Voorwoord

Honderd jaar! Honderd keer “Leve de eeuweling!” Het Vlaams Artsenverbond blijft alert, zijn missie is nog niet afgerond.

In het artikel “100 jaar Vlaamse actie en verwezenlijkingen van het VAV” worden de succesvolle acties geanalyseerd. Er wordt onder meer aangetoond hoe het Algemeen Vlaamsch Geneesherenverbond (AVGV) – zo heette onze vereniging bij de oprichting in 1922 – aan de wieg stond van de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Het interval tussen het eerste plan tot vernederlandsing door de Hogeschoolcommissie (1897) en de realisatie ervan (1930) bedroeg meer dan 30 jaar. De actie werd gevoerd door een kleine schaar van gedreven voorstanders, terwijl de vernederlandsing heden ten dage een volkomen normale doelstelling is. Het VAV stond eveneens aan de wieg van de splitsing van de unitaire erkenningscommissies voor geneesheren-specialisten in een Nederlandstalige en Franstalige Kamer. De actie van het VAV leidde ook tot de splitsing van het unitaire Rode Kruis: zo kwam het Rode Kruis Vlaanderen tot stand. Het VAV klaagde bovendien de wantoestanden op taalgebied in de Brusselse ziekenhuizen aan: zo werd de kiem gelegd voor de latere oprichting van het VUB-ziekenhuis te Jette. Met dezelfde intentie werd met succes actie gevoerd voor de toekenning van een MUG aan het Sint-Maria ziekenhuis te Halle, en kwam het virtueel “Huis voor Gezondheid” te Brussel tot stand.

De bekommernis van het VAV over de Vlaamse financiële achterstelling van het universitair onderwijs en wetenschappelijk onderzoek leidde uiteindelijk tot de overheveling van de bevoegdheid voor het ganse onderwijs en wetenschappelijk onderzoek naar de

Vlaamse en Franse Gemeenschap. Door diezelfde alertheid van het VAV kon de verdere verengelsing van het hoger onderwijs worden afgeblokt. Een unitaire recuperatiepoging van de Orde der geneesheren door minister Rudy Demotte om onder meer de Nederlandstalige en Franstalige afdelingen te verplichten samen te vergaderen, werd eveneens door de alertheid van het VAV tegengehouden. Door onversaagd de politici wakker te schudden inzake de contingentering van de artsen werd het Franstalig manoeuvre geblokkeerd om de communautaire verdeelsleutel van de artsenquota van 60 N/40 F om te buigen naar 56,5 N/43,5 F; uiteindelijk legde het Rekenhof de bevolkingsverdeelsleutel vast op de wetenschappelijk aanvaardbare 59,43N/40,57F. Tenslotte werd een deel van het gezondheidsbeleid overgeheveld naar de deelstaten. Direct of indirect was het VAV steeds bij genoemde verwezenlijkingen betrokken. De rubriek “Onze voortrekkers” van 100 jaar geleden en later, evenals andere rubrieken, zetten de verworvenheden in een beter tijdsperspectief. “Wie zijn verleden niet kent, heeft geen toekomst.”

Ik zou dan ook graag alle artsen, inzonderheid ook de vrouwelijke, willen wakker schudden met de boodschap dat onze missie niet ten einde is. Tot hiertoe werd namelijk op heden slechts 13,4 % van het budget van het RIZIV naar de deelstaten overgeheveld. Onze argumenten voor een eigen Vlaams gezondheidsbeleid zijn: eigen klemtonen, efficiëntie en responsabilisering. Wij leggen nu reeds eigen klemtonen in de contingentering, in de preventie (succesrijke vaccinatie in coronapandemie), in de medische organisatie (echelonnering, GMD), in diagnostische technieken (in Wallonië meer medische beeldvorming en klinische biologie) en behandelingen (in Vlaanderen meer thuisverpleging en psychiatrische zorgen). Een efficiënt beleid veronderstelt samenhangende bevoegdheidspakketten. Welnu, de Vlaamse en Franse Gemeenschap zijn sinds 1980 in principe bevoegd voor het gezondheidsbeleid, doch de ziektekosten- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) – de hefboom voor een goed gezondheidsbeleid – is voor het overgrote deel een bevoegdheid van de federale overheid gebleven. Het is bovendien lachwekkend dat 9 ministeriële instanties in België te maken hebben met het huidig versnipperd gezondheidsbeleid, terwijl één minister voor de Vlaamse en één voor de Franse Gemeenschap (en één voor de federale overheid in een overgangsfase) zouden volstaan. Bemerk bovendien dat er van die 8 ministers en 1 staatssecretaris slechts 2 specifiek aan de Vlamingen toegewezen zijn. Het derde argument is responsabilisering van de gemeenschappen tot een spaarzaam beleid door minstens

bestedingsautonomie van het eigen budget ter beschikking gesteld door de federale overheid, of beter nog door financieringsautonomie van de zelf geïnde inkomsten. Een bijkomend argument is dat 12 van de 27 EU-lidstaten minder inwoners tellen dan Vlaanderen en dus allen bevoegd zijn voor hun eigen gezondheidsbeleid.

Op 25 maart 2021 zond ik namens de Raad van Bestuur van VAV een brief naar minister Annelies Verlinden in verband met haar opdracht een lijst van grondwetsartikelen op te stellen, die de regering voor herziening vatbaar moet verklaren voor de staatshervorming in de volgende legislatuur: ik bezorgde haar het “Memorandum van het VAV” met onze eis tot communautarisering van de gezondheidszorg. Als gevolg daarvan werd ik uitgenodigd om in de Parlementaire Commissie Staatshervorming op 15 oktober 2021 de VAV-visie op onze toekomstige staatsstructuur voor de gezondheidszorg mee te geven aan de hand van ons document “Naar een Vlaams Gezondheidsbeleid”. Ons einddoel is dan ook de volledige overheveling van de gezondheidszorg naar de Vlaamse en Franse gemeenschappen, waarbij de inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de keuze hebben tussen beide stelsels: wij knippen dus de band met de Nederlandstaligen in Brussel niet door. Dat wordt bedoeld met “communautarisering”, dat staat tegenover “regionalisering”. Dit is nog een hele weg te gaan, we zijn er heus nog niet. Het VAV wil de ingedommelde Vlaamse arts wakker schudden en aanporren om standvastig en gestaag te blijven timmeren aan de ingeslagen weg die nog te gaan is: we hebben jonge bezielde krachten meer dan nodig. Het VAV betoont respect voor zijn verleden met een Academische Viering op 22 oktober 2022. Mijn zeer warme dank gaat uit naar de auteurs die tijd noch energie spaarden voor de uitgave van dit prachtige jubileumboek, een naslagwerk voor het nageslacht. Laten we een glas drinken op de eeuweling en op de toekomst!

Uw fiere VAV-voorzitter, Lieve Van Ermen