Przeszczepienie mikrobioty jelitowej ................................. str

TRansplanTacja stolca przyszłością medycyny Bakterioterapia fekalna

Przeszczep kału lub przeszczep stolca to potoczne określenia przeszczepienia mikrobioty jelitowej. Niestety nazwy te dają mylne wyobrażenie o przebiegu zabiegu i wzbudzają niepotrzebne kontrowersje. Dlatego razem ze specjalistami z Centrum Gastroenterologii Gastromed w Białymstoku wyjaśniamy jak przebiega procedura i dla kogo jest wskazana.

– Transplantacja stolca polega na podaniu choremu flory jelitowej pobranej od zdrowej osoby. Florę taką wypreparowuje się ze stolca dawcy w warunkach laboratoryjnych. Zabieg może rzeczywiście przywoływać złe skojarzenia, ale po zapoznaniu się ze szczegółami całej procedury jest całkowicie bezpieczny – mówi doktor Marta Stachurska, specjalista gastroenterologii z Centrum Gastroenterologii Gastromed w Białymstoku.

Cenna mikrobiota jelitowa

Jelito cienkie człowieka zasiedla od 500 do nawet 1.500 gatunków różnych mikroorganizmów (bakterii, grzybów, wirusów). Mają one wpływ nie tylko na prawidłowe funkcjonowanie jelit, ale też na równowagę całego organizmu, gdyż biorą udział w procesach trawienia, produkcji enzymów, witamin, czy stymulacji układu immunologicznego. Na funkcjonowanie całej mikrobioty jelitowej wpływ mają też inne czynniki, m.in. przebyte choroby, sposób odżywiania się, zażywane lekarstwa – w szczególności antybiotyki. Jeśli dojdzie do zachwiania równowagi, zarówno jakościowej, jak i ilościowej, całej flory jelitowej, zmniejsza się wówczas jej różnorodność, a przewagę zyskują bakterie chorobotwórcze. Przeszczep flory bakteryjnej od zdrowej osoby pomaga przywrócić tę równowagę i co za tym idzie zmniejszyć wynikające z takiego stanu rzeczy dolegliwości.

Wskazania do zabiegu

Przeszczepienie mikrobioty jelitowej zalecane jest w szczególności pacjentom z nawracającym, opornym na leczenie zakażeniem bakterią Clositridiodes difficile (Clostridium – dawna nazwa). Do zakażenia tą bakterią dochodzi najczęściej w przypadku pobytu w domu opieki społecznej, długiej hospitalizacji oraz antybiotykoterapii. – Zbyt obfite namnożenie bakterii Clositridiodes difficile tworzących toksyny objawia się biegunką, której towarzyszą bóle brzucha oraz gorączka i może doprowadzić do rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego. Jeśli okaże się, że choroby nie daje się wyleczyć farmakologicznie, dobre efekty przynosi terapia przeszczepienia mikrobioty jelitowej – tłumaczy doktor Jacek Romatowski, specjalista gastroenterologii z Centrum Gastromed.

Zabieg transplantacji stolca wykorzystuje się też eksperymentalnie przy leczeniu nieswoistych chorób jelit, zespołu jelita drażliwego, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby LeśniowskiegoCrohna, cukrzycy, czy insulinooporności. Trwają też badania nad wykorzystaniem przeszczepu mikrobioty jelitowej w leczeniu autyzmu, depresji, choroby Parkinsona, czy Alzhaimera, gdyż wiadomo, że brak równowagi mikrobiologicznej w jelicie odgrywa dużą rolę w rozwoju zaburzeń neurologicznych.

Kto może być dawcą

Dawcą kału może być osoba zdrowa – spokrewniona lub obca, której wiek mieści się w przedziale 18-65 lat, a BMI (wskaźnik masy ciała) nie przekracza 30. – Wykluczane są osoby, które w ciągu ostatnich trzech miesięcy życia, z jakiegokolwiek powodu, przyjmowały antybiotyki lub przebywały w krajach tropikalnych. Dawcą nie może też być nosiciel wirusa HIV, ani osoba zakażona wirusowym zapaleniem wątroby – dodaje doktor Maciej Kralisz, specjalista gastroenterologii z Gastromedu.

Wyniki badań wskazują, że na skuteczność zabiegu wpływa różnorodność mikrobiologiczna przeszczepianego materiału. Im więcej gatunków mikroorganizmów znajduje się u dawcy, tym większa jest szansa powodzenia procedury. Idealny dawca powinien więc mieć jak najwięcej bakterii wytwarzających substancje chemiczne, których brak w jelicie biorcy przyczynia się do rozwoju choroby. – Ważne jest, by dawca stosował na co dzień zdrową i zróżnicowaną dietę, ponieważ pobrana od niego flora jelitowa musi mieć jak najbogatszy skład. Z tego względu nie brane są pod uwagę osoby stosujące dietę eliminacyjną, np. wegańską lub wegetariańską –dodaje doktor Stachurska.

Procedura zabiegowa

Dawca oddaje stolec, który jest opracowywany w laboratorium, w warunkach aseptycznych. Jest on m.in. pozbawiany resztek pokarmowych, rozpuszczany w soli fizjologicznej, filtrowany. Otrzymaną próbkę materiału (ok. 20-30 ml) wprowadza do odbytnicy biorcy za pomocą endoskopu, np. w czasie wykonywania kolonoskopii. Jeśli pacjent ma ciężką biegunkę, wówczas materiał od dawcy podaje się w gastroskopii do żołądka lub bezpośrednio do dwunastnicy. Pacjent nie odczuwa ani smaku, ani zapachu preparatu. Całą procedurę zabiegową można wykonać w warunkach ambulatoryjnych.

Historia

Jak podają źródła historyczne, kał stosowano już w IV w. naszej ery w medycynie chińskiej, w celu leczenia ciężkich biegunek. Wprowadzenie tej metody do nowoczesnej medycyny zawdzięczamy Maxowi Nieuwdorpowi z Wydziału Medycznego Akademickiego Centrum Medycznego w Amsterdamie. W Polsce pionierami metody są dr n. med. Paweł Grzesiowski i lek. Adam Hermann. Działając w ramach Centrum Medycyny Zapobiegawczej i Rehabilitacji w Warszawie zapoczątkowali w 2012 r. Program Przeszczepienia Mikrobioty (Flory) Jelitowej.

▲ Zabieg transplantacji stolca jest nową usługą w ofercie Centrum Gastroenterologii Gastromed w Białymstoku. Na zdjęciu panie z tejże placówki (od lewej) - Aleksandra Suchwałko, pielęgniarka i Martyna Stypułkowska, rejestratorka.