GrootBolsward-Ijsselmeerkust 10-2021 by GrootMedia

MAANDBLAD

10-2021

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

3e JAARGANG • NR. 32

FOTO: JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE

PETRA POSSEL UIT GAAST

“Ik ben een duizend dingen doekje”

Benieuwd hoe wij u deze dagen kunnen adviseren? Bel ons op: 0515-575580 of 06 57 57 95 94 Of mail naar:info@smukslaapcomfort.nl

‘Sliepe ‘Sliepe is ús ús is wurk!’ wurk!’

NUMMER 10 • 2021

ZEVEN GENOMINEERDEN

Van leven ruilen Elke maand ontmoet u mensen zoals u en ik op de pagina’s van deze krant. Mensen die u wellicht wel eens gezien hebt, maar niet gesproken. Of juist mensen die u anders nooit ontmoet zou hebben. Mensen met een bijzondere hobby bijvoorbeeld of een in-ge-wik-kel-de baan. Of mensen met een indrukwekkend levensverhaal. Waarbij u met een aantal liever wellicht niet van leven zou willen ruilen… Elke maand doen we als team ons best om verschillende verhalen te vertellen. Zodat iedereen zich kan herkennen, laten inspireren of juist verwonderen. Dat blijkt, zonder jullie input, geen sinecure. Toch is het opnieuw gelukt! We vonden twee inwoners die bewust naar deze regio verhuisd zijn. Deze keer stellen wij u voor aan Petra Possel die zich op bijna alle fronten een buitenbeentje voelde tijdens haar jeugd in Twente. Gelukkig vond ze haar weg en een mooie carrière volgde. Maar dan overlijdt haar grote liefde en heeft Petra de kans om haar leven te evalueren, wat wil ik nu echt? Ze vond zichzelf terug in Gaast, in een huisje met een (rozen)tuin en ging écht deel uitmaken van een gemeenschap, de drukte en de waan van de dag van Amsterdam daarmee achter zich latend. Weg met het rennen van werk naar kroeg of theater, weg met de ‘kussen in de lucht’ naar oppervlakkige kennissen. Of wat dacht u van het verhaal van kunstenaar Botas die een aantal maanden geleden vanuit Drachten in Workum neerstreek? Botas groeide op in een gezin, getekend door de Tweede Wereldoorlog. Vooral het oorlogstrauma van zijn vader houdt hem tot op de dag van vandaag bezig. Hoe kan het dat Nederland zo slecht is in het erkennen van leed, vraagt hij zich hardop af? De gevolgen voor Botas zelf kunt u, in alle details, lezen in onze vaste rubriek Face tof face. Het zal u waarschijnlijk stof tot nadenken geven. Of op zijn minst een opgetrokken wenkbrauw opleveren.

ONDERNEMERSPRIJS SÚDWEST-FRYSLÂN 2021 SÚDWEST-FRYSLÂN - Boomsma Shipping, Brandmerck, Brandsma Digitaal Meten, De Stille Boot, EFKO beton, Tegelgroothandel Julius v/d Werf en The Imagineers zijn genomineerd voor de verkiezing ‘Beste bedrijf van Súdwest-Fryslân 2021’. De jury koos deze zeven bedrijven uit de zestien bedrijven die in de race waren voor de titel. De zestien bedrijven zijn door sectorspecialisten van YnBusiness bezocht. Ynbusiness heeft de bedrijven bevraagd op de thema’s ondernemerschap, bedrijfsvoering, financieel en innovatie en heeft bij de jury verslag uitgebracht. In de week van 11 oktober bezoekt de jury de zeven genomineerde bedrijven en kiest vervolgens de drie finalisten. Uitreiking Ondernemersprijs De finale van de verkiezing ‘Beste bedrijf van Súdwest-Fryslân 2021’ is op 15 no-

vember tijdens het Ondernemersevent in Theater Sneek. Alle ondernemers in Súdwest-Fryslân zijn van harte welkom om bij dit event aanwezig te zijn. Naast de finale tijdens het Ondernemersevent zijn er inspirerende sprekers en is er gelegenheid om bij te praten met collega-ondernemers. Meld je alvast aan voor het event op www.sudwestfryslan.nl/ondernemersprijs.

STADSOMROEPER KONDIGT GLASVEZEL IN HINDELOOPEN AAN HINDELOOPEN - Goed nieuws voor de inwoners van de historische stad Hindeloopen. Al voordat de glasvezelcampagne op 29 september eindigde, zijn er voldoende aanmeldingen binnengekomen om in de stad glasvezel aan te leggen. Dit dankzij een succesvolle samenwerking tussen Plaatselijk Belang Hindeloopen en DELTA Fiber Netwerk.

Soms zie je mensen met wie je, van de buitenkant gezien dan, graag van leven wilt ruilen. En dan leer je ze kennen, besef je dat iedereen zijn/haar eigen verhaal te vertellen heeft. Dat het leven, op zijn zachtst gezegd, verrassende wendingen heeft. Alleen al daarom is het goed om je naaste omgeving beter te leren kennen én wellicht te begrijpen. Wil je dan nog echt ruilen?

Naar verwachting start de aanleg begin 2022 en zal deze voor het nieuwe toeristenseizoen klaar zijn. Op de foto kondigt stadsomroeper Rein Mulder aan dat Hindeloopen glasvezel van Deltafiber krijgt.

Veel leesplezier met GrootBolsward-IJsselmeerkust! Janita Baron redactie GrootBolswardIJsselmeerkust

Hét maandblad met verhalen uit jouw regio! EERSTVOLGENDE UITGAVE: DONDERDAG 4 NOVEMBER 2021 KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP: WWW.GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA!

WINNAARS IN HET ZONNETJE GEZET: PRIJSUITREIKING 10 JAAR SWF WOMMELS - Gemeente Súdwest-Fryslân bestaat dit jaar tien jaar. Op 23 september waren vertegenwoordigers van de gemeente te gast bij OBS De Opslach Wommels om de winnaars in het zonnetje te zetten van de prijsvraag ‘waar ben jij trots op in Súdwest-Fryslân?’ Alle 88 leerlingen verzamelden zich op het schoolplein en ontvingen van wethouder Mirjam Bakker de prijs, een frisbee clinic, voor de hele school! De hele school heeft namelijk meegewerkt aan Maduro Wommels, een miniatuurversie van het dorp. De jury was niet alleen onder de indruk van dit grootschalige project, maar ook van de creativiteit en de diversiteit van onderwerpen waar de kinderen trots op zijn

Nieuw in Bolsward!

Jeltsje Posthuma 06-18 25 44 13

Jitske Dijkstra 06-33 59 54 59

Voor je hypotheek nu naar de Hypotheekcoaches!

Jitske & Jeltsje adviseren u graag! Hegedyk 1 Sneek // Snekerweg 3 Bolsward // www.hypotheekcoaches.nl

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

WEER GEEN STRONTWEEK IN WORKUM

GERESTAUREERD ‘BOERD 1580’ IN MARTINIKERK KOUDUM ONTHULD

WORKUM - In 2020 was er geen Strontweek vanwege corona. Het organiserende Zeilvaartcollege keek dan ook verlangend uit naar 2021. Maar helaas constateert het Zeilvaartcollege dat ook dit jaar door de coronamaatregelen er nog te veel haken en ogen zijn. Daarom is, wederom met pijn in het hart, besloten ook dit jaar geen Strontweek te organiseren. Samen vormen de evenementen Beurtveer, Strontrace, Visserij, Markt, Liereliet en Klompzeilen de unieke Strontweek die jaarlijks in de herfstvakantie met veel passie georganiseerd wordt in Workum.

KOUDUM - Het bord in de Martinikerk van Koudum dat herinnert aan de Spaanse Overval van 1586 is gerestaureerd en is op 1 oktober officieel onthuld door wethouder Wilma Bakker. Het bord dateert waarschijnlijk uit 1612 en heeft altijd gehangen in de kerken die stonden op de plek van de huidige Martinikerk.

Het bleef afgelopen weken spannend in de vergaderingen van het Zeilvaartcollege; wat zijn de laatste coronaregels voor evenementen? Hoe kunnen en mogen we deze interpreteren? Welke ruimte is er? Wat is haalbaar en wat niet? Voorzitter Klaas de Bok: “In goed overleg met de gemeente Súdwest-Fryslân werden de mogelijkheden verkend; wat is een ‘doorstroomlocatie’ en wat niet? Moeten we

Op het bord staat een gedicht over de gruwelijke slachting die de Spanjaarden in de winter van 1586 aanrichtten op doortocht in Koudum. Toen het bord in 1891 overgeschilderd werd door de Koudumer schilder Ype Sikkes de Jong is per ongeluk van het jaartal 1586 het jaartal 1580 gemaakt.

wel of niet werken met testen voor toegang? We hebben daarom besloten verstandig te zijn.” Dit jaar dus spijtig genoeg weer geen luid schallend “en nou oprotten!” door de Workummer haven. Alhoewel er geen activiteiten op de wal worden georganiseerd, wordt er wel gevaren. De deelnemers aan het Beurtveer,

de Visserijdagen en Strontrace gaan - in een gewijzigde opzet- toch het water op om te strijden voor de fel begeerde breilepels. Het Zeilvaartcollege richt zich verder op de toekomst en blijft plannen smeden voor het vijftigjarig bestaan van de Strontrace, het Beurtveer en de Visserijdagen in 2023.

BUITENONDERWIJS

SINT MARTINUSSCHOOL MAKKUM

Bij de restauratie door restaurateur Maikki Kivinen is er bewust voor gekozen om het foute jaartal te laten staan. De restauratie van het bord kon gerealiseerd worden dankzij een commissie die ervoor zorgde dat het benodigde geld er kwam. De geschiedenis van de Spaanse Overval en de geschiedenis van het bord zijn door Jan de Vries uitgebreid beschreven op de website van Historisch Koudum.

MTB FIETSELFSTEDENTOCHT

VOOR HERHALING VATBAAR BOLSWARD - Onder de meest optimale weersomstandigheden is in het weekend van 25 en 26 september door 150 deelnemers een speciale Fietselfstedentocht verreden. Ditmaal niet op een gewone (race) fiets, maar op een mountainbike door drassige weilanden, hobbelige bospaden en onverharde wegen in de provincie Fryslân.

MEEST TOEKOMSTBESTENDIGE TUIN VAN SÚDWEST-FRYSLÂN SNEEK – 21 september jl. reikte wethouder Erik Faber in de Zuiderkerk in Sneek de prijzen uit van de verkiezing ‘Meest toekomstbestendige tuin van Súdwest-Fryslân’ tijdens de jaarlijkse tuinkeuringsavond van Groei en Bloei. De prijswinnaars mogen er trots op zijn dat zij hun tuin klimaatbestendig hebben ingericht en waarmee ze ook nog eens de biodiversiteit bevorderen. Aldus Groei en Bloei. De eerste prijs ging naar de familie Talsma uit IJlst. Zij hebben hun tuin in drie jaar tijd omgevormd tot een biologische voedsel- en bloementuin. Naast de vele tuinplanten, kruiden en fruitbomen wordt hier ook gebruik gemaakt van wilde planten en stinzenplanten. De loslopende kippen zorgen voor bemesting en biologische bestrijding van rupsen en slakken van de moestuin.

Op zaterdag werd de noordlus gereden, ‘tegen de klok in’, dus eerst naar Leeuwarden en dan via Dokkum, Franeker en Harlingen terug naar Bolsward. De route voerde over niet gebaande paden, met allerlei soorten terrein voor de brede wielen: weilanden, natuurgebieden en zeedijken. Zelfs dwars door restaurant De Walrus in Leeuwarden en door de ligboxenstal van familie Bos in De Falom. Uniek in deze ‘hel van het Noorden’ was de route door it Noorderleech, ter hoogte van Marrum. Na 184 uitputtende kilometers kwamen de deelnemers zaterdagavond nog net voor het donker aan.

Op zondag stonden de deelnemers om 7.00 uur klaar voor de 139 kilometer lange zuidlus: via IJlst, Sneek, richting Joure en Sint Nicolaasga, om vervolgens via Sloten, Stavoren, Hindeloopen en Workum weer te eindigen in Bolsward. Ook hier kwamen de deelnemers verschillende soorten terrein tegen op hun route langs prachtige meren, door de Gaasterlandse bossen en over de winderige zeedijken. De laatste deelnemers arriveerden rond de klok van 16.00 uur. 125 deelnemers hebben de totale tocht werkelijk volbracht.

TRIATLON WITMARSUM EEN SUCCES WITMARSUM - Na de annulering van vorig jaar kon de Triatlon Witmarsum 2021 op 19 september met een aantal aanpassingen gelukkig wél doorgaan. Het werd ondanks de coronamaatregelen een succes, hoewel er geen publiek bij start en finish werd toegelaten en helaas ook de Kidsrun ontbrak. “Er hadden zich ondanks de onzekere

tijd toch zo’n honderd deelnemers aangemeld en daar was de organisatie blij mee”, aldus Marco Kingma van de organisatie. Er finishten uiteindelijk tachtig deelnemers. De snelste tijd (58:03) werd neergezet door Stefan de Jong uit Blije, die de triatlons in Workum en Wommels ook al had gewonnen. Bij de dames was Liesbeth Hiddema uit Jirnsum de snelste (01:10:49). Bij de teams werd de snelste tijd (01:13:27) neergezet door Fysio Witmarsum.

MAKKUM - De Sint Martinusschool in Makkum is gestart met een pilot voor buitenonderwijs. Dit bijzondere project getiteld ‘Buitengewoon leren’ sluit aan bij de doelen van ‘Bloeizone Makkum’. In de maand september gingen alle leerlingen wekelijks een dagdeel naar een buitenlocatie om daar de ‘gewone lessen’ op een buitengewone manier te volgen. De buitenlesdag is voor veel kinderen van de Sint Martinus al snel ‘de favoriete dag van de week’ geworden. Onder leiding van Tine Nieboer, specialist Outdoor Environmental Education, verdiept de school zich in de wereld van het buitenonderwijs, een vorm van onderwijs die bijzonder goed past bij het Daltononderwijs dat de school biedt. Door ervaringsgericht en ontdekkend te leren wordt er gewerkt vanuit de concrete ervaring naar de abstracte kennis. “Makkum biedt prachtige buitenlocaties”, volgens projectcoördinator Elly Attema. “Zo volgen de kinderen van de bovenbouw de lessen op het strand, terwijl de kinderen van de onderbouw in de natuurspeeltuin en de boomgaard de verbinding met hun eigen omgeving ervaren. Tijdens de lessen is er aandacht voor taal, rekenen, mindfulness, groepsdynamiek en natuurbeleving. Zo zien we kinderen van de bovenbouw in de weer met takken, terwijl ze samenwerkend passen en meten om dit tot een kubus te vormen. Een hels karwei, zo blijkt. Maar de aanhouder wint en nadien worden elkaars kubussen gemeten en berekend wat de inhoud zou zijn. Een echte breinbreker op het strand.“

‘‘ Persoo nlij ke ben a dering en a a nda cht sta a n bij ons centra al’’

VERKOPEN

TAXEREN

AANKOPEN

06 - 504 33 425

VANLELYVELDMAKELAARDIJ.NL

Dit zĳn ze dan! De Helden van Empatec: Anneke, Gelf, Tietie, Harry, Bennie, Ytsje, Klaas en Ria. Samen met nog 1092 collega’s vormen zĳ de basis van werkleerbedrĳf Empatec. Waar zouden we zĳn zonder deze bĳzondere mensen? Onze Helden! Het zĳn harde werkers, makers, doeners én aanpakkers. Met z’n allen leveren wĳ de meest fantastische producten en diensten af. Elke dag weer. Wĳ geloven in werk! De Helden werken bĳ Empatec Meubel, Metaal, Verpakken, Natuurbeheer, Hoveniers, Publieke Werken, Facilitaire Services, Kas. Of via Detachering & Coaching bĳ een regulier bedrĳf. Het zĳn echte vakmensen. En ze laten zich niet beperken! Leer onze Empatec Helden kennen: www.empatec.nl/helden-van-empatec

#iklaatmenietbeperken

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

PETRA POSSEL UIT GAAST

“IK BEN EEN DUIZEND DINGEN DOEKJE” Petra Possel (Harderwijk, 3 mei 1963) is een journalistieke omnivoor. Ze kwalificeert zichzelf met de woorden “Ik ben een ‘duizend dingen doekje’.” Haar curriculum ‘doorakkerend’ blijkt dat echter een understatement met een hoofdletter. Na de Christelijke Academie voor de Journalistiek in Kampen werkte ze voor talloze radioprogramma’s, met onder anderen Jeroen Pauw, Matthijs van Nieuwkerk en Hanneke Groenteman. Ze werd theaterrecensent voor het Het Parool, culinair recensent voor NRC, had zitting in de jury van verschillende prestigieuze literatuurprijzen, deed televisiewerk, gaf les aan de Hogeschool van Amsterdam en publiceerde een reeks titels over uiteenlopende onderwerpen, waaronder het tweeluik ‘De Stad Uit’ en ‘Alles Gaat Over’, waarin ze haar persoonlijke editie van ‘Ik Vertrek’ beschrijft in korte verhalen. In gesprek met Petra Possel, die het hectische Amsterdam verruilde voor Gaast. >>

TEKST WIM WALDA // FOTO’S JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE

bolsward-ijsselmeerkust

PETRA POSSEL “IN SOMMIGE OPZICHTEN ZAL IK ALTIJD ‘DIE GEKKE STADSE’ BLIJVEN, MAAR DAT ZIT DE INWONERS VAN GAAST BLIJKBAAR NIET IN DE WEG EN MIJ ZÉKER NIET”

Na dertig jaar Amsterdamse hectiek, waarin de bruine kroeg, het theater, vrienden en werk vochten om tijd en aandacht, en de respectievelijke agenda’s vol geplamuurd werden met afspraken, kwam Petra Possel door het onaangekondigde abrupte overlijden van de liefde van haar leven in de spreekwoordelijke achtbaan terecht. “Terwijl ik alleen maar rust wilde in mijn leven; rust, reinheid en regelmaat, een huisje met een tuintje. Maar dat zat er in Amsterdam niet in, zeker niet met mijn budget. Dat is eigenlijk de ‘trigger’ geweest voor mijn rigoureuze keuze om de Amsterdamse waan van de dag te verruilen voor een écht leven in een kleine Friese dorpsgemeenschap.” Petra streek neer in het voormalige walvisvaardersdorpje Gaast aan de net zo voormalige Zuiderzee met als doel om deel uit te gaan maken van deze mienskip en heeft er uiteindelijk haar hart aan verpand.

GEZELLIG KIPPENHOK Petra’s wieg stond in Harderwijk, waar haar ouders ‘Vader’ en ‘Moeder’ waren van een militair tehuis. Dat bleek een te druk bestaan, niet te combineren met drie jonge kinderen. “We verhuisden naar Emmen en later naar Vriezenveen, onder de rook van Almelo, waar ik naar het lyceum ging. Mijn vader was elektrotechnicus, mijn moeder was medisch analiste/laborante. Er kwamen na Harderwijk nog twee zusjes bij. Ik herinner mij dat het tijdens het avondeten steevast spitsuur was. De een naar sport, een ander naar muziek, gekakel en gekwetter; het was met vier meiden en een jongen een druk, maar gezellig kippenhok.”

BUITENBEENTJE IN TWENTE “We woonden in Vriezenveen, een onpersoonlijk lintdorp van zes kilometer lengte, nog net onderdeel van de Bible Belt. Dus streng in de leer, lopend naar de kerk, meisjes met rokken tot aan de grond. Wij waren weliswaar gereformeerd, maar vrijzinniger. Simon Carmiggelt en Annie M. G. Schmidt waren bij ons thuis ‘verplichte literatuur’. Ik ging naar de havo op het lyceum in Almelo en dat was heel voorzichtig uitgedrukt, matig leuk. Ik had, vergeleken met de Twentse meisjes, te veel ambitie, en ging recht op mijn doel af, was extravert, vrolijk, ondernemend en altijd wat aan het organiseren. Het dialect ging mij als import Tukker slecht af, zodat ik op bijna alle fronten een buitenbeentje was. Ik verveelde mij daar stierlijk en heb met moeite mijn diploma gehaald.”

VRIJGEVOCHTEN STUDENTEN IN KAMPEN Petra werd toegelaten op de Christelijke Academie voor Journalistiek in Kampen. In de Hanzestad aan de IJssel overheersten op zondag weliswaar de grijze kruinen en de zwarte kousen, maar er zat een behoorlijk vrijgevochten studentengemeenschap, die in die periode menige autochtone Kampenaar de wenkbrauwen heeft doen fronsen. Petra: “Ik ben meteen voor het Kamper Nieuwsblad een wekelijks rubriekje gaan schrijven: ‘Winkel in, winkel uit met Petra’. Interviewtjes met eigenaren van winkels. Ik kreeg daar vijftig gulden voor; dat vond ik toen een riante beloning; het dekte in ieder geval mijn wekelijkse reiskosten met het boemeltje naar Almelo. Kortom, dat was een mooie periode in mijn leven. Je vormingsjaren. Onze lichting, de eerste van de Kamper school voor Journalistiek, is vrijwel in zijn geheel in de journalistiek terecht gekomen en ik heb daar vrienden voor het leven aan overgehouden.”

EEN BOMVOL LEVEN IN AMSTERDAM Ze streek neer in Amsterdam en haar carrière kwam op stoom. Pertra Possel werd een bekende stem op de radio, was op televisie te zien, schreef culturele en culinaire recensies, was jurylid, gaf les, maakte een podcast, en schreef verscheidene boeken. Kortom, Possel was een journalistiek dier van het zuiverste water, hield van het leven, van mensen, van de kroeg, van cultuur en had altijd een bomvolle agenda. Ze had Jan, haar grote liefde, ontmoet en het leven lachte, neen, schaterde haar toe. Tot Jan er op 18 september 2012 zonder enige waarschuwing tussenuit kneep. Zijn overlijden zette haar leven op zijn kop. Maar het was ook de ‘trigger’ die haar deed besluiten om dat diepgekoesterde verlangen naar een huisje met een (rozen)tuin,

écht deel uitmaken van een gemeenschap, te volgen. De drukte en de waan van de dag van Amsterdam achter zich laten, weg met het rennen van werk naar kroeg of theater, weg met de ‘kussen in de lucht’ naar oppervlakkige kennissen en de drukte waarin je desondanks zielsongelukkig en eenzaam was.

CHARME ACHTER DE DIJK BIJ HET IJSSELMEER Petra werd een ‘Fundajunk’, reed langs alles wat er te koop stond en een beetje in de buurt van haar wensenlijstje kwam. “Ik wilde mijn leven terug: rust, reinheid en regelmaat, en vond dat uiteindelijk in een charmant rood huisje in het 200 inwoners tellende voormalige walvisvaardersdorpje Gaast. Tegenover de kerk. Het huisje bleek, toen de charme wat was ingedaald en de verliefdheid over, in de categorie ‘klushuis’ te vallen met zijn lekkende dak, water in de kelder, een tochtige bijkeuken waar een gevelkacheltje overuren draaide. Met in een zwaar verwaarloosde tuin een schuurtje dat elk moment de pijp aan Maarten kon geven. Mijn ‘to do’ lijstje groeide met de dag terwijl mijn budget omgekeerd evenredig afnam. ‘Trek gewoon ‘een blik Polen’ open, dan is het zo gepiept’, had de vorige bewoonster tegen mij gezegd, maar alleen al van

het idee kreeg ik de rillingen. Ik werkte met mannen uit het dorp, bovendien de beste methode om in te burgeren, want ik wilde niet ‘die Hollandse in het huisje van C.’ worden, maar echt deel uit gaan maken van de dorpsgemeenschap, de ‘mienskip’. Na twee weken al werd ik door mijn buren uitgenodigd om stimpestamp te komen eten. Ik heb zelf ook mensen uitgenodigd om te komen eten. Gaast is een gemoedelijk dorp en beetje bij beetje werd ik onderdeel van de mienskip. Ik zit nu zelfs in de beheercommissie van Dorpshuis De Fûke.”

NUMMER 10 • 2021

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

Gaast Ook Gaast ontkomt niet aan veranderingen. Een greep: ooit waren er in Gaast twee scholen, twee kerken, twee kruideniers, twee slagers, bakkerijen een postkantoor. Er is hier anno 2021, behalve het dorpshuis, niets meer. Er wordt, ondanks alle protesten, met een miljardensubsidie van het Rijk en de provincie Fryslân een windmolenpark in de ‘voortuin’ van de inwoners van Gaast geplant: Windpark Fryslân, met 89 windmolens van 180 meter hoog. Kritische tegenargumenten over natuurschade worden weggewuifd met mooi geformuleerde verhalen over de fantastische economische vooruitzichten, meer werkgelegenheid en versterking van het groene imago van Friesland. Veel boeren kiezen ervoor om hun koeien op stal te houden, want dat werkt efficiënter. De landerijen zijn egaal groen, omdat raaigras zover het oog reikt het bloemen- en kruidenrijke gras van weleer heeft verdrongen. Dat zorgt voor een hogere melkopbrengst.

kwamen er op het bankje op de dijk ook andere onderwerpen aan de orde. Om een lang verhaal korte te maken, er groeide een liefdesrelatie uit. In 2018 zijn we getrouwd en ‘De Nieuwe Man’, zoals ik hem steevast in mijn verhalen noem, trok bij die ‘Hollandse in het walvisvaardersdorpje’ in en maakt nu met zijn Kookatelier Zuiderzee als privé-kok en met catering, bezorgdiners en kookworkshops naast Amsterdam in toenemende mate ook de regio Zuidwest-Friesland ‘onveilig’.”

HART VERPAND AAN FRIESLAND

van de leefbaarheid in veel plattelandsdorpen, dus ook Gaast, aan de orde komt. In sommige opzichten zal ik altijd ‘die gekke stadse’ blijven, maar dat zit de inwoners van Gaast blijkbaar niet in de weg en mij zéker niet.”

Petra mijmert graag op een bankje aan het IJsselmeer en schrijft boeken over de leefbaarheid op het platteland.

INBURGEREN IS WERKEN “Na een paar maanden dacht ik al: ‘Ik ga alles opschrijven wat ik hier beleef’, waarmee mijn hele rustige bestaan alweer een project was geworden. Maar ja, ‘that’s me’. Ik kan niet achteroverleunen en afwachten wat er op mij afkomt en bovendien moet naast die groeiende wensenlijst van mij de schoorsteen ook blijven roken.” ‘De Sokkenvrouw’, ‘de Zwaluwman’, ‘de Vuurtoren-

DE NIEUWE MAN

wachter’ en ‘de Broodbus’ passeerden de revue. Het bankje op de dijk, het dorpshuis. “Authentieke verhalen over de dorpsbewoners en mijn inburgeringsproces, geen ‘aapjes kijken’ en ‘humor ten koste van’. Dat heeft uiteindelijk geleid tot het tweeluik: ‘De Stad Uit’, waarin mijn inburgering in al zijn facetten centraal staat en ‘Alles gaat Over’, waarin de geleidelijke teloorgang

“In 2015, ik was toen drie jaar weduwe, zocht ik een disgenoot voor een restaurantrecensie, die ik moest maken voor NRC. Dat is een mooie klus, want je mag elke week uit eten en laat lekker eten in combinatie met mooie wijnen nu een hobby van mij zijn. Voorwaarde is wel dat de tafelgenoot verstand van zaken heeft, culinair dus geen onzin uitslaat. Via via kende ik Pieter Hubregtse, privé-kok. Toen nog oppervlakkig, maar daar kwam verandering in. Pieter, zelf ook weduwnaar, en ik bleken eindeloos te kunnen praten over eten, ingrediënten en koken en later

Het leven van Petra Possel is veranderd. Haar bomvolle agenda, die de suggestie wekte dat ze volop leefde, maakte plaats voor een leven op het platteland. Voor op het bankje boven op de dijk, al dan niet met De Nieuwe Man, mijmeren over het IJsselmeer. Voor een vogelexcursie met de Zwaluwman, hoogleraar Theunis Piersma. Voor een ontmoeting met weduwe Cornelie, de vrouw van ’vuurtorenwachter’ Reid de Jong. Veel van de geromantiseerde vooronderstellingen over het leven op het Friese platteland werden al dan niet wreed ontzenuwd door de werkelijkheid, terwijl Petra aan de andere kant de ongeschreven wetten van ‘de mienskip’ leerde begrijpen en zich met haar nieuwsgierige aard verdiepte in dingen die ze eerst min of meer vanzelfsprekend voor lief nam. Petra Possel, aan het eind van dit gesprek: “De balans opmakend? Geen seconde twijfel: je kunt, denk ik, zonder overdrijven wel stellen dat ik mijn hart verpand heb aan Friesland in het algemeen en aan Gaast in het bijzonder. Dat ik hier oud wil worden en er stiekem wel eens aan gedacht heb om een plaatsje op het kerkhof te reserveren.”

Peter&Irma:

‘Wij laten heerlijk voor ons koken’

Eten met gemak is anders dan gewone bezorgdiensten. Onze maaltijden zijn vers

Vertrouwd afscheid nemen

bereid, veilig en gezond. U proeft dat er met zorg voor u is gekookt en we bezorgen de gerechten altijd met een glimlach bij u thuis. Probeer het nu zelf!

Runderhachee

Erwtensoep

Kipsaté

Kipgehakt

Pastaschotel

Gehaktbal

Goed afscheid nemen is erg belangrijk. Het helpt om het verlies van een dierbare een plek te geven. Als gediplomeerd uitvaartverzorger weet ik dat een betekenisvolle manier van afscheid nemen écht helpt bij het rouwproces. Johan Tolsma, uitvaartverzorger

Lekkerbekje

Spaghetti

Speklapje

Runderlapje

Bestel de 00 Proefbox!

3 voor

15,

€ Foe yong hai

Tongschar & zalm

Alex Lubbers bezorgt in de gemeenten De Fryske Marren,

Bestel nu 3 maaltĳden voor maar €15,- gratis bezorgd.

Alex

Heerenveen, Leeuwarden, Waadhoeke, Harlingen en Súdwest-Fryslân.

Tel.: 0513-20 10 08

etenmetgemakfriesland.nl

friesland@etenmetgemak.nl www.facebook.com/emgfriesland

U I T VA A R T V E R Z O R G I N G

Bolsward M 06 51 99 93 98 E info@uitvaartverzorgingbolsward.nl

uitvaartverzorgingbolsward.nl

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

TEKST HENK VAN DER VEER // FOTO’S JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE

BRANDED CONTENT

HYPOTHEEKCOACHES JITSKE DIJKSTRA EN JELTSJE POSTHUMA:

“WONING EN HYPOTHEEK MOETEN PASSEND ZIJN” Jitske Dijkstra en Jeltsje Posthuma zijn hypotheekcoaches en zijn dat al jaren. Logisch dat de beide dames bij het bedenken van een naam voor hun eigen hypotheekadviesbureau ook niet zo moeilijk deden: ‘Hypotheekcoaches’. Het bureau is gevestigd in Bolsward en in Sneek. In de laatste stad, aan de Hege Dyk 1, hebben we een afspraak gemaakt om met de financiële coaches over hun nagelnieuwe bureau te praten. TWEE NUCHTERE FRIESE VROUWEN “Koffie of thee? Welkom, bij twee Friese nuchtere vrouwen die heel graag op een eerlijke manier met mensen in gesprek gaan om hen te helpen bij vaak een belangrijke beslissing in hun leven. De aankoop van een huis”, trapt Jitske Dijkstra het gesprek af. “Wij willen mensen ontzorgen en begeleiden in dat traject, want het is best wel ingewikkeld.”

LAAGDREMPELIG MAKEN “Wij willen meer dingen laten zien als alleen maar de hypotheek”, verklaart Jitske. Compagnon Jeltsje Posthuma knikt instemmend en vult aan: “Wij willen het echt laagdrempelig maken en dat doen we uit een stuk vertrouwen. Wij willen dicht bij de mensen staan die we adviseren bij het sluiten van een hypotheek. Het klinkt misschien als een verkooppraatje, maar vertrouwen en betrokkenheid hebben we hoog in het vaandel staan en daar staan we dus helemaal achter.” Jarenlang was het imago van hypotheekverstrekkers een beetje stoffig. Meestal mannen in keurige kostuums, maar dat imago is ver te zoeken bij het kantoor van Jitske en Jeltsje. “Ja, moai no, dy alliterearende Fryske nammen fan ús, dat betinke je ek net”, klinkt het. Jitske: “Volgens mij is dat beeld de laatste jaren toch wel wat veranderd, maar wij zijn wel degenen die fris in deze wereld staan. Wij laten zien dat wij als vrouwen echt iedereen kunnen helpen met vragen op het gebied van hypotheken.”

HET PERSOONLIJKE IS BELANGRIJK “Tegenwoordig moet de klant steeds meer digitaal alles maar doen. Mensen kunnen niet meer met hun vragen terecht bij medewerkers van banken en grote instellingen”, weet Jitske, die dit werk al sinds 2000 vol overtuiging doet. “Wij vinden dat jammer, want niet iedereen is nog zover. Uiteraard kan bij ons ook veel digitaal en wij doen ook digitale gesprekken, maar wij willen ook heel

Jitske Suze Barbara Yntema Woonplaats: Scharnegoutum. Geboorteplaats: Workum. Geboortedatum: 9 december 1976. Burgerlijke staat: Getrouwd met Jan Pieter Dijkstra, drie kinderen, Sabine (18), Jorn (16) en Jens (12). Functie: Hypotheekcoach en eigenaar. Mooiste aan mijn baan: “De verschillende mensen.” Hobby’s: Tennis, hardlopen, lekker eten en drinken. Laatst gelezen boek: “Daar moet ik echt over nadenken, te lang geleden omdat ik het heel druk heb.” Lijfspreuk: “Als je iets positief geeft, krijg je het ook weer terug!”

“JA, MOAI NO, DY ALLITEREARENDE FRYSKE NAMMEN FAN ÚS, DAT BETINKE JE EK NET” graag klanten bereiken die juist het persoonlijke belangrijk vinden. Mensen kunnen bij ons langskomen of wij bezoeken de klanten thuis. Dat schept een band. Zo werken wij en ik merk daardoor dat mensen ons weten te vinden’.” Jitske Dijkstra werkte van 2000 tot 2015 bij de Rabobank, waarna ze ontslag nam om als zzp’er aan de slag te gaan. Vanaf 2018 tot 1 oktober dit jaar was de Scharnegoutumse franchiser bij Finzie. Nu heeft ze de de stap naar zelfstandige hypotheekadviseur gemaakt om op eigen kracht verder te gaan: “De vrijheid van een ondernemer. Mijn agenda wordt gevuld door mijn en onze eigen inspanningen!”

SPANNEND Jeltsje Posthuma hoort het enthousiaste verhaal van Jitske met een brede glimlach aan. Er is dan ook veel herkenning. “Mijn carrièrepad, mijn loopbaan, verschilt niet zoveel van die van Jitske. Wij hebben elkaar leren kennen via de Rabobank. Ik heb daar ook in 2015 ontslag genomen en ben verder gegaan als

zzp’er en heel Nederland door gevlogen als financieel adviseur. Vorig jaar heb ik nog een paar maanden in loondienst gewerkt en toen kwam ik Jitske opnieuw tegen. Sinds maart werk ik voor Jitske bij Finzie en nu gan we dus als de ‘hypotheekcoaches’ verder. “Veel mensen vragen ons of wij het ook spannend vinden, maar zo ervaren wij dat echt niet.” Jitske: “Weet je wanneer ik het spannend vond? Toen ik bij Finzie begon in 2018. Toen stortte ik mij in het intermediaire, bood ik zelf financiële diensten aan, met opeens 35 banken. En daaruit moet je dan de juiste kiezen voor je klant! Dát was best wel spannend!” Jeltsje weet trouwens wel hoe het Jitske lukt om te slagen: “Door de eerste klant heel goed te helpen en dat op zo’n goede manier te doen dat de mond tot mond reclame het verder doet. Jitske komt niet alleen rustig over, maar ook vertrouwd. Jitske en ik komen onze beloften na en we doen wat wij zeggen. Mensen komen voor ons! Nogmaals, wij zijn gedreven, laagdrempelig en betrokken. Wij voelen ons verantwoordelijk voor de klanten.”

Jeltsje Posthuma Woonplaats: IJlst. Geboorteplaats: Oosthem. Geboortedatum: 24 januari 1979. Burgerlijke Staat: Alleenstaand. Moeder van Hiske (8). Functie: Hypotheekcoach en eigenaar. Mooiste aan mijn baan: “De verschillende verhalen en mensen blij maken met hun grote aankoop.” Hobby’s: Fitness, tennis, festivals/concerten, rommelmarkten en lekker eten en drinken. Laatst gelezen boek: Biografie Bruce Springsteen Lijfspreuk: “Net skytskuorje, gewoan dwaan!”

WAT IS HET BELANGRIJKSTE ADVIES WAT DE BEIDE DAMES VERSTREKKEN? “Een woning, en met name de hypotheek, moet gewoon passend zijn. Mensen moeten na afsluiting van een hypotheek hun leven kunnen leiden, zonder alle dagen aan de hypotheek te moeten denken. Dat is de basis! Blijf met twee voeten op de grond staan, zeker in een overspannen woningmarkt als die van de huizenaankoop op dit moment.”

bolsward-ijsselmeerkust

fb e e L

he n i d i e aarh

t do rp Behalve de ‘Hoofdplaats’ bestaat onze regio uit dorpen en dorpjes, gehuchten en buurtschappen, waar de ‘mienskip’ samenkomt in kerken en kerkjes, dorpshuizen en dorpscafés, in sportverenigingen en clubverband. Wij trekken er elke maand op uit om verslag te doen van de leefbaarheid in de dorpen. Dat levert elke keer weer bijzondere verhalen op...

ELFSTEDENROUTE EN GRUTTE PIER BEWAKEN LEEFBAARHEID KIMSWERD

Gezelligheid en enthousias Als je met de voorzitter van Dorpsbelang Kimswerd Peter Harders op zijn half opgebroken terras zit, dan krijg je bijna het idee dat de leefbaarheid van Kimswerd voor meer dan de helft van hém afkomt. Hij weet alles, hij is enthousiast, heeft affiniteit met de historie en de leefbaarheid is voor hem een serieuze zaak. Zijn terras wordt dus niet opgedoekt, maar gerenoveerd.

eter Harders woont al zo’n vijfendertig jaar in Kimswerd, heeft in diverse woningen gewoond. Zijn verhaal over ouders, familie en over zijn eigen leven tot dan toe is opwindend. Ze hebben niet stilgezeten. En als hij daar zit aan de Dijksterbuursterlaan, op de wal van de Harnzer Feart die van Arum komt, groet Harders met enthousiasme al de inwoners van Kimswerd die langs komen fietsen of lopen. Ze groeten even enthousiast terug.

DE ‘WERD’ VAN KEMME Kimswerd is het uiterste uiteinde van de gemeente Súdwest-Fryslân. Het ligt direct onder Harlingen. Uiterst, want hier en daar staat dat er aardappelen te koop zijn. Dan ben je al half in de ‘bouhoeke’. “Mar hjir bin ek likefolle feeboeren, hear”, weet Harders. En de inwoners van Kimswerd zijn volgens hem helemaal niet anders dan die uit de andere ‘klaaidoarpen’. Allemaal plaatsen die door de boeren zijn ontstaan. Kimswerd al heel lang geleden. Het moet al in de Romeinse tijd geweest zijn, toen een ‘werd’ (hoogte) bewoond werd door iemand die Kemme heette. De imposante Sint Laurentiuskerk heeft steen, die uit de elfde eeuw komt.

GRUTTE PIER Als je in de historie van Kimswerd duikt, springt er maar één figuur naar voren. En als hij dat deed schrokken anderen: Grutte Pier. Pier Gerlofs Donia, boer. De graven

Kimswerd ligt aan de Elfstedenroute.

van Holland hadden delen van Friesland bezet en staken in 1515 Pier Gerlofs’ boerderij in de hens en vermoordden zijn vrouw. Pier, een grote sterke kerel, trok daarna ten strijde tegen de ‘buitenlandse’ vijanden. Als je nú door Kimswerd loopt, dan struikel je over hem. Door het dorp loopt de Greate Pierwei. Daar kom je langs zijn buitenproportioneel standbeeld, naast het hotel Greate Pier. Het multifunctioneel centrum zoals ze hier ook het dorpshuis noemen heet Piers’ stee. Daar binnen vindt je een enorm zwaard, het zwaard van Grutte Pier. Dat is nagemaakt, want het echte zwaard ligt in het Fries Museum. Met dat zwaard in de hand van de grootste inwoner van Kimswerd is in 2017 een klipper vanuit Kimswerd de haven van Medemblik binnengevaren. Daar hebben de Kimswerders en Medemblikkers de vrede getekend voor de veldslag die de Friezen onder leiding van Pier Gerlofs Donia en diens neef Wijerd Jelckama 1517 hielden. Het was onderdeel van vijf jaar lang Pier feesten organiseren, zoals ze in Kimswerd hebben gedaan. Samen met de Drentse Peergroup uit Donderen. De daar leidende Fries Dirk Bruinsma bond vijf jaar lang vele vrijwilligers van Kimswerd aan de herdenkingsfeesten over de laatste vijf jaar uit het leven van Grutte Pier. Zoals de nagespeelde brand van z’n boerderij. Door de corona moeten er nog wat zaken worden ingehaald. Volg daarvoor de affiches rond Kimswerd.

550 INWONERS Gezelligheid. Enthousiasme. Dat zijn de woorden die over die herdenkingen

Grutte Pier is groots aanwezig in Kimswerd.

spelen. Dat is Kimswerd. Er wonen 550 mensen. Er is geen school meer. Peter Harders: “Dy ha we twa jier keunstmjittich yn stân hâlden, mar it kostte fierstentefolle.” Er is geen winkel meer. “En dochs wie eartiids de Jan Timmerstrjitte in echte winkelboulevard, mar goed, de super yn Harns stiet tichtby.” En er is geen dorpscafé meer. “Hjir is inkeld in hotel. Se dogge it optheden hartstikke goed en we kin noch wól moai op it terras sitte” Wat heeft Kimswerd wél? Een mooi kaatsveld. Een prachtige ijsbaan. Wél aan de buitenkant van het dorp, maar mooi tussen de bomen. Daar tussenin het multifunctionele centrum Piers’ stee, waar de beide verenigingen gebruik van maken. Naast een vijftiental andere actieve club-

De Sint-Laurentiuskerk.

Er is geen dorpscafé meer in Kimswerd, maar wel een hotel. Mét terras.

“FANWEGE FACEBOOK WIT ELKENIEN DAT WY IN BOSK HA” jes en verenigingen. Er wordt gebiljart en kaart gespeeld. Er is een bibliotheek met leesclub. Er wordt badminton gespeeld en

Harlingervaart.

NUMMER 10 • 2021

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

TEKST EELKE LOK // FOTO’S NICKY BOSMA

sme

“HJIR IS INKELD IN HOTEL. SE DOGGE IT HARTSTIKKE GOED EN WE KIN NOCH WÓL MOAI OP IT TERRAS SITTE.”

móet er wel langs. Dus hebben de Kimswerders ook een historische wandelroute gemaakt, waar bij historische panden borden staan die uitleggen wat er eertijds in die panden zat. En natuurlijk is er het Kimswerder Bos. Het is overigens niet natuurlijk, dat daar indertijd een bos werd aangelegd. Je kunt er immers de Waddenzee al ruiken; maar het bos is er wel. Kimswerd heeft er bankjes en prieeltjes gemaakt. En er is voor de kinderen het kabouterbos. En toen de kabouters eens sneefden in onnodig geweld, kwamen de gaven uit het hele land. “Ja, fanwege Facebook wit elkenien dat wy in bosk ha.”

HUIZEN

ELFSTEDENROUTE EN EEN BOS

Van die van zwemmer Maarten van der Weijden tot aan die van de SUP-pers. “En dan stiet in wike letter de jeugd hjir ek op SUP’s”. Uitstraling heen en weer. Die Elfstedentitel baat Kimswerd veel in het toerisme. Heel veel mensen komen langs fietsen en kijken verwonderd naar die smalle vaart, waarop toch zo’n tienduizend schaatsers zich door Kimswerd moeten wroeten.

Kimswerd ligt aan de Elfstedenroute. Dan ben je heilig. Elke tocht langs de Friese elf steden komt door of langs Kimswerd.

Het is niet alleen Elfstedenroute. Kimswerd is een ‘so called’ fietsknooppunt. Je

er is kinderoppas. En Kimswerd heeft een goed korps, voor een derde deel bestaand uit leden uit Kimswerd, een derde die er oorspronkelijk vandaan komt en een derde van buiten. Ondanks die laatste groep noemen ze OKK dan ook niet Oefening Kweekt Kunst, maar ‘Ons Kimswerder Korps’.

Dorpshuis Piers’ Stee

De Greate Pierswei door het dorp komt uit de tijd van Pier Donia zelf. “Der begjinne se lokkich ynkoarten mei, want dat moat oars, it is no waardeloas”, zegt Harders. Het vervelende is, dat het een drukke weg is. Er komt veel verkeer van de rijksweg en de Afsluitdijk, dat naar het achterland van Kimswerd, Arum en Achlum, gaat. Harders geeft aan dat er veel mensen in Kimswerd en verderop in Noord-Holland werken en dus dagelijks een paar keer heen en weer moeten. “En dy nije dyk troch it doarp moat ek goed ynrjochte wurde as tritich kilometer dyk, want elkenien rydt hjir fierstentehurd.”

De kaatsmuur.

Als de Pierwei wordt aangepast worden meerdere straten gerenoveerd. Nodig. “We hebben,” zegt Harders, “goede contacten met de gemeenten. Dat is nodig, want er is natuurlijk nóg een dringende vraag van Kimswerd. Daar zijn ze niet anders in dan andere dorpen. Woningen. Betaalbare woningen voor de eigen jeugd. Eigenlijk zou het ‘t mooiste zijn als je kun ‘inbreiden’. Er is druk overleg met woningbouwcorporatie Elkien. Maar er staat nog niets vast. Wel is er het één en ander vastgelegd in de dorpsvisie. Peter Harders is een enthousiast spreker. Vertelt mooie verhalen. Zoals het verhaal over toen hij een huis had naast de Laurentiuskerk. Prachtig, dat de kerk hoge heggen plaatste. En eens per jaar gingen de mensen uit het dorp snoeien. “En dan sieten se by my op ‘e oprit en dan krigen se allegear kofje en sop. Sa wurkje wy hjir yn Kimswert mei by elkoar. Gesellich.” Harders zegt daarmee dat de inwoners best klusjes willen doen. Structureel in besturen, dat is dat veel moeilijker. Eigenlijk is dat in Kimswerd ook wel goed. Want met zulke bestuurders als Peter Harders blijft Kimswerd echt wel leefbaar.

bolsward-ijsselmeerkust

NUMMER 10 • 2021

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

#FACETOFACE BOTAS fotografie JELLY MELLEMA tekst JANITA BARON

“Het moet er bij mij uit, ook al is het midden in de nacht” Volgens kunstenaar Botas uit Workum zit de wereld vol “mensen met manco’s”, zoals hij het noemt. “Het is zoals het is… Het belangrijkste is: wat doe je er mee? Volgens mij ken ik geen kunstenaar zonder een opvallend levensverhaal.” Opvallend is zijn eigen verhaal zeker. Schrijnend, pijnlijk confronterend en ongelofelijk zouden wellicht betere benamingen zijn. Maar ook energiek en doortastend én zelf zijn vervolgverhaal willen bepalen. Het is karakteriserend voor John Bot, alias Botas. Om John, oftewel Botas, beter te leren kennen moeten we terug naar zijn jeugd in Drachten. Hier groeit hij op als nakomeling in een gezin van zes kinderen. Beide ouders zijn getraumatiseerd uit de Tweede Wereldoorlog gekomen. Zijn vader heeft als jonge man de verschrikkingen van Kamp Amersfoort overleefd en zijn moeder is als jong meisje alles kwijt geraakt tijdens de gevechten rond Arnhem. Dit zorgt later voor een opvoeding van John, die zijn sporen nu nog nalaat.

EEN ENGELSMAN IN NEDERLAND John: “Alle kinderen zijn tijdelijk uit huis geplaatst geweest. Zelf woonde ik met enige regelmaat bij mijn twintigjarige zus die net getrouwd en uit huis gegaan was. Mijn ouders konden het niet aan. Ze hebben mij niet bewust verwaarloosd. Ik ben er van overtuigd dat niemand een kind op de wereld zet en denkt: die ga ik eens lekker verwaarlozen.” Als John al volwassen is, vallen de puzzelstukjes op zijn plek. Nu begrijpt hij beter waarom zijn jeugd verlopen is zoals het is gegaan. Dát verhaal begint in de meidagen van 1940 als zijn vader, een Engelsman die in Nederland in een tehuis woont, moet gaan onderduiken omdat hij door de Duitsers als staatsgevaarlijk wordt gezien. Hij wordt verraden en overgebracht naar Kamp Amersfoort. “Hij is een keer ontsnapt, maar niemand wilde hem helpen dus heeft hij zich weer bij het kamp gemeld.” De tweede keer als hij ontsnapt, vlak voor de bevrijding, weet Johns vader wél een nieuw onderduikadres te vinden. Zo komt hij de oorlog uit, zonder contacten, alleen met de kleding die hij aan heeft. Wat doe je dan? John’s vader meldt zich bij het leger. Op de kazerne ontmoet hij John’s moeder die al snel zwanger raakt waardoor ze gedwongen moeten trouwen. Als hij ook nog eens tbc krijgt en wordt afgekeurd voor militaire dienst in Nederlands-Indië, krijgt het jonge gezin Bot hulp van de kerk. Ze krijgen via de kerk een huis aangeboden in Drachten en daar gaan ze een nieuw leven beginnen.

NEDERLAND IS SLECHT IN ERKENNEN John: “Mijn vader was altijd aan het werk, lees: op de vlucht. Ik weet ook niet anders dan dat mijn vader elke avond moest overgeven. Toen ik een jaar of twaalf was hebben ze hem opgenomen,

vol maagzweren. De specialisten waren zo verbaasd dat hij nog in leven was dat ze van hem een studieobject hadden gemaakt. De stress had dit veroorzaakt. Hij had op zijn 45ste al zijn eerste hartinfarct… Maar hij bleef zwijgen over zijn verleden.” John vertelt over het oorlogstrauma van zijn vader, wat hem tot de dag van vandaag bezig houdt. Nederland is slecht in erkennen, volgens John. “Je hoort het nu ook weer, rondom slavernij. We missen als Nederland zo vaak de boot! Google mij maar eens, dan vind je mijn akkefietje met de NS.” John doelt op de schadevergoedingen, die de NS nog maar pas geleden heeft uitgekeerd aan slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog of hun nabestaanden. Aanvragen voor compensatie konden worden ingediend tussen augustus 2019 en augustus 2020. De NS verdiende tijdens de oorlog volgens berekeningen 409 duizend gulden (omgerekend naar huidige maatstaven ongeveer 2,5 miljoen euro) aan 93 transporten van Joden, Roma en Sinti naar onder andere Kamp Westerbork. De vader van John werd tweemaal door de NS vervoerd naar kamp Amersfoort. John dient ook een aanvraag in, maar zijn aanvraag wordt afgewezen. Reden: zijn vader is niet Joods.

PETER R. DE VRIES John weet deze uitslag al voordat hij de aanvraag doet. Toch vindt hij het belangrijk om het te doen, om erkenning te vragen voor zijn vader. Hij gaat in beroep en zijn verhaal komt terecht bij Peter R. de Vries en bij de pers. Hoogstpersoonlijk verdedigt hij de zaak van zijn vader bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens: “Kunt u mij uitleggen wat het verschil is? Mijn vader zit samen met een Joodse man ondergedoken op een zolder. Beiden worden verraden, schoppend het huis uitgehaald en door de NS naar het concentratiekamp vervoerd. Beiden zitten daar opgesloten, moeten het zware werk doen.” Het Hof doet een uitspraak, die in de woorden van John neerkomt op: “Als een groep gediscrimineerd wordt hebben zij het recht om te discrimineren in de vergoeding.” Wat doet die afwijzende uitspraak met John? “Dat vertelt mij veel over hoe mensen in elkaar zitten. Het gaat niet over mensen, het gaat over geld.” John heeft al eerder iets dergelijks meegemaakt met zijn vader. Rond zijn

dertigste hoort hij dat zijn vader niet de compensatie voor Kampslachtoffers heeft ontvangen, omdat hij volgens het comité niet in kamp Amersfoort heeft gezeten. John gaat dan zelf op onderzoek uit en vindt overal bewijzen. Het is tegelijk ook de eerste keer dat hij het hele levensverhaal van zijn vader hoort. Hij pent driftig mee met het verhaal dat zijn vader doet en ze doen opnieuw een aanvraag. Die opnieuw wordt afgewezen. Pas in hoger beroep krijgt John het voor elkaar dat zijn vader wordt erkend als een slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog.

SPAREN EN WEGWEZEN! John Bot vat zijn opvoeding samen als: “Ze zagen mij niet. Ik ging compleet mijn eigen gang.” Hij beseft op zijn tiende al dat hij weg moet wezen en daarvoor geld nodig heeft. Dus vóór schooltijd gaat hij de straatvegers helpen. Hij pakt alles aan en het geld wordt opgespaard, totdat hij weg kan. Op zijn zeventiende lukt het. John houdt zijn hand niet op, maar zorgt voor zijn eigen levensonderhoud. Uiteindelijk geeft iemand hem een tip: wordt rijinstructeur. Op zijn negentiende geeft hij al rijles. John werkt zes dagen in de week. Als John getrouwd is lijkt het leven hem toe te lachen. Hij wil het als vader zelf anders doen dan zíjn vader. Niet helemaal onlogisch slaat hij compleet door naar de andere kant. Hij koopt bergen speelgoed voor zijn dochtertje en neemt haar overal mee naar toe. “Geestelijk was dat de moeilijkste periode”, geeft hij toe. “Omdat je dan pas beseft wat het betekent om te leven met een kind. Hoe hadden mijn eigen ouders dit nou niet kunnen doen? Dit is het mooiste wat er is! Uiteindelijk ging ik minder werken om zoveel mogelijk tijd met mijn gezin door te brengen.” John verbouwt een oude brandweerauto tot camper en reist rond met zijn jonge gezin.

ALLES KWIJT Hoeveel kan een mens meemaken? Op een kwade dag wordt John aangereden door een vrachtwagen. “Ik zag hem aankomen en kon geen kant op!” De diagnose: door de klap is zijn spieren zenuwweefsel kapot en heeft hij hersenschade. Hij moet opnieuw leren lopen, fietsen én leven. “Het was het diepste dal in mijn leven. Dit was de enige keer dat ik dacht: het hoeft voor mij niet meer.” Zijn lichaam laat hem in de steek, zijn geld is op, hij is werkloos, zijn huis wordt leeggehaald én zijn vrouw verlaat hem… John Bot is alles kwijt.

Er worden veel medicijnen gebruikt om hem er bovenop te krijgen. “Ik mag bij het chemisch afval na mijn dood!”, merkt John op. Op een dag beseft hij dat hij wil leven! Op eigen kracht begint hij met kleine stukjes lopen en als dat redelijk gaat bestelt hij een fiets. Iedere keer een stukje verder. Uiteindelijk mag hij opnieuw voor zijn rijexamen.

IMAGINAIRE VRIENDEN Tijdens zijn revalidatie maken zijn imaginaire vrienden ook hun rentree. Als klein mannetje mag John geen vriendjes meenemen naar huis, en ook doet hij niets leuks met zijn ouders. Dus creëert hij met gevonden spullen hele werelden in zijn kleine slaapkamertje. In de periode van zijn revalidatie komen deze zelfbedachte en zelfgemaakte vrienden terug in zijn leven. Deze ‘vrienden’ worden zijn redding; ze groeien uit tot Spooney’s: figuurtjes waarin je als je beter kijkt lepels en vorken in kunt ontdekken en allerlei ander huishoudelijk gereedschap. Het is de kunstenaar in John Bot. En kunst maakt hij onder zijn nieuwe naam Botas. John wil loskomen van zijn familienaam. De toegevoegde A en S klinken goed, zuidelijk. Later realiseert hij zich dat die letters ook staan voor zijn dochters, Amanda en Saskia.

KUNSTENAAR PUR SANG Botas is een kunstenaar pur sang. Hoe bepaal je of iemand een kunstenaar is of niet? “Je kunt zien of iets goed is of niet. Hoe ik dat bepaal? Op gevoel. Je kan het mooi vinden of niet, dat maakt niet uit. Je moet iets voelen! Het moet er bij mij uit. Ook al is het midden in de nacht. Als ik begin moet ik door tot het af is. Eten? Pff. Drinken? Pff. Ik ben er nu! Het moet er nu uit! Ik ben eigenlijk een soort vat waarin zich van alles verzamelt en dan blaas ik op tot een soort michelinmannetje. Dan weet ik dat het niet lang duurt dat het eruit knalt!” Botas heeft zijn hele leven al kunst gemaakt, van schilderijen tot graffitikunst, van practical jokes tot Spooney’s. Inmiddels is Botas met zijn nieuwe grote liefde Renske neergestreken in Workum, waar hij een galerie heeft. Vanuit Workum produceert hij een hele lijn van Spooney’s, die over de hele wereld een plek vinden in de (kunst)collecties van verzamelaars. “In deze beeldjes zit mijn hele hart” besluit Botas.

NUMMER 10 • 2021

Eelke’s vinger op de zere plek Geartrui Hiel efkes lieten se Arno Brok los yn de Sint Gertrudistsjerke fan Warkum, en hup… ynienen davere in heidensk lûd fanút de toer oer de stêd hinne. De mannichte toeristen dy’t op it terras, de nije namme fan de Merk, siet te slommerjen, wie ynienen wekker. De tsjerke bouden se yn 1480 en neamden se nei in Belgysk frommes. Yn 1523 kaam de toer. Yn 1616 hongen se dêr in klok yn; neamden him de Trooster. Yn 1699 hongen se der noch in klok njonken, de Treurer. Wêrom at se dy nei olive-oalje neamden seit de histoarje net. Dan tink je dat se wol klear binne. Nee. Henk de Haas is sá histoarysk ûnderlein, dat hy tinkt dat der noch neat klear is. Soks kostet wol wat. De klokkestoel wie berekkene op twa klokken; dy moast fernijd wurde. Doe koe der efkes net begroeven wurde yn Warkum, want dêr tsjinje dy klokken foar. No ha se der sa’n ding fan 1300 kilo njonken hong. Moaie klok, at er stil is. Sels it Warkumer wapen stiet der op. Dat is goed, dan kin dy fonteinliuwen yn de feart kwakt wurde. De nije klok kostet dik 55.000 euro; 20.000 dêrfan kaam út it Iepen Mienskipsfûns. Ik kin wol genôch lju út de mienskip dy’t it klepperjen fan trije klokken lêstich fine. Dizze klok hat in heger lûd as de oare beide bassen. Warkumer katten kin der net oer en fersûpe harsels. Oan de oare kant: de klok hat fanwege de corona in jier yn Dútslân sliept, hy wie net faksineard. At er doe noch makke wurde moaten hie, soe hy 30.000 euro djoerder west ha, fanwege it materiaal. Dus it is eins in goedkeap klokje. Ien ding noch. Fanwege dat hege lûd: miskien ek omt de wrâld o sa fredich mei elkoar omgiet, mar dy klok soe de Juicher neamd wurde. Dat is net trochgien. Se ha wer dat Belgykse hillige frommiske eare. En sá ferfryske, dat se har yn har grêf omdraeit: de klok yn’e Gertrudis hjit no Geartrui. In klok mei in oerdreaun Frysk falsk toantsje.

Handen uit de mouwen Een slanke jongeman met een vriendelĳke en rustige uitstraling zit al te wachten. Zĳn collega én verloofde Zinha neemt nog even snel afscheid met een kus. Een beetje zenuwachtig is hĳ wel, Douwe Bruinsma (42 jaar). Maar zodra hĳ begint te vertellen, is daar niets meer van te merken. Douwe werkt al meer dan 20 jaar bĳ Empatec. Momenteel is hĳ medewerker bĳ de Kas in Wier. Hĳ is blĳ dat hĳ werk heeft. Het geeft hem een doel in zĳn leven. Moeilĳk leren

Douwe groeit – samen met zĳn ouders en broer - op in Stiens. Een klein en prettig dorp, waar bĳna iedereen elkaar kent. Al snel blĳkt dat Douwe niet goed kan meekomen op school. Het leren gaat hem moeilĳk af. Daarom gaat hĳ naar de LOM-school; een school voor kinderen die moeilĳk kunnen leren. Na de middelbare school volgt Douwe een opleiding voor verkoopmedewerker. Ondertussen staat hĳ op de wachtlĳst om bĳ Westergo (de voorloper van Empatec) te kunnen werken. Al vrĳ snel komt het goede nieuws: Douwe kan hier aan het werk. Hĳ besluit zĳn opleiding niet af te maken, maar meteen zĳn handen uit de mouwen te steken bĳ het werkleerbedrĳf.

“

Er is altĳd wel iets te doen in de Kas!

Eelke Lok is als journalist van Omrop Fryslân draait hij al veertig jaar mee en is hij met name bekend van zijn verslagen van het skûtsjesilen, maar je zou hem tekort doen door hem het stempel sportjournalist te geven, want Lok is allround. Door zijn originele no-nonsense kijk op de wereld weet hij ogenschijnlijk ingewikkelde zaken vaak te relativeren en tot de essentie te herleiden. En dat is ook wat u in de columns van Eelke kunt verwachten.

De vinger op de zere plek….

Blĳ met werk

Vol trots laat Douwe de kas zien. Overal waar je kĳkt hangen gekleurde tomaten, van lichtgroen tot dieprood. Het gezoem van hommels en andere insecten is door de hele kas te horen. Empatec werkt met een natuurlĳk ecosysteem. Dankzĳ de insecten hoeft er geen gif of bestrĳdingsmiddel gebruikt te worden.

Douwe: ‘Veel mensen zĳn bang voor hommels, maar als je gewoon rustig blĳft dan doen ze je echt geen kwaad! Het einde van het tomatenseizoen komt in zicht. Maar dat betekent niet dat er geen werk meer is. Ik werk hier het hele jaar door. Er is altĳd wel iets te doen.’ Sommige collega’s moeten regelmatig aangestuurd worden, maar Douwe bĳna niet. Hĳ is heel trots op het feit dat hĳ goed zelfstandig kan werken. Hĳ ziet het werk en pakt dit op!

Liefde opgebloeid in de kas

Douwe vervolgt enthousiast zĳn verhaal: ‘Ik werk met plezier in de kas. Het is ﬁjn om werk te hebben. Sinds anderhalf jaar heb ik een relatie met mĳn collega Zinha. Dit maakt het werk nóg leuker. Al gaat Zinha binnenkort wel met haar jobcoach overleggen of ze gedetacheerd kan worden. Als dat doorgaat, dan is dat in het begin wel even wennen denk ik. Maar aan de andere kant kunnen we dan ’s avonds misschien wel meer nieuwe verhalen met elkaar uitwisselen. Binnenkort gaan we namelĳk samenwonen. Ik heb een verloofde, een huis en een leuke baan. Ik ben heel tevreden met mĳn leven!’ Douwe is trots dat hĳ zelfstandig kan werken in de Kas. Hĳ heeft het naar zĳn zin met zĳn collega’s en hĳ voelt zich helemaal thuis bĳ Empatec.

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

TEKST EN BEELD WIM WALDA

BRANDED CONTENT

WERKVOORBEREIDER ARNOLD HOEKSTRA

DE SPIN IN HET WEB BIJ KBC KEUKENS EN BADKAMERS IN SCHARNEGOUTUM Arnold Hoekstra, 39 jaar, geboren en getogen in Joure, zoon van een aannemer, samenwonend, vader van twee dochters, is werkvoorbereider bij KBC Keukens en Badkamers in Scharnegoutum. Hij heeft daar een diverse en dynamische ‘job’, omdat hij als werkvoorbereider zowel met de verkopende als de kopende kant van keuken- en badkamerspecialist KBC heeft te maken en ervoor moet zorgen dat alles op de spreekwoordelijke rolletjes loopt.

“JE KOMT BIJ MENSEN OVER DE VLOER EN JE MAAKT IETS MOOIS” Arnold Hoekstra: “Dat perfectionistische past bij mij, zodat ik mij bij KBC als een vis in het water voel.”

KBC profileert zich als ‘een warm, persoonlijk en modern bedrijf, gebaseerd op traditionele normen en waarden’. “Eerlijk advies en hoogwaardige service zijn de pijlers binnen ons bedrijf. We zijn een speciaalzaak, maar wij vinden dat heel gewoon. We ontzorgen u vanaf het eerste kopje koffie bij ons aan tafel tot aan de perfecte montage”, aldus de introductie op de website van KBC. En Arnold Hoekstra speelt een belangrijke rol in dat proces.

Hoe ben jij in de keukenbranche terecht gekomen? Arnold: “Ik heb een timmeropleiding op vmbo- en mbo-niveau gedaan en daarna hbo-makelaardij. Vanuit de bouw kwam ik in het specialistische interieurtimmerwerk, waarna ik acht jaar als keukenmonteur heb gewerkt bij de grootste keukenleverancier van Nederland. Daar heb ik de kneepjes van het vak geleerd, maar ook de valkuilen. Ik wilde graag de grootschaligheid verruilen voor een wat kleiner en persoonlijker bedrijf en werd monteur bij een bedrijf dat ook voor KBC werkte. Van daaruit was met mijn inmiddels brede kennis van de keukenbranche de stap naar KBC in Scharnegoutum nog maar een kleine. Bij KBC werken circa dertig man; het is een voornamelijk regionaal

opererend bedrijf, laagdrempelig, maar ten aanzien van service en kwaliteit leggen ze de lat hoog. Dat perfectionistische past bij mij, zodat ik mij hier als een vis in het water voel.”

Wat doet een werkvoorbereider? ‘Een werkvoorbereider heeft een hele diverse baan, variërend van bemoeienis bij de verkoop van een keuken tot een instructie aan een monteur hoe een onderdeel geplaatst moet worden. Maar mijn hoofdtaak is om tot in detail na te lopen wat de verkoper met de klant is overeengekomen, en honderd procent strookt met de verwachting van de klant. Je maakt de vertaalslag van de vaktermen in de schriftelijke order tot begrijpelijke taal voor de klant. Op die manier ontstaan er geen verschillen tussen hetgeen de klant verwacht en wat hij krijgt voor zijn geld. Ik ben dus de persoon met de ‘helicopterview’, die het geheel overziet. Het kopen van een keuken is tenslotte één grote legpuzzel, waarbij tientallen meer en minder belangrijke keuzes moeten worden gemaakt. Essentieel daarbij is om samen met de klant heel duidelijk te krijgen wat er wel en wat er niet wordt gedaan, dus kaderen. Het gaat tenslotte om behoorlijke bedragen en fouten voorkomen is goedkoper dan fouten herstellen.”

op. Dan begint mijn eigenlijke werk. Ik doe eerst een ‘snelle scan’ van de order, zoals ik dat noem, om de puntjes op de i te zetten en eventuele onvolkomenheden of onduidelijkheden eruit te halen.

Wat maakt het ‘keukenvak’ zo leuk?

Abbiamo, waarbij het eerste merk erg exclusief is.”

“De afwisseling. Je komt bij mensen over de vloer en je maakt iets moois. Elke dag is anders, zodat er geen sprake is van sleur. Het werk is heel afwisselend. Voor de specialistische klussen, zoals een vloer leggen, stucwerk, tegelen, sanitair plaatsen, et cetera, wordt een beroep gedaan op vaste specialisten. KBC verkoopt keukens van de merken Poggenpohl, Selectiv en

“Wanneer een verkoper na uitgebreid overleg helder heeft wat de klant wil, wordt er een order aangemaakt, waarin alles tot in detail wordt beschreven. Het merk keuken, de stijl, de kleur, de kastjes, de optimale opstelling, inbouwapparatuur, aanrechtblad, kranen, vloer- en wandtegels, noem maar

Hoe ziet jouw dag eruit?

Nadat een order is goedgekeurd, maak ik een afspraak met de klant en wordt de opdracht nog eens volledig doorgesproken, waarbij ik de vertaalslag maak van vaktaal naar ‘gewone mensentaal’, zodat voor de klant alles honderd procent klip en klaar is. De keuken wordt ingemeten, waarna er een document wordt gemaakt waarmee de monteur exact weet wat hij moet doen. Hierin staat tevens de plaats van de nutsvoorzieningen aangegeven. Dat gaat naar de afdeling inkoop, die de bestellingen plaatst, en naar de afdeling planning die de monteur inplant, de tegelzetter, de stukadoor, installatiebedrijf et cetera. En een afspraak maakt met de klant. In theorie hebben we er dan alles aan gedaan om de plaatsing van de keuken - en alle werkzaamheden daar omheen - op rolletjes te laten verlopen. In mijn vrije tijd is puzzelen overigens geen hobby van mij. Dat doe ik overdag al genoeg. In het weekend is mijn grote hobby kitesurfen, het liefst bij Harlingen. De snelheid, de sprongen die je maakt. Heeft toch weer met die helicopterview te maken.”

bolsward-ijsselmeerkust

TEKST EN BEELD JOHAN VOGELZANG

LIUWE WESTRA, DE DOMINEE DIE LORD OF THE RINGS IN HET FRIES VERTAALDE…

“IK WOL WOL EARM STJERRE, AS IT MEI IT FRYSK MAR GOED KOMT” Liuwe Westra is freelance dominee, wetenschapper, kerkhistoricus, schrijver van een biografie over Tony Feitsma, vertaler van onder andere Lord of the Rings naar het Fries, mede-organisator van het WK Fries dammen en voorzitter van het Dambûn Frysk Spul. Hij is ook echtgenoot van Baukje Keulen en vader van drie studerende kinderen. Daarnaast een liefhebber van een Tsjerkebiertje: geestrijk vocht met mooie verhalen en smaken uit de Friese Greidhoeke.

Liuwe Westra is een echte Greidhoeker. Hij is geboren in i966 in Tzum en woont naast de kerk in Lollum. Onze eerste vraag aan de Friese dominee gaat over de leegloop van de kerken. Wat vindt Liuwe Westra dat er tegen moet worden gedaan? “Alles rint leech, fan sportklups oant politike partijen en ek de tsjerken. It is in maatskiplike trend. Kinst der better mar op ynspylje, want feroarje kinst it dochs net. Boppedat: it ferieningssysteem sa as wy dat yn Nederlân hawwe bestiet pas sûnt ûngefear it jier 1870. Dêrfoar giene minsken ek net eltse snein nei tsjerke en wiene sy ek net lid fan politike partijen en sportferienings. Dat is pas kaam doe’t minsken mear frije tiid krigen.”

OVER GELOOF EN GEMEENSCHAPSZIN

“Ik fyn dat tsjerken derop ynspylje kinne troch op in oare wize mei it geloof om te gean. Net ferkrampe rjochtsje op de sneinsbesite yn de tsjerke, mar op it leauwen en mei elkoar omgean, ferdield oer de hiele wike. Yn groepkes dwaande wêze om it leauwen en de mienskipssin stal te jaan. Der bliuwt altyd ferlet fan in tsjerke dy’t perspektyf biedt op de ivichheid en hâldfêst en oan neisteleafde en it helpen fan kwetsbere minsken. Soks kin ek yn in oare foarm as yn in wyklikse sneinstsjinst yn tsjerke, as spiritualiteit sûnder preek. Mar minsken fine it wol wichtich dat soks yn it eigen wenplak bart. De tsjerke moat sa pleatslik mooglik sichtber wêze. Dat rêde jo net mear mei tsjinsten, dy wurde just hieltyd mear konsintrearre.” Met ‘Master fan alle Ringen’ brengt Liuwe Westra ook Tolkien naar het Friese taalgebied.

Kunnen kerken zich wel aanpassen aan de maatschappij? “Dat is yn de ôfrûne twatûzend jier altyd bard, al komt de tsjerke der altyd wat efteroan. Minsken wolle altyd earst hâlde wat sy hiene, oant sy beseffe dat it net mear sa kin. Ferplichte emeritaat op in bepaalde leeftyd foar dûmny’s is bygelyks ek pas tweintich jier letter ynfierd as yn de rest fan de maatskippij. En sa binne der noch mear foarbylden te neamen.

En dat Fries, die taal, wat moeten we daarmee? “Ik wol wol earm stjerre, as it mei it Frysk mar goed komt! As it Frysk yn it ûnderwiis in kear yn ’e oarder komme soe. Dat bern, as se fan skoalle komme, likegoed Frysk as Nederlânsk kinne soene. Mar ik wit net wat ik deroan dwaan moat. Op papier is

“DER BLIUWT ALTYD FERLET FAN IN TSJERKE DY’T PERSPEKTYF BIEDT OP DE IVICHHEID EN HÂLDFÊST EN OAN NEISTELEAFDE EN IT HELPEN FAN KWETSBERE MINSKEN”

NUMMER 10 • 2021

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

“EINS KINST WOL SIZZE DAT YN ALLE DINGEN DY’T IK DOCH DE READE TRIE DE FRYSKE TAAL EN KULTUER IS EN DE RELIGY” Master fan alle Ringen Liuwe Westra maakte naam als vertaler van ‘Lord of the Rings’, de fantasytrilogie van J.R.R. Tolkien, in het Fries. Hij vertaalde de boeken rechtstreeks uit het Engels en gebuikt ook Oud-Fries, zoals Tolkien Oud-Engels gebruikte. De eerste twee delen van ‘Master fan alle Ringen’ verschenen in 2011 (It Selskip fan de Ring) en in 2016 (De Twa Tuorren). De Friestalige versie van het slotdeel (De Kening komt wer) wordt verwacht in 2022.

it allegear regele, yn ’e praktyk wurdt it Frysk faak noch jûn troch minsken dy’t it sels net goed prate, lit stean skriuwe kinne. En dochs hawwe se der op ’e PABO allegear eksamen yn dwaan moatten. Wat ik wól doch? Mei myn oersettings besykje ik teksten te meitsjen yn it Frysk dy’t de muoite wurdich binne. ‘The Lord of the Rings’ yn it Frysk. Dan is it oanbod der, teminsten. It tagelyk leare fan Frysk en Hollânsk is foar bern tige wichtich foar har ûntwikkeling en ek foar harren selsbetrouwen. Yn it ferline wie it Frysk noch minderweardich, mar dat is gelokkich al net mear sa. Dat is mei te tankjen oan de Fryske professor Tony Feitsma. Tafallich bin ik foar de Fyske Akademy en Tresoar op dit stuit dwaande mei in biografy oer har libben. Sy wie in bysûnder persoan en hat in hiel soad foar de Fryske taal en kultuer betsjutten. Sy is yn 2009 stoarn. Sy

te dwaan. Ast de toppers de fassinaasje bybringe kinst, dan sjogge oare minsken it moaie der ek fansels fan. Boppedat geane wy ek wol in soad by Fryske skoallen lâns om it te promoatsjen.”

Lollum heeft geen basisschool meer. Hoe erg is dat? “Ús trije bern fan 19, 22 en 24 jier hawwe hjir noch wol nei skoalle west, mar sa’n seis jier lyn is de skoalle opdoekt. No geane de bern nei Wommels. Wat in geflean en ‘stress’ foar de bern en de âlders. Wat is it moai as bern tichtby hûs nei skoalle gean kinne. Gelokkich hawwe wy hjir it doarpshûs noch en in sportfjild, dêr’t fan alles dien wurdt troch de mienskip. Fan biljerten oant Frysk damjen, gymnastyk, mesykkorps, keatsen, in shantykoar. Soks is tige wichtich, al hat it troch koroana fansels ek hjir stil lein.”

En dan dat Tsjerkebier, wat is daarmee?

kaam op foar de posysje fan de Fryske taal en hat ferskate wittenskiplike publikaasjes skreaun. Boppedat wie Tony Feitsma gjin grize mûs, as sy earne binnenkaam dan kaam der ek ien binnen. It oare jier sil it klear wêze tink ik, ik bin der al hiel fier mei.”

“De brouwers woene hjir yn de tsjerke fan Lollum mei harren bedriuw starte en wy wiene al fier mei de plannen, mar it wizigjen fan it bestimmingsplan duorre te lang en doe binne sy yn Easterwierrum begûn te brouwen yn in âld timmerfabryk. Wy hawwe altyd kontakt hâlden en ik skriuw foar harren de Fryske teksten op de etiketten fan de ferskate soarten spesjaalbieren. Soks is ek moai om te dwaan.”

De Friese variant op het damspel, waarom moet dat blijven?

Tot slot: waarom is het Friese landschap zo belangrijk?

“As leafhawwer en as foarsitter fan Dambûn Frysk Spul fyn ik it Frysk damjen in machtich spul, der wurdt eins nea remise spile, lykas yn it Hollânsk damjen. It is in moaier en yngewikkelder spul. Wy binne no safier datst it ek op in app spylje kinst, mei minsken fanút de hiele wrâld. Dat is in tige moaie ûntwikkeling. By de WK-finale dit jier yn Harns, wiene der fia ynternet 10.000 folgers fan de finale tusken Marten Walinga en Folkert Groenveld. Dat binne der hiel wat mear as dat wy oars mei de sân Fryske klups berikke en ek folle mear as de ûngefear 2500 leden fan de Hollânske dambûn.

“Gean mar ris mei de auto troch België. Oeral lâns de diken binne huzen boud. Kinst nearne mear it lân as it lânskip sjen omt de huzen derfoar stean. Dat moatte wy hjir net hawwe, it lânskip moat iepen bliuwe. It is ek wolris lestich, as Hûs en Hiem wer ris wat ôfkart, mar it hat ek wol wer in soad moaie kanten.

Kinst fia de app sels ek toernoaien organisearje, mei oare minsken fanút de hiele wrâld as dielnimmers. Dat binne fansels ek moaie saken om minsken te ynteresearjen. Wrâldkampioenen lykas Alexander Schwarzman en Alexander Georgiev dogge bygelyks ek al by ús wedstriden mei en fine ús spul ynteressanter en útdaagjender as de ‘Hollânske’ ferzje, al fertsjinje sy dêr op dit stuit harren brea noch mei. Sy binne no al goede ambassadeurs foar it Frysk damjen. Dêrom geane wy ek troch mei it útnoegjen fan ynternasjonale dammers om mei ús sport mei

Sa doch iksels myn bêst om de âlde grifformearde tsjerke fan Lollum te behâlden en binne wy dwaande mei bouplannen om der seis units yn te bouwen. Dat kinne units wurde om yn te wenjen, foar twa minsken per unit, mar it kinne ek ateliers wurde. Mei in mienskiplike romte yn it midden. Sa’n moai gebou as dizze, soks moais krijst hjir oers nea werom op dit plak. Hjoeddedei is de grûn krekt genôch foar ien frijsteande wente, wylst der no in prachtich ymposant gebou stiet. Eins kinst wol sizze dat yn alle dingen dy’t ik doch de reade trie de Fryske taal en kultuer is en de religy. Boppedat mei ik graach nije dingen dwaan, om mysels fierder te ûntwikkeljen. Dêrbinnen is genôch te dwaan.

Chantal Hoevers Prins is erkend mantelzorgmakelaar en helpt mantelzorgers

MANTELZORG ‘DOE JE ER NIET EVEN BIJ’ Geen tijd voor jezelf. Altijd maar doordenderen. Op elk ongepast moment je agenda omgooien. Ad hoc dingen regelen zodat alles thuis lekker door loopt. Als werkende mantelzorger had ik vaak het gevoel continu onder tijdsdruk te staan. Ik had geen idee wat er allemaal mogelijk was om mij als mantelzorger te ontlasten; er was niemand die mij informeerde. Wat ik in die tijd miste was iemand die mij een spiegel voorhield: wat heb jij nodig om de zorg vol te houden? Ook had ik graag eens met iemand willen sparren over de mogelijkheden die er voor mantelzorgers zijn. In 2019 voelde in totaal 9,1% van de mantelzorgers van 16 jaar en ouder zich overbelast door de zorgtaak, dat zijn ongeveer 460.000 volwassenen! Geen wonder. Want mantelzorg kan fysiek belastend zijn, bijvoorbeeld door een overvolle agenda en/ of de combinatie van zorg met een baan die veel van je vraagt. Ook mentaal kan het zwaar zijn, bijvoorbeeld wanneer je naaste aan een progressieve ziekte lijdt en/of wanneer je je erge zorgen over hem of haar maakt. En wat het extra complex maakt: we vinden dat we de mantelzorg er ‘gewoon even bij moeten doen’. En daar gaat het vaak fout. Sta jij constant onder druk en heb je het gevoel dat de emmer bijna over loopt? Trek dan aan de bel! Want mantelzorg mag niet ten koste van jezelf gaan. Bedenk: wanneer jij overbelast raakt, wordt ook degene voor wie je zorgt daar de dupe van. EEN PAAR TIPS: • Maak je mantelzorgsituatie tijdig bespreekbaar; wacht niet tot het je te veel wordt. • Ga in gesprek met je leidinggevende en maak goede afspraken. • Betrek je familie, verdeel de taken en benut je netwerk. Een ander helpt je graag. Durf te vragen. • Zorg dat je weer energie krijgt; leef gezond en zorg voor ontspanning. • Sta stil bij hoe je de zorg ervaart: kun jij dit ook volhouden? • Laat je informeren over regelingen die jou in je specifieke situatie kunnen ontlasten. Denk bijvoorbeeld aan onbetaald verlof, respijtzorg, begeleiding of dagbesteding voor je naaste, of vergoedingen voor reiskosten, bijzondere bijstand of extra kinderbijslag. Het vinden van de juiste oplossing kan best ingewikkeld zijn. Je hebt als mantelzorger immers al genoeg aan je hoofd. Kun je daarbij ondersteuning gebruiken? Als mantelzorgmakelaar help ik graag om de mantelzorg zo in te richten dat zorg, werk en privé in balans komen. Bel voor een telefonische afspraak: 0515 700267 of stuur een e-mail naar info@mantelzorgzaken.nl

Over Chantal Hoevers Prins

Als mantelzorgmakelaar en pgb-specialist is Chantal Hoevers Prins de onafhankelijke allround cliëntondersteuner en zorgregelaar. Samen met haar team biedt Chantal integrale ondersteuning aan mantelzorgers, gemeenten, zorgprofessionals en werkgevers bij alle mantelzorgvragen. Chantal is erkend en geregistreerd mantelzorgmakelaar en onafhankelijk cliëntondersteuner.

www.mantelzorgzaken.nl

NUMMER 10 • 2021 TEKST RIEMIE VAN DIJK FOTO'S LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL

DE ONDERWIJSASSISTENTES VAN CSG BOGERMAN:

“SAM IS DE LEUKSTE COLLEGA DIE JE JE KUNT WENSEN” Voor onderwijs-assistentes Trees, Lucie en Elske van csg Bogerman in Sneek is het zo klaar als een klontje: Labradoodle Sam is de leukste collega die jij je kunt wensen. Ze zijn er van overtuigd dat iedere school voor voortgezet onderwijs een hond moet hebben. Sam zorgt voor blijdschap en vrolijkheid!

Kwispelend begroet Sam me als hij me samen met Trees bij de schooldeur ophaalt. Onderweg naar het kantoor van de onderwijsassistenten moet écht iedereen die hem voorbij ziet lopen, even iets zeggen of een aai geven. Zodra Trees en ik aan tafel zitten, geeft Sam zich neer. Later schuiven ook Lucie en Elske aan.

Trees kwam op het idee van een schoolhond door haar dochter die stage liep in Engeland met jonge delinquenten. Trees: “Daar lieten ze hen honden verzorgen om verantwoordelijkheid te leren dragen. Toen dacht ik: ‘Zou dat ook hier met de leerlingen op school kunnen?’ Het idee werd steeds groter. Ik ging me verdiepen; wat zou een hond hier op school kunnen betekenen en welk ras is geschikt?’”

HYPOALLERGEEN Trees kwam uit op een labradoodle, want die is hypoallergeen. Dat betekent dat die geen allergische reacties veroorzaakt. Vervolgens ging Trees op zoek naar een fokker, die ze vond in Pride & Joy Australian Labradoodles, Annapetra Plooij-deBoer uit Molkwerum. “Mijn vriend Johan was ook enthousiast. Op een zaterdag zijn we samen naar Annapetra toegegaan. Ik heb verteld wat ik wilde en gevraagd of zo’n hond daar geschikt voor is. Annapetra was direct enthousiast en zei: ‘Daar ga ik je mee helpen!’” Vervolgens moest Trees groen licht krijgen op school. “Ik had een hele presentatie geschreven voor mijn leidinggevende. Die vond het goed. En ook de rector zei na vijf minuten: ‘Ga je gang, ik pak het wel op met het bestuur. We zetten het weg onder de noemer van een pilot. Lukt het niet, dan zijn we een ervaring rijker.’ Een jaar later hebben we hem gekregen.” Toen Sam tien weken oud was, naam Trees ‘m op haar arm mee naar school. “Vanaf het begin was ie stoïcijns: de wereld kan me gestolen worden; ik geef wel aan wat ik leuk vind. Het eerste jaar hebben we heel voorzichtig gedaan. In het begin kon hij nog niet traplopen. Lucie en ik zaten daarom in een kantoor vlak bij de ingang. Daar lag ie soms op het bureaublad. Als de deur dicht was, dan wisten de leerlingen: hij slaapt en we mogen hem nu niet storen. Wij zochten contact met de leerlingen en niet andersom.

SPIEGELEN

“SAM HEEFT GEEN OORDEEL; HET MAAKT HEM NIET UIT OF IEMAND ZWART, WIT, DIK, DUN, ROOD, BLOND OF AUTISTISCH IS”

Nu is hij drie jaar en loopt hij los door school. Hij geeft duidelijk aan wat hij wil. Onze school heeft 600 tot 700 leerlingen, die niet beter weten dan dat er een schoolhond rondloopt. Ze kennen de regels en afspraken en houden zich hier aan. In onze kantine ligt natuurlijk van alles op de grond, maar de leerlingen denken daar goed om en geven hem niets.” Trees, Lucie en Elske kunnen uren praten over hoe Sam het verschil maakt. Eén van de leerlingen heeft dankzij Sam geen last meer van tics. Trees: “Hij voelt ze opkomen, komt hier vragen of hij en Sam naar buiten mogen. Daarna komt hij weer helemaal ‘zen’ terug. Een andere keer

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

DE VASTE RITUELEN VAN SAM EN JOHAN

“MENSEN DIE ER OPEN VOOR STAAN, ZIEN WAT SAM HIER LOS MAAKT” Team Sam, met Lucy, Elske en Trees.

Paspoort Sam Naam: Sam Ras: Labradoodle Fokker: Annapetra Plooijde Boer / Pride & Joy Australian labradoodles Leeftijd: 3 Instagram: @sam-labradoodle-sam Werkgever: Csg Bogerman Collega’s: Trees, Lucie, Elske (team onderwijsassistenten)

“TOEN HEB IK GESPIEGELD: ‘WAAROM DENK JIJ DAT SAM WEGLOOPT?’” kwam een leerling die druk was in de klas bij ons. Hij wilde met Sam spelen. Hij deed zijn uiterste best, maar Sam negeerde hem. Toen heb ik gespiegeld: ‘Waarom denk jij dat Sam wegloopt?’ Ik ben te druk, ik moet eerst rustig worden, realiseerde de leerling zich. Later, toen het er beter uit zag, kwam Sam aan met de bal: nu kunnen we spelen. Laatst was er een leerlinge die zò ontzettend graag contact met ‘m wilde. Maar zodra hij kon, liep Sam weg. Ze wilde te graag. Daardoor ging het ook mis met vriendinnetjes. Bij een leerling die in zichzelf gekeerd is, legde Sam de bal op haar schoot: ik wil spelen. Zij veegde de bal weg, maar Sam ging door. Zij moest lachen, was ontdooid en ging met hem spelen. Eén van de eindexamenleer-

lingen, een stoere jongen van 16 jaar komt regelmatig langs om Sam te knuffelen. Hij pakt even zijn rust met de hond.

ken moeten maken. Sam betekent enorm veel voor Johan en blijft bij ons als mij iets overkomt.”

Het werkt altijd: de leerlingen hebben zoveel steun aan Sam. In de pauze zie je veel leerlingen achter de laptop. Nu halen ze Sam op om lekker buiten te gaan spelen. Ze komen na de pauze met de tong op de schoenen weer binnen. Sam brengt iedere keer de bal weer langs.”

PEDAGOGISCHE WAARDE

NIEUWE COLLEGA EN VRIEND VOOR THUIS In het nieuwe schooljaar werd Sam voorgesteld als ‘nieuwe collega’. Dat leidde tot veel vragen van collega’s, ook sceptische. “Maar mensen die er open voor staan, zien wat Sam hier los maakt”, meent Trees. Dat van een ‘nieuwe collega’ is dan ook heel serieus. Trees: “Sam heeft een arbeidsovereenkomst. Alles is officieel vastgelegd door een jurist van school. Als ik werk, werkt hij ook. We hebben dezelfde werktijden. Om de twee uren gaat Sam met mij wandelen. Altijd zonder leerlingen. Even in de rust, lekker snuffelen en hond zijn. Op school is Sam een pleaser, bij ons thuis in IJlst mag ie vervelend zijn. Dat heeft hij ook nodig. Hij voelt heel veel, er zijn veel indrukken die bij hem binnenkomen. Sam woont bij mij en mijn vriend Johan. Zodra ik thuis de auto parkeer en hij Johan ziet, is hij hond. Dan besta ik niet meer. Ik ben Sams baas, Johan is zijn vriend. Sam en Johan zijn twee handen op één buik. Ze ouwehoeren samen, spelen met de bal. Sam ‘helpt’ Johan als die klust. Hij staat waakzaam bij het hek en blaft naar elke hond die voorbij komt op de Geeuwkade in IJlst. Dan is ie stoer en verdedigt hij zijn territorium. We hebben thuis ook afspra-

“Sam heeft pedagogische waarde, zorgt voor emotionele groei. Hij kan kinderen steun geven, die wij niet kunnen bieden”, weet Trees. “Wij zullen kinderen niet zo snel een knuffel geven, nu met corona al helemaal niet. Wij willen veel met woorden, Sam doet het met daden. Sam heeft geen oordeel; het maakt hem niet uit of iemand zwart, wit, dik, dun, rood, blond of autistisch is. Sam is een hele fijne, gezellige collega. De leukste collega die je je kunt wensen!” Sam heeft inmiddels zelfs een eigen Instagram-account. “HIj heeft al driehonderd volgers in een jaar tijd gekregen, en dat kan nog wel meer worden”, lacht Trees. Ze laat een paar foto’s uit een enorme serie zien. Van leerlingen die huiswerk maken terwijl Sam op de tafel ligt te slapen. Van Sam met slingers om de nek, omdat hij jarig was. Andere scholen volgen Sam met belangstelling Kortgeleden had Trees nog contact met een docent van een vmbo-school in Zwolle. Die stelde vragen als: “Hoe heb je het voor elkaar gekregen? Welke stappen moet ik nemen? Wat betekent Sam voor leerlingen?“ Het zou zomaar kunnen, dat deze editie van GrootBolsward-IJsselmeerkust op de bureaus van andere schooldirecteuren in Nederland terecht komt, denkt Trees. Ze heeft voor hen alvast een advies: “Natuurlijk zijn er hobbels, maar schroom niet. Het is het waard. Zoek een goede fokker, zorg voor een goede opbouw, en regel zaken goed met de achterban.”

Johan: “Sam heeft een eigen bank waarop hij slaapt. Als ik ‘s ochtends beneden kom, doet hij zijn poot omhoog als teken dat ik naast hem moet zitten. Dan rollen we over de bank en als z’n poot weer omhoog gaat, laat ie zien dat ie nog niet tevreden is en herhaalt hetzelfde ritueel zich. Als ik bij het ontbijt mijn bord Brinta eet, gaat Sam naast me zitten. Het laatste beetje Brinta krijgt Sam. Om half vijf ’s middags zit hij op me te wachten bij het hek; daar heb ik een blok hout neergezet waar hij op blijft zitten tot ik thuis ben. vervolgens gaan we achter huis spelen met de bal en om vijf uur gaan we nog even lopen voor het eten. Tijdens het eten zit Sam naast me omdat hij weet dat hij alleen van mij wat mag aannemen. Het schelpenpaadje bij IJlst vindt ie prachtig. Dan sprint Sam richting Sneek, maar kijkt voortdurend achterom om te kijken of de baas er nog wel is. Anders raakt ie in paniek. In het weekend gaan we naar moeke toe. Het laatste stukje mag ie los van de lijn. Hij weet precies waar ze woont en gaat direct voor de kast zitten waar de trommel met koekjes in staat. Al met al is Sam iemand waar veel mensen een voorbeeld aan kunnen nemen, eerlijk, betrouwbaar, en sociaal. Hij heeft ook z’n streken, maar gaat bij mij door als mijn grootste vriend!”

Ondernemersevent Súdwest-Fryslân 2021 Save the date - Hét event van het jaar voor ondernemers!

Waarom je dit absoluut niet mag missen? > Inspirerende sprekers

BweauthkeoudeDr am

> Finale verkiezing ‘Beste bedrijf van Súdwest-Fryslân 2021’ > Netwerken met collega ondernemers

mber Zie ik jou 15 nove in het theater?

Waar en wanneer?

Maandag 15 november om 20.00 uur in het theater in Sneek

Voor wie?

Alle ondernemers in Súdwest-Fryslân

Ben jij erbij?

Kijk voor meer informatie en aanmelding op onze website www.sudwestfryslan.nl/ondernemersprijs of scan de QR code.

LIFESTYLE TRENDS NAJAAR 2021

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

Wat wordt onder ‘lifestyle’ verstaan?

Wat betekent ‘lifestyle’ voor jou? Als je op Wikipedia de definitie opzoekt van het woord ‘lifestyle’, kun je de volgende omschrijving tegenkomen: “De marketingterm lifestyle is ontleend aan het Engels. In het Engels betekent het simpelweg de kenmerkende manier van leven van een individu, groep of (sub)cultuur. In die neutrale betekenis vertaalt men het in het Nederlands doorgaans met levensstijl of levenswijze.” Facebook checken is een voor mij dagelijks terugkerende handeling, net zoals eten, drinken en slapen. Eerlijk gezegd zou ik niet weten wat hiervan voor mij de toegevoegde waarde is, maar het is een automatische handeling die ik uitvoer zodra ik mijn telefoon pak. En het was op dit platform dat ik recentelijk een ingeving kreeg op de aan mij gestelde vraag: “Wat betekent lifestyle voor jou?”

PRAATJE POT

Het antwoord kwam binnen via Debby van der Zande. Wellicht heb je nog nooit van haar gehoord. Laat het me uitleggen: Debby van der Zande is de eigenaresse

van kledingwinkel Dejacques in Oldenzaal. Debby plaatst met regelmaat filmpjes van zichzelf op Facebook, waarbij ze de nieuwste collectie uit haar winkel promoot en ze is met bijna 200.000 volgers een ware fashionista geworden. Ze showt tijdens deze korte filmpjes zelf de nieuwste collectie met een natuurlijke flair, prijst dit op een wijze aan dat je het direct wilt bestellen en heeft altijd wel een praatje pot. Ze vertelt over het weer van die dag; dat ze per vergissing een rokje aan heeft gedaan, terwijl het erg koud is en regent. Of ze stelt een terloopse vraag aan een nietsvermoedende klant die de rekken in de winkel langs struint.

VOLLE POLLE

Niet alleen mij was ze opgevallen, want in december vorig jaar zat ze bij Op1. Ze vertelde wat zij denkt dat haar kracht is en waarom zij volop kleding bleef verkopen, terwijl de retail, dus ook zij, de deuren dicht moest houden vanwege Covid-19. “Nooit bij de pakken gaan neerzitten, zorgen dat je iedere dag op de werkvloer bent, via social media je kleding promoten als je de winkel niet open mag hebben. Het is gewoon ‘Volle Polle’, zoals we dat in Twente zeggen. Ik heb tien jaar lang kip verkocht, op de markt, daar leer je handelen. Kleding was altijd al mijn hobby en dat is uit de hand gelopen”, zegt Debby.

DEBBY IS DEBBY, GEWOON ZICHZELF DEBBY VAN DER ZANDE

Debby roept bij mij een gevoel op van gezelligheid, betrokkenheid en koffie met gebak. Een bakje koffie met Debby en je kunt er weer tegenaan. Dat is haar

kracht, want ze is met grote gevolgewoon zichzelf. gen. Zijn wie je wilt Aan de andere zijn, doen wat je kant zegt dit ook wilt doen. Je niet iets over mij. Want door anderen laten een door haar afbrengen van wat geplaatst emotivoor jou belangrijk oneel filmpje laat is, maar vasthouden de andere kant aan jouw overtuizien, namelijk dat ging. Voor mij zijn er ook mensen Debby en Frederizijn die haar niet que een voorbeeld (Frederique, 14 jaar) kunnen waarderen van lifestyle of de en die dit laten kunst van het leven. blijken door haatreacties te plaatsen onder haar filmpjes. De kunst van het leven, ieder op haar of Op hen heeft Debby blijkbaar een heel zijn eigen wijze. Het onderwerp is niet ander effect. van belang. De overtuiging wel. Staan voor jezelf, je waarden en overtuigingen. Voor mij is Debby een wijze van lifestyle Als dat een naam moet hebben kan dat of als je wilt, een levensstijl. Jezelf zijn en prima ‘lifestyle’ zijn. blijven en niet bang zijn om je kwetsbaar op te stellen. Jezelf kennen en accepteren Ik wens jou je eigen ‘lifestyle’ toe! kan je in een positieve flow brengen en uiteindelijk een eigen levensstijl opleveren. Uiterlijkheden kunnen, hoeft niet, daarbij een rol spelen. Vind je het fijn om er verzorgd uit te zien? Kleding te dragen waar jij je goed in voelt? Te wonen op een plek waar jij je thuis voelt? “Lekker in je vel zitten”, zoals ze dat noemen, kan ook een rol spelen. Maar vooral bij jezelf blijven en voor iedereen betekent dit iets anders.

“Ik mag zijn wie ik ben en jij mag zijn wie jij wilt zijn”

“IK MAG ZIJN WIE IK BEN EN JIJ MAG ZIJN WIE JIJ WILT ZIJN.”

Dat zijn de woorden van Frederique, een dapper meisje van 14 jaar. Ze liet zich niet afbrengen van haar mening/keuze,

MIEKE ALFERINK GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST

Binnenkijken bij...

22 LIFESTYLE TRENDS NAJAAR 2021

B Kees van Wieren en Johan Hemrica wonen in een voormalig pakhuis in het centrum van Leeuwarden. Het gebouw is volledig gerenoveerd en omgetoverd tot een modern woonhuis. Kees is eigenaar van een winkel in herenmode en Johan heeft een zaak met zijdebloemen, interieur en mode. Heren met smaak; ze wisten vanaf het begin dan ook al precies hoe de woning er uit moest komen te zien.

Kees en Johan kwamen terecht bij KBC SCHARNEGOUTUM voor de keuken, badkamer, inbouwkast én boekenkast. Er was meteen een klik, de plannen werden besproken en de verbouwing kon van start gaan. De beelden zeggen genoeg!

TEKST EN FOTOGRAFIE MARTINE SAMPLONIUS

“Ons interieur is een combinatie van klassiek, modern en industrieel.”

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

“Het kookeiland met bar is ons favoriete plekje van de woning. Een heerlijke plek om de dag te beginnen met ontbijt, om te koken en om te borrelen.”

“KBC Scharnegoutum verzorgde ook de boekenkast en onze praktische en mooie inloopkast.”

“We hebben een papiertje gepakt, zijn gaan tekenen en kwamen al snel op een mooi plan uit.”

Meer informatie? KBC KEUKENS EN BADKAMERS • Zwettewei 100a, Scharnegoutum • tel. 0515 418 208 • www.kbc-scharnegoutum.nl

24 LIFESTYLE TRENDS NAJAAR 2021

Gerrit Kamstra (r): “Onze meubelstukken zijn robuuster dan een in massa geproduceerd meubelstuk.”

Laat u door middel van de voorbeelden op deze pagina inspireren voor uw eigen tvkast of dressoir. De op deze pagina geplaatste foto’s zijn slechts een greep uit de mogelijkheden bij EINDELOOS DESIGN. Eindeloos Design is de specialist in tijdloze op maat gemaakte (zwevende) design dressoirs en tvkasten. Hier wordt op een niet seriematige bouwwijze gefabriceerd, waardoor deze meubels extra stevig zijn. Het inbouwen van audioapparatuur met luidsprekers of een tv lift behoort ook tot de mogelijkheden. Het eindresultaat is uw eigen kast, speciaal voor u ontworpen. Tijdloos Fries vakwerk met een topafwerking.

Onderscheidende design meubels uit Friesland

Gemaakt als een maatpak, passend in uw interieur met een top afwerking. Eindeloos Design ontwikkelt een op maat gemaakt design tv-meubel, salontafel, dressoir, speciaal naar uw wens. De meubels worden 100% zelf vervaardigd in eigen werkplaats en hebben een niet seriematige uitstraling. De meubels worden door Eindeloos Design zelf ontworpen en gemaakt naar uw wensen. Eindeloos Design is gespecialiseerd in audio tv meubels voor High-End audio apparatuur. Zie hier een paar voorbeelden:

“

Onze meubels zijn op ambachtelijke wijze op maat ontwikkeld naar wens van de klant. Geen standaard meubel, maar een uniek meubel met een authentieke uitstraling. Een meubel waar de mondhoeken even van omhoog gaan." Gerrit Kamstra | Eindeloos Design

Vanuit de filosofie dat het “anders en beter” kan, is designer Gerrit Kamstra begonnen met het vervaardigen van designmeubelen die een unieke sfeer ademen en een pronkstuk vormen in ieder interieur. Ook luxe wandkasten kunnen met gemak worden ontworpen naar uw wensen. Zo heeft u een uniek meubel, dat volledig voldoet aan al uw wensen. Een gemak en pronkstuk voor jaren.

Om tot een uniek meubelstuk te komen, komt Eindeloos Design bij u thuis om de wensen door te nemen, adviseren u, en tonen u alle mogelijkheden. Het meubel wordt daarna ontworpen en kan via 3D tekeningen getoond worden in uw kamer.

De dressoirs en tv-kasten die hier afgebeeld worden zijn slechts een greep uit de talloze mogelijkheden. Laat u inspireren door de voorbeelden voor bijvoorbeeld een uniek dressoir of televisiekast in de woonkamer, in de gang, onder de spiegel, in de slaapkamer, enzovoort. Met (verborgen) laden, kastjes, kabelgoten, uittrekbare plateau’s voor bijvoorbeeld de platenspeler, is er ongekend veel praktische opbergruimte mogelijk. Welk materiaal u ook kiest, u krijgt een uniek ontwerp dat geheel aan uw wensen voldoet. Er wordt gewerkt met diverse materialen om tot het beste en mooiste resultaat te komen: glas, rvs, mdf en alle mogelijke houtsoorten. Elke vorm en kleur is mogelijk; naar wens in hoogglans, zijdeglans of mat gespoten.

Ook designmeubels op maat? EindeloosDesign Van Osingaweg 72, 8744 EX Schettens | 0515-576473 / 06-40371223 | www.eindeloosdesign.nl

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

Genieten van het najaar en de winter met Rameau Voetzorg en Schoenmode

Het najaar met zijn prachtige kleuren en de veranderende natuur komt steeds dichterbij, het uitgelezen seizoen voor mooie wandelingen. Wat dacht u van een paar stoere boots of heerlijk comfortabele schoenen om het najaar en de winter mee tegemoet te stappen? Ook in het najaar en winter is het belangrijk om goed voor uw voeten te zorgen en de juiste schoenen te dragen.

Mads Rameau

Bij RAMEAU VOETZORG EN SCHOENMODE snappen we de samenhang van het comfortabel lopen en fijne schoenen als geen ander. Van sneakers tot stoere en warme booties, voor dit seizoen hebben we weer een uitgebreide collectie weten in te kopen voor dames en heren. Hieronder een aantal tips van onze topmerken.

XSENSIBLE Welzijn begint bij je voeten, dat is waar het bij Xsensible om draait. Met de originele Xsensible balanstechnologie beloven de schoenen een optimale loopervaring en dragen bij aan een betere lichaamshouding. uitneembaar voetbed extra stevig contrefort verkrijgbaar in diverse wijdte maten

DUREA Samen met bewegingswetenschappers heeft Durea onderzoek gedaan naar het ideale looppatroon. Hiermee is ‘GO’ ontwikkeld, een zool die sturing geeft aan de voet en zorgt voor een gelijke drukverdeling waardoor het staan en bewegen minder energie kost.

uitneembaar voetbed extra stevig contrefort verkrijgbaar in diverse wijdte maten eventueel geschikt voor voeten met diabetische of

De Durea schoenen worden op ambachtelijke wijze geproduceerd door ervaren vakmensen met liefde voor het schoenenvak.

reumatische klachten

KS PANAMA JAC DRAGEN IS

E’ F I L F O Y A W ‘A Nieuwsgierig naar de rest van onze nieuwe en uitgebreide collectie?

PANAMA JACK

Maximale kwaliteit en duurzaamheid, Panama Jack gebruikt materialen van topkwaliteit die lang meegaan en uiterst comfortabel zijn. Voor zowel dames als heren heeft dit merk diverse stoere modellen waar functionaliteit voorop staat.

Ons team staat voor u klaar! Voor informatie en afspraken: Telefonisch: (0515) 42 11 11 Whatsapp: (0515) 42 11 11 Of kijk op onze uitgebreide webshop!

Bovenstaande schoenen zijn verkrijgbaar bij RAMEAU VOETZORG EN SCHOENMODE • Simmerdyk12, Sneek • tel. 0515- 421111 • www.rameau.nl

NIEUW IN BOLWARD!

INKI’S

pedicure & voetreflexmassage “Ik ben in het bezit van het Certificaat voor de Diabetische- Reumatische en Risico-voet. Ook kunt u bij mij terecht voor een cadeau-bon, bedrag en behandeling naar keuze. Voetreflexmassage geeft ontspanning en rust!

ENORME KEUS BIJ GREEN SALES BALK

EENJARIGEN, HEESTERS, BOMEN, FRUIT, HAAGPLANTEN

Nieuwsgierig geworden, neem een kijkje op mijn website! Of mail naar info@inkispedicure.nl Bellen kan naar 06 40990449!”

Ingang bij Podologiepraktijk Wierda Franekerstraat 16, 8701 GC Bolsward 06-40990449 • info@inkispedicure.nl

www.inkispedicure.nl PRACHTIGE HERFSTBLOEIER CARYOPTERIS HEAVENLY BLUE 19 CM POT, PER STUK € 5,98

Hét maandblad

met verhalen uit de regio Bolsward en IJsselmeerkust op de bank en... online!

3 STUKS € 7,50 Openingstijden

Maandag t/m vrijdag van 07.00 tot 17.30 uur - Zaterdag van 08:30 tot 16.00 uur.

VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA!

HET ACTUELE (SPORT)NIEUWS LEES JE OP:

WWW.GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

Verhuizen is het einde van een fase. En het begin van een nieuwe. Daarom wilt u dat dat op rolletjes verloopt. Dat kan met Hoekstra, Erkende Verhuizers® uit Sneek. Met verhuizers die niet alleen zorgvuldig inpakken en uitpakken. Maar ook doorpakken. Zo zijn uw verhuizing én uw spullen letterlijk in goede handen

Verhuizen zonder zorgen. Hoe? Hoekstra. hoekstrasneek.nl/verhuizingen (of scan de QR-code)

&FIT

GEZOND

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

Toediening Thuis meer ruimte voor zorg In 2020 deed Antonius Zorggroep een pilot met Toediening Thuis. Binnen dit project gaven oncologieverpleegkundigen enkele patiënten thuis hun medicatie in plaats van in het ziekenhuis. Een geslaagde pilot.

Hester van Cruijsen, internist-oncoloog:

“Dit is toekomstbestendige zorg” In de afgelopen jaren heeft de geneeskunde steeds meer middelen en toedieningen ontwikkeld. De prognoses voor oncologiepatiënten worden bovendien beter. Als ziekenhuis willen we zorg bieden die bij die ontwikkelingen past. Toediening Thuis is wat dat betreft écht toekomstbestendige zorg. Het geeft ons letterlijk extra ruimte om patiënten te bieden wat ze nodig hebben.” Vertrouwen “Als arts voelt het alsof je iets uit handen geeft. Normaal gesproken doen we alles binnen de muren van het ziekenhuis, maar we hebben ervaren dat als je alles goed borgt, de zorg hetzelfde is. We volgen onze eigen processen en onze eigen verpleegkundigen zijn erbij betrokken. Dat geeft vertrouwen.”

Ontspannen “Het grootste voordeel voor patiënten is dat ze zich thuis veel minder patiënt voelen. De ziekenhuisomgeving kan stress geven en vermoeiend zijn. Zeker als je in een nabehandelingsfase zit en je je leven weer een beetje op de rit hebt, kan het heel belastend zijn om voor een toediening van een paar minuten alsnog naar het ziekenhuis te moeten komen. Thuistoediening is dan veel prettiger. De ontspannen omgeving draagt bovendien mede bij aan een beter herstel.”

Meer patiënten en middelen “In principe kunnen we veel middelen thuis toedienen. Bij de pilot ging het om één middel en oncologiepatiënten die al wat stabieler waren. Inmiddels hebben we zo’n vijf, zes middelen aan het lijstje toegevoegd en is ook de doelgroep uitgebreid. We dienen bijvoorbeeld ook medicatie thuis toe aan enkele patiënten met uitgezaaide kanker. Naast oncologiepatiënten krijgen nu ook andere patiënten thuismedicatie. Bijvoorbeeld IBD-patiënten

die normaal gesproken via een dagopname therapie voor hun chronische darmontsteking kregen. We werken voor diverse toedieningen samen met ons Team Thuiszorgtechnologie.”

Blijvend “We hopen en verwachten dat Toediening Thuis een blijvende vorm van zorg wordt. Wat betreft de middelen lijkt het er op dit moment op dat we het maximum bereikt hebben van wat we veilig thuis toe kunnen dienen. Bij nieuwe medicatie of nieuwe manieren van toepassing kijken we steeds weer of het geschikt is om bij patiënten thuis te geven. Efficiëntie speelt ook een rol: een infuus dat drie uur lang moet lopen, is niet zo handig voor thuistoediening door een verpleegkundige. In de toekomst zullen er zeker meer middelen en meer patiëntengroepen geschikt zijn voor Toediening Thuis. Zo kunnen we over een tijdje misschien immunotherapie thuis aanbieden. Ook willen we de regio vergroten. We bieden deze zorg nu alleen nog in Zuidwest-Friesland, maar we willen deze uitbreiden naar de Noordoostpolder. Toediening Thuis is een uitkomst. We bieden dezelfde zorg als in het ziekenhuis, de patiënten zijn er blij mee en ons team is enthousiast. Ook de Technische Thuiszorg is toegewijd. Toediening Thuis past in de trend die we steeds meer zien: zorg op de juiste plek. Een mooie ontwikkeling!”

Janneke Tolsma, verpleegkundige Oncologie:

“Ik verleen hiermee één-op-één zorg” De eerste keer thuis bij een patiënt medicatie toedienen vind ik nog steeds wel spannend. In het ziekenhuis weten we als verpleegkundigen de weg; bij thuistoediening is het een verrassing waar je terecht komt. Naast de medicatie nemen we een karretje vol spullen mee. Denk aan desinfectant, onderleggers en een afvalcontainertje. Soms ook infuusmaterialen en bloeddruk- en thermometers. Bij zo’n eerste bezoek is het even zoeken: waar leg je je materialen, wat is handig? Soms moet je eerst de bank of tafel ontruimen om een hygiënisch werkvlak te creëren of er is een nieuwsgierig huisdier dat om je heen loopt. Maar dat went, ik ben nu heel enthousiast!

De zorg die we via Toediening Thuis bieden is net zo veilig als in het ziekenhuis. Het grootste voordeel is voor mij de één-op-één zorg die ik kan geven. Er is weinig afleiding en daardoor ontstaan gemakkelijker diepgaandere gesprekken tussen mij en de patiënt. Patiënten ervaren zulke persoonlijke zorg in hun eigen omgeving vaak als prettig en ontspannen. Voor mij is hun verhaal leerzaam; ik kan me daardoor beter verplaatsen in hun situatie. De inzichten die ik krijg, verrijken mijn werk. Ik zie het als een leuke en goede toevoeging aan mijn werk!”

Het verschil zien tussen feit en mening is ook een vak

r be

novem 4 -

ONLINE

VOORL

ICHTIN

Bleeker

GEN

d je aan

Je leert ’t bij

Schoenen - Podotherapie - Podologie - Pedicure

Kijk op rocfriesepoort.nl/voorlichtingen

Jongemastraat 7 Bolsward 0515-572584 www.bleekerschoenen.nl

De krant is gewoon leuker! Uw krantendrukker sinds 1882

ADRES Werktuigenweg 9 8304 AZ Emmeloord

POSTADRES Postbus 1029 8300 BA Emmeloord

T W E

+31 (0) 527 630 200 hoekstrakrantendruk.nl info@hoekstrakrantendruk.nl

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

NIJ STAPERT

OP WEG NAAR KLEINSCHALIGHEID Woonzorgcentrum Nij Stapert in Wommels heeft sinds kort twee nieuwe huiskamers, waar de bewoners, als ze dat willen, de dag door kunnen brengen. In totaal zijn er nu vier huiskamers. Met de twee nieuwe huiskamers speelt Nij Stapert in op de toekomst.

Drempels wegnemen Ze komt vrolĳk binnen, met een lach van oor tot oor. Jetty Minnema (50 jaar) is inmiddels ruim vier jaar jobcoach bĳ reintegratiebedrĳf Pastiel. Ze begeleidt mensen naar werk en is gespecialiseerd in verschillende stoornissen en beperkingen, waaronder ADHD, ADD en ASS (Autisme Spectrum Stoornis). In plaats van beperkingen spreekt ze liever over een variatie op ‘normaal.’ Want eigenlĳk gaat het vooral om breinen die iets anders werken. Ze zet graag haar brede expertise in om mensen verder te helpen in hun Pastiel-traject. Nij Stapert

Conny Reijntjes is teamleider in Nij Stapert. Ze vertelt: “We zien dat de mensen, die bij ons komen wonen een steeds complexere zorgvraag hebben én steeds korter bij ons wonen. Om hun verblijf betekenisvol te maken en goede zorg te kunnen bieden is het belangrijk dat de medewerkers de bewoners goed kennen. Zo weten ze precies wat de bewoners fijn vinden en nodig hebben. Daarom maken we de omslag naar kleinschalig werken.” Alle medewerkers zijn opgedeeld in vier teams. Elk team biedt vanuit één van de huiskamers zorg aan ongeveer acht bewoners. Er zijn twee huiskamers voor bewoners met geestelijke problematiek en twee huiskamers voor bewoners met lichamelijke aandoeningen. “Vooral mensen met bijvoorbeeld dementie hebben behoefte aan rust en regelmaat. Dit kunnen we bieden in de huiskamers. In een kleine setting kunnen mensen bijvoorbeeld een kopje koffie drinken of een praatje maken.” Er hoefde geen verbouwing plaats te vinden. Twee bestaande ruimtes zijn ingericht als huiskamer. “De medewerkers hebben samen met de bewoners een moodboard gemaakt. Er is goed gekeken naar de gebruikers van de huiskamer. Waar hebben bewoners met dementie bijvoorbeeld behoefte aan? Hier zijn onder andere de kleuren op geselecteerd. De medewerkers hebben zelf geschilderd en met een klein budget inkopen gedaan om de huiskamers in te richten. Ook familie heeft bijgedragen.” Via familiebijeenkomsten zijn de familieleden van de bewoners geïnformeerd over de nieuwe plannen. “Ze vinden het een mooie ontwikkeling. De lijntjes worden korter en ook het feit

Leergierig

“Het is belangrijk dat de medewerkers de bewoners goed kennen. Zo weten ze precies wat de bewoners fijn vinden en nodig hebben.” dat de bewoners niet intern hoeven te verhuizen stemt de familie gerust. Sowieso is niemand verplicht om ergens naartoe te gaan. Bewoners mógen gebruik maken van de huiskamer, maar het hóéft niet. Ze mogen nog steeds eten in het restaurant als ze dat graag willen of naar een activiteit in de grote zaal. Wel zullen er ook meer kleine activiteiten georganiseerd worden in de huiskamers.” Nij Stapert staat op de nominatie voor nieuwbouw. Wanneer het zover is, is nog niet bekend. Wel zal in de nieuwbouw kleinschalig wonen en werken de norm worden. “Het nieuwe werken vanuit de vier huiskamers is een eerste stap op weg naar kleinschaligheid. Zo kunnen we ons alvast voorbereiden en de ervaringen, die we nu opdoen, meenemen naar de nieuwbouw.”

Als Jetty in de jaren ’80 afstudeert op Vrĳetĳdskunde, is er weinig werk voor jongeren. Na een paar korte baantjes gaat ze aan de slag als P&O-medewerker. Later maakt ze een switch naar psychodiagnostiek. In dit vak doet ze veel kennis en ervaring op met het werken met mensen die door verschillende aandoeningen tegen belemmeringen aanlopen in onze maatschappĳ. Jetty: ‘Ik ben leergierig ingesteld en blĳf me graag ontwikkelen. Momenteel volg ik een training over ADD, ADHD en ASS. Ik wil graag nog betere handvaten krĳgen over hoe je deze groep mensen het beste tot hun recht kunt laten komen.’

Stoornissen

Jetty: ‘Stoornissen in de informatieverwerking komen vaker voor dan je misschien zou denken. Ik gun het die mensen zó dat onze maatschappĳ anders naar hen gaat kĳken. Mensen met een stoornis kunnen er niets aan doen dat hun brein op een andere manier werkt. Het is niet iets om je voor te schamen, maar vaak is dat wel het gevolg. Doordat onze wereld niet is ingericht op een brein dat anders werkt, zĳn er wel vaak een aantal drempels te nemen.’ Haar kennis hierover zet ze graag in om haar collega’s bĳ Pastiel te helpen. Jetty: ‘Ik begeleid minder mensen dan de andere jobcoaches. Op die manier kan ik op aanvraag testen doen met de kandidaten en mĳn collega’s adviseren. Denk aan

“

Iedereen heeft mogelĳkheden!

bĳvoorbeeld een beroepeninteressetest. Soms weten mensen écht niet welke kant ze op willen met werk. Zo’n test kan daarbĳ helpen.’

De juiste werkplek

Jetty: ‘Met een team van ruim 20 collega’s begeleiden we mensen in hun traject bĳ Pastiel. Zelf werk ik voor de gemeente De Fryske Marren. Mĳn collega’s werken ook voor gemeente Waadhoeke en SúdwestFryslân. Samen begeleiden we een paar honderd kandidaten per jaar naar werk. Bĳ voorkeur gaan we voor een duurzame plaatsing. Dat wil zeggen dat de kandidaat een goede match heeft met de werkgever en andersom, waardoor er op lange termĳn een werkplek ingevuld kan worden. Bĳ Pastiel willen we graag drempels wegnemen voor mensen. Iedereen heeft mogelĳkheden.’ Jetty wil graag nog lang blĳven werken met deze doelgroep. Ze hoopt dat haar kennis bĳdraagt aan het helpen van zoveel mogelĳk Pastiel-kandidaten.

CULTUUR

NUMMER 10 • 2021

&UITGAAN

PROGRAMMA OKTOBER TÜÖTTENZAAL TÜÖTTENZAAL DO. 7-10 DO. 7-10

BOLWERKZAAL BOLWERKZAAL

Johan Derksen presenteert Johan Derksen presenteert The Sound of The Blues The Sound of The Blues & Americana & Americana

VR. 8-10 VR. 8-10

Shiwa + Jah Sound International Shiwa +Sessions Jah Sound International Reggae Reggae Sessions

VR. 15-10 VR. 15-10

Nona +Nona Sevens + Sevens

ZA. 16-10 ZA. 16-10

Blaudzun Blaudzun

VR. 22-10 VR. 22-10

Knock Out Comedy Crew Knock Nee, datOut kanComedy echt nietCrew Nee, dat kan echt niet Tim Akkerman & The Ivy League Tim Akkerman & The Ivy League

ZA. 9-10 ZA. ZO. 9-10 10-10 ZO. 10-10

Herman van Veen Herman Dat kun jevan welVeen zien Dat kun je wel zien

DO. 14-10 DO. 14-10

Yoga in concert met Yoga in concert met Iris Kroes Iris Kroes Songs of love & life Songs of love & life

ZA. 16-10 ZA. 16-10

Kasper van der Laan Kasper 1 Kilo van der Laan 1 Kilo

VR. 29-10 VR. 29-10

DI. 19-10 DI. WO.19-10 20-10 WO. 20-10

Master Gysbert III Master ‘Master Gysbert hat leaverIIIleaf’ ‘Master hat leaver leaf’

VR. 5-11 VR. 5-11

ZA. 30-10 ZA. 30-10

WO. 3-11 WO. 3-11 VR. 5-11 VR. 5-11

Foto: Foto: Anne Anne van Zant van Zant

ZA. 6-11 ZA. 6-11

Noord Nederlands Orkerst Noord Nederlands Van Barok tot TangoOrkerst Van Barok tot Tango Noordpoolorkest met o.a. Noordpoolorkest met o.a. Elske DeWall Elske JamesDeWall Bond James Bond Checkpoint Checkpoint Vetter dan ooit Vetter dan ooit

MAARTJE & KINE MAARTJE & KINE

Foto: Foto: Gemmy Gemmy Woud-Binnendijk Woud-Binnendijk

ZO. 7-11 ZO. 7-11

Inge van Calkar Inge van Calkar Junkyard Dogs Junkyard + Bildstar Dogs + Bildstar Muziek maken met Dirk Scheele Muziek maken met Dirk Scheele

NOORDERKERKZAAL NOORDERKERKZAAL ZA. 9-10 ZA. 9-10

Richard Groenendijk Richard Groenendijk Voor iedereen Voor TRY-OUT beteriedereen TRY-OUT beter Maartje & Kine Maartje & Kine Speelbeesten II Speelbeesten II

VERWACHT NOVEMBER VERWACHT NOVEMBER

ZA. 6-11 ZA. 6-11

DO. 21-10 DO. 21-10 ZA. 23-10 ZA. 23-10 ZO. 31-10 ZO. 31-10

Meneer Monster 2+ Meneer Monster Over een kleine mol die wil weten2+ Over mol die wilheeft weten wie ereen op kleine zijn kop gepoept wie er op zijn kop gepoept heeft Floris Kortie & Vera Kooper Floris Kortie & Beethoven Vera Kooper Het jaar 250 na Het jaar 250 na Beethoven Paul de Munnik Paul de Munnik Topzondag Topzondag Vespucci Quartet Vespucci Quartet

PEPPA PIG LIVE! PEPPA PIG LIVE!

Foto: Foto: Andreas Andreas Terlaak Terlaak

DO. 28-10 DO. 28-10 VR. 29-10 VR. 29-10

RICHARD GROENENDIJK RICHARD GROENENDIJK

Beeld:Beeld: AstleyAstley BakerBaker Davies Davies

ZA. 23-10 ZA. 23-10

Foto: Foto: AishaAisha Zeijpveld Zeijpveld

ZO. 25-10 ZO. 25-10

7+ Meneer Monster 7+ Meneer Monster De waanzinnige Boomhut De Boomhut vanwaanzinnige 52 verdiepingen van 52 verdiepingen 2+ Peppa Pig Live! 2+ Peppa Pig Live! Schoolreisje naar het strand Schoolreisje naar het strand

VERWACHT NOVEMBER VERWACHT NOVEMBER

BLAUDZUN BLAUDZUN

KASPER VAN DER LAAN KASPER VAN DER LAAN

THEATERSNEEK.NL THEATERSNEEK.NL

HETBOLWERK.NL HETBOLWERK.NL

NONA NONA

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

“Samen zingen is gezellig en gezond” OVERDAGKOOR IN BOLSWARD ZOEKT LEDEN, ERVARING NIET NODIG “Zing je graag onder de douche of in de auto? Laat van je horen!” Erwin de Ruijter nodigt iedereen die plezier beleeft aan zingen uit om mee te doen met zijn splinternieuwe overdagkoor in Bolsward. Ervaring is niet vereist. “Samen zingen is nóg leuker”, aldus de enthousiaste dirigent en tevens docent bij kunstencentrum Atrium. “Bovendien is het goed voor je longen en hersenen.” Er wordt elke maandagochtend gezongen. andere koorpartijen lezen”, licht De Ruijter toe.

“Zingen in een koor is heerlijk”, vertelt De Ruijter. “Het ontspant en maakt je hoofd lekker leeg. Met anderen zingen is bovendien heel gezellig.” Zowel dames als heren kunnen meedoen. Het volgen van zangles of koorervaring is niet nodig. “Je hoeft geen supergoede zanger te zijn. We gaan gewoon lekker gezellig samen een uurtje zingen.”

BETER LEREN ADEMHALEN Het overdagkoor in Bolsward komt elke maandag om 11.00 uur bijeen bij kunstencentrum Atrium aan het Broereplein.

TIM AKKERMAN & THE IVY LEAGUE IN HET BOLWERK

Alweer twintig jaar geleden stond Tim Akkerman aan de vooravond van zijn muzikale loopbaan. Een carrière, gekenmerkt door hits, authentieke keuzes, duetten, bijzondere uitstappen, een veelvoud aan liedjes en nog een groter aantal live shows. Hoogtepunten zijn onder meer zijn The Boss-tour (een ode aan Bruce Springsteen) en zijn jaren met Direct. Sinds 2014 werkt Akkerman samen met zijn vaste band The Ivy League.

ademhaling te gebruiken, vanuit je buik. Bij veel mensen zit de ademhaling te hoog, door de snelheid van de maatschappij of de stress van werk of studie. Artsen adviseren bij longklachten dan ook om te gaan zingen in een koor. Het is leuker dan ademhalingsoefeningen doen in een ziekenhuis en je maakt mooie muziek. Bovendien is het wetenschappelijk aangetoond dat samen harmonieën maken goed is voor de hersenen.”

De Ruijter is een ervaren dirigent en begeleidt meerdere koren. “Het overdagkoor is heel laagdrempelig en geschikt voor beginners”, vertelt hij. “Iedereen moet mee kunnen doen. We gaan het daarom rustig opbouwen en niet gelijk vierstemmig zingen. Optreden voor publiek is ook niet de insteek. We zien wel hoe het gaat.” Het repertoire van het overdagkoor is breed; van bekende popliedjes uit de jaren zestig, bijvoorbeeld van The Beat-

les en The Everly Brothers, tot licht klassiek werk van Mozart. “Voor ieder wat wils dus. Vooraf gaan we eerst met elkaar inzingen. Op het einde heb ik een canon om het meerstemmig zingen te oefenen.”

CURSUS KOORSCHOLING Voor leden die een stapje verder willen gaan, biedt De Ruijter de cursus koorscholing aan. Er is een reeks van vijf lessen voor zowel beginners als gevorderden. “Je leert onder

Aanmelden voor het overdagkoor in Bolsward kan via kunstencentrumatrium.nl. Er is ook een overdagkoor in Sneek (iedere donderdag om 11.00 uur). De cursussen koorscholing (elk vijf lessen) starten eind oktober.

DEZE MAAND TE ZIEN IN THEATER SNEEK! HERMAN VAN VEEN IS EN BLIJFT EEN ENTERTAINER VAN GROTE KLASSE

KASPER VAN DER LAAN, DEBUTANT VAN HET JAAR

Theater Sneek is heel blij dat Herman van Veen na ruim anderhalf jaar het podium zal betreden om alsnog zijn 75ste verjaardag in Sneek te vieren.

In zijn cabaret solodebuut ‘1 Kilo’ komt de jarenlange ervaring van Kasper van der Laan bij de Comedytrain hem goed van pas. Ook zijn medewerking aan programma’s zoals ‘Dit was het Nieuws’ en ‘Spijkers met Koppen’ hebben bijgedragen aan de totstandkoming van zijn eerste avondvullende show.

Samen met zijn drie muzikanten, Jannemien Cnossen, Edith Leerkes en Kees Dijkstra, kan er weer muziek gemaakt worden. En tussendoor vertelt Van Veen korte anekdotes en efficiënte mopjes of voert hij clowneske scènes op, al dan niet met behulp van zijn ensemble. Nu de zaalcapaciteit naar de volle 100% gaat, zijn er weer kaarten beschikbaar.

Met een nieuw album op zak, Silver Linings, trekt Akkerman nu weer door het land. Het album gaat over de zoektocht en het vinden van de mooie kanten van het leven, in het bijzonder in sombere tijden. Het vinden van geluk in de kleinste dingen, vriendschappen, vreugde en de schoonheid van het leven.

Ter gelegenheid van zijn 75ste verjaardag heeft Herman van Veen onlangs een boek uitgebracht met de titel ‘Dat kun je wel zien, dat is hij’ én er zit een cd bij met nieuwe muziek van Van Veen. Schrijf een originele verjaardagskaart aan Herman van Veen. Lever deze in bij je bezoek aan de voorstelling en maak kans op dit boek met cd.

De jury van het Leids Cabaret Festival roemt de heel eigen logica van Kasper van der Laan, die tot in absurde proporties wordt doorgevoerd. Het lukt de cabaretier om van dagelijkse activiteiten, zoals pinnen in de supermarkt, billen afvegen, een bestelling plaatsen in de notenbar, tellen met je vingers, hele bijzondere gebeurtenissen te maken, omdat hij de meest minutieuze details tot krankzinnigheid kan uitvergroten.

Vrijdag 29 oktober // 21.00 uur // 23 euro (vvk 19,50 euro) // hetbolwerk.nl

Herman van Veen // za. 9 okt – 20.15 uur en zo. 10 okt – 14.30 uur // theatersneek.nl

Kasper van der Laan – 1 Kilo // za. 16 okt // 20.15 uur // theatersneek.nl

PRIJSVRAAG!

FOTO: CHRISTIAAN BLOEM

“Zingen in een koor is namelijk hartstikke gezond. Bijvoorbeeld voor je longen. Je leert een lage

Dirigent Erwin de Ruijter

FOTO: ANNE VAN ZANTWIJK

“Doorgaans repeteren koren ‘s avonds tussen 20.00 en 22.00 uur”, zegt De Ruijter. “Als lid van het overdagkoor ben je dus niet laat thuis en je hebt de hele avond nog voor jezelf.” Overal in het land zijn overdagkoren een groot succes. “En dat heeft niet alleen te maken met het gunstige tijdstip van de repetities”, legt De Ruijter uit.

“Bij het overdagkoor komt dit ook voorbij, maar dan zingen we veelal aan de hand van de tekst op papier. Het gaat immers om lekker zingen zonder ingewikkelde zaken. Bij de cursus koorscholing gaan we in kleine groepen, met veel individuele aandacht, dieper in op zaken als partituren lezen, goed letten op de dirigent en meerstemmig zingen. Verder gaan we aan de slag met stemvorming. Bij koren - niet het overdagkoor - moet je namelijk vaak eerst een stemtest doen; ben je alt, sopraan, tenor of bas? Bij koorscholing bereid je je daar goed op voor. De cursus is dus niet alleen geschikt voor leden van het overdagkoor, maar ook voor wie bij een ander koor zingt of wil gaan zingen.”

POEP-PROBLEEM OPGELOST, DANKZIJ MENEER MONSTER Het is het jeugdtheatercollectief Meneer Monster gelukt om van het beroemde prentenboek ‘Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft’ van Werner Holzwarth en Wolf Elbruch een theatervoorstelling te maken. Wie heeft het boek níét voorgelezen? Wereldwijd zijn er miljoenen exemplaren van dit kinderboek verkocht; er is zelfs een Friese vertaling. Vraag je je af wie de schuldige is, wat de drol betreft die op het hoofd van de bijziende mol terecht is gekomen? In deze fysieke en bijna woordeloze theatervoorstelling voor 2+ krijgen peuters en hun begeleiders het antwoord. Voor 2+ en ouder! Meneer Monster (2+) - Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft // za. 09 okt – 11.00 en 14.00 uur // theatersneek.nl

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

TEKST JANITA BARON // FOTO'S MUSEUM BELVÉDÈRE

VELE KUNSTENAARS ZIJN GESPECIALISEERD IN HET CREËREN VAN REALISTISCHE VIRTUELE WERELDEN

“ER ZIJN HONDERDEN MENSEN BETROKKEN BIJ DE JARENLANGE PRODUCTIE VAN ÉÉN NIEUWE GAME”

Museum Belvédère presenteert dit najaar een verrassende tentoonstelling over… games! De game-industrie is groter dan de film- en muziekindustrie samen en er zijn heel veel kunstenaars bij betrokken. Ze creëren met hun digitale palet complete werelden waarin je kunt ronddwalen en vechten, kennis op kan doen én ontdekken hoe indrukwekkend realistisch het gemaakt is. Daarom sloegen expert Merijn de Boer en Museum Belvédère de handen ineen om het publiek kennis te laten maken met deze nieuwe vorm van kunst. Daarnaast kunnen liefhebbers van games vrienden en familie laten zien wat hen zo raakt en waarom ze zich zo vermaken als ze aan het gamen zijn. Tijd om aan de hand van drie vragen erachter te komen waarom ook jij deze expositie moet gaan zien.

Durk van der Meer – Terrarium, 2019 (gemaakt met Google Blocks Unity en Substance Painter)

WAT VOOR KUNSTENAARS WERKEN IN DE GAMEWERELD? “Er zijn honderden mensen betrokken bij de jarenlange productie van één nieuwe game”, volgens Merijn de Boer, het brein achter de expositie. “Het maken van een nieuwe gamewereld begint met een conceptbeeld. Dit ene beeld zet een heel team van mensen aan de slag. Denk aan (tuin)architecten, geluidsmensen, realisme-experts, kunstenaars, programmeurs, enzovoort. Zo’n team is heel hecht. Let maar eens op de aftiteling, dan zie je bijvoorbeeld babynamen voorbijkomen die tijdens het jarenlange maakproces zijn geboren. Net als kunstenaars die op doek werken, gebruiken gamedesigners een heel palet met kleuren. In dit geval natuurlijk een digitaal palet. Op hun game-opleiding, bijvoorbeeld in Groningen, leren ze tekenen, schilderen, boetseren én materialen namaken. Een grassprietje hoort in de wind te wuiven of op te lichten als de zon er op staat. En diezelfde wind moet natuurlijk ook geprogrammeerd worden. Zodat jij, als speler, het gevoel hebt dat je in een echte wereld met verschillende weersomstandigheden rondloopt. Net als kunstenaars, zijn er ook gamedesigners die zich verdiepen en specialiseren en zo een eigen stijl vinden. Ze laten zich daarbij graag inspireren door beroemde schilders uit de kunstgeschiedenis.. Nu aan jou de vraag: herken jij verwijzingen naar bekende schilders in de tentoonstelling?

FOTO BOVEN: Photo Mode (detail) Gwinny Mulders FOTO LINKS: Talos I Art 3 Fred Augis, 2017 (Arkane Studios). Digitaal vervaardigd voor Prey, 80 x 51 cm. Uit de collectie van galerie Cook and Becker

je voelt je blij en trots omdat je een goede beslissing hebt genomen. Het leuke van een game is dat het interactief is en dat je zelf meedoet.” De gamewereld heeft zich de laatste jaren in een rap tempo ontwikkeld. Volgens Merijn zijn de makers de nieuwe magiërs in onze maatschappij. “De betoverende werelden die worden ontworpen zijn vaak nog leerzaam ook. Zo zijn er games met een museummodus waarin je bijvoorbeeld de wereld van de oude Grieken kunt ontdekken en een virtuele reis maakt langs historische locaties, personages en objecten.”

reality te zien en 3D-prints van objecten uit digitale werelden die nooit eerder tastbaar waren. En de Friese gamedesigner Durk van der Meer maakte twee virtuele werelden (in virtual reality) die op de expo in VR-brillen te zien zijn.”

HOE ZIET EEN GAMEWERELD ERUIT?

WAAROM MOET JE NAAR DEZE TENTOONSTELLING?

Om nog een voorproefje te geven: er komen in de tentoonstelling bekende games aan bod als Horizon Zero Dawn (2018, Guerrilla), Fallout 4 (2015, Bethesda Games), Desperados III (Mimimi Games) en Dishonored 2 (2016, Arkane Studios). Ronduit spectaculair en nooit eerder vertoond zijn de twee complete scènes uit games die speciaal voor de tentoonstelling worden nagebouwd in 3D. Welke games dat zijn, ontdek je in het museum.

“Samen creëert het team een wereld waarin je van alles kunt beleven. Je kunt zelf acties uitvoeren en je daden kunnen gevolgen hebben voor het verloop van de game. Je kunt in het spel dat je speelt ook verkeerde keuzes maken, en daar spijt van krijgen. Of

“In de tentoonstelling ‘Arranged Realism – Kunst in Games’ in Museum Belvédère is te zien hoe gedetailleerd de virtuele werelden zijn, hoe ze gemaakt worden en vooral; hoe het komt dat we ons hierin zo goed kunnen vermaken. Je krijgt kunstwerken in virtual

Een laatste oproep van Merijn: “Gamers: neem vrienden en familie mee én laat hen door jouw ogen zien wat een gamewereld zo bijzonder maakt. Je mag trots zijn op je hobby, het is kunst!”

Kijk bijvoorbeeld - voordat je het museum bezoekt - eens naar het werk van de Duitse landschapsschilder Caspar David Friedrich uit de periode van de Romantiek.”

agenda donderdag 7 oktober

Do. 14 t/m zo. 24 oktober

di. 19 en woe. 20 oktober

zaterdag 23 oktober

BOLSWARD MARKT Jaarlijkse kalverkeuring met grote jaarmarkt en kermis.

BOLSWARD THEATER Wervelend Fries theaterconcert van Hiske Oosterwijk waar de liefde voor taal vanaf spat!

SNEEK MUSICAL Friestalige jeugdmusical met taalgrappen, meertaligheid en absurditeit.

MUZIEK Solovoorstelling met eigen Nederlandstalig werk en covers.

bolletongersdei

WWW.BOLLETONGERSDEI.NL

Tiidgenoaten

WWW.GYSBERT.FRL

zaterdag 9 oktober

vrijdag 15 oktober

SNEEK JEUGDTHEATER

SNEEK MUZIEK

master gysbert III

paul de munnik SNEEK

WWW.THEATERSNEEK.NL

za. 23 en zo. 24 oktober

nona

woensdag 20 oktober

Slapstickvoorstelling over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft.

Nieuw Nederlands talent met voorliefde voor classics, hiphop en pop.

WWW.THEATERSNEEK.NL

WWW.HETBOLWERK.NL

MAKKUM EXCURSIE Zoeken naar ‘eilandbewoners’ op de Makkumernoardwaard voor kinderen (6+).

Het dorp is omgetoverd tot een kleurrijk en smaakvol kunstdorp met medewerking van vele kunstenaars.

WWW.ITFRYSKEGEA.NL

WWW.PROEFDEKUNST.NL

meneer monster (2+)

herdenkingsconcert SINT NICOLAASGA MUZIEK

Herdenkings- en Bevrijdingsconcert 75 jaar Vrijheid met o.a. het NASKA o.l.v. Jan Vermaning.

vrij. 15 t/m vrij. 22 oktober

strontweek WORKUM VARIA

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/

Diverse maritieme evenementen, zoals Strontrace, Beurtveer en Liereliet.

HERDENKINGSCONCERT

WWW.ZEILVAARTCOLLEGEWORKUM.NL/ STRONTWEEK

zondag 10 oktober

tim knol & nico dijkshoorn zaterdag 16 oktober BALK kasper van der laan MUZIEK Tim en Nico met gedeelde passies als muziek, instrumenten en verhalen. WWW.PODIUMGORTER.NL

SNEEK CABARET

Debuutvoorstelling ‘1 kilo’ over waarom dingen zijn zoals ze zijn. WWW.THEATERSNEEK.NL

zondag 10 oktober

it swin

HARICH EXCURSIE

Stevige wandeling met gids rond It Swin via vogelkijkhut en uitkijkplateau.

blaudzun

SNEEK MUZIEK Deze muzikant(songwriter) presenteert z’n nieuwe plaat ‘Lonely City Exit Wounds’. WWW.HETBOLWERK.NL

WWW.IVN.NL/AFDELING/SUDWESTHOEKE

gloed SNEEK MUZIEK

zo. 17 t/m za. 23 oktober

natuurweek

Ze brengen met veel plezier verhalende Nederlandstalige liedjes op basis van gedichten.

GAASTERLAND DOEN Week vol activiteiten in en over de natuur voor jong en oud.

WWW.LEWINSKI.NL

WWW.GAASTERLANDSENATUURWEEK.NL

donderdag 14 oktober

Ma. 18 t/m vr. 22 oktober

SNEEK MUZIEK

JOURE DOEN

yoga in concert

De Maakfabriek

Unieke voorstelling met Iris Kroes die yoga, meditatie en muziek combineert.

Aan de slag met metaal in de Maakfabriek in Museum Joure.

WW.THEATERSNEEK.NL

WWW.MUSEUMJOURE.NL

deropút

noardwaard

Merakels: Fyn it út! NIJLAND DOEN

Friestalig kinderspektakel voor kinderen van 4 tot 10 jaar.

donderdag 21 oktober

meneer monster (7+)

SNEEK JEUGDTHEATER Familievoorstelling ‘De waanzinnige Boomhut van 52 verdiepingen’. WWW.THEATERSNEEK.NL

vr. 22 t/m zo. 24 oktober

the horror experience JOURE VARIA

proef de kunst TERHERNE KUNST

donderdag 28 oktober

folkert wesseling

BALK THEATER Wesseling met een humoristische, informatieve en theatrale voorstelling over de wolf. WWW.NUTGAASTERLAN-SLEAT.NL

hylke speerstra BALK LEZING Over zijn nieuwe roman ‘Testamint fan de siel’. WWW.PODIUMGORTER.NL

Zaterdag 30 oktober

Nacht van de Nacht

Spookhuis met scare actors die je de stuipen op het lijf jagen.

WOUDSEND EVENEMENT

WWW.SWIMFUN.NL/HORROR-EXPERIENCE

Diverse presentaties en lezingen en Woudsend sfeervol verlicht met kaarslicht.

zaterdag 23 oktober

peppa pig live (2+) SNEEK

JEUGDTHEATER Familievoorstelling ‘Schoolreisje naar het strand’ met vrolijke meezingliedjes en meedoedansjes. WWW.THEATERSNEEK.NL

strontraceloop

WORKUM SPORTEVENEMENT 30e jubileum van de strontraceloop met diverse routes, waaronder de halve marathon.

WWW.NACHTVANDENACHT.NL

woensdag 3 november

Noord Nederlands Orkest SNEEK MUZIEK

Een hecht orkest, afwisselend strijkers en blazers van Barok tot Tango. WWW.THEATERSNEEK.NL

WWW.LOOPGROEPWORKUM.NL

Waterland van Friesland is de naam voor de toeristische regio Zuidwest Friesland. VVV Waterland van Friesland geeft hier tips om eropuit te gaan. Kijk voor de volledige agenda op: WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/EVENEMENTENKALENDER

Kinderplezier

FOTO: FRIES SCHEEPVAART MUSEUM

Berne wille

PIRATEN EN ZEEMEERMINNEN

Master Gysbert III

Bosbeestenpad

Heb jij het lef om als piraat of zeemeermin de schat te zoeken in het Fries Scheepvaart Museum? Door opdrachten uit te voeren en vragen te beantwoorden vind je de schat en kun je de code kraken om de kist te openen. Je wordt beloond met een leuk cadeautje bij de museumbalie. De Zeemeerminnen & Piratenroute is geschikt voor kinderen van 4 tot 9 jaar oud. Voor oudere kinderen organiseert het museum in de herfstvakantie toffe workshops fotografie en tekenen. Kijk voor alle info op de website.

Op dinsdag 19 en woensdag 20 oktober staat er een fonkelnieuwe Friestalige musical van Master Gystert op de planken in Theater Sneek. Master Gysbert spreekt van de ene op de andere dag Egyptisch en de kinderen uit z’n klas willen uitzoeken hoe dat kan. Dit spannende onderzoek leidt hun onder andere langs Cleopatra, Julius Caesar en Rembrandt. De voorstelling zit vol meertaligheid, taalgrappen, actualiteiten, absurditeiten en prachtige songs.

Ga op zoek naar alle bosbeesten in bos Elfbergen bij Oudemirdum. Hier vind je sinds kort het vernieuwde Bosbeestenpad. Kettingzaagkunstenaar Banzai John heeft tien prachtige nieuwe beelden van bosdieren gemaakt, nadat de oude beelden van het pad waren opgegaan in de natuur. Bij het pad hoort ook een opdrachtenboekje, geschikt voor kinderen van circa 8-10 jaar. Met vragen en opdrachten leer je deze dieren nog beter kennen. Je kunt het opdrachtenboekje kopen bij Bezoekerscentrum Mar en Klif.

WWW.FRIESSCHEEPVAARTMUSEUM.NL

WWW.THEATERSNEEK.NL

WWW.MARENKLIF.NL

Belibje Beleven

FOTO: JANNEKE VELLINGA

Piraten en zeemeerminnen

PROEF DE KUNST

Herdenkingsconcert

Proef de Kunst

Op zaterdag 9 oktober vindt het ‘Herdenkings- en Bevrijdingsconcert - 75 jaar Vrijheid’ plaats in de Rooms Katholieke kerk in Sint Nicolaasga. Op het programma staat een requiem van Brahms, in de hertaling van Jan Rot. Dit aangrijpende en levendige requiem is bedoeld als troost voor nabestaanden en is in die zin zeer toepasselijk. Het concert wordt uitgevoerd door het Nationaal Symfonisch Kamerorkest, het Noord Nederlands Kamerkoor, solisten Wendy Roobol (sopraan) en Joep van Geffen (bariton) onder leiding van dirigent Jan Vermaning.

Dit kunst- en culinaire evenement vindt plaats op zaterdag 23 en zondag 24 oktober in Terherne. Het watersportdorp verandert dan in een kleurrijk en smaakvol kunstdorp. Op vele bijzondere binnenen buitenlocaties kun je genieten van exposities en kennismaken met de kunstenaars. Alle locaties, zoals een oude scheepswerf, pastorietuin of het oude dorpscafé, zijn vrij toegankelijk en in willekeurige volgorde te bezoeken. Proef daarnaast de culinaire verrassingen van de Terhernster horeca en geniet van muziek, theater en workshops.

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ HERDENKINGSCONCERT

WWW.PROEFDEKUNST.NL

ook jouw

evenement hier? Plaats jouw evenement gratis in onze evenementenkalender. Je kunt je evenement aanmelden op onze website. WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ EVENEMENT

SPORT

NUMMER 10 • 2021

TEKST JOERI VAN LEEUWEN // FOTO’S LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL EN VV MAKKUM

SCHEIDEND TRAINER TON HARTMAN VAN VV MAKKUM

“HET VOETBAL LÉÉFT HIER, ONDA PERIODE NIET ZO HEEL VEEL MOC Drie seizoenen geleden gaf Ton Hartman aan te gaan stoppen als trainer bij vv Makkum. De spelersgroep overtuigde hem echter om alsnog aan te blijven. Vervolgens waren er twee coronaseizoenen die niet meetelden op de ranglijst. Maar na dit seizoen zal Hartman dan ook echt stoppen als oefenmeester bij voetbalvereniging Makkum, waar hij dan zes seizoenen als trainer/coach werkzaam was. Tot het einde van het seizoen wil de in Franeker woonachtige trainer echter zijn ploeg naar de veiligheid loodsen in de derde klasse.

T Ton Hartman: “We hebben er dit seizoen voor gekozen om een langere aanloopperiode naar het seizoen te hebben. Normaal ga ik altijd uit van een week of vijf om iedereen fit te krijgen voor de competitie, maar gezien vorig jaar, waar veel beperkingen waren voor de 27+ groep, hebben we gekozen om nu eerder te starten zodat spelers weer konden gaan wennen aan het feit dat er twee keer per week zou worden getraind en op zaterdag wordt gespeeld. Een beetje in het ritme komen dus. Dat dit allemaal een beetje onder druk is komen te staan is inmiddels duidelijk.”

“GELUKKIG HEBBEN WE EEN BREDE SELECTIE”

“De vele beperkingen in de afgelopen anderhalf jaar zorgen er nu voor dat sociale dingen, zoals weg met familie of vrienden, óók in de weekenden worden ‘ingehaald’. Dat betekent dat de beoogde basis, zoals ik die in het hoofd had, vaak nog niet compleet is geweest. Sterker nog, in sommige wedstrijden waren er slechts vijf of zes van de spelers beschikbaar. Gelukkig hebben we een brede selectie en kunnen we het qua aantallen wel opvangen, maar niet

iedereen heeft de extra kwaliteiten als de jongens die wel eens afwezig zijn geweest. Daarom hebben we bijvoorbeeld in de beker eens verloren tegen tegenstanders waarvan je denkt: die moeten we kunnen hebben. Aan de andere kant geeft het ook aan spelers de kans zich te bewijzen.”

“DE TRAINER MOET AMBITIEUS ZIJN” Nog voor het seizoen stond het vertrek van Hartman aan het einde van dit seizoen vast. “Ik ben wel een echte clubman. In dertig jaar heb ik maar enkele clubs getraind. Hierdoor krijg je ook wel een speciale band met een vereniging. Het is ook niet zo dat we er dit seizoen dus maar met de pet naar gooien. Toen ik hier kwam, was het de bedoeling om in de derde klasse te komen spelen en nu dat het geval is wil je ook proberen om je te handhaven om zodoende de club ook op het gewenste niveau achter te laten. Wie de nieuwe trainer moet zijn? Ik denk met name dat er twee factoren bepalend zouden moeten zijn. Allereerst een frisse wind, die weer anders kijkt naar de huidige spelersgroep. En de trainer moet ambitieus zijn. De groep kent

veel jonge spelers en van daaruit moet je kijken of je een stap kunt maken richting een positie als stabiele derde klasse. Met de achtergrond van Makkum, toch een redelijk dorp qua inwoners, moet dat ook zeker mogelijk zijn.”

“WE HOPEN TUSSEN DE PLAATSEN ACHT EN TWAALF TE EINDIGEN” “JE MOET WEL REALISTISCH ZIJN” Na het vertrek van Daniël Buxton en Mark Hartman, twee dragende spelers, en de terugkeer van Patrick Bloemsma uit de jeugd van ONS Sneek, is de ervaren trainer van vv Makkum hard aan de slag gegaan met de speelwijze van de vereniging. Ton Hartman: “Het is jammer dat Mark en Daniël zijn vertrokken, zeker qua goals. We hebben in principe niet heel veel hoeven veranderen aan de spelwijze, alleen is het wel afhankelijk van de tegenstander tegen wie we spelen en welke spelers beschikbaar zijn. We willen bij voorkeur aanvallend voetbal spelen, maar tegen sommige clubs wordt je nu eenmaal achteruit gedrongen. Denk daarbij aan Sneek Wit Zwart dat al één van de titelkandidaten was en zich, door het samenvoegen van de zaterdagen zondag-afdeling, nog eens heeft versterkt. Dan kun je wel heel hoog druk gaan geven, maar je moet wel realistisch zijn. Daarbij hebben we met Freek Topfer een hele goede

kopper in de spits, al moet hij dan wel aanvoer krijgen vanaf de flanken. Dat zijn dus allemaal overwegingen om een opstelling te maken richting de zaterdag. Met Patrick is er een technisch vaardige speler bijgekomen. Hij kan zowel als centrale verdediger alsook op het middenveld spelen. Alleen, gezien het wennen aan het seniorenvoet-

bal, is het voor hem beter zich eerst te concentreren op de linksback positie. Hij vindt dat zelf gelukkig ook.”

HANDHAVING Om te voldoen aan de sportieve criteria voor dit seizoen wil Hartman met zijn selectie mikken op de plekken voor, bij voorkeur

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

NKS DAT WE EEN HTEN”

VAN DE NOTARIS WIE SCHRIJFT, DIE BLIJFT Zo nu en dan heb ik een stel op leeftijd op kantoor die graag een aantal zaken willen regelen voor het geval één van hen overlijdt. Beiden hebben een eerder huwelijk of relatie achter de rug en zijn begonnen aan hun tweede jeugd. Het zijn relaties waar juridisch gezien vaak wel wat uitdagingen bij horen. De vlinders in de buik voorkomen echter nog wel eens dat er ook rationeel over deze situaties wordt nagedacht. Als een eerder huwelijk of andere relatievorm is geëindigd omdat een echtgenoot is overleden, is het belangrijk om na te gaan of er na dit overlijden wel het één of ander op papier is gezet. Kinderen hebben altijd recht op een kindsdeel, ook al is dat niet beschreven. Kindsdelen zijn wettelijk gezien opeisbaar door het kind als de langstlevende ouder overlijdt. En u raadt het al: als in de tweede relatie die langstlevende ouder als eerste komt te overlijden, staan de kinderen uit het eerste huwelijk bij de tweede partner op de stoep: ze willen graag cashen. Een onaangenaam konijn uit de hoge hoed. In het ergste geval moet de tweede partner het huis verkopen om de kinderen uit het eerste huwelijk uit te kopen. Het is daarom van belang om kindsdelen vast te stellen. Ten eerste geef je daarmee duidelijkheid hoeveel de kinderen uiteindelijk te vorderen hebben. Dit kun je ook met een tweede partner bespreken, zodat ook deze weet hoe de vork in de steel zit. Men komt dan niet voor onaangename verrassingen te staan.

“IK BEN WEL EEN ECHTE CLUBMAN; IN DERTIG JAAR HEB IK MAAR ENKELE CLUBS GETRAIND”

rechtstreekse, handhaving. “Ik denk dat er een aantal ploegen redelijk bovenuit steekt. Sneek Wit Zwart, Workum, Heerenveense Boys en SVM (Marknesse, red.) zijn in mijn optiek een maatje te groot voor ons. Alleen door een strategie en een goede dag bij ons kunnen we wel eens voor een verrassing zorgen tegen deze ploegen. Dat hebben we in het verleden al meermaals laten blijken.

Kijkend naar de overige ploegen in de competitie, dan denk ik dat wij moeten kunnen eindigen op de plaatsen acht tot en met twaalf. Als we ons daarmee kunnen handhaven, dan hebben we het uitstekend gedaan en kan deze geweldige club zich weer verder ontwikkelen in de derde klasse. Dat moet kunnen met deze selectie, ondanks dat sommige jongens wel eens afwezig zullen zijn door werk of andere verplichtingen. De eerste wedstrijd tegen Oeverzwaluwen was echter wel een deceptie, ik had zelf een positief gevoel, maar uiteindelijk bleek dat we niet tegen ze waren opgewassen.”

VERLOREN SEIZOENEN “Ik denk dat we vv Makkum kunnen typeren als een échte vereniging. Mensen die altijd klaar staan om je te helpen, om iets te doen voor de vereniging. Het voetbal lééft hier, ondanks dat we een periode niet zo heel veel mochten. Die seizoenen zijn echt verloren seizoenen geweest. Niet alleen voor ons, maar voor alle sporters. Zonde, maar nu we weer zijn begonnen merk je wel dat het enorm leeft bij de mensen. Voor hen, voor de club en voor mijn selectie hoop ik dat we een paar geweldige wedstrijden kunnen spelen dit seizoen.”

Op basis van deze vaststelling gebeurt het steeds regelmatiger dat langstlevenden met de kinderen in gesprek gaan om de kindsdelen uit te keren. Niet voor het volledige bedrag, maar voor een lager bedrag. Hier zijn rekenmethodes voor om vast te stellen voor welk bedrag. Zo krijgen de kinderen bij leven een (vaak lager) bedrag, terwijl de langstlevende zorgeloos met de tweede partner de toekomst in gaat. Bij een overlijden staan de kinderen dan niet op de stoep om te cashen. De tweede partner kan blijven wonen in hetzelfde huis. Wie schrijft, die blijft. Wilt u informatie over dit onderwerp. Neem gerust vrijblijvend contact op, we staan u graag te woord.

Mr. Gerard Vellinga De Wit & Dijkstra Netwerk Notarissen

www.dewit-dijkstra.nl

De Wit Dijkstra Netwerk Notarissen is aangesloten bij Netwerk Notarissen, een landelijke organisatie van 150 notariskantoren. De Netwerknotaris adviseert u deskundig, wijst u op de voor u aanwezige risico’s en draagt concrete oplossingen aan. Voor meer informatie zie www.dewit-dijkstra.nl of bel 0515 - 41 78 85.

38 1

17 2

18 17

Puzzel en win! Iedere maand is er een leuk prijsje te winnen door uw oplossing via de email of met traditionele post op te sturen. U kunt dit sturen naar: info@grootbolsward-ijsselmeerkust.nl o.v.v. PUZZELOPLOSSING NR 10-2021 - tot uiterlijk 26 oktober 2021. Wij wensen u veel puzzel plezier!

bolsward-ijsselmeerkust

17 19

PUZZELPAGINA NR 10

14 14

17 8

4 14

D C

NUMMER 10 • 2021 5

Probeer ijke letters. staan voor gel . Gelijke cijfers den woord te vin het gekleurde

pendelaar

vesting kunstzin

zuivelproduct

tijdelijk ovengerei

molentrechter

vleesgerecht

omslag

vertrager

karakter

selecte groep

leemte

roem

nihil

pl. in Italië

Amerika

drinkgelag

Ned. eiland

beginselvast

emeritus

telwoord

weke massa

selenium

4 6

rots in de Rijn

putemmer

plant

explicatie

scheepsschade

tegenwerking

godin v.d. vrede

deel v.e. trap

amfibie

lus

lezing

delegatie één en ander

riv. in Duitsland

coureur

rangtelwoord

kunsttaal

rotting voorzetsel achter

vorm beroep

lengtemaat

muziektempel

gewoonlijk onder andere

mountainbike affectie

vogelproduct

kunstrichting

Baskische verzetsgroep

overeenkomstig

vuurwapen

vlak

padvindersleider

ontkenning

soort aardappel voormiddag

nikkel

vlechtwerk

takje vrouwelijk dier

WAARDEBON t.w.v. € 25,00

gehalte

beroep

welpenleidster

klank

deftig

3 6 8 5 3 9 7 6 2 6 4 3 6 5 9 2 4 9 2 7 8 4 2 4 5 7

offerte

bloot

vr. munt

6 2 9

afslagplaats bij golf rust in vrede (Eng. afk.)

idee tuingerei

pl. in Italië

Te besteden bij Groencentrum Witmarsum 2

bolsward-ijsselmeerkust

Winnaar puzzel grootbolsward-ijsselmeerkust 09-2021 Corrie Koornstra uit Makkum heeft de waardebon t.w.v. € 25.00 gewonnen. Deze waardebon is aangeboden door en te besteden bij Groencentrum Witmarsum. OPLOSSING EDITIE 09-2021: Zweedse puzzel: wegafzetting/ woordzoeker: vluchtleider.

COLOFON GrootBolsward-IJsselmeerkust is een maandelijkse uitgave van Ying Media en wordt huis-aanhuis verspreid in Bolsward en alle dorpen en steden langs de IJsselmeerkust in een straal van ca. 10 km. Oplage: 22.000 exemplaren.

STUUR UW ANTWOORDEN van PUZZEL 10 VÓÓR 26 oktober 2021 PER EMAIL NAAR: info@grootbolsward-ijsselmeerkust.nl OF NAAR: Grootbolsward-ijsselmeerkust, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK

UITGEVER

EINDREDACTIE

FOTOGRAFIE

VERSPREIDING

Ying Media BV Zwarteweg 4, 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail info@yingmedia.nl

Henk de Vries

Jelly Mellema fotografie, Laura Keizer Fotografie, Nicky Bosma.

FRL Verspreidingen, Leeuwarden

REDACTIE VERKOOP

info@grootbolsward-ijsselmeerkust.nl

Eelke Lok, Henk van der Veer, Joeri van Leeuwen, Wim Walda, Piebe Piebenga, Riemie van Dijk, Janita Baron.

BLADMANAGEMENT

VORMGEVING

DRUK

Nicky Bosma (nicky@yingmedia.nl)

Frans van Dam (bliidd.nl)

Hoekstra Krantendruk, Emmeloord

REDACTIETIPS?

Mieke Alferink, Ying Mellema, Marianne Bouwman, Henjo van der Klok.

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

DE EERSTVOLGENDE UITGAVE VAN MAANDBLAD GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST VERSCHIJNT OP: DONDERDAG 4 NOVEMBER 2021

WINTERSTALLING Vanaf nu ook overdekt in onze nieuwe hal van 4.500 m2! Tarieven stalling Hal (vorstvrij): € 53,00 per m 2 (€ 51,00 in combinatie met een ligplaats) Buitenterrein: € 23,45 per m 2 (€ 21,45 in combinatie met een ligplaats) Incl. uit het water en in het voorjaar te water kranen, hogedrukreiniging romp, transport op het haventerrein en bokhuur.

Tarieven huur doe-het-zelf units (18x6 m) Per dag

€ 55,00

Per week

€ 250,00

Per maand

€ 850,00

INFO: www.itsoal.com +31 (0)515 542 937 | marina@itsoal.com

Top & Twel, Wommels en Scharnegoutum, ga nu voor gratis glasvezel! Bij voldoende animo komt er glasvezel. Meld je daarom aan vóór 27 oktober 2021 en kies het internet en televisie pakket dat bij je past. Glasvezel is namelijk niet alleen supersnel en stabiel, het is ook een open netwerkverbinding waarop elke provider zich kan melden om zijn diensten aan te bieden. Glasvezel betekent dus meer keuzevrijheid én klaar zijn voor de toekomst. Meld je je vóór 27 oktober 2021 aan, dan bespaar je de aansluitkosten. Kies daarom net als Workum, IJlst, Koudum, Woudsend en Heeg nu voor gratis glasvezel.

gavoorglasvezel.nl