GrootdeFryskeMarren 2-2025

IN DEZE UITGAVE

Tusken de Marren informatie van gemeente De Fryske Marren

Alles voor wonen, slapen en design

Vandermeerwonen

2

maart (koopzondag) 12.00-17.00 geopend

‘Wij ontwerpen, ontwikkelen en maken hoogwaardige designmeubels waarvan u lang en zorgeloos kunt genieten’

Nu tijdelijk 10% korting

Bank Aikon Lounge ‘24

In verschillende uitvoeringen leverbaar. In stof vanaf € 2879,-

Bank Kuvio

In verschillende uitvoeringen leverbaar vanaf € 2429,-

Fauteuil Juno

In verschillende stoffen verkrijgbaar vanaf € 1629,-

Fauteuil Puuro

In verschillende stoffen verkrijgbaar vanaf € 2089,-

Poef Kivi

In verschillende kleuren en maten verkrijgbaar vanaf € 539,-

12, Sneek Vandermeerwonen.nl

Smidsstraat

Friesland brengt mensen samen

In deze krant het initiatief in Nijemirdum dat mensen gaat verbinden: les te geven in Friese taal. De Friese les onderstreept hoe taal kan helpen om elkaar beter te begrijpen en de gemeenschap kan versterken. Ik ben zelf geboren en getogen in Heerenveen en ik ben best trots op ons Friese taaltje.

Friesland is een regio met een eigen karakter. Niet alleen vanwege de taal, die als een stukje levend erfgoed van generatie op generatie wordt doorgegeven, maar ook door een rijke geschiedenis en tradities. De Elfstedentocht is een voorbeeld van die levende traditie in Friesland, wat mensen uit het hele land en ver daarbuiten samenbrengt.

Ook het verhaal van Arnoud van de Ridder over de stormvloed van1825 bewijst hoe onze geschiedenis niet statisch is, maar doorleeft en ons nog steeds bindt aan het verleden en elkaar. Lees het is dit blad.

Veel verhalen in deze uitgave van GrootdeFryskeMarren gaan over hoe Friesland mensen met elkaar verbindt. Margriet de Jong vertelt over haar bewuste keuze om op avontuur te gaan in eigen regio en deelt haar positieve ervaringen. Carel van Leeuwen vond naast zijn passie voor lichaam en muziek zelfs zijn grote liefde in onze provincie. Boer Bart brengt mensen samen door hen te ontvangen op zijn boerderij en vers eten van het land te serveren. En ook het aanbieden van gratis hulp bij het doen van belastingaangifte laat zien hoe gemeenschap en ondersteuning centraal staan. Zij benadrukken allemaal de waarde van gastvrijheid, eigenheid en het ontdekken van Friesland.

De verhalen bewijzen dat verbinding in vele vormen voorkomt: via muziek, taal, geschiedenis, openheid en traditie. Of je hier geboren bent of niet maakt geen verschil. Friesland heeft iets waardoor mensen zich hier thuis voelen, hier willen wonen en de taal willen beheersen.

Het voorstel voor Friese les was in Nijemirdum zo’n succes dat er zelfs twee groepen zijn gevormd. En daar ben ik best trots op. Ik hoop dat de deelnemers het leuk vinden en de taal snel oppikken zodat zij zich nóg meer op hun plek kunnen voelen in ‘de mienskip’. Veel leesplezier!

Fimke Groenewoud redacteur

CAREL VAN LEEUWEN NEEMT ONS MEE IN ZIJN KIJK OP DE WERELD

FACE TO FACE MET MET SANNE WALSMA

T ARNOUD VAN DE RIDDER SCHRIJFT BOEK ‘STORMVLOED

BEWUSTE KEUZES MAKEN VOOR EEN DUURZAMERE WERELD

46. NK MARATHON ZEGE SMAAKT NAAR MEER VOOR TIJN BORST CULTUUR & UITGAAN 52. UITAGENDA WATERLAND VAN FRIESLAND

Wil jij bepalend zijn voor het nieuws in jouw regio?

Meld je dan hier aan voor het lezerspanel

Doutsen Grietje

eerste nieuwe inwoner De Fryske Marren dit jaar

BALK – In de nacht van 1 januari zag de eerste baby van 2025 in De Fryske Marren het levenslicht. In Balk kwam Doutsen Grietje ter wereld.

Burgemeester Klaas Agricola ging deze week op bezoek bij haar ouders om de kleine meid te bewonderen. Doutsen Grietje haar trotse ouders en zus kregen de felicitaties namens de gemeente van de burgervader. Ook ontvingen ze een cadeautje als herinnering.

Bewoners

Suderigge in Lemmer geïnformeerd over verbouwing

LEMMER – Afgelopen week kwamen de bewoners van verzorgingshuis Suderigge in Lemmer bijeen om te worden geïnformeerd over de aanstaande verbouwingsplannen. De werkzaamheden starten op 24 februari en zullen naar verwachting twee tot drie jaar duren.

Tijdens de bijeenkomst werd toegelicht dat de verbouwing gefaseerd zal plaatsvinden, te beginnen op de begane grond. Voor de renovatie van een woning wordt ongeveer twee tot drie weken uitgetrokken. In deze periode worden diverse verbeteringen doorgevoerd. Om de overlast voor bewoners zoveel mogelijk te beperken, zal de verbouwing worden uitgevoerd door eigen personeel. Dit zorgt voor vertrouwde gezichten en een soepele voortgang van de werkzaamheden. Na de renovatieperiode van ongeveer drie weken per woning kunnen de bewoners terugkeren naar hun vertrouwde, maar vernieuwde woonstek.

Pilot kabelgoottegels voor inwoners met elektrische auto

DE FRYSKE MARREN – Gemeente De Fryske Marren is een pilot gestart voor kabelgoottegels. Deze speciale tegels zijn bedoeld voor mensen die hun elektrische auto vanaf eigen terrein op willen laden op de openbare weg. Hiermee wil de gemeente een oplossing bieden voor het probleem van laadkabels die over de openbare weg lopen, want dat is niet toegestaan.

Een kabelgoottegel biedt een oplossing voor mensen die geen eigen oprit hebben en hun elektrische voertuig willen opladen met eigen stroom. Met een kabelgoottegel ligt de laadkabel van een elektrisch voertuig niet op het trottoir, maar in de tegel met een uitsparing en rubber afdekstrip. Dit voorkomt (struikel) gevaar. Op deze manier kan de eigen auto worden opgeladen met een eigen privé laadstation op een openbare parkeerplaats. Het gaat om een proef voor achttien maanden, die eindigt op 1 juli 2026. Aan het einde van de pilot wordt besloten of de kabelgoottegels wel of niet worden toegestaan in de gehele gemeente.

De aanvrager moet zelf de kosten voor de tegels betalen. Per aanvraag wordt € 475 gerekend, ongeacht het aantal tegels, deze kosten zijn gebaseerd op de voorkeursstoepbreedte van 180 cm, gelijk aan 6 stoeptegels. De kabelgoottegels worden door de gemeente aangelegd. De aanvraagperiode loopt tot en met maandag 17 februari.

Release debuut-EP MISTER & MRS

Kidscollege: ‘De mysteries van het zonnestelsel – Van gasplaneet tot komeet’

OUDEMIRDUM – Op zondag 16 februari om 13:30 uur organiseert Bezoekerscentrum Mar & Klif een kidscollege over het heelal door Justin Bötger. Justin is al sinds zijn jeugd gefascineerd door sterren, planeten en de mysteries van het zonnestelsel.

In dit boeiende kidscollege neemt hij je mee op een interactieve reis door ons zonnestelsel. Er wordt gestart met een inspirerende inleiding waarin je vragen kunt stellen en je eigen kennis mag delen. Vervolgens duikt Justin diep in de fascinerende wereld van de aarde, de zon, rots- en gasplaneten, en andere hemellichamen zoals asteroïden en kometen.

“Maar dat is nog niet alles! Na het theoretische deel gaan we aan de slag. In kleine groepjes ontwerpen we ons eigen zonnestelsel op papier, waarbij creativiteit en nieuwe kennis wordt toegepast”, aldus Mar & Klif. Dankzij speciaal gereedschap, geprint met een 3D-printer, wordt deze opdracht nog spannender. “We sluiten af met de presentaties van jullie ontwerpen. Doe mee en ontdek samen de wonderen van het universum.”

Het kidscollege is bedoeld voor kinderen van ongeveer 9 – 13 jaar. De duur is ongeveer 90 minuten en de kosten bedragen € 5 per kind incl. limonade. Opgave is noodzakelijk en kan via www.nationaallandschap.frl/evenementen.

NIJEMIRDUM – Dromen najagen vraagt lef, en dat is precies wat MISTER & MRS hebben gedaan. Dit popduo met een Americana-touch heeft na een unieke presentatie, op de bodem van het zwembad in Koudum, klokslag middernacht 14 februari hun debuut-EP Changing Waters op Spotify gereleased.

Op Changing Waters laten het Friese singer-songwriter duo MISTER & MRS hun veelzijdigheid horen: van het breekbare Find My Way en Stop Walking in the Rain tot het energieke Million Reasons en Wild Roses. Een bijzonder hoogtepunt is het Nederlandstalige ‘Soms Wil Ik Liever Lopen’, dat inmiddels flink gestreamd wordt en zijn weg naar diverse radiozenders vond. De EP wordt voltooid met het nummer ‘Little Seasons, geschreven voor de drie kinderen van het stel, en het nummer ‘Changing Waters’. “De samenwerking met Sytse Broersma (De Kast) was voor ons echt een cadeau”, vertelt het duo. “Zijn vertrouwen in onze muziek heeft ons enorm versterkt.”

Van droom naar werkelijkheid Al ruim een decennium treden ze samen op, maar vorig jaar hakten ze de knoop door: MISTER & MRS maakten een sprong in het diepe. “We volgen nu echt onze droom: met ons eigen muziek op de bühne staan, mensen bereiken met onze muziek. Deze EP is een weerspiegeling van de reis die wij nu daarin maken.” Dit bracht hen afgelopen jaar al op het podium in het voorprogramma van Boaz en Metejoor. “Met een unieke sound, een sterke live-reputatie en een indrukwekkend eerste jaar in de muziek, is Changing Waters een debuut dat gehoord mag worden”, aldus het duo.

psychiatrie I psychotherapie I psychosociale therapie Relatieproblemen?

Ik help jullie graag op weg.

Praktijk Bogaard

Foto Azumi

Enquête aanpak N924 Oosterzee – Gietsebrug

OOSTERZEE- Voor de N924 tussen Oosterzee en Gietersebrug staat groot onderhoud op de planning. Provincie Fryslân wil, in samenwerking met gemeente De Fryske Marren, de weg meteen veiliger en mooier maken. Om te bepalen wat er moet gebeuren, vraagt men inwoners om mee te denken.

“Op de projectwebsite kun je jouw ideeën delen via een enquête of een interactieve ‘praat mee’ kaart. Je klikt op een onderwerp als verkeersveiligheid of weginrichting”, schrijft de provincie. Binnen de twee dorpskernen doen zich volgens de provincie problemen voor op het gebied van verkeersveiligheid en leefbaarheid. “Het doel is om met een herinrichting van de N924 deze problemen aan te pakken en het

DE FRYSKE MARREN – In de gemeente

De Fryske Marren is de afgelopen jaren hard gewerkt aan het verbeteren van de toegankelijkheid in de openbare ruimte. Dit gebeurde binnen het proefproject ‘Samen bouwen aan inclusie’, waarbij inwoners met een fysieke beperking samenwerkten met de gemeente om toegankelijkheidsproblemen aan te pakken.

Om dit initiatief voort te zetten, wordt het project nu vervolgd onder de naam ‘De Fryske Marren Inclusief Toegankelijk (FIT)’. Hiervoor zoekt de gemeente nieuwe ervaringsdeskundigen uit alle dorpen en kernen van De Fryske Marren. Tijdens het project ‘Samen bouwen aan inclusie’ werkten acht betrokken inwoners uit Joure en omliggende dorpen nauw samen met de gemeente. Zij deelden hun ervaringen met hindernissen voor toegankelijkheid.

Nieuwe

LEMMER – De Lemster reddingsbrigade heeft een nieuwe rubberboot. Deze is tijdens een gezamenlijke oefening in gebruik genomen. De reddingbrigades van Lemmer, Heerenveen, Leeuwarden, Wolvega en Drachten trainden samen op het strand. Er werden slachtoffers vervoerd, zowel vanaf de kant als vanuit de boot. De teams sleepten en manoeuvreerden met een sleep en er werd geoefend met veilig in- en uitstappen op een strekdam.

Aan de grote eindoefening op zaterdagmiddag werd samengewerkt op de O/S Roermond van het Zekadettenkorps Lemmer. Op het schip moesten meerdere slachtoffers worden geëvacueerd. “Een uitdagende en leerzame dag”,

dorpse karakter te versterken, waardoor verkeersveilige en gezellige(re) dorpsharten ontstaan.” Behalve dat de weg en de kernen onder handen worden genomen, wil men ook met de naast de N924 gelegen doorfietsroute aan de slag. Het doel is deze route tussen Heerenveen en Lemmer “te optimaliseren en een meer herkenbare uitstraling te geven.”

Eelke’s vinger op de zere plek

Stroom

380.000 volt. Gjin idé wat soks is, mar at je it sa stean sjogge dan bliuw je wol mei de hannen ôf fan de heechspanningskabel dy’t se de kommende tiid oer Fryslân hinne spanne sille, want dat fertel je net nei. Dy heechspanningskabel komt sowieso oer de Fryske Marren te lizzen, hoewol we der eins neat mei te krijen ha. De kabel moat nammentlik de stroom fan Vierverlaten yn Grins nei Ens yn de Noafdeastpolder bringe.

Dankzij directe samenwerking met gemeentemedewerkers van onder andere de buitendienst en groenvoorziening konden veel van deze knelpunten snel worden opgelost. Daarnaast kunnen inwoners zelf toegankelijkheidsproblemen melden via de FIXI-app van de gemeente. Hiermee kunnen meldingen direct op locatie worden doorgegeven, waarna de buitendienst snel actie onderneemt.

Toegankelijkheid verbeteren FIT wil zich blijven inzetten voor een inclusieve gemeente waar iedereen kan meedoen. Daarom roept de groep ervaringsdeskundigen inwoners met een beperking op om zich aan te sluiten. Dit kan gaan om fysieke, visuele of andere beperkingen. Samen willen ze de toegankelijkheid verder verbeteren en inclusie op de gemeentelijke agenda houden.

Aanmelden

Wil jij je inzetten voor een toegankelijk De Fryske Marren? Meld je dan aan voor de startbijeenkomst op dinsdag 25 maart van 19.30 tot 21.00 uur in ’t Haske in Joure.

Aanmelden kan tot 14 maart 2025 bij Lonneke Post, buurtwerker bij Sociaal Werk De Kear, via l.post@sociaalwerkdekear.nl of telefonisch op 06-51291195. Er is een vergoeding mogelijk voor reiskosten.

zo laat Reddingbrigade Lemmer weten. Tussen de bedrijven door was er een een speciaal moment. Op het strand werd een nieuwe reddingboot gedoopt. Dit gebeurde door Gea de Haan, voorzitter van de Lemster brigade. De nieuwe rubberboot is mogelijk gemaakt door Univé. Namens de verzekeraar was Meino Bleeker aanwezig. Hij bracht ook nog een tent mee voor de Lemster redders.

Se bin al jierren dwaande om ús der ferskriklik folle oer te fertellen, mar it hat ús belangstelling net echt. Dy stroom moat ommers ús telefoantsje en auto oplade en de kachel en de telefyzje draaie der ek op. En dat bin toch de ouwer wichtigste saken yn ús libben? En dat dêrfoar in kabel yn de loft nedich is, dan moat dat mar. Dizze kabel is yn Nederlân de lêste heechspanningskabel dy’t noch oanlein wurde moat, mar ik ha neat heard oer drege diskusjes op de plakken wêr’t se al sokke grouwelige saken oanlein ha.

Want it is net samar in kabeltsje wat se njonken de glasfezel bedobje. Nee it bin grutte stielen monsters dy’t sa no en dan earne yn it lân kwakt wurde, sa liket it. En dêr hingje se dan in stik as tsien fan dy mânske stroomtriedden oan fêst. 380.000 volt. Huuh.

Yn Fryslân wiene der hjir en dêr wol wat soarchlik oplutsen wenkbrauwen op dy ynformaasjegearkomsten, want we hâlde hjir noch al fan ís lânskip. En we ha gjin ansichtkaarten mei rêstich ûnder in heechspanningskabel steande kij. Fanwege dat byld ha we de wynmûnen foar it meast yn see setten en ha we de stroom dy’t we brûke allegear bedobbe yn ús moaie lân.

Dizze stroomtriedden moatte dus oer de Fryske Marren hinne. Wêr lâns presies is noch net bekind, mar de mooglike trajekten komme yn de buert fan Lemmer o sa ticht by elkoar. En we ha dus allegear neat op heechspanning tsjin, mar sizze wol: net by ús yn de strjitte. Ik soe lykwols e es wachtsje mei dy diskusje. Want at de munysje wol yn Bantegea opslein wurdt, dan kin der tagelyk ek dy stroomkabel ek moai lâns. Want dêr wol net ien by wenje.

Eelke Lok

Eelke Lok. Als journalist van Omrop Fryslân draait hij al veertig jaar mee en is hij met name bekend van zijn verslagen van het skûtsjesilen, maar je zou hem tekort doen door hem het stempel sportjournalist te geven, want Lok is allround. Door zijn originele no-nonsense kijk op de wereld weet hij ogenschijnlijk ingewikkelde zaken vaak te relativeren en tot de essentie te herleiden. En dat is ook wat u in de columns van Eelke kunt verwachten.

De vinger op de zere plek….

AVONTUURLIJKE MULTI-INSTRUMENTALIST CAREL VAN LEEUWEN

KAN OMDENKEN MET EEN POSITIEVE KIJK

“Muziek maakt vrij en het activeert grote gebieden in de hersenen”

Carel van Leeuwen wordt dit jaar zeventig, maar kijkt nog altijd met de verwondering van een kind naar de wereld. Hij heeft een gave om de minder leuke dingen een positieve draai te geven, waardoor ze nuttig en inspirerend aanvoelen. Muziek, het menselijk brein en lichaam, beweging, avontuur en duurzaamheid – dat zijn de thema’s die Carel echt bezighouden. In zijn woonkamer, samen met zijn partner Pyke Kroes, omringd door muziekinstrumenten en de gezellige warmte van de houtkachel, met uitzicht op het water en hun kano’s, neemt hij ons mee in zijn kijk op de wereld.

CCarel is geboren in Arnhem als de jongste van een tweeling. Hij heeft een tweelingzus en een oudere zus. Als kind is hij moeilijk in een hokje te plaatsen. Zijn brede interesses – van sterrenkunde, fotografie tot wandelen en muziek – maakten hem allesbehalve een doorsnee jongen voor zijn leeftijd. Zijn vader was bosbouwer, het was dus niet toevallig dat het gezin in de buurt van een groot bos woonde. Carel vond het als kind heerlijk om na school urenlang met de hond door de bossen te wandelen. Het besef van de schoonheid van zijn omgeving kwam pas later, toen hij zich realiseerde hoe bijzonder de plek was waar hij was opgegroeid. Het bos, de stad, de trolleys, Sonsbeek… het was echt zíjn stad.

ZOEKTOCHT NAAR PASSIES

Carel begint op het gymnasium, maar stapt over naar het vwo. School heeft geen prioriteit voor hem, want er is zoveel meer wat zijn interesse heeft. Sportief gezien weet hij nog niet precies wat hij leuk vindt. Hij probeert hockey, maar dat blijkt niet zijn ding. Judo gaat beter. “Het heeft me geleerd mee te buigen en te incasseren,

eigenschappen die je later goed kunt gebruiken.” Ook leert hij cello spelen en speelt hij in een jeugdorkest.

VAN BERGSPORT NAAR

GENEESKUNDE EN MUZIEK

Het gezin maakte vroeger vaak wandelvakanties, vooral in Zwitserland en Oostenrijk, wat de jonge Carel geweldig vond. Hier ontstond zijn liefde voor de bergsport, en hij ging al snel naar klimkampen. Het avontuur trok hem aan, en wekte ook zijn nieuwsgierigheid over het menselijk lichaam. Hij vroeg zich af: “Hoe kun je het lichaam trainen voor extreme weersomstandigheden? Wat doet kou met je lijf?” Hij besluit geneeskunde te studeren in Groningen. Niet om arts te worden, maar om het lichaam te begrijpen als een instrument.

Carel gaat op kamers en geniet van het studentenleven. Hij zoekt een sport die het bergbeklimmen kan aanvullen, eentje die spieren, conditie en uitdaging traint. Zo sluit hij zich aan bij een roeivereniging en ontdekt

de watersport. Ook krijgt hij de kans om een jaar lang een kano te lenen. Daarnaast speelt hij in verschillende orkesten. Als het studeren iets te lang duurt, sluiten zijn ouders de geldkraan. “Daar heb ik wel veel van geleerd”, zegt Carel lachend. “Aan het eind van de maand werd het lastig, dan kocht ik brood van een dag oud voor vijftig cent, lekker, met pindakaas en ijsbergsla.”

VAN ‘PRECIES VOLGENS DE NOOTJES’ NAAR ‘LEKKER VRIJ’

Naast zijn studie geneeskunde zoekt Carel een manier om zijn favoriete instrument de cello, beter te leren bespelen. Hij gaat de vooropleiding van het conservatorium doen, omdat hij dan les kan krijgen van een hele goede celloleraar. In eerste instantie wil hij alles precies goed doen volgens de regeltjes van de klassieke muziek, wat het soms behoorlijk pittig maakt. Daarnaast komt hij in een orkest dat zigeunermuziek speelt. Daarin leert hij naast muziek te spelen, ook te voelen, en om zonder bladmuziek, te improviseren. Dit

opent een nieuwe wereld. “Hier word ik blij van”, zegt hij. “Ik ben heel anders tegen muziek aan gaan kijken.” Voor zijn studie geneeskunde schrijft hij zijn neurologie-scriptie over het fenomeen dat mensen met afasie (niet kunnen praten na een hersenbeschadiging) nog wel kunnen zingen met woorden. Hiervoor komt hij in contact met het revalidatiecentrum in Beetsterzwaag. Met deze scriptie combineert hij twee velden die hem ontzettend interesseren.

INUIT OP GROENLAND

Het bergbeklimmen krijgt steeds serieuzere vormen, met beklimmingen rond de Matterhorn en de Mont Blanc en ijsklimmen in de winter in Schotland. Ook doet hij één echte expeditie op Groenland, waar hij de Inuit-cultuur leert kennen. Hij maakt kennis met hun tradities, zoals jagen, kleding maken en huisvesting verzorgen, en ziet mensen zich verplaatsen in een kajak. “Dat heeft me wel getriggerd, moet ik zeggen”, vertelt Carel. “Ik vond dat zelfs interessanter dan de klimtocht zelf.”

“Hier word ik blij van, ik ben anders tegen muziek aan gaan kijken”

HETELUCHT FRITEUSE | MULTIFRY 3 HF3030

• Capaciteit van 4,3 liter geschikt voor 1 kg friet

• 8 automatische programma’s

• Bespaar tot 70% energie (vergeleken met een oven)

SLIMME DEURBEL | EUFY VIDEO DEURBEL 2K + HOMEBASE 2

• Draadloze 2K - videodeurbel

• Batterijduur van ca. 180 dagen

• Lokale opslag (geen abonnementskosten)

• Bekijk gemakkelijk via de app wie er voor de deur staat

• Uitbreidbaar met extra video deurbel of camera

3

4K TV | 55PUS8009 AMBILIGHT (2024)

• 55” (127 cm) 4K LED Smart-tv

• 3-zijdig Philips Ambilight

• Titan OS - Vind snel de beste series en films

• Dolby Atmos voor 3D bioscoopgeluid

SIEMENS WASMACHINE WM14N098NL EXTRAKLASSE

• 8 KG VULGEWICHT EN 1400 TOEREN

• SPEEDPACK M: VERKORT WASPROGRAMMA’S MET VARIOSPEED

• SMARTFINISH: MINDER KREUKELS BETEKENT MINDER STRIJKWERK

• AQUASTOP: LEVENSLANGE BESCHERMING TEGEN WATERSCHADE

Energieklasse A

IN-EAR OORDOPJES |

• Smart Charging Case - Oplaadcase met touchscreen

• Iconisch JBL Pro-geluid

• IP55 - Stof- en spatwaterdicht

• Accuduur tot 44 uur met oplaadcase

• Adaptive Noise-cancelling met automatische kalibratie

• Maak kans op twee tickets naar JBL Snow Party*

Bijlhout

NU654,SLECHTS

Scan & bestel Scan & bestel

Scan & bestel

MET DE HUIFKAR

Carel stopt uiteindelijk met klimmen als hij en zijn voormalige partner vier dochters krijgen. Ze gaan wonen op een boerderij in Boazum, waar ze een vrij leven leiden, omringd door veel grond, dieren, en zonder auto – in plaats daarvan gebruiken ze een huifkar. Ook op vakantie trekken ze met de huifkar door Friesland, terwijl ze muziek maken, wat in die tijd een zeer authentieke manier van reizen was. Het sportieve avontuur blijft echter trekken, en Carel zoekt naar een sport dichter bij huis die dezelfde ‘thrill’ biedt. Zo ontdekt hij kanoën op zee, waar de woeste golven, de wind en de kracht van de zee hem dezelfde kick geven als de bergsport.

MUZIEKTHERAPEUT

De reden om halverwege de jaren tachtig naar Friesland te komen was zijn baan als muziektherapeut in de psychiatrie bij de GGZ (vroeger de PZ in Franeker). “Ik was halftime muziektherapeut en halftime huisman. En mijn partner had eenzelfde verdeling. In die tijd was dat nog niet gewoon, maar voor mij voelde het goed. Muziektherapie wordt

tegenwoordig heel breed ingezet, want naast de psychiatrie heeft het ook hele goede resultaten in de ouderenzorg, vooral bij mensen met dementie. Maar ook in de revalidatie voor mensen met een hersenbloeding of infarct. Ook wordt het ingezet in verslavingszorg en in gevangenissen. Muziek maakt vrij en het activeert grote gebieden in de hersenen, waardoor alles wat het nog wél doet bij het herstel wordt ingeschakeld.”

TOEVALSTREFFER

In 2005 bezoekt Carel het Iepenloftspel in Jorwert, waar hij toevallig in gesprek raakt met zijn vroegere buren uit Boazum. Trots vertellen zij dat ‘us Pyke’ meedoet in het stuk. Na de voorstelling loopt Pyke naar haar ouders, en raakt ze in gesprek met Carel. Dat gesprek duurt tot de volgende ochtend. Pyke, het oude buurmeisje, was al uit huis toen Carel er kwam wonen, en ze hadden elkaar toen nooit echt gezien. Het toeval wil dat ze elkaar nu ontmoeten en verliefd worden. Pyke heeft uit een vorige relatie drie zonen, die in een andere levensfase zitten

“Op een mooie zomeravond bij maanlicht varen. Dat is magisch joh”

dan Carels dochters. Ze zijn gaan samenwonen toen alle kinderen het huis uit waren. Toevallig kanode Carel langs hun huidige huis in Terhorne, met een te koop bord in de tuin, en nu wonen ze er.

KANOVAKANTIES

Carel en Pyke delen de liefde voor muziek en duurzaamheid, maar kanoën was nog niet iets wat Pyke deed. Carel nam haar echter zo vaak mee dat ze het uiteindelijk omarmde. Het varen in een tweepersoonskano voelde voor Pyke als echt samen zijn. “Carel was natuurlijk verder gevorderd, maar op deze manier kon ik naast het harde peddelen ook genieten”, zegt ze. Het stel heeft inmiddels talloze kanotochten gemaakt, en vakanties brengen ze graag kamperend door in Scandinavië, met de kano erbij.

Tegenwoordig geeft Carel één dag per week muziektherapie, en in de zomer geeft hij kano-instructies, aangezien hij zijn eigen kanoschool heeft. Het avontuur blijft hem trekken. Eerder maakte hij een week lang de reis naar zijn werk per kano. Hij werkte toen in Franeker, Heerenveen, Drachten

en Leeuwarden en reisde kriskras door Friesland, slapend in een tent. Soms was hij naast zijn werk zeven uur per dag onderweg in de kano . “Ik wilde gewoon laten zien dat het kan,” zegt Carel. “Het is een vorm van vervoer en beweging.”

Carel speelt niet alleen in meerdere orkesten, maar doet ook mee aan diverse projecten. Zo is hij als cellist betrokken bij de voorstelling ‘Dans op Recept’, waarin hij Vera Mulder begeleidt. In deze voorstelling vertellen mensen met een ziekte of aandoening via dans hun verhaal, terwijl dans hen vrijheid en plezier brengt en ze hun lichaam als instrument gebruiken. “Dit hoop ik nog lang te mogen begeleiden”, zegt Carel.

Als je rondkijkt in hun huis, valt het meteen op dat er vooral muziekinstrumenten staan: een piano, contrabas, gitaar, cello en vele soorten fluiten. Carel is een multi-instrumentalist. Wat je echter niet zult vinden, is een tv. “We kijken wel eens iets op de laptop,” zegt Carel. Ze zijn bewust bezig met hun wereld om hen heen. “Kun je op

de fiets boodschappen doen? Kan de houtkachel aan? Dan doen we dat.” Dit jaar gaan ze hun huis verduurzamen en levensloopbestendig maken.

TOEKOMSTMUZIEK

Voor de toekomst wil Carel zijn bezigheden minimaliseren. Hij wil in een orkest blijven spelen, kanovaren en samen met Pyke de vaartocht van Helsinki naar Stockholm maken. Als Carel hersteld is van zijn heupoperatie kan hij zo achter huis het water op naar het Sneekermeer. “Op een mooie zomeravond bij maanlicht varen. Dat is magisch joh.” Carel ziet altijd het mooie van dingen in. Zo loopt hij nu op krukken, dat is niet lastig, dat maakt zijn armen sterker. Wordt er een afspraak afgezegd, ziet hij dat als extra vrijgekomen tijd om iets leuks te doen. Pyke geeft aan dat ze dát echt van Carel heeft geleerd. Omdenken met een positieve kijk.

HOEKBANKEN

Hoekcombinatie Mondriaan

2,5-hoek-2, stof Astra ice blue

Hoekcombinatie Thomas (origineel Hukla), 3-hoek/ottomane, stof de luxe grey

Hoekcombinatie Elsas U-opstelling, stof Adore grey

Hoekcombinatie Arhus 3-hoek/ottomane, stof Teddy cream

Hoekcombinatie Quattro (Easy sofa), U-opstelling, stof Morbi red

Hoekcombinatie Ontario 2,5-hoek/ottamane, stof Palladium gold

Hoekcombinatie Ozark 2,5-hoek/ottamane, stof Bronco tobacco

Hoekcombinatie Cabrillion (origineel Domicil) 3-hoek/ottomane, leer best bull taupe

Hoekcombinatie Robert 2,5-hoek/ottomane), leer bull antraciet

Hoekcombinatie Sun 3-hoek/ottomane, leer Mars grey

Enz. enz. enz. enz.

zitcombinaties

2,5- + 2-zits Lex, stof Side grey

3- + 2-zits Zurich, rundleer camel (binnenvering/hoge rug)

3- + 2-zits Manchester stof BLJ antraciet (2 x elektrisch relax)

2,5- + 2-zits Ludo, stof Missouri grey

3- + 2-zits Jordy, leer concrete camel

2,5- + 2-zits Delano, combi leer/stof (binnenvering/verstelbare zit)

2,5- + 1 + 1-zits DaVinci, dikleer toledo Livee (binnenvering)

3- + 2,5-zits New Ambon, stof Aristo grey (binnenvering/verstelbare hoofdsteunen)

3- + 2-zits Nelson, stof Belfast grey (2 x elektrisch relax)

Enz. enz. enz. enz.

banken

2,5-zits Rock, stof Estelle azurre (origineel Touché)

2-zits Melbourne, stof BLJ grey

2-zits Goliath, stof Posta Moss

2,5-zits Maurice, stof Ranch blue

2-zits Benthe, stof BLJ tobacco

3-zits Jelsi, dikleer bridge (origineel Gealux)

3-zits Aruba, stof boogie (high teq interieur)

2-zits Rome, stof Billy Joe grey

2-zits Sun, leer micro moss (origineel Domicil)

3-zits Herning, stof Antwerp liver (high teq binnenwerk)

2-zits Elmira, stof Alara orange/red (relax) Enz. enz. enz. enz.

RELAXFAUTEUILS

Draai/Relaxfauteuil Evolution, microleer Kentucky cognac

Draai/Relaxfauteuil Bremen, leer Bull antraciet (elektrisch verstelbaar + accu)

Draai/Relaxfauteuil Malmö, stof Omega grey (elektrisch verstelbaar + elektrisch verstelbare hoofdsteun)

Draai/Relaxfauteuil Arnhem, microleer Kentucky antraciet

Draai/Relaxfauteuil Faborg, stof Boogie cream

Draai/Relaxfauteuil Smart, leer Vintage brown (origineel de Toekomst, 2 motoren + accu)

Draai/Relaxfauteuil Zerostress, leer wax grey (2 motoren)

Draai/Relaxfauteuil Matta

stof Charcoal (elektrisch verstelbaar)

Draai/Relaxfauteuil Stripe, dikleer zwart

Draai/Relaxfauteuil Nyköping, stof Adore cream

Draai/Relaxfauteuil Gilead, leer bruin (elektrisch verstelbaar + opstahulp)

Draai/Relaxfauteuil René, microstof antraciet (elektrisch verstelbaar + opstahulp)

Enz.

DE LAATSTE DAGEN...

EETKAMERSTOELEN

6 armstoelen Locarno, stof Alpine grijs (uit voorraad leverbaar OP = OP)

4 armstoelen Victor, leer bull brown (sledepoot)

6 armstoelen Young, leer bull cognac

6 armstoelen Dover, stof Bahama liver

6 armstoelen Lissabon, stof Nika darkblue

4 armstoelen Tiny, stof Kopenhagen

6 stoelen Lucy, stof Adore (3 kleuren)

6 stoelen Mars, Stof micro blauw/liver

6 armstoelen India, stof Adore (3 kleuren)

6 armstoelen Guus, leer bull grey/liver

6 armstoelen Martijn, stof micro cognac

Enz. enz. enz. enz.

eettafels

Eettafel Wild Boris, mango ovaal, 240 x 110 cm

Eettafel Floris, mango sandblasted, 200 x 100 cm

Eettafel Rawhide, massief blank eiken, 220 x 100 cm

Eettafel Woody, massief grijs eiken, X-poot, 240 x 100 cm

Eettafel Sascha, gerookt eiken, 240 x 100 cm

Eettafel Fair, eiken bicolor, 220 x 95 cm

Eettafel Sleeperwood/metal, 240 x 100 cm

Eettafel Evrissa, mango brown, 240 x 100 cm

Eettafel Bella C, mssief eiken grijs,180 x 90 + 45 cm

Eettafel Burned mango/metal, 200 x 100 cm

Eettafel Domino, eiken/parket, 220 x 100 cm

Eettafel Zafir, mango rond, ø 120 cm

Eettafel Star, mang/metal, 140 x 80 cm

Eettafel Richmond, eiken/white, 180 x 90 cm

Enz. enz. enz. enz.

wandmeubels

Dressoir Marvin (180 cm breed) mango/metal

Kast Panthera (110 cm breed) recycled teak/staal

Buffetkast Nevada (200 cm breed) schuifdeur, mango/metal

Cabinet ‘Iron’, mango/naturel/glas

Broodkast Otrabanda (60 cm breed) eco tobacco

Kast Jer (90 cm breed) dark mango

Dressoir Hilda (240 cm breed) massief eiken/white wash

Cabinet Koala (100 cm breed) zwart mango

Bookcase Koala (140 cm breed) zwart mango

Hoge kast Sevon (60 cm breed) mango metal

Dressoir Burned mango/metal (180 cm breed)

Enz. enz. enz. enz.

boxsprings

Boxspring ‘Tom Tailor’, stof Board petrol, incl. koudschuim topper + voetbord

Boxspring Nyborg (180 x 200 cm) stof brego grey, elektrisch verstelbaar + 2 x koudschuimtopper 90 x 200

Boxspring Axelson (180 x 200 cm) stof Lingo, licht beige incl. HR-topper

Boxspring Helsinki (160 x 200 cm) stof Mito darkgrey of naturel, elektrisch verstelbaar incl. koudschuim topper

Boxspring Orivesi (180 x 200 cm) stof Hugo grey, incl. koudschuim topper

Boxspring Tender (180 x 200 cm) stof Cape yellow, origineel Cinderella, incl. gel foam topper

Boxspring Sunday (180 x 200 cm) alleen pocketveerboxen + hoofdbord

Boxspring Pure (180 x 200 cm) stof Cape Blue, origineel Cinderella, elektrisch verstelbaar inck. talalay topper

COLUMN

Adem in, ontspan uit

Een cliënt komt binnen bij Elan Fysio met steeds terugkerende nek- en hoofdpijn. Ze heeft al van alles geprobeerd, maar niets lijkt blijvend te helpen. Tijdens de intake valt mij iets op: haar ademhaling is hoog en oppervlakkig. Wanneer ik haar vraag of ze zich daar bewust van is, schudt ze haar hoofd. “Ik let eigenlijk nooit op mijn ademhaling.”

Dat geldt voor velen. We ademen de hele dag door zonder erbij na te denken, maar een ine ectieve ademhaling kan allerlei klachten veroorzaken. Niet alleen nek- en hoofdpijn, maar ook kaakproblemen, darmklachten, heesheid en zelfs bekkenklachten. Een hoge, oppervlakkige ademhaling zorgt voor spanning in het lichaam en belemmert herstel. Het zenuwstelsel blijft ‘aan’ staan, waardoor stress en vermoeidheid de overhand krijgen.

Bij Elan Fysio help ik mensen om hun ademhaling te optimaliseren en zo hun klachten te verminderen. Maar waarom raakt ademhaling uit balans? Met Elan Lifestyle kijk ik verder dan alleen de ademhaling zelf. Ik kijk naar het grotere geheel: slaap, stress, voeding en beweging hebben allemaal invloed op hoe je ademt. Door deze domeinen in balans te brengen, wordt ademhaling een krachtig middel voor meer energie en vitaliteit.

Mijn cliënt ging na een paar sessies bewuster ademen. “Het voelt alsof ik meer ruimte in mijn lijf heb,” vertelde ze. “En mijn hoofdpijn is vrijwel verdwenen.” Veel mensen zoeken oplossingen voor hun klachten, zonder te bese en dat ademhaling de sleutel kan zijn. Hoe jij ademt, bepaalt hoe jij je voelt. Adem in, ontspan uit – en ervaar het verschil.

Gea Brouwer

ELAN FYSIO/LIFESTYLE

Gea Brouwer

Waagplein 2-4, 8501 BE Joure

www.elanfysio.nl www.elanlifestyle.nl

Hoekstra & Partners sluit per april 2025 de vestiging in Sint Nicolaasga. Klanten blijven uiteraard van harte welkom op het kantoor in Joure, waar de dienstverlening wordt voortgezet.

“Wij begrijpen dat deze wijziging impact kan hebben en doen ons best om de overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen. Ons team in Joure staat klaar om u te ontvangen en te helpen zoals u van ons gewend bent. Daarnaast blijven wij bereikbaar via telefoon en e-mail voor al uw vragen”, zeggen ze bij Hoekstra & Partners.

Voor meer informatie: joure@hoekstraenpartners.nl en 0513-210021

Papageno Huis Fryslân: dé ontmoetingsplek in hartje Lemmer

In de sfeervolle, voormalige gereformeerde kerk vind je het Papageno Huis Fryslân: een warm en inspirerend ontwikkelhuis voor jongvolwassenen met autisme. Hier krijgen zij de kans om te wonen, werken en leren in een veilige en stimulerende omgeving.

Café Papageno is een plek vol smaak en gezelligheid. Hier draait alles om gastvrijheid. De jongeren werken in de keuken en in de bediening en verwennen de bezoekers met huisgemaakt gebak, heerlijke lunches en een glimlach.

Muziek & evenementen

Bij Papageno speelt muziek een grote rol. Elke twee weken op donderdag genieten de jongeren van het Muziekcafé en in het weekend is Podium Papageno dé plek voor livemuziek en bijzondere concerten. Daarnaast is het een unieke locatie voor vergaderingen, borrels of evenementen.

Kom langs en ervaar het zelf!

Stap binnen en beleef het zelf!

Papageno Huis Fryslân – waar iedereen welkom is. Nieuwburen 36 Lemmer www.papagenohuisfryslan.nl

Verduurzamingsubsidie dorpshuizen en sportverenigingen De Fryske Marren

DE FRYSKE MARREN – Onlangs werden door de adviescommissie Ferduorsumjen voor de derde keer subsidieaanvragen beoordeeld. Friese besturen van mienskipsgebouwen, zoals dorpshuizen, sportaccommodaties en kerken, dienden in totaal 54 aanvragen in bij het IMF Ferduorsumjen Mienskipsgebouwen. Onder andere ook uit

De Fryske Marren. Met deze aanvragen hopen ze financiering te krijgen voor het verduurzamen van hun gebouwen.

De aanvragen werden beoordeeld door een diverse groep actieve en betrokken inwoners van Fryslân, onder wie verenigingsbestuurders, een installateur en een verduurzamingsadviseur. Zij beoordeelden de projectvoorstellen op drie belangrijke aspecten: de effectiviteit van de verduurzamingmaatregelen, de mate waarin het project bijdraagt aan het verlagen van de jaarlijkse kosten en de mienskipswaarde van het gebouw, oftewel de rol die het speelt in het dorp of de wijk. Dit zorgde voor een ranglijst waarbij de projecten met de meeste punten subsidie toegewezen kregen, totdat het beschikbare budget op was.

De Fryske Marren

In totaal konden 36 projecten rekenen op subsidie. Bijna alle verenigingen en stichtingen vroegen het maximale bedrag van €35.000 aan, wat maximaal vijftig procent van de totale projectkosten mocht dekken. In De Fryske Marren gaat het om de dorpshuizen in Follega, Nijemirdum, Harich en Idskenhuizen. Ook MSG VV Delfstrahuizen, VV DWP Sintjohannesga en Korfbalclub Harich kregen de subsidie toegekend. In november 2025 gaat het fonds nog één keer open voor aanvragen gericht op het verduurzamen van mienskipsgebouwen.

Museum Sloten is op zoek naar een nieuwe balievrijwilliger.

De werkzaamheden zijn van april tot en met oktober, gemiddeld één dag per week, plus af en toe een middag in het weekend. Omdat er best wat van de nieuwe medewerker wordt gevraagd bedraagt de vergoeding vijf euro per uur, belastingvrij.

Voor contact en vragen: Janna Zuiderhof | info@museumsloten.nl | 06 83313740

Besluiten omgevingsvergunningen

Oppenhuizen

De minister van Klimaat en Groene Groei (KGG) is van plan in te stemmen met de aangevraagde omgevingsvergunningen van de Oppenhuizen-gasvelden. De ontwerpbesluiten over de omgevingsvergunningen met de daarbij horende documenten en adviezen, liggen ter inzage. Iedereen kan hierop reageren door een zienswijze in te dienen.

Wat is ingediend?

Vermilion Energy (Vermilion) wil maximaal drie nieuwe pu en aanleggen om gas te kunnen winnen uit de Oppenhuizen-gasvelden. Dit zijn de gasvelden Oppenhuizen, Oppenhuizen-Noord en Oppenhuizen-Zuid. De gasvelden bevinden zich in twee verschillende aardlagen, die zich ongeveer twee kilometer diep in de grond bevinden. Voor deze plannen hee Vermilion twee aanvragen ingediend voor een omgevingsvergunning. Ten eerste voor de aanleg van drie nieuwe pu en. In de tweede omgevingsvergunning vraagt Vermilion ook om een verhoging van de gasproductie en om gebruik te mogen maken van de pu en.

Ondanks dat er één omgevingsvergunning gaat over de ingebruikname van de drie nieuwe pu en, mag er pas aardgas worden gewonnen als er ook een besluit is genomen op het winningsplan. Dit plan ligt op een later moment ter inzage. Hierop kunt u dan ook een reactie indienen in de vorm van een zienswijze.

U kunt tijdens de terinzagelegging de besluiten en bijbehorende documenten lezen op www.mijnbouwvergunningen.nl/oppenhuizen.

Om wat voor soort werkzaamheden gaat het? Om de pu en aan te kunnen leggen zijn er bouwwerkzaamheden nodig en zullen de pu en getest moeten worden.

Wilt u meer weten?

Veelgestelde vragen en meer informatie over de omgevingsvergunning, schade als gevolg van gaswinning,

De werkzaamheden bestaan uit meerdere stappen. 1: Aanvoer van materieel, hei-, graaf- en asfalteerwerkzaamheden, aanleg van putkelders en conductors. 2: Opbouw van de boorinstallatie en boring van twee van de drie pu en. 3: Testen, schoonmaken en aansluiten pu en.4: Productie van aardgas. 5: Boring derde put (binnen vijf jaar). Voor meer informatie zie www.mijnbouwvergunningen.nl/oppenhuizen.

Waarom winnen we nog gas in Nederland?

Ondanks dat er veel wordt ingezet op duurzame energiemiddelen, is er nog steeds aardgas nodig voor een deel van de Nederlandse energievoorziening. Er is namelijk nog niet voldoende duurzame energie beschikbaar om helemaal te stoppen met het winnen van aardgas. Aardgas uit het buitenland importeren betekent meer uitstoot van CO2 en kan ons land a ankelijk maken van andere landen. Door aardgas te winnen in Nederland kunnen huishoudens die nog gas gebruiken hun huis blijven verwarmen en kan de industrie blijven draaien.

Reageren op het ontwerpbesluit?

U kunt reageren op het ontwerpbesluit door een zienswijze in te dienen. Informatie over de termijn van de terinzagelegging vindt u op www.mijnbouwvergunningen.nl/oppenhuizen. U kunt schri elijk een zienswijze indienen per post. De adressering en voorwaarden vindt u op www.mijnbouwvergunningen.nl/zienswijze.

veiligheid en toezicht, en reactiemogelijkheden vindt u op www.mijnbouwvergunningen.nl/oppenhuizen of scan de QR-code.

ARNOUD VAN DE RIDDER OVER ZIJN TE VERSCHIJNEN BOEK ‘STORMVLOED 1825’

“De merktekens in het landschap zijn na 200 jaar nog altijd zichtbaar”

“Een combinatie van springtij, kletsnatte weilanden, veel water uit het Duitse achterland, veel smeltende sneeuw uit de Alpen, slechte dijken in Friesland en een noordwesterstorm met een diepe depressie boven het midden van Zweden zorgen voor een rampzalige situatie op 3, 4 en 5 februari 1825”, zo laat Arnoud van de Ridder (1960) uit Oudemirdum de Stormvloed van 1825 jaar herleven in het boek met de gelijknamige titel.

Arnoud van de Ridder, geboren en getogen Utrechtenaar, maar al jaren woonachtig in Friesland, is historicus, geeft lezingen en excursies over de landschapsgeschiedenis van Gaasterland, is betrokken bij het IVN en is schrijver van het boekje ‘Het Oudemirdumerklif’. Op 26 januari is zijn nieuwste boek ‘Stormvloed 1825’ gepresenteerd.

KINDEREN IN CONTACT

BRENGEN MET DE NATUUR

Arnoud van de Ridder vertelt: “Ik studeerde aardrijkskunde om de liefde voor het Nederlandse landschap en geschiedenis, met name hoe de mens invulling heeft gegeven aan het landschap. In 2008 zijn mijn vriendin en ik verhuisd naar Gaasterland, of eigenlijk mag je ook wel opschrijven dat we gevlucht zijn uit de Randstad. We kwamen eerst terecht in Nijemirdum en later in Oudemirdum. Ik raakte als

vrijwilliger betrokken bij het werk van Natuurmonumenten, het IVN in de Súdwesthoek. En ik ga nog wel eens op pad met de Turegluur. een mobiele vogelkijkhut en promotiekar voor het IVN waarbij wij proberen kinderen in contact te brengen met de natuur.”

WAAROM EEN BOEK OVER DE STORMVLOED VAN 1825?

“Ja, waarom schrijft een oudaardrijkskunde- en geschiedenisleraar over een stormvloed die twee eeuwen geleden plaatsvond? Vier jaar geleden vroeg Natuurmonumenten mij om te kijken wat voor verhalen en geschiedenis het Oudemirdumer Klif heeft. Mijn grote interesse ligt voornamelijk in het zoeken en beschrijven van de wat onbekende geschiedenis. Er is heel veel algemeens te vinden, maar ik zoek het kleine, het alledaagse dat niet altijd in archieven ligt of in de literatuur leesbaar. Toen ben ik daar eens ingedoken en de interesse voor het gebied werd alsmaar groter. Het resulteerde in twee publicaties over een oude lindeboom aan de Oude Balksterweg. En vervolgens kwam ik ook al snel uit bij de stormvloed van 1825.”

WAT GEBEURDE ER TIJDENS DE STORMVLOED?

“Het is de grootste natuurramp geweest uit de 19de eeuw, iets wat men totaal niet zag aankomen. De voorgeschiedenis begon eigenlijk al een beetje in het najaar van 1824 omdat er toen veel noordwestelijke winden waren met ook nog eens overvloedige regenval. De dijken waren matig en slecht onderhouden. En dan wordt het februari 1825 en zorgen een combinatie van springtij, de kletsnatte weilanden, een grote hoeveelheid water vanuit het Duitse achterland en smeltende sneeuw uit de Alpen voor een rampzalige situatie. Door de hoge waterstand in het Zuiderzeegebied en de harde wind werd het water opgestuwd en bezweken de dijken die op tientallen plaatsen doorbraken. Alleen al tussen Lemmer en Schoterzijl waren er dertien doorbraken en de oude Zeedijk tussen Kuinre en Blokzijl leek wel een gatenkaas.

In Weststellingwerf en noordwestelijk Overijssel vielen de zwaarste klappen en verloren bijna vierhonderd mensen het leven. Landelijk waren dat achthonderd dodelijke slachtoffers, van wie dus

380 in Noordwest-Overijssel en 17 op Fries grondgebied. Honderden huizen werden verwoest of zwaar beschadigd, duizenden stuks vee verdronken en de materiële schade was groot. Ruim 100.000 hectare land stond onder – voornamelijk zout – water. Een tweede ramp kwam er in de zomer van 1826 nog eens overheen. Ruim 5. 500 Friezen stierven aan de gevolgen van malaria, omdat er nog geen medicijnen waren om de ziekte te bestrijden. Het was heel ongrijpbaar, een kwestie van uitzieken.”

HOE VERLIEP HET SCHRIJFPROCES

VAN HET BOEK?

“Ik ben eerst op internet gaan zoeken; vervolgens kom je bij historische verenigingen terecht. Soms moet je ook geluk hebben in je zoektocht. Zo kwam ik op een rommelmarkt een klein boekje tegen van een Harlinger slager, Wijnand Hoekers. Hij heeft ruim 54 pagina’s met gedichten over de ramp geschreven en dat in 1827 uitgebracht. Verder kwam ik het dagboek van veehouder Lieuwe Jans de Jong uit Poppenhuizen onder Aldeboarn tegen, die ook over de ramp schreef.”

“Honderden huizen werden verwoest of zwaar beschadigd, duizenden stuks vee verdronken en de materiële schade was groot”

WAT IS ER NU 200 JAAR LATER NOG TERUG TE ZIEN VAN DE RAMP?

“Gevelstenen! Ik kwam ze tegen in Giethoorn en ook in Friesland. In Harlingen is een steentje waarop te lezen valt hoe hoog het water stond in 1825. Bij Oudemirdum heb je de Beukenlaan, waar het zout in de bodem de groei van de eeuwenoude bomen belemmerde. De grote waterplas of ook wel wiel genoemd van It Djippe Gat aan de Alde Dyk bij Workum is zo’n merkteken in het landschap. De Prinsepoel bij Molkwerum, waar boer Prins graszoden uit zijn land liet halen om de dijk te verstevigen is een mooi overblijfsel aan de gebeurtenissen van toen. De merktekens in het landschap zijn na 200 jaar nog altijd zichtbaar.”

BOEK

Het boek van Arnoud de Ridder kan worden besteld door een mail te sturen naar arnoudderidder@gmail.com.

MEER INFORMATIE

In dit herdenkingsjaar worden er vele activiteiten georganiseerd. Deze activiteiten en meer informatie over de Vergeten Watersnood is te vinden op www.1825.frl.

Een gedeelte uit het dagboek van Lieuwe Jans de Jong.

In Sloten staat tussen twee huizen dit gedenkteken. Tot deze hoogte kwam het water.

Een kaart uit het ‘Gedenkboek van Neerlands watersnood Februarij 1825’ door Johannes Coenraad Beijer.

# FACE TO FACE SUSANNE WALSMA

fotografie JOHAN BROUWER // tekst GEA DE JONG-OUD

“HET VOELT ALSOF IK ELKE DAG OP VAKANTIE BEN”

Ze is pas 18 jaar, maar doorkruist nu al zelfstandig Europa met haar eigen vrachtwagen. Susanne Walsma, afkomstig uit Joure, voelt zich helemaal thuis op de weg. De verkeersdrukte van de ringwegen rond Antwerpen en Parijs? Het deert haar niet. “Ach, je moet gewoon een beetje brutaal zijn. Als je ertussen wilt, dan doe je dat”, zegt ze vastberaden. Dankzij de kans die ze van Durk en Petra Schaap De With heeft heeft gekregen, leeft Susanne haar droom. “Ik ben ontzettend dankbaar voor deze mogelijkheid. Elke dag geniet ik van de vrijheid en de steeds veranderende omgeving.”

Omdat Susanne veel onderweg is en haar vrije tijd in de weekenden snel vol zit, spreken we elkaar eerst telefonisch en later in levende lijve tijdens het maken van de foto. Terwijl ze net boven Parijs richting de Belgische grens rijdt, vertelt ze over haar nieuwe leven. “Gisteren zat het verkeer tegen en vanmorgen moest ik al om half acht ’s ochtends op een bepaalde locatie zijn. Daarom ben ik vandaag vroeg vertrokken. Om vier uur startte ik de motor. Het kwam goed, ik was keurig op tijd”, zegt ze. De vraag of ze kan vertellen terwijl ze ondertussen haar hoofd bij het verkeer moet houden, beantwoordt ze lachend: “Ik ben een vrouw hè. Ik kan prima twee dingen tegelijk.”

“Je alleen voelen is wat anders dan alleen zijn”

VERTROUWEN

Traditioneel wordt de transportsector gedomineerd door mannen. Dat Susanne zich op zo’n jonge leeftijd moeiteloos staande houdt in deze wereld is opmerkelijk. Ze staat letterlijk haar mannetje, heeft zelfvertrouwen en ook het vertrouwen van haar werkgever. Het eerste contact met Schaap De With kwam tot stand via Facebook. Susanne reageerde, zonder verwachtingen, op een oproep waarin het transportbedrijf aangaf op zoek te zijn naar nieuw personeel. Ze ontving een lijst met vragen, die ze ingevuld terugstuurde. “Ik mocht op gesprek komen. Dat ging goed en zo is het gekomen dat ik hier nu werk”, vat ze snel haar weg naar haar nieuwe werkomgeving samen.

PRACHTIGE KANS

Na haar 18e verjaardag wist ze in een korte periode alle benodigde examens en toetsen te behalen om een vrachtwagen en zelfs ook een vrachtwagen met aanhanger te mogen besturen. “Anderhalve week na mijn verjaardag haalde ik het C-rijbewijs. Alle praktijkexamens gingen mij vervolgens goed af. Ik haalde ze in één keer. Theorie was soms wat lastiger”,

vertelt ze. “Voordat ik in mijn eigen vrachtwagen mocht rijden, ben ik met mijn baas Durk Schaap op pad geweest. Hij heeft mij in een aantal weken ontzettend veel geleerd over dit beroep. Ik ben hem heel dankbaar dat hij hiervoor echt de tijd heeft genomen. Ik leerde van hem hoe alles onderweg in zijn werk gaat met de vracht. Hoe de administratie gedaan moet worden. Hoe alles in het buitenland geregeld is en noem maar op. Ik had natuurlijk nog maar weinig kilometers afgelegd toen ik begon. Daarbij is alles in het buitenland nieuw voor je. Dankzij Durk en Petra heb ik een prachtige kans gekregen om dit allemaal te ervaren. Bij ons bedrijf maak je geen fouten, er zijn alleen verbeterpunten. Dat is fijn en dat geeft vertrouwen. Ik kan altijd met de zaak bellen. Het maakt niet uit hoe vaak ik dat doe. Ze helpen mij altijd.”

In het drukke verkeer van Parijs gaf Durk haar veel aanwijzingen. “Op een bepaald moment vroeg ik hem of hij alsjeblieft stil wilde zijn. Ik werd er helemaal zenuwachtig van. Ik kon dat zelf wel”, lacht Susanne. Durk hield zijn mond en liet Susanne haar eigen gang gaan. Bochten kleiner dan een haakse hoek of achteruit rijden op de spiegels, ze liet zien dat ze het allemaal beheerste. Met een gerust hart kon hij haar na een paar weken alleen met de vrachtwagen op pad laten gaan. “Op een bepaald moment merkte ik dat hij een beetje wegdommelde, terwijl ik reed. Toen wist ik dat ik zijn vertrouwen had gewonnen”, zegt ze hier zelf over.

EMOTIONEEL

Als Susanne op maandag is vertrokken, belt haar vader haar meestal als hij zelf naar zijn werk gaat. “Hij vindt het fijn even te horen hoe het gaat”, zegt ze. “Mijn interesse voor auto’s en alles wat daarbij hoort, heb ik dankzij mijn heit met de paplepel ingegoten gekregen. Hij is ook altijd met auto’s bezig. Nadat ik een paar keer met hem op een vrachtwagen mee mocht, vond ik dat zo

mooi, dat de keuze hiervoor snel was gemaakt. Toen ik voor de allereerste keer in mijn vaste vrachtwagen reed, ben ik naar mijn familie gegaan om mijn trots aan iedereen te laten zien. Mijn moeder vond het zo mooi. Ze was gewoon emotioneel.”

GEBROKEN RUG

Geïnspireerd door de passie van haar vader voor auto’s en motoren deed Susanne als jong meisje ook aan motorcross. Dat deze sport niet zonder gevaar is, heeft ze helaas zelf ervaren. “Na een val op de crossbaan in Joure brak ik mijn rug op twee plaatsen”, vertelt ze. “Ik heb enorm geluk gehad, want het had veel erger kunnen aflopen. Ik heb een paar dagen in het ziekenhuis doorgebracht en toen mocht ik naar huis. We hadden thuis een ziekenhuisbed voor mij. Ik moest onder begeleiding naar de wc. Na een week kon ik steeds iets meer. Van deze val ben ik erg geschrokken. De revalidatieperiode was lang. Ik ging drie keer in de week naar de fysio en ik sportte veel. Ik heb nog wel een keer op de motor gereden, maar ik kwam tot het besef dat het nooit meer zo zou worden zoals het was. Het was beter om te stoppen.”

HAAR VRACHTWAGEN

Nu stapt ze niet meer op de crossmotor, maar gaat wel met een grote truck en aanhanger de weg op. De zwarte vrachtwagen met de mooie afbeeldingen is voor een groot deel van de week haar thuis. De cabine heeft ze opgesierd met eigen spulletjes en foto’s. “Door mijn werk kom ik overal en nergens. Vorige week was ik al op zondagmiddag om twee uur vertrokken om op maandagmiddag bij de Zwitserse grens te zijn. De omgeving daar is prachtig. Die bergen, dat is echt genieten.”

VARIËRENDE VRACHT

De vracht die Susanne vervoert is heel afwisselend. “Van spullen voor de Action, dakramen en kozijnen, geperste balen oud papier, wc-papier, tot allerlei spullen voor Wehkamp”, somt ze

op. “Alles wat op een pallet kan, kan ik vervoeren. Ik heb ook katheders vervoerd en onderdelen voor vliegtuigen, die koel bewaard moesten blijven. Wij chauffeurs zijn de schakels tussen de landen. Zo voel ik dat. Als ik nu wc-papier in de supermarkt zie staan, dan weet ik dat er een heel verhaal achter zit, voordat het daar in die stelling terecht is gekomen.”

GIRLPOWER

Er toetert wel eens een collegachauffeur naar haar, of ze steken hun duim op. Susanne is positief ontvangen in de wereld van het transport.

“Doordat ik een meisje ben willen ze mij wel meer helpen, bijvoorbeeld ook als ik vracht moet laden of lossen. Dat merk ik wel. Maar ik kan dat ook prima zelf. Aan de andere kant, als de tijd dringt, is het wel eens gemakkelijk”, lacht ze.

“Natuurlijk heb ik op de opleiding ook wel eens gedacht: ‘Ik ben een meisje, wat doe ik hier’? Toch is het allemaal heel goed verlopen. Ik rij met plezier. Ik ben graag alleen op pad en vermaak me prima op de momenten dat mijn rij-uren erop zitten. In de rustperioden spreek ik af met collega-chauffeurs om elkaar te treffen in het chauffeurscafé.

Als dat niet lukt, dan heb ik mooie lijsten op Spotify om naar te luisteren, of ik kan Netflix kijken of ik bel met mijn mem, heit of met vrienden. Maar aan de andere kant moet je de wereld ook niet mooier maken dan hij is. Natuurlijk voel ik me ook wel eens alleen. Maar ja, je alleen voelen is wat anders dan alleen zijn.”

VAKANTIE

“De vrijheid van dit beroep is fantastisch. Natuurlijk moet je op tijd ergens zijn, maar je hebt de regie over je eigen dag. Ik geniet van alles wat ik onderweg zie, vooral van de bergen. In mooie gebieden besef ik telkens weer hoe fijn het is om op de weg te zijn. Op die momenten voelt mijn werk voor mij alsof ik elke dag op vakantie ben.”

“De vrijheid van dit beroep is fantastisch”

INDIVIDUEEL: 4 & 10 MIJL + KIDSRUN

TEAMS: SCHOLIERENLOOP + VERENIGINGENLOOP + BUSINESS RUN

DOE OOK MEE!

25 MEI 2025

MARKTSTRAAT • SNEEK

KIDSRUN // 4 & 10 MIJL INDIVIDUEEL // BUSINESSRUN //

SCHOLIERENLOOP // VERENIGINGENLOOP

HÉT HARDLOOPEVENEMENT VAN SNEEK. MET DIT JAAR EEN EXTRA UITDAGING, NAMELIJK EEN 10 MIJL-AFSTAND.

Scan de QR-code of ga naar www.4en10mijlvansneek.nl

INHOUD

• De gemeenteraad van De Fryske Marren stelt zich voor (deel 2)

• Pré-mantelzorgwoningen: zorg al eerder dichtbij

• AED, daar red je levens mee!

INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE DE FRYSKE MARREN | FEBRUARI 2025

Gemeentelijke activiteiten kalender

Vergaderingen gemeenteraad

Woensdag 26 februari

Petear, 19.30 uur

Dinsdag 11 maart Petear, 19.30 uur

Kijk voor actuele informatie op: defryskemarren.nl/gemeenteraad

Gemeentelijke belastingen Uitstel automati sche incasso januari 2025

Vanwege de overstap naar een nieuw systeem is de incassotermijn van 31 januari 2025 uitgesteld naar 14 februari 2025. De incassotermijn van februari vindt plaats volgens schema op 28 februari 2025.

Financiële ondersteuning op maat

Neem voor vragen contact op met ons klantencontactcentrum via telefoon 14 05 14 (zonder kengetal) of via info@ defryskemarren.nl t.a.v. de kassier.

Kavelverloting Tramdijk-Oost in Lemmer Subsidieregeling 80

In het uitbreidingsplan Tramdijk-Oost, fase 3, in Lemmer verloten we vrije sector kavels.

Van de 33 kavels zijn er 11 geschikt voor de bouw van een vrijstaande woning. Op de andere 22 kavels is ruimte voor de bouw van een halfvrijstaande woning.

De kavelverloting is op donderdagmiddag 27 maart. Inschrijven kan vanaf 11 maart tot en met 20 maart.

Kijk voor meer informatie op onze wonen website: wonenindefryskemarren.nl/tramdijk

jaar vrijheid

Sinds november 2024 is het voor inwoners en verenigingen van gemeente De Fryske Marren mogelijk om subsidie aan te vragen voor evenementen rondom 80 jaar bevrijding.

De aanvraagperiode loopt tot 1 maart 2025, of tot het subsidieplafond van 80.000 euro is bereikt.

Scan de QR-code voor meer informatie

Een echte zorgheld!

Mantelzorger Daan uit Wijckel zorgt wekelijks voor zijn ouders en schoonvader. Ze zijn op leeftijd en kunnen niet meer alles zelf doen

Daans’ ouders wonen nog zelfstandig. Dit is mogelijk omdat ze professionele ondersteuning krijgen vanuit de thuiszorg. Zijn schoonvader is onlangs verhuisd naar een woonzorgcentrum voor ouderen. Daan is een echte zorgheld!

Meer weten over mantelzorghelden en alle beschikbare hulp? Bekijk onze website: defryskemarren.nl/mantelzorg

Laatste bijeenkomst Tûk Wenjen dit winterseizoen

Woensdag 26 februari zijn de energiecoaches van Tûk Wenjen aanwezig in Dorpshuis Nijemirdum.

We starten om 19.30 uur, vanaf 19.15 uur is de zaal open. Na een plenaire presentatie is er voldoende ruimte om vragen te stellen en individuele gesprekken te voeren met adviseurs en energiecoaches We sluiten de avond af om 21.30 uur. Tûk Wenjen is het energieloket van gemeente De Fryske Marren. Aanmelden kan via tukwenjen.nl

gemeente De Fryske Marren.

Even voorstellen... (deel 2)

In januari, februari en maart stellen de raads- en commissieleden van de gemeenteraad van De Fryske Marren zichzelf voor op deze pagina. De gemeenteraad is het hoogste bestuursorgaan van de gemeente en is rechtstreeks gekozen door de inwoners van De Fryske Marren. De raad vertegenwoordigt de inwoners en bepaalt de hoofdlijnen van het gemeentebeleid. De gemeenteraad heeft drie belangrijke taken, namelijk 1) het vertegenwoordigen van alle inwoners; 2) het vaststellen van de grote lijnen voor het beleid van de gemeente, en 3) het controleren of het college van burgemeester en wethouders zijn bestuurstaken goed uitvoert.

Elke vier jaar vinden er verkiezingen plaats voor de gemeenteraad. De eerstvolgende gemeenteraadsverkiezingen zijn op 18 maart 2026. In de gemeente De Fryske Marren worden er 31 raadsleden verkozen. Deze raadsleden zijn lid

ANNE MERKUUR

Raadslid voor GroenLinks-PvdA (met zwangerschapsverlof), woont in Oudehaske

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden?

Ik was pas afgestudeerd, politiek geïnteresseerd, betrokken bij mijn omgeving en wilde iets veranderen. Met een groep partijgenoten hebben we destijds (2013) een afdeling van GroenLinks in De Fryske Marren opgericht, die was er namelijk nog niet.

Waar krijgt u energie van als raadslid?

Ik ben altijd erg blij en trots wanneer we als verschillende fracties in de raad goed samenwerken, onze verschillen overbruggen en verschillende belangen bij elkaar kunnen brengen en zo de gemeente kunnen verbeteren.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente? Ik vind het belangrijk dat we denken aan de generatie na ons: hoe laten we de gemeente achter? Dat klinkt abstract, maar het kan ook heel concreet zijn: dankzij onze inzet zullen er eindelijk straatnamen vernoemd worden naar verzetsvrouwen.

MARIKE UILENREEF Raadslid voor GroenLinks-PvdA (vervanger Anne Merkuur), woont in Sintjohannesga

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden? Ik voel mij thuis in De Fryske Marren tussen het groen, het water en de weidsheid. Ik gun iedereen datzelfde gevoel en juist daarom wilde ik raadslid worden.

Waar krijgt u energie van als raadslid?

In de korte periode dat ik nu raadslid ben, krijg ik energie van het aanhoren van verschillende standpunten en argumenten. Om de verschillende kanten van een onderwerp mee te nemen en op basis daarvan een zo goed mogelijk standpunt te bepalen.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente? De komende periode focus ik mij op een inclusieve gemeente, een gemeente waarin iedereen zich welkom voelt. Een gemeente voor en door iedereen die er onderdeel van uitmaakt.

van politieke partijen. Hoeveel raadsleden er per politieke partij worden verkozen, hangt af van het aantal stemmen dat een politieke partij krijgt. Iedere Nederlander van 18 jaar en ouder met kiesrecht mag stemmen en kan zich ook verkiesbaar stellen.

GEESKE HOMMA-VISSER

Raadslid voor het CDA, woont in Bakhuizen

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden?

Ik wil invulling geven aan een gemeente waarin plek is voor (terechte) emotie en inhoud. Door in gesprek te blijven en gezamenlijk te handelen, wil ik streven naar een toekomst die solidair, rechtvaardig en duurzaam is.

Waar krijgt u energie van als raadslid?

Door het initiatief te nemen voor concrete oplossingen die mensen echt helpen. Of het nu gaat om steun voor verenigingen tijdens de coronacrisis of woningbouw in kleine kernen, we werken samen aan een duurzame toekomst.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente?

Ik heb mij o.a. ingezet voor woningbouw en steun aan verenigingen tijdens de coronacrisis. Door een voorstel van mij is er een woningbouwcoördinator aangesteld en is er een Coronafonds voor verenigingen in het leven geroepen.

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden? Ik woon in Bakhuizen. Dit is gevoelsmatig (en feitelijk) ver weg van Joure. Ik wil graag de geluiden uit deze regio in Joure laten horen en besluiten en regelingen die van belang zijn voor de inwoners naar hier overbrengen.

Waar krijgt u energie van als raadslid?

Ik krijg energie van de samenwerking in onze fractie én als we met verschillende politieke partijen na een goed debat een meerderheid kunnen vormen en besluiten nemen waar onze inwoners, verenigingen en bedrijven ook blij van worden.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente? Het gaat er niet om wat ik bereikt heb of wil bereiken. Samen moeten we bereiken wat het beste is voor de inwoners van onze gemeente. Voor mij is ‘de stem van de stille meerderheid’ daarbij vaak doorslaggevend.

Zou u politiek actief willen worden? Dan kunt u bijvoorbeeld contact opnemen met de politieke partij van uw voorkeur. Wilt u meer weten over de gemeenteraad in het algemeen? Kijk dan op onze website: defryskemarren.nl/gemeenteraad

JOHN ROEST

Commissielid voor de ChristenUnie, woont in Echtenerbrug

Wat was uw drijfveer om commissielid te worden? Mijn drijfveer om commissielid te worden is om er te zijn voor de samenleving, inwoners, organisaties, ondernemers. Om niet alleen iets van onderwerpen te vinden vanaf de zijlijn, maar om daadwerkelijk mee te praten over belangrijke onderwerpen.

Waar krijgt u energie van als commissielid? Energie krijg ik van er voor een ander zijn. Van betekenis zijn voor de ander. Om te zorgen voor de mienskip, voor de schepping en voor de sociale wereld waarin wij leven.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als commissielid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente? Persoonlijk vind ik het belangrijk dat we een gemeente zijn waarin we naast de inwoner staan. Met vooral oog voor de mens. Het brûsplak, de leefbaarheid in de dorpen, het zorgen voor de stem van onze jeugd zijn belangrijke speerpunten voor mij.

JEEN POSTMA Commissielid voor D66, woont in Lemmer

Wat was uw drijfveer om commissielid te worden?

Ik vind politiek interessant en wil graag mijn ideeën en meningen delen met andere mensen. Je wilt graag invloed en het beleid medebepalen. Daarom word je lid van een politieke partij en stel je je beschikbaar voor de raad.

Waar krijgt u energie van als commissielid?

Het petear is een vorm van inspraak die goed werkt en mag voor mij best uitgebreid worden wat betreft spreektijd. Het is een mooie manier om als raadsleden te weten te komen wat er in de gemeenschap leeft. Houden zo!

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als commissielid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente?

- Nieuw verkeers- en vervoersplan: worden er voldoende fietspaden aangelegd? Is een projectleider van buiten echt nodig voor dit nieuwe plan?

- De Lelylijn moet er komen.

- Groene ondernemers in een groene gemeente.

- Goede leefomgeving en werk voor allen.

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden? Ik wol wat betsjutte foar de mienskip dêr’t ik ûnderdiel fan bin. Each foar de omjouwing hawwe, dêr’t ik tige grutsk op bin. Lústerje nei ynwenners, wat se wolle of wêr’t se mei sitte op maatskiplik en sosjaal gebied en wolwêzen. In lústerjend ear.

Waar krijgt u energie van als raadslid? As riedslid krij ik enerzjy fan ús positive FNP-team. Der foar elkoar wêze, stypje en gearwurkje. It jout foldwaning om by komplekse maatskiplike dossiers de bêste besluten foar de mienskip te nimmen. Underling betrouwen makket it riedswurk effektyf.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente? Trochgean om doarpsbelang-gearkomsten te besykjen dan witte wy wat der libbet yn de mienskip. Myn spearpunten ; dat elk meidwaan kin en in sûne omjouwing foar minsk en natuer. De tanimmende lelieteelt fyn ik soarchlik.

ROEL ROELEVINK

Raadslid voor het CDA, woont in Lemmer

JELTSJE PIERSMA Raadslid voor de FNP, woont in Nijemardum

DE GEMEENTERAAD

VAN DE FRYSKE MARREN

Zittend (vlnr.): Henk Koops (D66), Anne Merkuur (GL-PvdA), Sytze Holtrop (CU), Ivo de Wolff (VVD), Gerda de Vries-Suierveld (FNP), Jan van Zanden (CDA), Rosa IJntema-Salverda (BP DFM), Janneke van der Werf (Kleurrijk DFM), Armin Krijgsman (FvD)

Staand (vlnr.): Ineke Swart-Jorna (GL-PvdA), Jan Volbeda (FNP), Johan Dijkstra (GL-PvdA), Wiebe Hoekstra (FNP), Jos Boerland (VVD), Jochum Meester (FNP), Jelmer Quartel (FNP), Klaas Agricola (burgemeester), Heleen van Dijk-Beekman (griffier), Jeltsje Piersma (FNP), Wouter Wouda (FNP), Marcel Miedema (VVD), Piet Wit (GL-PvdA), Fokke Hoekstra (CDA), Roel Roelevink (CDA), Bauke de Wolff (CDA), Geeske Homma-Visser (CDA), Cor Flapper (CDA)

JOCHUM MEESTER Raadslid voor de FNP, woont in Sint Jut

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden?

Ik bin yn 2009 yn oanrekking kaam mei de lokale polityk; der spile wat yn ús buert. Ik bin doe frege as fraksjemeiwurker. Der waarden in protte nijsgjirrige ûnderwerpen bepraten dus ik bin op de kieslist kaam en mei no alwer hast 15 jier riedslid wêze!

Waar krijgt u energie van als raadslid?

Ik wurd op strjitte, by it fuotbalfjild, yn’e kroech of fia app faak even oansprutsen troch minsken dy’t wat fine of wat te freegjen ha. Ik pak dat sa goed mooglik op, of ik ferwiis se troch. Ik help sa oaren en hear tagelyk wat der spilet en libbet.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente?

As riedslid ha ik noch nea earder mei safolle minsken (ôf)praten, as oer de plannen foar AZC Rottum-Oost. Dy petearen fûn ik hiel weardefol. Ik bin grutsk op de ynset en belutsenheid fan ynwenners yn ‘myn’ regio (de doarpen rûnom it Nannewiid).

voor Forum voor Democratie, woont in Lemmer

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden?

Onvrede over hoe de huidige politiek zich ontwikkelt, omdat steeds meer wet- en regelgeving wordt bepaald vanuit Den Haag en de EU. Ik vind dat je bestuur zo lokaal mogelijk moet proberen te houden.

Waar krijgt u energie van als raadslid?

Het betrekken van burgers en achterban bij plannen en beslissingen. De samenwerking en bovenal ook gezelligheid binnen onze fractie.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente?

Een halt toeroepen aan de massa-immigratie, woningen voor onze eigen Mienskip en aan de rem trekken voor wat betreft de Klimaathysterie.

Bereikt: tegenhouden van MEGA-AZC bij Rottum, sluiting AZC Balk in 2026, Geen Zonnepark bij St.Nyk, promoten Frysk Taalbeleid.

Raadslid voor Kleurrijk Fryske

Marren, woont in Rotsterhaule

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden?

Dat kwam voort uit een hele mooie bestuursperiode van dorpsbelang in Sintjohannesga. Vanuit hier dacht ik ook iets in de raad te kunnen betekenen. De meeste voldoening van het raadslidmaatschap haal ik uit het mij inzetten voor de gemeenschap.

Waar krijgt u energie van als raadslid?

Waar ik energie van krijg als raadslid is een goed 1 op 1 gesprek met de burgemeester/ wethouder of griffier, maar ook uit het van gedachten wisselen met een ander raadslid over een bepaald onderwerp.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente? Mijn belangrijkste speerpunt is deze periode: ‘Tink om ús iepen romte, ús lânskip! En dermei de lânbou foarop!’ Dit moeten we blijven herhalen.

Raadslid voor de VVD, woont in Joure

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden?

Om ook als volksvertegenwoordiger voor vooral mensen die het moeilijk hebben wat te kunnen betekenen.

Waar krijgt u energie van als raadslid? Energie krijg ik zowel uit negatieve als positieve ervaringen welke ik in de gemeenteraad opdoe.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente?

Om enkele te noemen. Op terreinen als verkeersveiligheid; sportverenigingen; betere communicatie met inwoners en sociale voorzieningen.

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden? Ik zou graag een betere verbinding willen met inwoners. Er moet beter geluisterd, gecommuniceerd en vooral ook gehandeld naar wat verstandig is in plaats van eigen menig door drijven. Dit zowel binnen de raad, als raad en college samen.

Waar krijgt u energie van als raadslid? Ik krijg energie van goede ideeën die ons naar de toekomst helpen en dat hoeven niet natuur gerelateerde onderwerpen te zijn. Het wordt tijd dat we weer met beide voeten op de grond komen.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente? Constructief samenwerken binnen de raad en met raad en college samen.

ROSA IJNTEMASALVERDA Raadslid voor de Burgerpartij De Fryske Marren, woont in Joure

Wat was uw drijfveer om raadslid te worden?

Ik wil graag dat er beter naar burgers wordt geluisterd en dat burgers meer vertrouwen krijgen in de politiek.

Waar krijgt u energie van als raadslid?

Als ik de stem van de (individuele) burger kan laten horen en burgers het gevoel hebben dat er naar hen wordt geluisterd.

Wat is/was uw belangrijkste speerpunt als raadslid tijdens deze periode? Wat heeft u bereikt of wat zou u nog willen bereiken voor onze gemeente?

Wij zijn een lokale partij en komen op voor ONZE burgers. Wij willen dat er bij besluiten rekening wordt gehouden met de burgers en dat er draagvlak is onder onze inwoners. Wij willen bereiken dat er meer naar onze inwoners wordt geluisterd.

Scan de QR-code voor een overzicht van alle raadsleden

ARMIN KRIJGSMAN Raadslid

THIJS MAAT

RINZE VISSER

Raadslid voor de NCPN, woont in Lemmer

JOS BOERLAND

Pré-mantelzorgwoningen: zorg al eerder dichtbij

Stel, u verwacht in de toekomst mantelzorg te gaan geven of te ontvangen. Liever regelt u nu al een mantelzorgwoning dan pas wanneer het moment daar is. Tot voor kort kon dit niet: zomaar een tweede tijdelijke woonvoorziening op een perceel plaatsen zonder mantelzorgverklaring stond de wet niet toe. Met nieuwe regels is dit onder voorwaarden nu wél eerder mogelijk.

Wat is dat eigenlijk, een mantelzorgwoning? Een mantelzorgwoning is een tijdelijke zelfstandige woning op het erf van een ander huis. Deze woning kan bedoeld zijn voor degene die zorg nodig heeft. De mantelzorger woont dan in het huis, ofwel het hoofdgebouw. Maar het kan ook andersom: de mantelzorger woont in de mantelzorgwoning om te zorgen voor een naaste die in het huis woont.

Een mantelzorgwoning kan op verschillende manieren gerealiseerd worden. Bijvoorbeeld door een deel van het huis om te bouwen, een losstaand bouwwerk zoals een garage geschikt te maken voor bewoning of een aanbouw te plaatsen. Ook kanten-klare units die in de tuin worden geplaatst, zijn een optie.

Meteen in de buurt Tot twee maanden geleden was een mantelzorgverklaring nodig om een mantelzorgwoning te regelen. Oftewel, eerst moest worden vastgesteld dat mantelzorg noodzakelijk was. “Veel mantelzorgers vinden dat nogal laat”, zegt Liesbeth Hijlkema, beleidsmedewerker vergunningen bij gemeente De Fryske Marren. “Zij willen graag al eerder dichtbij wonen, zodat ze meteen in de buurt zijn wanneer de zorg nodig wordt of toeneemt.”

Bovendien kost het tijd om een mantelzorgwoning te bouwen of aan te schaffen. “Zo’n woning staat er niet

van de ene op de andere dag”, weet Anita Dijkstra, beleidsmedewerker maatschappelijke ontwikkeling bij de gemeente. “Juist daarom is het prettig als de mantelzorger al eerder dichtbij woont. Dat maakt het niet alleen makkelijk om te helpen wanneer dat nodig is, maar kan ook de zorgtaken die hij of zij uitvoert voor een dierbare verlichten.”

Woning met vergunning

Onze samenleving vergrijst meer en meer. De vraag naar zorg neemt daardoor toe. Tegelijk is er een steeds groter tekort aan zorgpersoneel.

Anita: “Alleen al om deze reden zijn mantelzorgers van onschatbare waarde. Als gemeente willen we hen zoveel mogelijk ondersteunen en obstakels voor ze wegnemen.”

Tot aan het moment dat er een mantelzorgverklaring is, heet dit een pré-mantelzorgwoning. Vanuit die gedachte zijn afgelopen december in De Fryske Marren nieuwe regels in werking getreden. Ook als er nog geen mantelzorgsituatie (te verwachten) is, kunnen inwoners in bepaalde gevallen een mantelzorgwoning (laten) bouwen of plaatsen.

Voor een reguliere mantelzorgwoning met mantelzorgverklaring is meestal geen vergunning nodig.

Wilt u aan de slag met een prémantelzorgwoning, en heeft u dus nog geen mantelzorgverklaring? Dan kan dat alleen mét vergunning. Liesbeth: “Wij toetsen daar strikt op. Je moet

- LIESBETH‘Veel mantelzorgers wonen graag al eerder dichtbij’

- ANITA‘We willen mantelzorgers zoveel mogelijk ondersteunen’

schriftelijk goed kunnen onderbouwen dat de gewenste plek er geschikt voor is en dat je de omgeving er niet mee benadeelt. Het is verstandig om daarvoor een adviseur in de hand te nemen.” “Daarnaast moet het aannemelijk zijn dat binnen enkele jaren zorg nodig is”, vult Anita aan. “Dit is bijvoorbeeld zo wanneer er een chronische aandoening speelt waarbij achteruitgang te verwachten is.”

Uitdagingen en aandachtspunten Volgens planning vindt eind 2026 een evaluatie plaats van de nieuwe regels. Hebben veel mantelzorgers er gebruik van gemaakt? Zijn er ook negatieve effecten? Anita: “Als je iets nieuws opstart, weet je vaak nog niet precies tegen welke uitdagingen je aanloopt. De praktijk zal dat uitwijzen. Dat is ook niet erg; als gemeente moet je kunnen bijsturen wanneer dat nodig is.”

Er zijn wel een paar mogelijke knelpunten waar Anita en Liesbeth alvast rekening mee houden. “Door de krappe woningmarkt willen sommigen de nieuwe regels misschien benutten voor een extra woning op hun perceel”, zegt Liesbeth. “Maar dat mag niet het doel zijn. Hoe beoordeel je dat allemaal zo consequent en zorgvuldig mogelijk? Het is aan ons om daar onze weg in te vinden.”

Anita Dijkstra, beleidsmedewerker maatschappelijke ontwikkeling (links) en Liesbeth Hijlkema, beleidsmedewerker vergunningen.

Tips voor de voorbereiding

Wilt u een prémantelzorgwoning regelen? Houd dan rekening met het volgende:

BEGIN OP TIJD

De aanvraag en vergunningprocedure kunnen enkele weken tot maanden duren, afhankelijk van de complexiteit van het project.

VERDIEP U IN DE EISEN

Zorg ervoor dat u goed begrijpt welke voorwaarden er zijn voor de locatie en het type woning.

ADVIES INWINNEN

Het is verstandig om een adviseur in de hand te nemen om ervoor te zorgen dat de woning aan alle eisen voldoet en dat de aanvraag soepel verloopt.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de gemeente via telefoonnummer 14 05 14

Wat u verder nog moet weten

Mag ik een pré-mantelzorgwoning ook verhuren als de zorgvraag nog niet is ontstaan?

Nee, een pré-mantelzorgwoning is alleen bedoeld voor zorgbehoevenden en hun mantelzorgers. Het is dus niet toegestaan om de woning te verhuren.

Wat gebeurt er met de woning als de mantelzorgsituatie eindigt? Als de zorgbehoefte wegvalt, kan de woning vaak niet blijven staan. De gemeente kan eisen dat de woning wordt verwijderd of omgebouwd naar een ander type woning.

Hoe lang mag een prémantelzorgwoning blijven staan? Een pré-mantelzorgwoning mag in principe maximaal tien jaar blijven staan, waarna de situatie opnieuw beoordeeld wordt.

AED daar red je levens mee!

Reanimatie, je hoopt het nooit zelf nodig te hebben of te hoeven doen. Toch krijgen wekelijks meer dan 300 mensen een hartstilstand, thuis en in het ziekenhuis. De overlevingskans is onder andere afhankelijk van de snelheid en deskundigheid van hulp. Met name buiten het ziekenhuis, dus bijvoorbeeld thuis, in de bioscoop of tijdens het sporten, is het belangrijk om goede hulp te ontvangen of bieden. Een AED zorgt voor een veel hogere overlevingskans. Daarom wil gemeente De Fryske Marren een dekkend en betrouwbaar AED-netwerk.

Subsidiemogelijkheden

Gemeente De Fryske Marren geeft subsidie aan verenigingen en maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk in de gemeente. Zij kunnen subsidie aanvragen voor de aanschaf, vervanging en onderhoud van een AED. Met deze subsidieregeling wil De Fryske Marren zorgen voor een dekkend en betrouwbaar AED-netwerk.

De wens is om binnen elke straal van 500 meter een 24/7 AED beschikbaar te hebben, zodat alle inwoners de mogelijkheid hebben om hiervan gebruik te maken. Een AED redt mensenlevens, reanimatie overbrugt tijd tussen de hartstilstand en het arriveren van professionele hulpverleners. Hoe sneller het hart wordt gedefibrilleerd door middel van de AED, hoe groter de kans op overleven zonder blijvende schade.

Meewerken aan een goed AED-netwerk? In de meest ideale situatie komen AED’s op openbare plekken te hangen waar mensen hem 24 uur per dag en zeven dagen per week kunnen ophalen in noodsituaties. Daarom richten we ons met financiële ondersteuning in de vorm van een subsidie op verenigingen en maatschappelijke organisaties. Zij zijn het hart van onze samenleving en draaien vaak op vrijwilligers en hebben een centrale plek en rol in de gemeente. Maar de financiële middelen zijn er niet altijd om uitgaves zoals deze te doen.

Werkt u voor een organisatie zonder winstoogmerk in gemeente De Fryske Marren en wilt u een AED aanschaffen voor de veiligheid van bezoekers en omwonenden? Scan de onderstaande QR code of ga naar

Subsidieregeling AED - De Fryske Marren: defryskemarren.nl/ direct-regelen/belastingen-subsidies/ subsidieregeling-aed

Wat is nodig om een subsidie goedgekeurd te krijgen?

De AED-subsidie kan worden aangevraagd voor de aanschaf van een nieuwe AED, vervanging van een AED en er is een bijdrage mogelijk in de onderhoudskosten. Er is een subsidieplafond van € 41.000 in 2025, wacht dus niet te lang met de aanvraag.

Aanvragen voor de subsidie worden behandeld op volgorde van binnenkomst en met een volledig ingevuld en ondertekend aanvraagformulier, inclusief benodigde bijlagen. Een subsidieaanvraag wordt gestart door in te loggen met je DigiD. Het is handig om daarbij de volgende

documenten bij de hand te hebben: de offerte (bij aanvraag nieuwe AED en vervanging AED), een afbeelding van de AED, het type en productnummer AED en eventueel een factuur wanneer het gaat om onderhoudskosten. Hoe completer de aanvraag, des te sneller wordt het gecheckt en goedgekeurd.

We zien de subsidieaanvragen graag tegemoet. Scan de QR-code!

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

Aanslagbiljet

gemeentelijke belastingen 2025 in uw (digitale) brievenbus

2025 uw

u uw brievenbus u MijnOverheid te ontvangen, dan stuurt de gemeente naar uw dat u niet meer thuis uw deurmat

Eind januari ontving u het aanslagbiljet gemeentelijke belastingen 2025 in uw (digitale) brievenbus. Heeft u via MijnOverheid aangegeven het aanslagbiljet digitaal te willen ontvangen, dan stuurt de gemeente het aanslagbiljet naar uw digitale mailbox. In dat geval ontvangt u de aanslag niet meer thuis op uw deurmat.

Over de belastingaanslag

WOZ-waarde

Het biljet kan meerdere belastingen bevatten, doordat u belastingplichtig bent voor meerdere gemeentelijke heffingen. Het kan gaan om de onroerendezaakbelastingen, de riool- en afvalstoffenheffing. Bent u eigenaar van een woning? Dan betaalt u onroerende zaakbelastingen (OZB). Voert u water af op een gemeentelijke rioolvoorziening, dan betaalt u rioolheffing. De hoogte van deze heffing is afhankelijk van het aantal ingeschreven personen volgens de Basisregistratie Personen. Kunt u huishoudelijke afvalstoffen aanbieden, dan betaalt u jaarlijks een afvalstoffenheffing op basis van het volume van de container.

Het u voor heffingen kan gaan om en afvalstoffenheffing Bent u een woning? Dan betaalt u (OZB) Voert u af op een rioolheffing De van heffing is van Personen u huishoudelijke betaalt u op basis van van container

Kwijtschelding aanvragen

anneer u u kwijtschelding aanvragen meer u naar

Wanneer u de aanslag gemeentelijke heffingen niet kunt betalen, dan kunt u kwijtschelding aanvragen. Voor meer informatie verwijzen wij u naar onze website: defryskemarren.nl/belastingen

Automatische incasso

Indien u van het

geïncasseerd Maakt u op dit moment van via u hiervoor uw toestemming geven onze website u van hoeft u geen en wordt uw automatisch omgezet naar termijnen

Indien u gebruik maakt van automatische incasso wordt het aanslagbedrag in twaalf maandelijkse termijnen geïncasseerd. Maakt u op dit moment nog geen gebruik van betaling via automatische incasso? Dan kunt u hiervoor alsnog uw toestemming geven via onze website. Maakt u al wel gebruik van de automatische incasso, dan hoeft u geen actie te ondernemen en wordt uw betaling automatisch omgezet naar twaalf termijnen.

Bent u op 1 januari 2025 eigenaar of gebruiker van een woning, dan vindt u op het aanslagbiljet ook de vermelding van de WOZ-waarde (WOZbeschikking). De WOZ-waarde (wet Waardering onroerende zaken) geeft een goede inschatting van de waarde van een woning op de waardepeildatum 1 januari 2024 bij een eventuele verkoop.

Bent u op 1 of een u op het van WOZ-waarde beschikking) De onroerende een van de een op 1 2024 een verkoop met van 2022 de op basis van de van gebruiksoppervlakte Marren is in 2021 op deze manier al gaan waarde en een

Landelijk is vastgesteld dat met ingang van 2022 de waardevaststelling plaatsvindt op basis van de grootte van de gebruiksoppervlakte. Gemeente De Fryske Marren is in 2021 op deze manier al gaan waarderen. Om een WOZ-waarde te kunnen bepalen, gebruikt de gemeente verkoopprijzen van vergelijkbare woningen. In het gratis beschikbare taxatieverslag, vindt u de naast de kenmerken van uw woning, de kenmerken en verkoopprijs van de vergelijkbare woningen aan. Hier ziet u hoe de waarde is bepaald. Op basis van de gemiddelde waardestijging in de gemeente is het tarief voor de onroerendezaakbelastingen woningen verlaagd. De uiteindelijke verhoging van de onroerendzaakbelastingen 2025 bedraagt gemiddeld 3,5 procent. Het taxatieverslag is via onze website (kosteloos) beschikbaar.

woningen het u naast van uw van de aan u bepaald Op basis van in de gemeente is voor verlaagd De van procent is via onze beschikbaar

Meer informatie

Heeft u geen aanslag ontvangen of heeft u vragen over uw aanslag?

Ga dan naar onze website: defryskemarren.nl/belastingen

U kunt ons ook bellen op 14 05 14.

Heeft u geen ontvangen u vragen uw dan naar onze ons bellen op 14 05 14

museum sloten

heet je graag welkom als onze nieuwe balievrijwilliger

Scandinavische woonwinkel .nl

Je werkt van april tot en met oktober gemiddeld één dag per week, plus af en toe een middag in het weekend.

Omdat we best wat van je vragen, krijg je een belastingvrije vrijwilligersvergoeding van € 5,- per uur.

echt iets voor jou?

bekijk de vacature op museumsloten.nl

contact en info: Janna Zuiderhof info@museumsloten.nl 06 8331 3740

Oprichter Bjarne Dahlqvist raakte in de jaren 60 ernstig gewond aan zijn rug bij eenverkeersongeval.Dooraanhoudendepijnhadhijproblemenmetzittenen liggen. Dit was de reden voor zijn interesse om comfortabel en pijnvrij te zitten.

Demeubelszijnaanpasbaardoorbijvoorbeeldverschillendetypeslendesteunen, verstelbare nekkussens, hoogte- en hoekverstellingenmaar ook door de schuifen schommelsystemen. Naast de verschillende comfort opties kunt u de meubels ook volledig naar smaakt te wijzigen door de vele opties in stof, leer en hout.

www.scandinavischewoonwinkel.nl - Grootzand 32 Sneek - Tel. 0515-745 073

CURSUS FRIES BRENGT BEWONERS UIT NIJEMIRDUM EN OMGEVING DICHTER BIJ ELKAAR

“De buren mogen altijd Fries tegen mij praten, dan leer ik sneller”

‘Bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries.’ Niet-Friezen wordt vaak gekscherend gevraagd deze spreuk uit te spreken. Het betekent: Boter, roggebrood en groene kaas, wie dat niet zeggen kan is geen echte Fries’. Wist jij dat? Als Friezen ergens grutsk (trots) op zijn is het wel de taal. Het is de tweede officiële rijkstaal in Nederland. Spreken is misschien iets te hoog gegrepen, maar de taal verstaan, dat is de eerste stap. In Nijemirdum organiseren ze de cursus Fries verstaan met als doel, meer verbinding in de gemeenschap te creëren.

Tom Wezepoel legt uit hoe de cursus tot stand is gekomen. “Zelf ben ik zo’n vier jaar geleden in Nijemirdum komen wonen, als Noord-Hollander, mijn vrouw en schoonfamilie komen hier vandaan. Doordat we een winkel aan huis hebben en ook DHL-punt zijn, kwam ik redelijk snel onder de mensen uit het dorp.” Voor Tom ging dat gemakkelijk en hij kan de Friese taal al aardig goed verstaan, maar dat geldt niet voor iedereen. Er zijn de laatste jaren veel nieuwe mensen vanuit het westen in Gaasterland komen wonen. Met name mensen die gestopt zijn met werken maar ook een paar gezinnen. Niet iedereen vindt het even gemakkelijk te integreren. Ook vinden de Friese dorpsbewoners het soms lastig dat hun dorp niet altijd meer het ons-kent-ons gevoel geeft.

“Ik

CURSUS FRIES

In 2024 is het project DOMMethode (dorp ontwikkelingsmaatschappij) gestart. DOM is een samenwerking tussen de provincie, de gemeente en het dorp. Nijemirdum krijgt geld om plannen te kunnen maken om het dorp verder te kunnen ontwikkelen. Tom is als inwoner aangesloten bij dit project en de start was met een kick-off in het dorpshuis. Hier kwamen veel bewoners op af. “We gingen ideeën verzamelen. Er kwam toen als één van de ideeën de vraag naar boven of we dus een cursus Fries in Nijemirdum konden organiseren. En zo gezegd, zo gedaan”, lacht Tom, “deze cursus staat overigens los van DOM.”

DICHTBIJ HUIS

De taal zorgt toch wel voor een barrière en wat bleek, mensen willen de taal wel leren en begrijpen, maar de Friese lessen worden niet om de hoek gegeven. Zo ontstond het plan, de lessen naar het dorp te halen. Samen met Afûk is er een plan opgesteld. Bij voldoende interesse van de bewoners, zouden er twee coaches van Afûk les komen geven in het dorpshuis van Nijemirdum.. Uiteindelijk zijn er nu zo veel deelnemers, dat er twee groepen zijn gevormd. De eerste les is inmiddels geweest.

EVEN DAT PRAATJE MET DE BUREN

Gauke Witteveen woont zo’n vier jaar in Nijemirdum. Vanuit het midden van het land is hij met zijn vrouw en hond hiernaartoe

zou bij de derde helft in de kantine het toch wel fijn vinden alles beter te begrijpen”

verhuisd vanwege de frissere lucht voor zijn vrouw, die astma heeft. Gelukkig werkt het. Reden om de cursus te volgen is om de taal beter te begrijpen. Je woont hier, dus is het ook fijn als je de taal goed kunt verstaan. “Het grappige is, dat als ik mijn Friese pet op heb, mensen mij dan aanspreken in het Fries. De buren mogen altijd Fries tegen mij praten, dan leer ik sneller.”

De cursus vindt hij tot nu toe leuk, maar ook best pittig. “Ik dacht dat ik de taal wel begreep, maar er zitten lastige woorden tussen.”

OOK MEEPRATEN TIJDENS

DE DERDE HELFT

Ook Wiard Kuné doet mee aan de cursus, samen met zijn vrouw Bianca. Ze zijn vanuit Amsterdam hier komen wonen. Wiard was wel vaker in Gaasterland geweest en toen ze ruimtelijk wilde wonen én er een verbouwde woonboerderij te koop stond waren ze snel

verkocht. Anderhalf jaar geleden zijn ze met hun drie kinderen in Nijemirdum neergestreken. Reden om deel te nemen aan de cursus is toch wel om de taal beter te verstaan. Wiard is in zijn vrije tijd scheidsrechter. “Ik zou bij de derde helft in de kantine het toch wel fijn vinden alles beter te begrijpen.” Hij werkt bij de gemeente in Amsterdam, en grappig genoeg werken er daar ook Friezen zodat hij ook op zijn werk de taal kan leren. Na tien lessen hoopt hij in plaats van dertig procent, zestig procent te begrijpen en ook op het schoolplein aan te kunnen haken bij de andere ouders.

“Bij voldoende interesse hopen we ook nog een cursus Fries spreken aan te kunnen bieden als vervolg op deze cursus”, sluit Tom af.

EEN KLEIN BEETJE FRIES VOOR BEGINNERS:

Goedendag Goeie dei

Bedankt Dankewol

Hoe gaat het? Hoe giet it?

Welkom Wolkom

Lekker eten Lekker ite

Boodschappenlijstje Winkelje list

Aardappelen Ierappels

Uien Sipels

Brood Bolle

Melk Molke

Ko e Ko e

Van links naar rechts; Gauke, Tom en Wiard.

HERINNERINGEN AAN DE TWEEDE WERELDOORLOG

Illegale schaatswedstrijd op de Lekmar, yn ‘e Legeaën

Het is amper meer voor te stellen maar in 1940, 1941 en in 1942 werden er Elfstedentochten verreden. Een unicum in de geschiedenis. Die van 1940 vond plaats op 30 januari, dus een paar maanden voordat de Duitsers ons land bezetten. De editie van 1941 werd op 6 februari verreden en de zevende Elfstedentocht op 22 januari 1942. Twee Elfstedentochten tijdens de bezettingsjaren. Voor wie er meer over wil weten: er zijn talrijke artikelen en boeken over geschreven. Waar praktisch niéts over te vinden is, is een illegale schaatswedstrijd in de oorlog, op het Lekmeer (sinds 2007 officieel Lekmar geheten), tussen Terherne en Jirnsum. Er deden zelfs onderduikers aan mee.

De Duitse soldaten vonden het allemaal heel interessant, die Elfstedentochten, en er zijn ook foto’s uit die jaren waarop te zien valt hoe de bezetters aan de kant stonden, terwijl de schaatsers voorbij reden op het parcours. Het gebeurde allemaal legaal.

BÛTLÂN

Wat níét legaal gebeurde was een bijzondere schaatswedstrijd op ’it bûtlân’ in De Legeaën. Sietze Schukking (61) uit Jirnsum (”Eins hjit it hjir fan Abbenwierstersyl!”, zegt hij) kent het verhaal dat zijn mem Sijke vertelde. Sijke Schukking-Brouwer die twee jaar geleden op 86-jarige leeftijd overleed, vertelde het verhaal vaak. We tekenen het verhaal nu op,

“Hjir sieten nochal wat minsken ûnderdûkt op al dy pleatsen, allegear moai achterôf yn it bûtlân”

zoals Sietze Schukking het vertelt. Schukking: “Pake en beppe hiene it der faak oer en mem hat it ek mear as ien kear ferteld, miskyn hjir en dêr wat ynkleurd troch de tiid, want se waard yn 1937 berne, en de riderij hat óf yn 1942, óf yn 1943 west.

Mem wie dus noch sa’n famke. Se fertelde dat se mei pake nei dy riderij ta west wie. En dat hie yndruk op har makke. Net sa frjemd, fansels, want der wiene wol sechstich minsken.”

ZESTIG MENSEN OP HET

MEER. AL DIE DEELNEMERS

WAREN TOCH NOOIT

ALLEMAAL ‘EIGEN

INWONERS’?

“Klopt”, zegt Sietze. “Yn’e Twadde Wrâldoarloch sieten hjir nochal wat minsken ûnderdûkt op al dy pleatsen; allegear moai achterôf yn it bûtlân. Al dy diken, dy’t der no lizze, wiene der noch net. De omjouwing liende him der dêrom fansels ek hiel goed foar ûnderdûkers. De pleats fan pake Sietze en

beppe Fokelina Brouwer, dy’t hjir ien pleats fierderop wennen fan wêr’t wij no wenje, stie midden yn it lege lân en is yn’e tritiger jierren boud, in tsjerkepleats, wêr’t pake buorke. Achter de pleats hiest in feart en dy kaam út op’e Sâlte Grêft en de Lekmar dy’t der leit. Dy Lekmar is in soarte fan oerbliuwsel fan in útrinner fan’e Snitser Mar. De boeren fearen hjir yn preamen om by harren bûtlân te kommen. Se kamen út Terherne, Jirnsum, Poppenwier, Tersoal, Sibrandabuorren, it wie typysk bûtlân mei dêryn de Lekmar, wêr’t it lân fan pake ek tsjinoan lei.”

GRUTTE KOARTEBAAN

WEDSTRYD

“En op dy Lekmar waard dus yn’e oarlochsjierren in koartebaan hurdriderij organisearre. Op himsels net sa apart, want ús mem fertelde faak dat sij dêr mei har suster ek regelmjittich te finen wie.

In prachtich plak om te boartsjen. Fiskje, kampeare ûnder in droechrek mei in kowedek der oer en at der iis lei, waard der ek riden. Se bûnen achter de pleats op, de feart del en sa nei de Lekmar.

Mem hat ús faak it ferhaal fan dy grutte koartebaan riderij ferteld; wy soene no sizze dat se der in ‘actieve herinnering’ oan hie. It makke yndruk. Dat der safolle ûnderdûkers oan meidiene, wie oan’e ien kant wol opfallend. Want gewoanwei sieten dy dochs echt op’e pleatsen ferstoppe. Hoe minder folk it wist, hoe better. Mar winterdeis, sa’n riderij midden yn’e oarlochstiid wie fansels in bûtenkânske omris echt aktyf te wêzen. En trochdat De Legeaën eins mar fan twa kanten út te berikken wie, fanút Snits en fanút Raerd, koene jo de Dútsers aardich oankommen sjen. Der wie hjir in soad ferset en ûnderdûkers, benammen foar de Arbeitseinsatz.”

ZIJN ER NOG FOTO’S OF ANDERE TASTBARE HERINNERINGEN?

Het verhaal van mem over die bijzondere schaatswedstrijd maakt indruk bij Sietze Schukking. En omdat Schukking die verhalen, die het gewone alledaagse leven weergeven, wil bewaren, staat het ook opgetekend op een paneel op een van de vele picknickbanken in de nabijheid van de Lekmar, bij de Sâlte Grêft, aan de Griene Dyk en de Wjitteringswei.

Een verslag van de wedstrijd is er niet, laat staan een foto van de sportieve gebeurtenis. Met het korte verhaal en een mooie illustratieve tekening moeten voorbijgangers het doen. Of het moet zo zijn dat er toch nog bronnen zijn, die het verhaal van de Brouwers benadrukken in beeld of geschrift. “Dat soe wol hiel moai wêze”, zegt Sietze Schukking, terwijl hij vanaf de Griene Dyk uitkijkt over de Lekmar. Het kleine binnenmeer is nu een natuurgebied met allemaal riet en herbergt ook veel vogels. De Lekmar is in beheer bij It Wetterskip Fryslân en niet vrij toegankelijk.

Wat zou het mooi zijn als er nog aanvullende informatie over de kortebaan wedstrijd op de Lekmar zou zijn. Reacties hierover mogen naar redactie@grootsneek.nl.

Sietze Schukking op de Griene Dyk. Achter hem ligt de Lekmar en de Sâlte Grêft, tussen Jirnsum en Terherne.

Op de vele picknickbanken in de omgeving van de Lekmar liggen panelen met informatie over de omgeving.

DuurzaamHeid

Voor de functieomschrijving en hoe te solliciteren verwijzen wij u naar onze website: www.deboeruitvaart.nl/vacatures Of scan de QR-code.

De BIGGREEN voorkomt kalkaanslag

De BigGreen is een simpele, maar effectieve manier van kalkpreventie. De BigGreen gebruikt geen zout, stroom of chemicaliën en mineralen zoals calcium en magnesium blijven in het water. Iets wat bij een traditionele ontharder niet het geval is en waardoor is de smaak van het gefilterde drinkwater optimaal blijft. De effectiviteit van de BigGreen is gelijk aan een ontharder. s

Uw sollicitatie dient u te richten aan: sollicitatie@deboeruitvaart.nl Uitvaartverzorging J.Æ. de Boer en Zn. T.a.v. Alex de Boer

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

VOORWOORD WETHOUDER IRONA GROENEVELD

duurzaamheid

Beste lezer,

Voor u ligt de duurzaamheidsbijlage van Groot De Fryske Marren. Duurzaam wonen, leven en recreëren in De Fryske Marren staat hoog op onze agenda. Waarschijnlijk ook bij u. De energiekosten stijgen, we willen minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en we leveren bij voorkeur niet in op comfort. In deze krant vindt u handvatten, inspiratie en informatie over de mogelijkheden die er zijn om uw woning te verduurzamen en energie te besparen. We laten u zien hoe we als gemeente samen met u kunnen werken aan een groene toekomst.

Uitdaging

We willen minder energie verbruiken en woningen klaar maken voor de toekomst. Dat is een hele uitdaging! Maar het kan wel: bijvoorbeeld door huizen en kantoren energiezuiniger te maken. Dan verbruik je minder en dat is beter voor het milieu en je gezondheid. Het gaat er dan ook om dat je bewust omgaat met je energie. Je kunt de verwarming wat lager zetten of ledlampen aanschaffen. En duurzame energie gebruiken.

WIST U DAT?

Subsidies en regelingen

Omdat de gemeente verduurzaming wil stimuleren, zijn er subsidies en regelingen. Zo zijn er subsidies voor groene daken, regentonnen, energiezuinig witgoed en energieadvies voor woningeigenaren. Kijk op de website van gemeente De Fryske Marren voor meer informatie en de voorwaarden. Of start meteen met besparen en doe mee aan Operatie EnergieFIX. Met dit project stellen we gratis energiecoaches en klussers beschikbaar. Die geven bespaaradviezen en brengen kleine besparende maatregelen aan, zoals radiatorfolie, spaarlampen en tochtstrippen. Daarmee bespaar je al snel tien procent en heb je direct meer comfort. EnergieFIX is beschikbaar voor alle inwoners, zowel huurders als woningeigenaren.

Doch sels wat je fan oaren freegje

Momenteel verbouwen we het gemeentehuis in Joure. Hierbij staat duurzaamheid hoog in het vaandel.

Zo wordt er gewerkt met gerecycled beton, circulair isolatiemateriaal en duurzaam basralocushout. Samen met de architect is gekeken op welke wijze de nieuwbouw zo circulair en biobased mogelijk kon worden uitgevoerd. We zijn als gemeente erg trots op dit nieuwe ‘duurzame’ deel gemeentehuis.

Doe mee!

Klimaatverandering wordt steeds meer zichtbaar. Het is belangrijker dan ooit om gezamenlijk actie te ondernemen. Want samen maken we het verschil. Laten we zorgen voor een duurzamere en energieefficiëntere leefomgeving voor onszelf, onze kinderen en toekomstige generaties.

Veel leesplezier.

Met hartelijke groet, Irona Groeneveld, Wethouder gemeente De Fryske Marren

De gemeente kan helpen Duurzaam leven of uw huis verduurzamen is niet ingewikkeld. U kunt vandaag al beginnen. De gemeente kan daarbij helpen. Zo zijn bij de gemeente energiecoaches beschikbaar die kosteloos met u in gesprek gaan over waar te beginnen. Bij energieloket Tûk Wenjen helpen mijn collega’s u graag verder. Uw belang en wensen staan daarbij centraal.

• Er steeds meer mensen elektrisch rijden? In De Fryske Marren staan nu 324 openbare laadpalen.

• Het hout dat gebruikt wordt voor de nieuw te bouwen lamellengevel in het gemeentehuis, eerder gebruikt is als remmingswerk voor schepen in de Friese wateren?

• Wij als een van de weinige gemeenten in Nederland gecertificeerd zijn op niveau vier van de CO2-prestatieladder?

• Er vorig jaar € 36.000,- is uitgegeven aan subsidies voor inwoners die willen verduurzamen?

• De gemeente vorig jaar vijf nieuwe afvalwagens heeft aangeschaft? Deze zijn stiller, zuiniger en rijden op HVO-100: een 100% fossielvrije brandstof die de CO₂-uitstoot met 90% vermindert.

DeFryskeMarren special

Wethouder Irona Groeneveld: “Samen maken we het verschil.”

“IK

Margriet de Jong maakt bewuste keuzes

Voor Margriet de Jong (Ureterp, 1974) betekent duurzaamheid bewuste keuzes maken in je leven. Tegelijkertijd betekent dit ook worstelen en twijfelen. “Ik worstel soms ook met duurzaamheid; ik ben niet perfect!”, meent ze stellig. Dit is een verhaal over alles kwijtraken, geluk in kleine dingen vinden én bewust zijn. Niet om ons haar manier op te leggen, maar om een goed gesprek op gang te brengen en te delen welke keuzes je óók kunt maken.

WORSTEL SOMS OOK MET DUURZAAMHEID”

“Besef wat je hebt, wees tevreden met wat er is én laat los dat je perfect moet zijn”

Het woord ‘bewust’ valt regelmatig tijdens dit goede gesprek met Margriet de Jong over duurzaamheid. Dat is ook niet gek, als dit woord precies de kern samenvat van je opvattingen en leven. Eigenlijk zat het er ook al jong in, volgens Margriet. “Ik zag vroeger mijn moeder actief op de meterstanden letten. Daardoor vind ik het nu normaal om zelf ook op mijn energiegebruik te letten.” Sinds haar scheiding en letterlijk alles kwijtraken weet Margriet door middel van relatief kleine veranderingen haar leven steeds duurzamer te maken.

“Ik had niets meer” Als Margriet acht jaar geleden in scheiding ligt en letterlijk alles kwijt raakt zijn er mensen die haar een woning aanbieden. Dat wil zeggen, een soort opnamestudio in een schuur zonder verwarming en zonder badkamer. Het is dan december, koud, met veel sneeuw en behoorlijk afzien. Toch voelt ze zich gelukkig. Op dagen dat de zon schijnt, zet ze een stoel buiten in het zonnetje voor het ontbijt. Het is volop genieten van de natuur en van lange wandelingen waarin ze vossen en reeën tegenkomt. “Ik had niets meer, en toch ook alles!”

Deze situatie resulteert in een zoektocht naar zichzelf: wie ben ik, en wat vind ik belangrijk? Uiteindelijk krijgt ze een eigen huisje en kan ze haar leven weer gaan opbouwen. Maar ditmaal gaat dit heel bewust met tweedehands spullen. Niet alleen noodgedwongen door de situatie maar omdat langzaam het besef indaalt: dit is goed genoeg. “ik wil tevreden zijn met wat er is.”

Nederland

heeft zoveel moois

Noodgedwongen is de eerste vakantie een fietsvakantie in eigen land. Ze leent een toerfiets en fietst dwars door Groningen, Friesland, de polder en Drenthe en dan terug naar huis. Slapen gebeurt bij vrienden en familie of juist bij onbekenden van het initiatief ‘vrienden op de fiets’. Hier kun je voor ongeveer 25 euro overnachten en een ontbijtje krijgen. “Ik ontdekte dat ik niet ver hoef te reizen voor avontuur. Er is

zoveel te zien en ik kwam zoveel bijzondere mensen onderweg tegen!” Margriet fietst dwars door natuurgebieden en kleine dorpjes. “Het was fantastisch!”

Het besluit volgt om vaker op avontuur in eigen land te gaan en enkele maanden later start ze met het Pieterpad. Ook dit is weer een “supermooie belevenis. Ik ontmoette leuke mensen die je spontaan aanbieden om een kopje koffie te drinken.” Sinds deze fijne ervaringen kiest Margriet altijd voor Nederland en/of treinvakanties naar buurlanden. “Nederland heeft zoveel moois. Wat mij betreft hoef ik niet ver te gaan om te genieten of te ontspannen.”

Je doet jezelf tekort?

Dit soort keuzes leveren goede gesprekken op met de mensen om haar heen. Tijdens een van deze gesprekken meent haar gesprekspartner dat Margriet zichzelf te kort doet door niet meer te vliegen. Haar gesprekspartner is enthousiast over avonturen in verre landen en andere werelden ontdekken. Maar Margriet zoekt óók avontuur. Eigenlijk willen ze hetzelfde, maar allebei kiezen ze voor een andere manier om aan die behoefte te voldoen. “En dan komen we dichter bij elkaar, zonder discussie of ruzie, maar gewoon door een goed gesprek waardoor je elkaar begrijpt.”

Dit soort gesprekken voert Margriet regelmatig. Niet om met een belerende vinger te wijzen, maar omdat ze het belangrijk vindt dat iedereen stappen zet die bij hem of haar passen. “En laten we vooral ophouden met elkaar de maat te nemen en verwijten te maken! Er is al zoveel polarisatie, juist doordat we elkaar niet meer vinden, noch begrip voor elkaar kunnen hebben. We weten niet meer waarom iemand ergens voor kiest.” Tijd dus voor een goed gesprek!

“Ik zou meer kunnen doen”

“We zorgen niet goed voor de aarde. En ik weet dat ook niet al mijn keuzes goed zijn...” Alle bewuste keuzes zorgen zo af en toe ook voor een worsteling. “Ik weet dat ik afscheid moet nemen van mijn

“We zouden eigenlijk de wereld beter moeten achterlaten voor onze kinderen”

auto, maar het lukt mij gewoon nog niet…” Of wat te denken van toch een nieuwe fiets kopen? Soms vis eten? Zuivel? Kaas? Margriet is zich heel erg bewust van het feit dat een aantal van haar keuzes niet stroken met de rode draad in haar leven. Kortom: “Ik doe al veel, maar ik zou nog zoveel meer kunnen doen…”

Een tijdje geleden sprak Helga van Leur op een event waar Margriet ook aanwezig was. “Ze zei iets dat mij heel erg inspireerde: ‘Beter inconsequent goede keuzes maken dan alleen maar slechte.’ Het vat goed samen hoe we ook met duurzaamheid om kunnen gaan: doen wat bij jou past en in jouw tempo. We kunnen het iedereen aanraden. En zo langzaam en onbewust wordt het toch een soort levensstijl.”

Bewuste keuzes

Margriet de Jong probeert in ieder geval zoveel mogelijk impact te hebben en dit doet ze door bewuste keuzes te maken. Dit gaat verder dan vrijwel alles tweedehands aanschaffen en vegetarisch eten. Ze brengt ook relatief eenvoudige veranderingen in haar leven aan door boodschappen rechtstreeks bij de boer te bestellen, duurzame producten voor het huishouden te gebruiken én door van bank en zorgverzekering te wisselen. “Dit past bij mij en mijn keuze om goed voor onze planeet te zorgen. We zouden eigenlijk de wereld beter moeten achterlaten voor onze kinderen…”

Uiteindelijk is Margriet duurzaam op vele vlakken in haar leven: relaties, zelfzorg, woning en haar leefwijze. “Besef wat je hebt, wees tevreden met wat er is én laat los dat je perfect moet zijn.”

Kleine dingen waar je impact mee maakt

“Wat is een goede keuze? Dat vind ik soms óók lastig”, zegt Margriet de Jong. Daarom geeft ze graag een aantal ideeën mee om ons aan het denken te zetten.

Deo: Crystal Fresh kost acht euro, maar het gaat maar liefst anderhalf jaar mee. Het is een stick op basis van natuurlijke mineraalzouten en aloë vera die je een beetje nat maakt en dan aanbrengt.

Seepje: kies voor de kracht van de natuur en was je haren, lijf en wasgoed zonder fossiele ingrediënten.

Free Fashionkar: kledingrek, waar je gratis kunt shoppen, gaat Friesland door. Voor de exacte locatie, zie website.

No Waste Army: ze zamelen afgekeurde groenten en fruit in, verwerken deze en versturen ieder kwartaal een box vol (h)eerlijke houdbare producten.

Cadeaus: ik geef geen spullen meer, maar momenten samen. En dit kan echt van boswandeling tot bewuste aandacht zijn.

Bankieren: ASN investeert in duurzame initiatieven, dus stapte ik over.

Zorgverzekering: ASR. Ook qua zorgverzekering kun je voor een optie kiezen die beter is voor de wereld.

MAGRIET DE JONG

Verduurzaming van je woning: hoe betaal je dat?

BALK – Het verduurzamen van je woning is niet alleen goed voor het milieu, maar levert ook talloze voordelen op. Denk aan lagere energiekosten, een hoger wooncomfort en een waardevermeerdering van je huis. Maar hoe financier je al die verduurzamingsmaatregelen? Tjalling Postma, financieel adviseur bij Van Campen & Dijkstra zet de verschillende mogelijkheden voor je op een rij.

Waarom verduurzamen?

“Mensen worden zich steeds bewuster van hun ecologische voetafdruk en willen graag bijdragen aan een duurzamere toekomst”, merkt Tjalling Postma, financieel adviseur bij Van Campen & Dijkstra Gaasterlân in Balk. “Maar daarnaast heb je er als huiseigenaar zelf ook baat bij. Zo kun je je energiekosten aanzienlijk verlagen door je huis te isoleren of zonnepanelen te plaatsen. Daarnaast zorgt een goed geïsoleerde woning voor meer wooncomfort. Het huis wordt stiller, comfortabeler en minder gevoelig voor temperatuurwisselingen.

Bovendien is een duurzame woning aantrekkelijker voor potentiële kopers, waardoor je huis meer waard wordt.”

Financiering van verduurzaming  Het verduurzamen van je woning is dus een investering in de toekomst, maar hoe financier je dat? “Er zijn diverse opties om het verduurzamen van je huis te bekostigen. Heb je voldoende spaargeld, dan kun je de verduurzamingsmaatregelen uit eigen zak betalen. Heb je geen spaarpotje, dan kun je

denken aan het aanvragen van een persoonlijke lening. De rentes daarvan zijn echter wel hoog.” Een andere mogelijkheid is de Energiebespaarlening.

Met deze lening kun je tegen gunstige voorwaarden geld lenen voor bijvoorbeeld het isoleren van je huis, de aanschaf van zonnepanelen of de installatie van een warmtepomp. “Het voordeel van deze lening is dat de rente laag is. Voor huishoudens met een totaalinkomen lager dan € 60.000 is de rente zelfs 0%.

Een ander voordeel van de Energiebespaarlening is dat er geen bovengrens is aan de leeftijd van de aanvrager. Ook als je 75+ bent, kun je nog een aanvraag doen voor deze lening. Dat is bij de meeste financieringsmogelijkheden niet zo.”

Een niet te vergeten onderdeel voor het verduurzamen van je woning zijn overheidssubsidies. Tjalling: “Speciaal voor huiseigenaren is de Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE). Deze kun je aanvragen voor bijvoorbeeld isolatie van je muren, je dak of voor de aanschaf van isolatieglas. Het mooie van ISDE-subsidie is dat je deze meerdere keren mag

aanvragen. En daarbij kun je ook nog eens een hoger bedrag krijgen als je twee maatregelen in één keer treft.”

Tot slot is er altijd nog de mogelijkheid om je bestaande hypotheek te verhogen. Tjalling: “Wist je dat je vaak recht hebt op een hoger hypotheekbedrag als je energiebesparende maatregelen neemt? Wettelijk gezien mag je dit jaar tot 6 procent extra lenen als je verduurzaamt. Ook fiscaal gezien kan verduurzaming voordelen opleveren, zoals extra aftrekposten voor de inkomstenbelasting.”

Persoonlijk advies

Het kan lastig zijn om je weg te vinden door het oerwoud aan mogelijkheden. Dat snappen ze bij Van Campen & Dijkstra maar al te goed. “Een financieel adviseur kan je helpen bij het maken van de juiste keuzes. Wij hebben een goed overzicht van alle mogelijkheden en geven je persoonlijk advies. Zo kijken we welke maatregelen voor jouw huis en jouw situatie het meest geschikt zijn. Ik hoor heel vaak dat mensen door de bomen het bos niet meer zien, als ze bij ons komen voor een gesprek over

verduurzaming. Ik ben dan ook altijd heel blij als ik daarbij kan helpen”, aldus Tjalling.

Waarom wachten?

Het verduurzamen van je woning is een investering in de toekomst. Naast de directe voordelen, zoals lagere energiekosten en een hoger wooncomfort, draag je ook bij aan een duurzamere wereld voor toekomstige generaties.

Wil je weten hoe je de verduurzaming van jouw woning kunt bekostigen?

Neem dan contact op met Van Campen & Dijkstra Gaasterlân, jouw onafhankelijke hypotheekadviseur in de buurt.

OP DE FOTO: TJALLING POSTMA MET ZIJN COLLEGA’S IMCA HENDRIKS, MARIEKE HYLKEMA, ELSKE FOLMER EN YSBRAND HEMPENIUS

Zij helpen je graag bij het vinden van de beste oplossing voor jouw situatie. Kom langs aan de Eigen Haard 33 in Balk, bel met 0514-603 360 om een afspraak te maken of ga naar de website: www.vancampendijkstra.nl/ hypotheekadvies/gaasterlan.

Zomaar een paar financieringsmogelijkheden op een rijtje. Welke kies jij?

- uit je eigen spaarpot

- persoonlijke lening

- energiebespaarlening

- overheidssubsidies

- je bestaande hypotheek verhogen

Tjalling Postma

Eigen Warmte Balk staat en valt met interesse bewoners

“Het

is belangrijk dat veel mensen zich bij ons melden”

Dit jaar wordt duidelijk of het plan om Balk van het aardgas te krijgen blijft vlammen of dat het voortijdig dooft.

Gedurende 2025 wordt enerzijds geprobeerd zoveel mogelijk mensen te interesseren voor het project en anderzijds wordt het ontwerp verder uitgewerkt. Eind dit jaar is er een beslismoment. Als dan blijkt dat het nog steeds haalbaar is, wordt subsidie aangevraagd en worden overeenkomsten met marktpartijen afgesloten. Zonder tegenslag gaat medio 2027 de eerste schop de grond in. Om Balk al die tijd bereikbaar te houden, gebeurt de aanleg gefaseerd. Een en ander neemt ongeveer drie tot vier jaar in beslag.

Uit een haalbaarheidsonderzoek van twee jaar geleden waar onder meer werd gekeken naar welke warmtebronnen er zijn, kwam naar voren dat in de kern van Balk een warmtenet kan worden aangelegd voor ongeveer 1.400 woningen. Dat zijn vooral rij- en hoekwoningen en tweeonder-één-kappers gebouwd voor 1987. Met een warmtenet op zeventig graden Celsius worden ook deze woningen met een lage isolatiewaarde comfortabel warm. Ze isoleren naar het niveau dat voor een warmtepomp nodig is, zou tienduizenden euro per woning kosten en is daarmee geen reële optie. Dit warmtenet wordt gevoed uit restwarmte van het aan grens van het dorp gevestigde AVK Plastics, aangevuld met warmte uit de Luts. Voor de nieuwere, vrijstaande en goed geïsoleerde woningen aan de randen van Balk zijn individuele warmtepompen een betere oplossing.

Meld je aan

“Onze ambitie is dat de prijzen maximaal gelijk zijn aan de gasprijzen maar liever lager”, zegt projecteider Goffe Venema. “De belangrijkste vraag van mensen is natuurlijk ‘wat kost het me’. Dat weten we nu nog niet precies, maar we weten wel dat mensen pas overstappen als de prijs gunstig is en dus lager dan de gasprijs. Op dit moment zijn we druk aan het rekenen om dat voor elkaar te krijgen. Dit jaar is ons heel belangrijk. Afgelopen zomer is met alle zes participerende partijen een intentieovereenkomst gesloten

en daarin is afgesproken dat we er vol voor gaan en dat eind 2025 er een nieuw beslismoment is waar wordt gekeken of een warmtenet wel echt haalbaar is.

Belangrijk is nu dat veel mensen hun interesse bij ons melden. Dan zit je nog nergens aan vast, maar het melden is bijvoorbeeld belangrijk voor het verkrijgen van de WIS, Warmtenetten Investerings Subsidie. Een belangrijke randvoorwaarde voor toekenning is dat zestig

procent van de mensen hun interesse gemeld moet hebben.” Even voor de duidelijkheid: het gaat hier om een paar miljoen euro.

Dynhus is een relatief kleine woningbouwcorporatie maar met 600 van de 1.400 woningen een grote partij in het geheel. Venema: “In principe is Dynhus geïnteresseerd als het bedrijfseconomisch verantwoord is en er een goede aanbieding

uitkomt voor de huurders. En 250 particuliere eigenaren hebben zich al vrijwillig aangemeld. Daar zij we ontzettend blij mee.”

Renteloze lening

“Dynhus is een prima partij waar we erg blij mee zijn. We hoeven niet zo veel managementlagen door en ze zijn hartstikke enthousiast en meedenkend. We hebben bijvoorbeeld een informatiepunt in Balk en Dynhus betaalt mee aan de huur

“Het is meer en meer een sociaal economisch project geworden”

daar van.” Venema roemt ook de gemeente De Fryske Marren. “Voor de jaren 2022 tot en met 2024 kregen we subsidie van de gemeente om het project uit te kunnen voeren. Begin november kregen we als tweede project in Nederland een renteloze lening van het Ontwikkelfonds Warmte toegekend van € 1 miljoen.”

Niet in de kou laten staan

De warmte uit AVK Plastics en de Luts wordt zomerdag ondergronds opgeslagen op 150 meter diepte. Dat wordt winterdag opgepompt, verwarmd naar zeventig graden Celsius en wordt via een buizenstelsel naar de woningen getransporteerd. Alles bij elkaar een heel project, indertijd begonnen vanuit duurzaamheidsambities.

“Meer en meer is het een sociaal economisch project geworden”, zegt Venema. “Want de 1.400 oudere woningen in de kern hebben eigenlijk geen ander alternatief om van het aardgas af te komen en de prijzen daarvan zijn nu twee keer zo hoog als toen we begonnen, maar zijn tussendoor vijf keer zo hoog geweest. Als dit niet lukt laat je de mensen met de oudste woningen en met misschien ook met de kleinste portemonnee in de kou staan.”

ZES PARTIJEN

Eigen Warmte Balk is een project van de Energiecoöperatie Gaasterland met als doel het aardgasvrij maken van Balk. Hierin wordt samengewerkt met woningcorporatie Dynhus, gemeente De Fryske Marren, AVK Plastics, Plaatselijk Belang en de lokale ondernemersvereniging.

TJEERD OSINGA (R), TECHNISCH MEDEWERKER EIGEN WARMTE BALK EN GOFFE VENEMA, PROJECTLEIDER EIGEN WARMTE BALK.

Bartele Holtrop vertelt over zijn unieke boerderij

Boer Bart: de kracht van samenwerking

Boer Bart is een breed boerenbedrijf en wordt gerund door eigenaren Bartele en Rianne Holtrop, beiden 38 jaar. De boerderij is gelegen in Rotstergaast en als je hen een bezoek brengt kun je samen met je kinderen genieten van de rustgevende landelijke omgeving, verse producten en lekkere koffie. Het is hun droom dat mensen over vijftig jaar nog net zo kunnen blijven genieten van het land zoals zij dat nu doen. Bartele Holtrop: “Ik wilde een boerderij beginnen die zó gezond en zó rijk is, dat het altijd kan blijven bestaan. Ik hoop dat de huidige normen en waarden niet veranderen en dat het leven van mens en dier waardevol blijft.”

“Deze oude boerderij was vervallen, en Rianne en ik dachten: misschien kunnen we dit ombouwen tot een prachtige plek waar we mensen kunnen ontvangen”, vertelt Bartele Holtrop. “We hadden geen idee waar we aan begonnen. Inmiddels hebben we vijf kleine bedrijfjes: de fruittuin, de boerderij, de speelboerderij, het restaurant en de winkel.”

Hoe is het concept van Boer Bart ontstaan?

“Ik ben ooit begonnen met honderd koeien uit Denemarken. Die lieten mest achter

en daar kwamen allerlei insecten op af die hun eitjes erin legden. We dachten: we kunnen wel kippen nemen, die daar dan weer op jagen. Daarom hebben we een oude caravan omgebouwd tot kippenhok en daar honderd kippen in geplaatst die de koeien volgden. Opeens hadden we honderd eieren te veel, elke dag! Dus Rianne en ik moesten als boer leren verkopen. We zijn begonnen met het verzamelen van doosjes, maar niemand wilde er een eerlijk bedrag voor geven. Toen hebben we het merk Boer Bart bedacht. Om het merk lading te geven, deden we

‘vul je eigen eierdoos’, en dat begon te groeien.” We leverden ook veel eieren aan de streekboer en op een gegeven moment dachten we: hoe gaaf is het als we zelf mensen kunnen ontvangen bij onze boerderij? Omdat we zelf jonge ouders waren, hebben we bedacht dat we een plek wilden creëren waar kinderen lekker zichzelf kunnen zijn, maar waar vooral ouders kunnen genieten van een goede bak koffie. Moeders uit de buurt bakten taarten voor ons. We vinden het geweldig dat mensen bij ons op bezoek komen, en dat willen we uitstralen. Het gaat erom dat de

gasten zich thuis voelen. Dan heb je het al voor 75% goed gedaan.”

Wat kunnen gasten verwachten in het restaurant?

“Alles wat hier groeit, verkopen we in de winkel. En alles wat scheef groeit, maar wel heel lekker is, gebruiken we in ons restaurant. Zo hebben we een circulaire aanpak. Het restaurant kookt met ingrediënten uit de winkel. We hebben geprobeerd een totaaleconomie te creëren met allemaal onderdelen die elkaar versterken. Wat eerder die dag nog op het

BARTELE, RIANNE EN KINDEREN

“Dat is mijn ideale toekomstbeeld: een gemeenschap van bedrijven die sterker worden door samen te werken”

veld liep en groeide, ligt later die dag op je bord, en we hopen dat gasten dat ook echt proeven.

Het geheel is een prachtige beleving. Wat we oogsten, is ook wat we eten. Er is al van tevoren bepaald wat je gaat eten die avond, maar je kunt wel je wensen en allergieën doorgeven. Soms serveren we wel vijf gangen, het is echt een verwennerij! Wat zo leuk is aan mijn werk, is dat je de gasten jouw superverse producten, klaar gemaakt door onze culinaire kok, ziet eten aan tafel. Er wordt gekookt met lokale ingrediënten, en dat is voor mij als boer een groot compliment.”

Waarom niet gewoon alleen boeren?

“Alleen boer zijn prikkelt mijn geest niet. Ik geloof dat je in je leven bepaalde dingen moet leren. Voor jezelf als boer beginnen is niet zo makkelijk; sommigen zouden zelfs zeggen dat het dom is om te doen. Maar wij hebben het wel gedaan en er heel veel van geleerd. Als je ergens instapt, blijf je ook groeien. Volgens de indianen heb je verschillende levens en in elk leven mag je weer iets anders leren en dat is iets waar ik zelf ook in geloof.

Ik ben nu 38; als je ziet wat we de afgelopen tien jaar geleerd hebben! Hoe vaak ik dingen wel niet zelf moest uitzoeken. Zo kan ik inmiddels websites bouwen, ben ik vandaag elektricien en morgen weer loodgieter. Soms werk ik in het restaurant in de bediening of moet ik de boekhouding doen. Dat is misschien niet altijd ideaal. Maar omdat je verplicht bent om dat te leren kan je het steeds beter en wordt het steeds leuker.

“Alleen boer zijn prikkelt mijn geest niet”

Vroeger maakten we ons nog zorgen of we wel zoveel mensen konden bedienen in een keer, maar nu zie je hoe makkelijk dat al gaat. Ik moet nu een team aanvoeren en leiderschap tonen. Ja, als gewoon boer hoef je dat allemaal niet. Of je doet alles zelf of je verzuipt, en je wordt vanzelf streng genoeg op jezelf om het voor elkaar te krijgen.

Ondanks dat dat negatief kan klinken, is het leren van die dingen juist heel leuk.”

Hoe ziet de toekomst van Boer Bart eruit?

“Ik droom ervan dat Boer Bart in de toekomst uitgroeit tot een gemeenschap van kleine bedrijfjes die elkaar versterken. De theorie is simpel: als wij elkaar de hand geven, zijn we tien keer sterker. En als tien mensen elkaar de hand geven, zijn we duizend keer sterker. Stel, iemand is kaasmaker. Die kan dan onze melk gebruiken voor zijn kaas. Die kaas komt weer in het restaurant terecht, waardoor iedereen profiteert. Zo heeft iedereen een inkomen en werken we samen aan iets groters. Dat is mijn ideale toekomstbeeld: een gemeenschap van bedrijven die sterker worden door samen te werken.

Het mooie is dat we samen veel meer kunnen bereiken dan alleen. Iedereen heeft een talent, en het is zonde als dat alleen wordt ingezet om geld te verdienen. Wij hebben hier op de boerderij zoveel mogelijkheden die anderen niet altijd hebben. Wat als we die mogelijkheden kunnen delen? Mensen die normaal gesproken niet de kans krijgen om te ondernemen, kunnen dat bij ons wél. Dat vind ik bijzonder: dat we elkaar kunnen helpen, elkaar versterken, en echt verbonden zijn. Ik geloof dat er een prachtige synergie ontstaat als je zo samenwerkt. Dat wil ik in mijn leven ontdekken.

Ik geloof ook dat als je iets echt wilt, het altijd gaat lukken. Misschien niet vandaag of morgen, maar overmorgen wel. Het belangrijkste is dat je je niet laat afleiden door wat niet kan, maar je richt op wat wél mogelijk is. Want als je ergens volledig voor gaat, dan komt het goed. Dat geloof houdt me in beweging.”

“Wat we oogsten is ook wat we eten”

REINA GREET UIT NIJ BEETS SCHRIJFT KINDERBOEKEN

Fan ierappelstokjes oant

Reina Greet Smeink-Kroodsma (47) uit Nij Beets schrijft verhalen en gedichten in het Fries en in het Nederlands, voor kinderen en stiekem voor grote mensen. Ze schrijft onder de naam Reina & Greetje en speelt graag met taal. Soms gebruikt ze haar eigen woorden, zoals ‘molkeblabs’ en ‘ierappelstokjes’.

AAls jong meisje groeide Reina Greet op in Jannum, een klein dorp in het noorden van Fryslân. In weer en wind fietste ze ’s ochtends naar school in Dokkum en ’s middags weer terug. “Ik wie echt in bûtenfamke.” Ze werkte enkele jaren als fysiotherapeute in Gorredijk, maar moest helaas wegens ziekte stoppen. Opeens had Reina Greet zeeën van tijd; ze pakte pen, potlood en papier en begon te schrijven. Niet gewoon schrijven, maar met fantasie en verbeelding.

LEKKER EIGENWIJS

Haar eerste verhaal ‘Minze de Mûs en de fleanende ûnderbroeken’ schreef ze

voor ‘It grutte Foarlêsboek’. Ze kwam op het idee toen ze zag hoe haar eigen kinderen in de badkamer hun onderbroeken naar de wasmand gooiden en bedacht dat ze dat wel kon gebruiken voor een boek. Zo vertaalt Reina Greet kleine dagelijkse dingetjes naar een fantasieverhaal. Er volgden meer kinderboeken. Ze schreef korte verhalen voor het Simmerboek en het Winterboek, een Fries lees- en doeboek van de Afûk, de instelling die de Friese taal en cultuur promoot en ook boeken uitgeeft in de Friese taal. Reina & Greetje schreef ook verhalen en gedichten voor het project ‘Tomke’, voorleesboekjes voor peuters in het Fries. Verder werkte ze mee aan de boekjes voor kinderen van vier tot acht jaar van het project ‘Keimpe de Krokodil’. Hiervoor schreef ze Friese gedichten met verfrissend en verrassend taalgebruik zoals:

Ik bliuw foar altyd eigenwiis Twa kear yn’t jier myn jierdei fiere Of hynsteride op in ko Bern kinne alles, ja dochs seker. Ik fyn fan wol. Wat tinksto?

NEDERLANDSTALIG

PRENTENBOEK

Haar nieuwste boek heet ‘Lang zal Eland leven’, een Nederlandstalig prentenboek. De tekst is geschreven door Reina & Greetje en Leonie Verbrugge verzorgde de illustraties. Het boek gaat over de relatie tussen een kleine eekhoorn en een grote eland die dikke maatjes zijn, maar die helaas afscheid van elkaar moeten

“Yn ‘e biblioteek binne safolle boeken foar it gripen”

nemen. “It is in boek foar lytse en grutte minsken. It ferhaal rekket jong en âld.”

“Zeg, Eekhoorn, wat ga je nu doen Hier?”

“Ik ga op pad naar Overal en Daar. Want Daar is Eland Overal.”

Het boek is te koop bij enkele boekwinkels in verschillende delen van het land. Reina Greet is zelf bij de boekenzaken langsgegaan om haar boek te promoten. Veel boeken verkoopt ze ook via haar eigen website. “Ik pak de boeken sels yn en stjoer se op út Nij Beets wei.”

INSPIRATIE

Momenteel werkt Reina & Greetje samen met illustratrice Barbara de Ruiter aan een nieuw boekproject van de Afûk. In het tijdschrift Heit & Mem is een oproep

geplaatst om foto’s op te sturen van voorwerpen die kinderen in hun broekzak hebben. “Se ha fan alles opstjoerd. Stientsjes, stikjes tou, kralen, snoeppapierkes, fearen en sels sân fan it strân fan Skylge. Ik skriuw der ferhalen en gedichten by.”

Inspiratie voor verhalen haalt Reina Greet uit het observeren van jonge kinderen en uit haar eigen jeugdherinneringen. Zo herinnerde ze zich dat vroeger mensen uit de grote stad bij haar pake op de boerderij langskwamen om mest op te halen voor hun rozentuin. “Ik ha dat yn in ferhaal fan Tomke brûkt, want Tomke smart ek in bytsje dong op himsels omdat er tinkt dat er dan groeie sil.”

Schrijven is voor Reina Greet niet altijd even gemakkelijk. Soms komen

Reina haar nieuwste boek heet

‘Lang zal Eland leven’,

HET FRIES EN NEDERLANDS

molkeblabs

“Bern wurde mear yn in ferhaal lutsen at se in écht boek yn hannen ha; se sitte yn in boek en ferdwine deryn”

de woorden en zinnen niet vanzelf uit haar pen. Vaak struikelen de woorden overelkaar en komt er even niks op papier, maar ze heeft geleerd altijd te blijven proberen. Probeersels verdwijnen soms naar de prullenmand, maar dan recht ze haar rug en doet een nieuwe poging. “As de wurden net komme, gean ik bygelyks tekenjen, skilderjen of borduurjen. Dêrnei komt der wol wer wat. Foar my is it ek faak in ferrassing.”

ECHTE BOEKEN

Al rondlopend in een boekenwinkel valt het grote aantal kinderboeken op. Er zijn boeken voor alle leeftijden, in verschillende formaten en met allerlei soorten verhalen. Het is nauwelijks voor te stellen dat in Nederland steeds minder gelezen wordt. Aan het aanbod ligt het in elk geval niet. “Der is in grutte rykdom oan boeken en der bliuwe ek

altyd mear boeken kommen.” Reina Greet heeft een duidelijke voorkeur voor echte boeken. Boeken die je kunt zien, voelen en ruiken. Boeken met een prachtige voorkant en van echt papier. Ongetwijfeld zal een papieren boek ook vaker gelezen worden dan een boek op een laptop of e-reader, omdat het boek zichtbaar is als het op tafel ligt of in de kast staat. “Bern wurde mear yn in ferhaal lutsen at se in écht boek yn hannen ha. Se sitte yn in boek en ferdwine deryn.”

Om het leesgedrag van kinderen te stimuleren, is het volgens haar vooral van belang dat we kinderen altijd boeken blijven aanbieden en dat ouders vooral veel voorlezen. De bibliotheek speelt ook een belangrijke rol: “Yn ‘e biblioteek binne safolle boeken foar it gripen.”

MEMMETAAL

Tenslotte breekt Reina Greet nog een lans voor het Fries, omdat het zo mooi is om in de eigen memmetaal te schrijven en te lezen. Haar favoriete Friese woord is ‘sabeare’, omdat je er als schrijver zoveel mee kan.

Ze bedenkt zelf ook graag nieuwe Friese woorden. Woorden die ze kan gebruiken in haar verhalen vol fantasie en verbeelding. “Us bern ieten in kear patat en brûkten doe it wurd ‘ierappelstokjes.’

En wat tochtst fan ‘molkeblabs’? Dat is in moai bernewurd foar yoghurt.”

“Sabeare kin fan alles wêze. It is ûneinich.”

ZING CIRKEL SJONG! IS EEN WARM BAD

“Zingen zorgt voor verbinding en ontspanning”

Voor iemand die door de grote ramen naar binnen kijkt, lijkt het alsof er een gezellig koor repeteert in Lokaal Lemmer. Maar

Zing Cirkel SJONG! is meer dan dat: het is een zingcirkel voor mensen met geheugenproblemen en hun mantelzorgers. Onder de bevlogen leiding van zorgzangeres Elske Fekkes kunnen ze zich hier even onderdompelen in muziek en gezelligheid. “Terwijl we zingen is iedereen gelijk, want er is nog zoveel wél gezond.”

“Van harte welkom allemaal bij de zingcirkel,” begint Elske Fekkes. “Fijn dat jullie er allemaal zijn. Ik heb weer een paar liedjes uitgezocht. Sommige nummers kende ik nog niet, dus ik verwacht wel wat hulp van jullie. We dagen onszelf een beetje uit vandaag.”

FLINK VOLUME

‘Welkom op deze mooie middag, kom zing in onze cirkel mee,’ klinkt het op de melodie van ‘Dank U voor deze nieuwe morgen’. Er wordt met flink volume gezongen en er klinkt zelfs af en toe een tweede stem tussendoor. “Het tweede liedje is ‘Als de klok van Arnemuiden’. Ik zoek vaak even uit van wanneer het lied is of er iets speciaals over te vertellen valt. Dit lied wordt vaak door shantykoren gezongen,” vertelt Elske. Gitarist Stoffel knikt bevestigend: “Er is zelfs een Lemster tekst op deze melodie gemaakt.” Dit is een bekend nummer, dat iedereen dan ook uit volle borst meezingt. Het muzikale plezier spat ervan

af: er komt een mondharmonica tevoorschijn en er wordt heen en weer gedeind op de stoelen.

HOLLANDS, ENGELS EN FRIES

Na krakers als ‘Ja, dat is Peter’ en ‘Hit the road Jack’ is het tijd voor een Fries nummer: ‘De séman’. Elske probeert in de zingcirkel iedereen aan te spreken met haar muziekkeuze. “Ik bedenk

voor elke bijeenkomst een nieuw repertoire. Ik begin en eindig altijd met hetzelfde nummer, voor de herkenbaarheid. Verder maak ik een mix van Hollandse, Engelse en Friese liedjes in verschillende stijlen en sferen. Halverwege het zanguur zing ik een cadeaulied voor mensen. Dat is een rustmoment, waarbij ze even achterover kunnen leunen.” “We zijn bijna aan het einde

gekomen,” zegt Elske. “We doen nog even een klapper, een rock ’n roll-liedje van Little Richard. De gitaar zet swingend in en binnen de kortste keren is iedereen opgestaan om mee te dansen op ‘Oh be bop a lula’. Met stralende ogen gaan vrijwilligers en deelnemers weer zitten om met elkaar het afsluitende lied te zingen. Het is duidelijk zichtbaar dat iedereen heeft genoten van dit zanguur.

ECHT EEN UITJE

Arend en Greetje komen al vanaf het begin bij de zingcirkel. “Er is geen enkele drempel, we kunnen gewoon komen en meezingen. Alles wordt zo goed geregeld,” vertelt Greetje. “Het is echt een uitje voor ons”, beaamt Arend. “Het is vrolijk, steeds anders en we hoeven niet te oefenen.”

Phreddy is hier samen met haar man Henk en vriendin Nel. Henk vertelt: “Mijn vrouw heeft een herseninfarct gehad en ze kan geen woorden meer produceren.

Maar ze vindt zingen prachtig. Niet alle liedjes kent ze, maar ze vindt de zingcirkel geweldig en zingt alles mee. Elke keer gaat er een vriendin van haar mee. Ik heb er zelf niks mee, maar ik maak tijdens het zingen een wandelingetje. Ik vind het mooi om te zien hoe Phreddy er van geniet. De zingcirkel voldoet echt aan een behoefte bij mensen.”

VRIJWILLIGERS

Tijdens het zang-uur heeft Elske hulp van een aantal muzikale vrijwilligers. “Vandaag zijn dat er acht. Stuk voor stuk mensen die muzikaal actief zijn in Lemmer en goed kunnen zingen. De rest kan op deze vrijwilligers leunen, ze tillen de groep op.” Maar dat niet alleen: deze mensen verdelen zich over de kring, bieden waar nodig wat hulp aan de deelnemers en laten hen zich op hun gemak voelen.

Tine Marie is een van deze vrijwilligers en vertelt: “Ik doe heel graag mee. Je ziet mensen genieten. Het doet wat met ze en dat is heel fijn. Ik vind het ook mooi dat er echtparen zijn zodat ze samen iets positiefs meemaken. Ik verbaas me er altijd over dat mensen alles meezingen, ook al zeggen ze dat ze een liedje niet kennen. Dat vind ik elke keer weer heel bijzonder om te zien. Veel deelnemers hebben vroeger op een koor gezeten of hebben op een andere manier iets met muziek. Het schijnt dat muziek toch altijd in je geheugen blijft hangen, ook als je daarmee problemen krijgt.”

ZORGZANGERES

Elske Fekkes startte de zingcirkel een halfjaar geleden. “Ik ben van oorsprong verpleegkundige en daarnaast was ik actief als zangeres. Op een gegeven moment kwam ik de opleiding tot zorgzangeres tegen en ik dacht meteen: dit is het voor mij, de combinatie

Greetje en Arend

tussen zingen en zorg. Ik zing ook met mensen in een woonhuis voor mensen met dementie, en ik geef individuele zangsessies aan mensen met dementie en geheugenproblemen. De zingcirkel is begonnen met één stel en langzaam maar zeker weten steeds meer mensen het te vinden.”

WARM BAD

De bijeenkomst is een warm bad voor mensen met dementie en geheugenproblemen. “De wereld van deze mensen wordt steeds kleiner, ze blijven steeds meer thuis. Mensen komen vaak samen met hun mantelzorger naar de zingcirkel, zodat ze samen een uitje hebben. Tijdens de middag praten we uitdrukkelijk niet over de ziekte. We hebben veel plezier samen, er worden grapjes gemaakt. Wanneer ik iets over een lied vertel, komen er soms verhalen naar boven. Zingen is een middel dat mensen met elkaar verbindt.”

Zingen kan ook zorgen voor ontwikkeling in de hersenen, vertelt Elske: “Diep

“Binnen de kortste keren is iedereen opgestaan om mee te dansen”

in het geheugen zit een gebied dat klankgeheugen heet en waar alle muziek die wij in ons leven hebben gehoord, zich opslaat. Dit gebied blijft het hele leven gezond. De wetenschap laat zien dat zingen er voor zorgt dat je je kunt ontwikkelt op sociaal, cognitief en muzikaal gebied. Een van de deelnemers kan na de zingcirkel vaak wat gemakkelijker praten. Dat komt omdat zingen het gebied in de hersenen aanraakt waar de spraak zich bevindt.”

Elske ziet ook dat het zingen de deelnemers ontspant: “Als je zingt, maak je een trilling en die trilling maakt de spanning in het lichaam los. Na afloop van de zingcirkel zie je dan ook dat er iets gebeurd is. Zingen is een uitlaatklep voor emoties, zeker wanneer je je emoties niet goed onder woorden kan brengen. Vorige week moest iemand zelfs een traantje laten omdat ze het zo jammer vond dat het weer voorbij is. Vrijwilligers geven vaak aan dat ze met een warm hart weer naar huis fietsen. Je maakt verbinding met elkaar en dat is de essentie van het leven.”

“Ik verbaas me er altijd over dat mensen alles meezingen”

Elske Fekkes

‘Zing Cirkel SJONG!’ Vindt elke twee weken op dinsdagmiddag plaats in Lokaal Lemmer, het oude schoolgebouw van obs De Dam aan de

14.

een bijdrage van 5 euro gevraagd (of wat in het budget van de

Meer informatie: WWW.ELSKEFEKKES.NL

Lennastraat

Per keer wordt

deelnemer past).

Gratis hulp bij belastingaangifte

Help! Het is weer zover, de belastingaangifte moet gedaan worden. Vind je het lastig of zie je ertegenop. Weet je niet waar te beginnen en zit je misschien met je handen in het haar? Dat hoeft niet meer. Je kunt nu met al je vragen langskomen op het spreekuur ‘hulp bij belastingaangifte’ bij de Bibliotheek in Balk, Joure en Lemmer. Het is gratis. De mensen van Humanitas zitten klaar om jou te helpen.

Voor veel mensen is het doen van de belastingaangifte een ingewikkelde en stressvolle taak. Om deze last te verlichten, werken Bibliotheken Mar en Fean, Sociaal Werk De Kear en Humanitas samen om hulp te bieden bij het invullen van belastingformulieren. Laurine Wierda van Sociaal Werk De Kear zegt: “Veel mensen vinden het moeilijk om de aangifte in te vullen en soms nog moeilijker om hulp te vragen.”

SAMENWERKING

Anke de Jong, specialist basisvaardigheden bij Bibliotheken Mar en Fean, legt uit waarom deze samenwerking zo belangrijk is. Met elkaar kunnen we zoveel mogelijk mensen bereiken. “Mensen kunnen tijdens de openingstijden van de Bibliotheek altijd terecht met al hun vragen, over de overheid bijvoorbeeld. Verder bieden de bibliotheken een breed aanbod aan activiteiten om mensen (ook niet-leden) te helpen, zoals computercursussen, het omgaan met DigiD, reizen met het OV en taalcursussen. We hebben mooie locaties en stellen deze graag beschikbaar. Omdat we al samenwerken met Regelhulp van Sociaal Werk De Kear hebben we Laurine benaderd.” Regelhulp is een spreekuur, waar mensen met eenvoudige financiële vragen kunnen langskomen. Laurine stelde voor om Humanitas erbij te betrekken om nog meer ondersteuning te bieden.

“Het is zo mooi om te helpen alles weer op de rit te krijgen”

WE HELPEN GRAAG

Humanitas is een landelijke vrijwilligersorganisatie die hulp biedt aan iedereen, ongeacht leeftijd, woonplaats, achtergrond of levensovertuiging. De vrijwilligers geven praktische tips zodat je zelf je situatie kunt verbeteren. Arnold Otten en Hans Wijma, coördinatoren van Humanitas Thuisadministratie, zetten zich al jaren in voor de inwoners van de gemeente De Fryske Marren. Samen met zes andere vrijwilligers proberen ze mensen weer zelfredzaam te maken en financiële orde te herstellen in de chaos die soms ontstaat. Ze komen bij je thuis en helpen je graag op weg.

GOED GEVOEL

Hans zet zich al zeven jaar in voor Humanitas en helpt graag. Toen hij nog werkgever was, merkte hij dat veel mensen moeite hadden met het regelen van hun geldzaken. Deze zorgen namen ze mee naar het werk, wat hun

prestaties negatief beïnvloedde.

“Ik hielp ze om hun geldzaken op orde te krijgen, en daardoor had ik blije werknemers”, zegt Hans. Nadat hij stopte met werken, verveelde hij zich af en toe en wilde hij graag mensen helpen, waardoor Humanitas op zijn pad kwam. “Sommige mensen maken zich grote zorgen over kleine dingen, en het is zo mooi om te helpen alles weer op de rit te krijgen, vooral als het digitaal goed loopt. Dat geeft mij een goed gevoel”, aldus Hans, tevreden over zijn werk.

MENSEN OP WEG HELPEN

Arnold helpt met veel liefde en inzet. Toen hij net gepensioneerd was, kwam hij in contact met iemand die hem over Humanitas vertelde. Arnold raakte enthousiast en besloot zich vier jaar geleden aan te sluiten. “Ik heb jarenlang bij de politie gewerkt, later ook in de opsporing en bij de gemeente. In deze functies was ik gewend om mensen op weg te helpen. Ook ben ik momenteel bestuurslid en vrijwilliger/screener bij de voedselbank in Joure. Deze twee rollen vullen elkaar mooi aan en komen soms zelfs samen.”

Arnold: “Sommige mensen ken ik al heel lang. Het is fijn om iets voor een ander te kunnen betekenen.”

Deze liefdevolle toewijding geldt voor alle vrijwilligers van Humanitas.

“Het is fijn om iets voor een ander te kunnen betekenen”

WIL JE GRATIS HULP BIJ BELASTINGAANGIFTE?

Maak een afspraak bij jouw dichtstbijzijnde bibliotheek:

Balk: 0514-602355

Joure: 0513-412086

Lemmer: 0514-561474

Zij helpen je verder op weg!

Data waarop je terecht kunt:

Balk: donderdag: 13, 20 en 27 maart en 3 april. Tijd: 10.00-12.00 uur. Joure: donderdag: 13, 20 en 27 maart en 3 april. Tijd: 10.00-12.00 uur. Lemmer: vrijdag: 14 en 21 maart. Tijd: 10.00-12.00 uur.

Praktische info:

Heb je een onderneming, ben je zzp’er, dan ben je uitgesloten van deze dienstverlening. Daarnaast geldt een inkomens- en vermogensgrens van maximaal € 35.000,- bruto jaarinkomen en/of € 35.000,spaargeld.

Voor het doen van de aangifte heb je jouw DigiD nodig en een mobiele telefoon.

Heb je zorg/ziektekosten en/ of giften dan is het belangrijk om de nieuwste gegevens mee te nemen of te laten zien.

Arnold Otten (l) en Hans Wijma coördinatoren thuisadministratie Humanitas

Anke de Jong Bibliotheken Mar en Fean

Laurine Wierda Sociaal Werk de Kear

HOEZO, DUURZAAM?!

“We willen met inwoners in gesprek, samen maken we duurzaamheid klein en behapbaar”

Duurzaamheid is aan de orde van de dag. Buurtwerker Tanja Kombrink van Sociaal Werk De Kear: “Mensen worden er misschien ook wel eens moe van, maar het is een thema wat ons allemaal aangaat. Je slaat de krant open en er staat wat er niet meer kan of minder moet. Het gaat over de uitstoot van CO2, stikstof en klimaatverandering. Het kan voelen als een heel zwaar onderwerp. Terwijl er ook zoveel wél kan.” Daar hebben we bij Sociaal Werk De Kear een frisse kijk op. Duurzaamheid is een mooie ontwikkeling én belangrijk voor onze gezondheid en toekomst.

Je hebt zelf invloed op duurzaamheid. Laurine Wierda, buurtwerker in Balk en omstreken: “Je kan zelf namelijk al kleine dingen doen om een bijdrage te leveren aan een duurzamer milieu. Misschien is het plaatsen van zonnepanelen of een warmtepomp niet altijd haalbaar, maar elke stap is er eentje. Je kunt dit ook met kleine handelingen doen, zoals afval scheiden, je woning isoleren of door gebruik te maken van een subsidie voor andere initiatieven. En heeft dat dan zin? Zeker! Het is niet ingewikkeld, leuk én heeft een positief effect op ons klimaat.”

In De Fryske Marren gebeurt al veel moois op het gebied van duurzaamheid, maar daarin kan de link met het sociaal werk nog verder gelegd worden. Op dit moment zijn partijen als de gemeente, de woningbouw en bedrijven bezig met duurzaamheid. Als buurtwerkers weten we vanuit de gemeente welke doelen er zijn op dat gebied, maar we weten ook wat er leeft onder inwoners. Hoe kunnen we dat omzetten in actie, zodat er mooie dingen ontstaan?

MET INWONERS IN GESPREK Je kan op verschillende manieren aan de slag. Je kunt dan denken aan kledingbanken, repair café’s of stekjesbibliotheken. Het kan ook gaan om meer vergroenen van de tuin of straat, zoals met het NK-Tegelwippen. Alleen of met je buurtbewoners in de straat of wijk. Het is belangrijk dat duurzaamheid iets wordt van ons allemaal. Hierin zit ook de kracht van buurtwerker Tanja Kombrink: “We willen met inwoners in gesprek, samen maken we duurzaamheid klein en behapbaar. Daarmee blijven inwoners enthousiast. De buurtwerkers kijken samen met de inwoners en samenwerkingspartners naar hoe het idee het beste binnen de huidige kaders tot stand kan komen.

MOOIE VOORBEELDEN

BINNEN DE GEMEENTE

In Lemmer zijn Dynhûs en gemeente De Fryske Marren bezig gegaan met inwoners van de Zuiderzeestraat om de straat te vergroenen door middel van geveltuintjes. Tijdens een middag is er bij een aantal woningen een aantal tegels uit de voortuin gehaald en zijn daar struiken, bollen of bloemen voor teruggeplaatst. Een ander voorbeeld is het initiatief in Balk, waar inwoners zich gezamenlijk inzetten met Eigen Warmte Balk.

REPAIR CAFÉ

Tanja: “We hebben een weggooieconomie. De vrijwilligers van het Repair Café kunnen apparaten repareren en herstellen, waardoor deze apparaten een tweede leven krijgen. Er bestaat ook een deel-economie waarin we zien dat inwoners producten van elkaar lenen. Daar zijn ook de deelkasten onderdeel van.”

OPRUIM-DAG IN DE STRAAT

In samenwerking met de afvalcoaches van gemeente De Fryske Marren hebben er al meerdere opruimacties plaatsgevonden. Daarbij zijn buurtbewoners van een straat opgeroepen om hun eigen omgeving en huis op te ruimen. Als bijvoorbeeld een ritje naar de stort lastig is in verband met financiën en vervoer, dan komt er een afvalcontainer in de straat te staan. De afvalcoaches hebben het afval gescheiden of een tweede leven gegeven.

We leven allemaal op deze planeet en we weten allemaal dat we bepaalde doelen willen halen voor de toekomst. Dat kan ons ook lam leggen. Maar wat geeft dan wél energie? Door op kleine schaal te beginnen en invloed te hebben op je eigen cirkel. Heb je zelf leuke ideeën of wil je meer informatie dan kunnen we meedenken. Ontdek wat je eigen drijfveer kan worden om te motiveren wat je doet. Samen gaan we voor een duurzame toekomst.

Er zijn heel veel goede voorbeelden in de gemeente van mensen die initiatieven ontwikkelen. Heb je geen idee hoe je aan de slag kan gaan met duurzaamheid, dan kunnen we je ook in contact brengen met inwoners die dat al wel doen en daarover willen vertellen.

Daarnaast staan buurtwerkers Tanja en Laurine klaar om meer informatie te geven,

Je kan contact opnemen met Tanja Kombrink via t.kombrink@sociaalwerkdekear.nl of via 06 302 95 960 (regio Noord) of met Laurine Wierda (regio Zuid) via l.wierda@sociaalwerkdekear.nl of via 06 822 42 346 (regio Zuid). Meer informatie www.sociaalwerkdekear.nl

Buurtwerker Tanja Kombrink

VALENTIJNSDAG

14 FEBRUARI

Reserveer alvast je tafeltje via info@ponkje.nl.

Fermaningsteech 1 • 8551 SP Woudsend • T 0514 - 59 12 50

070 349 0600

FILMWEEKEND MUZIEKCAFÉ TWO CULTURES COME TOGETHER AUTISMECAFÉ

PPG

RATATOUILLE D ‘AMOUR

POPPENKAST INKIPINKI

4 maart 2025

19:00 tot 21:00

Domela Nieuwenhuisweg 3, Heerenveen

FRL zoekt jou!

VOOR DE BEZORGING VAN DE WEEKBLADEN IN:

JOURE

BLAAUWHOF, CENTRUM, JONKERSLAND, SKIPSLEAT, ZUIDERVELD LEMMER OUDEHASKE

Neem dan contact op of scan de code. Sparren met succesvolle Friese (oud) ondernemers? p scan mij

Word bezorger bij FRL

FRL bezorgers.frl 058 233 49 70

IN VOOR- EN TEGENSPOED:

Piet Halma is mantelzorger voor zijn vrouw Joke

‘’Ik besef heel goed dat ik zonder zijn hulp niet meer thuis zou kunnen wonen. Hij doet alles voor me, en ik ben hem daar heel dankbaar voor’’, zegt Joke Halma. Piet Halma (78) en zijn vrouw Joke (75) wonen samen aan het water in Balk. Al jarenlang zorgt Piet Halma voor zijn vrouw, en weet hij als geen ander wat het betekent om mantelzorger te zijn. De thuiszorg van Antonius heeft extra aandacht voor mensen zoals Piet, die zich met ziel en zaligheid inzetten voor hun naaste. ‘’Ik vind het heel normaal om voor mijn vrouw te zorgen’’, zegt hij. ‘’Wij zijn getrouwd in voor- én in tegenspoed.’’

‘’We zijn al 55 jaar getrouwd’’, vertelt Piet Halma. ‘’Toen wij trouwden had Joke al lichamelijke klachten, maar die zijn in de loop van de jaren steeds erger geworden.’’ Joke heeft een aandoening waarbij de signalen tussen haar hersenen en lichaam verstoord raken. Dit betekent dat haar darmen en blaas niet goed functioneren en ze dagelijks afhankelijk is van medicijnen en sondevoeding. Door haar ziekte kan ze bijna niets meer zelf. ‘’Door de medicijnen en de sondevoeding kan ze beter functioneren’’, legt Piet Halma uit.

ZORG IS VANZELFSPREKEND, MAAR OOK BELASTEND

Hoewel hij de zorg voor zijn vrouw als vanzelfsprekend beschouwt, ontkent Halma niet dat het soms lastig is. ‘’Ik zeg nooit dat het zwaar is, maar wel dat het belastend is’’, vertelt hij. ‘’Ik moet altijd in haar buurt blijven, en dat beperkt je toch. Voor mij betekent dit dat ik niet zomaar weg kan; als ze naar de kapper wil, dan moet ik mee. Mijn vrijheid is beperkt. Waar ik vroeger nog naar de sauna buiten de deur ging, heb ik nu thuis een infraroodsauna boven staan waar ik twee keer per week van kan genieten. Het enige waar ik heen ga is mijn wekelijkse therapie, waar ik sportoefeningen doe vanwege mijn hartinfarct die ik eerder heb gehad. Daar ben ik heel blij mee.’’

THUISZORG VAN ANTONIUS

In de loop der jaren heeft Piet Halma ondersteuning gekregen van de thuiszorg van Antonius en huishoudelijke hulp van Suver Thús. Dankzij een goede samenwerking met de thuiszorg van Antonius is het leven van zijn vrouw, maar ook dat van Piet zelf, een stuk aangenamer. ‘’Toen ik een hartinfarct kreeg, is de thuiszorg opgeschroefd naar vier keer per dag om mij te ontlasten, en dat helpt enorm’’, zegt hij. “Sindsdien komt er ook eens per week

iemand twee uur helpen met het huishouden. Onze zoon, die ook in Balk woont, doet voor ons de boodschappen.’’

HULP VAN TECHNOLOGIE

Dankzij hun mobiele telefoons hoeven meneer en mevrouw

Halma niet constant aan elkaars zijde te blijven. “Ik ben graag bezig’’, vertelt Piet. “Ik zit soms boven achter de computer en ben

regelmatig aan het puzzelen of klussen. Ook zit ik bij mooi weer graag buiten. Mijn vrouw kan me dan altijd bereiken via WhatsApp als ze iets nodig heeft. Dit geeft me toch een beetje bewegingsvrijheid, wat heel fijn is.’’

VAKANTIE NAAR

GRAN CANARIA

Ondanks de dagelijkse zorg gaan ze nog twee keer per jaar naar hun

dochter op Gran Canaria om te genieten van de zon. ‘’Onze zoon brengt ons dan naar Schiphol, waar we via een speciale route begeleid worden naar het vliegtuig. En op Gran Canaria worden we opgehaald en naar de auto van onze dochter gebracht.’’ Zo’n reis vergt echter veel voorbereiding, vertelt Halma. “Ik heb een heel draaiboek, want er moet van alles geregeld worden, zoals

een doktersverklaring en een douaneverklaring. Ook moeten we sondevoeding en andere hulpmiddelen meenemen. Het is niet zomaar een tripje, en ik moet alles zelf doen omdat de thuiszorg natuurlijk niet mee is. Mijn dochter is één dag in de week vrij, dus dan kunnen we er vaak wel even op uit.’’

DANKBAAR

Mevrouw Halma is haar man erg dankbaar voor de zorg die hij haar geeft. “Ik besef heel goed dat ik zonder zijn hulp niet meer thuis zou kunnen wonen. Hij doet alles voor me, en ik ben hem daar heel dankbaar voor.’’

Ook de thuiszorg van Antonius prijst ze: ‘’Toen we nog in Sneek woonden, hadden we een heel fijn thuiszorgteam. Ik vond het best spannend om naar Balk te verhuizen, maar het team hier is net zo fantastisch. Dankzij hun hulp kan ik nog steeds thuis blijven wonen.’’

Werken in de thuiszorg van Antonius

Dankzij een goede samenwerking met de thuiszorg van Antonius is het leven van zijn vrouw, maar ook dat van Piet zelf, een stuk aangenamer. Is werken in de thuiszorg ook iets voor jou?

Scan dan snel deze QR-code om te kijken of we nog leuke vacatures voor je hebben!

Mantelzorger Piet Halma

JAN BAKKER WORDT DE NIEUWE VOORZITTER

“Wy

ha ien taak: klear wêze at it safier is”

Jan Bakker uit Wijnjewoude wordt de nieuwe voorzitter van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden. De 62-jarige Fries volgt eind van dit jaar Wiebe Wieling op. Bakker is trots en vereerd dat hij de voorzittershamer van Wieling mag overnemen. “Der is eins mar ien ding moaier as foarsitter wêze en dat is de dei dat de Alvestêdetocht wer ferriden wurde kin.”

HHet is hét moment waar niet alleen in Friesland, maar in héél Nederland en zelfs in het buitenland reikhalzend naar wordt uitgekeken. De laatste tocht dateert inmiddels alweer van 28 jaar geleden. Van een mogelijke zestiende editie van de monsterschaatstocht was de eerste maand van 2025 echter geen sprake. Koning Winter laat Nederland tot nog toe links liggen.

JANUARI:

EEN WINTER VAN NIKS

Het is januari en op de dag van het interview staat de thermometer ruim boven nul en de heldere groene kleur van het gras in de weilanden doet eerder aan het voorjaar denken dan aan het winterse jaargetijde. Van ijsvorming in de sloten en kanalen, zelfs niet een flinterdun laagje, is tot spijt van Bakker geen sprake. “It is in winter fan neat, mar op it waar hawwe wy gjin ynfloed en moatte wy ús net drok oer meitsje.”

Een weerkundige van Weeronline voorspelde onlangs dat een Elfstedentocht er de komende decennia niet gaat komen. Zo somber is Bakker niet. Hij verwijst naar recente strenge winters in Oostenrijk en Scandinavië. “As de loftstreamingen ferline jier boppe Skandinavië krekt wat oars west hiene, hiene wy hjirre ek in strange winter hân en wie in nije tocht tichtby west.”

SMEULEND VUURTJE

De taak van het Elfstedenbestuur is volgens Jan Bakker ervoor te zorgen dat op het moment dat het serieus winter wordt, alles tot in de puntjes geregeld is voor een mogelijke nieuwe editie van de Elfstedentocht. Daarnaast moet de ‘legacy’, de erfenis van de schaatstocht, levend worden gehouden. “Want as it sa lang duorret as no, reitsje minsken it gefoel mei de tocht dochs wat kwyt.”

Er is volgens Bakker echter weinig voor nodig om het enthousiasme weer aan te wakkeren. De huidig voorzitter, Wiebe Wieling, hield in januari in Bakkers woonplaats Wijnjewoude een lezing over de Elfstedentocht. De aanwezigen vertrokken na ‘het praatje’ van Wieling vol geestdrift naar huis. Hij vergelijkt het gevoel van de Elfstedentocht met een smeulend vuurtje. Bakker is stellig: “It kin elk momint losbrâne. En dan ha wy ien taak: klear wêze at it safier is.”

Zijn vertrouwen is gebaseerd op de samenstelling van het bestuur met capabele leden die ervaring en kennis inbrengen en kunnen steunen op een leger bevlogen vrijwilligers. “De belutsenheid is grut. As we ien earne foar freegje, krije wy noait in nee te hearren. Elkenien wol derby hearre, dat is unyk, seker yn ús hjoeddeiske yndividueel ynstelde maatskippij.”

“Wa’t wint skriuwt skiednis; hokker ynfloed hat dat op it ploegespul?”

Jan Bakker: “Der binne safolle faktoaren fan ynfloed; kinst dy tariede, mar op de dei sels witst pas wêr’tst mei te meitsjen krijst.”

NEDERLAND OP ZIJN KOP

De Elfstedenorganisatie laat niets aan het toeval over. Ieder jaar worden de draaiboeken uit de kast gehaald, alle onderdelen en scenario’s zo natuurlijk mogelijk nagebootst en waar nodig aangepast. “We fernije folop, mar foaral oan de achterkant. De autentisiteit fan ‘e tocht moat bewarre bliuwe. Dêrom kieze wy ek net foar ynskriuwing fia ynternet. Men moat nei Ljouwert komme om meidwaan te kinnen, sa heart it.”

Ondanks dat de tocht bijna drie decennia geleden voor het laatst gehouden werd, blijft de droom levend. Het is waarom NOS-regisseur Arjan Hanekamp al vijftien jaar naar Friesland afreist om route en camerapunten te controleren.

Bakker merkte het vorig jaar persoonlijk toen met hulp van het leger een brug over het Prinses Margrietkanaal werd gebouwd. “Hja wiene sa entûsjast,

DE FRIESCHE ELF STEDEN

sjochst dat elkenien wol dat de tocht der wer komt.” Als dat gebeurt, zal Nederland op zijn kop staan, weet Bakker: “Ik tink dat hast nimmen wurkje sil.” Friesland zal overspoeld worden door massa’s mensen. Daarin schuilt meteen een gevaar: zal de organisatie in staat zijn de hordes sportliefhebbers en feestvierders in toom te houden? Bakker denkt van wel. De veiligheidsregio is volgens hem berekend op zijn taak het publiek goed te sturen.

“De Alvestêdetocht hat in pr-wearde dêr’t gjin tsien jier marketing tsjin op kin”

van de tocht, denkt hij, want: “Dy hat in pr-wearde dêr’t gjin tsien jier marketing tsjinop kin.”

Een massaal volks- en schaatsfeest kan ook positief uitpakken voor onze huidige geïndividualiseerde en gepolariseerde samenleving. De Elfstedentocht verbroedert, weet Bakker, die in 1997 als wedstrijdrijder de 200 kilometer voltooide, uit ervaring. De unieke sfeer brengt mensen samen. “Wy hawwe de tocht miskien wol nedich. It soe moai wêze as wy yn Fryslân sjen litte dat it ek mei-inoar kin.”

NIETS STAAT VAST

Onderdak vinden voor de dertigduizend toerrijders zal geen probleem zijn, meent Bakker. Friezen zullen volgens hem, als het zover is, massaal de deuren openstellen en slaapplekken ter beschikking stellen. Heel Friesland zal profiteren van de uitstraling

De aantrekkingskracht van de Elfstedentocht is groot en schuilt volgens Bakker in het unieke karakter. Niks staat vast: de datum niet, maar ook de omstandigheden niet. “Der binne safolle faktoaren fan ynfloed: temperatuer, wyn, ride yn it tsjuster, de kondysje fan it iis, materiaalpech. Kinst

dy tariede, mar op de dei sels witst pas wêr’tst mei te meitsjen krijst. De Alvestêdetocht is superspesifyk.”

KRIEBELEN

Jan Bakker kreeg in 1997, niet gewend om te moeten klunen, last van krampverschijnselen. De huidige generatie wedstrijdschaatsers zal volgens hem beter voorbereid aan de start verschijnen.

“De grutte maranthonploegen hawwe in draaiboek foar de Alvestêdetocht klearlizzen.” Verrassingen zullen er echter blijven, verwacht hij. “Wa’t wint skriuwt skiednis. Hokker ynfloed hat dat op it ploegespul? Jilde de ôfspraken dan noch? Ik moat it noch sjen.”

De meeste aandacht gaat uit naar de wedstrijd, maar voor het Elfstedenbestuur zijn de 30.000 ingeschreven leden niet minder belangrijk. Integendeel, de toerrijders zijn volgens Bakker het uithangbord van de vereniging. Hij gunt hen de kans op een schitterende ervaring in de mooie entourage van duizenden enthousiaste en feestvierende toeschouwers. “Dat ferjitst noait wer.”

In oktober, als de eerste voorbereidingen worden getroffen, begint het bij Bakker steevast te kriebelen. Hij hoopt dat ooit het ‘wer oangiet’ en kan zich het moment dat Henk Kroes in 1997 de vijftiende tocht aankondigde nog haarscherp herinneren. “Ik siet yn de auto tusken Wolvegea en Easterwâlde. Doe’t ik it nijs hearde haw ik fuort de baas belle en sein dat ik nei hûs gong. De bern hawwe wy nei pake en beppe brocht. Op dat momint telde mar ien ding en as it wer safier is, sil it net oars wêze.”

Jan Bakker reed in 1997 de Elfstedentocht als wedstrijdrijder.

NK MARATHON ZEGE SMAAKT NAAR MEER VOOR TIJN BORST

“Ik hoop dat ik net zo goed word als Irene Schouten”

A-juniore Tijn Borst (18) uit Sint Nicolaasga won het NK Marathon bij de neosenioren, 31 jaar nadat haar vader de titel binnenhaalde. De gedreven jonge schaatsster traint veel, maar vindt haar studie ook belangrijk.

De grote lauwerkrans op de schoorsteenmantel is het eerste dat ons opvalt als we de woonkamer van de familie Borst instappen. “Ja, daar hangt hij”, zegt Tijn Borst vol trots. We willen natuurlijk alles weten over de zege die ze 1 januari van dit jaar behaalde op het NK Marathon voor neosenioren, maar eerst gaan we terug naar haar jeugd toen ze op Easy Gliders haar eerste schaatspassen zette.

AANMOEDIGEN OP DE WEISSENSEE

“Ik was drie jaar toen ik voor het eerst op schaatsen stond”, vertelt ze. “Op de sloot hiervoor en daarna op een ondergelopen weiland. Mijn broer Cor, die twee jaar ouder is, zat op schaatsen en ik wilde ook wel toen ik een jaar of vijf was, maar mijn ouders vonden de trainingen te laat op de dag voor mij. Daar kwam bij dat ik ook al op voetbal en atletiek zat. Hier stopte

ik mee en ik kreeg mijn eerste schaatstrainingen bij IJsclub STD hier in Sint Nicolaasga toen ik acht jaar was. Mijn vader Ruud en mijn moeder Henny schaatsten allebei, maar hebben mij nooit gepusht. Het was voor mij gewoon heel vanzelfsprekend. We gingen met ons gezin mee naar de Weissensee waar mijn vader de Alternatieve Elfstedentocht reed, wij skieden daar en moedigden hem aan bij de wedstrijd, ook keken we vaak

bij zijn marathons in Nederland. Ik hoop trouwens volgend jaar zelf de Alternatieve Elfstedentocht in Oostenrijk te gaan rijden. Dat lijkt me heel mooi.”

MEER OMVANG EN DUUR

Haar schaatscarrière gaat goed, ze groeit richting de senioren, zo vertelt ze. “Er zit een langzaam stijgende lijn in. Ik heb een eigen trainer, Jorn de Jager, en train voor het langebaanschaatsen bij het

Gewest Friesland, een wat ouder team waar ook sprinters in zitten, maar geen langeafstandsdames. Dat betekent dat ik in trainingen vaak alleen rijd. Voor het marathonschaatsen trainen wij niet samen. Ik vraag mijn vader vaak om advies, wat kan er beter? Hij heeft goed inzicht in welke manieren van trainen bij mij passen. Van het schaatsen bij het belofteteam leer ik veel van de andere schaatsers, je kunt elkaar

“Het was geweldig om een ererondje met de lauwerkrans te rijden

echt beter maken. De afgelopen jaren heb ik bij de junioren veel NK’s Allround gereden en marathons, maar ik wist me nooit hoog te klasseren. Daar komt verandering in, want bij het recent gereden NK Allround werd ik zevende. Ik denk dat ik steeds meer omvang en inhoud krijg, doordat ik twee jaar geleden enorm veel zin kreeg in racefietsen. Ik maakte echt veel kilometers, soms honderd kilometer op een dag. Ik won zelfs de Tour de Lamer, een wielerronde over dertig kilometer. Naast het fietsen train ik drie of vier keer per week op Thialf en daarnaast doe ik krachttraining. Mijn vader heeft hierboven een krachthonk gemaakt, dus dat kan ik dichtbij doen.”

DIPLOMA HALEN

En dat is een plus voor Tijn, want het scheelt haar weer een ritje naar Heerenveen. Door de vele trainingen en haar studie Management van de Leefomgeving aan Van Hall Larenstein in Leeuwarden is ze veel onderweg met bus en trein. “Een sponsorauto zou daarom heel fijn zijn”, zegt ze met een bescheiden lach. “Gelukkig woont mijn vriend Niklas Reinders – hij schaatst ook en motiveert mij zeer – bijna naast Thialf, dus als ik bij hem ben sta ik zomaar op de ijsbaan. Mijn studie volg ik

met veel plezier, het is een brede studie waarin ik onder andere de vakken natuur, bodemkunde en landschap-historie krijg. Ik ben tweedejaars en het gaat goed, al is de studie lastig te combineren met mijn sport. Binnenkort heb ik een tentamenweek en daarom ben ik nu veel thuis om daar voor te studeren. Dat scheelt weer wat heen en weer gevlieg. Ik wil graag een diploma halen om na het schaatsen een goede en leuke baan te hebben, dat vind ik wel belangrijk. De tijd van feesten ligt alweer een paar jaar achter me. Toen ik een jaar of vijftien was vond ik dat heel leuk, nu wil ik fris aan de trainingen beginnen en heb ik niet het gevoel dat ik iets moet laten voor mijn sport.”

HELEMAAL KAPOT

En toen was daar op Nieuwjaarsdag het NK Marathon, een wedstrijd waarvan Tijn wist dat ze een kans had om te winnen. “Ter voorbereiding had ik een speciaal trainingsblok gedaan: veel duur op het ijs en veel op de fiets”, legt ze uit. “Mijn vader had van tevoren gezegd dat het NK Marathon net wat anders is dan een normale marathon. Met nog vijftien van de zestig ronden te gaan ging ik er vandoor. Samen met Britt van Wees sloeg ik een gat met het peloton, even later sloten er nog vijf meiden aan. In

de eindsprint ging het tussen mij, Vera van Ditshuizen en Kaat van Steekelenburg. In de laatste bocht ging ik binnendoor en toen finishte ik als eerste. Ik wist niet wat me overkwam! Helemaal kapot vloog ik mijn vader in de armen. Naast mijn ouders waren ook mijn pake en beppe en opa gekomen, zij waren ook heel blij.” Vader Borst zag met tranen in de ogen hoe Tijn op het podium de titelkrans om kreeg gehangen. Dit gebeurde 31 jaar nadat hij zelf het kampioenschap won in deze

categorie, toen nog de B’s. “De laatste ronden hebben we zó staan brullen”, zegt moeder Henny. “Sport is emotie en alles kwam er toen uit door de nervositeit. Het is echt anders als je langs de baan staat. Toen ik zelf nog wedstrijden schaatste had ik altijd een gezonde spanning.” Tijn: “Na de winst was het geweldig om een ererondje met de lauwerkrans te rijden. De dagen erna kreeg ik zóveel felicitaties en draaide ik de hele wedstrijd nog eens af in mijn hoofd.”

ELFSTEDENTOCHT

Het winnen smaakt naar meer voor Tijn. Deze maand rijdt ze weer een marathon en ze hoopt dat ze dan in een rood, wit, blauw pak aan de start kan staan. “Ik hoop dat ik net zo goed word als Irene Schouten”, zegt ze tot slot. “Wat zij deed, de combinatie tussen marathon en allround en dan in beide disciplines winnen, dat wil ik ook. En natuurlijk als eerste over de streep bij de Elfstedentocht.”

JEUGDIGE BESTUURDERS GEZOCHT

Bestuur Elfmerenschaatstocht is klaar voor een eventuele dertiende editie

Het is alsof de duivel ermee speelt, maar juist op het moment dat wij het interview met twee bestuursleden van Stichting Elfmerentocht op de schaats houden wordt er in Winterswijk voor het eerst op natuurijs geschaatst. Het is 14 januari 2025 en ondertussen alweer 28 jaar geleden dat de Elfmerentocht (115 kilometer) voor de twaalfde keer en tot nu toe voor de laatste keer verreden werd. Aan het einde van het gesprek met voorzitter Gerben Gerbrandy en kersvers bestuurslid Silvia Hania weten we het zeker. De dertiende editie van de Elfmerentocht gaat er zeker een keer komen, al was het alleen maar als beloning voor het enthousiasme van deze twee bestuursleden.

“Ik leau der hillich yn dat beide grutte tochten noch in kear komme sille”

Alle gekheid, het blijft natuurlijk bijzonder om in een bestuur te zitten dat nu al meer dan een kwarteeuw klaar is voor de organisatie van een grote schaatstocht die maar niet komt. Dan is op z’n minst een portie enthousiasme nodig. Gerben Gerbrandy, inmiddels 72 jaar, heeft zowel de Elfsteden- als de Elfmerentocht gereden. Silvia Hania, geboren in 1974, moet het doen met mooie herinneringen aan strenge winters waarin beide tochten verreden werden.

KOFFIE VOOR TEAM

EVERT VAN BENTHEM

Een fraaie anekdote over de Elfstedentocht, de grote broer van de Elfmerentocht, die Silvia vertelt is deze. “Doe’t Evert van Benthem yn 1985 foar it earst de Alvestêdetocht wûn, wenne ik noch thús bij heit en mem yn Warkum. As tsienjierrich famke stie ‘fersoargingsteam’ Van Benthem bij ús achter yn’e tún oane’e rûte. Se hiene dat netsjes oan ús mem frege. Ik fûn dat fansels wol nijsgjirrich. In jier letter kamen se wer bij ús te stean. Doe frege ús mem at se ek

kofje woene. ‘Ja, nu wel hè’, seine se laitsjend, want elk wist doe wa’t Van Benthem wie.”

MOTIVATIE

Een vraag die bestuursleden van de beide grote tochten vaak voorgeschoteld krijgen is, waar zij de motivatie vandaan halen om in het bestuur van de beroemde schaatstochten te stappen. “Ik leau der hillich yn dat beide grutte tochten noch in kear komme sille”, zegt Silvia Hania. Voorzitter Gerbrandy haalt het cliché “de tochten komme alle dagen tichterby”, van stal om beider motivatie om in het bestuur te zitten te verklaren. Silvia Hania, communicatie-adviseur, zat de afgelopen tien jaar in het communicatieteam van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elfsteden, de organisator van de Elfstedentocht. Toen dat team in goed overleg ruimte maakte voor fris bloed hing Gerben Gerbrandy aan de telefoon met de vraag of Silvia in het bestuur van kleiner broertje de Elfmerentocht wilde plaatsnemen. “Ik ha ‘ja’ sein om myn ekspertise foar dizze Stichting yn te setten”, zegt Silvia Hania.

‘VERJONGING’ IN HET BESTUUR

Gerben Gerbrandy, onder andere oud-wethouder van de voormalige gemeente Wymbritseradiel die op 1 januari 2011 opging in de fusiegemeente Súdwest-Fryslân, vertelt over de organisatie van de Elmerentocht.

“Fanâlds wiene it de iiswegesintrales fan Wymbrits, Snits en Drylts dy’t de Alvemarretocht organisearren. De boargemaster fan Wymbritseradiel wie de foarsitter fan de organisaasje. Nei de gemeentlike fúzje is de Stichting Elfmerenschaatstocht selsstânnich wurden en wurket gear mei de lokale iiswegesintrales om in goed preparearre rûte te krijen. Myn foargonger, âld-boargemaster Jacob Reitsma, belle mij twa

jier lyn at ik syn opfolger wurde woe. Hij sei letterlik tsjin mij: ‘Gerben, ik ha no 25 jier foarsitter west en noait in Alvemarretocht meimakke. Wij moatte as bestjoer ferjongje’. En doe ha ik mei myn 70 jier besletten om syn opfolger te wurden. Want at se dy op sa’n leeftyd noch freegje om in bestjoer te ferjongjen, dan doch ik dat fuortendaliks! Ieninichste neidiel fan dizze funksje is, mocht de tocht útskreaun wurde, dan mei ik net starte. Mar goed, dat is dan mar sa. Elkenien is pessimistysk en ik bin optimistysk. De lêste trije jier hawwe wij yn maart trije wike lang in droege noardeastewyn hân, mar dan is it te let. Hawwe we sa’n wynrjochting yn febrewaris, dan giet it oan mei de Alvemarretocht!”

DRAAIBOEKEN

WORDEN STEEDS DIKKER

Gerbrandy en Hania willen dolgraag dat de jeugd bij de organisatie betrokken wordt. Daarom zoekt het bestuur ook de publiciteit. Veel rayonhoofden zijn ondertussen ook op leeftijd (”Mei alle respekt, hear”, zegt Gebrandy) en hebben heel veel verstand van ijs, maar de digitale kennis is ‘ietsjes’ minder.

Die knowhow is er bij de jeugd wel. Het bestuur komt twee keer per jaar bij elkaar om de draaiboeken, die steeds dikker worden, bij te werken. Want net als het Elfstedenbestuur zien ook de bestuurders van de Elfmerentocht het als hun eerste taak om klaar te zijn voor de organisatie, mochten de omstandigheden het

Gerben Gerbrandy en Silvia Hania.

Beelden en route van de laatst verreden Elfmerentocht op 8 januari 1997.

“

At sa’n wedstryd ferriden wurde sil, dan is it in soarte fan ‘opwaarmer’ foar de Alvestêdetocht”

Samen werken aan kansen en groei

Fadi Abdal Rahman, afkomstig uit Palestina, heeft een bijzondere weg afgelegd. Van vrijwilligerswerk bij het tuinteam van het Asielzoekerscentrum (AZC) tot een betaalde baan bij woningcorporatie Dynhus. Samen met leefbaarheidsregisseur Luuk van der Wal van Dynhus deelt hij hoe een taalstage hem niet alleen hielp integreren, maar ook leidde tot een mooie toekomst in Nederland.

DE EERSTE STAP:

toelaten. Ook dan verwacht dit bestuur duizenden deelnemers en bezoekers. Uit veiligheidsoverwegingen is er bij een eventuele volgende tocht een limiet gesteld aan het aantal deelnemers van 12.000. Op dit moment hebben 3.200 mensen een startrecht in handen en komen in aanmerking voor de aanschaf van een startbewijs. Dat startrecht wordt verkregen door voorinschrijving en kost zes euro per jaar.

WEDSTRIJD EEN NOVITEIT

Mocht de dertiende editie van de Elfmerentocht worden verreden, dan zal er voor het eerst ook een wedstrijdtocht worden uitgeschreven. De Stichting Elfmerentocht is aangesloten bij de Stichting Natuur-

ijsklassiekers en op de wedstrijd zijn de bepalingen van het Wedstrijdreglement Marathon van de KNSB van toepassing.

“At sa’n wedstryd ferriden wurde sil, dan is it in soarte fan ‘opwaarmer’ foar de Alvestêdetocht. Dan giet it hiele sirkus los en komt der hiel wat op ús ôf. En soe it eventueel nei de Alvestêdetocht wêze, dan sille der genôch dielnimmers wêze, dy’t har ynskriuwe om dy sfear te priuwen”, vermoedt Silvia Hania.

Een dergelijke organisatie heeft jeugdige bestuurders én jonge rijders nodig, benadrukken Gerbrandy en Hania nog maar eens. Daarom roepen ze jonge mensen op zich te melden. “Skriuw dy yn foar it startrjocht, dan bist der wis fan datst ek as jongere starte kinst. En nochris, dy tocht komt der, ik bin der fan oerstjûge”, besluit Gebrandy.

“Fanâlds wiene it de iiswegesintrales fan Wymbrits, Snits en Drylts dy’t de Alvemarretocht organisearren”

VRIJWILLIGERSWERK EN EEN TAALSTAGE

Fadi: “Toen ik naar Nederland kwam, wist ik dat het belangrijk was om de taal te leren en werkervaring op te doen. Via het AZC begon ik met vrijwilligerswerk in het tuinteam. We knapten tuinen op en deden klusjes voor stichting Present. Het gaf me veel voldoening, vooral omdat ik het team mocht leiden. Zo leerde ik niet alleen praktische vaardigheden, maar ook hoe belangrijk samenwerken is.

Daarna kreeg ik via Pastiel de kans om een taalstage te doen bij Dynhus. Dat was echt een geweldige ervaring. Ik werkte samen met fijne collega’s en voelde me gesteund. Tijdens deze periode werd mijn Nederlands veel beter en ik leerde hoe het is om in een Nederlands bedrijf te werken.” Luuk: “Wat meteen opviel aan Fadi was zijn enthousiasme en doorzettingsvermogen. Hij is iemand die graag wil leren en altijd klaarstaat om te helpen. Tijdens zijn taalstage heeft hij zich snel ontwikkeld.

Als organisatie vinden we het belangrijk om mensen met een afstand tot de arbeids. markt een kans te geven. Met de juiste begeleiding en een goede sfeer op de werkvloer zie je hoe mensen zoals Fadi echt kunnen groeien. Zijn inzet en positieve houding zijn een enorme aanwinst voor ons team.”

VAN STAGIAIR NAAR VASTE MEDEWERKER

Fadi: “Na mijn taalstage kreeg ik de kans om bij Dynhus te blijven werken. Dat voelde als een beloning voor mijn harde werk. Het geeft me veel zelfvertrouwen om te weten dat mijn werk wordt gewaardeerd. Natuurlijk was het in het begin wennen om meer verantwoordelijkheid te hebben, maar met de hulp van mijn collega’s ging dat steeds beter.

Ik ben dankbaar voor de kans die ik heb gekregen. Mijn advies aan anderen is: blijf leren en grijp de kansen die je krijgt. Het is soms moeilijk, maar het is de moeite waard.”

Luuk: “Fadi is nu een vaste waarde in ons team en doet zijn werk met veel plezier. Hij heeft al laten zien dat hij zelfstandig projecten kan oppakken en zijn verantwoordelijk. heid neemt. Voor ons als organisatie is dit traject een succes. We hebben geleerd hoe belangrijk het is om begeleiding te bieden en diversiteit te omarmen.

Ik zou andere bedrijven zeker aanraden om ook statushouders een kans te geven via een taalstage. Het levert niet alleen een gemotiveerde medewerker op, maar draagt ook bij aan een inclusieve werkvloer. Fadi leert van ons, maar wij leren zeker ook van Fadi. Het heeft echt een meerwaarde voor je organisatie.”

EEN TOEKOMST VOL MOGELIJKHEDEN

Fadi en Luuk kijken samen uit naar de toekomst. Fadi wil zich blijven ontwikkelen en zijn plek binnen Dynhus verder versterken. Dynhus blijft hem ondersteunen, met vertrouwen in zijn talent en inzet.

FEBRUARI

Ronnie James Dio

80’s Verantwoord

25 Jaar Clubtour

Wiegels Wjukkelmasine

Exclusieve Reünieshow

Dirk

Winterpret (2+)

Tribute To Wham!

Rick de Leeuw & band

Tröckener Kecks-zanger met nieuw album

Marduk + Doodswens + Irae + Litost

Memento Mori: Europa 2025/ part III

Het Goede Doel Revival ft. Henk Westbroek

Waar Is Hier De Nooduitgang?

Five Dollar Shake en Zac Schulze Gang

De Grootste Blues Beloftes Van Dit Moment

The Cool Quest

Party On The Bloc

Trijntje

A Night To Remember

FEBRUARI

Avond - Een tragikomedie over een voltooid leven Meer info

Steven Kazàn & Jamie

Super Magic!

JAMAI met live-band

I’m still standing

Jams & Gems: On Tour

The Ruggeds present TOP Vrouwen

Vriendinnencomedy met ups en downs!

De Gorgels

naar het gelijknamige boek van Jochem Myjer

Richard de Leth

OERsterk TheatertOER

Best of Ireland

De grootste hits uit Ierland

Noord Nederlands Orkest

Strauss & Mozart

ABBA The Music Pier21

Thank You For The Music (try-out)

Johan Bijhold

leerlingen

NIEUW bij

It

It Toanhus heeft geweldig nieuws voor alle jonge muzieklie ebbers in De Fryske Marren en hun ouders. Het introduceert namelijk een gloednieuw programma: Muziek Match Junior! Speciaal ontworpen voor kinderen van 6 tot 9 jaar, biedt dit programma een fantastische kans om op een speelse manier de wereld van muziek te verkennen.

WAT MAAKT MUZIEK MATCH JUNIOR ZO BIJZONDER?

Bij Muziek Match Junior draait alles om plezier en ontdekking. Kinderen maken kennis met verschillende instrumentgroepen zoals Toets en Slag, Strijk en Tokkel, Hout en Koper. Met speciaal voor hen geschikte instrumenten kunnen ze veilig experimenteren en ontdekken wat hen het meeste aanspreekt. Samen met de enthousiaste muziekdocenten van It Toanhus gaan ze op zoek naar hun muzikale match.

EEN MUZIKAAL FEESTJE OM TE VIEREN  Het leukste van alles? Jonge muzikanten van It Toanhus krijgen de kans om deel te nemen aan de opening van de KinderMuziekWeek op 4 april in Joure. Samen met de Doe Maar Mee Band en een rijk muzikaal programma wordt het een onvergetelijk feestje.

Muziek Match Junior bestaat uit twaalf lessen (€ 5,- per les) en wordt gegeven op meerdere locaties in De Fryske Marren. Meer weten over dit nieuwe programma en hoe je jouw kind kunt inschrijven? Kijk dan op toanhus.nl

Theater is een ervaringiedereenvoor

Annemarie Leiker, geboren en getogen in Heerenveen, werkt met slechthorende kinderen bij Pento in Leeuwarden. Ondanks dat ze zelf doof is, komt ze graag een aantal keer per seizoen in het theater.

“Bij visuele voorstellingen, zoals dans, is een doventolk minder nodig”, vertelt Annemarie. “Laatst was ik met mijn dochter naar de Junior Company van het Nationale Ballet. Dat was prachtig. Omdat het vooral visueel was, konden we er samen van genieten.” Maar niet alleen visuele voorstellingen maken indruk. Haar favoriete herinnering is het Tjaarda Theaterdiner. “Iedereen was onbekend met elkaar, maar het werd een gezellige avond vol fijne gesprekken en lekker eten.”

Annemarie vindt het belangrijk dat ook andere doven en slechthorenden de magie van theater ervaren. “Met meer bewustzijn en doventolken bij voorstellingen zouden veel meer doven de stap naar het theater durven zetten. Theater brengt mensen samen en laat je even wegdromen in een andere wereld. Dat is voor iedereen waardevol.”

Feestelijke openingsweek

Bibliotheek Lemmer

Van 27 februari tot en met 1 maart opent de vernieuwde Mienskipsbibliotheek Lemmer feestelijk haar deuren. De Bibliotheek is tot stand gekomen in samenwerking met de Lemster Mienskip, en daarom wordt deze bijzondere mijlpaal samen gevierd. Tijdens de openingsweek is er een gevarieerd programma vol activiteiten voor jong en oud.

Op donderdag 27 februari gaat de week van start met een poppenkastvoorstelling van de Verteltante voor kinderen, een kookworkshop en een lezing door Teus. Vrijdag kunnen senioren luisteren naar een verhaal voorgelezen door Gerrit Langerak. ‘s Middags kun je in de Maakplaats onder andere katoenen tasjes bedrukken of creatief aan de slag te gaan met stopmotionfilmpjes maken.

Zaterdag staat in het teken van groen met de officiële opening van de moestuin en Zadenbibliotheek. Ter ere van deze bijzondere gelegenheid wordt een boom geplant in de nieuwe moestuin van de Bibliotheek. Daarnaast is er een zadenruilbeurs en is Welkoop Lemmer aanwezig voor tips over moestuinieren. Voor kinderen is er een voorleesmoment met een verhaal over de magie van natuur, waarna zij zaadbommetjes kunnen maken.

ONTDEK HET COMPLETE PROGRAMMA EN MELD JE AAN VOOR ACTIVITEITEN VIA BMF.OP-SHOP.NL.

Bibliotheek Lemmer

Annemarie Leiker

uit agenda

14 FEB. T/M 16 MRT.

vrijdag 14 februari

‘vieren met z’n vijven’ WORKUM

THEATER

Zoutmus neemt je mee op een muzikale en komische rollercoaster

WWW.NUTWORKUM.NL

candlelight diner

LANGWEER

CULINAIR

romantisch Valentijns diner in restaurant Noflik bij kaarslicht.

WWW.NOFLIKLANGWAR.COM

wijnproeverij HEEG

CULINAIR

Proef de lekkerste wijnen met heerlijke, bijpassende, kaasjes in het dorpshuis

WWW.ITHEECHHUS.NL

liefde

HEEG

THEATER

Arie Koomen staat weer op het podium met zijn nieuwe show.

WWW.WATERHERBERGITBEAKEN.NL

vrij. 14 t/m zo. 16 februari pop-up bioscoop

LEMMER

FILM

Diverse films in de tot bioscoop omgetoverde kerk.

WWW.PAPAGENOHUISFRYSLAN.NL

vrij. 14 t/m zo. 23 februari winterljocht

HINDELOOPEN

VARIA

Verrassende route door Hindeloopen met lichtprojecties op gebouwen, iedere avond vanaf 30 minuten na zonsondergang tot 22 uur.

WWW.WINTERLJOCHT.FRL

zaterdag 15 februari studentencabaret

SNEEK

CABARET

De finalistentour van het 38 e Groninger Studenten Cabaret Festival komt naar Sneek.

WWW.THEATERSNEEK.NL

jeugdcarnaval

SNEEK

VARIA

Vlak voor het Carnavalsweekend is de middag van het Jeugdcarnaval met de succesvolle Jeugd-Playbackshow.

WWW.SNEEK.NL

zaterdag 15 februari

diner by candlelight

TERHERNE

CULINAIR

Verras je geliefde met een diner in een sfeervolle, romantische setting.

WWW.TSCHIPPERSHUIS.NL

excursie

MIRNS

WANDELING

Kijk mee hoe er ruimte gemaakt wordt voor vogels en vissen op de Mokkebank.

WWW.ITFRYSKEGEA.NL/ACTIVITEITEN

zondag 16 februari kidscollege

OUDEMIRDUM KIDS

‘De mysteries van het zonnestelsel –Van gasplaneet tot komeet’.

WWW.NATIONAALLANDSCHAP.FRL

dinsdag 18 februari

trio hexapode

SNEEK

MUZIEK

Een veelzijdig repertoire van verrassende kamermuziek, van Haydn tot hedendaagse composities.

WWW.THEATERSNEEK.NL

di. 18 t/m vr. 21 februari voorjaarsvakantie

FRIESLAND

VARIA

Help pake en beppe de vakantie door!

Kinderen mogen ‘op vertoon van’ een volwassene gratis een museum bezoeken.

WWW.MUSEUM.FRL

knutselen met hout

IJLST

MUSEA

Maak je eigen speelgoed van hout.

WWW.HOUTSTADIJLST.NL

woensdag 19 februari kinderbingo

HEEG

KIDS

Leuke kinderbingo in it Heechhus met kans op het winnen van coole prijzen.

WWW.ITHEECHHUS.NL

super magic!

SNEEK

THEATER

Show van Steven Kazàn & Jamie vol met humor, interactie en magie.

WWW.THEATERSNEEK.NL

donderdag 20 februari kinderbioscoop

TERHERNE

KIDS

Ga lekker liggen en geniet van een leuke kinderfilm die op het plafond wordt afgespeeld.

WWW.TSCHIPPERSHUIS.NL

vrijdag 21 februari jamai

SNEEK

MUZIEK

Samen met zijn live-band brengt Jamai een ode aan zijn muzikale held Elton John.

WWW.THEATERSNEEK.NL

vrij. 21 en za. 22 februari priuwke dagen

LANGWEER

CULINAIR

Proeverijen met Friese streekproducten bij diverse lokale horeca.

WWW.VISITLANGWEER.NL

zaterdag 22 februari byzantijns mannenkoor

JOURE

CONCERT

Het Byzantijns Mannenkoor Friesland met zangers uit de noordelijke provincies geeft een concert in De Oerdracht te Joure.

WWW.BMFDRACHTEN.NL discozwemmen

BOLSWARD

KIDS

Beleef een spetterende avond tijdens het discozwemmen.

WWW.SUDWESTFRYSLAN.NL

zondag 23 februari winterpret

SNEEK

KIDS

Ervaar winterse gezelligheid met Dirk Scheele's interactieve voorstelling Winterpret!

WWW.THEATERSNEEK.NL

woensdag 26 februari bieb café

SNEEK

LEZING

Hoe herken je nepnieuws?

Dr. Joyce Kerstens legt het uit.

BMF.OP-SHOP.NL

donderdag 27 februari verteltante

LEMMER

VOORLEESVOORSTELLING

De verteltante tovert de mooiste verhalen uit een magische koffer.

WWW.BMF.NL

vrijdag 28 februari pubquiz

HEEG

KENNIS

Test je kennis door mee te doen aan onze pubquiz in It Sylhûs.

WWW.WSHEEG.NL

zaterdag 1 maart carnavalsoptocht

SNEEK

PARADE

Vanaf de Veemarkt trekt een bonte stoet door het centrum.

WWW.OELETOETERS.NL

doe maar rustig

BOLSWARD

THEATER

Cabaretvoorstelling van Kim Schuddeboom.

WWW.BOOG-BOLSWARD.NL

tsjerke fair

HEEG

MARKT

Sfeervolle markt waarbij de opbrengst is voor stichting Mensenkinderen en de Protestantse Gemeente Heeg.

WWW.PGHEEG.NL

zondag 2 maart poppenkast inkipinki

LEMMER

THEATER

Help Zeemeermin Zeegezichtje mee om mevrouw Oester te bevrijden. WWW.PAPAGENOHUISFRYSLAN.NL

stormvloed van 1825

RIJS

LEZING

Publiekshistoricus Arnoud van de Ridder vertelt over de grote stormvloed van 200 jaar geleden.

WWW.ARNOUDVANDERIDDER.NL

woensdag 5 maart bieb café

JOURE

LEZING

Tsjepke van der Honing en Piet Schutten van Vogelwacht Joure vertellen over de natuur rondom Joure.

WWW.BMF.OP-SHOP.NL

Útstapke uitstapje

winterljocht Hindeloopen

In 2025 viert Hindeloopen dat het 800 jaar stadsrechten heeft. Dit bijzondere jubileum wordt het hele jaar door gevierd met diverse activiteiten. De aftrap vindt plaats van 14 tot 23 februari met de lancering van de verrassende lichtroute ‘Winterljocht’. Deze route is gratis te bezoeken en de lichtprojecties zijn elke avond te zien vanaf een half uur na zonsondergang tot 22.00 uur. Verwacht een boeiende mix van vormen, filmpjes, animaties, gedichten en citaten.

WWW.WINTERLJOCHT.FRL

Help pake en beppe de voorjaarsvakantie door

Help Pake & Beppe de vakantie door vindt plaats van 18 tot en met 21 februari. Tijdens deze dagen openen musea in heel Friesland hun deuren speciaal voor kinderen, met allerlei leuke activiteiten op het programma. Kinderen krijgen gratis toegang op vertoon van een volwassene. En niet alleen pake en beppe mogen mee, ook ouders, ooms of tantes zijn welkom! Bovendien is er voor volwassenen ook van alles te beleven in de musea.

WWW.MUSEUM.FRL

Voorjaarskermis Sneek

Van 8 tot en met 16 maart staat de voorjaarskermis weer op het Martiniplein in Sneek, met spectaculaire attracties en gezelligheid. Nieuw dit jaar zijn de Dombo Molen, het Rad van Fortuin en een uitgebreid parcours in het funhouse ‘Après Ski Party’. Klassiekers zoals de Break Dance, Booster, en botsauto’s ontbreken natuurlijk niet. De kermis is dagelijks open van 14.00 tot 23.00 uur en een deel van de opbrengst gaat naar de organisatie van gratis publieksevenementen in Sneek.

WWW.SNEEK.NL

Belibje Beleven

Priuwke dagen

Tijdens dit culinaire feest op vrijdag 21 en zaterdag 22 februari zetten Langweerder horecazaken de beste Friese streekproducten in de schijnwerpers. Elk restaurant creëert een uniek gerecht, geïnspireerd door een speciaal product. Dit jaar word je meegenomen op een smaakvolle reis door alle voorgaande jaren. Voor € 35,00 geniet je van zeven heerlijke gerechtjes bij zeven verschillende restaurants. Stempelkaarten zijn verkrijgbaar bij Het Wapen van Langweer en Brasserie AnderS.

Hoe herken je nepnieuws?

Echt of nep? Nepnieuws en deepfakes zijn overal, maar waarom trappen we er zo vaak in? Hoe worden deze overtuigende trucjes gemaakt? Hoe zie je het verschil? Dr. Joyce Kerstens, expert in digitale veiligheid, onthult hoe ze leraren en politie helpt om internetmisleiding te bestrijden. Ontdek in deze boeiende lezing hoe je desinformatie kunt doorzien en jezelf kunt wapenen. Kom luisteren op woensdag 26 februari in het Bieb Café in Sneek!

Koop jouw cadeaus bij Shop Friesland, dé webshop met de leukste Friese producten! Speciaal voor jou als lezer van deze krant shop je nu met korting. Gebruik bij je bestelling de code GROOT10SF en ontvang 10% korting. De code is eenmalig geldig per klant bij een minimale besteding van € 15,00.

WWW.SHOPFRIESLAND.NL

Puzzelpagina nr.

Puzzel en win! In iedere editie staat een puzzel waarmee je leuke prijzen kunt winnen. Stuur je oplossing en adresgegevens naar: GrootMedia, Zwarteweg 4, 8603 AA Sneek of puzzel@grootmedia.nl.

o.v.v. PUZZELOPLOSSING GFM NR. 02-2025 - tot uiterlijk 6 maart 2025. Wij wensen je veel puzzelplezier!

Breng letters uit de puzzel over naar de hokjes met het corresponderende nummer.

Horizontaal: 1 verlichting 6 stootwapen op een geweer 12 handelsnaam 13 bustehouder 14 winkelier 17 op toon brengen 19 wilde haver 20 speeltuintoestel 22 eenieder 23 steile rots in zee 25 tijdelijk gebruiken 27 deel v.h. been 28 grammofoonplaat 30 bakbeest 32 elektrisch geladen deeltje 33 kippenziekte 35 intiem 37 mannelijk dier 40 oude munt 42 vrouwelijke godheid 44 wedren 46 explosieve stof (a .) 48 regenachtig 50 los 51 binnenkort 54 gelijkmatig 57 Europese munt 58 land in het Midden-Oosten 59 plotse windstoot 60 oplichten

Verticaal: 1 cijferpuzzel 2 ontroering 3 vogeleigenschap 4 deel v.e. opera 5 grote bijl 7 kloosteroverste 8 militair voertuig 9 eenheid van weerstand 10 uit naam van olieschip 15 filmpersonage 16 telwoord 17 varkensvlees 18 Bijbelse priester 21 modern 24 houten vloerlatje 25 buigzaam 26 dwingen 27 afnemer 29 nachthemd 31 tongstreling 34 toneelspeler 35 verblijf 36 klankbekken 37 tentsluiting 38 naaldboom 39 het aantal bepalen 41 een zeker iemand 43 domina 45 regieteken 47 Indiaas gewaad 49 tijding 52 beschut 53 kloosterzuster 55 duivenhok 56 lage mannenstem

Winnaar puzzel grootDEFRYSKEMARREN 01-2025

OPLOSSING EDITIE 01-2025: Zweedse puzzel: VERGROOTGLAS

COLOFON

GrootdeFryskeMarren is een maandelijkse uitgave van GrootMedia. De krant wordt huisaan-huis verspreid in gemeente De Fryske Marren en ligt bij verschillende 'pick-up' points in gemeente De Fryske Marren.

Oplage: 24.500 exemplaren.

UITGEVER

GrootMedia BV

Zwarteweg 4 8603 AA Sneek

Telefoon 0515 745005

E-mail info@grootmedia.nl www.grootmedia.nl

REDACTIETIPS?

redactie@grootdefryskemarren.nl

REDACTIECOÖRDINATOR

Annemarie Overbeek

R. Bosma-Venema uit Joure heeft de waardebon van 2 bioscoopkaartjes gewonnen. Deze is aangeboden en is te besteden bij DE BIOS in Heerenveen.

7 7 1 6 2

EINDREDACTIE

Richard de Jonge

REDACTIE

Fimke Groenewoud, Eelke Lok, Lotte van der Meij, Henk van der Veer, Gea de Jong - Oud, Janita Baron, Richard de Jonge, Hannah Zandbergen, Gurbe van der Woude, Amanda de Vries.

VORMGEVING

Joke Krist

FOTOGRAFIE

Johan Brouwer

VERKOOP

Harmen Zwerver, Geart Jorritsma, Ying Mellema, Marianne Bouwman

DRUK

Mediahuis Noord, Leeuwarden

VERSPREIDING

FRL Verspreidingen Leeuwarden

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Van 21 t/m 23 maart staat beurs Vrouw! weer voor je op het programma: hét leukste dagje uit voor jou samen met je vriendinnen, moeder, zus of dochter!

TICKETS!

21-23 maart

Supervlooi is de grootste overdekte vlooienmarkt van noord-nederland!

Wtc expo leeuwarden

Zondag 23 februari

Zondag 16 maart

Zondag 30 maart

Maandag 21 april Kinderen t/m 12

koop hier je tickets!