Tusken de Marren 6-2023

INHOUD

• Afvalcoaches De Fryske Marren

• Ons nieuwe gemeentemagazine Mar & Fean is uit

• Een moeilijke brief makkelijk maken

• Eindeloos recyclen: het eeuwige leven van glas

• De omgevingswet: één wet voor de hele leefomgeving

• Energie besparen? begin bij de energiecoach

• Ambassadeur voor verduurzaming Douwe Zwaga

• Nieuwe invulling Driehoek Joure Zuid

Gemeentelijke activiteiten kalender

Vergaderingen gemeenteraad

Woensdag 21 juni

Raadsvergadering, 19.30 uur

Woensdag 28 juni

Petear, 19.30 uur

Kijk voor actuele informatie op: defryskemarren.nl/ gemeenteraad

Eind mei is editie twee van ons gemeentemagazine Mar & Mear, huis-aan-huis in de gemeente verspreid (niet als u een nee/nee sticker heeft). In deze editie staat het thema (sociale) duurzaamheid centraal. Daarnaast leest u er mooie verhalen over onze prachtige gemeente.

Geen magazine in de brievenbus?

Heeft u nog geen Mar & Mear ontvangen dan kunt u een exemplaar afhalen bij het gemeentehuis in Joure, bij het servicepunt in Balk of Lemmer of op een afgiftepunt bij u in de buurt. Ook kunt u de digitale gemeentegids vinden op onze website via defryskemarren.nl/gemeentemagazinemar-mear. Wij wensen u veel leesplezier in dit vernieuwde gemeentemagazine!

Afvalcoaches De Fryske Marren

Kent u Mieke en Lisanne al? Zij zijn onze afvalcoaches en helpen u graag met allerlei tips over afval scheiden, het verminderen van restafval én vragen over wat er naar de milieustraat kan. De afvalcoaches kijken ook mee in de wijken met wat er wel en niet goed gaat bij het scheiden van afval in de containers. Een groot deel van het afval bestaat namelijk nog steeds uit grondstoffen en het is zonde om die te verbranden.

Daarnaast kijken de afvalcoaches naar de omgeving, bijvoorbeeld of er zwerfafval op straat ligt. Wat leeft er in de gemeente wat betreft de afvalinzameling en waar loopt u, als inwoner, tegenaan bij het scheiden van afval. Onze afvalcoaches zijn het aanspreekpunt voor al dit soort vragen en denken actief met u mee in oplossingen.

Bekijk hier de video

Ons nieuwe gemeentemagazine Mar & Mear is uit

de Marren | Informatiebijlage van gemeente De Fryske Marren | juni 2023 verschijnt maandelijks huis-aan-huis als bijlage van GrootdeFryskeMarren.

WETHOUDER DUURZAAMHEID IRONA GROENEVELD

Een moeilijke brief makkelijk maken

Als kind was taal niet echt haar ding. Toch is Nynke Benedictus, beleidsmedewerker maatschappelijke ontwikkeling, binnen De Fryske Marren aanjager voor de aanpak van laaggeletterdheid. En dat terwijl ze is opgeleid als fysiotherapeut. Dat wakkert de nieuwsgierigheid aan…

“Na een aantal jaren als fysiotherapeut realiseerde ik me dat de gezondheidszorg veel breder is. Ik ging via een adviesbureau voor gemeentes werken om de aanvragen voor de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) te beoordelen. Daar kwam mijn medische achtergrond goed van pas. Een paar jaar later werd ik beleidsmedewerker bij een gemeente en kwam ik in aanraking met laaggeletterdheid. Dat vond ik zo leuk dat ik daarmee verder ben gegaan”, aldus Nynke.

Bewustwording

Als je laaggeletterd bent, heb je moeite met lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden. In het dagelijkse leven kom je dan vaak voor praktische problemen te staan. Denk bijvoorbeeld aan problemen met het betalen van rekeningen, het bestellen van medicijnen, wachtwoorden aanmaken en inloggen op een website. “Vaak zijn de briefschrijvers − zoals bedrijven, organisaties en overheden − zich onbewust van hun te moeilijke taalniveau. Dat wil ik graag veranderen.”

Taalambassadeur

Daarom werkt Nynke graag samen met een taalambassadeur, iemand die zelf laaggeletterd was en heel goed

de vinger op de zere plek kan leggen. Samen bezoeken ze organisaties die hun brieven al gemakkelijker hebben gemaakt. Tegenwoordig gebeurt dit ook steeds vaker met beeldbrieven. Dat zijn brieven met vakjes en tekeningen die direct duidelijk maken wat er van je wordt verwacht. “Er is best veel schaamte met betrekking tot dit onderwerp en dat is jammer. Want de tekortkoming ligt uiteindelijk niet bij de lezer, maar bij de schrijver − dié zou het makkelijker moeten maken”, benadrukt Nynke. “Als kind vond ik taal best lastig. Daarom vind ik het misschien nu wel een uitdaging om te blijven puzzelen. Hoe kunnen we dit beter doen?”

Vier grote gevolgen

ynke noemt een aantal risico’s voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven:

hebben vaak een laag inkomen en groeien moeilijk door in hun werk.

2. Ze hebben meer problemen met de gezondheid.

Brievenwasserette

Gelukkig zijn er verschillende hulpmiddelen. De brievenwasserette in het gemeentehuis bijvoorbeeld. Inwoners kunnen hier ingewikkelde brieven inleveren en laten vertalen naar begrijpelijke tekst. Nynke: “Vaak hebben organisaties een blinde vlek op dit gebied. Daarom sturen we deze brieven ook terug naar deze organisaties. Je hoeft een ingewikkelde brief echt niet te accepteren.”

De Bieb helpt

Ook bij de Bieb kun je terecht. Daar helpen ze bij het computeren, het leren voorlezen of omgaan met je (werk)tablet. Er is bij de Bieb ook een

Informatiepunt Digitale Overheid (IDO). Daar kun je terecht voor overheidszaken zoals inloggen bij de Belastingdienst. Vind je het invullen van dit soort formulieren lastig? Dan helpt Sociaal Werk De Kear je hierbij. Nynke: “Weet dat het niet aan jou ligt. Het systeem is gewoon erg ingewikkeld. Vraag daarom hulp. Ik gun iedereen dezelfde kansen, om gewoon mee te kunnen doen. Dat geeft je de vrijheid om jezelf te ontwikkelen.”

Oproepje

Ken je iemand die moeite heeft met lezen en schrijven? Maak het bespreekbaar en biedt aan om samen hulp te zoeken. Zoals bij de Bieb of via Sociaal Werk De Kear. Het leven is veel mooier wanneer mensen controle hebben over taal en/of digitale vaardigheden. Je kunt dan veel beter meedoen, dingen begrijpen en contacten opbouwen.

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

1. Ze

3. Ze hebben vaak een taalachterstand die ook wordt doorgegeven aan hun kinderen.

4. Ze kunnen informatie moeilijk lezen waardoor ze ook financiële problemen hebben en betalingsachterstanden.

- NYNKE -

‘De tekortkoming ligt bij de schrijver, niet bij de lezer’

Eindeloos recyclen: het eeuwige leven van glas

Glas heeft een unieke eigenschap: het verliest nooit aan kwaliteit. Dit betekent dat we het steeds weer opnieuw kunnen recyclen, zo vaak we willen. Belangrijk is wel dat het op de juiste manier gebeurt.

Recycling is letterlijk een kringloop: van afval naar grondstoffen naar producten en weer de cirkel rond. Zo besparen we grondstoffen en energie, wat goed is voor het milieu. Die energiebesparing is te danken aan het feit dat voor recyclen minder energie nodig is dan voor het maken van compleet nieuwe producten.

Glas vormt hierop geen uitzondering. De scherven van flessen en potten, oftewel verpakkingsglas, zijn uitstekend te gebruiken voor de productie van nieuwe flessen en potten. Glasscherven smelten bij een lagere temperatuur dan de grondstoffen voor nieuw glas (kwartszand, soda en kalk). Bij glas dat helemaal uit gerecycled glas bestaat, komt dat neer op een energiebesparing van 25 procent.

Wel of niet in de glasbak

In Nederland doen wij het op het gebied van glasrecycling al best goed. Ruim 60 procent van het glas dat hier uit de fabriek komt, bestaat uit gerecycled materiaal. Maar dat betekent ook dat een deel van het glas nog steeds níét goed wordt gerecycled en dat is zonde. Het is zelfs zo dat

glas dat onterecht in de glasbak belandt, de recycling verstoort. De glasbak is alleen bedoeld voor verpakkingsglas. Nietverpakkingsglas heeft een andere samenstelling of een ander smeltpunt. Je kunt ze daarom niet met elkaar mengen.

Wel in de glasbak moeten glazen potten en flessen, ook met restjes. Dit is inclusief kleine flesjes en potjes, zoals medicijnflesjes, parfumflesjes, crèmepotjes en potjes waar kruiden of babyvoeding in heeft gezeten. Schoonschrapen is gewenst, omspoelen of afwassen is niet nodig. Het is van belang om het glas in de glasbak met de juiste ‘kleur’ te gooien. Wit glas is bijvoorbeeld alleen te maken van witte glasscherven. Van een mengsel, ook wel bont glas genoemd, kan alleen bruin glas worden gemaakt. Metalen deksels en doppen mogen mee de glasbak in; die worden later uit het glas gevist en leveren het recyclingbedrijf geld op.

Niet in de glasbak mogen drinkglazen, schalen, vazen en kristal. Gooit u dit soort glas weg, dan moet het in de grijze container. Ook vensterglas, glas

van lijsten en spiegelglas (vlakglas) horen niet in de glasbak. Dit materiaal kunt u inleveren bij de glashandel of de milieuterreinen in Harich, Joure en Lemmer.

Weer op weg naar de winkel

Het glas uit de glasbak doorloopt een zorgvuldig traject. Na inzameling haalt het recyclingbedrijf deksels, doppen, kurken en etiketten met behulp van magneten en een luchtstroom uit de glasscherven. Grote stukken vervuiling, zoals aardewerk en plastic, worden met een laser herkend en handmatig eruit gehaald. Is zo goed als alle verontreiniging uit het glas verwijderd, dan worden de scherven zo’n acht weken opgeslagen. In die tijd verdwijnen de resten van voeding en drank.

De glasscherven gaan vervolgens naar de glasfabrikant. Die smelt de scherven en maakt er nieuwe flessen en potten van. Producenten verpakken daar hun producten in en na verkoop in de winkel en gebruik door de consument begint de kringloop opnieuw.

In de afvalapp van De Fryske Marren vindt u een overzicht van de glasbakken in onze gemeente. Meer informatie en tips over glasrecycling vindt u op de website van Milieu Centraal:

DE OMGEVINGSWET: ÉÉN WET VOOR DE HELE LEEFOMGEVING

It giet oan! Na een aantal keren uitstel gebeurt het op 1 januari 2024 dan toch echt: de invoering van de Omgevingswet. ‘Eenvoudig beter’ is het bijbehorende motto. Wat houdt deze nieuwe wet in en wat gaan we ervan merken?

Stel, je wilt je garage ombouwen tot bedrijfsruimte. Of voor eigen gebruik duurzame energie opwekken. Met de Omgevingswet is het makkelijker om dit soort initiatieven op te zetten. De wet vervangt alle wetten voor de leefomgeving – denk aan wetten voor wonen, ruimte, infrastructuur, milieu en water – die op dit moment nog van toepassing zijn. Wie wil weten welke regels op een specifieke plek gelden, kan dat straks eenvoudig online opzoeken in een nieuw digitaal Omgevingsloket. Het aanvragen van een vergunning of het doen van een melding is vervolgens meteen via dat loket te regelen. Dit bespaart tijd en moeite.

Tijdswinst

Die tijdwinst is extra groot doordat vanaf 1 januari de aanvraagprocedure voor een omgevingsvergunning normaal gesproken nog maar maximaal acht weken duurt. Dit is ook bij ingewikkelde planologische aanvragen. Dat is een fors verschil met de zes maanden die daar nu in bepaalde gevallen voor staan. “Gemeenten hawwe it stigma dat harren prosessen stadich ferrinne”, zegt wethouder Chris van Hes. “Mei de ynfiering fan de Omgevingswet wurde terminen koarter en dêrom prosessen flugger. Ek litte wy mear oan ynwenners sels oer, op basis fan fertrouwen. In inisjatyf moat dan wol globaal yn de fisy fan ús libbensomjouwing pasje.”

Vooroverleg met belanghebbenden

Daar staat tegenover dat de nieuwe wet extra veel nadruk legt op vooroverleg. Dit houdt in dat een initiatiefnemer zijn of haar plannen afstemt met alle andere belanghebbenden, nog vóór het indienen van de vergunningaanvraag.

“Het kan bijvoorbeeld betekenen dat je met de buren in gesprek gaat over je voornemen om een dakkapel op je woning te laten plaatsen”, zegt Alle Jacob Bremer, coördinator cluster vergunningen bij de gemeente. “Of dat je zelfs een bijeenkomst organiseert voor de buurt en andere betrokken partijen. Vooroverleg is in de meeste gevallen niet verplicht, maar wij raden het wel altijd aan.”

Om inwoners hierbij te helpen, heeft de gemeente een Participatiewijzer Ruimtelijke Initiatieven opgesteld. Chris hoopt dat iedereen de meerwaarde ziet van goede afstemming aan de voorkant. “It is fansels sawiesa noflik om mei belutsenen safolle mooglik op ien line te sitten. Mar sa ’n foaroerlis kin fan noch grutter nut wêze. Miskien

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

blykt wol dat je je inisjatyf tegearre mei oaren oppakke kinne en smyt dat foardielen op. Of krigest yn oerlis mei de amtner in better byld fan wat wol en net mooglik is en kinst dêr dyn oanfraach noch op oanpasse.”

Omgevingsplan vervangt

bestemmingsplannen

Voor het toepassen van de Omgevingswet hebben gemeenten een aantal nieuwe instrumenten gekregen.

Een daarvan is het omgevingsplan. Dit plan vervangt de bestemmingsplannen en allerlei verordeningen. Een belangrijk verschil met een bestemmingsplan is dat het omgevingsplan breder is. De regels in het plan gaan niet alleen over gebruik van grond en gebouwen, maar ook over onderwerpen als geluid, geur, landschap, natuur en duurzaamheid. Daarnaast kunnen gemeenten hun omgevingsplan globaler en flexibeler vormgeven. Zo is er, binnen de gestelde kaders, meer ruimte voor initiatieven van inwoners.

Een ander verschil met een bestemmingsplan is dat een omgevingsplan geboden kan bevatten. Die dienen vaak een maatschappelijk doel. Denk bijvoorbeeld aan een gebod om een bepaald percentage van de tuin onverhard te laten, omwille van klimaatadaptatie.

‘Wy litte mear oan ynwenners sels oer’

Stap voor stap

Elke gemeente begint met een tijdelijk, ‘automatisch’ omgevingsplan. Dit bestaat uit de huidige bestemmingsplannen en verordeningen aangevuld met zo’n zeshonderd regels van het Rijk. Vervolgens wordt dat overal omgezet in een nieuw plan. In De Fryske Marren ligt die taak bij een projectteam. “Het wijzigen van het tijdelijke omgevingsplan doen we stap voor stap”, vertelt projectleider Piet Loonstra. “Wij zijn al begonnen met een deel van de nieuwbouwwijk Wyldehoarne in Joure. Later dit jaar richten we ons op het zuidwestelijke buitengebied. Daarna kijken we in hoeverre die regels toe te passen zijn op andere plekken. In de centra van Joure en Lemmer is bijvoorbeeld veel reuring door het grote aantal bezoekers. Daar wil je niet dezelfde regels gebruiken als in het stille buitengebied van Gaasterland.”

Uiterlijk in 2029 moet het nieuwe omgevingsplan voor heel De Fryske Marren klaar zijn. Piet: “Dat duurt nog even, maar die tijd hebben we ook

wel nodig. Onze gemeente telt zo’n 150 bestemmingsplannen en tal van verordeningen. Van alle regels moeten wij nagaan of we die willen houden, schrappen of aanpassen. Tegelijkertijd willen we inwoners hier meer bij betrekken. Alles bij elkaar is het een gigantisch karwei.”

Keuzes en afstemming

Ondertussen is de gemeente druk bezig om de eigen processen op de invoering van de wet af te stellen. “Een aanvraag behandelen in 8 in plaats van 26 weken, dat vraagt om een andere werkwijze,” aldus Alle Jacob. Daarnaast moet de gemeenteraad nog bepaalde keuzes maken. Alle Jacob: “Een van de door de raad nog te beantwoorden vragen is: wil zij voor elke kleine wijziging van het omgevingsplan een vergadering

houden? Of vertrouwt ze – binnen de kaders van het plan – zulke besluiten aan het college toe, zodat het sneller kan handelen?”

Verder is er afstemming met externe partners. Door zijn brede inhoud is het omgevingsplan immers ook voor partijen als Wetterskip Fryslân, de GGD, de Friese Uitvoeringsdienst Milieu en Omgeving (FUMO), de Veiligheidsregio Fryslân en de brandweer van belang.

Alle Jacob: “De FUMO wil bijvoorbeeld graag dat alle Friese gemeenten zoveel mogelijk dezelfde regels hanteren voor wat betreft natuur en milieu. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.”

Uitproberen, evalueren en finetunen

Onzeker is nog hoe goed het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) vanaf januari werkt. Het Omgevingsloket, dat ‘gevoed’ wordt door de verschillende gemeentelijke omgevingsplannen, maakt daar deel van uit. Piet: “Het was vooral vanwege zorgen over het mogelijk vastlopen van het DSO dat de invoering van de wet meerdere keren

is uitgesteld. Maar het heeft nu al zo lang geduurd, dat ik denk: laat het maar gebeuren.”

Alle Jacob en Chris zijn het met hem eens. “De komende jaren is het sowieso nog een kwestie van uitproberen, evalueren en finetunen”, zegt Alle Jacob. “Wij moeten er niet van uitgaan dat alles meteen vlekkeloos verloopt.”

Chris: “Wer útstel, dêr sitte we ek net op te wachtsjen. Dat is alle kearen skande fan de ynvestearre tiid, enerzjy en middels. No kinne wy yn alle gefallen konkrete stappen foarút sette.”

In de loop van dit jaar informeren wij u verder over de Omgevingswet en de veranderingen die deze wet met zich meebrengt. Alvast meer weten?

Ga dan naar: aandeslagmetdeomgevingswet.nl

Het Omgevingsloket vindt u vanaf 1 januari 2024 op omgevingswet. overheid.nl Tot die tijd is het te vinden op pre.omgevingswet.overheid.nl

‘Acht weken vraagt om een andere werkwijze’

‘Het is een gigantisch karwei’

Piet Loonstra, Alle Jacob Bremer en Chris van Hes

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren JUNI 2023

Energie besparen? Begin bij de Energiecoach

Van de huidige hoge energieprijzen wordt niemand blij. Aan de prijzen kunnen we helaas niets veranderen. Wél kunnen we iets doen aan ons verbruik. En hoe minder je verbruikt, des te minder je betaalt. De Fryske Marren ondersteunt huurders en woningeigenaren in de gemeente graag bij het verlagen van hun energieverbruik. Bijvoorbeeld door de inzet van de Energiecoach.

Met een paar eenvoudige maatregelen kun je tot wel twintig procent van je energieverbruik besparen. Goed voor je portemonnee, en ook het milieu wordt er beter van. Maar waar begin je? “Bij de Energiecoach”, is het heldere antwoord van Baukje Benedictus (54). Baukje is Energiecoach bij gemeente De Fryske Marren. Zij helpt inwoners energie te besparen. “Ik kom bij mensen thuis en help ze met slimme tips en energiebesparende spullen om het dagelijkse verbruik omlaag te krijgen. Dit bezoek kost niets. Ik neem een aantal energiebesparende producten mee om direct te installeren, zoals ledlampen en radiatorfolie. Ook dit is voor de inwoner gratis. De Energiecoach is er voor iedereen, ongeacht het inkomen.”

mensen om zich van zulk gedrag bewust te worden en aan ander gedrag te wennen.”

Dankbaar werk

Energie besparen is gedrag

Het leuke van energie besparen, is dat je er vandaag nog mee kunt beginnen en dat het direct geld oplevert. Baukje: “Zet de verwarming bijvoorbeeld een graad lager, dat levert je zomaar gemiddeld 190 euro per jaar op. Of plaats radiatorfolie. Per vierkante meter folie bespaar je jaarlijks 10 m³ gas”. Ook het vervangen van oude gloeilampen heeft zin: ledlampen zijn bijna tien keer zo zuinig en gaan langer mee.

“Energie besparen gaat over gedrag”, zo legt Baukje uit. “Soms zijn mensen gewend om de douche een tijdje te laten stromen, terwijl ze nog met andere dingen bezig zijn. Of ze zetten de thermostaat pas omlaag als ze naar bed gaan, in plaats van een uurtje eerder. Als energiecoach help ik

Ze doet dit werk nu ruim een jaar. “Van verbinding maken met mensen word ik blij. Energie besparen is belangrijk, zeker voor het milieu. Maar met de adviezen die ik geef, maak ik het vooral prettiger voor de inwoners. ‘Hier heb ik echt wat aan’, hoor ik vaak. Dat maakt dit dankbaar werk.” Werken als Energiecoach heeft ook een sociaal aspect, merkt Baukje. “Soms komt tijdens het gesprek naar boven dat de inwoner ook behoefte heeft aan andere ondersteuning. Ik werk samen met budgetcoaches en maatschappelijke organisaties, dus hulp is altijd dichtbij. Dat mensen soms hun persoonlijke verhaal met me delen, is heel bijzonder. Oprechte aandacht vind ik belangrijk; omzien naar elkaar.”

“De zomer is bij uitstek geschikt om je energieverbruik onder de loep te nemen”, geeft ze aan. “Je weet dan namelijk wat je basisverbruik is. Dat geeft inzicht in wat je kunt doen om je op de winter voor te bereiden. Ik kom graag langs! Niet twijfelen, gewoon doen. Het kost niks, alleen een uurtje tijd. En het levert veel op.”

Wist u dat…

… u jaarlijks tussen de 65 en 140 euro bespaart als u geen 7,5 maar 5 minuten doucht? Tip: gebruik een douchetimer.

… het u op jaarbasis zomaar 100

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

euro kan opleveren als u apparaten helemaal uitzet in plaats van ze op de stand-by stand te laten staan? Neem een elektrisch verstelbaar bed: dat kost in de stand-by stand 35 euro per jaar aan ‘sluipstroom’. Voor dat bedrag kun je leukere dingen doen! Stekker eruit dus, of een stekkerdoos ertussen die je kunt uitzetten.

… regelmatig ventileren goed is voor het binnenklimaat en uw gezondheid?

Tûk Wenjen: iedereen kan besparen! De Energiecoach is onderdeel van het energiebesparingsproject Tûk Wenjen van gemeente De Fryske Marren. De gemeente helpt huurders en woningeigenaren met het besparen van energie en verduurzamen van hun woning. Meer weten of een bezoek van de Energiecoach aanvragen? Kijk op tukwenjen.nl, bel naar 14 05 14 of mail naar duurzaam@defryskemarren.nl

- BAUKJE‘Het bezoek van de Energiecoach kost niks, maar levert veel op’

Baukje Benedictus: “Met de adviezen die ik geef, maak ik het vooral prettiger voor de inwoners.”

Ambassadeur voor verduurzaming Douwe Zwaga

“We willen graag het goede voorbeeld geven”

Verduurzaming gaat over visie, enthousiasme, gedrag en het goede voorbeeld geven. Deze zaken springen eruit in het gesprek met de ‘bekende Jouster’ Douwe Zwaga. Samen met zijn vrouw Jannie zette hij grote stappen in het toekomstbestendig maken van hun vrijstaande woning uit 1996.

“Verduurzaming begint met een gedeelde visie. Mijn vrouw en ik willen graag allebei het goede voorbeeld geven en zo weinig mogelijk fossiele brandstof gebruiken. Als je die gedachte niet deelt, kom je niet zo snel tot dit soort investeringen”, zegt Douwe overtuigend. Als voormalig directeur van de St. Mattheüsschool in Joure weet hij wat kennisoverdracht en het goede voorbeeld geven betekent. En hij is er enthousiast over. Overal waar hij komt, vertelt hij graag over verduurzaming. Dat is overigens niet het enige onderwerp waar hij wat vanaf weet. Douwe deelt ook graag informatie over thuiszorg, de geldwijzer of glasvezel. En als ambassadeur voor verduurzaming is hij graag bereid om zelf actie te ondernemen.

Douwe: “Wat dat betreft zou een elektrische auto ideaal zijn, want dan bespaar je brandstof en kun je de autoaccu als energiebuffer gebruiken. Maar dat is voor ons nu niet handig. We hebben nog een caravan en dan is elektrisch rijden niet haalbaar.”

Van het gas af

Over een tijdje hoopt Douwe dat er een zuinig alternatief komt voor de cv-ketel. “Die ontwikkelingen staan niet stil en ik wil uiteindelijk het liefst de gasaansluiting loskoppelen.” Dat laat nog even op zich wachten. Ondertussen wordt er al wel op inductie gekookt, zijn er zuinige vriezers en koelkasten in gebruik en staat de thermostaat een graadje lager.

Waterzijdig inregelen

Via zijn netwerk kwam Douwe in contact met energiecoach Arie. De twee raakten enthousiast in gesprek. Arie kwam bij de familie Zwaga langs met radiatorfolie en een waterbesparende douchekop.

Twee graden warmer

Een van de eerste acties was contact opnemen met Tûk Wenjen voor een adviesrapport. Eric de Jong kwam langs in huize Zwaga en stelde een uitgebreid rapport op. Hieruit kwam onder meer het advies voor HR++ glas en zonnepanelen. Met 24 ramen op de benedenverdieping was dat een stevige investering, net als de aanschaf van 14 zonnepanelen. Gelukkig zat er subsidie op de panelen en leverde de investering flink wat op. Het gasverbruik ging namelijk van 2.800 m³ naar 2.200 m³ en het is ’s ochtends tot wel twee graden warmer beneden dan voorheen. De zonnepalen leveren ruim 4.000 kWh terwijl de Zwaga’s slechts 3.000 kWh verbruiken.

“En Arie vertelde over het waterzijdig inregelen van de cv. Dat hebben we ook gedaan.” Waterzijdig inregelen wil zeggen dat je de cv-installatie zo instelt dat het water gelijkmatig wordt verspreid over de radiatoren. Je bespaart hiermee zo’n 10 procent op je gas. Bovendien zorgt het voor meer comfort, doordat ruimtes gelijkmatig op temperatuur komen.

Sport

“Alle beetjes helpen”, zegt Douwe. “Ik gebruik de elektrische garagedeur bijvoorbeeld zelden nog als achterdeur”, licht hij toe. “Dat is echt een gedragsverandering. Eerder dacht ik er niet over na en nu kies ik gewoon voor zo weinig mogelijk verbruik.

Het wordt bijna een sport om zo energiezuinig mogelijk te leven.”

Tips van adviseur Eric de Jong

Eric de Jong is adviseur namens Tûk Wenjen. In zijn basisadviesgesprek, aan te vragen via tukwenjen.nl, krijg je allerhande tips en verduurzamingsmogelijkheden aangereikt. Volgens Eric is gedrag de eerste stap. “Het begint met het bewust omgaan van je verbruik; ramen en deuren dichthouden, dat soort dingen. Daarna komt isolatie. Is de isolatieschil − spouwmuur, glas, dak en vloer − goed op orde?

Dan ga je kijken naar alternatieve verwarming. Bijvoorbeeld met een warmtepomp, al nemen die wel veel stroom. Ga maar uit van je huidige gasverbruik en doe dat keer drie. Dat is wat er grofweg aan elektriciteitsverbruik bijkomt. Bij een warmtepomp kun je dus eigenlijk niet zonder zonnepanelen. Het mooie hiervan is dat het altijd uit kan, mits je huis hiervoor geschikt is.”

Nog een laatste tip van Eric: “Isolatie is ventilatie! Zorg bij het isoleren altijd voor goede ventilatieroosters of mechanische ventilatie. Dit voorkomt vochtproblematiek en houdt je huis vrij van schimmels.”

- DOUWE‘Een sport om zo energiezuinig mogelijk te leven’

Nieuwe invulling Driehoek Joure Zuid

De A7 bij Joure is verlegd en de oude geluidswal is grotendeels opgeruimd. Daardoor zijn er mogelijkheden om een groot, onbebouwd gebied direct grenzend aan de rand Joure in te vullen. We noemen dit gebied de ‘Driehoek Joure Zuid’. De Driehoek biedt kansen voor Joure! Dit gebied, tussen de Parallelwei, de Haulstersingel en de A6 is nu in gebruik als agrarische grond. Door het vestigen van een voorkeursrecht heeft de gemeente het recht van eerste koop.

“Hjir leit in prachtige mooglikheid om te sjen yn hoefier it gebiet in bydrage leverje kin oan de langetermyndoelstellings en de opjeften wêr ús gemeente foar stiet. Sa lizze der kânsen op it mêd fan de wenningkrisis, herstel bioferskaat, duorsumens, klimaatadaptaasje en leefberens foar De Jouwer en omjouwing. Ynwenners, ûndernimmers en ferieningen wurde útnûge om mei te tinken yn dizze kânsen en opjeften”, aldus wethâlder Chris van Hes.

Op 29 maart 2023 heeft de gemeenteraad de opdracht gegeven om de mogelijkheden te onderzoeken voor de invulling van dit gebied. Die invulling moet een bijdrage leveren voor de verschillende opgaven die spelen in de gemeente zoals: woningbouw, biodiversiteit, voorzieningen en bedrijvigheid. Daarbij heeft de raad gevraagd om verschillende scenario’s uit te werken met een advies voor een voorkeursscenario.

Met veel mensen in gesprek

In de eerste fase van de planvorming wordt een breed opgezet participatietraject doorlopen. Hierdoor worden de wensen, kansen, ideeën en zorgen bij inwoners, maatschappelijke organisatie, ondernemers en de grondeigenaren inzichtelijk.

Participatie vindt plaats in drie stappen

Stap één: een digitaal prikbord

Eerst krijgt iedereen de mogelijkheid om digitaal hun ideeën en wensen aan te geven. Vanaf medio juni is er een digitaal prikbord waar u bij verschillende thema’s uw input kunt geven.

Stap twee: online bijeenkomst Op 11 juli houden wij een online bijeenkomst voor het beantwoorden van vragen over het prikbord en over het verdere proces.

Stap drie: schetssessies

Na de zomer gaan we met belangstellende in groepen schetssessies houden om de basis voor de scenario’s te leggen. Vanaf september 2023 verschijnt meer informatie en het aanmeldformulier.

Meer informatie vindt u op de projectpagina ‘Driehoek Joure Zuid’: www.defryskemarren.nl/driehoekjourezuid

Afstemming A7-zone en Driehoek Joure Zuid

De gemeenteraad heeft eind januari 2023 besloten om de haalbaarheid van flexwonen te onderzoeken. Vanwege de dringende woonopgave in De Fryske Marren zoekt de gemeente naar mogelijkheden om tijdelijke woningen te bouwen. Allereerst is een haalbaarheidsonderzoek gestart voor de A7zone in Joure.

De uiteindelijke invulling van de A7-zone en de Driehoek Joure Zuid hebben invloed op elkaar en hierbij is een integrale afweging nodig. Daarom worden de voorkeursscenario’s voor de A7-zone en de Driehoek Joure Zuid uiteindelijk tegelijk aan de gemeenteraad voorgelegd. Meer informatie over het haalbaarheidsonderzoek van flexwonen A7zone Joure vindt u op defryskemarren.nl/A7-zone.