MARTIN KERS De Nederlandse kust the Dutch Coast | die Niederl채ndische K체ste
14 22
21 20
13 12
7
11 9
10
8
15
6
1 Nieuwe Statenzijl 2 Carel Coenraadpolder 3 Breebaartpolder 4 Breebaartpolder 5 Termunterzijl 6 Delfzijl 7 Eemshaven 8 Noordpolderzijl 9 Lauwersmeer 10 Waddenzee 11 Schiermonnikoog 12 Wierum 13 Holwerd, Gr창ndyk 14 Ameland, Het Oerd 15 Ferwerderadeel 16 Het Nieuw Bildt 17 Zwarte Haan 18 Harlingen 19 Griend 20 Terschelling, Oosterend 21 Terschelling, Oosterend 22 Terschelling 23 Vlieland, Kroonpolders 24 Vlieland, Zesduinenpad 25 Waddenzee 26 Afsluitdijk 27 Den Oever, Wieringen 28 Balgzand 29 Den Helder 30 Texel, Oudeschild 31 Texel 32 Texel 33 Texel, Den Hoorn 34 Huisduinen 35 Julianadorp aan Zee 36 Callantsoog 37 Sint Maartenvlotbrug 38 Camperduin, Hondsbossche zeewering 39 De Kerf, tussen Schoorl en Bergen aan Zee
40 Noordzee, booreiland 41 Bergen aan Zee 42 Wijk aan Zee 43 IJmuiden 44 Noord-Holland, Nationaal Park Zuid-Kennemerland 45 Zandvoort 46 Noordwijk aan Zee 47 Katwijk aan Zee 48 Scheveningen 49 Ter Heijde, zandmotor 50 Noordzee, bij Hoek van Holland 51 Nieuwe Waterweg, de Maeslantkering 52 Rotterdam 53 Maasvlakte 1 54 Calandkanaal 55 Oostvoorne, duinen 56 Haringvlietsluizen 57 Haringvliet 58 De Kwade Hoek 59 De Brouwersdam 60 Sint Philipsland, Rumoirtschorren 61 Nieuw-Haamstede 62 Plompe Toren 63 Oosterschelde, Stormvloedkering Neeltje Jans 64 Noorzeestrand 65 Domburg 66 Westkapelle, Oostgat 67 Zoutelande 68 Dishoek 69 Vlissingen 70 Vlissingen 71 Paal 72 Breskens 73 Het Heem (bij Breskens) 74 Cadzand bad 75 Het Zwin 76 Het Zwin
17 16
24 23 32
25
19 18
31 33
30 26
34 29 35
28
27
36 37 38 39 41
40
42 43 44 45
46 47 48 49 50 53 51
59 61
65 66 67 68 75 74 76
2
73
64
56 58 57
62
60
63
69 70 72
71
54
52
5
3 4 2 1
het maakbare land In vergelijking met veel andere landen is de kustlijn van Nederland niet zo heel erg lang, ongeveer 523 kilometer. Een paar uur rijden met de auto en je bent het land uit. In het noorden begint de kust van Nederland bij Nieuw Statenzijl, een bescheiden sluizencomplex op de grens met Duitsland. De kustlijn volgen tot aan de Belgische grens is vooral een wetenswaardig avontuur over het vermogen van mensen die het land waarop zij wonen zelf hebben gemaakt. Het maakbare land, daar is Nederland wereldwijd beroemd om geworden. Leven, wonen en werken, ver onder de zeespiegel, mensen die in bergachtige streken wonen moeten daar niet aan denken. Nederlanders hebben het voortbestaan van hun land in eigen hand en dat is geen geringe opgave. Kustgebieden zijn dynamisch, de bewegingen van de zee veranderen de kustlijn voortdurend. De zee beukt en erodeert het land en ondermijnt de dijken. Stromingen nemen het zand van de stranden mee en leggen het kilometers verderop weer neer. Havenmonden slibben dicht en zonder drastische maatregelen overstroomt het land. Het kustland beschermen en handhaven maar ook landaanwinning is ÊÊn van de belangrijkste taken waar het land voor staat. In het Noorden is er de buitendijkse Waddenzee, een uitzonderlijk kwetsbaar natuurgebied en een belangrijk overwinterings- en foerageergebied voor tienduizenden vogels, met de Waddeneilanden als uiterste landsgrens. Maar wie slentert langs de vloedlijn, op een terrasje zit en uitziet over zee of aan zijn kitesurf raast over de golven, merkt weinig van al die zorgen en maatregelen om het behoud van de kust. Ze vallen in het niet bij de aantrekkingskracht van zand, zee en duinen, de elementen, de beweeglijke, vitale levendigheid van de zee en het gevoel van vrijheid op de grens van land en water. Met een meeslepende serie foto’s over plezier, zorg, geschiedenis en toekomst van de Nederlandse kust neemt fotograaf Martin Kers u mee op avontuur over hoge dijken, stranden en blonde duinen. Langs havens, sluizen, gemalen, industrie, natuurgebieden, vogels, bloemen, windmolenparken, industrie, zandsuppleties, watersport, duinen, boulevards, de Zandmotor, de Maasvlakte en de Deltawerken...
3
The man-made country The coastline of the Netherlands, in comparison to that of many other countries, is not very long, just about 523 kilometres. A few hours driving by car and one has crossed the country already. In the north, the Dutch coast starts at Nieuw Statenzijl, a modest locks complex on the border with Germany. The coastline that runs to the Belgian border tells the interesting and adventurous story of people who managed to literally create the land on which they live. The man-made country: this is what the Netherlands have become famous for worldwide. It is unthinkable for people who live in mountainous areas to live and work far below sea level. The survival of the Netherlands is literally in the hands of the Dutch, and that is a daunting task. Coastal areas are dynamic; the movements of the sea make that the coastline is constantly changing. The sea pounds on the shores, erodes the land, and undermines the dikes. Currents drag the sand from the beaches and deposit it many kilometres away. Harbour entrances silt up and only drastic measures can keep the country from flooding. Land reclamation, along with the protection and maintenance of coastal areas, is one of the main tasks facing the country. The Wadden Sea area in the north, on the seaside of the dikes, is an extremely sensitive nature reserve and an important wintering and foraging area for tens of thousands of birds, bordered by the Wadden islands, the last stretch of land. However, those strolling along the tide line, sitting on a terrace overlooking the sea, or racing their kite board on the waves, won’t notice any of these coast-preserving precautions and measures. None of them can outshine the appeal of the shores, the sea and the dunes, the elements, the lively, vital vibrancy of the sea and the feeling of freedom on the edge between land and water. Photographer Martin Kers takes the reader on an adventure with high dikes, beaches and white dunes through a compelling series of photographs that focus on the appeal, the protection, the history and the future of the Dutch coast. A journey with many treasures: ports, sluices, pumping stations, industrial areas, wildlife, birds, flowers, wind farms, beach nourishment, water sports, dunes, boulevards, the Sand Engine, the Maasvlakte and the Delta Works...
4
Das machbare Land Im Vergleich zu vielen anderen Ländern ist die Küstenlinie der Niederlande relativ kurz, es sind nur ungefähr 523 Kilometer. Nach wenigen Stunden Autofahrt verlässt man schon wieder das Land. Im Norden beginnt die niederländische Küste bei Nieuw Statenzijl, einem einfachen Schleusenkomplex an der Grenze zu Deutschland. Folgt man der Küstenlinie bis zur belgischen Grenze, so ist dies vor allem ein lehrreiches Abenteuer, bei dem man etwas über die Fähigkeiten der Menschen erfährt, die das Land, auf dem sie wohnen, selbst erschaffen haben. Das machbare Land, damit wurden die Niederlande in der ganzen Welt berühmt. Leben, Wohnen und Arbeiten weit unter dem Meeresspiegel, das ist etwas, woran Menschen aus bergigen Gegenden gar nicht erst denken mögen. Niederländer haben das Fortbestehen ihres Landes in der Hand und das ist keine einfache Aufgabe. Die Küstengebiete sind dynamisch, ihre Küstenlinie wird fortwährend vom Meer verändert. Die See donnert an die Küste, erodiert das Land und unterhöhlt die Deiche. Strömungen nehmen Sand von den Stränden auf und setzen ihn viele Kilometer weiter wieder ab. Hafenmündungen verschlammen, und ohne drastische Schutzmaßnahmen würde das vLand von den Fluten überströmt werden. Der Schutz und Erhalt der Küste sowie die Landgewinnung zählen zu den wichtigsten Aufgaben des Landes. Im Norden liegt vor den Deichen das Wattenmeer, mit den Watteninseln als äußerster Landesgrenze. Es ist ein außerordentlich empfindliches Naturgebiet und ein wichtiger Ort für die Überwinterung und Nahrungssuche Tausender Vögel. Doch wer entlang der Flutlinie schlendert, in einem Straßencafé sitzt und auf das Meer schaut, oder beim Kitesurfen über die Wellen rast, der merkt nur wenig von diesen Sorgen und Maßnahmen zum Schutz der Küste. Es ist nichts im Vergleich zum reizvollen Sand und dem Meer, den Elementen, der dynamischen und vitalen Lebendigkeit der See und dem Freiheitsgefühl auf der Grenze zwischen Land und Wasser. Mit seiner faszinierenden Fotoserie nimmt Sie der Fotograf Martin Kers mit auf eine lehrreiche Abenteuerreise entlang der niederländischen Küste. Sie erfahren etwas über die Vergnügungsmöglichkeiten, die Sorgen und den Schutz, die Geschichte und die Zukunft dieser Region. Die Reise führt Sie über hohe Deiche, an Strände und zu hellgelben Dünen, entlang von Häfen, Schleusen, Schöpfwerken, Industrieanlagen und in Naturgebiete mit einer Vielfalt von Vögeln und Blumen. Sie sehen Windparks, Sandvorspülungen, Wassersport, Boulevards, den Sandmotor, die Maasebene und die Deltawerke...
5
1 | Nieuwe Statenzijl 53.236847, 7.20668
6
7
2 | Carel Coenraadpolder 53.232400, 7.157900
Net over de smalle schutsluis en de grote spuisluis van Nieuwe Statenzijl, in het uiterste noordoosten, begint de kust van Nederland. Hier stroomt het water van de Westerwoldse Aa in het getijdengebied van de Dollard. Volautomatisch wordt hier het overtollige water 53.23002, 7.20783
8
van Drenthe en het oosten van Groningen geloosd. Een dynamisch gebied waar in ĂŠĂŠn oog opslag grootschalige landbouw, vrachtschepen op de Eems, natuurgebieden en zware industrie te zien zijn.
1 | Nieuwe Statenzijl 53.232600, 7.206700
Via het Marcelluspad door de buitendijkse, beschermde rietlanden en kwelders, is de vogelkijkhut de Kiekkaaste te bereiken. Afhankelijk van de tijd van het jaar zijn er in dit gebied verschillende ganzensoorten waar te nemen, maar ook valken, kiekendieven
goudplevieren en zeehonden. De vogels laten zich niet tegenhouden door de ferme uitstoot en de industriĂŤle activiteiten van de Duitse Emden aan de overkant van het water.
9
3 | Breebaartpolder, zeedijk buitendijks 53.307490, 7.09888
De Punt van Reide tussen Eems en Dollard, is een goed bewaard geheim. Op een plaats waar al het omringende land met de hand gemaakt en ingepolderd is, is deze buitendijkse oude oeverwal een opvallend puntje oorspronkelijk land. Een vogelrijk kweldergebied
10
waar Het Groninger Landschap zuinig op is. Daarom is het alleen onder begeleiding toegankelijk. Tegen dit natuurgebied, maar dan binnendijks, ligt de Breebaartpolder, die in 1979 werd ingepolderd. Aan de parallelle greppels is nog te zien dat de polder van oorsprong
4 | Breebaartpolder, zeedijk binnendijks 53.29252, 7.08069
een landaanwinningsgebied is geweest. Vanaf 2000 is de polder omgewerkt tot een vogelbroedgebied en draagt hij zorg voor de doorstroom van trekvissen die afhankelijk zijn van zoet en zout water, zoals paling, stekelbaarsjes en de rivierprik. De dijk naar de Dollard
werd doorgestoken. Een duiker regelt de toevoer van het instromende zoute water en zorgt dat de trekvis naar binnen kan. In de dijk, langs het boezemkanaal, is een zogenaamde vistrap gemaakt zodat de vis van het brakke water naar de zoete binnenwateren kan trekken.
11
5 | Termunterzijl, museumgemaal Cremer 53.30313, 7.03691
Een hoge deltadijk, zoals de Zeedijk langs de Groninger en Friese kust, biedt veilige bescherming tegen stormvloeden en overstromingen Maar zo’n dijk heeft het nadeel dat overtollig water van lagergelegen binnendijks land niet afgevoerd kan worden. Daar
12
is een betrekkelijk eenvoudige oplossing voor bedacht: een flinke pomp die in staat is alle overtollige water op te pompen en buitendijks in zee te lozen. Dat heet bemalen. Op diverse plaatsen langs de kust zijn gemalen gebouwd om dat karwei te klaren. In
Termunterzijl, gemaal Rozema 53.30313, 7.03691
Termunterzijl is in 2000 het opvallende gemaal Rozema gebouwd. De gevel is opgetrokken van beton en karakteristieke rode Groninger bakstenen. De stenen herinneren aan de vele steenfabrieken die er vroeger in Groningen waren. Door gaswinning daalt de bodem van
Groningen en dat veroorzaakt te hoge waterstanden. Om de veiligheid zeker te stellen zijn betere regel- en pomptechnieken nodig. Voor het naastgelegen gemaal Cremer werd het steeds moeilijker het juiste waterpeil te handhaven. Het gemaal is nu een museum.
13
6 | Delfzijl, industriegebied, Aluminium Delfzijl 53.31472, 6.98044
14
15
7 | Eemshaven 53.44833, 6.83111
Zo’n beetje voor de deur van het haven- en industriegebied Eemshaven stroomt de Noordduitse rivier de Eems uit in de Noordzee. Op de rivierflanken aan weerszijden is intensieve industrie ontstaan. In Duitsland de haven van Emden, aan Nederlandse zijde
16
het haven- en industriegebied Delfzijl en de Eemshaven. De Eemsmond staat in directe verbinding met de Noordzee, wat aantrekkelijk is voor de aan- en afvoer van goederen per vrachtschip.