Mleczne Agro Nr 1/2019 by Wydawnictwo Skryba

NR 1(9)/2019

MARZEC 2019

Rekord Mlekpolu Kukurydza Ona

na ziarno

rozumiała krowy

Łatwiej

sprzedać ziemię rolną

DLA TYCH, KTÓRZY WYMAGAJĄ WIĘCEJ

SPECJALNE WYDARZENIE

www.bmdanex.pl

Siedziba Główna Rogienice Wielkie ul. Olszanka 27 18-516 Mały Płock tel. 86 279 15 65

Punkt Wystawowy 17-100 Bielsk Podlaski ul. Żwirki i Wigury 73 tel. 784 297 554 Oddział Grajewo Popowo 3A 19-200 Grajewo tel. 606 445 100

Oddział Wysokie Mazowieckie 18-200 Wysokie Mazowieckie ul. Zambrowska 34 tel. 604 957 248

Punkt Wystawowy 16-400 Suwałki ul. Sportowa 23 tel. 602 599 300

www.bmdanex.pl e-sklep: www.edanex.pl

AKTUALNOŚCI W NUMERZE:

Z szacunkiem do krów – str. 4-6 Do dwójki tylko krok – str. 6 Państwo państwu pomoże – str. 8 Cudzoziemcy w polu – str. 10 Przyciągną na wieś – str. 10 Dwa razy się zastanów – str. 12

Odmiany kukurydzy na ziarno – str. 18-26 Magia genetyki – str. 28-30 Nowy wymiar ochrony roślin – str. 32 Czyja rola, tego wola – str. 34

O dziewczynie, która rozumiała

Dla zdrowia i urody – str. 40 Rozrywka – str. 40-42 Zdjęcie na okładce: rodzina Państwa Walerzak ze Srebrnego Borku w gm. Szumowo. Iwona i Mariusz z dziećmi: Natalią, Piotrem i Nikolą Fot. Barbara Klem

ul. Bema 11, lok. 80, 15-369 Białystok, tel. 85 745-42-72

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania nadesłanych tekstów.

MLECZNE AGRO

Po targach i na targi

Expo Mazury – piąta już edycja Mazurskich Agro Show w Ostródzie, która odbyła się 9 i 10 lutego br. zainaugurowała tegoroczny rolny sezon wystawienniczy. Targi organizuje Polska Izba Gospodarcza Maszyn i Urządzeń Rolniczych. Wydarzenie wpisało się w kalendarz najważniejszych krajowych imprez branżowych. W imieniu organizatorów zapraszamy na kolejną imprezę tj. Zielone Agro Show do miejscowości Ułęż, 25 maja br.). Wysoka frekwencja na targach, to świadectwo niesłabnącego zainteresowania takimi wydarzeniami. Pokazuje nam ona obraz coraz bardziej świadomego rolnika, zorientowanego na rozwój własnej działalności.

krowy – str. 38

Redaktor naczelny: Barbara Klem, klem@skryba.media.pl Redakcja: Marzena Bęcłowicz, Szymon Martysz Współpraca: Urszula Miltko DTP: Jan Kitszel Kierownik Biura Reklamy: Sebastian Rutkowski 503-039-455 Reklama: Magdalena Pietraszko 533-379-533, Andrzej Niczyporuk 501-303-181 Joanna Kaczanowska-Sawicka 662-234-788 Wydawca: Wydawnictwo Skryba Druk: Bieldruk Białystok

Góra siana do wygrania

Blisko ćwierć miliona zgłoszeń, tak można podsumować zakończoną w grudniu ub.r. loterię marki Łaciate. Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” w Grajewie, właściciel marki, przekazała 1.111 nagród pieniężnych szczęśliwym zwycięzcom loterii. Konsumenci brali udział w loterii kupując mleko Łaciate i rejestrując paragon na stronie internetowej. Stronę, poświęconą loterii, odwiedziło ponad 760 tys. osób. Łączna wartość nagród to 400 tys. zł.

Już teraz zadbaj o pole – str. 14-16

Zoonozy atakują – str. 36

Diament dzięki rolnikom

Mlekpol znalazł się na wysokim, czwartym miejscu w rankingu Forbesa i został najwyżej sklasyfikowaną spółdzielnią mleczarską w Polsce (lista przedsiębiorstw osiągających przychody powyżej 250 mln zł). – Nasze inwestycje, powiększanie wolumenu sprzedaży i eksportu produktów, to zasługa przede wszystkim spółdzielców i ich zaufania do konsekwentnie realizowanej polityki ekspansji – komentuje sukces Edmund Borawski, prezes Mlekpolu.

Wygraj z Pöttinger-em

Rower elektryczny, tablet albo fan-zestaw Pöttingera można wygrać w konkursie z okazji 20-lecia istnienia tej marki w Polsce, która przypada w tym roku. Zasady są proste. Trzeba nagrać film, w którym znajdą się dowolne maszyny Pöttingera i wysłać je przed końcem czerwca 2019 r. Zgłoszenia i szczegóły zabawy są dostępne na farmer.pl

Zakupy bez drożyzny

W lutym 2019 r. oczekujemy wolniejszego wzrostu m.in. cen żywności – oceniło komentarzu Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii. W połowie lutego Główny Urząd Statystyczny we wstępnych danych podał, że ceny towarów i usług konsumpcyjnych w styczniu 2019 r. wzrosły rok do roku o 0,9%, a w porównaniu z poprzednim miesiącem wzrosły tylko o 0,1%. zebrała

Barbara Klem

Następne wydanie „Mlecznego Agro” otrzymacie Państwo na początku czerwca.

AKTUALNOŚCI Z wizytą w rozwojowym gm . Szumowo

gospodarstwie Iwony i M ariusza

Walerzak,

Z szacunkiem do krów

Stado liczące 250 krów. Rekordzistki o wydajności 15 tys. kg. A przy tym, liczna i szczęśliwa rodzina. Nowy, przestronny i piękny dom, no i... mnóstwo planów na przyszłość. Z ogromną przyjemnością zapraszamy Czytelników do gospodarstwa państwa Walerzaków. się ciasno, dostawili oborę uwięziową na 20 sztuk, którą zasiedlał już syn. – Była to inwestycja za własne pieniądze – mówi pan Mariusz. – Budynek nie był sklepiony, miał już świetlik. Pierwsze krowy to sześć sementalerów z Austrii – to był początek dzisiejszej hodowli. Były to bardzo dobre sztuki, zarówno pod względem żywotności, jak i mleczności. Ich potomczynie mamy nadal w stadzie, tylko że teraz mają już w sobie 98% HF-a. Później były kolejne zakupy zwierząt, aż budynek był wykorzystany maksymalnie. Kary nadal były, a w ślad za nimi pojawiały się w gospodarstwie kolejne krowy. I co dalej? – Pierwsza opcja była taka, żeby tanim kosztem dostawić „kawałek” wiaty – mówi pan Mariusz. – Tak zrobiliśmy, ale praca była bardzo uciążliwa. Więc pomyślałam, że jak tę wiatę trochę „podniesiemy”, trochę pociągniemy, to zmieścimy w niej 60 krów. Wtedy już wyszła całkiem spora obora na ruszcie. Wciąż jednak to było nie to. – Paszę szykowaliśmy w paszowozie, ale rozwoziliśmy taczkami – kontynuuje pan Mariusz. – Praca była nie do przepracowania. Wtedy zapadł y ostateczne decyzje. Pierwsza o wyremontowaniu i rozbudowie domu, druga – o przebudowie obory. – Oczywiście były zakusy, aby znowu W 2012 r. korzystając z funduszy unijnych, utwardziliśmy całą posesję kostką coś tam dobudować, brukową, a od dwóch lat mieszkamy już w nowym domu – mówią gospodarze. ale firma budowlana

I jak to zwykle bywa, tak i tu w Srebrnym Borku, na początku gospodarzyli seniorzy, więc zaczynamy od ukłonu w stronę dziadków: Haliny i Wiesława Walerzak. Rodzice przekazali dorobek synowi, kiedy chcieli przejść na rentę strukturalną. Był rok 2006 r., trochę ponad 11 ha ziemi i tyleż samo krów. – Wtedy jeszcze pracowałem zawodowo w firmie informatycznej – opowiada Mariusz Walerzak. – Dopiero w 2011 r. zrezygnowałem z pracy na etacie i zająłem się gospodarstwem. Nasza rodzina z pokolenia na pokolenie, prowadziła hodowlę krów mlecznych. Mimo, że na początku stado było małe i tak przekraczaliśmy limity produkcji mleka i płaciliśmy kary. Kwoty te zmuszały nas do powiększania stada, które systematycznie rosło. Obecnie mamy 130 sztuk dojnych i niemal drugie tyle pozostałych. Rodzice pana Mariusza utrzymywali krowy w – dziś historycznym (uśmiech) – budynku, nazywanym stodoło-oborą. Kiedy czuli, że robi

|| 4

Pola przeznaczone są pod trawy i kukurydzę. W gospodarstwie państwo Walerzakowie pracują sami, stąd do siewu i zbioru plonów korzystają z usług firm zewnętrznych. A na zdjęciu wnętrze obory.

doradziła nam wyburzenie – wspomina gospodarz. – Została tylko przednia, podwórkowa ściana, a wszystko inne zostało zrównane z ziemią. Żeby mocno nie przeganiać krów, budowaliśmy etapami. Tak więc od 2017 r. obora państwa Walerzak ma 70 m długości i 27 m szerokości. Strona dojna jest na ruszcie, krowy zasuszone i młodzież – stoją na głębokiej ściółce, jałówki cielne i do zacielenia też mają ruszta i część legowiskową. Wszystkim jest wygodne. Udój jest realizowany w hali typu rybia ość 2x10 sztuk. O wyborze tej metody doju zadecydował swobodny dostęp do zwierząt. Opuszczając halę, krowy wchodzą do wanny, w której co dwa tygodnie mają kąpiel racic. Ze starej obory został przeniesiony robot do zgarniania odchodów Lely Discovery. – Kiedy go kupiliśmy, był drugim w naszym powiecie, a biorąc pod uwagę fakt, że pracował w uwięziówce, to byliśmy pionierami takiego rozwiązania w skali Europy – wspomina pan Mariusz. Wróćmy jeszcze na chwilę do historii pozyskiwania mleka w gospodarstwie. Zanim pojawiła się hala, była dojarka konwojowa. Później młodzi założyli przewodową, która rosła od czterech aparatów do dziewięciu, a rurociąg – bagatela – do 250 m. Skoro jesteśmy w temacie mleka, to jeszcze wydajność. W tej chwili średnio – 8.890 kg, a poszczególnych krów od 7 tys. do rekordzistek dających 15 tys. kg. C.D. NA STR. 6

MLECZNE AGRO

REKLAMA

MLECZNE AGRO

AKTUALNOŚCI C.D. ZE STR. 4

– Mam przyzwyczajenie i szacunek do krów – zwierza się pan Mariusz. – Niech ona daje mniej, ale ja ją jeszcze trzymam, podczas gdy inni natychmiast uciekają z takimi sztukami ze stada. Próbuję leczyć, jestem przywiązany do zwierząt. Producentom bardzo dobrze współpracuje się z Mlekpolem, który kupuje ich mleko. Oceniają współpracę jako bezproblemową. – Zawsze są otwarci na dostawców – oceniają. – Pracę inżynierską pisałem o mleczarni w Zambrowie, byliśmy jej dostawcami, później pojawił się Mlekpol. W ubiegłej kadencji byłem delegatem na walny zjazd. Żona ukończyła Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, jest magistrem inżynierem technologii mleczarstwa. Pracowała w Ośrodku Doradztwa Rolniczego Oddział w Zambrowie. Obecnie jest członkinią lokalnego Koła Gospodyń Wiejskich „Boróweczki” odnoszącego liczne sukcesy. W grudniu zostały laureatkami rywalizacji o najlepsze dania Wigiljne. No to czas na refleksję. – Zmieniłbym dwie rzeczy – ocenia gospodarz. – Brakuje nam przy wyjściu z hali dodatkowych boksów dla maksymalnie 10 krów, takiej izolatki dla sztuk np. do inseminacji, czy „zrobienia” racic. I przydałyby się dodatkowe miejsca w boksach krów zasuszonych dla sztuk do wycielenia.

Pasją pana Mariusza – poza produkcją mleka oczywiście – jest hodowla gołębi pocztowych. Laury za to hobby ledwo się mieszczą na półce.

Pytam jeszcze o plany na przyszłość. – Nową inwestycją, na którą podpisaliśmy umowę z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie zakup robota Lely Vektor do zadawania paszy – mówi pan Mariusz. – Oglądałem różne modele tego urządzenia, ale ten najbardziej przypadł mi do gustu. Zakup robota jest podyktowany większą inwestycją. Gospodarze planują bowiem budowę automatycznej stołówki, aby ułatwić sobie prace. Paszowóz, który posiadają, był kupiony w 2010 r. – Sprzęt ma już swoje lata – mówi pan Mariusz. – Był nawet podbudowany, żeby zwiększyć jego objętość. Wymieniłem ślimak, bo się zużył. Wóz jest z Metalfachu Sokółka, jakość bardzo dobra po tylu latach. Dziennie „kręcę” nim 10 ton paszy. Nikt by nie powiedział, że on ma takie lata, patrząc jak wygląda w środku. Mocny sprzęt. Na t ym nie koniec. Trzeba jeszcze powięk sz yć garaż na sprzęt. Zbudować pł y tę obornikową, bo tego nie ma. Zbudować drugi zbiornik na gnojowicę Z sentymentem patrzymy na jedyny budynek, który został po rodzicach pana (500 tys. l), bo istniejący o pojemności Mariusza – dawna stodoło-obora.

Mlekpol

zamknął rok

2018

tekst i zdjęcia :

Barbara Klem

Nikola jest bardzo medialną dziewczynką. Chętnie pozowała do zdjęć.

nowym rekordem

Do dwójki tylko krok Ponad 1,8 mld litrów mleka skupiła Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” w 2018 r. od swoich dostawców – to rekordowy wynik w historii Spółdzielni. Tym samym utrzymuje pozycję lidera skupu mleka na polskim rynku. – Spodziewaliśmy się nowego rekordu i osiągnęliśmy sukces – mówi Kazimierz Czernewski, dyrektor Wydziału Skupu SM Mlekpol. 6

1,5 mln l przy tej zintensyfikowanej produkcji jest za mały. Może nowy beczkowóz, 19-tkę... Podwoić ilość komór w silosach. Gospodarzom marzy się jeszcze automatyczny rozściełacz słomy austriackiej firmy Waserbauer. – Widziałem go parę razy, choć w Polsce jeszcze ich chyba jeszcze nie ma – snuje plany Mariusz Walerzak. Ambitnie i z radością patrzą w przyszłość. Pomysłów na rozwój nie brakuje. Zatem trzymamy kciuki za ich realizację i życzymy powodzenia.

– To kolejny znakomity wynik po ubiegłym roku, kiedy skupiliśmy 1,77 mld litrów. To, przede wszystkim, zasługa naszych dostawców, którzy inwestują i rozwijają swoje gospodarstwa. Pod koniec grudnia ubiegłego roku Mlekpol przekroczył rekordową ilość miliarda 800 milionów litrów mleka skupionego i przerobionego w ciągu 12 miesięcy. Ten wynik

firma osiągnęła, pozyskując mleko wyłącznie z własnej bazy skupowej, od 9,5 tysiąca członków Spółdzielni. – Inwestujemy w rozwój technologiczny, a obserwowane przez nas zaangażowanie dostawców, powiększanie gospodarstw i ich konsolidacja, pozwalają nam zakładać, że niedługo skup przekroczy granicę 2 miliardów litrów – dodaje Kazimierz Czernewski. oprac.

MLECZNE AGRO

AKTUALNOŚCI Od 8

lutego br . obowiązuje ustawa o restrukturyzacji zadłużenia rolników

Państwo państwu pomoże

Wahania cen płodów rolnych, podwyżki cen środków ochrony roślin, pasz, paliwa, kary za przekroczenia kwot mlecznych w sektorze mleczarskim, zjawiska atmosferyczne wpływające na zbiory. To sprawia, że prowadzenie gospodarstw czasem staje się nie opłacalne. I co wtedy? Rozwiązaniem dla gospodarstw, które utraciły płynność finansową, jest ustawa o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne, która weszła w życie 8 lutego 2019 r. Określa ona zasady i warunki restrukturyzacji zadłużenia podmiotu, prowadzącego gospodarstwo rolne. Obejmuje jedynie długi pieniężne. Aby skorzystać z programu pomocowego trzeba: QQ być osobą fizyczną, prawną czy jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, QQ mieszkać lub być zameldowanym w Polsce, QQ być właścicielem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów ustawy o podatku rolnym, QQ co najmniej od trzech lat prowadzić działalność rolniczą w rozumieniu przepisów ustawy o podatku rolnym, QQ być niewypłacalnym w rozumieniu przepisów ustawy prawo upadłościowe. Restrukturyzacja będzie polegała na skorzystaniu z jednej z czterech dostępnych form pomocy: QQ Udzieleniu przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pomocy publicznej w formie dopłat do oprocentowania kredytu udzielonego przez bank na sfinansowanie spłaty zadłużenia powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej, zwanego „kredytem restrukturyzacyjnym”; QQ Udzieleniu przez ARiMR pomocy publicznej w formie pożyczki na sfinansowanie spłaty zadłużenia powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej, zwanej „pożyczką”; QQ Udzielaniu przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, pomocy publicznej w formie gwarancji zabezpieczającej spłatę kredytu restrukturyzacyjnego; QQ Przejęciu przez KOWR długu powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej pod warunkiem przeniesienia własności całości albo części nieruchomości rolnej na rzecz Skarbu Państwa. Przy uzyskaniu pomocy z Agencji będzie obowiązkowe opracowanie planu restrukturyzacji, który będzie musiał zaakceptować właściwy dyrektor wojewódzkiego ośrodka 8

doradztwa rolniczego. Plan restrukturyzacyjny będzie musiał zawierać m.in.: aktualny opis sytuacji gospodarstwa rolnego oraz opis przewidywanej sytuacji gospodarstwa po udzieleniu pomocy, opis działań które będą podejmowane w celu przywrócenia zdolności gospodarstwa do pokrywania kosztów prowadzonej działalności oraz spłaty zobowiązań finansowych, wskazanie źródeł finansowania w/w działań oraz prognozę efektów ekonomiczno-finansowych itp. Interpretacja nowej ustawy wskazuje, iż plan restrukturyzacyjny

będzie kluczem do sukcesu, aby skorzystać z pomocy publicznej. Każda z poszczególnych form pomocy ma szereg indywidualnych wymagań, których niespełnienie będzie skutkowało nierozpoznaniem wniosku. Niemniej przy każdej z form pomocy musimy wiedzieć, iż kwota kredytu restrukturyzacyjnego objętego dopłatą do oprocentowania nie może przekroczyć 5 mln zł dla podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne, a okres kredytowania nie może być dłuższy niż 10 lat. Pożyczka jest udzielana na okres nie dłuższy niż 15 lat w wysokości nieprzekraczającej kwoty zadłużenia podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne wynikającej z planu restrukturyzacji, nie większej jednak niż 5 mln zł dla podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne. Gwarancja jest terminowa i może być udzielona do wysokości kwoty przyznanego kredytu restrukturyzacyjnego wraz z odsetkami od tej kwoty, z wyłączeniem kwoty odsetek dopłat udzielanych przez Agencję

do oprocentowania kredytów udzielonych przez banki, jeżeli takie zostały udzielone, przy czym kwota tej gwarancji nie może być większa niż suma hipoteki stanowiącej zabezpieczenie roszczeń KOWRu i nie większa niż wartość nieruchomości, na której hipoteka ta będzie ustanowiona. Gwarancja jest udzielana na okres, który obejmuje okres kredytowania oraz trzy miesiące od zakończenia okresu kredytowania. Przejęty przez KOWR dług, nie może przekroczyć wartości nieruchomości rolnej, której własność jest przenoszona na rzecz Skarbu Państwa, pomniejszonej o wysokość sumy hipoteki ustanowionej na tej nieruchomości. Po przeniesieniu własności nieruchomości rolnej na rzecz Skarbu Państwa w związku z przejęciem długu, dotychczasowy właściciel może skorzystać z prawa pierwszeństwa do dzierżawy tej nieruchomości, dzierżawy tej nieruchomości z zapewnieniem dzierżawcy prawa kupna przedmiotu dzierżawy najpóźniej z upływem okresu, na jaki została zawarta umowa dzierżawy, nabycia tej nieruchomości po upływie co najmniej pięciu lat od dnia przeniesienia na rzecz Skarbu Państwa własności tej nieruchomości rolnej. Nieruchomość rolna, której własność została przeniesiona na rzecz Skarbu Państwa w związku z przejęciem długu, nie może zostać zbyta przed upływem 20 lat od dnia przeniesienia jej własności, z wyłączeniem zbycia na rzecz dotychczasowego właściciela na jego wniosek. Agata Żochowska,

radca prawny

AGATA ŻOCHOWSKA PORADY PRAWNE

Zakres udzielanych porad to szeroko rozumiane prawo cywilne i administracyjne

504 123 838 MLECZNE AGRO

FINANSE Branża

rolna wykorzystuje pracowników z zagranicy

Cudzoziemcy w polu

Już ponad pół miliona obcokrajowców przebywa na stałe w naszym kraju. Zdecydowana większość to obywatele Ukrainy. Co ciekawe, jedną z branż, w której najczęściej spotyka się cudzoziemców jest rolnictwo. Takie dane podaje Agencja Pracy Smart Work. Braki kadrowe w Polsce doprowadziły do sytuacji, że pracownicy zagraniczni przestali być sposobem na oszczędność, lecz stali się ratunkiem dla funkcjonowania polskich firm. Od czterech lat rośnie liczba zagranicznych pracowników decydujących się na podjęcie legalnej pracy w Polsce. Bez ich obecności znacząca liczba polskich przedsiębiorstw miałaby problemy z prowadzeniem działalności. Zatem, gdzie najbardziej potrzeba pracowników z zagranicy? – Nie istnieje gałąź gospodarki, która obywa się bez pracowników ze Wschodu – odpowiada Mariusz Hoszowski, prezes firmy Smart Work. – W ciągu ostatnich lat popyt na tego typu kadry pracownicze rozłożył się równomiernie na większą liczbę branż, dlatego cudzoziemców spotyka się już nie tylko w budownictwie, rolnictwie czy przetwórstwie przemysłowym, ale także w sektorze usług: transporcie, handlu, turystyce, czy gastronomii. Warto również wspomnieć o rosnącej liczbie osób z zagranicy, które zdecydowały się na założenie własnej działalności gospodarczej w naszym kraju. Jacy pracownicy trafiają na nasz rynek? Zdecydowana większość wykonuje pracę, która nie wymaga konkretnych kwalifikacji, czyli np. związaną z szeroko pojętym montażem przemysłowym, czy rolnictwem. Z drugiej strony, polskie firmy pozyskują ze Wschodu także całą rzeszę specjalistów, czyli spawaczy, ślusarzy, szwaczki,

Zmiany w obrocie

operatorów CNC, kierowców, operatorów maszyn budowlanych, pracowników logistyki. Najmniejszy odsetek zagranicznych pracowników piastuje stanowiska kierownicze. Przeważają osoby w wieku produkcyjnym 25-29 lat, a zaraz potem od 30 do 34 lat. Przyjeżdża dużo małżeństw i młodych osób. Choć dominującym modelem zatrudnienia jest praca dorywcza, to ponad 10% pracowników wiąże przyszłość z naszym krajem. Wśród obcokrajowców jest niemalże dwa razy więcej mężczyzn niż kobiet. Z jakich względów zagraniczni pracownicy decydują się na pracę w Polsce? Przyjeżdżają osoby, które w swoim kraju nie mogą znaleźć zatrudnienia spełniającego ich finansowych oczekiwań. Obecnie nie ma już różnicy w stawkach wynagrodzeń. O ile jeszcze trzy lata temu pracownicy ze Wschodu byli tańsi niż ci z Polski, to aktualnie są oni przygotowani, by zarabiać tyle samo co Polacy. – Są to pracownicy aktywni, z wysoką motywacją związaną przede wszystkim z różnicami płacowymi w Polsce i na wchodzie Europy – mówi Mariusz Hoszowski. – Atrakcyjnym aspektem jest także obecność mniejszości narodowych i brak izolacji kulturowej. Niestety nadal występuje problem zatrudniania pracowników wykwalifikowanych na stanowiskach absolutnie podstawowych. Jest to takie samo zjawisko jak to, z którym mieliśmy do czynienia w latach

ziemią rolną mają być gotowe w 2019 r .

Przyciągną na wieś Nie rolnicy zainteresowani osiedleniem się na wsi mogą kupić działkę o powierzchni nie większej niż 0,3 ha. Nowy projekt ustawy, dotyczącej handlu ziemią, pozwoli rolnikom sprzedawać większe tereny – do hektara, bez występowania do KOWR. Planowane zmiany to dobra wiadomość dla mieszkańców wsi. I to jest główną zmianą wprowadzanego projektu. Wyłączenie spod ustawy działek mniejszych niż 1 ha ma pomóc w osiedlaniu na wsi osób niezwiązanych z rolnictwem. Poza tym nie ma ono znaczenia dla poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych, działek 10

w granicach administracyjnych miast (jako z zasady przeznaczonych do inwestowania miejskiego) oraz gruntów należących do działek, ogródków, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych i garaży przekazanych najemcom z ZWR Skarbu Państwa (to ostatnie wyłączenie ma umożliwić najemcom swobodne zbywanie tych nieruchomości). Do definicji gospodarstwa rolnego dodano uszczegółowienie: jeśli w ustawie jest mowa o „gospodarstwie rolnym – należy przez to rozumieć gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu cywilnego, w którym powierzchnia

ubiegłych w ramach migracji Polaków na Zachód. Niestety, rozwiązanie tego problemu w przypadku pracowników ze Wschodu póki co może być trudne lub wręcz niemożliwe. Gdzie szukać zagranicznych pracowników i jak wygląda ich zatrudnianie? – Outsourcing to usługa, w ramach której firma zewnętrzna przejmuje część prac wyjaśnia pan Marcin. – Drugą formą pozyskiwania pracowników są usługi agencji pracy tymczasowej, gdzie klient jako pracodawca jest użytkownikiem pozyskanych przez agencję pracy pracowników tymczasowych. Zatrudnianie pracowników z zagranicy jest złożonym procesem, z którym wiąże się sporo niedogodności. Są wśród nich: proces rekrutacyjny, legalizacja pobytu, zakwaterowanie, transport, tłumaczenie dokumentów, organizacja całości pobytu, wymiana pracowników wyjeżdżających na nowych – przy jednoczesnych barierach językowych. Stąd firmy z różnych gałęzi przemysłu chętnie wykorzystują agencje pracy do pomocy w tym zakresie. Decydując się więc na tego typu formę zatrudnienia kadry pracowniczej, dobrze jest wybrać firmę, która kompleksowo zajmie się obsługą pracodawcy i ma własne, rozległe struktury rekrutacyjne na wschodzie. Dzięki temu przedsiębiorca na pewność, że niezależnie od wahań sezonowych nie zabraknie mu pracowników. oprac.

nieruchomości rolnej albo łączna powierzchnia nieruchomości rolnych jest nie mniejsza niż 1 ha.” Nie będzie zatem wymogu, aby co najmniej jedna nieruchomość miała 1 ha. – Nowelizacja ustawy to zdecydowanie krok w dobrym kierunku – mówi Marcin Antczak, prezes FB Antczak. – Obowiązujące od dwóch lat ograniczenia znacząco utrudniały pozyskiwanie ciekawych gruntów do banków ziemi. To rozwiązanie korzystne, nie tylko dla deweloperów, ale także dla rolników i właścicieli zakładów przemysłowych, które w tej chwili właściwie nie mogą się rozbudowywać. Wiele działek miejskich wciąż ma status nieruchomości rolnych i w tej chwili mogą je nabyć tylko rolnicy indywidualni, którzy ich nie potrzebują. BK

MLECZNE AGRO

Guma Strzykowa KRÓTSZY DÓJ

DOSKONAŁA STYMULACJA TM

Unikalny kształt gum Clover zapewnia pełny kontakt gumy ze strzykiem dzięki czemu stymulacja w czasie doju jest znacznie lepsza.

*MINUT KRÓTSZY DÓJ

W GOSPODARSTWACH TESTOWYCH

Testy w farmach referencyjnych TM stosujących gumy Clover pokazały:

WIĘCEJ MLEKA

5 *%

WIĘCEJ MLEKA W GOSPODARSTWACH TESTOWYCH

LEPSZA ZDROWOTNOŚĆ WYMION

–

12**%

mniej podklinicznych zapaleń

• Zmniejszenie podklinicznego mastitis o 12% • Szybszy dój • 5% więcej mleka

N W ŚĆ Nowe gumy strzykowe

Wypróbuj w swoim stadzie Co możesz zyskać? • Szybki i kompletny dój • Poprawę zdrowotności strzyków • Idealne przyleganie gumy do strzyków – mniej ześliźnięć w czasie doju • Lepsze parametry doju, optymalne podciśnienie • Cichy dój, większy komfort pracy

Guma Strzykowa

www.delaval.com

* Rezultaty osiągane w farmach testowych, mogą się różnić i nie są gwarantowane ** Wyniki badań Uniwersytet Kiel. Rezultaty mogą się różnić i nie są gwarantowane.

HODOWLA Zgubne

skutki krzyżowania międzyrasowego

HF-ów

Dwa razy się zastanów

Bydło holsztyńsko-fryzyjskie w optymalnym środowisku gwarantuje produkcję mleka na najwyższym poziomie. Intensywna selekcja w obrębie rasy, w kierunku zwiększania wydajności białego surowca spowodowała, że hodowcy muszą się zmagać z: problemami z zacieleniem, większą śmiertelnością cieląt, poronieniami i skróceniem długości życia krów, stąd też część z nich podejmuje pochopną decyzję o przekrzyżowaniu stada, upatrując w tym ostatniej deski ratunku... Nawarstwianie się trudności hodowlanych spowodowało, że niektórzy rolnicy zaczęli eksperymentować z krzyżowaniem międzyrasowym. Ta znana i stosowana na całym świecie metoda doskonalenia zwierząt, ma na celu uzyskanie potomstwa o korzystnej kombinacji genów. Dzięki tak zwanej wybujałości mieszańców (heterozja) potomstwo ma lepsze niektóre cechy fenotypowe niż każdy z ich rodziców. Trzeba jednak pamiętać, że stosowana jest ona głównie w produkcji świń i drobiu przeznaczonych do tuczu. W przemyśle drobiarskim krzyżowanie służy do wytworzenia produktu finalnego jakim jest brojler, który suma summarum ma szybko urosnąć i szybko trafić do rzeźni. Rolnicy prowadzący hodowlę bydła mlecznego muszą zdawać sobie sprawę, że następne pokolenia przeznaczone do dalszej hodowli

wynalazków”. Reklamują krzyżowanie międzyrasowe jako lek na całe zło. Poniekąd zrozumiała jest również ciekawość hodowców, ich chęć wykorzystania potencjału nowych ras we własnym stadzie. Bazują na przekonaniu, że skoro tak wyśmienicie sprawdziły się w np. w Norwegii, Brazylii, czy Honolulu (miasto na Hawajach), to może i sprawdzą się w naszych warunkach środowiskowych…

Złudne korzyści

Jednym z często używanych argumentów zwolenników krzyżowania jest stale wzrastają-

pokolenia nigdy nie dorównają pierwszemu pokoleniu mieszańców.

Hodowco otwórz oczy…

Krowy i buhaje muszą przekazywać określone cechy potomstwu, innymi słowy rolnik powinien wiedzieć czego należy się spodziewać po swoim inwentarzu, a jest to możliwe tylko przy prowadzeniu hodowli czystorasowej. Jeśli nie ma się ambicji i nadmiaru pieniędzy na tworzenie nowej rasy bydła, to lepiej pozostać przy sprawdzonych metodach hodowlanych, polegających na doborze par

Drugie oraz kolejne pokolenia nigdy nie dorównają pierwszemu pokoleniu mieszańców. (remont stada) mają żyć wiele lat w oborze i nie zostaną szybko, jak przykładowy kurczak, skrócone o głowę. Niestety brak elementarnych informacji o poszczególnych rasach, połączone z brakiem decyzji w jakim kierunku ma być zmieniane stado, widać po wejściu do niejednego gospodarstwa. Często obserwujemy zwierzęta będące efektem nieprzemyślanych decyzji i panujących trendów: duże, małe, garbate, włochate, pstrokate, innymi słowy istny „ogród zoologiczny”. Dobrze chociaż, że nie skrzydlate!

Moda czy ciekawość?

Można odnieść wrażenie, że wpływ na podejmowane decyzje hodowlane, związane z krzyżowaniem, mają pojawiające się co rusz mody na „nowe” rasy. Nasienie buhajów w kontenerach inseminacyjnych wędruje do naszego kraju z różnych stron świata. Zjawiskiem zupełnie naturalnym jest postępowanie niektórych firm hodowlanych, które dążąc do zwiększenia sprzedaży kreują zapotrzebowanie rynku na nasienie „różnych 12

cy poziom zinbredowania światowej populacji bydła holsztyńsko-fryzyjskiego. W niezliczonej liczbie artykułów, które opublikowano na ten temat, krzyżowanie międzyrasowe, w którym wykorzystujemy występujący u potomstwa efekt heterozji, jest przedstawiane jako „dar z niebios”. Wspomniany „dar” można zdefiniować jako podwyższenie wartości fenotypowej cechy lub cech potomstwa w odniesieniu do rodziców, w efekcie czego uzyskane mieszańce powinny być zdrowsze, mocniejsze i bardziej płodne w stosunku do ras rodzicielskich. Jeśli jednak spojrzeć na to z szerszej perspektywy, to możemy zaobserwować, że w następnych pokoleniach dochodzi do rozszczepienia cech, a efekt heterozji maleje wskutek zaniku korzystnego współdziałania genów. Innymi słowy, drugie oraz następne

do rozrodu i selekcji zwierząt. Jeśli ze względu na trudne warunki środowiska trzeba zmienić HF na inną rasę, to można do tego dojść przez krzyżowanie wypierające.

Nieprzemyślane decyzje kosztują

Nigdy nie należy zapominać, że genetyka jest tylko jedną z części składowych wpływającą na opłacalność produkcji. Nie trzeba nikomu powtarzać, że uzyskany poziom hodowli krów rasy HF jest efektem długiej i ciężkiej pracy, często kilku pokoleń hodowców. Bardzo szybko można go zniweczyć wprowadzając w sposób nieprzemyślany do rozrodu buhaje innych „egzotycznych” ras. Dlatego zanim pokrzyżujesz… dwa razy się zastanów! Szymon Bugaj

WCHiRZ

MLECZNE AGRO

REKLAMA

MLECZNE AGRO

UPRAWA Co

warto zrobić jesienią , aby dobrze przygotować pole do wiosennego siewu kukurydzy

Już teraz zadbaj o pole

Słoma kukurydziana to dobry materiał do

produkcji próchnicy, dlatego odradzamy jej

sprzedaż.

Z powodu wysokiej opłacalności produkcji tegorocznej kukurydzy zapewne wielu plantatorów ponownie obsieje te same pola. Podpowiadamy jakie zabiegi warto zastosować pod nowe zasiewy kukurydzy. gleba. Jej pojemność wodna (czyli ile wody jest w stanie zmagazynować) zależy od ilości części spławialnych (czyli najmniejszych cząsteczek gleby, których jest dużo w glinach i lessach), od zawartości próchnicy glebowej oraz od agrotechniki (np. kiedy zaorzemy pole). Problem suszy najbardziej dotyczy gleb słabych i tam jej skutki widzimy jako pierwsze. Trzeba by poprawić ich pojemność wodną. Nie zwiększymy niestety ilości części spławialnych w glebach piaszczystych, ale w każdej glebie można systematycznie zwiększać zawartość próchnicy. Próchnica glebowa nie bez powodu jest nazywana „czarnym złotem”: zatrzymuje wodę, zapobiega wymywaniu składników pokarmowych, utrzymuje strukturę gleby (porowatość, tworzenie struktury gruzełkowatej), zwiększa zdolności sorpcyjne i zmniejsza skutki stresów. Niestety zawartość próchnicy w polskich glebach jest niska i ciągle maleje! Na słabszych glebach (bielicowe i rdzawe), gdzie często trafia kukurydza, zawartość próchnicy waha się wokół 1%, a w glebach płowych i brunatnych średnio jest to 1,5-2%. Natomiast w ż yznych madach, czarnoziemach i rędziWarto też pomyśleć o przesunięciu nawożenia obornikiem na jesień. nach może być jej aż 6%. Co to oznacza

W latach 2006, 2011, 2015, 2016 i 2018 w wielu regionach Polski wystąpiły poważne braki wody. Trzeba się liczyć z tym, że susze będą zdarzać się coraz częściej. Sposobem na ograniczenie strat plonów jest uprawa odmian o zwiększonej tolerancji na suszę. Nie można jednak zapominać o glebie i należy podjąć odpowiednie działania, które pozwolą zatrzymać w niej wodę. Pomijam tutaj melioracje wodne, które są głównie nastawione na odprowadzanie wody z pól. Brakuje w nich możliwości regulacji kiedy mają osuszać pola, a kiedy zatrzymać wodę. Jest to jednak oddzielny temat, wymagający działań na terenie całego kraju i nowych przepisów państwowych, a na to potrzeba dużo czasu. Plantatorzy powinni natomiast zastanowić się jak zatrzymać w glebie wodę z opadów jesiennych i zimowych. Należy podkreślić, że największym magazynem wody jest sama

|| 14

w kontekście suszy? Otóż 1% próchnicy w glebie potrafi skutecznie zatrzymać około 150 m3 wody (czyli 150.000 litrów). Sama próchnica zawiera w sobie pełną gamę składników pokarmowych, które po mineralizacji są dostępne dla roślin. Aby podnieść zawartość próchnicy w glebie, ważne jest: QQ Zagospodarowanie po zbiorze słomy, która powinna być bardzo dobrze rozdrobniona, zwapnowana, starannie wymieszana pod kątem 45° z glebą, tak aby nie tworzyć pasów słomy zgodnych z kierunkiem siewu

Największym magazynem wody jest sama gleba. Jej pojemność wodna zależy od ilości części spławialnych, od zawartości próchnicy glebowej oraz od agrotechniki. i uprawy, ale postarać się słomę równomiernie rozmieścić na polu. Jest to szczególnie ważne szczególnie wtedy, gdy plantacja była zbierana szerszym hederem i nie używany był rozdrabniacz słomy (szarpak), gdyż wtedy kombajn gromadzi dużą ilość resztek pożniwnych (osadki i liście okrywowe kolb) na wąskim pasku. QQ Utrzymanie właściwego odczynu gleby. pH powinno wynosić 6,5-7,0 dla gleb piaszczystych oraz 6,8-7,2 dla gleb cięższych. C.D. NA STR. 16

MLECZNE AGRO

REKLAMA

MLECZNE AGRO

UPRAWA

Zwapnowanie rozdrobnionej słomy kukurydzy, wstępne płytkie wymieszanie z glebą (np. talerzówką) i płytkie przyoranie jesienią to dobry sposób na zwiększenie zawartości próchnicy w glebie.

C.D. ZE STR. 14

Wprowadzenie do płodozmianu roślin motylkowych oraz poplonów po wcześniej zbieranych plantacjach – niestety po zbiorze kukurydzy na ziarno zwykle jest zbyt późno na ich wysiew. QQ Niesprzedawanie słomy, ale dokładne pocięcie jej i zwapnowanie przed wymieszaniem z glebą oraz płytkie przyoranie. Jest to szczególnie ważne na glebach ciężkich i wilgotnych, aby nie przekraczać głębokości 10 cm. Po zbiorze kukurydzy warto też zmulczować ściernisko, aby mechanicznie zniszczyć zimujące larwy omacnicy prosowianki. Na słomę zaleca się dać wapno węglanowe w ilości około 1-2 t/ha – kredę nawozową, wapno węglanowe lub inne łatwo przyswajalne i reaktywne formy wapna. Na słomę, przed wymieszaniem z glebą po zwapnowaniu, można także rozlać np. gnojowicę i na bieżąco mieszać ją z glebą. Obornik lub kompost powinien trafić na każde pole w pełnej dawce co cztery lata. W większości gospodarstw jest QQ

Odbuduj bazę paszową!

Dobry plon także podczas suszy! I Mieszanki traw pastewnych COUNTRY 2013 COUNTRY 2014 COUNTRY 2058 COUNTRY 2059

NOWOŚĆ NOWOŚĆ

I Lucerny Planet, Fraver,

to niemożliwe, zatem należy racjonalnie gospodarować słomą i nie sprzedawać jej, gdyż to tylko chwilowy zysk – próchnicy glebowej nie można kupić – musi ona powstać w glebie z materii organicznej. Warto rozważyć również wysiew nawozów fosforowych i potasowych już jesienią i wymieszanie ich z glebą, gdyż zauważyłem, że jeśli te nawozy zostaną wysiane wiosną, a w sezonie wystąpi susza glebowa, to kukurydza nie jest w stanie wykorzystać tych składników. Błędem jest także dawanie przy siewie wysokich dawek nawozów, gdyż rozleniwia to korzenie kukurydzy, a całe granule nawozu można znaleźć na suchych polach nawet w lipcu – przed opadami deszczu. Do tematu nawożenia rzędowego kukurydzy powrócimy jeszcze wiosną 2019 r. Dr Adam Majewski

Agroservice Kukurydza KWS Polska

Felicia i PowerMix 2w1

I Mieszanki lucern z trawami

Nasiona motylkowych zaszczepione w technologii DynaSeed

|| www.dsv-polska.pl

Ścierń i słoma kukurydzy powinny być dobrze rozdrobnione po zbiorze kukurydzy na ziarno. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie mulczera. Możemy w ten sposób zniszczyć większość gąsienic omacnicy prosowianki,a przy tym ułatwiamy rozkład słomy.

MLECZNE AGRO

REKLAMA

cy w do o h

si p ą jle raj a N bie wy

Rolniku, tylko oryginalne wysłodki buraczane gwarantują więcej mleka.

Zamów produkt u naszych dystrybutorów lub na stronie

www.sklep.diamant.pl

•

poprawia bilans energetyczny

•

zapobiega chorobom metabolicznym

•

doskonale uzupełnia dawkę pokarmową przez cały rok

•

poprawia bilans białkowy, gdyż daje szansę bakteriom żwacza na optymalną syntezę białka w żwaczu

•

zwiększa opłacalność produkcji mleka

•

kwasicy i ketozie

Producent: Pfeifer & Langen Polska S.A., ul. Mickiewicza 35, 60-837 Poznań, tel. (23) 675 01 74, www.sklep.diamant.pl Nr rejestrowy: BDO 7693

MLECZNE AGRO

UPRAWA Odmiany

ziarnowe rekomendowane na rejon

Podlasia

w sezonie

2019

Dobrze się tam dzieje, gdzie dwóch orze,

Fot. Hodowla Roślin Smolice

a trzeci sieje

W minionym roku w Polsce zarejestrowano 23 nowe odmiany kukurydzy, z czego aż 16 było na ziarno. Przy tak dużej ofercie nowych, jak i starszych odmian, coraz trudniej jest znaleźć tę właściwą. Z tego względu poprosiliśmy najbardziej cenionych producentów roślin o zarekomendowanie swoich trzech odmian na rejon Polski płn-wsch. Mamy nadzieję, że poniższe zestawienie ułatwi dokonanie optymalnego wyboru. Caussade

Rianni CS – to odmiana, która dzięki niskiej liczbie FAO (230-240) i jednocześnie bardzo wysokiemu potencjałowi plonowania określana jest jako łamacz korelacji. W trzech ostatnich sezonach, w tym także w wyjątkowo trudnym roku 2015, przewyższała poziomem plonowania odmiany z wyższym FAO. Charakterystyczne dla tej rośliny jest pełne zaziarnienie kolb i często występujący tzw. „kaczy dziób”. Warto dodać, że w badaniach COBORU w sezonie 2016, Rianni CS uzyskała jeden z najwyższych wyników plonowania na ziarno 18

– ponad 12 ton suchego ziarna z ha, co przełożyło się na doskonały wynik 106% wzorca. Podobnie w sezonie 2017, w którym odmiana uzyskała 105% wzorca. Tonifi CS – to nowa odmiana ziarnowa o FAO 240, z ziarnem typu flint, rekomendowana do przerobu na grys. Polecana jest szczególnie do intensywnej technologii produkcji. Pozwala uzyskać rekordowe plony ziarna, czego potwierdzeniem są wyniki doświadczeń COBORU w sezonie 2017, w którym odmiana uzyskała 108% wzorca (127,3 dt ha), zajmując 3 miejsce spośród 54 ocenianych odmian. Dzięki luźnym i cienkim koszulkom okrywowym kolb, ziarno łatwo dosycha na polu i zbierane jest z niską wilgotnością. Odmiana ta polecana jest do uprawy na wszystkich stanowiskach glebowych. Chianti CS- to kolejna nowa odmiana ziarnowa o FAO 240, z ziarnem typu flint, o dodatkowym przeznaczeniu na cele młynarskie. Dzięki nowej, zaawansowanej genetyce i wysokiej plastyczności odmiana ta doskonale plonuje w każdych warunkach glebowo-klimatycznych. W sieci doświadczeń Caussade w 2018 r. Chianti CS znalazła się w pierwszej trójce odmian z najwyższym potencjałem plonowania na ziarno. Roślina nadaje

się do uprawy zarówno na najsłabszych, jak i najlepszych stanowiskach.

FarmSaat

Farmoritz – to mieszaniec pojedynczy o liczbie FAO K 250/Z 240, z ziarnem pośrednim flint dent. Polecany na ziarno na gleby średnie i lekkie. To odmiana o podwójnym zastosowaniu, dająca wysoki plon ziarna oraz idealna na biogaz i kiszonkę. Kukurydza wyróżnia się stabilnością plonów, co potwierdzają badania COBORU 2018. Farmoritz osiągnął 109% wzorca, co przełożyło się na plon C.D. NA STR. 20

MLECZNE AGRO

LEGION ODMIANA KUKURYDZY NA KISZONKĘ

FAO 260–270

6 Wysoka wartość żywieniowa — cienka osadka kolby 6 Dobra zdrowotność roślin i kolb — tolerancja na grzyby fuzaryjne i głownię guzowatą 6 Bardzo dobry wigor młodych roślin po wschodach 6 Dobra adaptacja do zmiennych warunków glebowych i środowiska 6 Wysoki plon suchej masy kolb

www.chemirol.com.pl

UPRAWA C.D. ZE STR. 18

o wielkości 142,3 dt. W porównaniu do wzorca odnotowano zwyżkę plonu o 12,2 dt. Odmiana wykazuje fenomenalną odporność na rdzę łodyg oraz wspaniałą zdolność dostosowania się do stanowisk. Szybko buduje masę liści w początkowym stadium rozwoju, przy bardzo mocnym efekcie zieloności. Roślinę wyróżnia także wysoka tolerancja na heliosporiozę, plamistość liści i fuzariozę. Farmfire – to mieszaniec pojedynczy o liczbie FAO K 230/Z 230. Roślinę wyróżnia wysoka wydajność ziarna, stabilność łodyg i zdrowotność liści. Poprzez bardzo wysoki plon skrobi, Farmfire jest odmianą rekomendowaną na kiszonkę, ziarno i biogaz. Polecana na wszystkie standardowe stanowiska. W przypadku słabszych gleb zalecana jest mniejsza obsada roślin, nawet siedem roślin na m². Badania wykonane w 2016 r. przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych wykazały – 107% wzorca w plonie masy, a plon kolb 111% wzorca. Farmezzo – to mieszaniec pojedynczy o liczbie FAO ok. K 210/Z 220 i typie kolby fix. Odmiana rekomendowana jest do uprawy w obu kierunkach – ziarno i kiszonka na wszystkich stanowiskach, od lekkich po ciężkie. Kukurydza osiągnęła bardzo wysokie wyniki badań pod względem plonów suchej masy, zawartości skrobi, strawności i zawartości energii. Dodatkowo jest to fenomenalna odmiana na kiszonkę ze względu na ponadprzeciętny plon ziarna. Farmezzo wyróżnia się bardzo niską podatnością ziarna na mykotoksyny. Badania COBORU 2015 to 110% wzorca w plonie na ziarno.

Hodowla Roślin Smolice

miejsce w grupie wczesnej oraz pierwsze miejsce w doświadczeniach dla III rejonu uprawy kukurydzy (PDO 2013). Kosynier ma wyższy od wzorca udział ziarna w kolbach oraz odporność na wyleganie, natomiast niższe porażanie roślin omacnicą (Lista Opisowa Odmian COBORU 2014). Odmiana posiada luźno ułożone liście okrywowe, ułatwiające dosychanie ziarna oraz w pełni zaziarnione kolby. Kosynier pozwala obniżyć niebezpieczeństwo wystąpienia fuzarioz dzięki możliwości wczesnego zbioru. SM Polonez – to nowość 2018!. Jest to odmiana trójliniowa o FAO 220-230 i ziarnie typu semi dent. Dobre połączenie wczesności i plonu oraz stay-green utrzymujący się dłużej w stosunku do odmian wzorcowych, daje dłuższe pobieranie składników pokarmowych i wyższy plon ziarna. SM Polonez to również wyjątkowa zdrowotność odmiany: najniższe pośród badanych odmian porażenie plamistością pochew liściowych, bardzo wysoka odporność na fuzariozy kolb. Odmiana uzyskała najlepszy wynik pośród wszystkich badanych odmian w 2017 r. oraz najlepszą średnią za dwulecie doświadczeń rejestrowych. W doświadczeniach tych odmiana uzyskała 102,3% wzorca (210 dt/ha) plonu CCM. SM Jubilat – odmiana pojedyncza o FAO 230-240 i ziarnie typu semi flint. Wczesna kukurydza o bardzo ładnych, cylindrycznych, idealnie wyrównanych i dobrze wypełnionych ziarnem kolbach. W doświadczeniach rejestrowych na ziarno plonowała na poziomie najpowszechniej uprawianej odmiany w Europie w tej grupie wczesności, przy niższej o 0,6% zawartości wody w ziarnie i mniejszym porażeniu łodyg fuzariozą. SM Jubilat to dobra odporność na fuzariozę kolb, bardzo dobry wczesny wigor siewek oraz ziarno, które szybko oddaje wodę przed zbiorem.

KWS

Uniquedent. Keltikus. Ma dobry wigor początkowy i podwyższoną tolerancję na letnią suszę oraz przedłużoną zieloność liści, co gwarantuje dłuższe nalewanie ziarna i wysokie plony. Doskonale oddaje wodę z ziarna przed zbiorem: 28,5% wilgotności ziarna średnio w 2017 (COBORU PDO), a w 2015 – 20,6% (COBORU doświadczenia rejestracyjne). Odmiana potwierdziła podwyższoną tolerancję na brak wody w 2018 . Polecana na wszystkie gleby. KWS Kampinos – to odmiana mieszańcowa dwuliniowa o FAO 230, z ziarnem typu flint dent. Jest to najlepsza średniowczesna odmiana ziarnowa wśród najnowszych odmian w doświadczeniach rejestracyjnych COBORU w latach 2016-2017, z plonem suchego ziarna ponad 13 t/ha! Wysoki plon połączony jest z doskonałym oddawaniem wody z ziarna – średnia wilgotność 26,9%. W uprawie na kiszonkę odnotowano powyżej 57% udziału kolb w ogólnym plonie suchej masy. Dodatkowo Kampinos to wysoka koncentracja energii i wysoki plon ogólny suchej masy całych roślin. Odmiana polecana jest na wszystkie gleby. Amavit – to odmiana mieszańcowa dwuliniowa o FAO 210, z ziarnem typu flint dent. Amavit ma wybitnie wysokie plony ziarna w grupie wczesnej! Otrzymała w Niemczech, jako jedyna z grupy wczesnej, najwyższą notę 9 dla plonu ziarna po dwóch latach doświadczeń 2016-2017. Plon ziarna wyniósł 107% w porównaniu do odmian wzorcowych. W Polsce wyróżniła się w doświadczeniach rejestracyjnych COBORU 2017-2018 najwyższym plonem suchego ziarna – 110% średniej z odmian wzorcowych, ponad 12,5 t suchego ziarna/ha! Jest to bardzo stabilna odmiana, która plonowała najwyżej na ziarno w kolejnych trzech różnie pogodowych latach w Niemczech i Polsce. Polecana do uprawy na wszystkich rodzajach gleb na ziarno i wczesną kiszonkę.

Limagrain

Kosynier – odmiana trójliniowa o FAO 220230 i ziarnie typu semi flint. Odmianę cechuje wczesność i dobra odporność na fuzariozy. LG 30.215 – to mieszaniec pojedynczy o FAO Stabilność plonowania Kosyniera potwierKeltikus – to odmiana mieszańcowa dwu- 230. Jest to odmiana ziarnowa o bardzo dużym dziły liczne doświadczenia rejestrowe i po- liniowa o FAO 250, z ziarnem typu dent. OdC.D. NA STR. 22 rejestrowe. W plonie ziarna zajmuje drugie miana jest efektem programu hodowli KWS 20

MLECZNE AGRO

UPRAWA C.D. ZE STR. 20

i stabilnym potencjale plonowania. LG 30.215 to kukurydza z pogranicza odmian wczesnych i średniowczesnych. Odmiana charakteryzuje się wybitnym wczesnym wigorem oraz wysoką zdrowotnością roślin, w szczególności dobrą odpornością na fuzariozę kolb i łodyg, co przekłada się na bardzo dobrą odporność na wyleganie. Roślina poprowadzona i uprawiana w technologii Hydraneo wykazuje większą tolerancję na warunki stresu suszy. LG 30.215 rekomendowana jest do uprawy na terenie całej Polski. Joffrey – to ziarnowa nowość z grupy odmian średniowczesnych o FAO 240 i typem ziarna flint dent. W badaniach COBORU 2016 osiągnęła wynik 13,35 t/ha przy wilgotności 14%, a w 2017 r. uzyskała plon 12,33 dt/ha przy 14% wilgotności. Odmiana wyróżnia się cienką osadką i bardzo dobrym oddawaniem wody. W oficjalnych doświadczeniach COBORU 2016 średnia wilgotność zbioru to 24,2% wilgotności, a w 2017 26,5%, gdzie średnia grupy średniowczesnej wyniosła ponad 27% wilgotności. Joffrey to odmiana o wysokim potencjale plonowania i znakomitej jakości ziarna z przeznaczeniem na cele młynarskie (grys). Wyróżnia się długą i cienką kolbą – typ kolby flex. Odmiana sprawdzona i rekomendowana jest do uprawy we wszystkich rejonach uprawy na ziarno. LG 31.250 – najnowsza odmiana ziarnowa z grupy średniowczesnej o FAO 250. Charakteryzuje się bardzo dużym potencjałem plonowania na ziarno, co potwierdzają doświadczenia rejestrowe COBORU w 2017 r. (12,5 t/ha suchego ziarna – 107,9% wzorca plonu suchego ziarna) oraz doświadczenia łanowe i ścisłe LG w Polsce. Odmiana sprawdzona jest w każdych warunkach uprawy. Rekomendowana również na słabsze stanowiska. Uprawiana w technologii Hydraneo wyróżnia się dużą tolerancją na suszę. LG 31.250 charakteryzuje się bardzo dobrym wczesnym wigorem oraz dużą odpornością na wyleganie korzeniowe. Posiada bardzo dobrą wymłacalność ziarna oraz bardzo dobre oddawanie wody podczas dojrzewania. To cechy, dzięki którym uzyskujemy wysoki plon ekonomiczny. Warto wspomnieć, że jest to najnowsza odmiana

z programu Hydraneo przetestowana w Eu- oraz kolbie typu fix sprawdzi na wszystkich ropie pod kątem przydatności w warunkach rodzajach gleb. stresu suszy. LG 31.250 jest rekomendowana do uprawy na terenie całego kraju. Oseva

Maïsadour

Mas 11.K – to nowy wczesny mieszaniec o FAO 220 i ziarnie typu flin dent. Odmiana. Mas 11.K wyróżnia się głównie tym, że szybko oddaje wodę i zapewnia doskonały stosunek plonu do wczesności. Dodatkowo Mas 11.K charakteryzuje się wysoką tolerancją na okresowe niedobory wody. Wiadomo, że w uprawie kukurydzy na ziarno, wybór wczesności odmian jest kluczowy dla każdego plantatora. Wpływa on bezpośrednio na dwa najważniejsze wyniki przy zbiorze: plon i wilgotność ziarna. Z tego właśnie powodu MAS Seeds wprowadził dla rolników szukających wczesnych odmian ziarnowych na tereny Podlasia kukurydzę Mas 11.K. Mas 23.M – to nowy mieszaniec o FAO 250 i ziarnach typu dent. Odmiana cechuje się niską rośliną oraz niskim osadzeniem kolb, co gwarantuje łatwy i szybki zbiór. Mas 23.M zapewnia także niską wilgotnością zbiorów. W miejscach narażonych na stres związany z suszą Mas 23.M radzi sobie bardzo dobrze. Warto przypomnieć, że zdolność oddawania wody przez ziarno kukurydzy na polu (tzw.,,dry down’’) jest bardzo istotną cechą odmian ziarnowych. Różnica między odmianami w tempie oddawania wody zależy od struktury i kształtu ziarna, okrycia koszulkami oraz grubości osadki. Mieszaniec o FAO 250, ziarnie typu dent

Tacito – to wczesna odmiana o FAO 220230, polecana na wysokojakościową kiszonkę i ziarno, doskonale nadaje się też do wykorzystania w przemyśle spożywczym do produkcji grysiku. Odmiana ta tworzy wysokie i masywne rośliny z dobrze rozwiniętym system korzeniowym, przez co doskonale radzi sobie ze stresem suszowym czy też słabymi glebami. Tacito posiada ziarno typu flint i bardzo dobrze oddaje wodę w końcowym okresie wegetacji, szczególnie podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych jesienią. Jest to mieszaniec uniwersalny, wczesny, intensywny, o wysokim potencjale plonowania. Odmiana wyróżnia się także wysokim udziałem kolby w kiszonce, bardzo dobrą strawnością, dużym wigorem po wschodach i tolerancją na chłody. W badaniach rejestrowych na kiszonkę plon suchej masy ogółem wyniósł 223 dt/ha, czyli 116,8% wzorca, zaś plon masy zielonej 594 dt/ha, czyli 107,8% wzorca. Primavera – to mieszaniec o FAO 240, z ziarnem typu flint samident. Odmiana posiada średnie wymagania glebowe oraz doskonale się sprawdza na „zimnych” stanowiskach. Posiada bardzo dobry początkowy wigor wzrostu oraz wysoką odporność na fuzariozy kolb i łodyg. Primaverę można wykorzystać zarówno do uprawy na wysokoenergetyczną kiszonkę, jak i na ziarno, ponieważ odmiana ta bardzo C.D. NA STR. 24

ROLNIKU MASZ PROBLEM Z: 

LEASINGIEM



BANKIEM



KO M O R N I KI E M

DZ WO Ń !!! TE L . 8 8 3 1 8 1 600

Restrukturyzacja Pomoc prawna 22

zadłużenia gospodarstw rolnych prz y Upa d ło śc i Kon sumenc kiej MLECZNE AGRO

UPRAWA C.D. ZE STR. 22

dobrze oddaje wodę z ziarna w końcowym okresie wegetacji. Rośliny tej kukurydzy są wysokie, masywne i pozostają zielone przez długi czas (stay-green). Odmiana ma także dobrze wypełnione ziarnem, zapylone do końca kolby. Pleven – to uniwersalna odmiana o FAO 250, która doskonale plonuje zarówno na ziarno, jak i kiszonkę. Sprawdza w cieplejszych regionach kraju, nie mniej jednak swój potencjał plonotwórczy już od kilku lat pokazuje również na polach zlokalizowanych na północy Polski. Odmiana tej kukurydzy tworzy charakterystyczne, potężne, do końca zaziarnione stożkowe kolby. Posiada też mocno unerwione i erektywne liście poprawiające efektywność fotosyntezy i napowietrzenie łanu. Wysoka zawartość energii i dobrej strawności zapewnia wysoką wydajność krów mlecznych i opasów, natomiast formuła mieszańca (Tc) gwarantuje elastyczność w uprawie i zdolność dostosowania do różnych (gorszych) warunków uprawy.

Pioneer

zawdzięcza uniwersalności, jak również wysokiej jakości i strawności. Na ziarno polecana z uwagi na wysokie plony ziarna o niskiej wilgotności przy zbiorze. Rośliny są średniowysokie, z nieco wyżej zawieszoną kolbą oraz bogato ulistnione. Dobrze toleruje chłody, jak i okresowe niedobory wody podczas wegetacji. P8150 ma rośliny o wysokiej odporności na wyleganie z szybkim dojrzewaniem ziarna w kolbie i znakomitym oddawaniem wody z niego po osiągnięciu dojrzałości fizjologicznej. Odmiana polecana do uprawy w rejonach o ciepłych glebach. Możliwy jest również wczesny wysiew na suchych stanowiskach w odpowiedniej obsadzie. P8333 – to nowa ciekawa odmiana SC na ziarno i kiszonkę o FAO 250K/250Z. Jest to stabilny dostawca skrobi ze znakomitymi właściwościami agronomicznymi. Ten średniowczesny mieszaniec charakteryzuje się bardzo wysokim plonem zielonej masy i ogólnym suchej masy. Daje wysokie i bardzo wysokie zbiory ziarna, znakomicie nadaje się na ziarno i CCM. Dobrze toleruje chłody i krótkotrwałe niedobory wody. Rośliny są średnio wysokie, o mocnych i zdrowych łodygach. Odmiana ta jest bogato ulistniona, liście są bardzo zdrowe oraz zachowują doskonały stay-green. W uprawie ziarnowej plonuje wysoko i bardzo wysoko, a ziarno dobrze dojrzewa. Doskonale oddaje wodę z ziarna po osiągnięciu dojrzałości fizjologicznej. Polecana do uprawy w całej Polsce, poza skrajnie zimnymi obszarami regionu północnego, na dobrych i dobrze nawożonych glebach. Doskonale wykorzystuje nawożenie organiczne. Do wzrostu wegetatywnego potrzebuje wody, więc należy unikać gleb piaszczystych. Wymagania podobne do P8134, a plony ziarna zbliżone lub wyższe. Odmiana bardzo cenna na zachodzie Europy.

P8307 – to nowa, typowo ziarnowa odmiana SC o FAO 230. Może być wykorzystywa- RAGT na do produkcji kiszonki o wysokiej jakości i strawności (wysoka zawartość skrobi). Plony ziarna są wysokie do bardzo wysokich – nawet w chłodniejszym klimacie. Cechuje ją bardzo dobry wzrost początkowy oraz bardzo dobra odporność na wyleganie. Doskonale toleruje niedobory wody, zwłaszcza wczesnym latem (Optimum Aquamax). Tworzy niewysokie rośliny o mocnych i zdrowych łodygach – ponadprzeciętna tolerancja na helmintosporiozę. Polecana do uprawy w całej Polsce, na dobrych i średnich glebach, a także suchych w odpowiednio zredukowanej obsadzie. P8150 – to odmiana SC polecana na ziarno i kiszonkę o FAO 230K/240Z. Jest to dobrze znany mieszaniec, chętnie wybierany przez rolników z Podlasia uprawiających kukuryRGT Metropolixx – mieszaniec trójliniowy, dzę na kiszonkę. Swoją popularność odmiana wczesny (FAO 230), z ziarnem typu flint-dent. 24

Odmianę charakteryzują średniowysokie rośliny i regularne kolby. Osadka jest bardzo cienka, MTZ średnia. To kukurydza o bardzo wysokim i stabilnym plonowaniu w każdych warunkach, niezależnie od potencjału gleby. Dobra wymłacalność i dobre oddawanie wody z ziarna to dodatkowe jej atuty. Zarówno kolby, jak i części wegetatywne roślin są bardzo zdrowe. Odmiana lubi zagęszczony siew. Polecana do uprawy w całej Polsce, poza rejonami najmniej korzystnymi termicznie. RGT Irenoxx – to mieszaniec pojedynczy, wczesny (FAO 230), z ziarnem typu flint-dent. Odmiana wyróżnia się bardzo wysokim potencjałem plonowania. Tworzy rośliny o średniej wysokości, mocno ulistnione. To kukurydza o bardzo dużych, ładnych i regularnych kolbach, do końca zaziarnionych. Wykazuje bardzo wysoką regularność plonowania w każdych warunkach. Wysoka zdrowotność roślin i kolb. Odmiana jest uniwersalna ze względu na możliwość uprawy na kiszonkę. Polecana do uprawy w całej Polsce, poza rejonami najmniej korzystnymi termicznie. RGT Colectixx – to mieszaniec pojedynczy, wczesny (FAO 230), z ziarnem typu flint dent/ dent. Tworzy rośliny średniej wysokości i bardzo regularne koby. Cechuje się bardzo wysokim plonowaniem dla tej grupy wczesności. Odmiana stabilna w plonowaniu, posiadająca bardzo duży udział ziarna w masie kolb. RGT Colectixx daje możliwość uprawy na wszystkich stanowiskach. Posiada wysoką zdrowotność zarówno kolb, jak i części wegetatywnych roślin. Polecana do uprawy w całej Polsce, poza rejonami najmniej korzystnymi termicznie.

Saatbau

Casandro – to odmiana ziarnowa o FAO 240–250. W ciągu trzech lat badań wyróżniała

C.D. NA STR. 26

MLECZNE AGRO

KUKUR

YDZA

FA O 2 5 0

POTĘŻNA ULISTNIONA I POKAŹNA ROŚLINA

Zapewnia wysokie plony kiszonkowe.

WYSOKA WARTOŚĆ ŻYWIENIOWA I ZAWARTOŚĆ SKROBI Doskonała strawność ogólna.

DOBRA ZDROWOTNOŚĆ ROŚLINY I STAY GREEN Elastyczna data zbioru.

www.maisadour-semences.fr/pl

UPRAWA potwierdziła wysoką tolerancję na niedobory wody, stabilnym plonowaniem w warunkach się bardzo wysokim i stabilnym plonowaniem „tropikalnego lata” w 2015 i 2018 roku. Może w zróżnicowanych warunkach glebowo-klima- być uprawiana na słabszych mozaikowatych tycznych. Znakomicie spisała się w suchych la- stanowiskach oraz w chłodnych rejonach kraju. tach 2015 i 2018, plonując na poziomie 9-12 t/ ha „na sucho”, nawet w rejonach o dużych nie- Syngenta doborach wody. Fenotypowo Casandro to odmiana o średniowysokich roślinach, dobrym stay-green, długiej, smukłej kolbie z cienką osadką i wysokim udziałem szklistego ziarna, przydatnego do wykorzystania na grys. Roślina toleruje słabsze stanowiska. Perrero – to średnio wczesna odmiana o FAO 240 i bardzo dobrym oraz stabilnym potencjale plonowania na ziarno. Perrero wyróżnia się bardzo dobrym wczesnym wigorem i najlepszą tolerancją na łamliwość łodyg. Na szczególną uwagę zasługuje zdrowotność tej rośliny. Odmiana ma wyjątkową tolerancję na fuzariozę kolb, która potwierdzona została najniższymi zawartościami mykotoksyn w ziarnie. Duża zawartość bielma szklistego oraz wyjątkowa zdrowotność ziarna, potwierdzają szczególną przydatność Perrero do przemySY Talisman – to odmiana o FAO 220–230 i ziarnie typu flint. Podwójny mistrz grupy słu młynarskiego. Norico – to odmiana o FAO 240, która bu- wczesnej COBORU: w badaniach rozpoznawduje dość wysokie rośliny o długiej kolbie, czych 2016 r. odmiana uzyskała plon 131,5 dt/ z wysokim udziałem ziarna w typie zbliżonym ha (111% wzorca), w badaniach PDO w 2017 r. do flint i możliwością wykorzystania w prze- uzyskała plon 123,2 dt/ha (107% wzorca). Odmyśle młynarskim. Charakteryzuje się bardzo miana o wysokich i stabilnych plonach na tedobrym wczesnym wigorem, tolerancją na wy- renie całego kraju, niezależnie od warunków leganie oraz dobrą zdrowotnością. Odmiana agrometeorologicznych w ostatnich czterech

latach. Wykazuje bardzo silny wczesny wigor i dobrze znosi stanowiska wolniej nagrzewające się wiosną. Polecana na wszystkie typy gleb, na których uprawiana jest kukurydza. SY Pandoras – to odmiana o FAO 240 i ziarnie typu flint. W badaniach rejestrowych 2016 i 2017 uzyskała odpowiednio 110% wzorca, co dało plon 13, 9 t/ha oraz 106% wzorca z plonem 12,6 t/ha. Dzięki temu odmiana uzyskała drugą lokatę spośród badanych 30 odmian. Pandoras ma mocną budowę łodygi oraz bardzo silne, zdrowe, równomiernie rozłożone i wzniesione ku górze ulistnienie. Odmiana posiada dużą odporność na choroby, zwłaszcza Helminthosporium i Fusarium. Wyróżnia się także bardzo wysoką zawartością skrobi (> 37%), co czyni ją bardzo przydatną do przerobu w gorzelni. SY Impulse – to odmiana o FAO 260 i ziarnie w typie dent. Odmiana o bardzo wysokim potencjale plonowania potwierdzonym w badaniach COBORU 2017 i 2018. Impulse należy do grupy odmian Artesian (wysoce odpornych na stres temperatury i niedobór wody). Odmianę wyróżnia masa 1000 ziaren oraz charakterystyczne czerwone zabarwienie ziarniaków. Jest to kukurydza, która wykazuje wysoką przydatność w żywieniu kur niosek (pożądane wybarwienie żółtek jaj). Odmiana może być uprawiana na wszystkich typach gleb, na których uprawiana jest kukurydza. Zebrał: Szymon Martysz Fot. Archiwum

firm

Fot. Saatbau

C.D. ZE STR. 24

MLECZNE AGRO

™

Na sezon 2019 polecamy KUKURYDZIANE NOWOŚCI: SILICIA FAO 140 – NOWOŚĆ - najwydajniejsza w swojej klasie, ponad 60% s.m. kolb w plonie s.m. ELAMIA FAO 210 – NOWOŚĆ - mocna GRACZKA na rynku CEFOX FAO 230 - NOWOŚĆ - z maksymalną koncentracją energii PROPHET FAO 240- NOWOŚĆ - 106% wzorca w plonie świeżej masy w PZPK SCHELEM FAO 250-260 - NOWOŚĆ – 107% wzorca w doświadczeniach PZPK w 2017 r. OP MAURRA FAO 240 - 250 - NOWOŚĆ - w rejestracji 2018 r. OPCJA FAO 240 - wysoki plon na słabszych glebach

TRAWY-MIESZANKI: PL-1 - EKSPRESOWY wiosenny plon PL-2 – pasza z TURBO-doładowaniem PL-3 – WYSOKOBIAŁKOWA karma przez wiele lat PL-4 – UNIWERSALNE źródło paszy PL-5 – dopasowana na ŁĄKI i PASTWISKA PL-6 – wieloletnie PASTWISKO również na słabszej glebie PL-11 – WYDAJNA ŁĄKA na DŁUŻSZY CZAS Pl-12 – JEDYNA TAKA na stanowiska WILGOTNE i ZALEWOWE

OSEVA Polska Sp. z o.o. ul. Kopanina 77, 60-105 Poznań tel./faks: 61/868 46 79 tel. +48 602 248 167 e-mail: oseva@oseva.pl www.oseva.pl

Polska Wschodnia: Michał Waranica tel. +48 660 699 571 michal.waranica@oseva.pl

Polska Zachodnia: Wacław Erdmann tel. +48 602 248 167 waclaw.erdmann@oseva.pl

SZCZEGÓŁY NA STRONIE:

WWW.OSEVA.PL

UPRAWA

Każda odmiana została posiana w ośmiu rzędach na poletkach z glebą IV, V i VI klasy

Jak

przygotować glebę pod uprawę kukurydzy, bazując na doświadczeniach ubiegłorocznych

Magia genetyki

Pokazy koszenia i ważenia plonu oraz podsumowanie całorocznego doświadczenia – to wszystko można było zobaczyć na polach pod Leopoldowem w gm. Miastkowo pod koniec zeszłego roku. A wszystko po to, by oceniając zbiór kukurydzy w 2018 r. wyciągnąć wnioski na temat nowej genetyki na rok bieżący. Ubiegłoroczny plon pomoże wybrać odmiany, które najlepiej sprawdzą się na naszych polach w 2019 r. Temu służące spotkania organizuje corocznie przedsiębiorstwo hodowlano-nasienne KWS. Cofnijmy się więc do jesieni 2018 r., wtedy na polach Ewy i Rafała Kuczyńskich trwały

prace, będące zwieńczeniem całorocznego doświadczenia kukurydzianego. Wydarzenie poprowadził Stefan Wysocki, zajmujący się w firmie KWS promocją i wdrażaniem nowych odmian kukurydzy w terenie. Zanim jednak przejdziemy do doświadczeń polowych, przedstawmy bliżej gospodarzy.

Poznaliśmy gospodarzy, więc czas wrócić na pole. – Zbiór kukurydzy pozwolił nam wyciągnąć wnioski na temat nowej genetyki KWS. Pomoże też wybrać odmiany, które najlepiej sprawdzą się na Waszych polach w tym roku – mówi Stefan Wysocki, znany i ceniony w naszym regionie specjalista w dziedzinie kukurydzy. – W 2018 r. zbiór kukurydzy ziarnowej był dużo wcześniejszy niż w poprzedSystem korzeniowy roślin w ostatnich nim sezonie. Średnio była to różnica trzech tygodni. Warunki pogodowe również były latach często słabo się rozwija. Może skrajnie odmienne. W 2017 r. było ciągle moto być właśnie efekt chorób grzybokro, a kukurydzę na ziarno koszono nawet wych, spowodowanych monokulturą w grudniu. W 2018 r. na początku wegetacji i uprawą uproszczoną. wody było wystarczająco jeszcze z poprzedniego roku i z zimy, natomiast zabrakło jej w czerwcu. Do końca maja kukurydza rozOtóż Ewa i Rafała Kuczyńscy prowadzą go- wijała więc swój system korzeniowy, ale już spodarstwo o powierzchni 120 ha. Pan Rafał na początku czerwca zatrzymała swoje fazy „na swoim” jest już od dziesięciu lat. Gdy zaczy- fizjologiczne. Roślina czekała aż będą opanał miał 30 ha, teraz obrabia 80 ha własnych dy, ale niestety w niektórych miejscach Poli 40 ha dzierżawionych. W 2018 r. areał ten ski opadów się nie doczekała. Na szczęście podzielił na: 30 ha kukurydzy, 25 ha rzepaku w naszym regionie opady w lipcu i sierpniu i zboża. Pan Rafał bardzo dobrze ocenił plo- były, a to pozwoliło plantacjom kukurydzy ny kukurydzy, ok. 11-12 ton (mokrej) z gleb zregenerować się. Rośliny miały wysokość od IV do VI klasy. Z firmą KWS współpracuje Rafał Kuczyński to właściciel 120 ha od dziesięciu lat. C.D. NA STR. 30 gospodarstwa w Leopoldowie w gm. Miastkowo.

|| 28

MLECZNE AGRO

UPRAWA C.D. ZE STR. 28

ok. 1-2 m i zakwitły. To był koniec wzrostu, rozpoczęła się faza generatywna, najbardziej krytyczny okres w rozwoju roślin. Na większości terenów w lipcu i sierpniu, przy wysokich temperaturach, wystąpiły regularne opady. Plon ziarna w wielu przypadkach nie odbiegał od ubiegłego roku, ale plon masy był mniejszy. Natomiast udział kolb w kiszonce był z pewnością lepszy. Niewysokie rośliny wyprodukowały kolby na 10-12 ton suchego ziarna. Stefan Wysocki wyjaśnił także skąd się wzięła ubiegłoroczna magia plonu. – Potrzebna w lipcu i sierpniu woda pomogła bardzo w plonach. Pod Goniądzem (pow. Mońki) w okresie tych dwóch miesięcy spadło ok. 280 l wody/mkw. Oczywiście wysokość plantacji nie jest taka imponująca, ale plony są bardzo przyzwoite i opłacalność kukurydzy była dobra. Następnie omówiono poszczególne odmiany z nowej, ale także i starszej genetyki KWS. Każda z odmian, uczestnicząca w doświadczeniu, została posiana w ośmiu rzędach. W dolnej części pola były ziemie IV klasy, natomiast na tzw. górce (wg nazewnictwa gospodarza) była to klasa V. Wśród wielu prezentowanych odmian, największe zainteresowanie rolników zwróciły: Ambrosini, Kwintus, Keltikus,Silvinio, KWS Stefano, Vitalico, Walterinio KWS i Agro Polis. – Dlaczego warto inwestować w nową genetykę? – pyta retorycznie Stefan Wysocki. – Oczywiście po to, by zwiększyć plonowanie i jednocześnie łatwiej poradzić sobie z niekorzystnymi warunkami pogodowymi. W nowej genetyce jest też dużo genów z dużą tolerancją na patogeny grzybowe pędów, czyli fuzariozy. Do tego dochodzi większa odporność na choroby grzybowe korzeni. Warto pamiętać, że ryzosfera, czyli część podziemna potrzebuje tlenu, wody i odpowiednich warunków do dobrego rozwoju. – System korzeniowy roślin w ostatnich latach może słabo się rozwijać. Może to być właśnie efekt chorób grzybowych, spowodowanych monokulturą i uprawą uproszczoną. Nowa genetyka, którą wprowadziła firma KWS, jest zdecydowanie bardziej odporna na te zagrożenia. To jest właśnie magia tej genetyki. Przykładem może być każda starsza odmiana, która jeszcze kilka lat temu plonowała od 12 do 14 ton suchego ziarna. Obecnie, ze względu na choroby grzybowe, będzie to sporo mniejszy wynik. Natomiast kukurydza z nowej genetyki ma podobny potencjał, ale jej odporność na patogeny sprawia, że ich plon jest wyższy – wyjaśnia specjalista KWS. 30

– Stefano to odmiana z nowej genetyki, która nadaje się nie tylko na ziarno. W tym roku

zbierałem ją na kilkunastu poletkach i za każdym razem bardzo dobrze sypała. Muszę powiedzieć, że Stefano bardzo mi się podoba, nie tylko dlatego, że to mój imiennik (śmiech), ale także dlatego, że jest wysoka i bardzo dobrze znosi patogeny grzybowe – mówił Stefan Wysocki z firmy KWS.

Jednym z uczestników spotkania był Artur Grzybiński z Dłużniewa k. Łomży, producent trzody chlewnej. – Uprawiałem w zeszłym roku 50 ha kukurydzy – mówił. – Sezon oceniam bardzo dobrze. Z odmian firmy KWS wymienię Ambrosini, która zawsze plonuje przyzwoicie. Podczas doświadczeń polowych spotkaliśmy również Dariusza Minakowskiego, wicerektora Wyższej Szkoły Agrobiznesu w Łomży – specjalistę z zakresu żywienia zwierząt i gospodarki paszowej, który w kilku zdaniach podsumował kończący się sezon uprawy kukurydzy. – Kukurydza stanowi jedną z najważniejszych roślin pastewnych w naszym kraju, szczególnie na Podlasiu. Z powodu suszy, w wielu regionach naszego kraju, uzyskiwany plon kukurydzy na kiszonkę lub ziarno był niższy. Przyspieszenie terminu zbioru kukurydzy (koniec sierpnia i początek września), pomimo że powodowało obniżenie plonu zielonej biomasy, umożliwiało uzyskanie nieprzesuszonego nadmiernie surowca do produkcji kiszonki, chociaż plon i wartość energetyczna takiej paszy ulegały redukcji. Należy równocześnie nadmienić, że na lepszych i bardziej zwięzłych glebach, przy przestrzeganiu optymalnego, a nawet nieco wcześniejszego terminu siewu oraz wymaganych zabiegów agrotechnicznych, w tym zastosowania nawożenia organicznego i zimowej orki, można było uzyskać w pełni satysfakcjonujący plon biomasy roślin lub ziarna.

Artur Grzybiński z Dłużniewa k. Łomży przyjechał na pokazy poznać bliżej najnowszą genetykę KWS.

Stefan Wysocki omówił wyniki każdej z odmian. W 2018 r. na polach w gm. Miastkowo prym wiodły trzy odmiany: Agro Polis (plon ziarna mokrego 18,2 t/ha, suchego 15,6 t/ ha, wilgotność 26,3%), Walterinio KWS (plon ziarna mokrego 16,8 t/ha, suchego 14,4 t/ha, wilgotność 26,1%) oraz Keltikus (plon ziarna mokrego 15,3 t/ha, suchego 13,8 t/ha, wilgotność 22,5%). Najsuchsza była odmiana Kwintus – przy wilgotności 18,8% zebrano 12,8 t/ha ziarna, w przeliczeniu na sucho było to 12,1 t/ha. Podczas zadawania pytań poprosiliśmy jeszcze specjalistę z firmy KWS o podpowiedzenie podlaskim rolnikom w jaki sposób powinni przygotować pola do wiosennych siewów kukurydzy. – Połowa października to był idealny czas, aby zrobić uprawki pożniwne po kukurydzy. Wiadomo, że ziemia potrzebuje próchnicy. Do tego są potrzebne mikroorganizmy, które rozłożą resztki pożniwne. Z tego powodu bezpośrednio po zbiorze kukurydzy nie powinno robić się orki, która sprawia, że resztki pożniwne lądują głęboko pod ziemią i są trudno rozkładane. Zamiast orki doradzam dobrze rozdrobnić ściernisko. Przystawka do kukurydzy zostawia 10 cm łodygi i to właśnie one mogą być osłoną dla larw omacnicy. Sam agregat talerzowy może sobie z tym nie poradzić, dlatego dobrze jest zastosować mulczer. Dopiero później używamy talerzówki. W ten sposób typowo mechanicznie można rozprawić się z omacnicą. Zostaje nam już tylko ostatni zabieg agrotechniczny – późna orka jesienna. Gnojowicę można zastosować przed talerzowaniem. Jednak, gdy gleba wymaga wapnowania, warto rozsypać wapno przed talerzowaniem, a po kilku tygodniach nawozy organiczne zastosować pod orkę. tekst i zdjęcia:

Szymon Martysz

MLECZNE AGRO

MASZYNY Wiosną 2019 r.

na rynku pojawi się opryskiwacz

Leeb 4 AX

Nowy wymiar ochrony roślin

Gospodarstwa o średnim areale stają się coraz ważniejsze dla niemieckiej marki Horsch. Do tej właśnie grupy odbiorców skierowany będzie nowy ciągniony opryskiwacz o nazwie Leeb 4 AX. Horsch ma już w ofercie opryskiwacze ciągnione Leeb LT o pojemności 4000 litrów, które gwarantują najwyższy komfort obsługi i wiele wariantów dodatkowego wyposażenia. Natomiast nowy opryskiwacz Leeb 4 AX został zredukowany pod względem wyposażenia technicznego i obsługi do najistotniejszych elementów, dzięki czemu zapewnia przejrzyste struktury operacyjne. Przedstawiciele firmy twierdzą jednak, że Horsch nie zamierza iść na żadne kompromisy pod względem funkcjonalności. Dlatego również ten opryskiwacz, podobnie jak wszystkie inne opryskiwacze polowe, został wyposażony w sprawdzony system Leeb BoomControl, który zapewnia optymalne prowadzenie belki. Objętość zbiornika z tworzywa sztucznego zaprojektowana została na 3800 l cieczy roboczej i 400 l wody czystej. Wysoka jakość powierzchni wewnętrznej i zewnętrznej zbiornika umożliwia jego łatwe czyszczenie. Pompa membranowo-tłokowa, w zależności od wyboru, może mieć wydajność 270 l/min lub 400 l/min. Pompa napędzana jest przy pomocy wału napędowego WOM. Centrum operacyjne Leeb 4 AX zostało wyposażone w dwa mechaniczne zawory wielodrożne, z których jeden reguluje stopień ssania, a drugi stopień tłoczenia maszyny. System charakteryzuje się prostą obsługą i solidną konstrukcją. Znany z serii dużych opryskiwaczy rodziny Leeb rozwadniacz o pojemności 35 l wydajnie rozwadnia środek, umożliwiając

Horsch – potentat w maszynach uprawowych i ochrony roślin był dotąd nieobecny wśród opryskiwaczy

zaczepianych o poj. 4.000 l z prostym wyposażeniem technicznym. Ta sytuacja zmieni się wraz z wprowadzeniem w 2019 r. nowego opryskiwacza Leeb 4 AX.

szybkie i dokładne rozpuszczanie proszków i granulatów. Czyszczenie wnętrza zbiornika odbywa się klasycznie według zasady rozcieńczania. System BoomControl gwarantuje odległość 5 cm do powierzchni docelowej pryskania i prędkość roboczą sięgającą do 15 km/h. Rozstaw dysz oferowany jest ze standardową odległością 50 cm. Na razie planowane są szer o ko ś ci b e l k i

Planowane szerokości belek będą wynosić od 18 do 30 m i podzielone zostaną na pięć do dziewięciu sekcji.

od 18 do 30 m, podzielne na pięć do dziewięciu segmentów. W zależności od potrzeb dyszel może być wyposażony w górny lub dolny sprzęg. Opcjonalnie do wyposażenia można dodać automatyczne kierowanie dyszlem, co pozwala na poruszanie się opryskiwacza zaczepianego dokładnie w śladzie ciągnika. Sze r o ko ś ć ś la d u można elastycznie regulować w zakresie od 1,5 do 2,25 metra i zmieniać w dowolnym momencie. Leeb 4 AX jest całkowicie kompatybilny z Isobusem i może być używany na przykład ze znanym terminalem Horsch. Przy konstruowaniu opryskiwacza Leeb 4 AX skupiano się przede wszystkim na dostosowaniu go do różnych sytuacji rynkowych. Grupą docelową są nabywcy, którzy zarówno w kraju, jak i za granicą stanowią duży potencjał. Do czasu urynkowienia opryskiwacza wiosną 2019 r. oraz później prowadzone będą intensywne prace nad jego dodatkowym wyposażeniem. Dilerem maszyn Horsch na Podlasiu jest firma Roltoma z Sokół. MaSz, Fot. Horsch

MLECZNE AGRO

Sulcotrek 500 SC – pewnym krokiem do wysokich plonów.

Sulcotrek 500 SC ®

Pewnym krokiem do wysokich plonów!

Najlepszy wybór w ochronie herbicydowej kukurydzy.

NOWOŚĆ!

herbicyd

Ochrona herbicydowa w uprawie kukurydzy jest niezbędna i oczywista bez względu na to czy przeznaczeniem będzie zbiór na kiszonkę czy na ziarno. Pokrój i tempo wzrostu kukurydzy sprzyja silnej konkurencji chwastów, które wpływają na ilość zebranego plonu. Do decyzji każdego rolnika uprawiającego kukurydzę należy – w jaki sposób chce kontrolować chwasty w swojej uprawie i czy może pozwolić sobie na niepewne i niesprawdzone rozwiązania. Sulcotrek 500 SC to najnowszy i niepowtarzalny na rynku herbicyd do powschodowego stosowania w uprawie kukurydzy. Zawiera w składzie sulkotrion (substancję z grupy trójketonów) i terbutylazynę (substancję z grupy triazyn). Sulcotrek 500 SC dzięki wysokiej skuteczności na szerokie spektrum chwastów jest strategicznym elementem ochrony herbicydowej kukurydzy. Sulcotrek 500 SC zapewnia dużą niezależność od warunków wilgotnościowych gleby, szybki efekt chwastobójczy oraz zapobieganie wtórnemu zachwaszczeniu.

Sulcotrek 500 SC 1,5 l/ha + Nicogan 040 SC 1 l/ha

W celu osiągnięcia pełnej ochrony herbicydowej kukurydzy, ADAMA Polska w 2017 roku przeprowadziła testy polowe potwierdzające skuteczność stosowania mieszaniny zbiornikowej w terminie 4-6 liści kukurydzy: Skuteczność badanej mieszaniny zbiornikowej Sulcotrek 500 SC + Nicogan 040 SC wynosiła powyżej 90% na występujące w doświadczeniu chwasty:

17/32

z koleoptyla powstaje pierwszy liść

faza 2 liścia

faza 3 liścia

faza 7 liścia /faza 2 kolanka

faza 4 kolanka

chwastnica jednostronna

komosa biała

żółtlica drobnokwiatowa

gwiazdnica pospolita

rdest ptasi

rdest plamisty

® zarejestrowana nazwa ADAMA Polska

ADAMA Polska Sp. z o.o. ul. Sienna 39, 00-121 Warszawa tel.: 22 395 66 66, fax: 22 395 66 67 e-mail: biuro@adama.com www.adama.com/polska

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

PRAWO Jakie

są możliwości obniżenia czynszu dzierżawnego

Czyja rola, tego wola?

Zgodnie z art. 700 Kodeksu Cywilnego dzierżawca może żądać obniżenia czynszu za okres gospodarczy, w którym wystąpiły okoliczności zmniejszające jego przychody. Kiedy i na jakich zasadach może się o to ubiegać? Obniżenie czynszu dzierżawnego jest możliwe. Jednak zanim do niego dojdzie muszą być spełnione dwa warunki. Pierwszym z nich jest zaistnienie okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby. Kodeks Cywilny nie precyzuje wprost i nie wylicza zdarzeń, które mogą stanowić podstawę obniżenia czynszu. Niemniej w praktyce sądownictwa przyjęło się, iż są to przypadki nadzwyczajne (niemożliwe do przewidzenia w momencie podpisywania umowy). Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, bazując na wewnętrznym zarządzeniu, uznaje, iż okoliczności uzasadniające obniżenie czynszu dzierżawnego to okoliczności, na które dzierżawca przy dołożeniu należytej staranności nie mógł mieć wpływu. Są to zatem najczęściej okoliczności związane z negatywnym działaniem sił przyrody (huragan, gradobicie, pożar, susza), albo którym rolnik nie mógł w żaden sposób zapobiec (np. zalanie wskutek powodzi mimo prawidłowego zabezpieczenia przeciwpowodziowego). Drugim, koniecznym warunkiem, pozwalającym na wnioskowanie o obniżenie czynszu dzierżawnego, jest przesłanka wystąpienia znacznego zmniejszenia zwykłego przychodu z przedmiotu dzierżawy. Chodzić tu będzie o przeciętny, w skali co najmniej kilkuletniej, przychód, jaki przyniósłby przedmiot dzierżawy, gdyby był racjonalnie wykorzystywany na cele przewidziane w umowie. Podkreślenia wymaga fakt, że obniżenie przychodu dotyczy tylko i wyłącznie dzierżawionego gruntu. W żaden sposób natomiast nie dotyczy strat gruntów w skali całego gospodarstwa bądź

innych uszczerbków finansowych związanych np. z nieprzywidzianym spadkiem inwentarza bądź spadkiem cen płodów rolnych. Aby udowodnić istnienie tego warunku musimy dokonać własnych wyliczeń. Możemy tego dokonać bazując najczęściej na dokumentach obrazujących wielkość plonu z przedmiotu dzierżawy przez ostatnie lata. Możemy też skorzystać z pomocy biegłego z zakresu rolnictwa. W celu ułatwienia wykazania znacznego zmniejszenia przychodu z przedmiotu dzierżawy, Agencja Nieruchomości Rolnych (obecnie KOWR) przyjmowała, że obniżenie przychodów będzie miało miejsce, jeżeli powierzchnia upraw, na której wystąpiły straty, stanowi co najmniej 5% użytków rolnych, a straty te wyrażają się w spadku plonów większym niż 15% w porównaniu do średnich plonów z lat poprzednich. Tylko łączne spełnienie dwóch powyższych warunków daje możliwość żądania obniżenia czynszu dzierżawnego. Pamiętać należy, iż możliwość obniżenia czynszu dzierżawnego dotyczy nie tylko gruntów dzierżawionych od KOWRu, ale także od jednostek samorządu terytorialnego czy gruntów prywatnych. Niemniej, przy dzierżawach gruntów prywatnych utrudnione jest postępowanie dowodowe, a w zdecydowanej większości spraw dochodzenie obniżenia czynszu dzierżawnego na drodze sądowej jest nieopłacalne. Odnosząc się do dzierżaw gruntów od jednostek państwowych, udzielana pomoc w zakresie obniżenia czynszu dzierżawnego taktowana jest jako pomoc udzielana w ramach pomocy de minimis w rolnictwie.

Warto pamiętać, że na podstawie art. 700 Kodeksu Cywilnego dzierżawca nie może żądać całkowitego zwolnienia od zapłaty czynszu czy żądać jego obniżenia na przyszłość. Uzyskanie niższego czynszu nie wyłącza natomiast możliwości domagania się podobnej obniżki w okresie następnym. Może to nastąpić tylko wtedy, gdy powtórzą się okoliczności powodujące obniżenie czynszu bądź wystąpią nowe okoliczności uwzględnione w art. 700. Kończąc, podkreślić należy, iż procedura obniżenia czynszu dzierżawnego jest w znacznym stopniu ograniczona do konkretnych sytuacji. Krzywdzącym mogłoby się wydawać, że wskazany przepis nie przewiduje ulgi ze względu na krach finansowy na rynku czy upadłość firm będących wierzycielami rolnika. Sąd Najwyższy w wyroku z dn. 13 lutego 2004 r. (sygn. Akt IV CK 22/03) wskazuje jednak, że „Przesłankami żądania obniżki czynszu na podstawie przepisu art. 700 k.c. są nie tylko niezwykłe wypadki (zdarzenia nadzwyczajne), zwłaszcza klęski żywiołowe, lecz wszelkie okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby, jeżeli wskutek tych okoliczności zwykły przychód przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu (…)” Taka interpretacja Sądu Najwyższego rozszerza katalog okoliczności, na które można powołać się przy obniżeniu czynszu dzierżawnego. Co za tym idzie, umożliwia dzierżawcy do złożenia odpowiedniego wniosku w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych sytuacji losowych jak np. spadek cen płodów rolnych. Agata Żochowska, Radca Prawny tel .

504 123 838

MLECZNE AGRO

Producent nasion kukurydzy mieszaล cowej F1

WILGA FAO 180 RYWAL FAO 210 PROSNA FAO 220 SKARB FAO 220 WIARUS FAO 220 TONACJA FAO 230 REDUTA FAO 230 SMOLITOP FAO 230 KONKURENT FAO 240 BLASK FOA 240 NIMBA FAO 250 SM AMECA FAO 260

Energetyczna kiszonka dla wysokowydajnych krรณw mlecznych

www.cnkielce.pl

WETERYNARIA Choroby

odzwierzęce

–

jak się przed nimi ustrzec

Zoonozy atakują

Posiadanie zwierząt hodowlanych, a nawet domowych pupili, to styczność z różnymi czynnikami chorobotwórczymi. W organizmie człowieka mogą one powodować ogromne spustoszenie, łącznie z nieodwracalnymi zmianami narządów. Dziś więc o chorobach odzwierzęcych, czyli o zoonozach.

Podejmujemy ten temat, ponieważ w gminie Lisków pod Kaliszem zlikwidowano całe stado krów mlecznych zarażonych gruźlicą bydła. W ciągu ostatnich kilku lat liczba krów chorych na gruźlicę zwiększyła się wielokrotnie, stając się dużym zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi. Nie chcę absolutnie zniechęcić nikogo do kontaktu ze zwierzętami. Wręcz przeciwnie. Jednak, znając czynniki i mechanizmy powstawania niektórych chorób odzwierzęcych, możemy skutecznie im przeciwdziałać. Zatem polecam lekturę poniższego artykułu. Według Ministerstwa Zdrowia wraca problem gruźlicy u ludzi. Najwięcej zachorowań odnotowano po drugiej wojnie światowej. W dawnych gospodarstwach rolnych, na przykład w PGR-ach, chorowały zwierzęta i ludzie, nawzajem się zarażając. Chorobę wywołuje prątek gruźliczy Mycobakterium tuberculosis, czy bowis. Obecny jest w surowym mleku chorych krów, a zaraża też przez bezpośredni kontakt ze zwierzęciem. Dzięki badaniom profilaktycznym u bydła, osobniki chore wyeliminowano z hodowli (skierowano na ubój z konieczności) zaś masowe prześwietlenia płuc u ludzi pozwoliły wcześnie wykryć gruźlicę i zastosować terapię antybiotykową. W ten sposób ograniczono umieralność człowieka na tę chorobę. Od kilku lat w Polsce nie zanotowano przypadków zachorowania człowieka na gruźlicę w wyniku zarażenia od bydła. Na terenie całej Unii Europejskiej było ich jednak ok. 140, z czego siedem w Niemczech zakończyło się śmiercią człowieka. Niepokojący jest fakt, że chorują też świnie, dziki i kozy, co sugeruje, że prątek gruźliczy zaczyna atakować inne gatunki. Przez wiele lat obok gruźlicy występowała również bruceloza. Obecnie, obok badań bydła na gruźlicę, lekarze weterynarii pobierają krew w kierunku białaczki i właśnie brucelozy. Bruceloza jest chorobą zakaźną, którą człowiek może zarazić się od bydła, owiec, kóz, świń, a także psów. Do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt ze zwierzęciem lub przez skażoną żywność. Objawy u ludzi są grypopodobne, tj. zwiększona temperatura, ból głowy, osłabienie, a później zapalenie wsierdzia i mózgu. Ma najczęściej przebieg długotrwały i przewlekły. Najwięcej przypadków zachorowania u ludzi (prawie 400) 36

zanotowano w Hiszpanii, Grecji i Portugali. U zwierząt drobnoustrój lokalizuje się w układzie rozrodczym, doprowadzając do poronień i niepłodności. Dlatego tak ważna jest ostrożność i dezynfekcja poporodowa (dro bnoustroje w ogromnych ilościach wydalane są z moczem i wodami płodowymi). Każdy przypadek powinien być zgłaszany do lekarza weterynarii, aby przeprowadzić badania laboratoryjne. Dużo zarazków zawiera surowe mleko chorego zwierzęcia. Yersinioza to choroba, którą w postaci epidemii w Europie odnotowano w 1720 r. Znamy ją jako dżumę. Ostatnio jednak zaobserwowano wzrost zachorowalności na tę chorobę (w Polsce 60 przypadków). Dotyczy ona głównie dzieci, u których wywołuje biegunki z domieszką krwi, bóle brzucha i gorączkę. Do zakażenia dochodzi poprzez spożywanie surowej i niedogotowanej wieprzowiny, surowego mleka, czy przez picie nieprzegotowanej wody. Drobnoustroje występują u świń, a także u bydła, owiec, jeleni, kotów i psów. Kampylobakterioza (bakteria Campylobacter) to choroba atakująca kaczki, gęsi, brojlery, nioski i indyki. To również choroba najczęściej przenoszona na człowieka, która w samej Unii dotknęła 250 tys. ludzi. Objawy występujące u człowieka to: biegunka, bóle brzucha, nudności. Po kilku dniach mijają samoistnie i wiele osób nie zgłasza się do lekarza. Źródłem zarażenia się człowieka jest drobnoustrój bytujący w przewodzie pokarmowym ptaków i ssaków. Najniebezpieczniejsze jest mięso drobiowe skażone odchodami w czasie uboju, obróbki i przygotowania do spożycia. Krótki okres obróbki cieplnej w czasie grillowania nie zabija tych bakterii, dlatego tak często dochodzi do zarażenia.

Listerioza dotyczy zachorowań dzieci, ponieważ osoby dorosłe przechorowują ją bezobjawowo. Bakteria Listeria monocytogenes występuje powszechnie w glebie i wodzie. Dzieci zarażają się nią w czasie zabawy. Objawy chorobowe dotyczą przewodu pokarmowego, u kobiet ciężarnych dostają się do płodu, powodując jego uszkodzenie i zamieranie. Do zakażenia dochodzi poprzez skażoną żywność i kontakt ze zwierzętami chorymi. Bakteria odporna jest na niskie temperatury (2-4 st. C jej nie zabiją), więc przechowywanie żywności w lodówce nie ogranicza jej namnażania. Źródłem zakażenia może być więc ser i produkty mleczne pochodzące od owcy, czy kozy. Salmonelloza u ludzi powoduje gorączkę, bóle brzucha, wymioty i nudności. Obok E.coli powoduje najczęściej zatrucia pokarmowe. W postaci łagodnej po kilku dniach dochodzi do samowyleczenia. Gdy biegunka jest uporczywa, wymioty i odwodnienie utrzymują się dłuższy czas, potrzebna jest kuracja antybiotykowa. Źródłem zakażenia jest mięso drobiowe, jaja, wieprzowina, wołowina i produkty mleczne. Niebezpieczna jest szczególnie latem, gdy sposoby przechowywania żywności w wysokich temperaturach otoczenia są niewłaściwe. Żywność zamrożona, przed spożyciem jest rozmrażana przez wiele godzin i to doprowadza do namnażania się bakterii. Bakterie te stwierdzono również w lodach, choć najczęściej skażone jest mięso drobiowe. W Polsce badanie mięsa drobiowego przeprowadza się u producentów drobiu, w chłodniach, zakładach przetwórczych i rzeźniach. Każdy zakład produkujący jaja konsumpcyjne musi przejść badania w kierunku obecności bakterii Salmonelli. Żadna jednak instytucja nie jest w stanie w pełni zabezpieczyć nas przed chorobami. Mając więc podstawowe wiadomości o występowaniu, zagrożeniach i sposobach zapobiegania, potrafimy lepiej sobie z nimi radzić. W myśl zasady: lepiej zapobiegać, niż leczyć.

QQ Józef Wszeborowski, lekarz weterynarii

Przychodnia dla zwierząt 16-061 Juchnowiec Dolny 98 tel. 85 71-96-100 608-155-871

MLECZNE AGRO

REKLAMA

• • • •

Mieszanki mineralne Preparaty mlekozastępcze Lizawki Produkty specjalne

dla Twojego stada

NE od

WOL

Perfekcyjne rozwiązania

nem dla Z perfekcyjnym Sele wydajności! krów o wysokiej

G M

VLOG

geprüft

Bergophor Futtermittelfabrik Dr. Berger GmbH & Co. KG 95326 Kulmbach · Tel. +49 9221 806-0

www.bergophor.pl

michal.suchy@bergophor.pl · Tel. +48 602 28 49 27 slawomir.jaksim@bergophor.pl · Tel. +48 510 06 44 01

19-02-04_WOLNE_od_GMO_195x90.indd 1

MLECZNE AGRO

04.02.2019 14:57:54

CIEKAWOSTKI Wiele

błędów w zakresie traktowania krów popełniamy ze zwykłego nierozumienia ich „emocji ”

O dziewczynie,

która rozumiała krowy Historia, którą przyszło mi Państwu opowiedzieć jest niezwykła. To historia kobiety, która zrewolucjonizowała kwestię uboju zwierząt w Stanach Zjednoczonych. Uczyniła wiele pozytywnych zmian w branży niemal zastrzeżonej w tym kraju dla mężczyzn, a to wszystko jednocześnie walcząc z autyzmem, chorobą, z której się nie wyrasta. Temple Grandin urodziła się 29 sierpnia 1947r. w Bostonie w stanie Massachusetts w Stanach Zjednoczonych. U kilkuletniej Temple matka zauważyła dziwne zachowania, zasięgnęła więc opinii lekarzy, którzy stawiali kilka diagnoz. Dopiero, kiedy Temple miała cztery lata tę właściwą – autyzm. Był rok 1950. Dzięki zaangażowaniu i nieustępliwości matki Grandin ukończyła Hampshire Country School, szkołę z internatem dla dzieci uzdolnionych w Ringde w Nowym Hampshire, a potem, w 1960r., poszła do college’u. Zdobyła tytuł licencjata z psychologii na Franklin Pierce College (również w Rindge) w 1970r., magistra z zoologii na Arizona State University w 1975r. i doktora w tej samej dziedzinie na University of Illinois w 1989 r. Temple Grandin została opisana w opowiadaniu Olivera Sacksa, wtedy jej historia stała się powszechnie znana. Wystąpiła w wielu programach telewizyjnych, wykorzystując swoją popularność do popularyzowania wiedzy o autyzmie oraz humanitarnego traktowania zwierząt rzeźnych. Jest autorem kilku książek na oba te tamaty, które wydane zostały również w Polsce. Obecnie Temple Grandin jest profesorem Colorado State UniveRsity, doktorem nauk o zwierzętach, konsultantem przemysłu mięsnego do spraw zachowania zwierząt. Na podstawie dwóch jej książek w 2010r. nakręcono film biograficzny opisujący jej życie, pt. „Temple Grandin”. Z tej krótkiej notki biograficznej można już trochę wywnioskować dlaczego w gazecie rolniczej pojawia się artykuł o tej niezwykłej Amerykance. Teraz zdradzę więcej, jednocześnie zachęcając Państwa do obejrzenia filmu o Grandin.

Co ma rolnictwo do psychologii?

Temple często wakacje spędzała u wujostwie na farmie. Tam zetknęła się ze zwierzętami, których los w pewnym sensie uczyniła 38

sensem swego życia. Zaczęło się od tego, że zauważyła, iż szczepione cielęta uspakajają się po zamknięciu w klatce. Dało jej to do myślenia, może dlatego, że sama miała problemy z niekontrolowanymi atakami paniki. Mając smykałkę do konstruowania przeróżnych urządzeń, zbudowała sobie „maszynę do przytulania”. W rzeczywistości była do samoobsługowa wersja klatki do unieruchamiania zwierząt. Grandin sama się w niej zamykała, znajdując w tym ukojenie. Władze akademika w college’u nie byli zbyt wyrozumiali dla przetrzymywania tej machiny w pokoju,

nakazali jej usunięcie. Temple przeprowadziła więc doświadczenie, którym udowodniła, że dziwna konstrukcja uspokaja nie tylko ją.

Chodzić w kółko

W sytuacjach szczególnie kryzysowych uciekała na rodzinną farmę. Tam podjęła decyzję, że chce ukończyć zootechnikę. Zwierzęcy sposób postrzegania świata, ich lęki i obawy, zafascynowały ją do tego stopnia, że poświęciła im całe życie. Ukończyła zootechnikę. W trakcie studiów odbywała praktyki w rzeźni. Miała okazję obserwować zachowania zwierząt, to, co je stresuje, płoszy. Jej uwagi i pomysly były jednak postrzegane jako dziwactwo. Zaczęła publikować artkuły na temat swoich pomysłów. Znalazły one uznanie, dostała propozycję, by zbudować nowoczesny

basen do kąpania bydła rzeźnego. Podczas tej czynności, ginęła bowiem spora liczba krów. Grandin jedynie obserwując krowy odkryła, że uspokaja je chodzenie po okręgu. Idąc jedna za drugą, nie odczuwają stresu i nie płoszą się. Dlatego droga do basenu miała właśnie taki kształt. Gandin konstruując odpowiednio korytarze, stosując szorstkie i bezpoślizgowe wejścia do basenu, rozwiązywała problem spłoszonych krów.

Skąd to myślenie

Temple Grandin to kobieta o niezwykłym zmyśle konstrukcyjnym. Jednak cechą nadrzędną w jej umiejętnościach oswajania świata dla zwierząt była paradokslalnie jej choroba. Jak wyjaśniała w setkach wywiadów, to, co różni ją od innych ludzi, to fakt, że widzi świat obrazami, co bliższe jest temu jak postrzegają go zwierzęta. W ten sposób potrafi zrozumieć zwierzęce emocje, wyjaśnić, co czują i jak myślą zwierzęta oraz przetłumaczyć je na język zrozumiały również dla zwykłych ludzi. W wywiadach Temple Grandin wyjaśniała, że zwierzęta widzą świat zupełnie inaczej, dostrzegają mnóstwo szczegółów, dla nas zupełnie nieistotnych, nie widzimy ich po prostu. Nasz umysł jest tak skonstruowany, że niektóre elementy są przez niego odsiewane. W przeciwieństwie do zwierząt. Więc można powiedzieć, że w pewnym sensie widzą więcej niż my. Temple nie chodziło o to, by zwierząt rzeźnych nie zabijać, stąd jej słowa w filmie “Krowy nie są groźne, są przewidywalne, gdybyśmy ich nie jedli, siedziałyby w zoo”. Mówiła tylko, by robić to jak najbardziej humanitarnie. Nie tylko dla samej idei, ale również dla zysków. Odpowiednie traktowanie bydła, życie bez stłuczeń, zadrapań i stresu, wpływa na jakość mięsa. Po prostu. Cóż pozostało dodać? Zachęcam do obejrzenia filmu. sam

MLECZNE AGRO

A R T Y K U Ł

REKLAMA

R E K L A M O W Y

każdy plac budowy

p refbet Ś Niadowo

poleca ...

Maxiblok

Bloki betonowe MAXIBLOK, produkowane przez Przedsiębiorstwo Produkcji Betonów „PREFBET” Sp. z o.o. w Śniadowie to doskonała alternatywa dla popularnie stosowanych murów oporowych z elementów typu „L” i „T” używanych przy budowie silosów na kiszonki jak i inne materiały sypkie: kruszywa, piasek. Idealnie sprawdzają się również jako elementy konstrukcyjne takie jak: fundamenty, przegrody, ściany tymczasowych wiat na maszyny rolnicze lub płody rolne, podwaliny, umocnienia skarp, a nawet ogrodzenia, czy obciążniki.

Oddział Śniadowo, tel. 86 217 62 95 Oddział Łomża, tel. 86 218 06 72 Oddział Zambrów, tel. 86 475 04 24

www.prefbet.pl

Charakteryzują się łatwością montażu i demontażu. W bardzo prosty i stosunkowo tani sposób można przenieść daną konstrukcję w inne miejsce lub wykorzystać bloki do innych celów. Uchwyty montażowe ułatwiają ich transport wózkami widłowymi, ładowarkami, koparkami, HDS-em, suwnicą, czy też Parametry: innym sprzętem budowlanym bądź rolniczym. 1. PODŁOŻE: Bloki betonowe nie wymagają budowania specjalnych funda| nawierzchnia drogowa: beton/beton asfaltowy/trylinka/ mentów, wymagane jest jedynie utwardzone, równe podłoże. kostka brukowa/płyty drogowe – nośność podłoża/podbuW przypadku budowy silosów na kiszonki, gdzie wymagane dowy podłoża: 300kPa jest zapewnienie szczelności, bloki należy układać na pły| maksymalne nachylenie podłoża ≤2°. W przypadku większego cie betonowej lub posadzce betonowej. Ogromną zaletą jest stosować warstwę wyrównującą z mrozoodpornej zaprawy ich trwałość i wytrzymałość na warunki atmosferyczne cementowej M20/mrozoodpornego betonu C20/25 (kruszywo i mechaniczne. do 8 mm) PREFBET Śniadowo 2. UKŁADANIE: produkuje MAXIBLOKI o wymiarach: | układać na równym, oczyszczonym podłożu tak, aby stykały 180x60x60 cm (1.425kg), się całą powierzchnią z betonowym podłożem (patrz pkt 1) 120x60x60 cm (950kg), | układać w osi pionowej jeden nad drugim (bez poziomych przesunięć na „grubości” muru) – patrz poniższy rysunek 60x60x60 cm (475kg). | stosować przewiązanie bloków w postaci przesunięcia pioDo korzystania z bloków betonowych nie jest potrzebne ponowej spoiny minimum o 60cm zwolenie na budowę, ponieważ bloki nie są trwale połączone 3. WARUNKI SKŁADOWANIA KISZONKI: z gruntem. | kiszonkę składować w obrębie boksu z zachowaniem makZalety bloków betonowych: symalnej wysokości składowania | łatwość montażu i demontażu | dla muru grubości 60 cm: Hmax ≤2,40m dla ściany o wyso| wielozadaniowość kości Hściany 3,0 m | szybkość wznoszenia konstrukcji 4. WARUNKI TRANSPORTU: | wysoka masa Transportować za pomocą zawiesia lub specjalistycznego | trwałość i wytrzymałość na warunki atmosferyczne i mecha- chwytaka. Przy stosowaniu zawiesia belkowego niedopuszczalny niczne (wykonanie z betonu o klasie ekspozycji XC4, XF2), jest rozstaw cięgien zawiesia równy lub szerszy od rozstawu | brak potrzeby budowania fundamentów (wystarczy proste haków montażowych. Warunki stosowania zawiesi przedstai utwardzone podłoże) wiono na poniższym schemacie: | nie wymagają spoiw, bezpośrednio po wybudowaniu mogą być 5. WARUNKI SKŁADOWANIA: poddawane obciążeniom Bloki składować na utwardzonym placu układając w stosy | brak czasochłonnego procesu związanego z wydaniem pozwo- po max trzy elementy. W przypadku stosowania podkładek lenia na budowę. drewnianych umieszczać je w odległości 1/5 długości elementu.

MLECZNE AGRO BIULETYN INFORMACYJNY

ZDROWIE I URODA Nie

ignoruj wypadających włosów , to się da leczyć

I co, nie łyso ci...?

Wypadają mi włosy. Powtarzałam to przed rodziną, koleżankami, znajomymi. To nic. To normalne. Mi też wypadają. Każdemu wypadają. Słyszałam w odpowiedzi. A wcale, że nie! Teraz już wiem, że to nie jest normalne, że to się leczy. I Wam, drodzy Czytelnicy też polecam nie ignorować problemu. Każdemu z nas wypadają włosy, ale każdy potrafi ocenić, czy to jest – powiedzmy – jego życiowa norma, czy też może nagle coś się zmienia. Wypadały mi włosy, tak jak zawsze, a później wydało mi się, że trochę ich więcej zostaje na grzebieniu. Coraz więcej. Z czasem po myciu głowy wyciągałam z wanny całą garść. Każde pociągnięcie grzebienia, choćbym czesała się dziesięć razy dziennie, kończyło się kilkunastoma włosami wyjętymi z jednego miejsca. Tak, kilkunastoma, bo z czasem zaczęłam je liczyć. Zmieniałam gumki na coraz ciaśniejsze, spadały spinki, włosów było wyraźnie mniej. Zaczęłam od lekarza rodzinnego. No i co? Parę podstawowych badań, skierowanie do dermatologa. Badania ok, dermatolog – pierwszy wolny termin za trzy miesiące – uwaga, na wizytę prywatną! Wizyty na NFZ, coś za pół roku. I wtedy koleżanka poleciła mi trychologa. Skoro na dermatologa mam czekać kwartał, zdecydowałam się pojechać. Pierwsza wizyta trwała trzy godziny, serio! Nigdy jeszcze nikt nie wypytał mnie tak wnikliwie o tyle spraw związanych z moim zdrowiem. Wywiad rzeka, skierowanie na szereg badań, bo szukamy przyczyny. Jednocześnie sytuację na głowie pani oceniła przez mikroskop.

To nie będzie artykuł medyczny, a więc nie podam medycznych terminów chorób, które podejrzewałyśmy, ani tej zdiagnozowanej. Bo w tym miejscu można było opisać fazy wzrostu włosów, typy łysienia i ich przyczyny. Trzeba by wyjaśnić, dlaczego nie powinnam stosować kuracji powszechnie zalecanych w aptekach i przez niektórych dermatologów. Wyszedłby temat rzeka. A i tak wgłębić się w niego musi ten, kto ma problem i chce się go pozbyć. Musiałam trochę się nauczyć. Jak myć głowę, dlaczego ważne są peelingi skóry głowy. Żmudne wcieranie specjalnych preparatów. Ale, kochani, nie zawsze leczenie jest tak proste: połknąć tabletkę trzy razy dziennie i po sprawie. Zaufałam. Zaczęłyśmy od mezoterapii. Za pomocą cienkich igieł wstrzykiwany jest w skórę głowy specjalny koktajl z witamin i minerałów. Ale ważniejsze od nich jest aplikowanie w skórę głowy osocza bogatopłytkowego, uzyskiwanego z krwi pacjenta. Zabieg ten przez uwalnianie czynników wzrostu z naszych krwinek, zwiększa ukrwienie skóry głowy oraz pobudza komórki macierzyste do intensywnego podziału i namnażania, co stymuluje, czyli pobudza cebulki do intensywnego i szybkiego odrostu włosów. Wywoływane mikrourazy, aktywują procesy regeneracyjne, zwiększają

Martwią Cię wypadające włosy? Zawiodły inne terapie i specjaliści? Zapraszamy do gabinetu OFERUJEMY:

terapie dostosowane indywidualnie dla każdego pacjenta wnikliwą i kompleksową diagnostykę szeroki wybór preparatów do stymulacji wzrostu włosów profesjonalne zabiegi mezoterapii i laseroterapii

mgr trycholog Sylwia Stecewicz-Skowron

powstawanie nowych naczyń krwionośnych, przez co cebulki włosów są lepiej odżywione i dotlenione, włosy przestają wypadać. Z każdego pokolenia stają się coraz grubsze, zdrowsze i mocniejsze. Wspomagająco zastosowałyśmy laser biostymulujący, czyli terapię światłem laserowym, które penetrując głęboko tkanki skóry, pobudza mikrocyrkulację, wspomaga metabolizm komórek i syntezę białek. W ten sposób zapewnia lepsze ukrwienie cebulki włosa, zmniejsza podrażnienia oraz energetyzuje obumierające komórki prowadząc do wzrostu włosów grubszych i zdrowych. Do tego oczywiście odpowiednia kosmetyka i witaminy. Było warto. Dziś, po czterech miesiącach, moja nowa fryzurka ma prawie 10 cm (a włosy rosną przecież tylko centymetr na miesiąc). Trzyma się jeszcze reszta starych. Może nie mam bujnej gęstwiny, ale nie jestem łysiejąca ani łysa. A byłam pewnie od tego o krok. Czytelniczka

Hair Line ul. Spożywcza 7 w Wasilkowie tel. 604 285 189

Gabinet trychologiczny – diagnostyka, leczenie wypadania włosów i łysienia, profilaktyka mgr trycholog Sylwia Stecewicz-Skowron dyplomowany analityk i diagnosta skóry głowy i włosów 40

MLECZNE AGRO

ROZRYWKA Zapisany Kłuta, cięta lub kredą na szartablicy pana

Egipski władca

Zbiór map Ozdobny pas przy kimonie

16 Rodzicielka

Ze Moneta Znak Odmiana stolicą dla nawiw Tehegruszy Charona gacyjny ranie

5 Lokalny wiatr włoski

Comiesięczna zmora dłużnika Unijna waluta

20 8

Okres rządów papieża Główna Grzanka myśl

Imię Mussoliniego

Półsen

Roślina pnąca Poranna msza

3 Trzeźwo Diana, ocenia piosenrzeczywistość karka

Koński arystokrata

Zapraszamy do rozwiązania krzyzówki krzyżówki z nieco z nieco zabwnym, zabawnym, przekornym przekornym hasłem. Spośród hasłem.osób, Spośród któreosób, prześlą które prawidłowe prześlą rozwiązanie, prawidłowe wylosujemy rozwiązanie, trzy wylosujemy i nagrodzimy trzy i nagrodzimy książkami,książkami, ufundowanymi ufundowanymi przez Wydawnictwo przez Wydawnictwo Bernardinum. Bernardinum. Zgłoszenia Zgłoszenia prosimy wysyłać prosimynawysyłać adres redakcji: na adres redakcji: ul. Bema ul. Bema 11, 15-369 11, 15-369 Białystok Białystok lub lub mailem – mleczne@skryba.media.pl. Na rozwiązania czekamy do końca marca br. Uwaga! W losowaniu nagród wezmą udział zgłoszenia zawierające poprawne hasło, imię, nazwisko i adres uczestnika.

Szmer niezadowolenia Z premierem na czele

Zlot czarownic

Prawy dopływ Baryczy

Okrążenie toru, bieżni Usuwanie brudu z odzieży Wymarły ptak z Mauritiusa

9 10 11 12 13

Królowa z filmu "Podróże pana Kleksa"

Perła belgijskich uzdrowisk

Ruch ręki, skinienie

Widz, obserwator

Płuca miasta

Cyrkowa scena

25 Kieł lub siekacz

Figura w kartach

Strona czołowa

Śródlądowy zbiornik wodny

Boskie z urwisem

Niebezpieczny dryf statku

W dłoni Wysiłek, urwisa znój

Zespół kameralny Mieszka- Czarny złożony z trzech niec pył w instrumentalistów Baku kominie

Słaba kawa

Saneczkowy lub łyżwiarski

Włosy upięte w węzeł

Cicha rzeka

Pochód, orszak

Ponoć czyni cuda

Rodzaj wody mineralnej

Drapieżna ryba

Prowizoryczny budynek

Strój lokaja

Zastawiana na myszy

Buduje gniazdo

Angielski tytuł szlachecki

Nowela Bolesława Prusa

14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25

NIE TYLKO PRZEWODNIK

MLECZNE AGRO

Hasło krzyżówki z ostatniego wydania gazety brzmiało: Jedna żarówka wiele możliwości.

Wygła- Muzułszany na mański sympozksiążę jum

ROZRYWKA ch z y os e pi n aj c i ł się z ą r i ę t a dz po zyb e ł ciu . R ra. ową s zkos P o zejś rato ił g ł a us ez zb ku pr o dl n a o pro o ci ro ęć lat i, co róbę g i g c me Ten, tać p a dru t za p . a – dk u ia, ml d os że mien – osie w ypa o m n ie sc a aki dze w krz miej z ł cia czki e uci

S p ot y k aj ą się dz y: d w aj k o le– Ty wie sz, jak n moja żo aiwna je na s i myśli, ż . Robi prawo ja t zdy e dam je j s a m oc – To nic. hód. n a to riu Moja jedzie do m, zajr s aza torby a ta m p r łe m d o jej e ze r w a I on a m ty yśli, że ja prz yj w y. adę...

Panie Bo ż skie dzie e, da łe ś mi bezt ro ciń stwo, kt łeś. Da łe ś mi wspa óre zabrania łą mło którą za dość bra n ą żon ę.. łeś. Dałeś mi cud , ow. lata mij ają , ja t p rz y p o m ylko in am.

Ochrona dany ch osobow yc h Rys. Wydawnic two Skr yba

kum, że y? e ł a z s i u, s ł y a t s ł u c h o w – Kaz par ysią ow y a dwa t piłe ś n kosztowa ł – Tak, wietny. a? rodzin . st ś m e a j t , k e ej c erwsz ie, a ja – Fajn ieścia po pi dz – D wa

– Chciałbym kupić farbę. – Jaki kolor? – Biały. – Biała lilia, perłowy, skorupa jajka... – Ok, nie jestem architektem, po prostu biały.

: Po ają ta k z y m y t ie Kob ę. Pr ć g ło w broy m u sz ła m nę ła m s p rz ą t lu stro, okazji eta r ła m w a lk ę z r p , dzik u my tę ś c i ła m w ycz y . M a m o c h o y n s ję ię i ścia , ale bo ę t a b r n a he i... o k u ch n wejść d

Ojcie c – Pop do s yn a: r a wi ł my? e ś je d yn k ę z m – N ie at, b op dzien nik p ani ca ł y rz y s c o b ie . z a s m i a ł a

- Mamo, mamo chcę na święta chomiczka! - A wiesz, że to niegłupi pomysł.... Wciąż tylko ten karp i karp.

uje a wdrap w o r k k idzi ja Zając w wo. z r e się n a d tam w łazisz? wek. – Po co je ść sobie śli po – Chcę osn a je st? kla s o t m w r e le a m –A i k , śliw – To n ic . m ó wce

MLECZNE AGRO

Adengo® 315 SC – ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć szczególną uwagę na stosowane zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia i symbole ostrzegawcze umieszczone w etykietach oraz przestrzegaj zalecanych środków bezpieczeństwa.

Bayer Sp. z o.o., tel. 22 572 36 12 Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa

www.agro.bayer.com.pl

30 lat

ARBOS 5000 GLOBAL i ADVANCED 110 KM 122 KM 136 KM

Cena od

157.000

LATA

PLN netto

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ ZADZWOŃ:

Generalny Importer Arbos ul. Poznańska 159 62-080 Tarnowo Podgórne www.korbanek.pl, info@korbanek.pl tel. 61 8 950 301 sprzedaż maszyn tel. 61 8 950 302 serwis tel. 61 8 950 303 części zamienne * Powyższa oferta ma charakter informacyjny i nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu art. 66 §1 Kodeksu Cywilnego.

Święte

513 600 630 Pokrzydowo Janikowo

Łomża Karniewo

Lipiny

Antolka