Dijital Diplomasi by Yeni Diplomasi

İNTERNET>DİPLOMASİ Halil İbrahim İZGİ digitalage@digitalage.com.tr

Dijital diplomasi

İnternetin, sosyal medyanın avantajlarını şirketler sonuna kadar kullanıyor. Peki devletler bu olanaklardan nasıl yararlanabilir?

60 • DIGITAL AGE 01.10

eni bir ülke keşfedildiğini duyan diplomatlar kağıdı kalemi bırakıp internete daldılar. Keşfedilen sosyal medya cumhuriyetiydi. Birleşmiş Milletler’de temsil edilmemesine karşın milyarlarla ölçülen nüfusu ve gittikçe artan bir nüfuzu vardı. İşin nasıl olacağını kolaçan ettiler. Facebook sayfaları iyiydi. “Tamam,

haydi başlıyoruz” dediler ve ortalığı hallaç pamuğu gibi atmaya başladılar. Küresel dünyanın ağır ağabeyleri olan ve mesafeli tavırlarıyla nam salmış diplomatlar kendilerini renkli bir dünyada buldular. Aralık ayının başında Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Namık Tan, kamu diplomasisi bağlamında elçiliklerimizin Facebook ve Twit-

www.digitalage.com.tr

ter gibi sosyal medya sitelerinde varlık göstereceğini açıkladı. Haberin satır aralarına sıkışmış cümleler mevcut durumu ve ulaşılmak istenen hedefi özetler nitelikteydi. Bakanlık bünyesinde bu işle ilgili bir ekip yoktu ve dijital diplomaside tıpkı İngiltere ve ABD gibi etkin olacaktık. Bu nedenle dijital diplomasi, Twitter diplomasisi veya Kamu Diplomasisi 2.0 gibi tanımlarla ifade edilen yeni nesil diplomasi çabaları hakkında bilgileri bir araya getirmek ve mevcut uygulamaları gözden geçirmek yerinde olacak. Kısa başlıklar halinde dijital diplomasi dünyasındaki durumu ortaya koyacağımız yazımda, sıklıkla ticari şirketler tarafından kullanılan bir ortamın özelde diplomasi genelde kamu sektörü için geliştirilecek perspektife mütevazi bir katkı olarak görülmesini diliyorum.

Çok samimiyiz çok! Kamu diplomasisini göz ardı ederek dijital diplomasiye ulaşmamız mümkün değil. Kısaca bir ülkenin politikalarını dünya kamuoyuna doğru bir şekilde anlatması olarak özetleyebileceğimiz kamu diplomasisi, devletten devlete değil; devletten doğrudan kişilere veya dünya üzerindeki farklı gruplara ulaşmanın bir yolu. Tezlerinizi dünya devletlerine anlatırken bir yandan da onların halklarını anlatıyorsunuz. Haliyle etkili ve gözardı edilmemesi gereken bir yöntem. Amerika Birleşik Devletleri bu yöntemin üzerinde duruyor. Anlı şanlı diplomatlarının sosyal medyada arzı endam etmelerinin nedeni bu... Diplomasi inandırıcılığını artırabilmek uğruna samimiyet dozunu yükseltiyor. Dijital alandaki diplomasi çabalarında ülkelerin uluslararası politi-

kaları ağırlıklarını vuruyor. Örneğin Amerika ve İngiltere; demokrasi, Afganistan ve Irak gibi başlıklarda çalışmalarını yoğunlaştırırken, İsrail daha çok Filistin ihtilafı ve uluslararası kamuoyunda kendine karşı yönelen tepkilere karşı koymayı ön plana koyuyor. Burada tabii İsrail diasporasının da kamu diplomasisi anlamında organize çalışma-

Kamu diplomasisi, devletten devlete değil devletten kişilere veya dünya üzerindeki farklı gruplara ulaşmanın bir yolu

Beş adımda dijital diplomasi • Online PR ve sosyal medya

osyal medyayı kullanarak mesajların etkin şekilde iletilmesi mümkün. Facebook, Twitter, Flickr, YouTube… Bunları zaten biliyorsunuz. Ama bilmedikleriniz de olabilir. Bu nedenle hedef kitlenin hangi ortamları kullandığını gözden geçirmek gerekiyor. Konuyla ilgili araştırmaların güncelliğine dikkat. Çünkü dün dünde kaldı, bugünden yarını görmek lazım.

• Kurumsal blog

urumsal blog, sosyal ağların dışında referans niteliği taşıyan kısmen eğlenceli ve daha çok okuyucu için anlam taşıyan bilgiler içermelidir. Vatandaş diplomatik ayrıntılar yerine seyahat imkanlarını araştırıyor olabilir. Aman dikkat!

• ‘Buzz’ takibi

osyal medya alanında genel bir bakış edinmek için dijital diplomatların farklı kaynakları takip etmeye ihtiyacı var. Online dünyada gündemi bilmek için gazeteler yetersiz kalabilir. Bu nedenle trendleri ve aktüaliteyi kaçırmamak gerekiyor.

• İtibar yönetimi

iplomasi dünyası, ünlüler dünyasına dönüşmek üzere… Artık diplomatlar da celebrity… Sanal dünyada diplomatik girişimlerin güçlü ve zayıf yönlerini bilmek lazım. Bu nedenle online itibar yönetimi, sanal dünyada nasıl göründüğünüzü anlamanıza yardımcı olacaktır. Sonuçlar iyi çıkarsa araştırmanın derinliğini artırmayı önerebiliriz. Ya kimsenin umurunda değilsinizdir ya da sanal dünyaya asosyal kalmış olabilirisiniz.

• Sosyal ağ kampanyaları

acebook, Twitter, Flickr, YouTube gibi sosyal ağlar üzerinden hedef kitleyle doğrudan iletişim kurmanızı sağlayacak kampanyalar gereklidir. Söz gelimi Türkiye’yi turistlerin gözünden aktarmayı amaçlayan online bir fotoğraf yarışması, dijital diplomasi için bir malzeme olabilir. Örnek verecek olursak ABD, YouTube üzerinden yaptığı bir yarışmada demokrasi temasını işliyor.

DIGITAL AGE 01.10 •61

İNTERNET>DİPLOMASİ dalanmasını sağlamak üzere eğitim programları yürütüyor. Nitekim kısa zaman önce Türkiye’de de gerçekleşen eğitim programı Vietnam dâhil birçok ülkeye yayılıyor. Amerika benzer şekilde tüm dünyayı kapsayan programlar geliştiriyor. Bir de diplomatları sosyal medya konusunda özel bir programla buluşturmak gerekiyor. Örneğin İsrailli diplomatlar için verilen bir eğitimin üç ayağı bulunuyor: 1. Sosyal medya için gerekli olan bilgi ve becerileri kazandırmak: Sosyal ağlar, wiki’ler, bloglar… 2. İsrail ve dünya üzerinde en iyi e-Devlet 2.0 ve Diplomasi 2.0 uygulamalarını gözden geçirmek. 3. Sosyal medya pratik egsersizleri ve diplomasinin sosyal medyada ne şekilde kullanılabileceğine dair simülasyon

Dijital diplomatların öncelikli amacı sizinle arkadaş olmak ve sonrasında sizden gelecek soruları yanıtlamak ya da kendi mesajlarını doğrudan iletmek. Online nüfusun önemli bir kısmının bulunduğu Facebook bu nedenle dijital diplomatların gözde mekanı. lar yürüttüğünü eklememiz gerekir. den uzak tutmamak lazım. FaceboYerel duyarlılıklara dikkat ok her ülkede bizdeki kadar revaçOnline diplomasi araçlarına göz ata- ta olmayabilir. Örneğin Frankofon cak olursak, Facebook başı çekiyor, bir Afrika ülkesi ismini bugüne kaTwitter hemen onun arkasından ge- dar duymadığımız bir Fransız paylaliyor. Liste Flickr, YouTube ve benzeri şım sitesinin bir numaralı müdavimi sitelerle devam ediyor. Sosyal med- olabilir. Küresel diplomasi yürütüleyada sayfa açmak, profil oluşturmak cekse, hedef kitlenin hangi mecrayı zor iş değil, hemen herkes yapabi- takip ettiğini gözlemekte fayda var. liyor. Ancak iş diplomasiye gelince ince eleyip sık dokumak gerekiyor. Eğitim şart Büyük resmi görüp stratejiyi iyi kur- İngiltere, dünya üzerindeki temgulamak önem kazanıyor. Sosyal ağ- silciliklerinin sosyal medyadan ları sayarken yerel tercihleri de göz- üst düzeyde ve bilinçli olarak fay-

62 • DIGITAL AGE 01.10

Diplomasinin Facebook’la imtihanı Dijital diplomasinin öncelikli amacı sizinle arkadaş olmak ve sonrasında ise sizden gelecek soruları yanıtlamak ya da kendi mesajlarını doğrudan iletmek. Online nüfusun önemli bir kısmının bulunduğu Facebook bu nedenle dijital diplomatların gözde mekanı. Ancak burada ulaşılabilecek kitle ile mesajın etkinliği arasında ters bir korelasyon olabilir. Online popülasyonun neredeyse hiç filtrelenmeden aktığı Facebook kişiler ve kurumlar için ciddi referans kaynağı olmaktan uzak kalabiliyor. Bu nedenle bazı Amerikalı diplomatların en azından kişisel olarak bu ortamdan uzak kaldığını gözlemliyoruz. Mesela ABD Ankara Büyükelçisi kendisiyle röportaj yapan Radikal Gazetesi’nden Hilal Köylü’ye “ken-

www.digitalage.com.tr

disini pek yakışıklı bulmadığı için” kişisel Facebook hesabı açmadığını söylese de, güncelleme ve ciddiyet kriterleri açısından da önemli çekincelerin temel nedenler arasında olduğunu söyleyebiliriz. Hindistan, büyükelçilerine yaptığı çağrıda Facebook’u terk etmelerini bildiriyor. Kısaca samimiyetle ciddiyetsizlik arasındaki ibre, konu Facebook olunca daha bir hızlı gelip gitmeye başlıyor. Bu nedenle diplomatlarımızın daha işin başında bu konuyu göz önünde tutmalarında fayda var. Çılgın parti fotoğraflarının yer aldığı bir sayfada verilecek mesajlar fazlasıyla kafa karıştırıcı olabilir. Diplomatik temsilciliklerin sayfaları ise önemli nüfusun bulunduğu Facebook’ta olmazsa olmazlar arasında yer alıyor. Milliyet’in diplomasi muhabiri Bahar Bakır, kişisel blogunda “Obama Twitter’ı, Ankara’lı büyükelçilikler Facebook’u kullanıyor” diyor ve Ankara’nın diplomatik koşuşturmasının internet üzerine taşındığına dikkat çekiyor. Bu aynı zamanda “halkla” ilişkilerin yanı sıra “kurumsal” ilişkilerin de dijital dönüşümünün sürdüğüne işaret ediyor.

ken, şimdi de Twitter usulü diplomasi. Kısa ve net mesajlar. Hızla paylaşılan mesajlar, hızlı geri bildirimler… Etki uyandırmak için bir diplomat daha ne isteyebilir ki? Twitter diplomatlar tarafından hızla kullanılıyor. Amerika Twitter’ın kullanılmasını açık toplumla, demokrasiyle neredeyse eş tutuyor. Twitter’ın bilgi aktarımı konusundaki avantajını tüm dünya biliyor. İran’daki seçimin ardından çıkan

book gibi sulu bir görünüm sergileme endişesinden uzak kalmak. Diğer bir avantaj ise 140 karakterlik bu İsviçre çakısı görünümlü sosyal medyanın mobil iletişimle benzerlik taşıması. Bir diğer deyişle kısa mesaj internetle buluşuyor. Farklı uygulamalarla desteklenecek bir Twitter diplomasisi etkin sonuçlar için atılacak akıllı bir adım olabilir. ABD’nin dijital diplomasi yolunda Irak’ta attığı adımlardan birisi şef-

‘Büyükelçi’ye sorun’ Radikal Gazetesi’nden Hilal Köylü, ABD büyükelçisiyle yaptığı görüşmenin ardından kişisel blogunda şu bilgilere yer verdi:

merikan Dışişleri Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Uluslararası Bilgi Bürosu (International Information Program) çalışanları, diplomatların internet ortamında dünyadan her çeşit insanla diplomasiyi tartışmalarını sağlamak için de özel bir sisteme sahip. Böylelikle diplomatlar ‘soğuk, iletişimden uzak, insanlardan kopuk’ imajından tamamen arındırılıyor ve bildiğimiz ‘dijital diplomatlar’a dönüşüyor. Ve, ekonomiden, diplomasiye, kültürden, global değişimlerin etkilerine kadar uzanan geniş bir yelpazade, internette tartışma ortamı başlıyor. Sistemin adı “Co.Nx” (http:// co-nx.state.gov)

ideo, döküman, tablo, grafik gibi çeşitli bilgilerin internet ortamında paylaşılmasını sağlayan bu sistem sayesinde bir gün Büyükelçimiz James Jeffrey, geçti kendi özel bilgisayarının başına tüm dünyadan insanların sorularını yanıtladı. Çin’den, Afrika’dan, İstanbul’dan, Rusya’dan Jeffrey’e sorular yağarken, Amerikan dış politikasıyla ilgili soruların yanıtlarını herkesin birebir görme imkanı da oldu. Büyükelçi Jeffrey, zaman zaman düzenlenen bu soru-cevap seanslarının yanı sıra bir de büyükelçiliğin kendi internet ortamında “Ask the Ambassador –Büyükelçi’ye Sorun” köşesinden tüm Türkiye’den kendisine yöneltilen soruları cevaplıyor. “

Facebook’un mahkeme kararı ile yasaklandığı veya yasaklanabileceği bir ülkenin diplomatı iseniz de dünyanın geri kalanına açıklama yaparken fazladan çaba göstermeniz gerekebilir. Unutmadan: Facebook üzerinden iletişim kurmak istiyorsanız, ilgili birimlerin Facebook’a erişir olması gerekmektedir. olaylarda Twitter önemli bir araç Bunu kontrol etmeyi unutmamalı. olarak kullanıldı. Hatta CNN, Twitter üzerindeki haberleşmeyi hay140 karakterle mesaj ilet- retler içinde kalarak izledi. İsrail, mek: Twitter diplomasisi Ocak 2009’da uluslararası kamu140 karakterle yapılabilecekler lis- oyunu etkilemek için bir Twitter tesine ülkenizi iyi bir şekilde tem- konsolosluğu açmıştı. Twitter’ın sil etmek eklenebilir mi? Twitter’la avantajı bilgiyi, öz bir şekilde akevet. Yemek tarifleri, romanlar der- tarmak ve bunu yaparken de Face-

140 karakterle yapılacak listesine ‘ülkenizi iyi bir şekilde temsil etmek’ eklenebilir mi? Twitter’la evet.

faf bir yönetim için Irak hükümetini Twitter kullanımına teşvik etmesi. Iraklı yöneticilerden Barham Salih’in Twitter yoldaşları listesindeki kişilerden birisi de İngiltere Dışişleri Bakanı David Miliband. Dünya küçük derken sanal dünyanın çok daha küçük olduğunu hayretler içinde görüyoruz.

DIGITAL AGE 01.10 •63