowimy się nad rozwiążaniem tej sprawy w innych częśćiach gminy w oparciu o przydomowe oczyszczalnie.

PODATKI Za psy 20 złotych, ale nie wszystkie Właściciele psów w gminie Włocławek powinni rocznie zapłacić za czworonoga 20 złotych. To dużo mniej niż na przykład we Włocławku. Na dodatek ten obowiązek spoczywa nie na wszystkich. Nie ma problemu z właścicielami gospodarstw rolnych. Ci zwyczajowo nigdzie takiego podatku nie płacą. W gminie Włocławek z opłat tego podatku zwolnieni są posiadacze psa, ale tylko jednego, który pilnuje mieszkania lub nieruchomości. Należność za ten podatek reguluje się w kasie Urzędu Gminy lub u sołtysa.

Dieta za sesję Diety radnych w gminie Włocławek należą do najniższych. Radny otrzymuje za udział w sesji Rady Gminy 100 złotych, a gdy pełni on funkcję przewodniczącego komisji stałej lub doraźnej – 150 zł. Tyle samo radny może dostać za udział w dwóch komisjach rady. O ile jednak posiedzenia odbywają się jednego dnia to przysługuje tylko jedna dieta. Przewodniczący rady otrzymuje dietę w formie miesięcznego ryczałtu (1.200 zł), a wiceprzewodniczący 700 zł. Diety przysługują także sołtysom. Stawka taka sama jak dla szeregowego radnego, czyli 100 zł za udział w sesji.

(bis)

Wydawca: Wydawnictwo „Kujawy” Redaktor naczelny: Stanisław Białowąs Adres redakcji: 87-811 Szpetal Górny, ul. Lipowa 48, tel. 0600-15-68-05, (0-54) 237-05-05 e-mail: stanislaw. bialowas@wp.pl Nakł. 4.000 egz.

Stanisław Białowąs

W NASZEJ GMINIE - kultura

O jubileuszu Czytaj str 11

W Naszej Gminie. 3-10 k

„Kruszynioki” od 20 lat śpiewają, grają, tańczą

Zdjęcia. STANISŁAW BIAŁOWĄS

W NASZEJ GMINIE - Aktualności

Minęło 20 lat ystępują na scenach miast i gmin, nie tylko regionu – śpiewając, grając i tańcząc. Znani są doskonale we Włocławku, Ciechocinku, Konecku, Golubiu-Dobrzyniu, dostarczają słuchaczom i widzom wielu przeżyć.

Swoimi barwnymi występami „Kruszynioki” nawiązują do historii, mądrości ludowej, tradycji, którą kultywują. Zespół obchodzi 20lecie działalności. Z tej okazji w Gminnym Domu Kultury w Kruszynie odbyły się jubileuszowe uroczystości. Gości powitała Irena Muszyńska, kierująca 40-osobową grupą zapaleńców w różnym wieku. Historię zespołu przedstawiła Aleksandra Syropiatka (na zdjęciu poniżej). Imprezę prowadziła Joanna Ziółkowska z Ciechocinka, prowadząca tam od 20 lat festiwale folkloru, cieszące się ogromnym zainteresowaniem. Jubileusze są okazją do

wyróżnienia zasłużonych. Decyzją Prezydium Zarządu Krajowego Związku Rolniczych Kółek i Organizacji Rolniczych odznaki „Za Zasługi dla Kółek Rolniczych” wyróżniono: Annę Ciupalską, Barbarę Syropiatko. Wyróżnienia wręczał

Stefan Churski, prezes Wojewódzkiego Związku RKiOR. Odznaką honorowa „Zasłużony dla rolnictwa” wyróżniono Irenę Muszyńską., zaś Orderem Serca Matki Wsi Józefę Majrowską.

Piotr Ochmański. Jubileusz to także okazja do wyrażenia ciepłych słów pod adresem kierujących zespołem i wszystkich, których praca składa się na sukces.

upragniony instrument muzyczny - saksofon. Jak każe tradycja wniesiony był też tort. Przyjemność pokrojenia go przypadła Józefie Majerowskiej, Grażynie Kręcickiej i Janowi Celmerowi.

Liczna grupa członków zespołu otrzymała pamiątkowe dyplomy. Otrzymali je Aleksandra Serowiatko, Alicja Węgielewska, Marek Syropiatko, Maciej Węgielewski, Magdalena Kozłowska, Róża Modrzejewska, Marta Świątkowska, Jan Jesionowski, Grażyna Kręcicka, Halina Dankowska, Elżbieta Piekarska, Małgorzata Urbańska,

W imieniu władz gminnych gratulacje złożyła wójt Ewa Braszkiewicz z Feliksem Bogdanowiczem, wiceprzewodniczącym Rady Gminy. Kwiaty i ciepłe słowa pomyślności składali m.in. : starosta włocławski Jan Ambrożewicz, wójt gminy Koneck Ryszard Borowski, przewodnicząca Zarządu Wojewódzkiego KGW

40 km dróg do wyrównania tan wiejskich dróg to jeden z najczęściej podnoszonych tematów przez mieszkańców niemal przy każdej okazji. Nie ma co się dziwić. Ludzie chcą bezpiecznie i wygodnie dojechać lub dojść do swojej wsi, pod swój dom. W gminie Włocławek znajduje się aż 65 km dróg, które nie są utwardzone. Co roku więc, z nastaniem wiosny rozpoczyna się akcja poprawiania ich nawierzchni. - Naprawa polega przede wszystkim na profilowaniu, czyli niwelowaniu wszelkich nierówności, jakie powstały podczas eksploatacji oraz uzupełnianiu ubytków różnymi materiałami – mówi Magdalena Korpolak-Komorowska,

Genowefa Szatkowska, Stanisław Pawlak – radny wojewódzki, strażacy, przedstawiciele organizacji lokalnych, przyjaciele. Oklaskami przyjęto zapowiedź wiceprzewodniczącego Zarządu Województwa Sosnowskiego, który powiedział że prezent zespół trzyma w późniejszym terminie. Na ten słowa rozległy się oklaski, gdyż zespół wiedział, że tym prezentem będzie

inspektor do spraw dróg i inwestycji Urzędu Gminy. – Harmonogram prac zostanie przedstawiony do akceptacji wzorem minionych lat

- Komisji Gospodarki Komunalnej, Dróg, Ochrony Środowiska i Porządku Publicznego Rady Gminy. Komisja przed podjęciem ostatecznej decyzji dokona przeglądu technicz-

Goście mieli okazję obejrzeć występ zespołu w regionalnych strojach. Interesujący był występ grupy dziewcząt, które zatańczyły kankana. Jak wiadomo, kończy się on podniesieniem sukienek. Tradycji stało się zadość. Ale ku zaskoczeniu widzów na majtkach dziewcząt znajdowały się serduszka i napis: „20 lat”.

Fotoreportaż str. 10

nego nawierzchni, aby ustalić kolejność prac. Wiadomo bowiem, że nie wszystkie drogi uda się naprawić w pierwszej kolejności. Program profilowania i uzupełniania ubytków jest bardzo obszerny. W tym roku planuje się poprawić stan nawierzchni 40 km dróg. Podstawowym materiałem, jakim uzupełnia się dziury jest od lat żużel. Co by o nim dodatkowo nie powiedzieć, na pewno trudno zaliczyć go do najlepszych. Zwłaszcza latem wywiewany jest na pola. Mieszkanie przy takiej żużlówce też do przyjemności nie należy. Być może, że w tym roku żużel zastąpi się zmielonym gruzem pozyskanym z odpadów budowlanych. W tej sprawie prowadzone są rozmowy z jedną z firm. Byłby to duży postęp, gdyż ten materiał jest trwalszy. Niezaleźnie od tego planu zamierza się ze środków gminy utwardzić 4 km dróg z funduszy własnych gminy.

Rada Gminy na początku grudnia minionego roku uchwaliła nowe roczne stawki podatku od nieruchomości. Obowiązują w 2007 roku. Roczne stawki podatku wynoszą od gruntów 1) związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej polegającej na składowaniu, przetwarzaniu, dostarczaniu lub sprzedaży paliw płynnych i gazowych, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków - 0,69 zł od 1 mkw; 2) związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w postaci usług mechanizacyjnych dla rolnictwa, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków - 0,50 zł od 1 mkw; 3) związanych z prowadzeniem działalności handlowo – spożywczej, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków - 0,50 zł od 1 mkw; 4) związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej, niż określona w punktach 1, 2 i 3, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków - 0,69 zł od 1 mkw; 5) pod jeziorami, zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych - 3,65 zł od 1 ha; 6) pozostałe grunty - 0,25 zł od 1 mkw, w tym: - zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego - 0,01 zł od 1 mkw - od gruntów stanowiących obszary rekreacyjne - 0,30 zł od 1 mkw.

Ile za dom? Roczne stawki podatku za 1 metr kwadratowy powierzchni użytkowej od budynków lub ich części: 1. mieszkalnych - 0,30 zł, 2. związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej polegającej na składowaniu przetwarzaniu dostarczaniu lub sprzedaży paliw płynnych i gazowych - 18,00 zł, 3. związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w postaci usług mechanizacyjnych dla rolnictwa - 14,00 zł, 4. związanych z prowadzeniem działalności handlowo-spożywczej 14,00 zł, 5. związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż określona w pkt. 2, 3 i 4 oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej - 16,00 zł, 6. zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym - 4,50 zł, 7. zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych - 3,75 zł, 8. pozostałych - 6,23 zł, w tym: a) garaży murowanych i pomieszczeń gospodarczych wykorzystywanych jako garaż - 5,00 zł, b) budynki letniskowe które nie są wykorzystywane do całorocznego zamieszkania - 6,23 zł, c) zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego - 1,00 zł, 9. od budowli 2 proc. ich wartości określonej ustawą,

Uchwałą Rady Gminy wiele wcześniej wymienionych pozycji zwolnionych jest z podatku od nieruchomości. ZWOLNIENIE obejmuje następujące nieruchomości : 1. Budynki mieszkalne i ich części zajęte na cele mieszkalne z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej; 2. Budynki pozostałe nie wymienione w pkt. 8 nie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej; 3. Pozostałe grunty i nieruchomości wykorzystywane wyłącznie dla potrzeb a) działalności w zakresie sportu, a) działalności w zakresie ochrony przeciwpożarowej , b) działalności kulturalnej gminnych instytucji kultury. Ponadto zwolnione są od podatku budynki, budowle i grunty stanowiące własność komunalną gminy Włocławek, wykorzystywane wyłącznie do jej potrzeb oraz jednostek organizacyjnych, w tym jednostek budżetowych i zakładów budżetowych gminy; a także nieruchomości stanowiące własność gminy oddane w użytkowanie na potrzeby służby zdrowia.

Nowe stawki podatku od nieruchomości na 2007 rok zawarte są w uchwale nr II/21/06 Rady Gminy Włocławek z 1 grudnia 2006 r. Można ją znaleźć na stronie internetowej urzędu: www.gmina.wloclawek.pl

Strażacy z jednostki OSP w Kruszynie wzbogacili się o nowy średni bojowy wóz ratowniczogaśniczy mercedes. Z tej okazji w sobotę, 10 lutego odbyła się uroczystość, która zgromadziła przedstawicieli wszystkich jednostek z gminy Włocławek oraz liczne delegacje. Z nowego wyposażenia, poprawiającego bezpieczeństwo strażacy zawsze się cieszą. Szczególną radość widać zwłaszcza, kiedy otrzymują nowe samochody. Od nich wszak zależy szybkość interwencji, sprawność przeprowadzania akcji ratowniczej. Stało

W NASZEJ GMINIE - Ochotnicza Straż Pożarna

się już tradycją, że przekazanie kluczy do nowego pojazdu jest traktowane jako święto. W 2006 roku Rada Gminy podjęła decyzję o sfinansowaniu zakupu nowego samochodu ratowniczo-gaśniczego dla OSP w Kruszynie, jednostce należącej do krajowego systemu ratownictwa. Dwudziestosześcioletni star 244, choć dobrze utrzymany nie gwarantuje pełnego bezpieczeństwa. W razie konieczności wzięcia udziału w akcji strażnica zostaje pusta. Zarząd Główny ZOSPRP wspiera samorządowe inicjatywy, więc dołożył do zakupu pojazdu część pie-

niędzy i samochód przyjechał do Kruszyna. Na uroczystości przekazania symbolicznych kluczy obecni byli m.in. prezes Zarządu Głównego ZOSPRP, poseł Waldemar Pawlak, senator naszego regionu Józef Łyczak, zastępca komendanta wojewódzkiego państwowej straży pożarnej bryg. Andrzej Więckowski, starosta powiatu włocławskiego Jan Ambrożewicz, komendant miejski państwowej straży pożarnej bryg. Grzegorz Świątkowski, prezes Zarządu Powiatowego ZOSPRP Marian Mikołajczyk. Oczywiście na spotkanie

przybyli gospodarze gminy z wójt Ewą Braszkiewicz, przewodniczącą Rady Gminy Elżbietą Sadowską, prezesem Zarządu Gminnego ZOSP PR Stanisławem Wawrzonkoskim. Poczty sztandarowe wystawiły wszystkie jednostki OSP działające w gminie oraz z okolicznych jednostek. Gości powitał prezes OSP Kruszyn Jan Twardowski. Krótką historię jednostki strażackiej w Kruszynie przedstawił Roman Gołębiewski, członek zarządu OSP (patrz niżej) Jak każe tradycja, samochód musi być poświęcony. W Kruszynie skład księży

był wyjątkowy, bo było ich aż czterech: ks. Zenon Rutkowski – kapelan wojewódzki strażaków, ks. Wojciech Frątczak - kapelan powiatowy, ks. Zygmunt Walczak – kapelan gminny strażaków oraz prefekt ks. Andrzej Mazur. Matką chrzestną została wójt Ewa Braszkiewicz, która nadała pojazdowi strażackiemu imię Jan, a opiekunem bryg. Grzegorz Świątkowski. To na dowód pamięci zmarłego w minionym roku Jana Szczepaniaka, długoletniego działacza ludowego, członka Zarządu Głównego ZOSPRP członka Zarządu Wojewódzkiego,

wiceprezesa Zarządu Powiatowego ZOSPRP Klucze do nowego pojazdu odebrał naczelnik OSP Kruszyn Stanisław Stasiak i przekazał je kierowcy Sławomirowi Chlebowskiemu. Podczas strażackiego spotkania godność honorowego członka OSP Kruszyn otrzymała Ewa Braszkiewicz, która też z rąk Waldemara Pawlaka przyjęła Srebrny Medal za Zasługi dla Pożarnictwa. Honorowymi członkami OSP w Kruszynie zostali: ks. Zygmunt Walczak, bryg. Grzegorz Świątkowski, kpt. Henryk Szałek – sekretarz ZP ZOSPRP.

Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej w Kruszynie otrzymała nowy wóz bojowy

Najstarsza OSP Kruszyn Ochotnicza Straż Pożarna w Kruszynie jest najstarszą jednostką wiejską powiatu włocławskiego. Założona została w 1911 roku przez ks. Franciszka Wlorkiewicza, Antoniego Kolanowskiego, Macieja Sieradzkiego, Jana Miądlikowskiego, Antoniego Skowrońskiego, Franciszka Woźniaka, Tomasza Spychalskiego i Tomasza Gołębiewskiego. Od dwudziestu lat prezesem OSP jest druh Jan Twardowski. W skład zarząd wchodzą: Mieczysław Ciesielski, Roman Gołębiewski, Henryk Głowacki, Stanisław Stasiak, Paweł Twardowski, Waldemar Zawadzki, Waldemar Zawadzki – junior.

W Naszej Gminie.1-12 k

Nadaję ci imię Jan