Mleczne Agro Nr 4/2020

NR 4(16)/2020

WRZESIEŃ 2020

Skuter

na wieś

Zmiany

w

Prawie

budowlanym

Szybka pomoc Skuteczna ochrona

BERGIN® Lytopect Dietetyczne pójło elektrolityczne dla cieląt przy problemach z trawieniem MSS-systemem multioraz biegunkach, teraz z nowym BERGOPHOR zabezpieczeń • stabilizuje gospodarkę elektrolityczną • usuwa i wiąże patogeny wywołujące biegunkę • chroni i regeneruje błonę śluzową jelit • powoduje wytworzenie żelu ochronnego w jelitach dzięki specjalnie preparowanym łupinom z nasion babki (Psyllium)

Producent Termobloczka TR

Oddział Śniadowo, tel. 86 217 62 95 Oddział Łomża, tel. 86 218 06 72 Oddział Zambrów, tel. 86 475 04 24

www.prefbet.pl

Termobloczek TR – to pierwszy na polskim rynku bloczek z betonu zwykłego z wkładką styropianową.

Standardowo obory muruje się ze zwykłego pustaka i ociepla styropianem. Termobloczek TR to takie 2w1 – z zewnątrz beton, w środku styropian. Betonowa część wykonana jest z materiału o wytrzymałości 20MPa, umiejscowiona w środku izolacja ze styropianu EPS 100 o gęstości min. 20KG/m3. Użycie termobloczka gwarantuje przyspieszenie prac budowlanych i pozwala na oszczędności.

Z termobloczkiem wybrałem się do projektanta – mówi rolnik. – Powiedział, że śmiało mogę budować. Policzyłem koszty- z jednej strony cena termobloczka, z drugiej koszt pustaków i styropianu w przypadku standardowej budowy.

Wziąłem pod uwagę krótszy czas realizacji – w przypadku użycia termobloczka i wyszło mi jasno co powinienem zrobić.

Zwierzęta mają za sobą zimę w nowej oborze i nie narzekam.

BLOCZEK I STYROPIAN W JEDNYM trwała trwała elewacja elewacja

szybka szybka budowa budowa

ciepła obora

PRAWO Co nowelizacja Prawa

budowlanego oznacza dla rolników

Będzie rewolucja

Od 19 września br. obowiązuje nowelizacja przepisów Prawa budowlanego. Dzięki niej część obiektów budowlanych będzie można wznosić bez pozwolenia na budowę, część tylko po zgłoszeniu podjęcia robót. Łatwiej będzie zalegalizować samowolę.

Czy przez to proces inwestycyjny będzie dużo prostszy? Na pewno, ale nie od początku.

Nowelizacja, dotycząca rolników, skupia się głównie na zapisie art. 29 Prawa budowlanego, który zyskał większą przejrzystość i jednoznaczność, ze względu na podział artykułu na ustępy. W art. 29 ust. 1 zostały wskazane obiekty, które nie wymagają uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast pozostaje obowiązek zgłoszenia robót budowlanych.

W ust. 2 mamy te, dla których nie wymaga się ani uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, ani też zgłoszenia robót budowlanych. Ust. 3 to te bez konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, ale z koniecznością zgłoszenia.

Prawo budowlane nie wisi w legislacyjnej próżni, wskazany w art. 29 katalog obiektów i robót budowlanych musi być rozpatrywany w powiązaniu z przepisami odrębnymi, które mogą jednak nakazywać uzyskanie wymaganych uzgodnień i zastosowanie się np. do przepisów odległościowych, przeciwpożarowych i innych. Przykładowo, roboty budowlane, o których mowa w ust. 1-4, wykonywane przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę, a roboty na obszarze

wpisanym do rejestru zabytków – dokonania zgłoszenia, przy czym do wniosku o decyzję o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia należy dołączyć pozwolenie właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, wydane na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

§

Od 19 września br. obowiązują przepisy znowelizowanego Prawa budowlanego.

Mają ułatwić budowanie, również obiektów rolnych.

Zgłoszenia należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych. Organ administracji architektoniczno-budowlanej, w terminie 21 dni od dnia doręczenia zgłoszenia, może w drodze decyzji, wnieść sprzeciw. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli organ administracji architektoniczno-budowlanej

nie wniósł w tym terminie sprzeciwu. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres, miejsce i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do dokumentów należy dołączyć oświadczenie o prawie dysponowania nieruchomością, szkic zagospodarowania działki z naniesieniem charakterystycznych odległości od sąsiednich elementów zagospodarowania oraz, w zależności od potrzeb, niezbędne szkice lub rysunki.

W pewnych sytuacjach, w których mogą być naruszane przepisy pożarowe i interesy osób trzecich, organ administracji architektoniczno-budowlanej może nałożyć, w drodze decyzji, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, jeżeli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy lub spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia, pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków, pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych

Zdjęcie na okładce: Renata i Jerzy Wądołowscy z miejscowości Chlebiotki Nowe w gm. Zawady z synami: Kacprem i Piotrusiem Fot. Barbara Klem MLECZNE AGRO

3

PRAWO lub wprowadzenie, utrwalenie, zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich.

Jedną z nowości w znowelizowanym Prawie budowlanym, jest wprowadzenie uproszczonego postępowania legalizacyjnego dla samowoli

CO Z CZYM BUDOWAĆ QQ art. 29 ust. 1

wolno stojące budynki mieszkalne jednorodzinne, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane – w tym przypadku, do zgłoszenia należy dołączyć projekt zagospodarowania działki oraz projekt architektoniczno-budowlany; oczyszczalnie ścieków o wydajności do 7,5 m3/dobę; zbiorniki bezodpływowe na nieczystości ciekłe o poj. do 10 m3; instalacje zbiornikowe na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m3, przeznaczone do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych; wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, jak garaże, wiat o powierzchni zabudowy do 35 m2; przydomowe ganki, oranżerie (ogrody zimowe) o powierzchni zabudowy do 35 m2; wolno stojące parterowe budynki rekreacji indywidualnej rozumiane jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku, o powierzchni zabudowy do 35 m2; ogrodzenia o wysokości powyżej 2,20 m; przydomowe tarasy naziemne o powierzchni zabudowy powyżej 35 m2; niecki dezynfekcyjne, w tym niecki dezynfekcyjne z zadaszeniem; obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną i uzupełniające zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej, takie jak: płyty do składowania obornika, szczelne zbiornik na gnojówkę lub gnojowicę, naziemne silosy na materiały sypkie, o pojemności do 30 m3 i wysokości nie większej niż 7 m, silosy na kiszonkę.

QQ art. 29 ust. 2

obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną i uzupełniające zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej, takie jak: parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, suszarnie kontenerowe o powierzchni zabudowy do 21 m2; wiaty o powierzchni zabudowy do 50 m2, sytuowane na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny, lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe; wolno stojące altany o powierzchni zabudowy do 35 m2; zjazdy z dróg powiatowych i gminnych oraz zatoki parkingowe na tych drogach; przepusty o przekroju wewnętrznym do 0,85 m2; przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 50 m2; pochylnie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych; obiekty małej architektury, z wyjątkiem obiektów małej architektury w miejscach publicznych; ogrodzenia o wysokości nieprzekraczającej 2,20 m; obudowy ujęć wód podziemnych; naziemne zbiorniki będące obiektami budowlanymi, służące do przechowywania paliw płynnych klasy III, na potrzeby własne użytkownika, o pojemności do 5 m3; przydomowe tarasy naziemne o powierzchni zabudowy do 35 m2; stawy i zbiorniki wodne o powierzchni nieprzekraczającej 1000 m2 i głębokości nieprzekraczającej 3 m, położonych w całości na gruntach rolnych.

QQ art. 29 ust. 3

przebudowa przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany, przebudowa polegająca na dociepleniu budynków o wysokości powyżej 12 m i nie wyższych niż 25 m; remont budowli, których budowa wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę oraz budynków, których budowa wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę – w zakresie przegród zewnętrznych albo elementów konstrukcyjnych; instalowaniu wewnątrz i na zewnątrz użytkowanego budynku instalacji gazowych; mikroinstalacji biogazu rolniczego, o której mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.

QQ art. 29 ust. 4

przebudowa budynków, których budowa wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, oraz budynków mieszkalnych jednorodzinnych, z wyłączeniem przebudowy przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych, przebudowa polegająca na dociepleniu budynków o wysokości nieprzekraczającej 12 m; instalowanie pomp ciepła, wolno stojących kolektorów słonecznych, urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW; utwardzanie powierzchni gruntu na działkach budowlanych.

Nowe Prawo budowlane można znaleźć m.in.:

isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19940890414/U/D19940414Lj.pdf 4

budowlanych zbudowanych bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę, gdy od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat. Należy tu jednak podkreślić, że w stosunku do takiego obiektu nie mogła być wydana przed 19 września 2020 r. decyzja rozbiórkowa.

Do dokumentów legalizacyjnych, które trzeba złożyć w organie nadzoru budowlanego należą: QQ oświadczenie, o prawie dysponowania nieruchomością; QQ geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza obiektu budowlanego; QQ ekspertyza techniczna sporządzona przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia budowlane, wskazująca, czy stan techniczny obiektu budowlanego nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi oraz czy pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu budowlanego zgodne z dotychczasowym lub zamierzonym sposobem użytkowania.

Oczywiście, powyższego nie należy traktować jako jednoznacznej wykładni prawa. Każda sytuacja powinna być rozpatrywana indywidualnie, w kontekście przepisów powiązanych.

W praktyce dnia codziennego może się okazać, że na wyszczególnione w art. 29 obiekty i roboty budowlane, należy jednak uzyskać pozwolenie na budowę. Prawo budowlane jest aktem współistniejącym z wieloma innymi uregulowaniami. Często poszczególne starostwa w celu zinterpretowania konkretnych wątpliwych sytuacji posiłkują się zapadającymi wyrokami sądów administracyjnych.

Dlatego też, w celu uniknięcia ewentualnych problemów, przed rozpoczęciem realizacji robót budowlanych, zaleca się konsultację swojego przypadku z projektantem lub wydziałem architektury właściwego starostwa.

Celem zmian, jak w uzasadnieniu pisał ustawodawca, jest „uproszczenie zbyt rygorystycznych procedur, usunięcie nadmiernych obowiązków po stronie inwestora oraz doprecyzowanie przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne”. Zasadnicze pytanie, jakie zadają sobie sami zainteresowani – rolnicy i hodowcy, brzmi – jak głębokie będą to zmiany i czy rzeczywiście będą miały znaczący wpływ na inwestycje budowlane na wsi. Polskie prawo (a już prawo budowlane w szczególności) jest mało zrozumiałe dla przeciętnych „zjadaczy chleba”. Duża ilość zawiłych przepisów napisanych kazuistycznym językiem w wielu przypadkach skutecznie zniechęca do podjęcia budowy. Ostatecznie to urzędnicy reprezentujący starostę mają w tym temacie ostatnie słowo. Nowelizacja ma to zmienić. Jak będzie w rzeczywistości? Praktyka najbliższych miesięcy powinna sporo wyjaśnić.

Artur Golak

MLECZNE AGRO

REKLAMA

MLECZNE AGRO

5

AKTUALNOŚCI

|| Z wizytą w gospodarstwie Renaty i Jerzego Wądołowskich w miejscowości Chlebiotki Nowe w gm. Zawady

Rolnictwo to pasja

Tu krowy zawsze wiodły prym. Gdy 17 lat temu gospodarstwo przeszło w ręce obecnych właścicieli, zapadła decyzja o poważnym rozwijaniu hodowli w kierunku produkcji mleka, powiększaniu stada i areału. Wynik na dziś: 200 krów i 120 ha.

Drodzy czytelnicy, zapraszamy do Państwa Renaty i Jerzego Wądołowskich.

Syna i synową ciągle wspierają w pracy seniorzy: Jadwiga i Tadeusz, pomagają rodzicom również dzieci: Kacper – 16 lat, Radek – 14 i Piotrek – dziewięć. Rodzina przedstawiona, zatem... jak to się zaczęło?

– Gospodarstwo przejęliśmy z żoną po moich rodzicach w 2003 r. – opowiada pan Jerzy.

– Tata mógł przejść na wcześniejszą emeryturę i zrobił to, kiedy tylko skończył 60 lat.

Rodzice starali się być samowystarczalni, ale od kiedy pamiętam wyraźnie szli w kierunku produkcji mleka. Jak na tamte czasy, mieli bardzo duże stado, bo zawsze utrzymywali ok. 20 krów, nawet wtedy, kiedy trzeba je było doić ręcznie. Potem była obora uwiązowa dla 40 sztuk z dojarką konwiową i praca na 30 ha ziemi. I taki stan „przeszedł” na nas.

Dziś Renata i Jerzy gospodarzą na 120 ha i mają 200 sztuk bydła. Jak się osiąga taki sukces?

– Musi być pasja do rolnictwa – mówi pan Jerzy. – Rolnictwo to pasja i praca. A dlaczego krowy? U nas inaczej się nie da. Mamy tak 6

bardzo słabą ziemię (piąta i szósta klasa), jak się nie da obornika, to nic nie urośnie. Tylko pastwiska, stąd najlepszym rozwiązaniem jest bydło.

Młodzi państwo Wądołowscy zaczęli gospodarzenie od kupna pierwszego własnego nowego ciągnika John Deere 6520 i przyczepy samozbierającej Europrofi Pottinger o pojemności 30 m3. Rok później zaczęli budować nową wolnostanowiskową oborę. Budowę wspartą programem SAPARD. – To była pierwsza obora „na SAPARD” na Podlasiu, a może i pierwsza w Polsce.

Na pewno jedna z pierwszych w kraju – zwraca uwagę pan Jerzy. – Rozliczyć się... to był wtedy biurokratyczny koszmar.

Ale obora powstała i funkcjonuje do dziś.

Zaplanowana jest na 49 sztuk mlecznych i 30 jałowizny.

Mleko pozyskiwane jest w hali typu „rybia ość” 2x6 stanowisk. Obok na biały skarb czeka zbiornik o pojemności 8 tys. l. Część „mleczną” obory wyposażyła firma Gea.

• Od dziewięciu lat testuję systemy utrzymania bydła – opowiada pan Jerzy. – Krata jest fajna, mało pracochłonna, ale dla dobrostanu zwierząt – nie ma rewelacji. Ściółka-krata – też niekoniecznie. Od 2016 r. postawiłem na samą ściółkę, ale... zwierzęta są utrzymywane na piasku. I to zaczęło mi się sprawdzać rewelacyjnie. Mam w oborze piasek.

To tak, jakby krowy były na powietrzu. Jest usuwany raz w tygodniu. Nie ma problemu z muchami, nie ma problemu z chorobami a wręcz przeciwnie, krowom rosną mocniej racice, po porodzie czują się rewelacyjnie, nie ma rozjeżdżania. Polecam.

W 2006 r., kiedy zaczął obowiązywać Sektorowy Program Operacyjny Wądołowscy zainwestowali w maszyny dedykowane pracy w oborze, pojawił się kolejny John Deere 5075 z osprzętem i wóz paszowy Euromix firmy Kuhn. Kupili też wóz asenizacyjny – 12 tys. m3 marki Joskin. Aby nie wymieniać wszystkiego, zakończmy jeszcze ostatnimi poważniejszymi zakupami. Dwa lata temu na podwórze zajechała kolejna przyczepa samozbierająca Jumbo 7,2 tys. m3 i kolejny ciągnik – oczywiście tej samej marki o symbolu 8329. Drobniejsze prace w gospodarstwie wykonuje jeszcze John Deere 6120M. Najnowszy tegoroczny nabytek to wóz asenizacyjny Joskin Volumetra o pojemności 26 tys. m3.

Od 2006 r. zaczęło się powiększanie gospodarstwa.

– Co roku dokupowaliśmy po kilka hektarów ziemi – mówi Jerzy Wądołowski. – W tej chwili mamy 80 ha własnych użytków rolnych C.D. NA STR. 8

MLECZNE AGRO

REKLAMA

MLECZNE AGRO

7

AKTUALNOŚCI

|| C.D. ZE STR. 6

i pracujemy na 40 ha dzierżawionych. 35 ha zagospodarowaliśmy w tym roku pod kukurydzę, 40 ha – pod trawy a reszta to zboża.

Co roku przybywa nam dzierżaw, bo właściciele nie chcą ziemi sprzedawać ze względu na dopłaty unijne.

A stado to, jak wspomnieliśmy na wstępie, 200 sztuk, z czego połowa w doju. Druga setka to młodzież, wśród której większość stanowią byczki.

– Nie zacielam stada nasieniem seksowanym, dlatego rodzą się i jałówki, i byki – mówi gospodarz. – Jałówek jest za mało na odbudowywanie stada, dlatego dokupuję. Ostatnio, z potrzeby, ale i z ciekawości też trochę, kupiłem jałówki w Niemczech.

– Nasz rekord, to rok 2003 r. i wynik 9,7 tys. l – wspominają. – Na razie nie pobiję go, bo cały czas remontuję stado. Takie eksperymenty, jak ten ostatni niemiecki (uśmiech) nie zawsze wychodzą nam na plus.

Mleko jakby od zawsze sprzedawali do mleczarni w Grajewie.

– Znam Edmunda Borawskiego, prezesa Mlekpolu od 1982 r., wtedy jako dziecko

Mlekpol

uczestniczyłem w zebraniu u nas w domu, kiedy „przejmował nas”. Później poznałem go osobiście na zebraniu w Grajewie, kiedy zostałem delegatem (to było niemal 20 lat temu i nadal jestem delegatem). Współpraca układa się bardzo dobrze, mogę powiedzieć, że nawet idealnie. W razie kłopotów można na nich liczyć. Raz mieliśmy poważny problem, to prezes Borawski osobiście bardzo nam pomógł. A pieniądze za mleko... Cena nigdy nie będzie dla rolnika za duża (uśmiech). Co dostaniemy na konto, to zazwyczaj i tak jest inwestowane.

Pytany o plany na przyszłość, pan Jerzy z uśmiechem odbija pałeczkę.

– O to trzeba będzie już pytać syna.

||

Tekst i zdjęcia:

Barbara Klem

Wydajność stada to ok. 9 tys. l od sztuki.

Parametry mleka: tłuszcz 4,2-4,3%, białko 3,3-3,6. Stan białego surowca w zbiorniku ocenia Piotrek.

promuje aktywność fizyczną i zdrowy styl życia

Ruch w czasie epidemii Od wielu lat Mlekpol poprzez kampanie reklamowe swoich produktów zachęca Polaków do zdrowego stylu życia, edukuje i towarzyszy podczas różnych form aktywności. W tegorocznej, marka wskazuje na różne, często nieoczywiste korzyści, jakie niesie ze sobą ruch, takie jak odporność organizmu, czy redukcja stresu i równowaga emocjonalna. Zwraca również uwagę na ważną rolę zbilansowanej diety dla zdrowia, sprawnego działania 8

Wiadomo już, że następcą będzie Kacper, uczeń Technikum Rolniczego w Białymstoku.

Jak tylko skończy 18 lat formalnie przejmie gospodarstwo, albo jego część. Już teraz bardzo dużo pomaga, jego domeną są prace polowe. Młodsi synowie jeszcze nie mają sprecyzowanych planów na przyszłość, choć Piotruś lubi pracę ze zwierzętami. Pani Renata pracuje w szpitalu w Białymstoku, więc w Chlebiotkach Nowych gospodarzą głównie panowie.

systemu immunologicznego oraz ogólnego samopoczucia.

– W ciągu ostatnich miesięcy mogliśmy przekonać się jak wiele się zmienia, kiedy możliwości aktywnego spędzania czasu zostają z dnia na dzień radykalnie ograniczone – mówi Dorota Grabowska z Mlekpolu.

– Tegoroczna kampania Milko ma zwrócić uwagę, jak ważna jest aktywność fizyczna i że jest wiele dobrych powodów, aby być

aktywnym w każdym wieku. W ramach działań edukacyjnych na stronie internetowej ruszajzmilko.pl publikowane są artykuły dotyczące ruchu, zbilansowanej diety, motywowania do aktywności, a także sposobów radzenia sobie ze stresem, jak choćby praktyka uważności (tzw. mindfulness). Skład i wartości odżywcze sprawiają, że fermentowane produkty mleczne stanowią ważny element zrównoważonej diety. Do współpracy zaprosiliśmy ekspertów, dietetyków oraz trenerów rozwoju osobistego, którzy dzielą się swoim doświadczeniem i wiedzą na łamach bloga Milko. oprac .

BK

MLECZNE AGRO

REKLAMA

Tylko wysłodki i MELASA drink sprawiają, że Twoje krowy mają ogromny apetyt na jeszcze więcej TMR-u

• • • •

Poprawia bilans energetyczny Zapobiega chorobom metabolicznym Doskonale uzupełnia dawkę pokarmową przez cały rok Poprawia bilans białkowy, gdyż daje szansę bakteriom żwacza na optymalną syntezę białka w żwaczu • Zwiększa opłacalność produkcji mleka • STOP kwasicy i ketozie Producent: Pfeifer & Langen Polska S.A., ul. Mickiewicza 35, 60-837 Poznań, tel. (23) 675 01 74, www.diamant.pl Nr rejestrowy: BDO 7693 MLECZNE AGRO

Zamów produkt u naszych dystrybutorów na stronie:

www.sklep.diamant.pl 9

UPRAWA Zbiory

nigdy nie mogą być rutyną

Bezpiecznie zbierzmy kukurydzę!

Kukurydza na Podlasiu stała się podstawowym zasiewem. Część rolników uprawia ją na ziarno w postaci mokrej do kiszenia w rękawach lub suszenia, ale zdecydowana większość zbiera kukurydzę na paszę w postaci zielonki, dla ciągle rozwijanej hodowli bydła mlecznego w podlaskich gospodarstwach. Jej zbiory stały się dla wielu rolników swoistą rutyną, choć w żadnym razie nie powinny.

W przypadku zbioru na ziarno zasady bezpieczeństwa są takie same jak w czasie tradycyjnych żniw. Kombajnista powinien mieć uprawnienia do obsługi kombajnu, które można zdobyć w czasie szkoleń organizowanych przez szkoły rolnicze, izbę rolniczą czy organizację powołane do szkolenia np.: PODR w Szepietowie. Ubranie robocze operatora kombajnu powinno przylegać do ciała, bez luźnych części, tj. troki, ściągacze czy kaptury i dokładnie pozapinane. Rozpięte poły kurtki czy koszuli mogą być pochwycone przez ruchome części kombajnu – przekładnie napędowe czy elementy hederu. Również obuwie używane w czasie pracy powinno spełniać zasady BHP. Najlepiej żeby było to obuwie ochronne z nieprzebijalną podeszwą, ochronnym noskiem na palce i wzmocnionym zapiętkiem. Cholewka powinna sięgać stawu skokowego (kostki). Kombajn powinien być wyposażony w osłony części ruchomych zgodnie ze specyfikacją producenta. Podstawową, a często pomijaną zasadą w czasie pracy jest obowiązkowe wyłączanie napędu przed przystąpieniem do usunięcia usterek, awarii czy zapchań. Najlepiej wyłączyć silnik kombajnu. Kombajn powinien być wyposażony w dwie gaśnice proszkowe o masie co najmniej 6 kg każda (zapamiętajmy, daje to ok. 30 sekund działania gaśnicy i nie starajmy się „wypróbować” jej przed przystąpieniem do gaszenia – w ten sposób stracimy sporo z jej cennej zawartości)

||

Rozładunek na pryzmie powinien odbywać się spokojnie i tylko z jednego

zestawu w jednym czasie.

||

Zbiór kukurydzy sieczkarnia polową wymaga ścisłej współpracy z traktorzystą w czym może pomóc JEDNOZNACZNY system opracowanych sygnałów

dźwiękowych lub wzrokowych (np. klaksonem lub światłami pojazdów).

z czego jedna umieszczona w kabinie, a druga w tylnej części kombajnu, dostępna z poziomu ziemi. Konieczna jest również apteczka z środkami dezynfekcyjnymi i opatrunkami w razie skaleczeń. Gaśnice i apteczka są potrzebne w razie potrzeby czego nikomu nie życzę.

Na pomoście kombajnu nie można przewozić pasażerów, chyba, że jest on wyposażony fabrycznie przez producenta w dodatkowe siedzisko.

Transport ziarna z pola do miejsca składowania powinien odbywać się zgodnie z przepisami Kodeksu Drogowego, również na krótkich odcinkach odbywających się na drogach publicznych.

W przypadku zbioru kukurydzy na zielonkę do zakiszania w silosach oprócz zbioru sieczkarnią samojezdną i transportu, dochodzą zagrożenia związane z rozładunkiem na pryzmie i ugniataniem zielonej masy. Ale po kolei: QQ Sieczkarnia polowa powinna być sprawna technicznie (m.in. posiadać osłony części ruchomych) i wyposażona w apteczkę, gaśnicę i trójkąt ostrzegawczy, tak jak kombajn zbożowy.

Kilka lat temu doszło do tragicznego wypadku w czasie zbioru kukurydzy. W czasie nawrotu na polu operator rozkładał wyrzutnik zielonej masy, a że miało to miejsce na wzniesieniu, wysięgnik zaczepił o linię średniego napięcia. Doprowadziło to do zwarcia elektrycznego w wyniku czego sieczkarnia stanęła w ogniu. Zginął, porażony prądem elektrycznym, operator sieczkarni i traktorzysta, który chciał go ratować. Minimalna odległość drutów od ziemi to 5,35 metra. Współczesne silosokombajny są tak wysokie, że wyrzutnik można rozkładać tylko w czasie jazdy na wprost po równym terenie. Właśnie z powodu nieprzestrzegania tej zasady doszło do tej tragedii.

OIP Białystok 10

MLECZNE AGRO

UPRAWA QQ Operator podobnie jak kombajnista powinien mieć uprawnienia do ob-

sługi maszyn samobieżnych oraz ubranie robocze i obuwie ochronne zapobiegające urazom – pochwyceniom czy przygnieceniom.

QQ Trzeźwość operatora jest także wymagana zarówno ze względu na obowiązujące przepisy jak i na bezpieczeństwo operatora i innych osób. Dotyczy to również traktorzystów biorących udział w pracach.

QQ Wszelkie usterki i zapchania usuwany tylko po wyłączeniu napędu.

QQ Między operatorem sieczkarni polowej i kierowcami zestawów transportowych powinny być ustalone jednoznaczne, zrozumiałe dla obu stron, sygnały porozumiewawcze – np. szybciej, wolniej, odjeżdżaj przyczepa pełna itp.

QQ Transport po drogach publicznych powinien odbywać się zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, a pojazdy powinny posiadać sprawne oświetlenie ciągnika i przyczep (z praktyki zawodowej muszę potwierdzić, że problemy dotyczą najczęściej przyczep, bo np. oświetlenie nie działa lub go po prostu nie ma, a i inni użytkownicy dróg nie wiedzą co zamierza kierujący zestawem).

QQ Wszystkie ciągniki używane do transportu i ugniatania pryzmy powinny być wyposażone w kabinę lub ramę ochronną chroniącą traktorzystę od skutków wywrotki. Kabina taka jest certyfikowana i daje gwarancję, że operator w czasie wywrotki nie zostanie przygnieciony.

QQ Drzwi kabin ciągników przebywających na pryzmie powinny być zamknięte! Może się zdarzyć i, proszę mi uwierzyć, zdarza się że ciągnik spada z pryzmy, a wtedy jeżeli drzwi są otwarte, kierujący może wypaść pod przewracający się ciągnik.

QQ W razie wywrotki ciągnika kierujący powinien zaprzeć się nogami i trzymać mocno kierownicy. Nie można wyskakiwać z przewracającego się ciągnika!

QQ Silosy przejazdowe z ścianami oporowymi są bezpieczniejsze niż pryzmy na płaskim placu lub polu. Ryzyko wywrócenia się ciągnika ugniatającego zielonkę jest w silosach mniejsze niż na pryzmach.

QQ Stosując dodatki zakiszające należy pamiętać o rękawicach i okularach (środki ochrony osobistej zgodnie z zaleceniami na etykiecie substancji wspomagającej zakiszanie).

QQ Przy tych pracach nie zatrudniamy dzieci w wieku do lat 16. Maluchom najlepiej zapewnić opiekę osób dorosłych, aby nie mogły się dostać w strefę prowadzonych prac.

Tegoroczne kukurydziane żniwa zaraz się zaczną. Bez względu na stan upraw i wysokość plonu należy zadbać o bezpieczeństwo w czasie tych prac. Dotyczy to osób prowadzących te prace jak i postronnych np. kierujących samochodami na szosie, po której poruszają się sieczkarnie i zestawy transportowe. Życzę wszystkim bezpiecznego powrotu do domu po dobrze wykonanej pracy.

Tekst i fot. Bartłomiej Królik,

Okręgowa Inspekcja Pracy

w B iałymstoku

||

Ciągniki z kabiną zapewniają traktorzyście 100% bezpieczeństwa w razie

wywrotki. Jeżeli ciągnik ma na wyposażeniu ładowacz czołowy, powinien

on być opuszczony jak najniżej, by środek ciężkości ciągnika znajdował się jak najbliżej podłoża.

MLECZNE AGRO

11

WETERYNARIA Drożdże

w diecie

Cena postępu

w hodowli bydła Rozwój współczesnej hodowli spowodował, że rasy bydła mlecznego i mięsnego już tylko w niewielkim stopniu przypominają swoje wzorce jeszcze sprzed kilkunastu lat. Zwierzęta są bardziej produktywne, osiągają znacznie szybciej pożądaną masę rzeźną, a ich mleczność zwiększyła się kilkukrotnie. Osiąga się to nie tylko poprzez konsekwentną selekcję rozrodczą, ale także zmianą w żywieniu zwierząt hodowlanych.

Oprócz przywołanych już pozytywnych rezultatów takiego stanu rzeczy, ma to także swoje negatywne konsekwencje, głównie w sferze zdrowotności zwierząt.

Celem hodowli bydła jest uzyskanie jak najlepszego mięsa wołowego i produkcja mleka.

Oba te czynniki powodują, że hodowcy stosują różne dodatki żywieniowe, by ten cel osiągnąć jak najszybciej. Wiąże się to jednak z zaburzeniami zdrowia i życia zwierząt. Konsekwencją takiego żywienia jest wiele nowych chorób, jak choćby ketoza, kwasica, zasadowica, kulawizny, zapalenia wymion i zaburzenia rozrodu.

Schorzenia takie nie są absolutnie czymś nowym, ale kiedyś były słabiej rozpoznawalne, mniej widoczne lub też nie powodowały takich zaburzeń zdrowotnych jak ma to miejsce obecnie. W produkcji drobiarskiej brojler żyje zaledwie 5-6 tygodni i wędruje do rzeźni.

Tucznik potrzebuje 4-5 miesięcy by osiągnąć wagę 100 kg, na co kiedyś potrzebował około roku. Krowa żyła od 15 do 20 lat, a teraz zaledwie 4-5 cyklów laktacji. Jeszcze kilka lat temu ta sama krowa dawała 8-10 litrów mleka, a dzisiaj 4-5 razy tyle.

Aby zminimalizować zaburzenia zdrowotne powszechnie stosowane są dodatki drożdżowe Saccharomyces cerevisiae. Badacze amerykańscy analizując ten problem stwierdzili, że podawanie dodatków drożdżowych zwiększa produkcję mleka średnio o 2-3 litry.

Dodatek drożdży w okresie jednego miesiąca przed porodem powoduje spożycie większej ilości suchej masy pożywienia. Ma to ogromne znaczenie, ponieważ wiele krów w tym okresie pobiera jej mniej ze względu na duże objętości płodu w jamie brzusznej. Drożdże powodują lepsze trawienie włókna surowego.

12

Dzieje się tak dzięki namnażaniu się bakterii i pierwotniaków, potrzebnych do jego rozkładu. Przeprowadzono także badania nad składem mleka. Okazało się, że w zależności od rasy bydła i sposobu żywienia całego stada, skład mleka się zmieniał. W części wyników zwiększała się ilość laktozy, w innych poziom tłuszczu. Lepsze efekty uzyskano stosując żywe kultury drożdży, nie zaś suche.

Różnice były niewielkie, tak więc ze względów praktycznych hodowcy mogą stosować, jako lepiej dostępne, drożdże suche. Drożdże w żwaczu regulują jego pH i utrzymują go na odpowiednim poziomie. Powodują też wzrost bakterii cellulolitycznych i amylolitycznych, a więc tych, które odpowiadają za rozkład suchej masy. Ograniczają one poziom kwasu mlekowego w żwaczu, a tym samym zapobiegają kwasicy żwacza. Jeśli posiadamy paszę o słabych wartościach odżywczych to drożdże poprawiają jej strawialność – namnażające się bakterie trawią celulozę zawartą w suchej masie i ograniczają produkcję kwasu mlekowego. Wpływa to na stabilność pH żwacza. Rozwijają się również bakterie, które zwiększają wytwarzanie lotnych kwasów tłuszczowych, produkując białko mikroorganizmów. Stąd też mniejsza utrata azotu w żwaczu. Z tego względu można podawać paszę gorszej jakości, o zmniejszonej zawartości białka.

Naukowcy z Izraela przeprowadzili badania w środowisku wysokich temperatur, które panują na Bliskim Wschodzie. W tamtych

||

Dodatek drożdży w paszy może być remedium

na słabej jakości karmę o zmniejszonej zawartości

substancji odżywczych.

rejonach bydło karmione jest w nocy, kiedy temperatury są niższe. W dzień pobór paszy osiąga bardzo niski poziom. W takich warunkach drożdże, wpływając na lepszą strawialność pasz, powodują, że w godzinach nocnych bydło więcej jej przyjmuje. Mniejszy jest także efekt stresu cieplnego. Drożdże także poprawiają pracę wątroby i przez to ograniczają ujemny bilans energii. Ma to ogromny wpływ na hodowlę, ponieważ krowy w tak trudnych warunkach muszą wyprodukować od 35 do 45 litrów mleka dziennie.

Drożdże Saccharomyces cerevisiae są idealnym dodatkiem paszowym przy skarmianiu pasz zanieczyszczonych toksynami i pleśniami. Organizm zwierząt szybciej oczyszcza się z aflatoksyn. Wielu naukowców jest przekonanych, że najważniejszym efektem skarmiania drożdży jest dostarczanie witamin z grupy B. Mają one ogromne znaczenie przy zaburzeniach okołoporodowych, takich jak: porażenia przed- i poporodowe, zalegania, tężyczki pastwiskowe oraz wszelkiego typu zaburzenia nerwowe. Witamina B działa na zakończenia nerwowe poprzez zwiększenie ich przewodnictwa. A przecież układ nerwowy to właściwie nie tylko mózg, ale cały organizm.

QQ Józef Wszeborowski, lekarz weterynarii

Przychodnia dla zwierząt 16-061 Juchnowiec Dolny 98 tel. 85 71-96-100 608-155-871

MLECZNE AGRO

REKLAMA QQ Nawozy nowego pokolenia

TRANS-ROL

AgroCalc G. Wapno nawozowe granulowane przeznaczone do odkwaszania wszystkich rodzajów gleb. Nawóz szybko poprawia odczyn gleby, co umożliwia roślinom lepsze pobieranie składników pokarmowych oraz ogranicza pobieranie metali ciężkich takich jak kadm, ołów, chrom itp. Skład: CaCO3 – min. 93%, suma tlenków wapnia: CaO – 52%, MgO – 1,5%, mikroelementy: bor, cynk, żelazo, miedź, mangan, molibden, zawartość wody: ok 3%, granulacja: od 3-6mm.

Siarczan Wapnia SIARKOPLON. Nawóz uniwersalny mineralny o wysokiej przyswajalności siarki, łatwo dostępnej dla roślin- w postaci jonu siarczanowego. zaspakaja specyficzne potrzeby roślin wrażliwych na niedobór siarki. Szczególnie polecany pod uprawy: rzepaku, rzepiku, roślin z rodziny kapustowatych, gorczycy, pszenicy konsumpcyjnej, motylkowatych, pastewnych, strączkowych, kukurydzy. Skład: zawartość siarki – 45% (w postaci SO3), zawartość wapnia – 33% (w postaci CaO), zawartość wody: ok 3%, granulacja: od 3-6mm.

AgroMag G. Nawóz o dużej zawartości magnezu i bardzo wysokiej rozpuszczalności, wyprodukowany na bazie mączki dolomitowej. Maksymalne rozdrobnienie gwarantuje szybkie działanie i bardzo dużą siłę zobojętniania, która jest wyznacznikiem skuteczności nawozów magnezowych. Jest to najlepszy dostępny na naszym rynku magnez granulowany. Skład: CaMg(CO3)2, suma tlenków wapnia i magnezu (CaO + MgO) – 50%, CaO – min. 30%, MgO – min.

18%, granulacja – 3-6 mm, wilgotność – ok. 3%.

KORBANEK QQ UAZ wśród traktorów

W skład serii P3000 wchodzi rozpoznawalny na polskim rynku model 3055 i wcześniej wspomniana nowość, czyli Arbos 3075. Podobnie jak ich mniejsi bracia, seria P3000 charakteryzuje się tą samą budową. Obie maszyny posiadają 4-cylindrowe jednostki napędowe o mocy 50 KM i 75 KM. Przekładnia w maszynach jest zsynchronizowana 4-biegowa z trzema zakresami, dając nam dwanaście możliwości w obu kierunkach, dzięki mechanicznemu rewersowi.

Prędkość minimalna traktorów przyjmuje wartość 2,2km/h, a maksymalna to 40 km/h.

Wszystkie modele marki Arbos wyróżnia czterosłupkowa i bardzo przestronna kabina. Maszyny są prostej budowy, bez nadmiernej elektroniki i łatwe w obsłudze, co często pozwala wykonać naprawy pogwarancyjne samodzielnie, bez konieczności ingerencji serwisu. W standardzie producent oferuje mechaniczny fotel operatora, ogrzewanie, reflektory robocze. Dodatkowo w serii P3000 znajdziemy klimatyzację, radio z wejściem USB i uchylne okno dachowe. Dla klientów o sprecyzowanych wymaganiach, importer oferuje różne doposażenia do ciągnika takie jak: ładowacze czołowe, z możliwością wyboru elementów roboczych, przedni TUZ, czy przedni WOM.

MLECZNE AGRO

13

MASZYNY Bogactwo

wyposażenia w standardzie

Asenizacja przez duże R

Precyzja dawkowania, bezpieczeństwo i prostota eksploatacji, trwałość podparta niezawodnością poszczególnych zespołów i niskie koszty pracy. Na te cechy stawiają hodowcy szukający wozu asenizacyjnego o szerokim spektrum zastosowania.

Wozy asenizacyjne renomowanej niemieckiej marki Rekordia wyróżniają się na polskim rynku szczególnie korzystną relacją mocy do masy. Wyposażone są w największe koła, co pozytywnie wpływa na mobilność zestawu, a autorskie oprogramowanie (patent producenta), innowacyjne systemy dystrybucji i nowoczesne głowice wylewające, gwarantują najwyższą precyzję dawkowania i rozlewu.

Konfiguracja beczki umożliwia dostosowanie do oczekiwań każdego producenta, choć wyposażenie standardowe w pełni realizuje potrzeby większości hodowców. W standardzie są np. osie przygotowane do prędkości 60 km/h z pełnym ładunkiem.

– Tu nie występuje pojęcie „pakiet Niemcy”, gdyż takie osiągi oferowane są w standardzie – mówi Wojciech Łupiński, właściciel firmy Agrowojciech, dystrybuującej urządzenia marki Rekordia. – O tym już przekonały się tysiące użytkowników w Polsce, zarówno sprzętu nowego jak i pochodzącego z drugiej ręki.

Z uwagi na pracę z aktywnym biologicznie materiałem beczka musi wyróżniać się wysoką jakością ocynkowanych powłok.

Komputer pokładowy sterujący procesami technologicznymi beczki z interfejsem w języku polskim, umożliwia prostą i intuicyjną konfigurację oprogramowania. Zaczepy o gigantyczny przenoszeniu obciążenia (34 t!) sprawiają, że klienci nie muszą martwić się o urwane zaczepy czy wypracowane śruby, epidemię wozów starszych generacji.

||

Uchylna głowica wylewająca w standardzie zabezpiecza przed niekontrolowanym rozbryzgiem gnojowicy.

Na zdjęciu wóz w wersji VW 20.000T.

Podwójne zabezpieczenie pompy w postaci dwóch kul w zbiorniku i w separatorze, gwarantuje niezawodną pracę pompy w każdych warunkach. Pompa nie ssie „brudnego powietrza”, tylko przefiltrowane. Pompy podciśnienia serii STAR mogą pracować bez przerwy przez 17 minut, tymczasem w wozach innych producentów tylko przez siedem, co stanowi źródło awarii kompresorów i wysokich kosztów napraw. Pompy przepływowe w standardzie

Dobry start dla cieląt Pierwsze miesiące życia to najbardziej newralgiczny okres w rozwoju osobniczym bydła mlecznego. Biegunki na tle infekcyjnym, wysuwają się na czoło przyczyn śmiertelności młodych osobników. Najczęściej wynikają one z niedostatecznej higieny i braku rozwiązań systemowych, gwarantujących czystość i bezpieczeństwo.

Firma DeLaval wychodzi wychodzi naprzeciw oczekiwaniom hodowców i wprowadza do oferty automatyczny HygeneBox DeLaval, stanowiący dodatkowe wyposażenie obecnych już na rynku stacji odpajania cieląt DeLaval CF500S i DeLaval CF1000S. 14

HygieneBox pozwala rozszerzyć system automatycznego odpajania poprzez w pełni automatyczne mycie cyrkulacyjne z węża ssącego pomiędzy stacją a smoczkiem. Sesje mycia mogą odbywać się nawet cztery razy dziennie, oszczędzając czas i pozwalając zrezygnować ze żmudnej, wielogodzinnej pracy ręcznej. Według ekspertów firmy, jedno mycie pochłania nawet 20 minut dziennie, co rocznie daje 122 godziny. Wbudowana funkcja kompleksowego mycia pozwala na zastosowanie zarówno środków kwaśnych, jak i zasadowych – bezchlorowego detergentu lub dwóch detergentów, używanych od stacji automatycznej aż

wyposażone są w zabezpieczenie „Meyocut”, dzięki któremu użytkownik unika częstych napraw pomp przepływowych z powodu takich „niespodzianek”: jak kamienie, łańcuchy czy gruz z szamba. Mało zaawansowane zabezpieczania pomp nie do końca działają przy pracy z gnojowicą. I co też istotne dla podlaskich rolników – sprzęt zachowuje wartość na rynku wtórnym.

Oprac. AG,

fot. archiwum firmy

do smoczka. Nie istnieje groźba zanieczyszczenia mleka. System jest wyposażony w zawory, umożliwiające wytworzenie odpowiedniego roztworu myjącego, ponieważ mleko znajduje się poza jego obiegiem. W standardzie zawarte są dysze spryskujące smoczek po każdym cielęciu, usuwające materiał organiczny i bakterie.

Urządzenie zawiera funkcję autotreningu.

Karmione cielę uczy się naturalnych odruchów i zachowań. Gdy tylko cielę poruszy smoczkiem, do jego pyska podawana jest odpowiednio skalibrowana ilość pokarmu.

Ruchome smoczki zapewniają zwierzętom naturalne zachowanie podczas picia, dzięki czemu odczuwają mniejszy stres i lepszy rozwój w pierwszych miesiącach życia.

Oprac. AG

MLECZNE AGRO

REKLAMA

MLECZNE AGRO

15

MOTORYZACJA Jednoślady

idealne na wiejskie drogi

Skuter bez prawa jazdy?

Tak, jak najbardziej!

Małe, zwinne, wszędobylskie, tanie, ciche i praktyczne. Trzeba wymieniać jeszcze? Skutery to doskonałe remedium na kłopoty komunikacyjne dotykające wiele podlaskich miejscowości.

Osoby mieszkające na wsi nie od dziś wiedzą, że do jazdy po wiejskich terenach skuter to idealny pojazd A już na pewno skuter, do którego prowadzenia nie jest wymagane prawo jazdy. W końcu nie każda osoba musi je posiadać, a wiele z nich bez popularnego „prawka” doskonale sobie radzi na dwóch kółkach. Tak jak w przypadku motocykli, skuter skuterowi nie jest równy. A wspominamy o tym też dlatego, ponieważ nie każdym skuterem możemy, bez kolizji z prawem, przemieszczać się bez niezbędnych uprawnień. W takim razie, którym można jeździć bez obaw?

Osoby nie posiadające prawa jazdy powinny poszukać skutera z silnikiem o pojemności do 50 cm3. Tylko takim mogą jeździć bez dokumentów, co regulują odpowiednie przepisy prawa. Jest jedno ale. Nie wszyscy, bez prawa jazdy, mogą poruszać się taką maszyną.

Legalnie mogą to robić jedynie osoby, które urodziły się przed 19 stycznia 1995 r. W 2013 r. weszły w życie przepisy, za sprawą których młodsze osoby, do jazdy skuterem o pojemności silnika do 50 cm3 muszą zdać egzamin

kat. AM lub B1, który uprawnia do użytkowania pojazdu.

Doskonałym przykładem maszyny o pojemności do 50 cm3 jest skuter znanej, lubianej i cenionej polskiej marki Junak. Model 103 ma niewielkie rozmiary, które sprawiają, że daje się lekko prowadzić i na dodatek nie waży za wiele. Niska waga to ogromna zaleta, tym bardziej, gdy na skuter wsiada mniej doświadczona osoba lub osoby mające mniej siły, jak choćby panie.

Skuter rozwiązuje wiele problemów komunikacyjnych, obecnych zwłaszcza w naszym regionie. Osoby mieszkające na wsi często muszą dojeżdżać do pracy znajdującej się w najbliższym mieście lub miejscowości, położonych kilkanaście-kilkadziesiąt kilometrów dalej. Czekanie na autobus, który rzadko jeździ (lub wręcz nie dojeżdża do potrzebnej nam miejscowości) jest denerwujące. Sprawia, że musimy poświęcić dużo więcej czasu na sama podróż niż planujemy. Nawet jeśli uda się nam w końcu dostać do autobusu by wrócić do domu, to albo musimy się spieszyć, albo

Osoby zainteresowane kupnem skutera, motocykla lub wszelkimi informacjami na ich temat mogą skontaktować się z autoryzowanym punktem sprzedaży i napraw motocykli w województwie podlaskim Andzik Anna Bereziecka w jednej z dwóch lokalizacji: ul. Hetmańska 67, 15-727 Białystok lub ul. Jana Pawła II 26 lok. U3, 19-300 Ełk bądź telefonicznie pod numerem 515 122 959 lub e-mailowo: andzik.rowery@gmail.com

długo czekać na jego przyjazd. Po co tracić niepotrzebnie nerwy? Zamiast tego, lepiej wsiąść na własny skuter. Ruszyć kiedy chcemy, o której chcemy i pojechać wszędzie tam gdzie zechcemy.

Junak 103 wciśnie się dosłownie wszędzie.

Jest mały i zwrotny, a co się z tym wiąże, pozwoli na pokonanie korków i łatwe zaparkowanie praktycznie wszędzie. Co innego w przypadku samochodów – jazda nimi wymaga więcej skupienia i na dodatek trzeba znaleźć wystarczająco szerokie miejsce parkingowe.

Skuter bez problemu postawimy pod bramą.

Skuterem wybierzemy się także na zakupy.

Pod siedzeniem znajduje się pakowny schowek, w którym umieścimy zakupy i schowamy kask typu Jet. Do tego pod kierownicą znajdziemy także schowek, który pozwoli na włożenie tam niezbędnych rzeczy, które warto mieć pod ręką. Łatwo po nie sięgnąć również w czasie jazdy. Tym, którym miejsca nigdy dość, w Junaku 103 umieszczono z tyłu mocny bagażnik, który można przeznaczyć na np. stelaż pod kufer. Tak wyposażony skuter jest idealny do codziennej jazdy, a już na pewno sprawdzi się podczas odwiedzania sąsiadów czy najbliższej rodziny.

Jeżeli szukasz skuter bezpieczny, to taki właśnie jest Junak 103. Zadbano w nim o każdy szczegół, w tym o system hamulcowy z mocnym przednim hamulcem tarczowym. Ten pojazd to inwestycja warta swojej ceny – jest wygodny, bezpieczny i, co równie istotne, tani w codziennej eksploatacji.

Tekst. Anna Bereziecka,

16

fot.

Andzik

MLECZNE AGRO

REKLAMA

MLECZNE AGRO

17

ROZRYWKA

Zwiewna tkanina

Otacza lagunę

10

Wystawiana w teatrze

Szkło powiększające

9

Awantura Miasto w województwie lubelskim

13

Wykrywa Kawa Zwierzę obiekty rozpupod z bródką szczalna wodą

Cenne znalezisko

20 21

Rumuńskie imię męskie

23

19

Proces hutniczy Łąka w lesie Miejsce zakończenia wyścigu

15

Sucha kiełbasa wędzona

Drobina materii

Litera grecka Zdradza promile

Wąsata ryba Brzydka pogoda

Tango lub samba

Zuch, Relikwia śmiałek z Turynu

4

17 22

Skała podwodna

Biblijny nieszczęśnik

Spód Złagodzenie bólu

Monarcha, władca Stragan

Wynik dzielenia

18

27 25

Ofensywa, natarcie

26 Krótkie zabawne opowiadanie

Obsługuje bufet

3

4

5

6

7

8

7 30

Niepowetowana szkoda

6 14

Bada pismo

5

Gęsta tkanina jedwabna

fikata

1 Atak szału

28

Planeta Układu Słonecznego

Droga wśród drzew

Spośród osób, które prześlą prawidłowe hasło krzyżówki wylosujemy sześć i nagrodzimy Kawaleksiążkami ufundowanymi przez Wydawnictwo Bernardinum. Zgłoszenia prosimy wysyłać na adres rzysta redakcji lub mailem mleczne@skryba.media.pl.

Na rozwiązania czekamy do 15 października 2020 r.

Uwaga!

2 W losowaniu nagród wezmą udział Rabat, zgłoszenia zawierające poprawne hasło, boniimię, nazwisko i adres uczestnika.

29

Rewanż, Właścirozprawy wianie moment się Halucynacja, przywidzenie

2

Zmiennocieplny kręgowiec

24

3 Mówca, polityk i pisarz rzymski

1

12

Targowisko Kończyna górna

Japoń- Mężczyzna ski wygnany wojownik z raju

Pogrążenie się w myślach

Tylna część szyi

Pierwszeństwo

Podobna do bryczki

Niejeden na plaży naturystów

Rzymska bogini Księżyca

Nurt buddyzmu

Powyżej Basen kolana portowy

Muzyka Liroya

Porażenie słoneczne

11

16

8

Daszek nad kuchnią

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

DO KOGO NALEŻY NADZIEJA TRZY RAZY MIŁOŚĆ

Czy nadzieja odeszła, czy sami wysłaliśmy ją na wygnanie? Takie rozważania mają pomóc autorowi wzmocnić postawę i rozpropagować ją wśród innych. – Dla uzasadnienia mojego weta niezbędny jest pewien proces myślowy, jako że niekoniecznie jest ono oczywiste w popularnym dzisiaj stylu życia i na tle ofert rzucanych nam przez świat. Wprowadzenie naszej życiowej nadziei na niedostępne tory wymaga zastanowienia i refleksji. W niniejszej książce chciałbym do tego zaprosić i w tym pomóc – mówi autor.

18

Joanna i Norbert Dawidczykowie postanowili opowiedzieć o swojej historii. Trzy razy miłość to zapis ich wspólnej drogi.

Małżonkom, od chwili poznania, towarzyszy szeroka perspektywa życia.

Nie chcą być tylko dla siebie.

W pełni świadomi posiadanych darów, dzielą się nimi. Ich miłość nieustannie rozwija się, przyjmując potrójną postać.

Pierwszej miłości doświadczają w relacji małżeńskiej, druga miłość to dzieci, trzecią zaś jest Kościół.

MLECZNE AGRO

Hasło krzyżówki z ostatniego wydania gazety brzmiało: Rozmowy z kapłanami.

Otwór Wiosenzamykana ny klapą odwilż

3 LATA