Harpidetu zaitez!!
ZK.
... eta jaso xabiroi zure etxean! Lau zenbaki urtean 12 euro, bidalketa gastuak barne. harpidetu zaitez http://www.XABIROI.eus/ webgunean, edo bete kontrazaleko inprimakia eta bidali gure edozein helbidetara: www.facebook.com/xabiroi
info@xabiroi.ikastola.eus
Albisteen txokoa testua: Igor Leturia egiten diren haurren kartzela batera eramango dituzte. Bizitza gogorra aurkituko dute bertan, eta handik ihes egitea amestuko dute lau lagunek. www.harrietediciones.es
EUSKARAZKO KOMIKI GEHIAGO... LAU ALE BERRI ATERA DITU HARRIET ARGITALETXEAK Iaz bezala, aurten ere lehenengo seihilekoan ohikoa baino euskarazko komiki gehiago atera dira, denak Harriet argitaletxearen eskutik, otsaileko zenbakian iragarri genuen Marko eta Békaren Autobusa berriro bera gabe abiatu zen egunekoa-z gain beste hiru. Hona hemen kaleratu dituen lan horien berri:
Sanvi
...BERREDIZIO BAT...
HEGOAK ASTINDUZ, LAURENT GALANDON ETA ARNO MONIN Hegoak astinduz honetan Frantzian Bamboo etxeak ateratako bi album daude, bilduma horretako 1. zikloko edizio osoa alegia. Gidoia Laurent Galandon-ena da eta irudiak Arno Monin-enak. II. Mundu Gerran kokatutako komiki honetan, Simon
04 AUZOMORRO
planteatzen zaiguna. Loïc Malnatik marraztutako Damien Marieren istorio honetan, Jack Tripa-ateratzailearen Londreseko krimenak gertatu eta bi urtera, haien antzeko erailketak gertatzen hasiko dira Mendebalde Urruneko mugaldeko herri batean... www.harrietediciones.es
INOZOEN ERRUA, LAURENT GALANDON ETA ANLOR Laurent Galandon Hegoak astinduzen gidoilari berarengandik datorkigu XX. mende hasierako haurrentzako kartzelei buruzko Inozoen errua istorio latza, Anlor-ek marraztua. Egindako delituengatik lau gazte nekazari-lanak
ISUSIREN ASYLUM BERRARGITARATU DU ASTIBERRIK Siriako errefuxiatuen gaia puri-purian zegoenean atera zuen CEAR-Euskadi (Errefuxiatuen Laguntzarako Batzordea Euskadin) elkarteak Javier de Isusi bilbotarrak (Los viajes de Juan Sin Tierra, Baleak ikusi ditut...) egindako Asylum komikia. Bertan Isusik maisuki tartekatzen zituen, batetik, gaur egun beren herrialdeetatik ihesi babes bila iritsitako lau pertsonaren istorioak eta, bestetik, Gerra Zibiletik ihesi lehenengo Frantziara eta gero Venezuelara joandako euskaldun batena. Komiki benetan bikaina zen, Isusiren akuarela ederrez margotua. Baina pena izan zen banaketa egokirik ez zuela izan, ez zen batere erraza komikia lortzea. Orain, Astiberri Bilboko argitaletxeak berrargitaratu du, tapa gogorreko edizioan. Ez galtzekoa.
...ETA KOMIKIEN LIBURUAK ERE BAI TIRABIRAK ETA KORRALITO FORALA Erabat komikitzat jo ez badaitezke ere komikiak dituzten edo/eta komikiei buruzkoa diren bi liburu ere atera dira urte erdi honetan: Ikus ditzagun: jatorri judutarreko haur umezurtz bat da Alemaniak okupatutako Frantzian, horrek esan nahi duen guztiarekin: handik hona ibiliko da, umezurztegitik erreformatoriora, basotik kontzentrazioeremura... www.harrietediciones.es
TIRABIRAK, EUSKAL GATAZKA BINETETAN, HAINBAT EGILE Iaz jarri zen martxan Tirabirak, euskal gatazkari buruzko komiki-zinten egitasmo transmedia. Prentsan 1977 eta 2016 bitartean argitaratutako zintekin osatutako erakusketa ibiltari batek, webgune batek eta beste hainbat osagaiek osatzen dute Euskal Herriko Unibertsitateak eta Donostia 2016k antolatutako egitasmo hau. Orain liburu formatuan atera dute, erakusketako 150
WOUNDED, DAMIEN MARIE ETA LOÏC MALNATI Imajina ditzakezu istorio berean Jack Tripa-ateratzailea eta Far West-a? Bada, hori da Wounded honetan
Harkaitz Cano eta Iñaki Holgado
12 ARRANOTXU
KORRALITO FORALA, IVÁN GIMÉNEZ ETA TASIO
ZaldiEroa
Pamiela argitaletxearen eskutik datorkigun Korralito forala hau, azalean hala dela badio ere, ez da erabat komikia. Iván Giménezek azken 80 urteotan Nafarroako elitea nola eratu den azalduko digu bertan, umorez baina zorrotz. Eta bere testuak osatzen lagunduko dute Tasioren zintek. www.pamiela.com
14 SANTA FAMILIA Eider Rodriguez eta Julen Ribas
22 KOMIKITAUN elkarrizketa Juan Luis Landa
24 ZOOLA3KA
NANOKOMIK ERRONKA 2017 MARTXAN DA EKAINAREN 11 BITARTEAN Aurreko zenbakian aurkeztu genizuen Dayanne eta Murillo, Nanozientziaren indarra komikia, CIC nanoGUNEk eta Donostia International Physics Centerek abiarazitako ekimen partehartzaile batetik sortutakoa. Bada, aurten ere abiarazi dute ekimena: nanoKOMIK erronka 2017. Ekainaren 11ra bitartean, 14 eta 18 urte bitarteko gaztetxoek nanoboteredun superheroi baten inguruko komikia egin eta bidali ahal izango dute. Hala, saria irabazteaz gain, gero egingo den komiki kolektiboan parte hartzeko aukera izango dute. Helduek ere bidali ahal izango dituzte komikiak, eta kategoria horretako irabazleak aterako duten komiki kolektiboaren egilea izateko aukera izango du. www.nanokomik.com
www.kontaizu.eus
GAZTEON ALDIZKARIA musika, teknologia, sexua, literatura denbora-pasak, zinema, antzerkia, kirolak, sarea, Lorea, bertsolaritza elkarrizketak, lehiaketa…
06 AMETS ALOKATUAK
zinta ingururekin, horien hainbat marrazkigileren biografia eta elkarrizketekin eta hainbat adituren testuekin, tartean Zaldieroa, Asisko eta Axpi Xabiroiko kolaboratzaileak. Zinta, testu eta elkarrizketetako batzuk euskaraz datoz liburuan. www.tirabirak.eus
Asisko, Manu Ortega, Exprai
25 ZARAFA Patxi Zubizarreta eta Maite Gurrutxaga
31 AZKEN AFARIA Dani Fano
hurrengo zenbakia 2017ko urrian! EDITATZAILEA: EUSKAL HERRIKO IKASTOLAK Errotazar bidea, 126 - 20018 Donostia Tel.: 943 445 108 - info@xabiroi.ikastola.eus AZALAREN IRUDIA: Guillermo Gonzalez. KOORDINATZAILEA: Dani Fano. EUSKARA ZUZENTZAILEAK: Mikel Barrios, EGILEAK: Joseba Beramendi, Harkaitz Cano,
https://www.facebook.com/pages/Kontaizu/292902314110973
Dani Fano, Maite Gurrutxaga, Iñaki Holgado, Patxi Huarte, Aritz Irigoien, Igor Leturia, Manu Ortega, Julen Ribas, Eider Rodriguez, Alex San Vicente, Asisko Urmeneta, Patxi Zubizarreta.
Miel A. Elustondo. INPRIMATZAILEA: GERTU inprimategia.
Oñati. Tel.: 943 783 309 ISSN: 2530-2485 / LEGE GORDAILUA: SS-1552-2016
LAGUNTZAILEAK
Harpidetu zaitez!!
ZK.
... eta jaso xabiroi zure etxean! Lau zenbaki urtean 12 euro, bidalketa gastuak barne. harpidetu zaitez http://www.XABIROI.eus/ webgunean, edo bete kontrazaleko inprimakia eta bidali gure edozein helbidetara: www.facebook.com/xabiroi
info@xabiroi.ikastola.eus
Albisteen txokoa testua: Igor Leturia egiten diren haurren kartzela batera eramango dituzte. Bizitza gogorra aurkituko dute bertan, eta handik ihes egitea amestuko dute lau lagunek. www.harrietediciones.es
EUSKARAZKO KOMIKI GEHIAGO... LAU ALE BERRI ATERA DITU HARRIET ARGITALETXEAK Iaz bezala, aurten ere lehenengo seihilekoan ohikoa baino euskarazko komiki gehiago atera dira, denak Harriet argitaletxearen eskutik, otsaileko zenbakian iragarri genuen Marko eta Békaren Autobusa berriro bera gabe abiatu zen egunekoa-z gain beste hiru. Hona hemen kaleratu dituen lan horien berri:
Sanvi
...BERREDIZIO BAT...
HEGOAK ASTINDUZ, LAURENT GALANDON ETA ARNO MONIN Hegoak astinduz honetan Frantzian Bamboo etxeak ateratako bi album daude, bilduma horretako 1. zikloko edizio osoa alegia. Gidoia Laurent Galandon-ena da eta irudiak Arno Monin-enak. II. Mundu Gerran kokatutako komiki honetan, Simon
04 AUZOMORRO
planteatzen zaiguna. Loïc Malnatik marraztutako Damien Marieren istorio honetan, Jack Tripa-ateratzailearen Londreseko krimenak gertatu eta bi urtera, haien antzeko erailketak gertatzen hasiko dira Mendebalde Urruneko mugaldeko herri batean... www.harrietediciones.es
INOZOEN ERRUA, LAURENT GALANDON ETA ANLOR Laurent Galandon Hegoak astinduzen gidoilari berarengandik datorkigu XX. mende hasierako haurrentzako kartzelei buruzko Inozoen errua istorio latza, Anlor-ek marraztua. Egindako delituengatik lau gazte nekazari-lanak
ISUSIREN ASYLUM BERRARGITARATU DU ASTIBERRIK Siriako errefuxiatuen gaia puri-purian zegoenean atera zuen CEAR-Euskadi (Errefuxiatuen Laguntzarako Batzordea Euskadin) elkarteak Javier de Isusi bilbotarrak (Los viajes de Juan Sin Tierra, Baleak ikusi ditut...) egindako Asylum komikia. Bertan Isusik maisuki tartekatzen zituen, batetik, gaur egun beren herrialdeetatik ihesi babes bila iritsitako lau pertsonaren istorioak eta, bestetik, Gerra Zibiletik ihesi lehenengo Frantziara eta gero Venezuelara joandako euskaldun batena. Komiki benetan bikaina zen, Isusiren akuarela ederrez margotua. Baina pena izan zen banaketa egokirik ez zuela izan, ez zen batere erraza komikia lortzea. Orain, Astiberri Bilboko argitaletxeak berrargitaratu du, tapa gogorreko edizioan. Ez galtzekoa.
...ETA KOMIKIEN LIBURUAK ERE BAI TIRABIRAK ETA KORRALITO FORALA Erabat komikitzat jo ez badaitezke ere komikiak dituzten edo/eta komikiei buruzkoa diren bi liburu ere atera dira urte erdi honetan: Ikus ditzagun: jatorri judutarreko haur umezurtz bat da Alemaniak okupatutako Frantzian, horrek esan nahi duen guztiarekin: handik hona ibiliko da, umezurztegitik erreformatoriora, basotik kontzentrazioeremura... www.harrietediciones.es
TIRABIRAK, EUSKAL GATAZKA BINETETAN, HAINBAT EGILE Iaz jarri zen martxan Tirabirak, euskal gatazkari buruzko komiki-zinten egitasmo transmedia. Prentsan 1977 eta 2016 bitartean argitaratutako zintekin osatutako erakusketa ibiltari batek, webgune batek eta beste hainbat osagaiek osatzen dute Euskal Herriko Unibertsitateak eta Donostia 2016k antolatutako egitasmo hau. Orain liburu formatuan atera dute, erakusketako 150
WOUNDED, DAMIEN MARIE ETA LOÏC MALNATI Imajina ditzakezu istorio berean Jack Tripa-ateratzailea eta Far West-a? Bada, hori da Wounded honetan
Harkaitz Cano eta Iñaki Holgado
12 ARRANOTXU
KORRALITO FORALA, IVÁN GIMÉNEZ ETA TASIO
ZaldiEroa
Pamiela argitaletxearen eskutik datorkigun Korralito forala hau, azalean hala dela badio ere, ez da erabat komikia. Iván Giménezek azken 80 urteotan Nafarroako elitea nola eratu den azalduko digu bertan, umorez baina zorrotz. Eta bere testuak osatzen lagunduko dute Tasioren zintek. www.pamiela.com
14 SANTA FAMILIA Eider Rodriguez eta Julen Ribas
22 KOMIKITAUN elkarrizketa Juan Luis Landa
24 ZOOLA3KA
NANOKOMIK ERRONKA 2017 MARTXAN DA EKAINAREN 11 BITARTEAN Aurreko zenbakian aurkeztu genizuen Dayanne eta Murillo, Nanozientziaren indarra komikia, CIC nanoGUNEk eta Donostia International Physics Centerek abiarazitako ekimen partehartzaile batetik sortutakoa. Bada, aurten ere abiarazi dute ekimena: nanoKOMIK erronka 2017. Ekainaren 11ra bitartean, 14 eta 18 urte bitarteko gaztetxoek nanoboteredun superheroi baten inguruko komikia egin eta bidali ahal izango dute. Hala, saria irabazteaz gain, gero egingo den komiki kolektiboan parte hartzeko aukera izango dute. Helduek ere bidali ahal izango dituzte komikiak, eta kategoria horretako irabazleak aterako duten komiki kolektiboaren egilea izateko aukera izango du. www.nanokomik.com
www.kontaizu.eus
GAZTEON ALDIZKARIA musika, teknologia, sexua, literatura denbora-pasak, zinema, antzerkia, kirolak, sarea, Lorea, bertsolaritza elkarrizketak, lehiaketa…
06 AMETS ALOKATUAK
zinta ingururekin, horien hainbat marrazkigileren biografia eta elkarrizketekin eta hainbat adituren testuekin, tartean Zaldieroa, Asisko eta Axpi Xabiroiko kolaboratzaileak. Zinta, testu eta elkarrizketetako batzuk euskaraz datoz liburuan. www.tirabirak.eus
Asisko, Manu Ortega, Exprai
25 ZARAFA Patxi Zubizarreta eta Maite Gurrutxaga
31 AZKEN AFARIA Dani Fano
hurrengo zenbakia 2017ko urrian! EDITATZAILEA: EUSKAL HERRIKO IKASTOLAK Errotazar bidea, 126 - 20018 Donostia Tel.: 943 445 108 - info@xabiroi.ikastola.eus AZALAREN IRUDIA: Guillermo Gonzalez. KOORDINATZAILEA: Dani Fano. EUSKARA ZUZENTZAILEAK: Mikel Barrios, EGILEAK: Joseba Beramendi, Harkaitz Cano,
https://www.facebook.com/pages/Kontaizu/292902314110973
Dani Fano, Maite Gurrutxaga, Iñaki Holgado, Patxi Huarte, Aritz Irigoien, Igor Leturia, Manu Ortega, Julen Ribas, Eider Rodriguez, Alex San Vicente, Asisko Urmeneta, Patxi Zubizarreta.
Miel A. Elustondo. INPRIMATZAILEA: GERTU inprimategia.
Oñati. Tel.: 943 783 309 ISSN: 2530-2485 / LEGE GORDAILUA: SS-1552-2016
LAGUNTZAILEAK
4
GIDOIA ETA IRUDIAK: Sanvi
5
4
GIDOIA ETA IRUDIAK: Sanvi
5
6
GIDOIA: Harkaitz Cano / IRUDIAK: Iñaki Holgado
7
6
GIDOIA: Harkaitz Cano / IRUDIAK: Iñaki Holgado
7
8
AMETS ALOKATUAK
9
paperezko aldizkarian jarraitzen du...
8
AMETS ALOKATUAK
9
paperezko aldizkarian jarraitzen du...
10
Juan Luis
LANDA “LANEKO BIZITZA GUZTIA EMANGO NUKE ARTHUS TRIVIUM MARRAZTEN”
F
RANTZIA. XVI. MENDEA. NOSTRADAMUS ZAHARRAK ORDUAK EMATEN DITU CHAVIGNY LAGUNTZAILEARI ETORKIZUNEKO IRAGARPEN IZUGARRIAK DIKTATZEN. BERE DISZIPULUAK, ARTHUS TRIVIUM, ANGÉLIQUE OBSCURA ETA ANGULUS DANTE, OBSKURANTISMOKO ARTE ILUNETAN ADITUAK, HAN ETA HEMEN DABILTZA MAISUAK AGINDUTAKO ZEREGINAK BURUTZEN. BAINA PROVENTZAKO AZTIARI, ETORKIZUNETIK BAINO, IRAGANEKO OINAZEETATIK HELDUKO ZAIZKIO ETSAIAK . LASTER JAKINGO DU AZPIMUNDUKO EGIAZKO AURPEGIA ZEIN DEN. ZABALDU ARTHUS TRIVIUM ETA SARTU RAULE GIDOILARIAK SORTUTAKO MUNDU TXUNDIGARRIAN, JUAN LUIS LANDAK MAISUKI MARRAZTUTA. Historia istorio bihurtzen denean ez baitu mugarik. Bestela, aspergarria izango litzateke komiki batean kontatzeko, ezta? Historiarekin jolastu behar da dibertigarria bihurtzeko. Hori da lanbide honen alde politenetako bat: historia berridatz dezakezu zuk nahi bezala gerta zedin. Kasu honetan ez naiz gidoilaria izan baina, hala ere, asko dibertitu naiz marrazten. Tira, ez dut eskua gehiegi sartu gidoian –batzuetan gogoa pizten zait–, baina saiatzen naiz Raulerengan eragiten; iradokizun asko onartzen dizkit. Beti maite izan dut Nafarroako eta Euskal Herriko historia eta ahaleginduko naiz bera konbentzitzen Arthus Trivium ere horrekin nolabait lotzen. Ea zer ateratzen den... Berpizkundeko hasiera, Frantziako erlijio-gerrak. Inguru paregabea irudimena askatzeko. Garai horietan Europako bihotza bor-bor zegoen. Errege Katolikoak kristautasuna kontrolatu nahian zebiltzan. Katolizismoaren sustraiak ongi errotu nahi zituzten eta protestantismoa
bezalako beste aldaera guztiak suntsitu. Erromako elizaren kontrolpetik ihes egiten zuten aleak ziren, eta berehala jotzen ziren heretikotzat. Frantziari dagokionez, adibidez, Nafarroa Beherean eta Biarnon kalbinismoa oso zabalduta zegoen. Euskaraz idatzitako lehen liburuetako bat Joanes Leizarragaren biblia izan zen. Joana III.a Albretekoa Nafarroako erreginak bultzatu zuen itzulpena erreformako ideiei jarraituz. Frantzia protestantismoaren eskuetan erortzeko arriskuan zegoen eta Espainia katolikoak bere hariak han eta hemen mugitzen zituen hori saihestearren. Politikoki oso garai makiavelikoa izan zen. Fikziozko abenturarako aukerak asko zabaltzen dira horrelako garai batean. Baina historia hutsean geratu ordez nahiago izan duzue fantasiara jotzea. Rauleren erabakia izan zen hori. Nostradamusen munduari lotutako fantasia izan behar zuen, ez edozein fantasia, eta hala egiten saiatu gara.
interesgarria egiten du bere hiru diszipulu gazteekin, maisu jakintsua alde batetik eta ikasle saiatuak bestetik. Oso erritmo biziko istorioa da. Berehala harrapatzen zaituen horietakoa. Zaila da hori komikian lortzea. Lehen albumean, hasieran, pertsonaia guztiak aurkezten dira hainbat eszenaren bitartez, bakoitzari ahalik eta distira gehien ateratzeko asmoz. Istorioaren mamia beranduago hasten da. Baina pertsonaiekiko sorrarazten duen lilura eta jakin-mina dira kontakizunari estu lotzen zaituztenak. Sail bat da Arthus Trivium, lehen album horrek funtzio hori bete behar zuen. Gero heltzen dira pertsoania horiek biziko dituzten nahaste eta intriga nagusiak. Nortasun handiko pertsonaiak marraztu dituzu. Sendoak. Hala ematen al dizkizu Raule gidoilariak? Ez. Nik egiten dut zati hori. Berak hiru lerro besterik ez dizkit zehazten eta gero ni hasten naiz sakontzen ea nolakoa ote den pertsonaia hori. Asko lantzen dut bakoitza, bere ezaugarri fiskoak eta bere nortasuna. Pertsonaia boteretsuak marratzen saiatzen naiz. Askotan internetera jotzen dut aktore ezagunen bila, eta gero, hortik abiatuta, aldaerak lantzen ditut. Espresioa asko zaintzen dut. Borroka handia izaten dut aurpegiekin. Pertsonaia bakoitzak egoera ezberdinetan nola erantzungo lukeen imajinatzen saiatzen naiz. Bera izan behar da une oro, eta izan behar da une eta egoera asko
Fantasiak asko laguntzen dio istorioari, erakargarri bihurtzen du, baina uste dut ongi egiten diola hari bat bederen errealitateari helduta mantenduta. Alegia, misterioa bai, baina sinesgarria neurri batean. Agian bigarren albumean urrunegi joan gara, eta pentsatu dugu hasierako ildora itzultzea. Ikusiko dugu nondik jotzen duen gidoilariak. Azti igarle bat hartu duzue ardatz, baina iraganeko oinazeak iturri mamitsuago iruditu zaizkizue gidoi baterako etorkizuneko izuak baino. Arthus Trivium kokatzen den garaian Nostradamus oso zaharturik dago. Pertsonaia historikoaren mamia, bere bizitzaren gatz guztia, iraganeko kontua da; dagoeneko gertatu da.
“Pertsonaiek sorrarazten duten lilura eta jakin-mina dira kontakizunari estu lotzen zaituztenak” Horrek bihurtzen du pertsonaia hain interesgarri. Beraz, atzera jo behar genuen gatz hori gure istoriorako berreskuratzeko. Rauleren hasierako asmoa Nostradamus berehala hiltzea zen, rol nagusia bere hiru ikasleei emateko. Hain zahartuta dagoen pertsonaia bat hartzen baduzu abiapuntu ezinbestekoa da atzera jotzea. Bizitza ikaragarria izan zuen eta pena handia zen horri guztiari etekinik ez ateratzea. Nostradamus zahar batek, pertsonaia gisa, sakontasun handiagoa du. Gainera, oso kontraste
ARTHUS TRIVIUM 1. LES ANGES DE NOSTRADAMUS 2. LE TROISIÈME MAGICIEN GIDOIA: Raule / IRUDIAK: Juan Luis Landa PREZIOA: 14 € album bakoitza ORRI KOPURUA: 48 eta 56 EDITOREA: DARGAUD (eta NORMA gaztelaniaz)
eta ezberdinetan. Existitu behar da. Bere nortasuna eszena guztietan erakutsi behar da. Oso kontent geratu nintzen Nostradamus berarekin. Bere aurpegiak bere minak eta bere paranoiak islatu behar zituen, hori zen helburua. Zure lan guztietan bezala, dokumentazio grafikoaren aldetik lan itzela nabaritzen da. Nola egiten duzue hori? Zaila da. Orain uste dugu jantziak eta estiloak maiz aldatzen direla, baina lehen ere izugarri aldatzen zirela konturatu naiz. Agian egun baino gehiago. Gainera, leku bakoitzean oso ezaugarri zehatzak izaten zituzten, janzkera ez zegoen hain globalizatua. Eragiten zioten elkarri lurralde ezberdinetakoek, baina ezaugarri berezkoak mantentzen zituzten. Oso azkar eboluzionatzen zuen modak, eta erreferentzia asko har ditzakezu. Arriskua zera da: horrenbesteko informazio artean itotzea. Hala ere, ahalegina beti nabaritzen da eta irakurleak gozatzen du. Liburu andana dut lantokian, interneten egunez egun gero eta gauza gehiago agertzen dira, ongi dokumentatuta dauden filmak ere erabili ohi ditut... Azkenean, informazio meta ikaragarria biltzen duzu eta askotan eragingabea izaten da, sintetizatu behar duzu lan erritmo zentzudun batean aritzeko. Jakin behar da tarteko neurri bat hartzen, dokumentazio asko bildu, baina aurrera egin orriz orri. Teknikoki, gehiago landu duzu paperean eskuz egindako lana. Ordenagailuan kolore sotileko ukitu bat besterik ez diezu eman. Zer dela eta? Lehenengo gauza, argi nuen norentzat egiten ari nintzen lana. Europako merkatuan, Frantzia eta Belgikan batez ere, eskuzko lanaren oso zaleak dira. Gainera, marrazkilari gisa nortasuna ematen dizu. Ordenagailuan mila gauza miragarri egin ditzakezu baina marrazkia gehiago homogeneizatzen da. Originalak saldu ahal izateko aukera ere hor zegoen, baina batez ere nahi nuen eskuzko marrazki ia bukatuta egin eta ordenagailura jotzea eskuz oso nekeza izango zena besterik ez egiteko, argi eta itzal batzuk planoak ongi bereizteko. Eskuz egin daiteke hori, baina hasi beharko nintzen aerografoa eta maskarak erabiltzen. Garaiari ere ongi zegokion eskuzko ukitu hori, margolan baten itxuratik hurbilago nahi nuen emaitza. Han Frantzian
esan didate behin baino gehiagotan marrazkiaren estiloak bat egiten duela ederki garaiaren girotzearekin. Arthus Trivium sail bat da. Dagoeneko lehen bi aleak atera dituzue. Noiz arte luzatzeko asmoa duzue istorioa? Hori irakurleek esango dute, salmenten araberakoa izango baita. Printzipioz, gu prest gaude oso luze jarraitzeko. Asko gozatzen ari gara sail hau egiten. Laneko bizitza guztia emango nuke gustura Arthus Trivium marrazten.
“Pizgarri bat behar nuen gogo betez marrazten jarraitzeko, erronka bat. Sail honek eman dit” Saila egokia da jarraipen luzea izateko. Pertsonaiak gero eta sakonago bihurtuko dira. Hori bai, istorioari giltza ematen jakin behar... Ikusiko dugu noraino joaten garen. Lan honek oihartzun handia izan du merkatu frankofono zabalean. Komikigintzak hori zor zizun. Mundu berri bat ireki al zaizu aurrean? Orain berriz hartu dudan bidea duela hogeita bat urte hasi nintzen ibiltzen. Garai hartan hainbat kontu zirela medio alde batera utzi nuen. Baina artista bezala zure lanaren hazia ahalik eta urrutien barreiatu nahi izaten duzu, jendearekin bat egin; jende askorekin. Euskal Herrian lanean hainbeste urtez nire amets guztiak beteta nituen, batez ere 1512 in memoriam egin eta gero. Obra bat landaturik nuen nire herrian, denak emanda. Orain gainerako munduan zer gertatzen zen ikustea zegokidan. Horrela hasi nuen abentura berri hau, eta benetan pozgarria izaten ari da irakurlego zabalago batekin harremanetan sartzea. Sekulako erregaia da marrazteko ilusioa elikatzeko. Hori behar nuen, pizgarri bat gogo betez marrazten jarraitzeko, erronka bat. Sail honek eman dit. Hemen, nire burua behin eta berriz errepikatzea besterik ez zitzaidan geratzen. Ezinbesteko galdera: noizko hirugarren alea? Pentsatzen dut sei hilabeteren buruan kalean izango dela, frantsesez zein gaztelaniaz.•
10
Juan Luis
LANDA “LANEKO BIZITZA GUZTIA EMANGO NUKE ARTHUS TRIVIUM MARRAZTEN”
F
RANTZIA. XVI. MENDEA. NOSTRADAMUS ZAHARRAK ORDUAK EMATEN DITU CHAVIGNY LAGUNTZAILEARI ETORKIZUNEKO IRAGARPEN IZUGARRIAK DIKTATZEN. BERE DISZIPULUAK, ARTHUS TRIVIUM, ANGÉLIQUE OBSCURA ETA ANGULUS DANTE, OBSKURANTISMOKO ARTE ILUNETAN ADITUAK, HAN ETA HEMEN DABILTZA MAISUAK AGINDUTAKO ZEREGINAK BURUTZEN. BAINA PROVENTZAKO AZTIARI, ETORKIZUNETIK BAINO, IRAGANEKO OINAZEETATIK HELDUKO ZAIZKIO ETSAIAK . LASTER JAKINGO DU AZPIMUNDUKO EGIAZKO AURPEGIA ZEIN DEN. ZABALDU ARTHUS TRIVIUM ETA SARTU RAULE GIDOILARIAK SORTUTAKO MUNDU TXUNDIGARRIAN, JUAN LUIS LANDAK MAISUKI MARRAZTUTA. Historia istorio bihurtzen denean ez baitu mugarik. Bestela, aspergarria izango litzateke komiki batean kontatzeko, ezta? Historiarekin jolastu behar da dibertigarria bihurtzeko. Hori da lanbide honen alde politenetako bat: historia berridatz dezakezu zuk nahi bezala gerta zedin. Kasu honetan ez naiz gidoilaria izan baina, hala ere, asko dibertitu naiz marrazten. Tira, ez dut eskua gehiegi sartu gidoian –batzuetan gogoa pizten zait–, baina saiatzen naiz Raulerengan eragiten; iradokizun asko onartzen dizkit. Beti maite izan dut Nafarroako eta Euskal Herriko historia eta ahaleginduko naiz bera konbentzitzen Arthus Trivium ere horrekin nolabait lotzen. Ea zer ateratzen den... Berpizkundeko hasiera, Frantziako erlijio-gerrak. Inguru paregabea irudimena askatzeko. Garai horietan Europako bihotza bor-bor zegoen. Errege Katolikoak kristautasuna kontrolatu nahian zebiltzan. Katolizismoaren sustraiak ongi errotu nahi zituzten eta protestantismoa
bezalako beste aldaera guztiak suntsitu. Erromako elizaren kontrolpetik ihes egiten zuten aleak ziren, eta berehala jotzen ziren heretikotzat. Frantziari dagokionez, adibidez, Nafarroa Beherean eta Biarnon kalbinismoa oso zabalduta zegoen. Euskaraz idatzitako lehen liburuetako bat Joanes Leizarragaren biblia izan zen. Joana III.a Albretekoa Nafarroako erreginak bultzatu zuen itzulpena erreformako ideiei jarraituz. Frantzia protestantismoaren eskuetan erortzeko arriskuan zegoen eta Espainia katolikoak bere hariak han eta hemen mugitzen zituen hori saihestearren. Politikoki oso garai makiavelikoa izan zen. Fikziozko abenturarako aukerak asko zabaltzen dira horrelako garai batean. Baina historia hutsean geratu ordez nahiago izan duzue fantasiara jotzea. Rauleren erabakia izan zen hori. Nostradamusen munduari lotutako fantasia izan behar zuen, ez edozein fantasia, eta hala egiten saiatu gara.
interesgarria egiten du bere hiru diszipulu gazteekin, maisu jakintsua alde batetik eta ikasle saiatuak bestetik. Oso erritmo biziko istorioa da. Berehala harrapatzen zaituen horietakoa. Zaila da hori komikian lortzea. Lehen albumean, hasieran, pertsonaia guztiak aurkezten dira hainbat eszenaren bitartez, bakoitzari ahalik eta distira gehien ateratzeko asmoz. Istorioaren mamia beranduago hasten da. Baina pertsonaiekiko sorrarazten duen lilura eta jakin-mina dira kontakizunari estu lotzen zaituztenak. Sail bat da Arthus Trivium, lehen album horrek funtzio hori bete behar zuen. Gero heltzen dira pertsoania horiek biziko dituzten nahaste eta intriga nagusiak. Nortasun handiko pertsonaiak marraztu dituzu. Sendoak. Hala ematen al dizkizu Raule gidoilariak? Ez. Nik egiten dut zati hori. Berak hiru lerro besterik ez dizkit zehazten eta gero ni hasten naiz sakontzen ea nolakoa ote den pertsonaia hori. Asko lantzen dut bakoitza, bere ezaugarri fiskoak eta bere nortasuna. Pertsonaia boteretsuak marratzen saiatzen naiz. Askotan internetera jotzen dut aktore ezagunen bila, eta gero, hortik abiatuta, aldaerak lantzen ditut. Espresioa asko zaintzen dut. Borroka handia izaten dut aurpegiekin. Pertsonaia bakoitzak egoera ezberdinetan nola erantzungo lukeen imajinatzen saiatzen naiz. Bera izan behar da une oro, eta izan behar da une eta egoera asko
Fantasiak asko laguntzen dio istorioari, erakargarri bihurtzen du, baina uste dut ongi egiten diola hari bat bederen errealitateari helduta mantenduta. Alegia, misterioa bai, baina sinesgarria neurri batean. Agian bigarren albumean urrunegi joan gara, eta pentsatu dugu hasierako ildora itzultzea. Ikusiko dugu nondik jotzen duen gidoilariak. Azti igarle bat hartu duzue ardatz, baina iraganeko oinazeak iturri mamitsuago iruditu zaizkizue gidoi baterako etorkizuneko izuak baino. Arthus Trivium kokatzen den garaian Nostradamus oso zaharturik dago. Pertsonaia historikoaren mamia, bere bizitzaren gatz guztia, iraganeko kontua da; dagoeneko gertatu da.
“Pertsonaiek sorrarazten duten lilura eta jakin-mina dira kontakizunari estu lotzen zaituztenak” Horrek bihurtzen du pertsonaia hain interesgarri. Beraz, atzera jo behar genuen gatz hori gure istoriorako berreskuratzeko. Rauleren hasierako asmoa Nostradamus berehala hiltzea zen, rol nagusia bere hiru ikasleei emateko. Hain zahartuta dagoen pertsonaia bat hartzen baduzu abiapuntu ezinbestekoa da atzera jotzea. Bizitza ikaragarria izan zuen eta pena handia zen horri guztiari etekinik ez ateratzea. Nostradamus zahar batek, pertsonaia gisa, sakontasun handiagoa du. Gainera, oso kontraste
ARTHUS TRIVIUM 1. LES ANGES DE NOSTRADAMUS 2. LE TROISIÈME MAGICIEN GIDOIA: Raule / IRUDIAK: Juan Luis Landa PREZIOA: 14 € album bakoitza ORRI KOPURUA: 48 eta 56 EDITOREA: DARGAUD (eta NORMA gaztelaniaz)
eta ezberdinetan. Existitu behar da. Bere nortasuna eszena guztietan erakutsi behar da. Oso kontent geratu nintzen Nostradamus berarekin. Bere aurpegiak bere minak eta bere paranoiak islatu behar zituen, hori zen helburua. Zure lan guztietan bezala, dokumentazio grafikoaren aldetik lan itzela nabaritzen da. Nola egiten duzue hori? Zaila da. Orain uste dugu jantziak eta estiloak maiz aldatzen direla, baina lehen ere izugarri aldatzen zirela konturatu naiz. Agian egun baino gehiago. Gainera, leku bakoitzean oso ezaugarri zehatzak izaten zituzten, janzkera ez zegoen hain globalizatua. Eragiten zioten elkarri lurralde ezberdinetakoek, baina ezaugarri berezkoak mantentzen zituzten. Oso azkar eboluzionatzen zuen modak, eta erreferentzia asko har ditzakezu. Arriskua zera da: horrenbesteko informazio artean itotzea. Hala ere, ahalegina beti nabaritzen da eta irakurleak gozatzen du. Liburu andana dut lantokian, interneten egunez egun gero eta gauza gehiago agertzen dira, ongi dokumentatuta dauden filmak ere erabili ohi ditut... Azkenean, informazio meta ikaragarria biltzen duzu eta askotan eragingabea izaten da, sintetizatu behar duzu lan erritmo zentzudun batean aritzeko. Jakin behar da tarteko neurri bat hartzen, dokumentazio asko bildu, baina aurrera egin orriz orri. Teknikoki, gehiago landu duzu paperean eskuz egindako lana. Ordenagailuan kolore sotileko ukitu bat besterik ez diezu eman. Zer dela eta? Lehenengo gauza, argi nuen norentzat egiten ari nintzen lana. Europako merkatuan, Frantzia eta Belgikan batez ere, eskuzko lanaren oso zaleak dira. Gainera, marrazkilari gisa nortasuna ematen dizu. Ordenagailuan mila gauza miragarri egin ditzakezu baina marrazkia gehiago homogeneizatzen da. Originalak saldu ahal izateko aukera ere hor zegoen, baina batez ere nahi nuen eskuzko marrazki ia bukatuta egin eta ordenagailura jotzea eskuz oso nekeza izango zena besterik ez egiteko, argi eta itzal batzuk planoak ongi bereizteko. Eskuz egin daiteke hori, baina hasi beharko nintzen aerografoa eta maskarak erabiltzen. Garaiari ere ongi zegokion eskuzko ukitu hori, margolan baten itxuratik hurbilago nahi nuen emaitza. Han Frantzian
esan didate behin baino gehiagotan marrazkiaren estiloak bat egiten duela ederki garaiaren girotzearekin. Arthus Trivium sail bat da. Dagoeneko lehen bi aleak atera dituzue. Noiz arte luzatzeko asmoa duzue istorioa? Hori irakurleek esango dute, salmenten araberakoa izango baita. Printzipioz, gu prest gaude oso luze jarraitzeko. Asko gozatzen ari gara sail hau egiten. Laneko bizitza guztia emango nuke gustura Arthus Trivium marrazten.
“Pizgarri bat behar nuen gogo betez marrazten jarraitzeko, erronka bat. Sail honek eman dit” Saila egokia da jarraipen luzea izateko. Pertsonaiak gero eta sakonago bihurtuko dira. Hori bai, istorioari giltza ematen jakin behar... Ikusiko dugu noraino joaten garen. Lan honek oihartzun handia izan du merkatu frankofono zabalean. Komikigintzak hori zor zizun. Mundu berri bat ireki al zaizu aurrean? Orain berriz hartu dudan bidea duela hogeita bat urte hasi nintzen ibiltzen. Garai hartan hainbat kontu zirela medio alde batera utzi nuen. Baina artista bezala zure lanaren hazia ahalik eta urrutien barreiatu nahi izaten duzu, jendearekin bat egin; jende askorekin. Euskal Herrian lanean hainbeste urtez nire amets guztiak beteta nituen, batez ere 1512 in memoriam egin eta gero. Obra bat landaturik nuen nire herrian, denak emanda. Orain gainerako munduan zer gertatzen zen ikustea zegokidan. Horrela hasi nuen abentura berri hau, eta benetan pozgarria izaten ari da irakurlego zabalago batekin harremanetan sartzea. Sekulako erregaia da marrazteko ilusioa elikatzeko. Hori behar nuen, pizgarri bat gogo betez marrazten jarraitzeko, erronka bat. Sail honek eman dit. Hemen, nire burua behin eta berriz errepikatzea besterik ez zitzaidan geratzen. Ezinbesteko galdera: noizko hirugarren alea? Pentsatzen dut sei hilabeteren buruan kalean izango dela, frantsesez zein gaztelaniaz.•