به نام پروردگار طرا ِح دانا
نخستين نشریه‌ي تخصصی طراحی‌صنعتی در ايران سال بيست‌ودوم /شماره‌ي /32تابستان 4000 /1391تومان
طرح روی جلد :اثر سپيده رحماني
(طرح صندلي برگرفته از شمسه‌ي ايراني)
شماره پروانه انتشار124/4797 : شماره سریال استاندارد بین المللیISSN:1025-0840 :
صاحب امتیاز :دانشگاه هنر مدیر مسئول :دکتر سعید مجیدی سردبیر :مهدی اصل‌فالح مدير اجرايي :سينا خلخالي هیئت تحریریه:
دکتر سعید مجیدی /عضو هیئت علمی دانشگاه هنر دکتر محمد رزاقی /عضو هیئت علمی دانشگاه هنر دکتر سید‌رضا مرتضایی /عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت دکتر فرهاد گشایش مهندس مهدی اصل‌فالح /عضو هیئت علمی دانشگاه هنر -مهندس سید‌مسعود فرهنگ
مدیر هنری :محمدرضا ساختمانگر ویراستار :سعیده جعفری برندينگ :جواد يزداني مسئول روابط عمومی :سيد‌ولي موسوي‌راد ناشر :اداره انتشارات دانشگاه هنر نمایندگان دستاورد در دانشگاه‌های ایران: دانشگاه تهران :نگین یشمی دانشگاه هنر :نصیبه سلطانی دانشگاه علم‌وصنعت :محمدحسین شهاب دانشگاه امیرکبیر :سیدعباس صالحی دانشگاه الزهرا :فاطمه مصباح دانشگاه آزاد اسالمی تهران ،واحد مرکز :حمید علوی‌زاده دانشگاه هنر اسالمی تبریز :مریم بیدی دانشگاه اصفهان :سیدعلی قاسمی‌زاده دانشگاه سمنان :ابراهیم باقری دانشگاه آزاد اسالمی مشهد :دالرام جهانشاهی پردیس بین‌المللی کیش دانشگاه تهران :شایان جودکی نش�انی :تهران ،باالتر از چهارراه ولیعص��ر (عج) ،روبه‌روی خیابان بزرگمهر ،دانشگاه هنر ،گروه طراحی‌صنعتی تلفن /نمابر66463193 : نشانی اينترنتيwww.art.ac.ir/dastavard : نشانی پست الکترونیکیdastavard@art.ac.ir : استفاده از مطالب منتشر شده در اين نشريه با ذكر منبع آزاد است.
4
سخن نخست بخش ويژه :طراحي ايراني
8
ی دانشگاهی در ایران /مهدی اصل‌فالح فرازی بر تاریخ شفاهی طراحی‌صنعت ِ
22
زيبايي‌شناسي اشيای كاربردي دوران صفويه /محمد‌هادي هندي نماد و اسطوره‌های مرتبط با آب و نور در هنر ایران قرون اولیه‌ی اسالمی /
36
دکتر صمد سامانیان ،دکتر سید رضا مرتضایی ،پردیس بهمنی
48
طراحی پارچه‌ی مبلمان داخلی منزل (با الهام از نقش‌مایه‌های سر‌در مسجد جامع اشترجان) سید امیر رجایی باغسرخی
64
نوجوان ایرانی با زیوری ایرانی /آزاده یوسفی ،سارا خسروی
70
گزارش مراحل ساخت خودروی برقی دو نفره /فاطمه جمالی دوگاهه
86
آناليز فرمي عناصر اصلي سازنده‌ی هويت بصري شکل محصول / ميثم خداشناس ،محمد مهدی گروسی
98
به‌سوی جامعه‌ی پساصنعتی موج چهارم توسعه /فريبا مصطفوی
104
وندالسیم چیست؟ وندال کیست؟ /کاوه زال‌نژاد
117
سرمقاله‌ي انگليسي
■ نگارنده‌ی گرامي!
خواهشمند است در تدوین مقاله‌ها ،موارد زير را رعایت فرماييد: * صفحه‌اي شامل عنوان كامل مقاله ،نام و نام‌خانوادگی نویسنده يا نویسندگان به‌همراه آخرین رتبه‌ی علمی ،شماره‌ی تلفن و نشانی پست‌الكترونيكي ضميمه‌ی مقاله شود. * مقاله باید شامل بخش‌هاي چكيده ،كليدواژه‌ها ،مقدمه ،متن مقاله ،نتيجه‌گيري ،پي‌نوشت و فهرست منابع باشد. * تمامي اصطالح‌های زبان‌هاي خارجي و نام‌هاي خاص باید در پي‌نوشت بيان شوند. * ارجاع‌دهی در متن و فهرست منابع باید به‌صورت زير تنظیم شوند: روش ارجاع‌دهی در متن مقاله:(نام‌خانوادگي نويسنده ،سال انتشار ،شماره‌ی صفحه) مثال: ...پایان جمله (احمدی ،1377 ،ص.)245. ...پایان جمله (.)Papanek, 1985, p.122 روش ثبت شناسنامه‌ی منابع و مآخذ در پايان مقاله:کتاب‌ها (تألیفی): نام‌خانوادگي نويسنده ،نام نويسنده( .تاریخ انتشار) .عنوان كتاب (نوبت چاپ) .مترجم .محل انتشار :نام ناشر. مثال: -احمدی ،بابک .)1387( .معمای مدرنیته (چاپ پنجم) .تهران :نشر مرکز.
- Mercer, P.A. and G. Smith. (1993). Private viewdata in the UK (2nd ed). London: Longman.
کتاب‌ها (کتاب مجموعه مقاله است که هر مقاله نویسنده‌ی جداگانه‌ای دارد): نام‌خانوادگي نويسنده ،نام نويسنده( .تاریخ انتشار) .عنوان مقاله .نام و نام‌خانوادگي گردآورنده ،عنوان كتاب (شماره‌ی صفحه‌های مقاله در کتاب) .محل انتشار :نام ناشر. مثال: فرایدمن ،کی .)2001( .آفرینش دانش طراحی :از تحقیق تا عمل .منتشرش��ده در :ایی.دابلیو.ال .نورمن و پی.اچ .رابرتز ،توس��عه و پژوهش در آموزشطراحی و تکنولوژی ،ظهور سرفصل‌های تازه‌ی پژوهشی در دنیا (صص .)69-31.الفبرو :انتشارات دانشگاه الفبرو. - Friedman, K. 2001. Creating design knowledge: from research into practice. In: E.W.L. Norman and P.H. Roberts, Design and Technology Education Research and Development: The Emerging International Research Agenda (pp.31-69). Loughborough: Loughborough University Press.
مجله‌ها: نام‌خانوادگي نويسنده ،نام نويسنده( .تاریخ انتشار) .عنوان مقاله .نام مجله ،شماره‌ی مجله ،شماره‌ی صفحه‌های مقاله در مجله. مثال: گسیلی ،عزیز .)1374( .ارگونومی .دستاورد 2 ،و ،3صص.75-62.- Evans, W.A. (1994). Approaches to intelligent information retrieval. Information processing and management, 7, pp.147-168.
وبگاه‌ها: نام‌خانوادگي نويسنده ،نام نويسنده( .تاریخ انتشار) .عنوان مطلب .نام وبگاه :آدرس وبگاه. مثال: پاکزاد ،جهانشاه .)1390/12/7( .پیاده‌رو ،جایگاهی برای حضور شهروندان .سازمان زیباسازی شهرداری تهران:.htmlپیاده-رو-،جایگاهی-برای-حضور-شهروندانwww.zibasazi.ir/fa/commentarticle/item/1569- - Brook, A. (2008). Kant's view of the mind and consciousness of self. Stanford Encyclopedia of Philosophy: http://plato.stanford.edu/entries/kant-mind
* فهرست منابع فارسی باید به‌ترتیب حروف الفبای فارسی و منابع التین در فهرست جداگانه و به‌ترتیب حروف الفبای التین تنظیم شوند. * تمامي تصاویر داخل مقاله باید با وضوح dpi 300و كيفيت مناسب براي چاپ ،به‌طور جداگانه در اختیار مجله قرار گیرند. * عكس‌ها ،نمودارها و جدول‌ها بايد داراي شماره ،توضیح و ارجاع‌دهي دقیق در داخل متن باشند. * مقاله‌ی ارسالي نبايد قب ً ال در هیچ نشريه‌ای چاپ يا به‌طور هم‌زمان براي نشریه‌ی ديگري ارسال شده باشد. * مقاله‌ها پس از تأييد هيئت‌تحريريه و داوران نشريه چاپ مي‌شوند. * مسئوليت مطالب مطرح‌شده در مقاله‌ها برعهده‌ی نويسنده يا نويسندگان آن است. * تمامي مقاله‌ها باید از طريق پست‌الكترونيكي يا حضوري در اختیار نشریه قرار گیرند. * نشريه‌ی دستاورد در ويرايش متن از شيوه‌نامه‌ی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسي پيروي مي‌كند.
نشريه در ويرايش و تغيير رسم‌الخط مقاالت مختار است
سال /22شماره / 32تابستان 1391
3
سخن نخست مهدي اصل فالح
به طراحی چو فکرآغاز کردی
هزاران طرح زیبا ساز کردی
هفت‌اورنگ جامی ،قرن نهم ه .ق.
تاریخ طراحی در دنیا به‌می��ان می‌آید ،در کتاب‌ها هرگاه س��خن از وجود در این زمین��ه ،تنها می‌توانیم تاریخ طراحی را و آث��ار مکتوب م با کلیدواژگانی چون رنسانس ،انقالب‌صنعتی ،تولید در مغرب‌زمین و م��رور کنیم .حال آنکه با نگاه��ی دقیق‌تر و عمیق‌تر انب��وه و باهاوس ش��رق‌زمین نیز در توس��عه‌ی فرهن��گ طراحی در درمی‌یابی��م که م بوده و در برخی حوزه‌ه��ا و قلمروها ،نقش پررنگ جه��ان ،بی‌تأثیر ن داش��ته است .به‌عبارت‌دیگر تاریخ طراحی در دنیا، و انکارناپذیری نیز راحی در غرب شده است ،درحالی‌که آثار هنرهای مترادف با تاریخ ط کشورهای مشرق‌زمین نظیر چین ،هند و ایران نیز تزیینی و کاربردی شکل‌گیری و توس��عه‌ی طراحی در جهان تأثیرگذار به س��هم خود در س��ت که تدری��س تاریخ و مبان��ی طراحی برمبنای بوده‌ان��د .طبیعی ا کتوب موجود در رش��ته‌ی طراحی‌صنعتی ،که اغلب کتاب‌ها و منابع م س��ندگان غربی و ب��ا توجه به رویک��ردی که بدان آن‌ها توس��ط نوی ارش یافته‌اند ،باعث شده است که این تفکر در جامعه‌ی اش��اره شد ،نگ صنعتی ایران نیز توسعه یابد و بعض ًا شاهد کم‌لطفی دانشگاهی طراحی ش��ینه‌ی طراحی و هنرهای کاربردی درکشور خود و کم‌توجهی به پی مسئله زمانی آشکار می‌شود که با نگاهی طراحانه، باشیم .اهمیت این یران را در دوره‌های مختلف تاریخی مورد بررسی آثار هنر و طراحی ا دهیم و دس��تاوردهای غنی طراحی این آثار که در و موش��کافی قرار م‌بخش طراحان غربی نیز بوده‌اند را دریابیم .به‌زعم برخ��ی موارد الها احان برجسته‌ی بین‌المللی ،آثار هنر و طراحی‌ایرانی را بسیاری از طر الهام گران‌بها برای اس��تخراج ایده‌های طراحانه در می‌ت��وان یک منبع پروژه‌های طراحی امروزی قلمداد کرد. هزارس��ال تمدن ایران‌زمین ،ش��اهد تجل��ی نمودهای در ط��ی هفت هنره��ای کاربردی و طراحی هس��تیم که ب��ا توجه به بی‌ش��ماری از کالب��دی و محتوایی خاص و منحصربه‌فرد خود، ویژگی‌های تفکری، ش��یوه و س��بکی ویژه هستند .این سبک و شیوه‌ی قابل طبق هبندی در ش��ینه‌ای چندهزارساله اس��ت که نگاه و تفکر مردم طراحی ،دارای پی اش��یای کاربردی زندگی روزم��ره نظیر لوازم طبخ ایران‌زمین را به ��واع ظروف ،لوازم کارب��ردی و تزیینی منزل ،لوازم و ص��رف غذا ،ان شی ،پوشاک و لوازم جانبی آن ،تجهیزات جانبی دام‌ها شخصی و آرای وازم ش��کار ،تجهیزات و لوازم کش��ت ،برداش��ت، و حیوانات اهلی ،ل س��ازی محصوالت کشاورزی ،تجهیزات مسیریابی فراوری و ذخیره و وس��ایل ساخت‌وس��از و مواردی نظیر آن‌ها را و نجوم ،ابزارآالت اش��یای کاربردی که هم‌اکنون نمونه‌هایی از آن‌ها نش��ان می‌دهد .این مش��هور داخلی و خارجی نگهداری می‌ش��وند ،همانند در موزه‌ه��ای وی��ا ،بازتاب��ی از ش��یوه‌ی زندگی و نی��ز تفکر مردم نهایی گ داس��تا چندهزارس��ال گذشته هس��تند .استفاده از تزیینات ایران‌زمین در طی کردگرایی ،ظرافت و جزءنگری در طراحی و س��اخت، کارب��ردی ،کار فرایندهای ساخت هوشمندانه ،توجه به فاکتورهای استفاده از مواد و
4
سال /22شماره / 32تابستان 1391
احی ،استفاده از بیان نمادین ،بیان است هتیکی هماهنگ ارگونومیکی در طر بیان تجریدی ،بخشی از ویژگی‌های قابل‌توجه در آثار با عملکرد ،انتزاع و مکتب طراحی هستند .شناخت این آثار و تفکر طراحی طراحی‌شده در این رواقع ادای احترام به ریشه و پیشینه‌ی غنی ما ایرانیان موجود در آن‌ها ،د طراح��ی موجود در آن‌ها با همه‌ی پیش��رفت‌های اس��ت و آمیختن روح کاری عملی در راس��تای هویت‌بخش��ی به نوعی از امروزین بش��ر ،راه نش��ک چنین نگاهی به طراحی طراحی بومی در س��رزمین ما است .بدو وهای تاریخی ،فرهنگی ،اجتماع��ی ،اقتصادی و صنعتی که مبتن��ی بر الگ تواند برای طراحی و طراحان کش��ور ما جایگاهی ایران‌زمین اس��ت ،م ی جامعه‌ی طراحی‌جهان��ی بیابد و درغیراین‌صورت ش��اخص و خاص در مبنای الگوهای غربی ،ب��رای طراحان ما همچون مثال صرف�� ًا طراحی بر «زیره به کرمان بردن» است. س��ازی چنین ایده‌ای ،نیازمند تالش��ی هم هجانبه در درراس��تای عملی طراحان حرفه‌ای کشور هستیم .شناسایی عمیق‌تر و بین دانش��گاهیان و ی طراحی ،در دوبعد نظری و عملی، مشخص‌نمودن ابعاد مختلف تفکر ایران ِ هالی قلم رش��ته‌ی طراحی‌صنعتی از نخستین گام‌های توس��ط اساتید و ا یدیگر شکل‌دهی به بنیان‌های پژوهشی آن است .ازسو عملی درراستای بر این مقوله در درس‌ها و کالس‌های دانش��گاهی تأکید و تمرک��ز ویژه تواند دانش��جویان رشته‌ی طراحی‌صنعتی را ب هسمت نظری و عملی ،می عاتی و اجرایی طراحی با تفکر طراحی بومی سوق انجام پروژه‌های مطال حرفه‌ای نیز ب��ا انجام پروژه‌های طراحی با چنین دهد .همچنین طراحان در این فرایند نقشی جدی و تأثیرگذار ایفا نمایند .البته رویکردی ،می‌توانند این تفکر طراحی ،لزوم ًا با الهام و بازآفرینی طرح‌ها نباید فراموش کرد که صداق نمی‌یابد و فراتر از آن ،تمرکز بر ظرفیت‌های و نقوش ایران قدیم م تولیدی کشور ماس��ت که می‌تواند چنین شخصیتی انس��انی ،محیطی و احان ایرانی بیافریند .ازسوی‌دیگر مؤلفه‌‌های زندگی برای آثار طراحی طر بشر را نیز نباید در این فرایند نادیده گرفت .قاعدت ًا ی کنونی هزاره‌ی سوم ِ پاسخ‌های مناس��بی برای نیازهای کنونی انسان غرق طراحی‌ایرانی باید داش��ته باش��د تا بتواند مقبولیتی عام در بین اقشار در مظاهر تکنولوژی ��ور ما بیابد .بنابراین طراحی‌ایرانی مطلوب ،باید از مختلف اجتماعی کش هنر و تمدن غنی ایرانی -اسالمی اتصال داشته باشد یک‌سو به ریشه‌های و همگام با پیشرفت‌های همه‌جانبه‌ی بشری باشد. و ازسوی‌دیگر به‌روز لگیری و انسجام مبانی نگونه بیان کرد که با ش��ک یتوان ای درنهایت م مکت��ب طراحی بوم��ی در قلمروی طراحی اش��یای نظ��ری و عملی این هایی که در س��ایر زمینه‌ه��ای طراحی نظیر طراحی کاربردی و با تالش �اس ،طراحی جواه��رآالت و نظای��ر آن‌ها صورت معم��اری ،طراحی لب� توان همانند دوران گذش��ته‌ی این س��رزمین ،هویت ی گرفته و می‌گیرد ،م منحصربه‌فرد برای طراحی‌ایرانی امروزین تعریف و شخصیتی مستقل و ک‌های ملی و منطق��های دیگر نظیر طراحی‌ایتالیایی، نمود که در کنار س��ب یژاپنی و طراحی‌اس��کاندیناوی، طراحی‌آلمان��ی ،طراحی‌آمریکایی ،طراح های بومی مطرح در جهان شناخته شود .دستاورد به‌عنوان یکی از سبک م‌گرایی خانواده‌ی طراحی‌صنعتی ایران در مسیر و امیدوار اس��ت تا با ه لگیری و توسعه‌ی تفکر امتداد بیان‌ش��ده ،در آینده‌ای نزدیک ش��اهد شک مکتب «طراحی پارسی» باشیم.
سال /22شماره / 32تابستان 1391
5
فرازی بر تاریخ شفاهی صنعتی دانشگاهی در ایران طراحی ِ *
مهدی اصل‌فالح عضو هیئت علمی گروه طراحی‌صنعتی دانشگاه هنر چکیده از آنج��ا ک��ه ش��ناخت و تعمق در گذش��ته ،یکی از راه‌های یافتن بینش و تدوین راهبرد برای آینده اس��ت ،ش��ناخت پیش��ینه‌ی دانش��گاهی طراحی‌صنعت��ی در ای��ران ،می‌تواند راه را برای برنامه‌ریزی‌ها و تدوین راهبردهای آینده‌ی این رش��ته در حوزه‌ی آموزش عالی هموارتر س��ازد. براساس پژوهش‌های اولیه ،نخستین‌بار در اواخر دهه‌ی چهل خورشیدی ،این رشته وارد دانشگاه‌های ایران شده و این بدان معناست که هنوز پس از چهل سال ،هیچ سند مدونی در زمینه‌ی ورود این رشته به دانشگاه‌های ایران و چگونگی توسعه‌ی آن ایجاد نشده است! این پژوهش با تکیه بر تکنیک مصاحبه‌ی ژرف ،اطالعات اس��اتید ،دانش‌آموختگان ،طراحان و دست‌اندرکاران رشته‌ی طراحی‌صنعتی را استخراج و روند ورود و توسعه‌ی دانشگاهی این رشته را در ایران مستندسازی می‌کند. کلیدواژه‌ها: تاریخچه ،دانشگاه ،طراحی‌صنعتی
8
سال /22شماره / 32تابستان 1391
زيبايي‌شناسي اشيای كاربردي دوران صفويه محمد‌هادي هندي كارشناس‌ارشد طراحی‌صنعتی چكيده از آنجايي كه استفاده از عناصر زيباي‌شناختي تأثير كاركردي بسزايي در طراحي اشيای كاربردي دارد ،در اين نوشتار به بررسي عناصر ديداري ،زيبايي‌شناختي در دوره‌ی صفويه ،به‌عنوان دوران فاخر هنر ايراني ،اسالمي مي‌پردازيم .در ابتدا چند مفهوم بنيادين متأثر از رويكردهاي زيبايي‌شناس��ي در طراحي اش��يا و بناها توصيف گردیده و پس از آن با بررسي شيوه‌ی اصفهاني به‌عنوان مؤثرترين شيوه‌ی هنري در خلق آثار دوره‌ی صفويه به بررسي عام عناصر زيبايي‌شناختي در اين دوره مي‌پردازيم و در نهايت كاركرد مفهومي و بصري اين عناصر زيبايي‌شناختي در نمونه‌هاي متعددي از اشيای كاربردي دوران صفويه مورد تحليل و بررسي قرار مي‌گيرد. كليدواژه‌ها: زيبايي‌شناسي ،مفاهيم بنيادين بصري ،شيوه‌ی اصفهاني ،اشيای دوره‌ی صفويه.
22
سال /22شماره / 32تابستان 1391
نماد و اسطوره‌های مرتبط با آب و نور در هنر ایران قرون اولیه‌ی اسالمی
(نمونه‌ی پژوهش :اشیای خانگی قرون دوم تا چهارم هجری) دکتر صمد سامانیان
عضو هیئت علمی گروه صنایع دستی دانشگاه هنر
دکتر سید رضا مرتضایی
عضو هیئت علمی دانشکده‌ی معماری و شهرسازی دانشگاه علم وصنعت ایران
پردیس بهمنی
دانشجوی دکترای پژوهش هنر در دانشگاه هنر چکیده «از طرفی ،تمدن به همه‌ی تغییرات کمی و کیفی‌ای اطالق می‌شود که در زندگی بشری حاصل شده و در عرصه‌ی حیات مشترک انسان‌هایی که با هم در ارتباط اند مجال ظهور و بروز و ماندگاری و تحول یافته اس��ت. تمدن به نس��بت فرهنگ که جزء خالص موجودیت گروه اجتماعی معینی را تش��کیل می‌ده��د ،بر همه‌ی آثار و نش��انه‌ها و دس��تاوردهای مادی و معنوی راه‌یافته در زندگی تاریخی مردمی خاص و زمان و مکانی باالخص اشتمال می‌یابد»(شعبانی .)201 ،در این رابطه ،اشی‌ا و لوازمی که مردم در زندگی روزمره اس��تفاده می‌نمایند اهمیت خاصی در تحقیق پیرامون زندگی و فرهنگ ایش��ان داشته و از بررس��ی آن‌ها می‌توان به شیوه‌ی زندگی مردم دست یافت. در مقاله‌ی حاضر مي‌كوش��يم به تبيين نقش اسطوره و نماد در اشیای خانگ��ی بپردازيم .به عبارت ديگ��ر ،كار اصلي اين مقاله ،نماياندن نقش اسطوره‌ها و نمادها به خصوص نمادها و اسطوره‌های مربوط به آب و نور در شكل‌گيري و فرم اشیای خانگی است .با اين حال فرضيه‌ی اين تحقيق عبارت اس��ت از :نقش اس��طوره و نماد در روابط ميان اش��یاء و باورهای فرهنگ��ی .جهت نیل به این فرضیه ،ابت��دا تعريف‌هاي مورد نظر خود را در مورد مفاهيم فرهنگ ،نماد و اس��طوره بيان مي‌كنيم .سپس ،كاركرد اسطوره و نماد را در اشی‌ا تحليل و تبيين خواهيم كرد .در پايان مقاله ،يك جمع‌بندي از مباحث طرح شده در اين نوشتار ارائه خواهيم داد. کلید واژه‌ها: مفاهیم نماد ،مفاهیم اسطوره ،شیوه‌ی زندگی مردم ،اشیای خانگی این دوران
36
سال /22شماره / 32تابستان 1391
طراحی پارچه‌ی مبلمان داخلی منزل
با الهام از نقش‌مایه‌های سر‌در مسجد جامع اشترجان سید امیر رجایی باغسرخی
کارشناس ارشد ارتباط تصویری ،مدرس دانشکده‌ی هنر ادیان و تمدن‌ها ،دانشگاه هنر اصفهان
طراح :مرضیه اجاقی
کارشناس ارتباط تصویری
چکیده تزیینات وابسته به معماری یکی از شاخه‌های هنرهای بصری ایران است که دارای قابلیت‌های بسیاری در زمینه‌ی طراحی و ارتباطات بصری است .به منظور ایجاد پشتوانه‌ی فرهنگی هنری در هنرهای کاربردی معاصر کشور ،استفاده از این گنجینه‌ی عظیم نه تنها الزم که ضروری اس��ت .برای به کارگیری و اس��تفاده از این قابلیت‌ها ،نخستین مرحله، ش��ناخت دقیق نقش‌مایه‌هاست .مسجد جامع اشترجان واقع در روستای اشترجان استان اصفهان ،یکی از بناهای به جا مانده از معماری با شکوه دوره‌ی ایلخانان مغول است .سر‌در رفیع این بنا در سمت شمال و سر‌در کوچک‌تر آن در سمت شرق بنا دارای تزیینات غنی آجرکاری ،کاشی‌کاری و گچ‌بری قابل توجه و در برخی موارد حتی نمونه‌های نادر و بی‌نظیری از تزیینات اس��ت .در این پژوهش س��عی شده است تا ابتدا تزیینات معماری سر‌در شمالی و سر‌در شرقی این بنا به وسیله‌ی عکاسی برداشت و با نرم‌افزار به طور دقیق تجزیه و تحلیل گردد .پس از بررسی‌های انجام شده مشخص شد که تزیینات انجام شده در سر‌در شمالی بنا با تکنیک‌های آجرکاری و انواع کاشی‌کاری‌های معرق صورت گرفته و از گچ‌بری تنها در س��ر‌در ش��رقی بنا استفاده شده اس��ت .به غیر از کتیبه‌ها ،بیشتر نقوش سر‌در شمالی را نقوش هندس��ی و سر‌در ش��رقی را نقوش گیاهی تش��کیل می‌دهند .عمده رنگ‌های به کار رفته در کاشی‌کاری‌های معرق سر‌در شمالی ،رنگ‌های فیروزه‌ای ،الجورد و سرمه‌ای است که در کنار آجرهای بدون لعاب ُاکر قرار گرفته‌اند. در مرحله‌ی بعد ،پس از شناخت و تحلیل نقش‌مایه‌های مذکور ،توانایی‌ها و قابلیت‌های موجود در آن‌ها جهت طراحی پارچه مورد ارزیابی قرار گرفت .با انتخاب و گزینش نقش‌های مناسب و انجام تغییرات مختلف بر روی آن‌ها ،مراحل طراحی پارچه‌های مبلمان منزل صورت پذیرفت .در این طراحی‌ها تالش شده است تا همواره پارچه‌های طراحی شده متناس��ب با کاربرد آن‌ها در مبلمان منزل طراحی و اجرا ش��وند .طراحی‌های ملهم از این نقش‌مایه‌ها نش��ان دهنده‌ی قابلیت‌ه��ای کاربردی بس��یار زیاد آن‌ه��ا در هنرهای کاربردی جدی��د از جمله طراحی پارچ��ه و عناصر مبلمان داخلی است. کلید واژه‌ها: دوره‌ی ایلخانان ،سر‌در مسجد جامع اشترجان ،نقش‌مایه‌های هندسی ،کتیبه ،طراحی پارچه ،مبلمان منزل
48
سال /22شماره / 32تابستان 1391
نوجوانایرانی با زیوری ایرانی آزاده یوسفی
عضو هیئت علمی گروه طراحی‌صنعتی دانشگاه هنر
سارا خسروی
کارشناسطراحی‌صنعتی
چکیده جواهرات ترکمن اصالتی دیرین به قدمت تاریخ دارد .این هنر سنتی زیبا که نسل‌به‌نسل به صنعت‌گران امروز ترکمن رسیده، متأسفانه از بازار فروش خوبی برخوردار نمی‌باشد و بیم آن می‌رود که به‌زودی به فراموشی سپرده شود .این مقاله گزارشی از پروﮊه‌ی طراحی زیورآالت برای نوجوانان با الهام از جواهرات ترکمن می‌باشد و هدف از انجام آن احیای جواهرات ترکمن در بین نسل جوان جامعه بوده است. کلیدواﮊه‌ها : طراحی زیورآالت ،زیورآالت ترکمن ،نوجوان.
64
سال /22شماره / 32تابستان 1391
گزارش مراحل ساخت خودروی برقی دو نفره فاطمه جمالی دوگاهه
کارشناس ارشد طراحی صنعتی
70
سال /22شماره / 32تابستان 1391
آناليز فرمي عناصر اصلي سازنده‌ی هويت بصري شکل محصول ميثم خداشناس
عضو هئيت علمي گروه طراحي صنعتي دانشگاه هنر اسالمي تبريز
محمد مهدی گروسی
دانشجوي كارشناسي ارشد طراحي خودروي دانشگاه فورتهام آلمان
چکيده ش��کل محصوالت پيچيده ،مانند خودرو ،به طور س��نتي با ويژگي‌هاي مختلف تعاريف و روابط گوناگون بين اشکال آن را در گذر زمان به وجود آورده اس��ت .اين روابط با تمرکز بر پيش‌بيني ،پذيرش و توس��عه‌ی اين ويژگي‌ها براي عبور از مرزهاي قديمي ،محرک چگونگي ساخت محصول مي‌ش��ود .اين مقاله از آناليز عناصر (اجزا) س��ازنده‌ي اصلي براي تعيين ويژگي‌هاي اساسي در کالس‌هاي وسايل نقليه استفاده مي‌نمايد .نتايج اين آناليز مي‌تواند با طراحي‌هاي جديد طراحان محصول بر اساس ارتباطات شکل‌هاي ناشي شده مشخص گردد .براي رسيدن به شناخت کافي نمونه‌هاي متنوع خودرو مورد ارزيابي قرار گرفته با بررس��ي و مقايس��ه‌ی يافته‌ها به ويژگي‌هاي يکس��ان و اشتراکات و وجه تمايز خودروها در کالس‌هاي گوناگون پي برده شد .اجزای اصلي به دسته‌هاي مختلف خطوط تبديل شده و شالوده طراحي را به وجود آوردند. کليد واژه‌ها: طراحي خودرو ،بررسي اجزاي اصلي ،1طراحي محصول ،روابط اشکال
2
86
سال /22شماره / 32تابستان 1391
به‌سوی جامعه‌ی پساصنعتی موج چهارم توسعه فريبا مصطفوی کارشناس‌ارشد طراحی‌صنعتی چکيده ی و اجتماعی کليه‌ی کش��ورها ايفا در قرن حاضر فناوری‌های نوين نقش حياتی و تعيين‌کننده‌ای را در پيش��رفت‌های علمی ،صنعتی ،اقتصاد می‌کنند .به همان اندازه که از اهميت و سهم حوزه‌های سنتی از قبيل فناوری مرتبط با توليدات و صادرات مواد خام و محصوالت سنگين به‌تدريج در اقتصاد کشورها کاسته مي‌شود ،به اهميت و سهم فناوری‌های نوين و محصوالت فوق حساس و کوچک توليدشد ه توسط این فناوری‌های نوین افزوده مي‌شود .اين موضوع به‌ويژه در مورد اقتصاد کشورهای در حال گذار ،نظير ايران ،صادق خواهد بود. ی دوم صنعتی در اروپا (مانند کشورهای سابق بلوک شرق ،جنوب اروپا و استراليا) و بررسی‌ها به‌روشنی نشان مي‌دهد که در کشورهای درج ه در آسيا (چين ،تايوان ،کره‌‌ی جنوبی ،اندونزی ،ويتنام ،هندوستان و مالزی) ايجاد و گسترش فناوری‌های نوين ،در رده‌‌ی اولويت‌های بسيار باالی ملی قرار گرفته است .عدم فعاليت کشورهای منطقه‌ی خاورميانه در حوزه‌ی اين فناوری‌ها از يک‌سو و اهميت راهبردی ايران به‌عنوان بزرگ‌ترين و با سابقه‌ترين کشور در منطقه از سوی ديگر ،ما را ملزم به ارتباط با فناوری‌های نوین و ايجاد و گسترش سازمان‌يافته‌ی اين فناوری‌ها می‌کند. پايه‌ريزی فناوری‌های نوين در کشور ،می‌تواند موجب گشایش افق‌هایی نو برای گسترش علوم و فناوری و در نتيجه بازسازی اقتصاد کشور بر پايه‌هایی دانش‌محور باشد .هدف از اين نوشتار بررسی وضعيت فناوری‌های نوين در سطح جهان و معرفی پارامترهای تعيين‌کننده‌ی موج چهارم توسعه و ترسيم خطوط کلی شرايط عينی است .در قرن حاضر کليه‌ی حوزه‌های فعاليت‌های اجتماعی از جمله هنر و به‌خصوص طراحی‌صنعتی با اتکا به فناوری‌ها انجام پذیر است. کلید واژه‌ها: نانو فناوری ،جامعه‌ی دانش‌محور ،فناوری‌های نوين ،جامعه‌ی پساصنعتی ،فناوری‌های هم‌گرا ،موج چهارم توسعه.
98
سال /22شماره / 32تابستان 1391
وندالسیم 1چیست؟ وندال 2کیست؟
مروری بر نقش و جایگاه مبلمان شهری و رابطه‌ی آن با رفتارهای وندالیستیک
3
کاوه زال نژاد
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری
چکیده ش��هر مدرن فضایی اس��ت که در آن بس��یاری از مفاهیم از جمله زیبایی معنایی دگرگون می‌یابد .شهر مدرن متنی است مشحون از نشانه‌های متنوع و متمایز و رسانه‌ای است گسترده .خواندن این متن و درک معانی مستتر در آن ،راه‌های خاص خود را دارد. یکی از این راه‌ها ،نگاه به متن شهر از منظر فرهنگ عامه‌پسند 4است ،فرهنگی که شاید بتوان آن را مهم‌ترین بنیاد شهر مدرن تلقی کرد .مقاله‌ی حاضر از روش توصیفی -تحلیلی با مرور بر برخی از ویژگی‌های ش��هر به معنای جدید آن به بررس��ی رابطه‌ی بین فرهنگ، مبلمان شهری و رفتار وندال‌ها در محیط‌های شهری می‌پردازد. کلیدواژه‌ها: مبلمان شهری ،وندالیسم ،فرهنگ شهروندی
104
سال /22شماره / 32تابستان 1391
Picture 2) Iranian ID student inside the model making workshop in the 80’s
sign Bachelor students, study some courses on Art and engineering such as Sketching, Visual Communication, Materials and Manufacturing Methods, Technical Drawing, Form Generation, Presentation Techniques, Model Making, Design Fundamentals, Technical Design, Applied Mathematics, Applied Physics, Photography, Geometry in Design, History of Art, History of Design, Economics and Industrial Management, Industrial Sociology, Computer Aided Design, Design Process, Design Evaluation process, Creativity methods, Packaging Design, Ergonomics, Sustainable Design, Furniture Design, Bio-Design and internship in an industrial complex. Also during the master’s, the students study some courses with more depth and with special focus on research methodology. Publishing different types of design articles and reports in Iran, there are two specialized Industrial Design magazines. One of them is
Dastavard which is Iranian first Design magazine with more than 20 years precedence. It’s published by University of Art. Another Iranian design Magazine is 4-Bagh which is an independent magazine with around 4 years precedence. At the recent years, the number of Persian books on Industrial Design is growing. Likewise, the number of Iranian papers related to Design in international journals and conferences is increasing. Moreover, some Iranian talented ID students, continuously are winning world famous design awards like IF, Red-dot, IDEA, Interior Motives etc. These evidences shows that although there are various qualitative critics about Design education in addition to some gap between Industrial Design Departments and Iranian industries, the optimistic perspective lays ahead of Iranian design educational centers and designers.
Picture 3) Some shots from Iranian ID competitions and exhibitions
1391 تابستان/ 32 شماره/22 سال
116
History of Industrial Design in Iran’s Academia Mehdi A.Fallah
Picture 1) University of Tehran Faculty of Fine Arts, the birthplace of Industrial Design in Iran
Industrial Design in Iran has around forty years of history. It started in 70’s in University of Tehran, which is Iran’s most comprehensive educational center. At the beginning, Industrial Design was a branch in Visual Art major in UT faculty of Fine Arts. Since 1983, the independent major of Industrial Design was established in University of Tehran. After UT, Industrial Design expanded in other schools of Tehran such as University of Art, Al-Zahra University, Iran University of science and Technology, and since 1999, as the table 1 shows, it spread to other Iranian cities like Tabriz, Isfahan, Mashhad, Semnan and also Kish Island. No. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
117
For studying Industrial Design in Iranian Universities, the applicants must participate in Iranian National University Entrance Exam called locally “Konkoor” in Iran. For entering Industrial Design major, they must pass Art Konkoor with two different types of exams including theoretical and practical questions. In theoretical exam they must answer some multiple choice questions and in practical exam they take part in a sketching contest. Generally, the Industrial Design major is a part of art faculties in Iranian universities, but exclusively in Tehran Polytechnic University, it is offered in engineering department. During their educational career, Industrial De-
BID Established Name of the University 1969 University of Tehran 1986 University of Art 1986 Al-Zahra University 1993 Iran University of Science and Technology 1993 Islamic Azad University, Central Tehran Branch 1999 Tabriz Islamic Art University 2005 Islamic Azad University, Mashhad Branch Amir Kabir University 2007 Isfahan University of Art 2007 University of Tehran, Kish Int’l Campus 2009 Semnan University
1391 تابستان/ 32 شماره/22 سال
MID Established
1993 1994 2010 2008 1995 2005 2007 2008 -
In the name of God, the greatest designer...
DASTAVARD
The First Iranian Specialized Industrial Design Magazine Year 22nd / Vol. 32 / Summer 2012
Cover: Designed by Sepideh Rahmani (Persian Sun) Back Cover: World Food Program, UN Publishing License No.: 124/4797 ISSN: 1025-0840
4
Editorial Special Issue: Iranian Design
8
The oral history of Industrial Design in Iran’s academia / Mehdi A.Fallah
Publisher: University of Art Managing Director: Dr. Saeid Madjidi Editor in Chief: Mehdi A.Fallah Executive Manager: Sina Khalkhali
22
Aesthetics of everyday objects in Safavid dynasty / Mohammad Hadi Hendi
36
The Icons & Legends of the Iranian Art, Related to Water & Light (Early in the Islamic Era) / Samad Samanian, Seyed Reza Mortezaei, Pardis Bahmani
48
Fabric Design for Home Furniture Inspired by the morph of the Chief Mosque of Oshtorjan / Seyed Amir Rajaei Baghsorkhi
Editorial Staff: - Dr. Saeid Madjidi - Dr. Mohammad Razzaghi - Dr. Seyed Reza Mortezaei - Dr. Farhad Goshayesh - Mehdi A.Fallah - Seyed Masoud Farhang
64
Designing Persian jewelries for Iranian teenagers / Azadeh Yousefi, Sara Khosravi
70
Report: The Process of Manufacturing A Two-Passenger Electrical Car at Bahman motor Co. / Fatemeh Jamali Dogaheh
86
Morphological Analysis of the Main Elements of the Product Visual Identity / Meysam Khodashenas, Mohammad Mehdi Garousi
98
Towards a Post-Industrial society, the fourth wave of development / Fariba Mostafavi
104 What Is Vandalism? Who is Vandal? / Kaveh Zalnejad
Art Director & Layout Designer: M.Reza Sakhtemangar Editor: Saeideh Jafari Branding: Javad Yazdani Public Relations: Seyed Vali Mousavirad Delegates of Dastavard at Iran’s Universities: University of Art: Nasibeh Soltani University of Tehran: Negin Yashmi Science & Industry University: Mohammad Hosein Shahab Amir Kabir University: Seyed Abbas Salehi Al-Zahra University: Fatemeh Mesbah Islamic Azad University, Central Tehran Branch: Hamid Alavizadeh Tabriz Islamic Art University: Maryam Bidi Isfahan Art University: Seyed Ali Ghasemizadeh University of Semnan: Ebrahim Bagheri Islamic Azad University, Mashhad Branch: Delaram Jahanshahi UT Kish International Campus: Shayan Joodaki
Address: Industrial Design Dept., University of Art, in opposite of Bozorgmehr St., Vali-Asr Ave., Tehran, Iran. Tel/Fax: +98(21)66463193 Website: www.art.ac.ir/dastavard Email Address: dastavard@art.ac.ir
117 Editorial (English): History of Industrial Design in Iran’s Academia
102