GrootBolsward-IJsselmeerkust 7-2022

MAANDBLAD

07-2022

bolsward-ijsselmeerkust

PREPARATEUR

JAN VAN DER LAAN

“JE PROBEERT EEN KOPIE TE MAKEN VAN EEN LEVENDE SOORT” EN

2 I 20 L U 1J PER

2G

OT ESL

Bedankt! Tak!

Wij bedanken iedereen voor het vertrouwen en de samenwerking! graag tot ziens! farvel!

Lodewijk Zuiderveld

FOTO: JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

4e JAARGANG • NR. 41

2

NUMMER 07 • 2022

Oude en nieuwe tradities Mijn voorvaderen waren vissers. Ergens gaat het gerucht dat mijn achternaam, Noordzij, is afgeleid van de Noordzee. Hoewel ik zelf nooit de ambitie heb gehad om de visserij in te gaan, hou ik wel van vis. Op mijn bord wel te verstaan. Bij de start van het haringseizoen ben ik al vroeg in de viswinkel te vinden om de Hollandse Nieuwe te proeven. Net zoals vroeger mijn opa en mijn vader deden. En ik heb sterk het vermoeden dat mijn dochter dat later ook gaat doen. Zij is namelijk net zo gek op haring - en alle andere vissoorten - als ik. Mijn zoontje niet. Hij houdt alleen van tong en van kibbeling met mayonaise. Dus krijgt hij een portie gebakken vis.

Zo starten we zelf een nieuwe traditie. En dat vind ik hartstikke leuk, want ik ben gek op tradities. Daarom staat bij ons een bezoek aan de Visserijdagen Stavoren dit jaar ook weer op de agenda. In de tijd dat IJsselmeer nog Zuiderzee was en de bevolking van Stavoren voor een belangrijk deel hun inkomsten uit de visserij haalde, hadden de vissers het heel erg goed omdat ze niet ver het zeegat uit hoefden om voldoende vis te vangen. De ondiepte in de Zuiderzee waar veel vis te vinden was lag bij hen om de hoek.

De Staverse vissersvloot werd groter en groter, maar moest helaas zo’n twintig jaar geleden fors inkrimpen. Rond deze tijd besloten twee plaatselijke middenstanders om de bevolking middels een groot feest met de eeuwenoude visserijtraditie bekend te maken. En dat gebeurt anno 2022 nog steeds. Wie nieuwsgierig is naar de historie van de visserij, ambachten uit vervlogen tijden wil zien, zelf misschien wil leren boeten, wil meevaren op een vissersschip of misschien gewoon zin heeft in een feestje met alle daarbij horende ingrediënten, moet op 15 en 16 juli in Stavoren zijn. Wij zijn zeker van de partij. Waarschijnlijk sluiten we de dag af met een heerlijke Hollandse Nieuwe en een bakje kibbeling met mayonaise.

En met een knipoog naar onze voorvaderen.

Veel leesplezier toegewenst!

Wendy Noordzij, Redacteur GrootBolswardIJsselmeerkust

HELE ZOMER REUZENRAD OP BOULEVARD VAN MAKKUM MAKKUM – In Makkum kun je deze zomer op 25 meter hoogte genieten van het weidse uitzicht over het mooie Ijsselmeer, boulevard en strand. Een toeristische trekpleister voor Friesland.

Eigenaar Louis Vallentgoed uit Bergen op Zoom en Martin Hoekstra uit Makkum van Entertainmentbureau Fun Factor Events kwamen op het idee om het reuzenrad te gaan plaatsen in Makkum. “Nog nooit eerder heeft dit reuzenrad op een boulevard

in Friesland gestaan. Dus wij hebben gelijk een primeur te pakken”, aldus Martin Hoekstra. “Dit reuzenrad is 25 meter hoog en heeft de nieuwste ledverlichting. In de avonduren een prachtig gezicht. Het is net of je een lichtshow zit te bekijken.”

CDA-RAADSLID HERO VEGER HOUDT HET VOOR GEZIEN MAKKUM - Op de CDA-site van Súdwest-Fryslân laat Hero Veger (1952), de nummer drie van de CDA-SWF kieslijst, nog weten dat het zijn wens is, “dat er weer vertrouwen komt in de politiek en niet alleen beloven, maar waarmaken waar het kan.”

Drie maanden na zijn verkiezing tot raadslid vertrekt de oud-bankdirecteur en wethouder alweer. Het vertrek van de Makkumer is om privéredenen.

Veger kreeg als nummer drie op CDA-verkiezingslijst slechts 31 stemmen van de in totaal 6614 uitgebrachte stemmen op de Christen Democraten. Wie de plaats van Veger inneemt is nog niet bekend.

EINDELIJK PROMOTIE NAAR 2E KLASSE VOOR VV WORKUM GROU/WORKUM - Wat hebben ze er lang op moet wachten en wat zijn ze vaak dichtbij geweest, maar na 21 seizoenen is Workum eindelijk weer tweedeklasser. In een beslissingswedstrijd op neutraal terrein in Grou werd pas laat in de tweede helft van de verlenging in een enerverend gevecht met ONT uit Opeinde het duel in Workumer voordeel beslist.

Hét maandblad met verhalen uit jouw regio!

EERSTVOLGENDE UITGAVE: DONDERDAG 18 AUGUSTUS 2022 KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP: WWW.GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA

En dat hebben ze geweten in Grou. Meteen na afloop werd door spelers en supporters het promotiefeestje al volop gevierd. Dit seizoen was Workum al een van de betere teams in de derde klasse A, maar de Workumers moesten na een lange titelstrijd hun meerdere erkennen in Sneek Wit Zwart.

Voor Workum restte de hindernisbaan die nacompetitie wordt genoemd. Daarin werd afgerekend met Wykels Hallum (3-0) en Heerenveense Boys (1-0). Een finaleduel tegen ONT was de laatste horde.

bolsward-ijsselmeerkust VERBETERSLAG APPARTEMENTEN LOOIERSBUURT BOLSWARD

BOLSWARD - In de Bolswarder Looiersbuurt heeft woningcorporatie Elkien een mooie verbeterslag gemaakt. De appartementen en de openbare ruimtes werden in een nieuw jasje gestoken.

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

HOTEL DE WYMERTS VANGT 70 OEKRAÏNERS OP WORKUM - Hotel De Wymerts in Workum wordt voorbereid als gemeentelijke opvanglocatie voor Oekraïense vluchtelingen. De gemeente Súdwest-Fryslân heeft hiervoor met de eigenaar een overeenkomst gesloten tot april 2023. De Wymerts biedt plek aan ongeveer 70 vluchtelingen.

“Geweldich dat wy alwer in nije lokaasje bekend meitsje kinne om ûnderdak te organisearjen foar dizze kwetsbere groep minsken”, aldus burgemeester Jannewietske de Vries. “Der komme noch alle dagen minsken út Oekraïne ús kant op en wy hawwe mei-inoar in ferantwurdlikheid om harren in feilich plak te bieden. Ek hjir yn Workum is de gastfrijheid grut en dêr bin ik grutsk op.” Op dit moment worden in Workum de laatste voorbereidingen getroffen om de locatie klaar te maken voor ontvangst. De gemeente hoopt in juli de nieuwe tijdelijke inwoners te kunnen verwelkomen. Inwoners van Workum zijn inmiddels per brief geïnformeerd over de plannen.

NIEUWE VISIE EN STIJL VOOR JORRITSMA BOUW BOLSWARD - Bouwbedrijf Jorritsma Bouw uit Bolsward steekt zichzelf in een nieuwe jas. De grote uitdagingen die op dit moment spelen in de maatschappij – en specifiek in de bouwsector – vragen om een frisse en goed doordachte aanpak. Dat betekent dat er binnen het bedrijf niet alleen een nieuwe visie op bouwen is geformuleerd, maar dat er ook een verjongingskuur heeft plaatsgevonden van de alom bekende huisstijl.

Deze locatie van Zorggroep Alliade biedt woonruimte aan mensen met een verstandelijke beperking. Een schone taak dus om er samen met ketenpartner Lont voor te zorgen dat de verbouwing met speciale en extra aandacht voor de bewoners verliep.

SC BOLSWARD OFFICIEEL KAMPIOEN 4E KLASSE A BOLSWARD - Officieus kampioen was Sc Bolsward al een paar weken, maar in de laatste competitieronde werd het kampioenschap voor eigen publiek officieel bekrachtigd. De Bolswarders wonnen met 4-2 van TOP ’63 en keren na acht jaar weer terug in derde klasse.

TALL SHIPS RACES HARLINGEN VERWACHT 300.000 BEZOEKERS HARLINGEN - Harlingen is er klaar voor.

Op donderdagmorgen 14 juli verwelkomt de Friese havenstad veertig schitterende tallships. De traditionele Sail In Parade is de start van een vierdaags mega-evenement.

Tall Ships Races 2022 presenteert zich met een uitgebreid, gevarieerd en verrassend programma.

Naar verwachting komen er in totaal zo’n 300.000 bezoekers naar Harlingen. Daarmee is het een van de grootste evenementen van Nederland, met concerten van topartiesten op verschillende podia, blikken spacecruisers die de historische binnenstad betoveren en een reuzenrad dat een magnifiek uitzicht biedt op de onbetwiste sterren van de show die vier dagen lang de haven versieren: de tallships zelf. Dit jaar komen de schepen uit Denemarken, Polen, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, België, Noorwegen, Finland, Letland en Oman.

Publiek mag aan boord en kan ook meevaren.

Tickets kunnen vooraf worden besteld via de website en indien nog beschikbaar ook nog op het evenemententerrein. Meer informatie is te vinden op de website harlingensail.com.

3

Ook op managementniveau is er het een en ander veranderd.

Wybe Iedema neemt het stokje over van Hans Jorritsma en wordt algemeen directeur. Iedema wordt daarbij ondersteund door drie divisiemanagers. Ze zijn er klaar voor om ook in deze roerige tijden ‘de bouw meester’ te blijven. Al is de visie van Jorritsma veranderd en de huisstijl aangepast om te kunnen meebewegen met de maatschappij, tóch wordt er nog steeds geopereerd vanuit de krachtige en oude vertrouwde Jorritsma-waarden. Algemeen directeur Wybe Iedema met een noordelijke nuchterheid hierover: “We doen er gewoon nog een schepje bovenop.”

Na de fusie en met de keuze voor het zaterdagvoetbal zijn het roerige tijden geweest voor Sc Bolsward. Gelukkig was dat op sportief vlak dit seizoen anders. In het door corona geteisterde seizoen waren de Bolswarders het meest stabiel en gedurende de competitie mocht het team van trainer Jackie Nijholt het meeste aanspraak maken op de titel. Uiteindelijk is Sc Bolsward met zes punten verschil op nummer 2 Waterpoort Boys dan ook de terechte kampioen. KNVB official Minne Modderman zag na de kampioenswedstrijd louter blije gezichten op het drukbezochte sportpark Het Bolwerk toen hij meteen na afloop het certificaat en de medailles aan de kampioenen uit Bolsward uitreikte.

EXPOSITIE ‘ALTERED BOOKS’ IN WOMMELS WOMMELS - Tot en met 31 augustus exposeert Boukje Oosterhof-Houtsma een deel van haar getransformeerde boeken en Mixed Media kunstwerken in de Bibliotheek in Wommels onder de titel ‘Altered Books’.

Zes jaar geleden maakte Boukje Oosterhof kennis met Mixed Media, een creatieve kunstvorm waarbij alles mag en kan en ze was meteen verkocht. In deze kunstvorm werk je met verschillende materialen in laagjes en vanuit intuïtie. Het is het hoofd leeg maken en de eigen creativiteit ontdekken.

Boukje heeft zich Mixed Media helemaal eigen gemaakt. Ze beplakt en beschildert inmiddels kleurrijke canvassen maar bewerkt ook oude linnen boeken tot ware kunstobjecten. Het maken van Altered Books is een

betekenis is letterlijk een ‘vermaakt ‘of ‘veranderd‘ boek. De gebruikte boeken zijn oud (vintage) en komen uit de nalatenschap van haar ouders Jouke en Margje Houtsma.

vrij nieuwe kunstvorm die via het internet is komen overwaaien vanuit de VS. De

Boukje: “Persoonlijk vind ik het erg bijzonder dat ik de boeken een tweede leven heb gegeven. Vaak verwerk ik er ook oude spullen ‘van thuis’ in zoals knopen, kant of muziekpapier, wat het extra leuk maakt. Ieder boek heeft zijn eigen karakter en bevat ongeveer tien tot dertien kunstwerkjes en vaak voeg ik wat verrassingen en/of wat humor toe.”

bolsward-ijsselmeerkust

KIJK VOOR HET LAATSTE (SPORT)NIEUWS UIT DE REGIO OP:

WWW.GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL REDACTIETIP? REDACTIE@GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

Inwoners van Súdwest-Fryslân

TIGE TANK voor jullie gastvrijheid en hulp aan alle vluchtelingen

Wy binne GRUTSK

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

5

TEKST RICHARD DE JONGE // FOTO’S JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE EN RICHARD DE JONGE

“JE PROBEERT EEN KOPIE TE MAKEN VAN EEN LEVENDE SOORT” PREPARATEUR JAN VAN DER LAAN

Het is de winter van 1963. Het is koud, berenkoud. Het heeft zo hard gevroren dat zelfs het IJsselmeer dicht ligt. Er wordt op gereden. Met de schaats maar ook met de auto, zo dik is het. Pret met hoofdletters. Behalve voor de vogels, die sterven bij bosjes. De meest bijzondere exemplaren worden aangeboden bij preparateur Bergsma in Harlingen. Die komt echter handen te kort. Jan van der Laan biedt zijn hulp aan en sindsdien is de inwoner van Makkum preparateur. Nou ja, officieel pas sinds hij toestemming kreeg van de overheid en hij zijn baan in de verzekeringen er aan gaf. >>

6

bolsward-ijsselmeerkust JAN VAN DER LAAN

“ALS MENSEN HIER MET HUISDIEREN KOMEN, RAAD IK HET ALTIJD AF”

E Een kleine aarzeling als we het voorportaal van de werkruimte van Jan van der Laan (85) in Makkum betreden. Aan weerskanten opgezette dieren waar de vogels het meest vertegenwoordigd zijn: een sperwer, een oehoe, mus, torenvalk, een heuse zeearend. Halverwege ongeveer, op de grond, een hond. Zo levensecht dat we een pas op de plaats maken. Heel even.

Van der Laan moet lachen. “Die is redelijk goed gelukt, hè?” zegt hij. Apart ook, de hond op de grond, want huisdieren doet Van der Laan eigenlijk niet. Net als dolfijnen trouwens, maar dat lijkt logischer, want dat mag wettelijk gezien niet.

LAM MET ACHT POTEN

Jan van der Laan: “Als mensen hier met huisdieren komen, raad ik het altijd af.

Want ze verwachten een exacte kopie en dat kan niet. Het wordt nooit de kat of hond die ze hadden. Maar als ze het echt willen, dan doe ik het wel. En zijn ze tevreden.” Namen en rugnummers noemend is de hond op de grond een Tervuerense herder. Van der Laan: “Was van een vrouw uit Heemstede. Het was haar kind, want ze was alleen. Toen ze kwam te overlijden, kreeg ik hem terug.

Van haar weduwnaar, ze had de ware toch nog ontmoet en was getrouwd.

Maar die man had niets met de hond en bracht hem bij ons.”

Opvallend tussen alle vogels is een lammetje. Eentje met drie oren. We kijken nog eens en zien dat hij ook meer dan vier poten heeft. We tellen er maar liefst acht! Een wondere speling der natuur.

Jan van der Laan, nuchter: “Je krijgt hier soms de meeste vreemde beestjes binnen. Dat lammetje heb ik gekregen. Had eerst gevraagd of het een opdracht was,

want dat wilde ik niet. Durfde het niet aan. Ik dacht dat het zou mislukken.”

Dan lachend: “Ik wist niet waar ik met al die poten naartoe moest.”

VADER WAS BROODJAGER Als jongetje was Jan al gefascineerd door vogels. “In 1947 was het een strenge winter. Voor Sinterklaas had ik een slee gekregen. Daarmee ging ik na schooltijd over het ijs langs de zeedijk om vogels te zoeken. Toen vond ik dat al prachtig en die belangstelling is altijd gebleven.

Ik wilde die vogels bewaren, maar wist niet hoe. Dat duurde tot de winter van 1963. Vlak na de oorlog was mijn vader broodjager en beroepsvisser. Hij joeg op alle wild, dat mocht toen nog. Paar keer in de week kwam ie thuis met meerkoeten. Die aten we op, maar ik moest ze eerst villen. Dus toen meneer Bergsma vroeg of ik ervaring met villen had, kon ik daar met ‘ja ‘op antwoorden. Ik ben

een half jaar bij hem in de leer geweest, toen was de grootste voorraad weggewerkt. Ik dacht, nu kan ik het wel. Maar ik kon het niet. Ik wist hoe het moest, maar dat is een heel verschil. In die tijd mocht je alleen prepareren als je een erkenning had van het ministerie van Landbouw en Visserij. Ik mocht alleen onbeschermde vogels prepareren.”

JONGENSBOEKEN SCHRIJVEN Van der Laan stuurde een verzoek om erkenning en kreeg op een goed moment bezoek van een ambtenaar van desbetreffend ministerie. “Het lijkt nergens naar,” zei die man, “maar ga maar door, want ik zie wel dat het er in zit. Binnen afzienbare tijd kom ik terug.” Een rekbaar begrip, zo bleek. Het duurde drie jaar totdat de man zich weer meldde. Met de gekoesterde erkenning, dat wel. Niet lang daarna nam Van der Laan ontslag en begon voor zichzelf. Dat het zo lang

duurder voordat hij zijn erkenning had, kwam omdat de overheid had bedacht dat er per provincie slechts één of twee preparateurs mochten zijn. Eenmaal de erkenning, had dat voor de geboren en getogen Makkumer tot gevolg dat hij het door het gebrek aan concurrentie al snel

NUMMER 07 • 2022

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

7

“MOET IE STAAN, LIGGEN, VLIEGEN, HANGEN? ALLES KAN.”

“JE KRIJGT HIER SOMS DE MEESTE VREEMDE BEESTJES BINNEN” druk had. Tot die tijd had Van der Laan echter niet stilgezeten, want hij schreef een paar (biografische) jongensboeken.

“Die verkochten best goed. Dat was er leuk bij”, knipoogt hij.

EERST IN DE VRIEZER Kleine vogels zoals mussen, torenvalken en sperwers zijn vaak raamslachtoffers of zijn gedood door katten. Het gros van de binnengebrachte dieren is echter slachtoffer van het verkeer. “Als een dier hier bin-

nen wordt gebracht om te worden opgezet, kijk ik eerst of het kan. Als er een auto overheen is gereden en alles buiten zit wat binnen moet zitten, wordt het moeilijk.

Er als ze te lang in de zon hebben gelegen, zijn ze al zo ver ontbonden, dan wordt het ook niets. Maar als het wel kan, dan vraag ik of ie moet staan, liggen, vliegen, hangen en vleugels open of dicht. Alles kan. En dan gaat ie eerst in de vriezer.”

dat het niet gaat ontbinden. Looi bevat zout en aluin, dat moet eruit en dus wordt de vacht voor een tweede keer gewassen.

Vervolgens komt de föhn er aan te pas en is het zover om de boel te gaan vullen. Er wordt nieuw binnenwerk gemaakt, van houtwol omwikkeld met bindgaren. Dat is niet een kwestie van prop het omhulsel maar vol, maar is een serieuze bezigheid, want het lijf moet natuurlijk wel de juiste vorm en welvingen hebben.

BINNENWERK VERWIJDERD Op de hoogte van onze komst, heeft Van der Laan een steenmarter uit de vriezer gehaald. Van het voorportaal zijn we intussen verhuisd naar de werkplek, het atelier zoals u wilt. Om het voor ons niet te bloederig te maken, is het ‘binnenwerk’ al verwijderd, met een scalpel. Bovendien is het vel gewassen, bijvoorbeeld om het bloed dat in de vacht terecht is gekomen door het villen, eruit te halen. Daarna komt het in een looibad. Dat zorgt ervoor

“Een exacte kopie van het binnenwerk”, zegt Van der Laan stellig. “Het moet wel kloppen. Het kopje maak ik meestal van piepschuim. Als ik een bunzing of een steenmater heb en de klant de bek open wil, gebruik ik de originele schedel.” De poten worden gevuld met watten en worden met draadstaal aan het lijf gezet.

Als er dan ook nog kunststof ogen in komen, is de preparatie van de steenmarter bijna klaar. Het enige wat nog moet

gebeuren is hem op een mooie boomstronk plaatsen. Het opzetten van een steenmarter duurt rond de zes uren.

PERFECTIONISME Het opzetten van een kleine vogel neemt een dagdeel in beslag. Van der Laan: “Een kleine vogel hoeft niet in een looibad.

Daar heb ik looistof voor en dat breng ik met een kwastje aan.” Het lijkt een open deur als Van der Laan zegt: “Wat ik altijd probeer– maar wat bijna nooit lukt – is dat je niet kunt zien dat het een geprepareerd dier is. Je probeert een kopie te maken van een levende soort. Maar wij zijn te perfectionistisch. Ik heb het daar ook wel met collega’s over gehad. Terwijl de klant dik tevreden is.” Dat perfectionisme zit hem in details, legt hij uit.

“Kijk,” zegt Van der Laan, wijzend op een veertje in de nek van een torenvalk, “dat zit me nog niet naar de zin. Daar ga ik straks nog iets aan doen.”

8

NUMMER 07 • 2022

Grutsk & tichtby Yn Súdwest-Fryslân In het coalitieakkoord dat is opgesteld door PvdA, CDA en FNP staan de ambities voor Súdwest-Fryslân voor de collegeperiode 2022-2026: Veerkrachtige kernen en vitaal landschap, positieve gezondheid en organisatie en dienstverlening.

Ons goud is het DNA van de inwoners: Mei elkoar, initiatiefrijk en altijd op zoek naar de goede balans met ons landschap. Een plek voor de jonge en oudere generatie, een plek waarin iedereen gelijke kansen krijgt om gelukkig en gezond te zijn. Dat is het kompas waarop we de komende jaren varen: Het geluk en de positieve gezondheid van onze inwoners.

De komende vier jaren willen we bereiken dat voor iedere inwoner de basis op orde is: 1. voldoende inkomen om gezonde keuzes te maken 2. een betaalbaar huis 3. een groene en gezonde leefomgeving 4. voldoende kansen om mee te doen aan de mienskip.

Alleen dan kunnen we inwoners vragen hun rol te nemen van betrokken burger met begrip voor de ander en de transities die we met elkaar kunnen en moeten maken. Inwoners die trots zijn op hun eigen leven, op de ander en hun gemeente.

Ambities Vitaal landschap

Van bestaansonzekerheid naar bestaanszekerheid

Duurzame economie Veerkrachtige kernen

Positieve gezondheid en preventie

ryslân Súdwest-F de Wolkom yn nte mee ge te is oa m

Sociale basis wijken en dorpen

Acties Veerkrachtige kernen en vitaal landschap • •

Positieve gezondheid

Organisatie en dienstverlening

•

•

Wonen: bouwen van • minimaal 1.000 woningen.

Vitaal landschap: Landbouwsector helpen met toekomstbestendig en natuur inclusief ondernemen.

Zorg en Welzijn: Doorzetten van de brede preventieaanpak Fryslân.

Bestaanszekerheid: Investeren in de armoede aanpak en een betaalbare energietransitie voor iedereen.

•

•

Communicatie: Transparant en duidelijk communiceren, zodat inwoners het begrijpen.

Zo dicht mogelijk bij de inwoner: Gemakkelijk toegankelijk maken van regelingen en mogelijkheden voor inwoners.

Ontmoeten: Investeren in ontmoetingsplaatsen die de hele dag op meerdere manieren te gebruiken zijn.

Dit zijn de hoofdacties uit het coalitieakkoord.

Wil je meer weten? Lees dan het gehele coalitieakkoord op onze website www.sudwestfryslan.nl/grutskentichtby

bolsward-ijsselmeerkust

9

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

Gemeentebestuur Súdwest-Fryslân Gemeentebestuur Súdwest-Fryslân De gemeenteraad De vertegenwoordigt de inwoners van de gemeente en bepaalt de hoofdlijnen van het gemeentelijk beleid.

Degemeenteraad gemeenteraad Samen met het college van burgemeester en wethouders vormt de gemeenteraad het bestuurvan vanhet de gemeente.

De gemeenteraad vertegenwoordigt de inwoners van de gemeente en bepaalt de hoofdlijnen gemeentelijk beleid.

De raadmet ziethet toecollege op het van werkburgemeester van de burgemeester en wethouders.

Samen en wethouders vormt de gemeenteraad het bestuur van de gemeente.

De uitvan 37 raadsleden.

Deze 37 zijn verdeeld over 11 fracties (politieke partijen).

De gemeenteraad raad ziet toe opbestaat het werk de burgemeester enraadszetels wethouders.

De gemeenteraad bestaat uit 37 raadsleden. Deze 37 raadszetels zijn verdeeld over 11 fracties (politieke partijen).

Hoe kom ik in contact met de raadsleden?

De contactgegevens de raadsleden op: Hoe kom ik invan contact metvind dejeraadsleden? www.sudwestfryslan.nl/onderwerp/gemeenteraad De contactgegevens van de raadsleden vind je op: www.sudwestfryslan.nl/onderwerp/gemeenteraad

Jannewietske de Vries voorzitter

Grietsje Stegenga griffier

D66 D66

VVD VVD Mark Konst

Pieter Jan Scholtanus

Paula van der Veer

Debbie Kruit fractievoorzitter

Mark de Man

Simon de Witte

Marijke Roskam Aagje Bouwhuis fractievoorzitter - Harkema

Johan Feenstra

Mark Konst

Pieter Jan Scholtanus

Paula van der Veer

Debbie Kruit fractievoorzitter

Mark de Man

Simon de Witte

Samantha Joustra fractievoorzitter Samantha Joustra fractievoorzitter

Uilkje Attema - de Groot

Arjen Doedel

Bertus Walsma Sjoerd Hettinga fractievoorzitter

Carla van der Hoek

Uilkje Attema - de Groot

Arjen Doedel

Bertus Walsma Sjoerd Hettinga fractievoorzitter

Carla van der Hoek

Haye Ketelaar

Hero Veger

Theunis de Vries

Bob van der Werf

Cees Riezebos fractievoorzitter

Simon Hottentot

Haye Ketelaar

Hero Veger

Theunis de Vries

Bob van der Werf

Cees Riezebos fractievoorzitter

Simon Hottentot

Pier Visser

Douwe Blom

René van der Leij

Sicco Rypma

Jikkie Ruiter - Postma

Tsjerk Bouwhuis Corrie Bergstra fractievoorzitter - Veldhuis

Douwe Blom

René van der Leij

Sicco Rypma

Jikkie Ruiter - Postma

Pieter Greidanus fractievoorzitter Pieter Greidanus fractievoorzitter

Jacoline Engelmoer - Leeuwen Jacoline Engelmoer - Leeuwen

Luuk Adema

NS* NS*

CU CU

FNP FNP Tsjerk Bouwhuis Corrie Bergstra fractievoorzitter - Veldhuis

Luuk Adema

GL

Piety van der Veer

Marieke Vellinga - Beemsterboer fractievoorzitter Marieke Vellinga - Beemsterboer fractievoorzitter

GL

Pier Visser

CDA CDA

Piety van der Veer

VNLBVNLB

CDA CDA

GBTLGBTL

Johan Feenstra

PvdA PvdA

Marijke Roskam Aagje Bouwhuis fractievoorzitter - Harkema

Geartsje Horjus - Vos fractievoorzitter Geartsje Horjus - Vos fractievoorzitter

Idske Koopmans Edwin Cnossen - Douma fractievoorzitter Idske Koopmans Edwin Cnossen - Douma fractievoorzitter

Je bent van harte welkom!

Je bent van harte welkom!

FvD FvD

Grietsje Stegenga griffier

PvdA PvdA

Jannewietske de Vries voorzitter

Hylke Jellema fractievoorzitter Hylke Jellema *NIEUW SOCIAAL fractievoorzitter *NIEUW SOCIAAL

Het nieuwe gemeentebestuur Het van burgemeester en wethouders (B&W) is het dagelijks Hetcollege nieuwe gemeentebestuur

bestuur van van de gemeente en bestaat uit de burgemeester wethouders.

Het college burgemeester en wethouders (B&W) is hetendagelijks Naast Jannewietske de Vries het college uit vijf bestuurburgemeester van de gemeente en bestaat uit debestaat burgemeester en wethouders. wethouders.

De wethouders zijn benoemd door de gemeenteraad.

Naast burgemeester Jannewietske de Vries bestaat het college uit vijf De burgemeester is benoemdzijn door de Koning. wethouders.

De wethouders benoemd door de gemeenteraad.

De burgemeester is benoemd door de Koning.

Mw. Jannewietske de Vries (burgemeester) Portefeuille: Algemeen Bestuurlijke samenwerking en Mw. Jannewietske de bestuur, Vries (burgemeester) coördinatie netwerken, Openbare orde en veiligheid, Brandweer, Portefeuille: Algemeen bestuur, Bestuurlijke samenwerking en Rampenbestrijding, Communicatie, Burgerzaken. coördinatie netwerken, Openbare orde en veiligheid, Brandweer, Rampenbestrijding, Communicatie, Burgerzaken.

Mw. Marianne Poelman (PvdA, eerste loco) Portefeuille: Werk en inkomen, MBO-onderwijs, Zorg, Mw. Marianne Poelman (PvdA,inclusief eerste loco) inclusief Wmo, welzijn en gebiedsteams, Dienstverlening, Europa.

Portefeuille: Werk en inkomen, inclusief MBO-onderwijs, Zorg, inclusief Wmo, welzijn entweede gebiedsteams, Dhr. Bauke Dam (CDA, loco) Dienstverlening, Europa.

Portefeuille: Ruimtelijke ontwikkeling Dhr. Bauke Dam (CDA, tweede loco)en Omgevingswet, Economische zaken, inclusief Afsluitdijk, en bewegen, Portefeuille: Ruimtelijke ontwikkeling enSport Omgevingswet, Ontmoetingsplaatsen, Agenda Sneek, Agenda Zuidwesthoek.

Economische zaken, inclusief Afsluitdijk, Sport en bewegen, Ontmoetingsplaatsen, Agenda Sneek, Agenda Zuidwesthoek.

Dhr. Henk de Boer (FNP, derde loco) Portefeuille: Duurzaamheid Dhr. Henk deFinanciën, Boer (FNP, derde loco) en klimaatagenda, Kernenbeleid, Landbouw, natuur en landschap,en Kapitaalgoederen, inclusief Portefeuille: Financiën, Duurzaamheid klimaatagenda, Kernenvastgoed en huisvesting Agenda IJsselmeerkust. beleid, Landbouw, natuurbuitendienst, en landschap, Kapitaalgoederen, inclusief vastgoed en huisvesting buitendienst, Agenda IJsselmeerkust.

Dhr. Michel Rietman (PvdA, vierde loco) Portefeuille: en(PvdA, grondbedrijf, en Toerisme, Dhr. Michel Wonen Rietman vierdeRecreatie loco) Verkeer en vervoer, Afval, waterbeheer en riolering, Portefeuille: Wonen en grondbedrijf, Recreatie en Toerisme, Ontwikkelen en ontwikkelfonds, Bedrijfsvoering.

Verkeer en vervoer, Afval, waterbeheer en riolering, Ontwikkelen enden ontwikkelfonds, Mw. Petra van Akker (CDA,Bedrijfsvoering. vijfde loco) Portefeuille: Jeugd(zorg) en(CDA, onderwijs, Mw. Petra van den Akker vijfdeCultuur loco) en Kunst, inclusief erfgoed, Vernieuwing lokale democratie, Agenda Portefeuille: Jeugd(zorg) en onderwijs, CultuurBolsward, en Kunst, Handhaving. inclusief erfgoed, Vernieuwing lokale democratie, Agenda Bolsward, Handhaving.

De contactgegevens van het college van b&w vind je op: https://sudwestfryslan.nl/onderwerp/college-van-burgemeester-en-wethouders/ De contactgegevens van het college van b&w vind je op: https://sudwestfryslan.nl/onderwerp/college-van-burgemeester-en-wethouders/

10

bolsward-ijsselmeerkust

NUMMER 07 • 2022

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

11

#FACETOFACE ELMER DE BOER fotografie JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE tekst WIM WALDA

“Eerst EVO Motorcycles en dan pas sterven…”

Op 2 april van dit jaar ging een jongensdroom van de 26-jarige Harley-merkspecialist Elmer de Boer in vervulling.

Samen met zijn vriendin Wietske Bos opende hij aan De Lange Baan 2A in Wommels zijn eigen motorbedrijf EVO Motorcycles. Zoals de naam al doet vermoeden, gespecialiseerd in de EVO-modellen van het Amerikaanse motormerk Harley-Davidson. Circa twintig meer en minder recente, blinkend gepoetste, Harley-occasions staan er strak in het gelid. Het is de vleesgeworden natte droom van elke Harley-adept.

Zeg ‘pan-nen-koek’ tegen een Harleygek en tien tegen een dat hij begint te glimlachen en antwoordt met ‘po-ta-tó, po-ta-tó, po-ta-tó’ – met de klemtoon op de tó - daarmee doelend op het karakteristieke geluid van de V-Twin Harley-motor, dat uit duizenden te herkennen is. De Harley-Davidson is onmiskenbaar één van de meest iconische motormerken ter wereld.

Het bedrijf veranderde sinds de oprichting in 1903 diverse keren van eigenaar en kreeg stevige concurrentie uit Europa en het Verre Oosten, maar Harley-Davidson overleefde alle crises.

Met als gevolg dat het anno 2022 de populairste motorfiets is in de Verenigde Staten, en een van de meest geliefde wereldwijd.

‘HANDIGE HARRY’ EN GEWIEKST ZAKEN-’MANNETJE’ De basis voor de Harley-gekte van de in het in Antonius Ziekenhuis Sneek geboren en in Schraard getogen Elmer de Boer begon al op jonge leeftijd. Toen hij acht jaar oud was tikte de ‘Handige Harry’ voor een appel en een ei een oud brommertje op de kop en sleutelde er na schooltijd en in de weekends net zo lang aan tot hij de ‘hakkeplof’ nieuw leven had ingeblazen. Handelsgeest was hem ook niet vreemd, want de gemotoriseerde tweewieler verwisselde met vijftien euro winst van eigenaar.

Elmer voelde zich ‘de man’, kocht van zijn winst een ander vehikel en ontwikkelde een passie voor alles wat op twee wielen reed en een motor had. Het was dan ook voor de hand liggend dat hij na het basisonderwijs in Schettens zijn opleiding vervolgde met de studierichting techniek aan het Marnecollege in Bolsward en mbo-techniek in Sneek.

Zijn eerste baan was bij machinefabriek Bolsward. Daar kreeg hij de mogelijkheid om een overstap te maken naar een zusterbedrijf Onboard Marine.

PRACHTIGE PERIODE “Dat was in meerdere opzichten een prachtige periode,” vertelt Elmer.

“Onboard Marine is gespecialiseerd in de ‘refit’ van alles wat beweegt aan de buitenzijde van het jacht, zoals geautomatiseerde hydraulische loopplanken, masten voor navigatieuitrusting et cetera. Daar heb ik vier jaar met heel plezier gewerkt, er veel geleerd en veel van de wereld gezien. Omdat dergelijke reparaties aan de superjachten vaak op locatie moesten worden uitgevoerd betekende dat veel reizen. In de vier jaar die ik daar heb gewerkt heb ik de mooiste en meest exotische oorden ter wereld gezien. Alleen jammer dat wij daar dan aan het werk moesten, in plaats een paar dagen ‘wieberen’, haha. De laatste twee jaar werkte ik drie dagen per week, zodat ik de rest van de week kon besteden aan mijn inmiddels uit de hand gelopen hobby, de Harley EVO.”

WAAROM HARLEY-DAVIDSON? Elmer: “Van jongs af aan was ik in de ban van alles op twee wielen met een motor. Dat groeide uit van bromfietsen tot crossmotoren en racers. In dat circuit kwam ik een enthousiaste Harley-sleutelaar tegen, die ontzettend veel kennis van zaken had. Ik heb hem er nooit op kunnen betrappen dat hij een motorprobleem niet op kon lossen. Ik was toen zestien jaar, kon veel van hem leren en ben met hem mee gaan sleutelen. Sinds die tijd ben ik verslaafd aan Harley-Davidson, met name aan de EVO’s, die zo’n fantastisch herkenbaar geluid hebben en door vele Harley-fans als de meest betrouwbare Harley-motor ‘ever’ wordt beschouwd.”

DE MODELLEN Een stukje achtergrondinformatie ter verduidelijking is hier op zijn plaats.

Harley-Davidson heeft in de bijna 120 jaar van haar bestaan talloze modellen ontwikkeld die van het Harley-publiek liefkozende bijnamen kregen. Zo

zijn de bekendste types motoren te onderscheiden in achtereenvolgens de Knucklehead (1936), de Flathead (1940), de Panhead (1948), de Shovelhead (1966), de EVO (1984), de Twin Cam (1999) en de Milwaukee-Eight (2017). De bijnamen refereren meestal aan de uiterlijke kenmerken van de V-Twin motor, want de in V-vorm geplaatste tweecilinder motoren zijn vanaf de eerste dag het visitekaartje van Harley-Davidson geweest.

In het laatste kwart van de vorige eeuw draaiden de Japanse en Duitse concurrenten bij wijze van spreken ‘met twee vingers in hun neus’ rondjes om de Harley Shovelhead. Die waren technisch geen partij meer voor de geavanceerdere motoren van de concurrentie. Niet alleen technisch maar ook milieutechnisch.

Om gelijke tred te houden met de Japanners werd door Harley een volledig nieuwe motor ontwikkeld, de EVO (lution). Betrouwbaar en lekvrij, dus het kartonnetje om de lekkende olie op te vangen kon naar de afvalbak. De EVO werd in 1984 geïntroduceerd en heeft Harley-Davidson gered van de ondergang.

De productie ervan stopte in 1999 omdat de Twin Cam toen werd geïntroduceerd.

Inmiddels is de Milwaukee-Eight sinds 2017 de opvolger van de Twin Cam.

EVO IS GELUID, GEVOEL, BELEVING Elmer vervolgt: “De meeste ‘die hard’ Harley fans beschouwen het EVO-blok als de beste motor die Harley tot nu toe heeft gebouwd. Het geluid, het gevoel, de beleving. Je bent de ‘King of the Road’. Een Harley nodigt niet uit om er 180 mee te rijden, maar komt het best tot zijn recht met een gangetje van tachtig tot honderd kilometer per uur. Het 1340 cc tellende EVO-blok is meestal uitgerust met een carburateur en die is, in tegenstelling tot de injectiemoren van de latere modellen, desgewenst mooi rustig af te stellen, waardoor een stationair draaiende

motor dat karakteristieke po-ta-tó, po-tató, po-ta-tó geluid produceert. Mits goed onderhouden en netjes behandeld moet een EVO-motor gemakkelijk een ton aan kilometers mee kunnen gaan.”

DROOM WORDT WERKELIJKHEID “Het was voor mij dus overduidelijk dat ik hier vroeg of laat mijn beroep van zou maken. En op 2 april van dit jaar werd mijn droom werkelijkheid in twee loodsen aan de Lange Baan 2a in Wommels. De voorste loods is showroom. Daar staan circa 25 tot dertig blinkend gepoetste EVO’s en afhankelijk van het aanbod een paar recentere Twin Cams in het gelid.

De achterste loods wordt gebruikt als werkplaats en voorraadruimte.”

WAAR STA JIJ OVER VIJF JAAR? “Gezien de vliegende start dit jaar heb ik er vertrouwen in. Mogelijk komt er in de toekomst nog een jongen bij in de werkplaats, maar veel groter wil ik eigenlijk niet worden. Inkoop, technisch en cosmetisch in verkoopconditie brengen en verkoop, dus de handel, is voor mij het belangrijkste aspect. Wanneer ik mij volledig zou gaan richten op reparatie of restauratie van motoren zou ik er wel drie man bij kunnen hebben en zou ik alleen al op personeelskosten in de rode cijfers draaien. De website is naast het mond-totmondcircuit ons uithangbord en daarnaast exporteren wij. Dit jaar alleen al zijn er motoren naar Oostenrijk, Italië, Frankrijk, België en Duitsland verscheept. Dat zijn vaak specifieke modellen. Zo hebben wij in de showroom een Harley Heritage Springer als pronkstuk aan de muur hangen.

Wanneer ik die te koop zou zetten is de kans zo’n tachtig procent dat hij naar Italië gaat. Dit omdat de Italianen verliefd zijn op de Heritage en wanneer deze dan ook nog eens is uitgevoerd met een Springer – dubbele – voorvork, is het bingo.”

Jan Æbe de Boer

3e generatie Uitvaartverzorger

Jan Marten de Boer

5e generatie Uitvaartverzorger

1921-2021

100 jaar vertrouwen Harinxmalaan 1 8602 CN Sneek Telefoon (0515) 416 114 E-mail info@deboeruitvaart.nl

deboeruitvaart.nl

DE DRIJVENDE DIVA MET MUZIKALE OMLIJSTING VAN HET DUTCH STRING QUARTET

TOEGANG GRATIS! TRIBUNEKAARTEN € 7,50. TRIBUNEKAARTEN GEVEN TEVENS TOEGANG TOT DE PREVIEW '450 JAAR KONINKLIJKE TICHELAAR' MET EEN HAPJE EN DRANKJE VANAF 19:00 UUR. TRIBUNEKAARTEN VERKRIJGBAAR BIJ SPEELSGOED MAKKUM EN ONLINE MAKKUMFRIESLAND.NL/AGENDA.PHP

DRIJVEND IN EEN ENORME BALJURK ZINGT SOPRAAN FRÉDÉRIQUE KLOOSTER BEROEMDE ARIA'S

GRACIEUS VOORTBEWOGEN DOOR TWEE SIERLIJKE WATERLAKEIEN BETOVERT DE DIVA HET PUBLIEK

MAKKUM WOENSDAG 3 AUGUSTUS 20:15-22:20 UUR ZIJLROEDE T.H.V. TICHELAAR Concept en kostuumontwerp: Victorine Pasman.

aangeboden door

Ondernemersvereniging Makkum.

bolsward-ijsselmeerkust

Bas Weijenberg

'Ik leef voor gezelligheid!'

Bas Weijenberg (48 jaar) werkt bijna 30 jaar bij Empatec. Hij is lasser bij Empatec Metaal in Sneek. Hij werkt op één van de afdelingen van Lankhorst, een recyclingbedrijf. Bas werkt samen zijn vrouw Willemien. Ook zij is lasser. Bas is hier enorm trots op!

Familie Bas is samen met zijn broer opgegroeid in een liefdevol gezin. Zijn familie is zijn alles!

Leren was moeilijk voor hem, hierdoor zat hij regelmatig met zichzelf in de knoop. Daarom is hij naar praktijkschool het Ambelt in Zwolle gegaan. Hier is hij opgeleid tot hovenier, een geweldige prestatie. Na zijn opleiding is hij aan het werk gegaan bij Empatec. Nadat hij op verschillende locaties heeft gewerkt is hij nu uiteindelijk lasser geworden bij Empatec Metaal. Een beroep dat perfect bij hem past!

Samen aan het werk “Tijdens mijn werk ontmoette ik Willemien, ze liep stage bij Empatec. Ik maakte een praatje met haar en het klikte meteen.

Sindsdien hebben we een relatie, we zijn nu 21 jaar gelukkig getrouwd. En we werken ook nog samen, we zijn allebei lasser.

Ik heb het nog steeds heel erg naar mijn zin bij Empatec. Ik werk graag met mijn collega’s, daar haal ik mijn plezier uit.

Elke ochtend stap ik samen met Willemien in de auto naar het werk en dan kijken we wat de dag ons gaat brengen.”

Leef!

“Ik heb heel veel mensen verloren in mijn leven. Hierdoor ben ik anders naar de wereld kijken. Als ik wél kan leven en lol kan maken, krijg ik een heerlijk gevoel: ik kan nog verder leven. Je moet gewoon lachen en niet te veel frustraties opbouwen. Daar is het leven te kort voor. Ik blijf niet lang in vervelende dingen hangen, dat is zonde. Ik lach veel en leef voor gezelligheid. En de gezelligheid, die vind ik bij Empatec!”

Ik ben Bas en ik laat me niet beperken!

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

13

TANDIMPLANTATEN: NIET TE ONDERSCHEIDEN VAN ‘ECHT’ Mist u een deel van uw tanden of kiezen? Of heeft u een loszittende of irriterende gebitsprothese? Dat kan veel impact op uw leven hebben: u geniet minder van het eten en verwerkt uw voeding minder goed. Daarnaast kan het uw zelfvertrouwen aantasten. Het goede nieuws is dat er een goede oplossing voorhanden is, namelijk het plaatsen van tandimplantaten.

Uw eigen tanden en kiezen hebben wortels, die in uw kaakbot vastzitten.

Implantaten zijn kunstwortels en worden in de kaak geplaatst ter vervanging van natuurlijke wortels. De implantaten zelf zijn hierdoor dus niet zichtbaar en functioneren op dezelfde manier als eigen, natuurlijke wortels. Implantaten voel je niet. Je voelt het verschil niet tussen een natuurlijke wortel met kroon of een implantaat met kroon.

Tandimplantaten worden gemaakt van titanium. Dit is een metaal dat makkelijk wordt geaccepteerd door het lichaam. De implantaten lijken op kleine schroefjes die verankerd worden in uw kaakbot. Uw nieuwe tanden en kiezen - net zo sterk als uw natuurlijke gebit - zien er natuurlijk uit en voelen ook zo aan. Niet te onderscheiden van ‘echt’ dus! U kunt weer vrijuit lachen en uw zelfvertrouwen krijgt een boost.

Implantaten hebben ook veel voordelen ten opzichte van een kunstgebit. Een ‘gewoon’ kunstgebit vervangt alleen de delen van uw tanden en kiezen die zichtbaar zijn boven het tandvlees. Het gevolg is dat er botverlies in uw kaak optreedt. Door de constante druk op uw tandvlees en kaakbot, versnelt een kunstgebit zelfs het proces van het slinken van uw kaakbot. Implantaten worden in het kaakbot vastgeschroefd: dit stimuleert juist de botvorming in uw kaak. Uw kaak slinkt niet en u behoudt de vorm van uw kaaklijn.

Met de juiste mondhygiëne en een regelmatig bezoek aan uw tandarts kunnen tandimplantaten tientallen jaren meegaan. Natuurlijk heeft een vast gebit op implantaten in eerste instantie een stevig prijskaartje. Die investering verdient u echter dubbel en dwars terug omdat de gebits- en mondzorg op de lange termijn lager worden.

Het plaatsen van implantaten bieden wij aan vanaf 18 jaar. Het kaakbot is op deze leeftijd pas uitgegroeid, waardoor deze behandeling niet eerder mogelijk is. Wilt u deze behandeling ondergaan, maar heeft u last van angst voor een tandartsbezoek? Dan kunt u gebruik maken van een behandeling onder volledige narcose. Onder narcose krijgt u niets mee van de behandeling en wordt u wakker met een stralend nieuw gebit.

Frank Post Frank Post heeft al meer dan 25 jaar ervaring als tandarts-implantoloog en is eigenaar van Kliniek Tandheelkunde Sneek, gezondheidscentrum Simmerdyk. Belangrijke specialismen zijn behandelingen onder volledige narcose, angstpatiënten, implantologie, parodontologie en uitgebreide esthetische gebitsrenovaties.

WWW.TANDARTSSNEEK.NL

14

bolsward-ijsselmeerkust

Amanda de Vries:

“Ik heb het leven weer lief”

“ “Het gaat niet goed met mij, breng me alsjeblieft naar een dokter”, smeek ik mijn vriend Siebe op een vrijdagavond in juli 2018. Omdat het weekend is spoeden we ons naar de Dokterswacht in het ziekenhuis. Daar aangekomen doe ik mijn verhaal; ik heb dan al bijna een maand nauwelijks geslapen en ben ten einde raad. Ik kan amper nog lopen en de arts wil weten hoe het zover heeft kunnen komen.

HOOGSENSITIEF

HET MEISJE, DE DEPRESSIE EN DE HELING In de zomer van 2018 raakte journaliste Amanda de Vries (53) in een zeer zware depressie. Er volgde een hels half jaar waarin ze diverse keren werd opgenomen, een poging tot suïcide deed en uiteindelijk in een psychose raakte. Omdat medicatie niet hielp waren elektroshocks (ECT, Electro Convulsie Therapie – red.) het laatste redmiddel. De behandeling sloeg aan en Amanda herstelde volledig. Om de onderwerpen ‘depressie’ en ‘ECT’ uit de taboesfeer te halen doet Amanda openhartig haar persoonlijke relaas in dit blad…

TEKST AMANDA DE VRIES // BEELD JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE

“Ik voel me al een hele tijd niet mezelf”, zeg ik tegen de arts. “Ik heb last van zware overgangsklachten. De hormonen gieren door mijn lijf. Hierdoor slaap ik slecht, heb ik een kort lontje en ben ik somber. Mijn journalistieke werk is afgenomen, daardoor zit ik meer thuis en heb ik minder sociale contacten. Ik zou daarom dolgraag weer van het dorp naar de stad terugverhuizen. En last but not least: Siebe kreeg begin dit jaar een fikse burn-out, die hakte er bij mij ook in. Een spirituele groepsreis naar Zuid-Engeland eerder deze maand was de spreekwoordelijke druppel.

Hartje zomer en zeer warm overdag, maar ook ’s nachts, want er was geen airco in mijn B&B. Doorwaakte nachten en overvolle dagen waarop ik alle informatie absorbeerde als een spons. En dat was slopend voor mij als hoogsensitief mens. Ik dacht dat ik, eenmaal thuis, wel zou acclimatiseren en ik na een week bijslapen er wel weer zou zijn. Dat is niet het geval. Help me, ik móet slapen!”

“Mijn hoofd staat continu ‘aan’’’

OVER DE ROOIE’ Ik krijg een paardenmiddel voor de nacht en daarmee moet het leed binnen een dag of zes geleden zijn, volgens de arts. Maar het leed ís niet geleden. Sterker nog: het wordt alleen maar erger. Ik lig nachtenlang wakker, spook rond in huis en weet niet waar ik het zoeken moet. In bed, uit bed, op de bank, naar de logeerkamer. Mijn hoofd staat continu ‘aan’ en ik kan de rust maar niet vinden. Dit leidt er uiteindelijk toe dat ik volkomen over de rooie bij mijn huisarts op de onderzoekstafel beland. Ik zak tijdens het uitgebreide consult af en toe weg. Als ik al iets zeg ben ik nauwelijks te verstaan, mijn stem is bijna verdwenen. Zachtjes vraag ik mijn huisarts om me op te laten nemen. Dit lukt, hij vraagt een spoedopname voor mij aan in een psychiatrische kliniek.

NUMMER 07 • 2022

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

DAGTHERAPIE Daar aangekomen lijkt het weer wat beter te gaan. Ik heb andere medicatie gekregen en slaap ’s nachts zelfs weer een paar uurtjes. Na een verblijf van een paar weken ben ik weer wat aangesterkt en mag ik naar huis. Ik zal de komende tijd nog wel twee keer per week voor dagtherapie naar de kliniek teruggaan. Dit ritme houd ik slechts een week vol, het slapen is nog steeds zeer problematisch en de kracht die ik in de kliniek heb opgedaan verdampt in sneltreinvaart. Dus word ik voor de tweede keer opgenomen. Ik onderga de dagen gelaten, probeer tijdens de creatieve therapie mij schrijvend te uiten. Het lukt niet. En dat gevoel maakt me zo machteloos. Niet kunnen schrijven, dat is me nog nooit gebeurd.

Schrijven is wie ik ben. Daar leg ik mijn ziel en zaligheid in. Als ik dat niet meer kan, wat doe ik dan nog op deze wereld?

HANDVOL MEDICIJNEN Die vraag stel ik mijzelf twee weken later weer.

Ik ben inmiddels weer thuis en volledig het spoor bijster. Mijn depressie hangt als een zware deken over de dagen. Ik heb tegenstrijdige gevoelens: ik draai door en de wereld staat stil, of ik sta stil en de wereld draait door.

Ik wil dat deze inktzwarte film ophoudt en wel nu. Ik zeg tegen Siebe dat ik naar bed ga en loop naar boven. In de badkamer pak ik mijn doosjes met medicijnen, druk een handvol uit de strips en neem ze tegelijk in. Daarna ga ik in bed liggen en wacht op wat komen gaat. Er komt geen rust, de grote verlossing blijft uit.

Er is alleen maar blinde paniek. Ik schreeuw naar beneden dat Siebe onmiddellijk moet komen.

“Ik heb pillen genomen, ze moeten mijn maag leegpompen!”, roep ik. Per ambulance ga ik naar de Spoed Eisende Hulp. Mijn maag hoeft niet leeggepompt te worden en de grote hoeveelheid pillen heeft geen schade in mijn lichaam aangericht. Ik heb geen gevoel bij deze mededeling van de internist. Het zal wel. Ik zit nog steeds in mijn ergste nachtmerrie en wie kan mij daar uit helpen? Mijn geliefden kijken machteloos toe en vragen mij: ‘’Wáárom, Amanda?’’ Ik kan het ze niet uitleggen. Er is niemand die mij begrijpt. Na mijn suïcidepoging volgt er opnieuw een opname van een paar weken in de kliniek. Inmiddels ben ik aan mijn vijfde antidepressiva begonnen, lijkt hypnosetherapie aan te slaan en mag ik weer naar huis.

EMOTIONEEL AFSCHEID De herfst met zijn vallende blaadjes draagt bepaald niet bij aan mijn herstel. Ik glijd steeds meer weg uit het leven. Voel hoe het als zand door mijn vingers glipt. Fysiek strompel ik nog steeds door, maar mijn geest is allang in een schemerwereld. Ik raak in een psychose en dat is ronduit de hel. Ik hoor verborgen boodschappen op de radio, zoals in het nummer ‘I put a spell on you’ van Creedence Clearwater Revival. Ook zie ik marsmannetjes met grote, scheve ogen. E.T. is er niets bij. Als ik op een ochtend niet meer mijn bed uit kan komen en apathisch in de kussens hang, neemt Siebe ten einde raad opnieuw contact op met de huisarts. Ik heb geluk, ik kan dezelfde dag nog worden opgenomen op een gesloten afdeling. Sie-

“Ik zit nog steeds in mijn ergste nachtmerrie”

be neemt in mijn kamer emotioneel afscheid van mij, daarna hoor ik hoe hij op de gang nog even met de verpleegkundigen praat. Dan zegt hij ze gedag en sterven zijn voetstappen langzaam weg op het linoleum. Ik kan alleen maar denken: ‘Dit was de laatste keer dat ik je zag, lieverd. Bedankt voor alles wat je me gegeven hebt.’ Ik vlieg tegen de steriele muren op en val uiteen in duizend stukjes.

VEEL TWIJFELS Na weer een rusteloze, angstige nacht vol hallucinaties wordt er de volgende dag een plan de campagne opgemaakt. Ik krijg opnieuw andere medicatie, waaronder antipsychotica en de behandelend psychiater stelt elektroshocks voor in het ziekenhuis. “Dit is echt het laatste redmiddel, we weten het niet meer met jou. ECT geeft goede resultaten, maar het is een zwaar traject waar je voor tekenen moet.”

Ik overleg met Siebe en zet uiteindelijk – na heel veel twijfels – mijn handtekening onder tien behandelingen in vijf weken. We spreken af dat mijn zus de maandagen met mij meegaat en dat Siebe de vrijdagen voor zijn rekening neemt.

“Mijn geliefden houden heel veel van me” De eerste behandeling is op een maandag en ik ben doodsbang. Ik hyperventileer en de broeder die mij begeleidt vraagt waar ik zo bang voor ben. “Ik ben bang dat ik alle shocks ga voelen. Jullie zeggen wel dat ik onder volledige narcose ga, maar ik geloof het niet.”

“Je hebt teveel naar de film ‘One flew over the cuckoo’s nest’ gekeken”, zegt hij. “Je voelt er niets van, dat zweer ik.”

te gevulde koek”, zeg ik. “Daar heb ik zo’n zin in.” Na een keer of drie beginnen de shocks hun werk te doen, al zie ik dat zelf nog niet. Ik wil er juist mee stoppen, ook dit gaat mij niet helpen.

Maar na een smeekbede van mijn geliefden om toch door te zetten – ze houden heel veel van me en willen mij niet kwijt – raap ik mezelf bij elkaar en ga ik gedwee mee naar het ziekenhuis. Inmiddels ken ik de psychiater en zijn verpleegkundigen en wordt het iedere keer een stukje veiliger voor me. Het blauwe naaldje en de gevulde koek zijn eveneens trouwe metgezellen geworden. Elke keer kom ik ook een jonge man met zijn moeder tegen. Ook bij hem zie ik de angst in de ogen als hij voor de shocks naar de OK gereden wordt. “Jullie zijn kanjers”, zegt de moeder ontroerd. Wat een engel. Ze bestaan nog.

GOEDE ZORGEN Na de tiende keer ECT staat de psychiater aan mijn bed en zegt: “Je was ver heen, Amanda.

Maar kijk eens hoe het nu met je gaat. Wat denk je, kunnen we stoppen?” Ik knik opgetogen en bedank hem voor alle goede zorgen.

We spreken af dat ik de kliniek mag verlaten, maar dat ik thuis nog wel elke week bezoek krijg van een psychiatrisch verpleegkundige.

Dit is een fijn gevoel voor mij. Onder haar leiding pak ik de draad langzaam weer op, vier voorzichtig kerst en oud en nieuw.

In februari heb ik weer mijn eerste interview.

De stemmen gonzen door mijn hoofd, maar ik ben zó blij dat ik weer werk. En het gaat steeds beter. Ik slaap prima en dat is een ongelofelijke zegen. Voor mijn overgangsklachten slik ik inmiddels - op aanraden van de gynaecoloog – hormoonsuppletie, ook dat heeft een positieve invloed op mij. Mijn korte termijngeheugen dat eerst was aangetast door de ECT, komt weer terug en ik word met de dag sterker. In de zomer van 2019 ben ik krachtig genoeg om samen met Siebe onze woning in het dorp in de verkoop te zetten en een nieuw huis in de stad te laten bouwen. Het is een mooi en spannend proces om er een sfeervol thuis van te maken en samen aan een nieuwe toekomst te werken.

ANGSTAANJAGEND Ter voorbereiding op de ‘operatie’ wordt er een infuusnaald bij me aangebracht. Ik heb schijnbaar moeilijke aderen om in te prikken, want het moet wel vijf keer over. Hierdoor raak ik nog meer in de stress, totdat een doortastende verpleegkundige een blauw naaldje pakt. ‘’Onthoud maar goed voor de volgende keer: je moet dit blauwe naaldje hebben”, zegt ze geruststellend. Dan word ik opgehaald voor de OK. Mijn zus mag nog mee tot aan de deur. Ze zwaait naar me, daarna verdwijnt ze uit mijn zicht. Ik kijk rechtstreeks in een groot, fel licht. Ook zie ik boven mij vijf paar starende ogen, de rest van de gezichten zijn verscholen achter mondkapjes. Angstaanjagend. Zie je wel, daar heb je ze weer, de aliens. Ze gaan me ontvoeren in hun ruimteschip. Ik steiger in het operatiebed en schreeuw dat ik weg wil. Dan pakt een verpleegkundige liefdevol mijn hand en zegt: “Knijp mij maar totdat je helemaal onder narcose bent.” Binnen vijf tellen ben ik weg.

GEVULDE KOEK Ik kom bij op de verkoever en daarna mag ik naar de dagopname-kamer. Mijn hoofd voelt duizelig en door elkaar geschud. Ik ben opgelucht dat het goed is gegaan, maar zie nu alweer op tegen vrijdag. Dan ga ik de stroomstoten vast en zeker wel voelen. Ze kunnen me meer vertellen. Mijn zus zit bezorgd naast mijn bed en vraagt of ik wat eten wil. “Een gro-

“Ik ben zó blij dat ik weer werk” SUPPORT VRAGEN Inmiddels wonen we er bijna één jaar met groot plezier, ben ik alweer drie jaar lekker aan het werk en heb ik de horror van 2018 achter me gelaten. Mijn gevoelens, die toch wat afgevlakt waren door de medicatie en de ECT, komen steeds puurder terug. Ik lach en huil weer voluit. ’s Nachts droom ik de mooiste dromen en overdag geniet ik - samen met de nieuw opgedane contacten op de buurt en in de stad – van koffiedrinken en fijne gesprekken. Samen met Siebe dans ik door de dagen. We gaan weer samen uit en maken lange wandelingen in onze nieuwe woonomgeving. Ik ben energiek, gelukkig én dankbaar dat het leven mij weer liefheeft, of nog beter: dat ik het leven weer liefheb. Tijdens een eerdere crisis leerde mijn toenmalige psychotherapeut mij een wijze les: ‘’Durf support te vragen, Amanda.” En hij had gelijk. Heb je psychische problemen? Trek vroegtijdig aan de bel. Zie je geen uitweg meer?

Vraag, roep of schreeuw om hulp. Schaam je niet. Je wordt gehoord, je wordt gezien. Supporters zijn dichterbij dan je denkt.

15

ECT (ELECTRO CONVULSIE THERAPIE)

Wat zijn en doen elektroshocks Tijdens elektroshocktherapie worden de hersenen twee tot vier seconden onder stroom gezet. Daarbij is de patiënt, in tegenstelling tot vroeger, onder narcose. Vaak zijn meerdere behandelingen nodig om het gewenste resultaat te behalen. Elektroshocks of Elektro Convulsie Therapie veroorzaakt een epileptische aanval.

Waarom juist deze behandeling er uiteindelijk voor zorgt dat depressieve gevoelens verdwijnen, is overigens nooit achterhaald.

Wel staat vast dat de behandeling waarbij stroom door de hersenen wordt gejaagd, helpt. Elektroshockbehandelingen worden al enkele tientallen jaren gegeven. In de jaren 70 zorgde dat echter voor veel weerstand vanuit de maatschappij.

Sinds een jaar of tien is de behandeling echter weer helemaal terug en volledig geaccepteerd in de psychiatrie.

Sommige patiënten die met alle andere behandelmethoden maar niet beter werden, knappen zienderogen op door enkele elektroshocks.

Sommige psychiaters zeggen zelf dat, mochten zij getroffen worden door een depressie, ze eerder voor elektroshocks zouden kiezen dan voor medicatie.

Mensen die een behandeling hebben ondergaan hebben aangegeven dat daardoor hun klachten met 60% tot 80% zijn verminderd.

Bron: Mens-en-samenlevinginfo.nu.nl/psychologie

16 LIFESTYLE TRENDS TEKST EN BEELD SONJA HARKEMA

Een barbecue, maar dan Wil je iets leuks doen met zijn allen, dan moet je dat plannen. Bij onze vriendengroep het liefst zo’n zes weken van tevoren. Ons vorige uitje dateert alweer van oktober 2021, dus je begrijpt: we zijn er weer aan toe! De zomer is aan, de sociale agenda loopt alweer lekker vol en, niet onbelangrijk, het voetbalseizoen is voorbij, dus de mannen kunnen thuisblijven bij de kids. Tijd voor een gezellige avond met de meiden!

Sonja Harkema

Dikke lappen vlees, acht verschillende soorten saus en pullen bier, dat is niet zo ons ding. Maar hé, wie houdt er nu niet van de gezelligheid van een barbecue? Ik heb mijn zes vriendinnen vanavond uitgenodigd, maar ga het wel net even anders doen!

Plukbrood bij de bakker Zeg je barbecue, dan zeg je in mijn beleving brood. Zo lekker, verschillende soorten verse baksels die je kunt dippen in bakjes, gevuld met heerlijke smeersels. Een wit stokbrood past niet in mijn thema ik-doe-het-net-even-anders, dus ik sla de supermarkt over en loop door naar bakkerij Posthuma.

Mijn oog valt direct op twee ronde broden. Een olijfbrood en een plukbrood (een broodje met pesto, olijfolie en kaas). zo vertelt de verkoopster me. Die gaan mee. Ik moet me inhouden om er niet direct al een stukje vanaf te plukken…

En omdat je nooit weet of je genoeg hebt, koop ik er ook een volkoren baguette bij.

Voor de zekerheid.

PUUR POSTHUMA

SNEEK, WOMMELS, BOLSWARD EN SCHARNEGOUTUM

www.puurposthuma.nl

Een van mijn vriendinnen is vegetarisch. En nou heb ik wel eens champignon-noten-burgers in mijn keuken staan maken, maar dat is me voor nu net even wat te veel werk. Bovendien is dit niet de avond om wat aan te klooien met een gerecht. Ik heb succesgarantie nodig. En dus een recept dat mij stap voor stap vertelt wat ik hoe moet doen. En wat de andere meiden ook lekker vinden om te eten natuurlijk. Een bezoekje aan boekenhandel Van der Velde it is.

Mozarella 3.0 bij de boekhandel Binnen zie ik direct het bordje met ‘koken’ in de boekenplanken. In de boekenkasten aan de wand, op meerdere tafels, overal zijn kookboeken. De een nog aanlokkelijker dan de ander.

Verkoopster Lotte helpt me gelukkig uit de brand. Ze tipt me de boeken van Rukmini Iyer.

Ik herken ze, want thuis heb ik de Engelse versie van de ‘tray-bakes’. Maar blijkbaar zijn ze er nu ook in het Nederlands, ideaal! Ik betrap mezelf erop dat ik direct de rest van de boeken scan op potentieel koopmateriaal.

Lotte haalt me weer bij de les en bladert door ‘De Groene Barbecue’.

Het boek bevat maar liefst 75 vegetarische en vegan-recepten en het één na het andere heerlijke gerecht verschijnt voor mijn ogen. Waaronder een bijgerecht met burrata. Sinds ik vier jaar terug met een vriendin uit Londen een foodmarkt bezocht, ben ik er helemaal weg van. Mozzarella 3.0 noem ik het ook wel.

Met vijgen, rauwe ham of tomaatjes. Het is heerlijk. En het staat in dit prachtige kookboek. Top. Hebben.

BOEKHANDEL VAN DER VELDE SNEEK www.boekhandelvandervelde.nl

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

17

net even anders Een theecocktail Met alleen wat lekker eten ben je er natuurlijk niet. Het oog wil ook wat. Bij FIlsen hebben ze altijd net even wat anders. Originele spulletjes die je niet vindt als je er om zoekt. Ik vind het altijd heerlijk om er op zaterdag wat rond te snuffelen. Elke week ligt er wel weer wat anders! En ook nog met een vintage touch. Superleuk voor mijn feestje vanavond. Op een gedekte tafel zie ik hele leuke en aparte schalen van aardewerk staan, die neem ik mee. En ook de roerstaafjes en de broodmandjes gaan in de tas.

Bij het afrekenen vertel ik eigenaresse Ilse over mijn barbecuefeestje van vanavond. Ze vraagt me of ik wel eens een theecocktail heb gedronken. Mijn interesse is gewekt. Ik stond al bijna met één been in de slijterij voor wijn, maar een theecocktail valt toch drie keer beter in de categorie ‘net even anders’.

Ze was net van plan om een kan te maken zodat klanten ervan kunnen proeven. Heb ik even een lekkere timing. De zon schijnt ook nog dus ik ga zitten op het terrasje voor de

Casual beach waves Op weg naar de supermarkt voor de overige ingrediënten van de cocktail, loop ik langs Hair Affair. Ach, laat ik eens gek doen: ik laat mijn haar mooi maken voor vanavond. Zo vaak geef je niet een feestje, toch?

Eigenaresse Astrid heeft nog een gaatje vrij, dus ik ga bij haar in de stoel zitten. Op mijn vaste plekje tegenover de balie. Een klassiek opgestoken kapsel is niet waar ik voor ga en Astrid snapt dat. Ze adviseert me om voor casual beach waves te gaan. Bij het woord casual was ik al om.

Na een half uurtje zit zit mijn haar vol slagen, maar zonder dat het tuttig en overdreven is. Astrid legt me uit dat je een speels effect krijgt door het haar steeds andersom rond de krultang heen te draaien. Hierdoor gaan de slagen botsen en blijf je weg van een deftig kapsel. Zij snapt het.

Helemaal blij verlaat ik de kapsalon.

BEAUTY CENTRE HAIR AFFAIR IN SNEEK www.hairaffair.nl

Het doen van de voorbereidingen was al een feestje, dus als dit niet een te gekke avond wordt…

winkel. Ilse brengt me de Bora Bora Ice Tea. Een heerlijk verfrissende cocktail van de verse thee die je in de winkel kunt kopen, afgemaakt met bruiswater, verse aardbeien en munt.

Geloof mij: dit wil je!

FILSEN THEE & VINTAGE IN SNEEK www.filsen.nl

W

18

bolsward-ijsselmeerkust

DE HOOP VAN WORKUM

OPKOMST, TELOORGANG EN REDD EEN SCHEEPTIMMERWERF Met grote passen beent Juntien Reiners door zijn nieuwe timmerschuur naast de schutsluis in Workum. Zijn gezicht staat op onweer. Een van de ‘krullenjongens’ moet het ontgelden en krijgt een ongenadige draai om zijn oren, waarna hij zijn pruim een paar meter verderop tussen de houtkrullen spuwt. ‘Zachte heelmeesters maken stinkende wonden’ is het adagium van de Workumer werfbaas. De eeltige knuisten, formaat kolenschoppen, zijn daar de stille getuigen van.

W

e schrijven het jaar 1696, twee jaar nadat Juntien Reiners toestemming van het Workumer stadsbestuur heeft gekregen om aan de Rippertspoel naast de Workumer schutsluis een scheepstimmerwerf te vestigen. Het woord ‘scheepstimmerwerf’ is aanvankelijk nogal overtrokken voor het schamele hutje dat op die plaats is opgetrokken, maar blijkbaar voorziet Reiners in een behoefte, want het jaar daarop wordt er een bescheiden timmerschuur bijgebouwd.

Na Reiners zullen nog vele werfbazen de scepter zwaaien over de werf in Workum.

Toch, de teloorgang van ‘De Hoop’ in de twintigste eeuw zorgt ervoor dat Workum zijn scheepswerf bijna kwijtraakt. Met de komst van gemotoriseerde, ijzeren vissersschepen en schepen van staal verdwijnen de houten ‘klassiekers’ langzaam maar zeker naar de achtergrond. In de jaren rond de Eerste Wereldoorlog bouwt Zwolsman nog wel een paar coasters – de eerste coasters in Friesland - maar daarna is het snel gedaan met de scheepsbouw in Workum. Met ook nog eens de afsluiting van de Zuiderzee in het vooruitzicht verkoopt Ulbe Zwolsman In 1921 de coasterwerf en trekt zich terug op ‘De Hoop’.

MET DE MUZIEK MEE ULBE ZWOLSMAN In 1784, bijna een eeuw na het eerste hutje van Reiners, wordt de timmerschuur gebouwd, zoals die er anno nu nog staat en in 1860 volgt een mooi groot woonhuis.

Maar de scheepsbouw van zeegaande schepen - ‘booming business’ in de eeuwen daarvoor – raakt in verval. De nieuwe timmerloods komt eigenlijk te laat. In de 19e eeuw is de werf nog wel in bedrijf, maar hoopgevend is het allemaal niet.

Aan het einde van die 19e eeuw, in 1890, koopt Ulbe Zwolsman de werf. Zwolsman bouwt voornamelijk houten vissersschepen voor de Texelse en Wieringer vissers op de Waddenzee. De schepen - blazers, boeiers, tjalken en ‘Workumer aken’ komen van Scheepswerf ‘De Hoop’, zoals Zwolsman zijn werf vanaf nu noemt.

Bovendien is zoon Evert, in 1910 geboren in het grote huis naast de werf, niet geschikt als scheepsbouwer, al houdt hij ontzaglijk veel van schepen. Evert wordt muzikant en geniet van de mooie dingen in het leven. Hij zal altijd - eerst bij zijn ouders en later in zijn eentje - in het grote huis bij de werf blijven wonen. Evert verkoopt de werf ook niet en laat bij zijn dood in 1974 een vervallen werf en huis

DE EERSTE RESTAURATIE Het scheelt maar weinig of dit unieke monument wordt na de dood van Evert Uzn. Zwolsman door de gemeente veranderd in een parkeerterrein, maar architect Reid de Jong, woonachtig in de voormalige Workumer vuurtoren, komt al snel met een restauratieplan voor ‘De Hoop’, daarbij gesteund door Sietse ten Hoeve, directeur van het Fries Scheepvaart Museum, de toenmalige Workumer burgemeester Jan Pastoor en diverse historici. Cruciaal in dit plan is de ruimhartige bijdrage van de vermogende ‘vastgoed-bons’ Reinder Zwolsman uit Den Haag, een van de nazaten van de werfbaas Ulbe Zwolsman en ‘de verre neef’ van Evert.

RIJKSMONUMENT ALS STRUIKELBLOK

STAAL EN IJZER VERVANGEN HOUTEN ‘KLASSIEKERS’ “Waarschijnlijk is de nu bijna 330 jaar oude werf de oudste scheepstimmerwerf in Nederland die nog in bedrijf is”, meent Gerben Groenhof uit Sneek, bestuurslid van de stichting Zwolsmans Scheepstimmerwerf te Workum. “Vandaar ook dat deze werf het predicaat ‘rijksmonument’ kreeg.”

achter in Workum. Maar de oude Zwolsman - in Workum noemen ze hem ‘de Lord’ wegens zijn leefwijze - weet dat het goed komt. Hij heeft een verre achterneef en de oude werf, het grote huis, alles wordt gerestaureerd en in volle glorie hersteld, weet hij. Als museum, misschien ooit wel weer als werf, hoopt hij.

Gerben Groenhof

Roelof van der Werff krijgt in 1976 de leiding over de grondig gerestaureerde werf De Hoop. Aanvankelijk is het de bedoeling om naast reparatie en restauratie van bestaande houten plat- en rondbodems ook nieuwe schepen te bouwen op de werf. “Maar die ambitie bleek een brug te ver”, volgens stichtingsbestuur-

der Gerben Groenhof. “Niemand laat in deze ‘plastic periode’ nog een nieuw klassiek houten schip bouwen. Dat is onbetaalbaar. De activiteiten bleven dus beperkt tot een specialisatie in reparatie en restauratie.”

Roelof van der Werff neemt in 2002 afscheid van De Hoop, waarna achtereenvolgens Erick Mulder, Harold de Lange en Ivor van Klink hem opvolgen.

Alle werfbazen krijgen te maken met het probleem dat een zekere mate van modernisering onvermijdelijk is om met de restauratie van klassieke schepen nog een fatsoenlijke boterham te kunnen verdienen. Helaas staat de status van rijksmonument modernisering niet toe waardoor de werfbazen en het stichtingsbestuur klem komen te zitten.

NUMMER 07 • 2022

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

19

TEKST WIM WALDA // FOTO’S: EDOU HOFSTRA, WIM WALDA EN GERBEN GROENHOF

ING VAN

Gerben Groenhof:

“Historisch onderzoek kost veel tijd” Gerben Groenhof, zelf woonachtig in Sneek, is al een jaar of vijftien bestuurslid van de stichting.

Onder zijn redactie kwam in 1994 het uitgebreide boek ‘Van Fries Wijdtschip tot Workumer Aak’ tot stand, een bundel over de Workumer scheepsbouw. Dit ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan van de werf. Daarnaast leverde hij talloze bijdragen aan historische publicaties over de scheepvaart, in onder andere het blad Tagrijn en het jaarboek van het Fries Scheepvaart Museum.

Groenhof woonde van 1957 tot 1970 zelf in Workum. Tijdens zijn studie economische geschiedenis dook hij in de historie van de N.V. Friese Kofscheepsreederij, die van 1839 tot 1850 was gevestigd in Woudsend. Groenhof werd directeur van het Frysk Lânbou Museum in Exmorra, maar zijn belangstelling voor maritieme geschiedenis en de geschiedenis van Workum bleef. De historische verhalen van de Workumer apotheker Beetstra had hij in zijn jongensjaren al verslonden, nu kon hij zelf diens werk min of meer voortzetten.

Oudste kaart uit 1560 Groenhof raadpleegde de oude stadsplattegronden met die van Jacob van Deventer uit 1560 als oudste. Hij ontdekte in het uitstekend geordende Workumer stadsarchief dat er 22 locaties waren waar ooit scheepstimmerwerven lagen. Zij bouwden niet allemaal kofschepen en/of smakken, die op de Oostzee voeren. De meeste werfeigenaren verdienden hun brood met reparaties en kleine nieuwbouw. Daarnaast waren er enkele grootondernemers, die met de handel in hout een houtzaagmolen en scheepswerf exploiteerden.

GERBEN GROENHOF

“WE HEBBEN ER ALLE VERTROUWEN IN DAT DE ZES EN EEN HALVE TON OP TAFEL KOMT, MAAR DIE LAATSTE LOODJES WEGEN WEL ERG ZWAAR” BEHEERDER VAN DOE-HET-ZELF WERF

DIKKE JASSEN EN MUTSEN OP Een voorbeeld: in mei 2022 staan er (toevallig) twee botters op de helling waaraan in de buitenlucht moet worden gewerkt. De schepen passen eenvoudigweg niet in de timmerloods. Alle werkzaamheden worden daarom in de buitenlucht uitgevoerd; in de zomer is dat geen probleem, maar helaas willen de bottereigenaren in de zomer graag met hun schepen varen. In de winter is er dan tijd voor reparaties en herstel.

Dat betekent dat de werklieden ‘s winters met dikke jassen aan en mutsen op staan te vernikkelen van de kou. Zo is er jaren gewerkt, maar dat valt helaas niet meer vol te houden. Herstel en restauratie vindt overal elders plaats in grote loodsen waar het weer geen spelbreker is.

In de nieuwe modus operandi van het bestuur wordt er een beheerder aangesteld, uiteraard met kennis van zaken, die de werf en de blazerhaven aan de overkant van De Dolte in de gaten houdt. De faciliteiten van de werf komen beschikbaar voor mensen die zelf met hun houten bootje aan de slag willen en daarvoor een stukje van de loods huren. De beheerder neemt zijn intrek in het woonhuis van de werf dat in het kader van de huidige restauratie weer ‘bij de tijd’ wordt gebracht.

DE TWEEDE RESTAURATIE Na de restauratie van vijftig jaar geleden is Zwolsmans Scheepstimmerwerf ‘De Hoop’ echt toe aan een grondige opknapbeurt, verklaart Groenhof. “Vooral het woonhuis was er slecht aan toe. Het was voor permanente bewoning niet meer geschikt.” De kosten van deze tweede totale restauratie worden in 2020 nog geschat op een half miljoen euro, maar dat bedrag is inmiddels door de enorm gestegen kosten van bouwmaterialen, energie en mankracht opgelopen tot zes en een halve ton.

Groenhof: “We hebben het de afgelopen twee jaar dus erg druk gehad met fondsenwerving. Via diverse kanalen, waaronder de provincie Fryslân en de gemeente Súdwest-Fryslân is er gedurende de afgelopen twee jaar al vier en een halve ton bij elkaar ‘geharkt’ en we zijn enorm blij met de toezegging van een ton door het Fonds IselmarKust Sterk, kortweg Fiks. Dat fonds financiert uit de revenuen van Windpark Fryslân initiatieven die de kust van het IJsselmeer vitaler en toekomstbestendig moeten maken.

We hebben er dan ook alle vertrouwen in dat de zes en een halve ton op tafel komt, maar die laatste loodjes wegen wel erg zwaar.”

‘Warkums Erfskip’ Lang geleden had hij als bestuurder van de oudheidkundige vereniging ‘Warkums Erfskip’ gemakkelijk toegang tot het geschreven verleden van Workum. De voortdurende raadpleging van het stadsarchief en het Ryksargyf in Leeuwarden heeft Groenhof op het spoor gebracht van veel leuke historische onderwerpen. Maar hij moet zich beperken, vindt hijzelf. “Historisch onderzoek kost veel tijd”, zegt hij. “Soms zit ik een middag in het archief en dan kom ik thuis met misschien vier gegevens die ik kan gebruiken, maar dat zit in het vak besloten.”

Ooit wil hij nog eens uitpluizen hoe het Workumer stadsbestuur was samengesteld en wie er de meeste invloed uitoefende. In de 17e eeuw zaten veel ondernemers op ‘de fluwelen kussens’; een eeuw later werd de plaatselijke politiek bepaald door beroepsbestuurders, zeg maar regenten. In dit opzicht verschilde de plaatselijke politiek niet zo veel van de landelijke ontwikkelingen. Groenhof: “Friese maritieme en bestuurlijke geschiedenis biedt de historicus veel stof tot interessante verhalen.”

Opvolging Gerben Groenhof, bestuurder van de Stichting Zwolsmans Scheepstimmerwerf in Workum, wil de reddingsoperatie voor ‘De Hoop’ graag weer onder de aandacht brengen. “Particulieren en bedrijven die sympathie koesteren voor dit uniek stukje industrieel cultureel erfgoed in Workum zijn hierbij van harte uitgenodigd om deze sympathie financieel kracht bij te zetten. Alle beetjes zijn welkom.”

Als liefhebber van de maritieme geschiedenis, met zijn roots in Workum, was het eigenlijk een vanzelfsprekendheid dat hij bestuurslid werd van Stichting Zwolsmans Scheepstimmerwerf.

Maar aan die bestuursfunctie komt binnen afzienbare tijd een einde, laat Gerben Groenhof weten. Zijn houdbaarheidstermijn is naar eigen zeggen bereikt. “Het is tijd voor vers bloed en nieuw elan in deze organisatie.”

20

&FIT

GEZOND

NUMMER 07 • 2022

Werken en leren voor een baan bij Zorggroep Hof en Hiem.

De komende maanden leren we in dit blad zes verschillende leerlingen van Hof en Hiem kennen. In de serie ’Nieuwkomers in de thuiszorg’ vertellen leerlingen over hun ervaringen met de nieuwe opleiding van Hof en Hiem Thuiszorg.

s r e m o k w u e i N g or z is u th in de Ik kan mij niet voorstellen dat dit nu mijn leven is Yuliia Kazelska (23 jaar) is iets meer dan twee maanden geleden met haar oma, haar klasgenoot Anastasia en hond en kat gevlucht vanuit Oekraïne. Gemeente De Fryske Marren organiseert de opvang van de Oekraïense vluchtelingen.

Dit gebeurt op dit moment op drie locaties. Samen met Pastiel worden mensen die dat willen, begeleid in het vinden van een baan.

Opgroeien

Yuliia groeit op in een gezin met haar ouders en een oudere broer. Wanneer ze zes jaar is, raakt haar vader vermist en staat haar moeder er alleen voor. Haar broer vertrekt later naar Rusland. Yuliia bouwt haar leven op en rondt een studie aan de Universiteit af. Op het moment van de oorlog woont ze in Kharkiv, ook bekend als Charkov. Het is de op een na grootste stad in Oekraïne, gelegen in het noordoosten van het land. Haar moeder woont dan al twee jaar in Israël. Ze werkt hier hard zodat zij in Oekraïne een beter bestaan kunnen opbouwen. Yuliia’s broer die samen met zijn vrouw en kind alweer geruime tijd in Rusland woont, begrijpt de situatie rond de oorlog niet. In de media daar wordt geen eerlijk verslag gedaan over de oorlog, haar contact met hem verloopt daarom stroef.

Barre tocht

De keuze om te vluchten is niet zomaar gemaakt. Yuliia is al jaren bezig om een vervallen appartement op knappen, alleen de keuken moet nog geplaatst worden. Alles achterlaten, daar wil ze eerst niet aan denken. Maar de bommen blijven vallen en er is geen elektriciteit.

Yuliia neemt haar oma en haar klasgenoot Anastasia in huis. Yuliia: ‘Ik vertelde oma om onder de trap te blijven omdat dat de veiligste plek van het huis was.’ Als de Russen op vijf kilometer afstand genaderd zijn en de bommen op 500 meter vallen, vluchten ze. Een barre tocht, waarvan acht dagen in de trein naar Polen. Hier wachten vrijwilligers die hen naar Nederland brengen.

‘Ik hoor wel van mensen dat mijn verhaal bijzonder is maar ik ben niet speciaal, iedereen heeft een eigen verhaal!’

Opvang en werk

Eenmaal in Nederland komen ze terecht in Friesland waar ze worden opgevangen in Hotel de Oorsprong in Sint Nicolaasga.

Korte tijd later komt ook haar moeder in Nederland aan. Yuliia: ‘Ik ben nog wel af en toe angstig, vooral harde geluiden maken mij bang. Misschien dat ik daar hulp voor moet zoeken.’ In opdracht van Gemeente De Fryske Marren ondersteunt Pastiel de vluchtelingen die graag aan het werk willen. Pastiel brengt Yuliia in contact met uitzendbureau Werktijd. Ze kan al snel aan de slag bij Holiday Ice in Sint Nicolaasga, waar zij ijsjes inpakt.

Yuliia: ‘Werken geeft afleiding, de hele dag hier zitten en niets doen wil ik niet.

Ik zou hier ook heel graag lesgeven in Pilates, daar heb ik een opleiding voor gevolgd. Ik hoor wel van mensen dat mijn verhaal bijzonder is maar ik ben niet speciaal, ieder heeft een eigen verhaal!’

Yuliia vertelt dat iedereen in Nederland erg vriendelijk is en begrip toont.

SAMEN WERKEN AAN ZORGINNOVATIE Binnen de ouderenzorg wordt de laatste jaren veel aandacht besteed aan zorginnovatie. Het toepassen van vernieuwende technologieën helpt mee om nu en in de toekomst de beste zorg te kunnen bieden. Het is even wennen. Maar voor leerlingen van de opleiding verzorgende IG hoort dit er gewoon bij. Zoals voor leerling Maite Zeldenrust, zij volgt sinds september de opleiding bij Hof en Hiem Thuiszorg.

“Het eerste schooljaar zit erop en ik heb veel geleerd”, vertelt Maite. “Op het ROC worden gastlessen gegeven, onder meer door collega’s van Hof en Hiem. Dit wordt gedaan om de opleiding zo goed mogelijk aan te laten sluiten op de praktijk. Eén van die gastlessen met het thema zorginnovatie, werd verzorgd door verpleegkundige Sonja Swart (werkzaam bij Hof en Hiem). Zij heeft verteld over zorginnovatie en hoe er bij de teams gewerkt wordt met de beschikbare technologieën.”

Eén daarvan is de Compaan. Dit is een tablet die extra gebruiksvriendelijk is door de makkelijke bediening.

Deze tablets zijn geïntroduceerd in de coronaperiode bij cliënten van de thuiszorg. Cliënten kunnen de Compaan gebruiken om berichten te sturen en te videobellen. Daarnaast kan deze tablet gebruikt worden voor spelletjes, het lezen van nieuws of bijvoorbeeld om online bingo te spelen met andere cliënten. Voor het op afstand bieden van zorg werkt het ook heel goed.

Cliënten kunnen door middel van videobellen met een medewerker van de thuiszorg bijvoorbeeld met elkaar medicatie bespreken.

Maite merkt ook dat het gebruik van een Compaan in de thuiszorg voordelen biedt.“Eén van mijn cliënten heeft diabetes. Voorheen gingen we er meerdere keren per dag langs om de

Maite Zeldenrust:

“Met videobellen kunnen we ook op afstand goed contact houden met de cliënt” suiker te meten. Nu kunnen we ook videobellen waardoor we op afstand kunnen zien hoe het met iemand gaat.

En kan de cliënt vrijer omgaan met het eigen levensritme, want wachten is op deze manier niet meer nodig.” De Compaan helpt tevens bij het duurzaam kunnen plannen van de zorg. Ook in de ouderenzorg is het personeelstekort merkbaar; zo blijft het mogelijk cliënten goede zorg te kunnen blijven bieden.

Maite: “Naast de Compaan zijn er natuurlijk veel meer technologieën.

De opleiding heeft een keuzedeel die dat onderwerp heeft. Hierover kunnen we nog meer leren. Maar voor nu ga ik eerst deze zomer zelfstandig op route, dat is ook al een leuke nieuwe stap. In het najaar ga ik naar een ander team om nieuwe ervaringen op te doen.

Ik heb er zin in!”

www.hofenhiem.nl

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

BRANDED CONTENT

21

TEKST EN BEELD RICHARD DE JONGE

“Het is veel meer dan het plaatsen van een beugel” ORTHODONTIST NIKOLA MARCO

Anders dan een tandarts die er wel eens eentje plaatst, zijn beugels en alles wat daarbij komt kijken, het dagelijks werk van de orthodontist. Orthodontie is een specialisatie binnen de tandheelkunde.

Orthodontist ben je niet zomaar, daar gaat een studie van zeven tot acht jaar aan vooraf.

“JE KUNT HIER OOK ZONDER VERWIJZING TERECHT”

Orthodontist Nikola Marco met zijn team: “Ons primaire doel is een gezond gebit”

Nikola Marco, orthodontist bij Van Asperen Tandheelkunde in Bolsward: “Veel mensen denken: ‘Oh een specialist, dat gaat me veel geld kosten’. Dat is beslist niet waar”, zo neemt Marco eerst maar eens een vooroordeel weg.

“Doordat er een goede diagnose wordt gesteld, kan het juist voordeliger uitvallen.”

INFORMATIEF GESPREK Er wordt eigenlijk altijd begonnen met een informatief gesprek met de patiënt. Hoe is de huidige situatie van het gebit en wat zijn de wensen? Dit is noodzakelijk om de patiënt over de verschillende mogelijkheden te informeren en het juiste behandelplan vast te stellen. Marco: ”In sommige gevallen is het nodig om intern patiëntoverleg te hebben, omdat je het multidisciplinair moet oplossen. Dit is zeker mogelijk bij Van Asperen Tandheelkunde door de verschillende

tandheelkundige disciplines die we in huis hebben. Als je twijfelt of wilt weten wat er mogelijk is, kom dan een keer voor een consult. Je kunt hier ook zonder verwijzing terecht. In dit eerste, informatieve gesprek wordt voor de patiënt al veel duidelijk.”

natuurlijk ook zo dat als je een mooi en schoon gebit hebt, je ook meer zelfvertrouwen hebt.

Hoeveel mensen zijn er niet die niet durven te lachen of de hand voor hun mond houden vanwege hun gebit? Vooral als er foto’s gemaakt worden.”

MEER ZELFVERTROUWEN

DOORZICHTIGE BEUGELS

Beugels zijn allang niet meer voorbehouden aan kinderen.

Ook is het niet zo dat als je als kind een beugel hebt gehad, je dan nooit weer een hoeft. Het cosmetische aspect kan een reden zijn om voor een beugel te kiezen. Het primaire doel van een orthodontist is een gezond gebit. Marco: “We kijken naar de stand en de functionaliteit van het gebit. Een beugel voor volwassenen is niet langer taboe. Het is bijna een trend, een accessoire voor de verbetering van jezelf. Niet alleen visueel, maar ook functioneel. En het is

Op het gebied van samenstelling, materiaal en hoe beugels eruit zien, heeft de tijd niet stilgestaan. Naast de conventionele blokjesbeugel zijn er meer mogelijkheden, zoals een aligner.

Dat is een moderne doorzichtige beugel, het best te vergelijken met een hoesje. Je moet soms twee keer kijken om te zien of iemand een beugel heeft. Deze wordt het vaakst door volwassenen gekozen.

ROUTINE Van het informatieve gesprek tot en met het plaatsen van de

beugel met controle achteraf, is een traject van een half tot tweeënhalf jaar. Marco: “Als de patiënt uitbehandeld is, kunnen ze een nachtbeugel krijgen. Als je die draagt, weet je zeker dat de stand van de tanden en kiezen behouden blijft. De nachtbeugel moet onderdeel zijn van je routine voordat je gaat slapen, net als je tanden poetsen en crème op je gezicht doen. Hij hoeft na twee jaar niet per se elke nacht in, maar we adviseren toch wel twee of drie keer per week. Dan heb je de grootste kans dat je een mooi gebit houdt.”

Ter afsluiting heeft de sympathieke orthodontist nog een leuke metafoor in petto: “Planten kunnen het prachtig doen, maar gaan soms een beetje hangen.

Dan heb je een stokje nodig. Zo moet je een beugel ook zien. Als ondersteuning voor een mooi en gezond resultaat.”

MULTI

DISCIPLINAIR

Van Asperen Tandheelkunde is gevestigd aan de Snekerstraat, aan de rand van Bolsward.

Het praktijkpand is modern en speciaal voor dit doel gebouwd, met ruime parkeergelegenheid en een mooie vijverpartij. De receptie bevindt zich in de lounge met zithoek, leestafel en statafels. De professionele praktijkruimtes zijn ruim en hebben vrolijke kunst aan de muur.

Naast orthodontist Nikola Marco werken bij Van Asperen Tandheelkunde erkende specialisten op het vakgebied van de endodontologie (wortelkanaalbehandelingen) en de implantologie. De kindertandverzorgenden, tandartsen en mondhygiënistes werken nauw samen. Alles voor gezonde en esthetische mooie monden. Mede door de vele disciplines is het verzorgingsgebied van Van Asperen Tandheelkunde groter dan de gemeente waarin het is gevestigd en weten óók patiënten van buiten de provincie de praktijk te vinden.

22

NUMMER 07 • 2022 EEN BIJDRAGE VAN ANTONIUS

Medicatietoediening thuis:

veilig en heel comfortabel Thuis als het kan, in het ziekenhuis als het moet. Vanuit die visie verplaatst Antonius een deel van de ziekenhuiszorg naar de thuissituatie.

Zo kunnen bepaalde vormen van medicatie (inclusief injecties en infuustherapie) prima bij de cliënt thuis worden toegediend.

“Medicatietoediening thuis is veilig en heel comfortabel voor de cliënt”, weet Geeske Hilhorst, wijkverpleegkundige in Sint Nicolaasga.

Wat is een medicijndispenser?

Het thuiszorgteam van Antonius begeleidt een groeiende groep cliënten bij de thuistoediening van hun medicatie. Hun ziektebeelden en hulpvragen zijn heel divers, legt Geeske uit.

“We bezoeken bijvoorbeeld cliënten thuis die na een ziekenhuisopname extra of juist minder medicijnen krijgen. Zeker voor ouderen kunnen deze wijzigingen in het medicatiebeleid in combinatie met vreemde merknamen heel verwarrend zijn.”

De thuiszorgmedewerkers geven uitleg over de soort, de dosering en de (bij)werking van de medicijnen. Vervolgens komen ze op gezette tijden bij de cliënt thuis om de desbetreffende medicijnen toe te dienen of hierbij te begeleiden. “Dat varieert van paracetamol en trombosetabletjes tot antibioticakuren”, somt Geeske op. “Wij helpen cliënten om hun medicatiegebruik op de rit te krijgen. Na een tijdje zijn veel cliënten in staat om hun medicijnen zelfstandig in te nemen en te bestellen. Daar doe ik het voor.”

“We nemen de tijd en we stemmen onze uitleg en instructie af op de behoefte van de cliënt.

We streven altijd naar maatwerk en dat wordt gewaardeerd.”

Prikangst

Met liefde

Het thuiszorgteam van Antonius assisteert cliënten ook bij het zelfstandig injecteren van bijvoorbeeld insuline of antistollingsmiddelen.

“Sommige cliënten hebben prikangst en durven die injecties niet bij zichzelf toe te dienen.” In dat geval geven thuiszorgmedewerkers eerst uitgebreid uitleg over het medicijn en de toedieningsprocedure. “We laten zien hoe je zo’n spuit klaarmaakt en hoe je de medicatie injecteert.” Het thuiszorgteam van Antonius kiest voor een rustige en stapsgewijze benadering.

Verder zijn de wijkverpleegkundigen van Antonius nauw betrokken bij cliënten met kanker die thuis medicatie krijgen. “Oncologieverpleegkundigen van Antonius dienen de medicatie toe, wij verzorgen de intake en coördineren de overige zorg. Daarnaast stellen wij een zorgplan op en vormen het aanspreekpunt voor de cliënt. De samenwerking met onze collega’s uit het ziekenhuis verloopt heel plezierig”, vertelt Geeske. Dankzij deze aanpak hoeven oncologische cliënten voor bepaalde behandelingen niet

Wijkverpleegkundige Geeske Hilhorst legt mevrouw Dinie Hooghiemstra de werking van de medicijndispenser uit.

altijd meer naar het ziekenhuis. “Ze krijgen hun medicatie thuis in hun vertrouwde omgeving.

Dat schept rust.” Voor de wijkverpleegkundigen zorgt deze werkwijze voor extra administratie, maar dat vindt Geeske geen probleem. “Dat doe ik met liefde.”

Afwisselend Geeske voelt zich als wijkverpleegkundige als een vis in het water. “Mijn werk is heel afwisselend, geen dag is hetzelfde.” Bovendien biedt Antonius haar alle mogelijkheden om zichzelf te ontplooien. ‘”Ik blijf mezelf voortdurend ontwikkelen zodat ik mijn cliënten de beste zorg kan geven. Als zij lekker in hun vel zitten, geeft mij dat veel voldoening.”

Frans en Dinie: “Het thuiszorgteam krijgt een negen” Diny (87) en Frans Hooghiemstra (84) uit Sint Nicolaasga krijgen dagelijks bezoek van het thuiszorgteam van Antonius. De wijkverpleegkundigen helpen bij het aantrekken van steunkousen en bieden katheterzorg. Daarnaast maakt het echtpaar Hooghiemstra sinds enkele maanden gebruik van de medicijndispenser (zie kader). Om acht uur ’s ochtends kondigt het apparaat met een geluidssignaal het medicatiemoment aan.

Vervolgens rolt de voorverpakte medicatie automatisch uit de dispenser. Het apparaat is eenvoudig te bedienen. “De dispenser is heel gebruiksvriendelijk, een kind kan de was doen”, verzekert Frans Hooghiemstra. Mocht het echtpaar de medicatie-inname vergeten, dan gaat er een lampje knipperen. “Dat is nog nooit gebeurd, want mijn geheugen is nog prima hoor.”’

Daarnaast zijn de Hooghiemstra’s zeer tevreden over de deskundigheid van en de bejegening door de wijkverpleegkundigen. “Hun zorg is uitstekend en ze zijn altijd bereid iets extra’s te doen. Zij krijgen van ons een negen”, aldus Frans. “Wij zouden de hulp van het thuiszorgteam niet graag willen missen.’”

De medicijndispenser is een apparaat met daarin een medicatierol of afzonderlijke zakjes met medicijnen.

Op het moment dat de cliënt zijn of haar medicijn(en) moet innemen, geeft het apparaat een geluidssignaal en er gaat een lampje knipperen. Zodra de cliënt op de OK-knop heeft gedrukt, rolt het voorgevulde zakje uit de dispenser.

Het apparaat registreert of de medicijnen (tijdig) uit het apparaat zijn genomen. Is dat niet het geval, dan neemt de leverancier contact op met de cliënt.

Als de cliënt telefonisch niet bereikbaar is, wordt de mantelzorger of uiteindelijk de thuiszorg op de hoogte gebracht.

Volgens wijkverpleegkundige Geeske Hilhorst biedt de medicijndispenser veel voordelen. “Het apparaat geeft cliënten weer regie over hun eigen medicatiegebruik. Ze hoeven niet meer te wachten tot wij op de stoep staan en daardoor ervaren ze meer vrijheid.”

Een ander pluspunt is dat medicatie minder snel wordt vergeten. “En medicijnen werken nu eenmaal het beste als die volgens voorschrift worden ingenomen. Dat noemen we therapietrouw”, legt Geeske uit.

Verder bevordert de dispenser de doelmatigheid in de zorg. “Dankzij dit apparaat zijn er minder zorgmomenten per cliënt nodig. De tijd die we daarmee besparen, kunnen we nu aan andere cliënten besteden.”

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

23

TEKST EN BEELD RIEMIE VAN DIJK

BRANDED CONTENT

NYNKE VAN DER MEER ZORGT MET HAAR HART

KLEIN, MAAR FIJN De tekst op haar auto maakt mensen nieuwsgierig naar wat ze doet. ‘Nynke helpt’ gaat en staat voor goede en betaalbare zorg.

Nynke van der Meer is ‘slechts’ een kleintje in de wereld van zorgaanbieders, maar weet: klein is fijn! Kwaliteit van leven zit niet in grote dingen. Persoonlijke aandacht maakt het verschil.

Toen haar jongste naar de basisschool ging, besloot Nynke van der Meer uit Tjerkwerd het roer om te gooien. “Ik wilde iets doen waar ik blij van werd.” Reden om in 2015 ‘Nynke helpt’ te starten. ‘Hulp aan huis, huishoudelijke ondersteuning en individuele begeleiding’, meldt de tekst op haar auto. Die tekst maakt nieuwsgierig. “Laatst stond mijn autootje in Bolsward bij de fontein. Ik zag een vrouw er naar kijken en vroeg: ‘En? Is het wat?’ Ze moest eerst lachen: ‘Goh, wat leuk’. Daarna vroeg ze: ‘Wat doe jij eigenlijk?’”

VAN HERNIA TOT POSTNATALE DEPRESSIE Als mensen Nynke op deze manier aanspreken, doet ze graag haar verhaal. Maar dan wél een verhaal zonder poeha. “Ik ben niet van de toeters en bellen, eigenlijk is een stuk over mij in de krant niet mijn ding. Ik ben ik.” Wie Nynke dan wél is, komt het beste naar voren door de verhalen van de mensen bij wie ze over de vloer komt. Zo vertelt de vrouw met een jong gezin die een hernia heeft: “Ik kon amper lopen; we hebben beiden een eigen bedrijf en twee jonge kindjes. Wanneer ik in tranen uitbarstte van teleurstelling, was zij daar die even extra aandacht gaf door even met mij te praten en een arm om me

heen te slaan. Niets is haar te gek, we zijn heel wijs met haar. Dankzij Nynke had ik met het afbouwen van de medicatie overzicht in mijn huis en in mijn hoofd.”

Soms ook is de geestelijke gezondheid van de moeder aanleiding om aan de bel te trekken. Nynke: “Als je door een postnatale depressie door de bomen het bos niet meer ziet.

Als het donker om je heen is en je ook nog eens kleine kinderen in huis hebt.” Zulke gezinnen ondersteunt Nynke om de eigen dingen weer op te pakken. “Ik wil vooruit.

Een gezin kan niet achterover gaan zitten, zo van: wat ga jij doen?”

Niet voor niets staat op Nynkes auto de slogan: ‘2 x 2, vermenigvuldig uw kracht’. “Ik verwacht ook iets van jou. Op een gegeven moment moet je het zelf weer kunnen.” Wat Nynke betreft worden er in de zorg te weinig doelen gesteld en wordt er teveel gepamperd. “Als je geen doel voor ogen hebt, wordt de zaak onbetaalbaar.”

MET MEM NAAR DE DOKTER Kleinschaligheid en persoonlijke aandacht is vooral fijn voor oudere mensen met (beginnende) dementie. Een dochter vertelt: “Mem was 91 jaar en had zichzelf altijd gered.

“KWALITEIT VAN LEVEN HOEFT NIET IN GROTE DINGEN TE ZITTEN”

Ze zat niet op hulp te wachten, een zorgweigeraar noemen we dat.

‘Niet iedere dag een ander gezicht, daar begin ik niet aan’. Hoe fijn was het dat Nynke kwam: en vast persoon, een zelfde gezicht. Nynke wist precies waar mem behoefte aan had. Ze verzon elke keer weer wat anders.“ Als je de grip op de wereld kwijtraakt is de band met een vast iemand belangrijk, weet Nynke. Vaak komen bij mensen met dementie

de fotoboeken uit de kast. “’Wie zijn dit allemaal?’, vraag ik dan.

Dan komen de verhalen over het verleden. Kwaliteit van leven hoeft niet in grote dingen te zitten. Er wordt naar hen geluisterd, ze voelen zich gezien.“ Dat geldt ook voor hun naasten. “’Mem moet even naar de dokter’, zei laatst de zoon van een vrouw die ik begeleid. ‘Ik kan toch ook mee?’, zei ik toen.

Daar hadden ze niet over geprakkiseerd. Zo kun je de naasten zorg uit handen nemen.”

BUITEN DE HOKJES Nynke voelt zich als een vis in het water bij mensen die niet in ‘hokjes’ passen. “Ik wil Nynke houden, geen andere zorgaanbieder”, zei een vrouw met verzamelwoede, die al tig begeleiders had gehad.

“Je bent rustig, je luistert, je hebt niet direct een oordeel”, was haar compliment. Een man die in het verleden van het kastje naar de muur is gestuurd en luidkeels zijn ongenoegen uit over andere zorgorganisaties, heeft 100% vertrouwen in Nynke. Na een valpartij zit hij tijdelijk met een rolstoel in een verzorgingshuis. Hij doet weer een beroep op Nynke zodra hij naar huis mag. “In de zorg hoor je veel: ‘we mogen dit niet en dat niet’. Ik zorg met mijn hart. In overleg is veel mogelijk.”

Veel mensen melden zich bij de gemeente als ze zorg nodig hebben. Die zorg kent mega wachtlijsten, reden voor Nynke van der Meer om mensen te wijzen op alternatieve wegen die ze kunnen bewandelen. Soms kun je terugvallen op je zorgverzekeraar. Een andere keer kan het zinvol zijn een persoonsgebonden budget (PGB) aan te vragen of een beroep te doen op de Wet langdurige zorg (Wlz). Wie goed bij kas zit, kan overwegen zelf zorg in te kopen.

“Er zijn mogelijkheden; bel me, dan hebben we het erover”, besluit Nynke haar verhaal.

K A A Z T R O P S D N U O R UW ALL sportkleding tennis voetbal kaatsen

hardlopen wielrennen wintersport sportprijzen

textiel bedrukking en nog veel meer...

SPORTHUIS A.P. VAN DER FEER thuis in veel sporten DIJKSTRAAT 7-11 / 8701 KB BOLSWARD T. 0515 - 57 23 97 / APVDFEER.NL

Gratis parkeren op eigen terrein achter de winkel.

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

25

TEKST RIEMIE VAN DIJK // FOTO SCAUTING TJALLEBERD

LIZZY, JULIENNE EN GERBEN DELEN HUN ERVARINGEN OVER AUTISME

“JE ZIET HET NIET AAN DE BUITENKANT” Autisme. Aan de buitenkant zie je niet dat iemands hersenen informatie anders verwerken dan die van jou. Bovendien uit autisme zich bij iedereen anders.

Behandeling waardoor het over gaat, is er niet. Wel kun je er mee leren omgaan. Lizzy, Julienne en Gerben delen hun ervaringen over wat werkt.

Je verhaal doen voor de krant is spannend. Toch doen ze het.

Veel mensen hebben het beeld, dat iemand met autisme minder inlevingsvermogen heeft. Omgekeerd is dat precies zo. De meeste mensen kunnen zich niet goed inleven in iemand met autisme.

Misschien zorgt dit artikel voor meer kennis en begrip, hopen ook Lizzy, Julienne en Gerben.

VASTLOPEN EN THUIS ZITTEN Lizzy (18 jaar) begint: “Je ziet het niet aan iemand. ‘Oh, zo zie je er níét uit’, zeggen mensen tegen me.

Dat klopt, maar ik kan wel uitleggen waar ik tegenaan loop. Ik ben vastgelopen in het reguliere onderwijs. Daar zit geen structuur in.

Als ik bijvoorbeeld lesuitval had, kreeg ik stress: wat moet ik nu?

Als alles niet is uitgestippeld, loop ik vast. Ik kwam thuis te zitten.

Pas nadat ik twee jaar vrijgesteld was van leerplicht, werd op mijn veertiende autisme vastgesteld.“ Julienne (20) slaagde voor haar middelbare schoolexamen, maar snapt niet waarom sommige dingen in contact gewenst en andere ongewenst zijn. Waarom iets de ene keer wel kan en de andere keer niet. “Ik kan me niet mengen met de rest. Ik denk in zwart of wit, goed of fout. Toen ik naar het mbo ging, werd het heel zwaar. Ik vond het elke keer eng en spannend; het

wende niet. Ik kreeg last van paniekaanvallen en ben na een jaar ingestort. Ik heb een jaar thuis gezeten; heb vrijwilligerswerk gedaan, maar ben daarmee gestopt omdat het teveel werd.”

Ook Gerben (40) kwam - overspannen - thuis te zitten en kreeg op 37-jarige leeftijd via de GGZ de diagnose autisme. Gerben: “Ik werkte bij een commercieel bedrijf, dat werkte volgens Amerikaanse principes en ethiek: targets halen, productie draaien en winst maken.” Achteraf kon Gerben de diagnose plaatsen. “Ik wist hoe ik reageerde op abrupte veranderingen. Eén keer werd een half uur van tevoren aangekondigd dat we een teamlunch hadden. Verplicht meedoen, terwijl ik mijn eigen brood al had gesmeerd? Dat viel in het verkeerde keelgat.”

OVERPRIKKELING Dat autisme zo laat wordt vastgesteld, komt volgens Lizzy omdat er weinig oog is voor kinderen die geen last vormen voor de klas. “Voor kinderen die rustig, angstig of verdrietig zijn. Aan luidruchtige kinderen wordt wél aandacht gegeven. Schoolverzuim is een teken dat het mis is.

Bij mij konden ze wel zien: dat meisje is er vaak niet. Maar niemand heeft gevraagd: waarom, wat is er aan de hand?”

Volgens Gerben heeft het ook te maken met ‘maskeren’: je anders

voordoen dan je bent, omdat je mee wilt doen. “Overdag kon ik functioneren, ‘s avonds thuis ging het licht uit.”

Het is goed om te weten dat mensen met autisme last hebben van overprikkeling. De ene persoon is snel auditief overprikkeld, de andere visueel. Julienne: “Naar een pretpark zal ik niet snel gaan, vanwege het geluid en het licht. Als ik overprikkeld ben, uit dat zich door migraine.”

LEREN OMGAAN MET AUTISME Bij Scauting (met de A van autisme) in Tjalleberd leren Lizzy, Julienne en Gerben om te gaan met autisme. Bij de ene werkt dit, bij de andere dat. Regelmatig draagt hond Dunya haar steentje bij: even samen wandelen, even een verstopspelletje doen als iemand onrustig is.

In het onderwijslokaal zorgt Lizzy’s leerkracht voor duidelijkheid. “Duidelijkheid over de tijden dat ik hier aanwezig ben, hoe ik hier kom, wat ik hier doe in een dag, met welke vakken ik me bezig houd, welke hoofdstukken klaar moeten zijn voor een bepaalde datum.” Volgend jaar doet Lizzy examen, ze overweegt een vervolgopleiding in zorg en welzijn. Nu nog maakt ze gebruik van taxivervoer, op termijn hoopt ze per openbaar vervoer te komen.

Julienne weet nu dat ze niet dat vervelende kind of die aansteller is, waar mensen haar voor hielden.

“Het is geen onwil, maar onmacht.

Hoe vaker mensen zeggen dat het jouw schuld is, hoe meer je het gaat geloven.” Ze wil een ‘gewoon’ leven. “Veel mensen zien een leven van rust en duidelijkheid als ongezellig. Voor mij betekent het, dat ik niet continu hoef te denken, dat het beter moet.”

Gerben is inmiddels beter in staat de juiste balans tussen drukte en rust te vinden. “Ik vermijd drukte niet, maar ga wel bij mezelf te rade: heb ik genoeg energie om het aan te gaan? Wat mij heeft geholpen is een signaleringsplan.

Groen: je voelt je goed. Oranje: iets minder goed. Rood: overprikkeld.”

Gerben heeft daarnaast geleerd zijn stresstriggers op te lossen door vijf eenvoudige stappen te doorlopen zodra hij deze triggers bij zichzelf herkent. Samen met zijn jobcoach is hij op zoek naar betaald werk. Weer in de dienstverlening. Deze keer bij een werkgever, die open staat voor iemand met autisme en de talenten die hij heeft.

Kortom: als we de wereld (onder andere die van werk en onderwijs) een beetje aanpassen, kunnen meer mensen meedoen!

‘‘ Persoo nlij ke ben a dering en a a nda cht sta a n bij ons centra al’’

VERKOPEN

TAXEREN

AANKOPEN

06 - 504 33 425

VANLELYVELDMAKELAARDIJ.NL

Wij feliciteren onze geslaagde leerlingen van de locaties Sneek, Balk en Koudum met hun diploma!

Geslaagd!

We hopen dat je terugkijkt op een fijne schooltijd bij csg Bogerman en dat je vervolgopleiding net zo GESLAAGD is!

de brugklas doorkomen je fiets terugvinden in de stalling excursies beleven

che c list k

saaie en minder saaie lessen uitzitten vrienden maken voor het leven alle schoolfeesten meevieren

Je hebt het ECHT VERDIEND

Gefeliciteerd met je Diploma!!

Wij feliciteren al onze geslaagde leerlingen en studenten met hun diploma.

GrootBolsward IJsselmeerkust feliciteert alle geslaagden met hun diploma en wenst alle herkansers veel succes!

&UITGAAN

27

CULTUUR

TEKST EN BEELD SONJA HARKEMA

JACQUELINE VELDHUIS EN RAYMOND GUZMAN OP WEG NAAR ’T GALA

DANSEND DOOR HET LEVEN

Het is wie ze zijn. Het is wat ze het liefste doen en waar ze zich volledig in kunnen geven. Raymond Guzman (61) en Jacqueline Veldhuis (40) hebben een enorme passie voor dansen. Raar is het dus niet dat ze er hun werk van hebben gemaakt.

Beiden werken ze als dansdocent. Ook werken ze samen mee aan ’t Gala dat op 8 en 9 oktober plaatsvindt in Theater Sneek.

We spraken Raymond Guzman en Jacqueline Veldhuis in kunstencentrum Atrium en vroegen hen wat dansen voor ze betekent.

JACQUELINE: “Dansen is mijn leven. Alles wat ik voel en waar ik mee zit, kan ik uiten in dans. Als ik een choreografie maak, dan stop ik automatisch iets van mijn eigen leven in de dans. Dat zit hem in de muziekkeuze, maar ook in de bewegingen die ik kies. En dat gebeurt eigenlijk zonder dat ik het doorheb. Daarnaast vind ik het geweldig om zowel de technische zaken, maar ook de passie voor dans over te brengen op mijn leerlingen.”

’t Gala Raymond Guzman en Jacqueline Veldhuis werken mee aan ‘t Gala in Theater Sneek, het grootste muziekspektakel van Súdwest-Fryslân. Het festival wordt gehouden in het weekend van 8 en 9 oktober, en staat onder leiding van Anne Oosterhaven. Tijdens ‘t Gala wordt het beste uit onze gemeente gepresenteerd.

Ontroerende liedjes, stevige beats, scheurende gitaren, een vette bigband en veel humor; het komt allemaal voorbij tijdens een avond waar je bij moet zijn geweest.

RAYMOND: “Ik heb mezelf gevonden in dansen, dus dat is mijn alles. Toch had ik vroeger een ander antwoord gegeven. Dansen betekent nog steeds enorm veel voor me, maar ik wil ook meer kunnen genieten van de dag, van de zon, van de bloemen. Maar ook van mijn kinderen en familie. Vroeger was ik alleen maar met dans bezig, de rest was volledig op de achtergrond. Nu ik ouder ben, heb ik dat onbewust meer omgedraaid. Dans zal altijd bij mij horen, maar ik wil nu andere dingen ook op de eerste plaats zetten. Maar wel samen met dans, want dat is voor mij de perfecte mix van passie en werk. Die combinatie voor jezelf kunnen vinden, dat vind ik een heel mooi iets.”

JACQUELINE VELDHUIS:

“ALLES WAT IK VOEL EN WAAR IK MEE ZIT, KAN IK UITEN IN DANS” Wanneer zijn jullie met dansen begonnen?

JACQUELINE: “Toen ik zeven jaar was ging ik op klassiek ballet. Dat was alles voor me, ik leefde voor dat ene uurtje in de week, haha!

Mijn ouders zagen ook dat ik er superveel plezier in had, maar ook dat ik aanleg had.

In eerste instantie begon het dus gewoon als hobby, als een sport. Op een pauze van een paar jaar na ben ik altijd ballet blijven dansen. Op mijn zeventiende heb ik daar jazz aan toegevoegd. En toen ik ging studeren koos ik voor de opleiding dansdocent en heb ik er later mijn werk van gemaakt.”

‘t Gala is een productie van Theater Sneek en een idee van muzikale duizendpoot Anne Oosterhaven. GrootSneek en GrootBolsward-IJselmeerkust hebben zich als vaste mediapartner verbonden aan dit evenement. Maandelijks kun je nog meer zien en horen over de deelnemers op onze socials, of bekijk de video!

Scan hiervoor de QR code!

RAYMOND GUZMAN:

RAYMOND: “Ik kom uit een kleine stad in Texas. Een plek waar ik totaal geen verbinding had. Totdat ik op mijn achttiende naar de middelbare school ging en meedeed aan musicals. Toen ik dat deed, dacht ik: wow, dit is het. Ik volgde dansles en was eindelijk mezelf.

Tot die tijd voelde ik me altijd een beetje raar.

Anders dan anderen. Maar toen ik begon te dansen wist ik eindelijk wie ik was. Ik bleek getalenteerd en daarom voelde het waarschijnlijk ook zo goed. Het was als thuiskomen en dus ben ik er nooit meer mee gestopt.”

heeft: proeflessen, audities, open dagen, enzovoort. Voor elke stijl hebben we aan andere docent. In totaal zijn we met een team van vijf. Ook dat coördineer ik.”

mijn lessen met jongeren. Ik hoop jongeren te kunnen helpen om zichzelf te vinden, net zoals ik mezelf op mijn achttiende heb gevonden.”

Wat doen jullie op dit moment het gebied van dans?

JACQUELINE: “Ik werk hier in het Atrium als docent klassiek ballet en daarnaast ben ik coördinator. Ik regel de voorstellingen en coördineer alles wat met dans te maken

RAYMOND: “Ik ben allround dansdocent, maar hier in het Atrium geef ik les in jazz.

Eigenlijk is het meer een soort van mind & body les. Een moment om te ontspannen en om alles even los te laten. Ik praat dus ook veel tijdens mijn lessen. Dat doe ik ook in

Waar ben je het meest trots op?

JACQUELINE: “Ik ben heel trots op mijn leerlingen en ons team. Maar ook op hoe ik zover ben gekomen, want ik heb bereikt wat ik altijd wilde: een leven met dans. Dat ik daarnaast ook nog mijn passie kwijt kan in

“IK HOOP JONGEREN TE KUNNEN HELPEN OM ZICHZELF TE VINDEN, NET ZOALS IK MEZELF OP MIJN ACHTTIENDE HEB GEVONDEN”

het maken van mooie choreografieën, vind ik geweldig.”

RAYMOND: “Zij maakt echt héle mooie choreografieën, kippenvel krijg ik ervan. Ik geef les aan Dance Explosion, een talentgroep die ik heb opgericht. Jacqueline schrijft de choreografieën en samen met die groep getalenteerde dansers kun je zo, en met elkaar, echt iets heel moois creëren. En terugkomend op je vraag waar ik het meest trots op ben: mijn leven. Ik werk nu 22 jaar als dansdocent in Sneek en in die jaren heb ik zoveel mensen leren kennen en kunnen inspireren. Ik heb een prachtig netwerk opgebouwd, vol met leerlingen en oud-leerlingen, collega’s en instanties. Als ik daarop terugkijk ben ik er echt heel trots op dat ik al die mooie dingen heb mogen doen.”

'De techniek is zo veranderd, ze kunnen nu alles Foppe de Haan

tot op de millimeter nauwkeurig instellen.'

Foppe de Haan is niet de oudste, maar wel de langste uit een gezin van 10 kinderen. ' Ik krijg altijd leuke reacties op mijn naam, dan zeg ik: "Ik ben de enige echte Foppe de Haan uit Het Bildt".' Hij vertelt met gevoel voor jaartallen hoe hij van leerling brood- en banketbakker bij Bildts Bakkerij, naar de Bildtse Bank is gegaan om vervolgens terecht te komen bij gemeente Het Bildt waar hij 40 jaar heeft gewerkt. Inmiddels is hij gepensioneerd maar nog lang niet de persoon om achter de geraniums te gaan zitten.

'Vanaf mijn 40ste kreeg ik beginnende doofheid, toen ben ik al een keer bij een KNO-arts geweest. Op advies van de audicien heb ik twee Oticon hoortoestellen genomen, zodat de klankverdeling in evenwicht was. Dat kan ik iedereen aanraden: Als je gehoorproblemen hebt, laat het tijdig meten en doe een proef met twee apparaten.

Na 8 jaar, zo' n 40.000 uur zonder technische problemen, werd de klank wel erg dof.

•))) Hoorzorg Friesland

Op advies van Martin Dijkstra van Hoorzorg Friesland heb ik nieuwe hoortoestellen met Wifi en Bluetooth aangeschaft, weer van Oticon. De techniek is inmiddels zo veranderd, ze kunnen nu alles tot op de millimeter nauwkeurig instellen, puur maatwerk. Ik hoor wel eens "ik doe ze uit, want de klank is te scherp". Dan moet je teruggaan, ze kunnen alles zo perfect instellen.

Wat ik mensen wil meegeven is dat je een gehoorapparaat niet moet dragen als een zonnebril. Ik doe de hoortoestellen 's ochtends in en 's avonds weer uit. Ik kan ook niet zonder.

Omdat mijn gehoor heel slecht is, heb ik nu ook een connectclip.

Hiermee kan ik het geluid direct laten versterken in mijn oren. Dat is heel prettig want het geluid op mijn mobiel en computer kan niet harder.

Door de clip kan ik alles heel goed verstaan. Ook als iemand zacht praat in gezelschap gebruik ik hem. Het is echt een hele mooie aanvulling op mijn hoortoestellen.'

Ockingahiem 14 . 8801 KT Franeker . 0517 744 041 . www.hoorzorgfriesland.nl . email@hoorzorgfriesland.nl

ALLE VOORDELEN OP EEN RIJTJE

20 cm diameter

BIG GREEN

WATER ONTHARDER

Voorkomt kalkaanslag Verwijdert bestaande kalk Verbetert geur, kleur en smaak Filtert op chemicaliën Behoudt calcium en magnesium tie

la Prijs incl. instal

Voorkomt kalkaanslag en filtert je drinkwater

46 cm

€

Verspilt geen water Werkt zonder zout Gebruikt geen stroom Geen afvoer nodig Onderhoudsvrij Milieuvriendelijk Duurzaam

OOK IDEAAL VOOR VAKANTIEWONINGEN

Verwijdert sediment, zware metalen en chemicaliën

Zamarra Kok

Actie:

1-ste vervangfilter volgend jaar

GRATIS!

De Big Green wordt geleverd en geïnstalleerd door een van onze ervaren installateurs. Zo bent u ervan verzekerd dat alles perfect werkt, heeft u voortaan geen last meer van kalkaanslag en kunt genieten van zuiver drinkwater.

Kalkaanslag is een grote ergernis; het maakt de toiletpot bruin, douchetegels dof en is slecht voor apparaten. Daarom heb ik een Big Green kalkpreventie apparaat met koolstoffilter laten installeren. Zacht water (en dus koffie en thee) smaakt beter en de waterkoker blijft schoon. Ik kan met een kwart minder (vaat)wasmiddel toe en hoef geen speciale sanitairreiniger meer te gebruiken. Vooral het gebrek aan kalkaanslag in de badkamer scheelt erg veel poetswerk. Helaas moet ik de douche nog wel nadrogen, omdat anders opgedroogde waterdruppels met magnesiumresidu zichtbaar blijven.

Telegraaf, 4 juli 2020

Ongefilterd kraanwater

Gefilterd met de Big Green

Filter geplaatst in kruipruimte

Filter geplaatst in meterkast

www.big-green.nl • Informatie 0299-321188

bolsward-ijsselmeerkust // CULTUUR&UITGAAN

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

29

TEKST: HENK VAN DER VEER BEELD GEMAAKT TIJDENS SIMMER YN SÚDWEST 2021

BRANDED CONTENT

Samen ‘Simmer yn Súdwest’ vieren met tal van activiteiten ‘Simmer yn Súdwest’ is een initiatief van gemeente Súdwest-Fryslân en wordt georganiseerd door cultuurbureau Akte2, Beweegteam Súdwest-Fryslân, Cool-Súdwest, Stichting Sociaal Collectief en de Groengrijs bus. Simmer yn Súdwest 2022 vindt plaats tussen 16 juli en 28 augustus en is bestemd voor alle kinderen en jongeren in de gemeente, van 4 tot en met 18 jaar. Ook (groot)ouders, broertjes, zusjes en omwonenden zijn uiteraard van harte welkom tijdens de sportieve en culturele activiteiten en op de buurtcampings. De dagtochten met de Groengrijs bus zijn speciaal voor minima gezinnen. We spraken met vier participanten van het komende zomerfestijn.

STICHTING SOCIAAL COLLECTIEF Immer enthousiast is Jelle de Jager van Stichting Sociaal Collectief als we hem bellen over Simmer yn Súdwest. “Stichting Sociaal Collectief heeft best een grote rol in het geheel; samen met de buurtsportcoaches en Akte2 organiseren wij activiteiten voor twee verschillende doelgroepen. Voor ouders en jongere kinderen komen wij met een buurtcamping naar de wijken. Daar kunnen de kinderen lekker knutselen en staat er voor de vaders en moeders een kopje koffie of thee klaar. De kinderen kunnen lekker bewegen op het springkussen en we organiseren ook sportactiviteiten. Voor kinderen die van muziek houden is er ook genoeg gelegenheid om samen met anderen muziek te maken. We hebben de mobiele buurtcamping twee keer per week in Sneek, eenmaal in Bolsward en nog een keer in het buitengebied in de gemeente Súdwest.”

JONGEREN Jelle de Jager: “De tweede doelgroep die wij graag willen betrekken zijn de jongeren. Want die willen uiteraard niet meer een kopje thee met pa of ma drinken. Daar organiseren we vanuit Cool-Súdwest nu de mobiele chillplek voor, waar allemaal speciale dingen voor jongeren worden gedaan. Op zitzakken en in hangmatten kunnen ze gamen. Uiteraard bieden we ook sport- en cultuuractiviteiten aan. Allemaal dingen die jongeren echt leuk vinden. We willen graag het contact met de mensen houden, door corona is dat toch wel wat verwaterd. Nu weer volop los.

De activiteiten voor jongeren worden gedeeld via ons Instagram kanaal @cool_sudwest.”

16 juli t/m 28 augustus 2022 doelgroep gaan we een hele hoop activiteiten in de gemeente organiseren waar iedereen van jong tot oud aan mee kan doen. Bewegen is een groot onderdeel van samen plezier maken.

Wij sluiten aan bij de buurtactiviteiten, waar jongeren blij van worden, wat zij cool vinden.

We doen dat voor een gedeelte samen met verenigingen. Een hele leuke activiteit is dat wij ervoor zorgen dat er op de locaties een pumptrack wordt geplaatst. Een pumptrack is een golfvormende baan waar je op kunt fietsen, skaten en steppen. Dat doe je door pompende bewegingen te maken. Het is een activiteit die erg geliefd is. Wij kunnen de baan ergens neer-

“SAMEN VIEREN WE DE SIMMER YN SÚDWEST!”

BEWEEGTEAM SÚDWEST-FRYSLÂN Beweegteam Súdwest-Fryslân is ook nauw betrokken bij Simmer yn Súdwest. Rik de Vries is een van hen, die graag enkele highlights toelicht.

“Als Beweegteam – vijftien buurtsportcoaches die in dienst zijn bij Sport Fryslân - willen wij graag dat mensen het vakantiegevoel hebben zonder dat ze op vakantie gaan. Voor die

zetten, maar ook voor begeleiding zorgen. Met elkaar organiseren wij als Beweegteam wel meer dan honderd activiteiten. Ook nog aardig om te noemen is dat er in Bolsward, Makkum en Koudum panna knock-out toernooien georganiseerd worden; dat doen we met de plaatselijke voetbalclubs. Tijdens die toernooien zijn er top panna spelers aanwezig. We hebben ook contacten met de waterskibaan en een escape-room, waar jeugd uit de doelgroep gratis naar toe kan.”

CULTUURBUREAU AKTE2 Annemarie van der Reijden, hoofd van Akte2, is graag bereid om te vertellen waarom ook het Cultuurbureau meedoet aan Simmer yn Súdwest. “Wij als Akte2 doen ook aan heel veel activiteiten mee. Te veel om hier allemaal op te noemen, maar een hele aardige is die van de Doe Boxen. Dat is een bak vol met dingen waarmee mensen thuis iets leuks kunnen doen als gezin.

Guerrilla stoepkrijt, een pakketje met speksteen en hoe je daarmee kunt werken. Er zit een uitnodiging in om een tochtje te maken met een zeilboot, de Optimist. Echt heel veel allemaal.

Op het strand in Makkum worden workshops georganiseerd door de plaatselijke bibliotheek.

Je moet dan denken aan het maken van een spijkerschilderij om maar eens iets te noemen.

Het sluit helemaal aan bij het motto van Akte2 en dat luidt: Cultuur voor iedereen! Wij vinden dat iedereen in aanraking moet komen met cultuur, elke doelgroep. De zomeractiviteiten geven die mogelijkheden. Wij betrekken onze cultuurpartners er graag bij, zoals de bibliotheken, een cultuurplein, musea en alle kunstaanbieders. Het is geen Akte2 feestje en dat lukt wonderwel. Mensen kunnen door het organiseren van Simmer yn Súdwest ook meedoen aan rondvaarten. Daar wordt nu al op ingeschreven, terwijl het nog nergens officieel bekend is gemaakt. Simmer yn Súdwest leeft.”

DAGTOCHTEN GROENGRIJS BUS

Vorig jaar reed de Groengrijs bus ‘Jan’ voor het eerst mee in opdracht van Simmer yn Súdwest. Dat is dermate goed bevallen dat de Groengrijs deze zomer ook weer mee doet aan het festijn. Paul Davids Meester van de Groengrijs bus over het programma: “Wij verzorgen met onze bus twaalf keer een dagtocht voor de doelgroep. En we richten ons dan vooral op de kinderen. We gaan ditmaal naar drie verschillende bestemmingen: Attractiepark Walibi, Verkeers- en attractiepark Duinen Zathe en de derde bestemming is een dagje Texel.

Wij doen hier graag aan mee omdat wij mensen met een krappe beurs ook de mogelijkheid willen bieden om eropuit te gaan en anderen te ontmoeten. Het sociale aspect speelt daarbij een belangrijke rol. De doelgroep is inmiddels door de gemeente SWF benaderd om voor onze bustocht in te schrijven.”

Simmer yn Súdwest is een initiatief van de gemeente Súdwest-Fryslân. Mede mogelijk gemaakt door: De zomervakantie staat weer bol van sportieve, culturele en gezellige activiteiten in de hele gemeente!

www.simmerynsudwest.frl

30

bolsward-ijsselmeerkust // CULTUUR&UITGAAN

Heb jij je kaartjes al voor het nieuwe seizoen?

THEATERSNEEK.NL HETBOLWERK.NL

NUMMER 07 • 2022

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

31

IN SNEEKWEEK

Tijdens de Sneekweek kan er volop worden gedanst in de Bolwerk-zaal. Het poppodium heeft ook swingende concerten geprogrammeerd bij Lewinski en Bar The Legend.

WILD ROMANCE

Wie de naam Wild Romance hoort, denkt vaak aan de gouden periode van eind jaren 70 en begin jaren 80 met Herman Brood & his Wild Romance. Ze groeiden uit tot rocksterren zoals Nederland nog nooit had gekend. Wild Romance komt met nieuw materiaal naar Sneek. Uiteraard worden er ook Brood-hits gespeeld.

ZA 6 AUGUSTUS // 21.00 UUR // € 15,- (€ 10,- VVK) // LOCATIE: BOLWERK

SON DE AQUÍ

Son de Aquí is een latinband uit Rotterdam, opgericht in Mexico-Stad, die zich kenmerkt door internationale samenwerkingen.

Hun muziek is geïnspireerd door de folklore van Mexico, Cuba en Colombia en heeft moderne en stedelijke invloeden zoals hiphop, reggae en elektronische muziek.

ZO 7 AUGUSTUS // 20.00 UUR // € 10,- (€ 7,50 VVK) // LOCATIE: LEWINSKI

THE HI-BALLIN’ DADDIES

Deze Mexicaanse groep speelt rock ‘n’ roll en rhythm and blues zoals in de jaren 50. De swingende band laat zich graag inspireren door onder anderen Little Richard, Big Joe Turner, Tiny Bradshaw, Fats Domino en Roddy Jackson, maar ook hedendaagse artiesten zoals Nick Curran, Pep Torres en Ray Collins.

MA 8 AUGUSTUS // 21.00 UUR // GRATIS // LOCATIE: BAR THE LEGEND

JACK BOTTLENECK

Jack Bottleneck maakt een rauwe, authentieke en eigenzinnige mix van blues, bluegrass, country en americana. Opgegroeid in het Texas van Noord-Europa, de Friese Wouden - waar men dwars, ‘oars as oars’ en vrijgevochten is - krijgt hij al op jonge leeftijd vele muzikale stromingen mee die hij later terug laat komen in zijn karakteristieke rauwe stemgeluid en diepgaande gitaarspel.

DI 9 AUGUSTUS // 21.00 UUR // GRATIS // LOCATIE: BOLWERK

TIMEMAUD

Door de stuwende beats, rauwe sound en hese stem van coverband TimeMaud staat het publiek altijd binnen een mum van tijd op de dansvloer te swingen.

DI 9 AUGUSTUS // 22.00 UUR // € 5,// LOCATIE: LEWINSKI

FOTO: RON VAN HAL

ROCK ‘N ROLL, LATIN EN BLUES

FOTO: RONALD MORS

BLIJF ONTDEKKEN!

Improvisatietheater (links), tekenen en schilderen (rechtsboven) en leren spelen op een basgitaar (rechtsonder), het kan ook komend jaar bij kunstencentrum Atrium.

Vanaf maandag 29 augustus zijn er bij kunstencentrum Atrium weer veel lessen en cursussen te volgen op het gebied van muziek, dans, theater, musical en beeldende kunst. Ook diverse groepen gaan na de zomervakantie weer van start, zoals de bandjes, koren, ensembles en dansgroepen. Een greep uit het aanbod.

INSTRUMENTALE LESSEN EN ZANG Bij kunstencentrum Atrium kun je bijna alle instrumenten leren bespelen. Wil je stoere basloopjes in de vingers krijgen of de juiste snaar raken van de viool? Of wil je graag goed leren zingen? De muzieklessen worden gegeven in Sneek, Bolsward, Koudum, Workum, Makkum en op meer dan twintig andere plekken in Súdwest-Fryslân. (Alle leeftijden).

FLUITEN MET VISJES (NIEUW)

IMPROVISATIETHEATER

´In de vijver van de koning zwommen visjes, héél speciaal. Ze waren wit met lange staarten en spraken koninklijke taal. Het waren kindertjes van kikkers, kikkervisjes heet dat nou. En hun geheime kikkertaaltje snapt alleen die fluit van jou.’ Kinderen beleven tijdens deze cursus allerlei muzikale avonturen. Spelenderwijs, en al dansend en zingend, maken ze kennis met melodie, notenschrift en ritme.

(Kinderen 6-7 jaar).

Bij improvisatietheater gaan cursisten samen op energieke wijze aan de slag met scènes die in het moment ontstaan. Door middel van associëren, kijken en luisteren kunnen spelers vrij improviseren. Het gebruik van vaste spelvormen voorkomt dat ze de weg kwijtraken. Voor jongeren is er theatersport. (Jongeren en volwassenen).

TEKENEN EN SCHILDEREN Leer verschillende technieken en ga aan de slag met onder meer potlood, grafiet, houtskool, Oost-Indische inkt, acrylverf en pastelkrijt. Er wordt aandacht besteed aan zaken als analytisch kijken naar vormen, licht/ donker, perspectief en verhoudingen.

Cursisten werken aan de hand van thema’s, onderwerpen, kunstenaars, stromingen of hun eigen fantasie.

Voor volwassenen is er ook portreten modeltekenen en schilderen en impressionistisch schilderen. (Alle leeftijden).

BREAKDANCE (NIEUW) Bij breakdance zijn ontelbare moves ontwikkeld, zoals freeze en op je hoofd draaien (de headspin). Inspiratie komt onder meer uit het turnen, capoeira, freerunning en allerlei dansstijlen.

Maak snelle pasjes over de grond of laat gave ‘powermoves’ zien: acrobatische bewegingen waarbij met alleen handen en schouders de grond wordt aanraakt. (Jongeren).

SPELEN IN EEN BAND De ervaren coaches van kunstencentrum Atrium leren jong en oud alles wat er komt kijken bij het spelen in een pop-, rock-, jazz- of metalband. Ze helpen bandleden beter worden in samenspel, improviseren en het opbouwen van een repertoire.

De bands worden zo helemaal klaargestoomd voor optredens op Út Sneek, VERS! en andere podia. (Alle leeftijden).

Het volledige aanbod is te vinden op kunstencentrumatrium.nl.

Via proeflessen kan bijna overal gratis een keer worden meegedaan.

FESTIVAL OVERMORGEN IEDEREEN IS EEN HELD, DIE HAAR OF ZIJN VERHAAL VERTELT!

Vijf Friese theaters hebben de handen inéén geslagen: van 2 september t/m 2 oktober organiseren ze het nieuwe Festival Overmorgen. In vijf festivalweekenden reizen vijf nieuwe voorstellingen van Friese makers van achtereenvolgens Heerenveen naar Sneek, Franeker, Drachten en Leeuwarden.

Daarnaast is er tijdens ieder festivalweekend een aanvullend randprogramma. Het festival strijkt op 9, 10 en 11 september neer in Theater Sneek.

Kijk voor het volledige programma op de websites theatersneek.nl en op festivalovermorgen.nl.

MUZIEKTHEATER EN TONEEL / 9, 10 EN 11 SEPTEMBER / THEATERSNEEK.NL / 0505 431400

De nieuwe theaterbrochure is uit!

Vanaf nu is de nieuwe theaterbrochure met het complete aanbod voor komend seizoen gratis af te halen bij het servicepunt in het Atrium aan het Oud Kerkhof 11 in Sneek.

www.theatersneek.nl

Jitske & Jeltsje Hypotheekcoaches

Zonnepanelen-actie in Súdwest-Fryslân Voordelen Gratis en vrijblijvend advies aan huis Vakkundige installateur uit de regio

www.hypotheekcoaches.nl

Topkwaliteit zonnepanelen Minimaal 10 jaar fabrieksgarantie Aantrekkelijke prijs door collectieve inkoop Inclusief btw-terugvraag-service

Dit is de tijd voor verduurzaming van je woning!

Bel ons om te informeren naar de financieringsmogelijkheden!

Maatwerk mogelijk Minder afhankelijk van energieleveranciers Extra interessant door stijgende energieprijzen

Schrijf je vrijblijvend in via:

www.duurzaambouwloket.nl/actie-sudwestfryslan

Sneek

De actie loopt tot en met 1 augustus 2022 Georganiseerd door:

Bolsward

www.hypotheekcoaches.nl

Het Energieloket van de gemeente Súdwest-Fryslân

Samen vieren we de Simmer yn Súdwest!

Tijdens ‘Simmer yn Súdwest’ vier je zomervakantie in eigen wijk of dorp. Er zijn heel veel gratis gezellige, sportieve en creatieve activiteiten voor kinderen en jongeren van 4 t/m 18 jaar.

Kom gezellig langs!

In onder andere:

Ook ouders, opa’s en oma’s, broertjes, zusjes en omwonenden zijn uiteraard welkom om een kijkje te komen nemen bij de activiteiten of langs te komen op de buurtcamping voor een drankje en gezond hapje.

Bolsward Heeg Hindeloopen IJlst Koudum Makkum

Offingawier Sneek Sybrandabuorren Witmarsum Wommels Workum

Alle activiteiten* vind je op het Instagram account @Cool_Súdwest en op www.simmerynsudwest.frl Simmer yn Súdwest wordt mogelijk gemaakt door:

*Bij een aantal activiteiten moet je je van tevoren opgeven en geldt vol is vol. Dus meld je vooraf op tijd online aan.

De agenda is onder voorbehoud van wijzigingen en uiteraard wordt er rekening gehouden met eventuele geldende coronavoorschriften.

bolsward-ijsselmeerkust

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

33

TEKST RICHARD DE JONGE // BEELD VISSERIJDAGEN STAVOREN, ZUIDERZEEAMBACHTEN ENKHUIZEN

VISSERIJDAGEN STAVOREN

“DIK TWINTIG SCHEPEN DIE UITVAREN IS EEN PRACHTIG MOOI GEZICHT”

Wie nieuwsgierig is naar de historie van de visserij, ambachten uit vervlogen tijden wil zien, zelf misschien wil leren boeten, wil meevaren op een vissersschip of misschien gewoon zin heeft in een feestje met alle daarbij horende ingrediënten, moet vrijdag 15 en zaterdag 16 juli in Stavoren zijn. Daar worden op die data de Visserijdagen Stavoren gehouden. Hoewel er beide dagen feest is, ligt de nadruk op zaterdag waar het programma al om 10.00 uur begint.

‘Zuiderzeeambachten Enkhuizen’ bestaat uit een groep van dertig ambachtslieden, die bijna elk weekend ergens in Nederland oude ambachten demonstreert met als doel deze in stand te houden. “En zo staan we nu dus ook op de Visserijdagen in Stavoren”, zegt Henk Klaassen, woordvoerder van de groep Zuiderzeeambachten. “We moeten het niet van de verkoop hebben, maar zijn er puur voor het overbrengen van het oude ambacht aan de jongere generatie en aan mensen die er nog weinig mee te maken hebben gehad.”

VISSERSGESLACHT Henk Klaassen demonstreert tijdens de Visserijdagen onder meer het breien en boeten van de netten. Klaassen: “De demonstraties zijn maritiem gerelateerd. We zijn over het algemeen oud-vissers, zeilmakers, touwslagers. We vertellen over vroeger, hoe dat in zijn werk ging, hoe de netten behandeld werden, met welke soort netten er waar werd gevist. Leuk om te weten misschien is dat ze op Urk vroeger geen fuikenvissers hadden. Want die fuiken staan ook op zondag in zee en dat kon niet op Urk.” Enkhuizer Klaassen komt uit een vissersgeslacht en kent Stavoren als zijn broekzak.

“Mijn opa had twee Zuiderzeekotters in Harderwijk. Door de inpoldering konden we daar niet meer uit de voeten en zijn we verhuisd naar Enkhuizen. Mijn vader was later ook visser en ik ben zelf in de jaren zestig begonnen. Vooral in de wintermaanden losten we wel op Stavoren. En daar bleven we dan ook ’s nachts liggen. Toen had je nog van die hele strenge winters en lag je soms weken in de haven. In één van die winters

heb ik bij zeilmaker De Groot leren zeilmaken. Dus Stavoren, daar heb ik wel wat mee.”

Van de dertig ambachtslieden zijn er tijdens de Visserijdagen Stavoren vijf die bij de oude visafslag kun vaardigheden delen.

VISITEKAARTJE De Visserijdagen Stavoren worden op vrijdagmiddag 16.00 uur geopend door Marije Wouda (23), de Visserijkoningin van dit jaar, samen met het bekende Tweede Kamerlid Caroline van der Plas. De Visserijkoningin is het visitekaartje van de Visserijdagen Stavoren. Samen met haar ‘hofdame’ Femke Visser geeft Marije acte de présence bij vrijwel alle onderdelen op beide dagen.

Je goed van je taak kwijten is niet alleen

Visser Peke Wouda, zoon van Klaas Wouda en broer van Visserijkoningin Marije Wouda, is bestuurslid van de Visserijdagen Stavoren.

een kwestie van mooi zijn en leuk kunnen lachen. De openingsspeech op vrijdag is een spannend moment bijvoorbeeld. “Een speech moet wel ergens over gaan”, meent Marije. “Natuurlijk over de visserij. Over wat er de afgelopen jaren allemaal is gebeurd: veel negatieve berichten, nu weer over de stikstof, gesloten gebieden. Maar belangrijk is dat je de lat niet te hoog legt.”

TROTSE VADER Zaterdag is de drukste dag voor Marije. Dan zit ze al vroeg bij de kapper. “Mensen zeggen dat het net een trouwerij is. We kiezen zelf de jurk, het boeket en de bijpassende sieraden. Ik heb er erg veel zin in. Mijn vader (Klaas Wouda – red.) is trots, want het is ook bijzonder voor hem. Mijn nichten zijn het ook allemaal geweest en nu betreft het zijn dochter.” Marije Wouda is geboren en getogen in Stavoren. Om Visserijkoningin te kunnen worden, moet je een dochter

Marije Wouda (23), de Visserijkoningin van dit jaar

“HET IS DE BEDOELING DE MENSEN EEN MOOIE ERVARING MEE TE GEVEN”

zijn van een visser of oud-visser en je moet gevraagd worden. Vijf jaar geleden was ze hofdame en dan is het bijna vanzelfsprekend dat je daarna koningin wordt.

MEEVAREN IN VLOOTSCHOUW Peke Wouda, de broer van Marije, is bestuurslid van de Visserijdagen Stavoren en belast met de organisatie van de vlootschouw, het belangrijkste schouwspel. “Er komen kotters uit Volendam, Makkum, Harderwijk, Den Oever, Laaksum en Enkhuizen. Veertien in totaal. Samen met onze eigen Staverse vloot van negen, vormt dat een mooie groep in de haven”, vertelt Peke Wouda. De apotheose is op zaterdagmiddag rond twee uur als de schepen uitvaren voor “een royaal rondje”, zoals Wouda dat zelf noemt, met bezoekers van het evenement als bemanning. “Dik twintig schepen die uitvaren is natuurlijk een prachtig mooi gezicht. Ze zijn ook allemaal versierd. In principe kan iedereen mee. Het is de bedoeling de mensen een mooie ervaring mee te geven. Dat ze kunnen rondneuzen en een praatje maken met de schipper. Horen hoe het er aan boord aan toe gaat.”

Peke Wouda is ervaringsdeskundige want in het dagelijks leven is hij visser. Samen met zijn vader Klaas Wouda is hij eigenaar van de ST 22, de ‘Peke Senior’, en vist hij door de week op de Noordzee op garnalen.

uit agenda 7 JULI T/M 17 AUGUSTUS

elke woensdag

donderdag 14 juli

za. 23 juli, 6 en 13 aug

do. 4 en 11 augustus

BOLSWARD RONDLEIDING Bezoek Nederlands enige schapenvachtlooierij.

MAKKUM MARKT Gezellige jaarmarkt in het centrum.

KOUDUM MARKT Zomermarkt met aansluitend een activiteit en muziek.

GAASTERLAND OPEN DAG Kom kijken, ruiken, proeven en genieten bij deelnemende boerderijen.

rondleiding van buren

jaarmarkt

WWW.FRYSLANMARKTEN.NL

WWW.VANBURENBOLSWARD.NL

do. 14 juli t/m do. 25 aug

wo.- za. t/m 16 juli

boerenmarkt

gaia

Kunstwerk van de aarde als verlichte bol van 7 meter doorsnee.

WOUDSEND MARKT Elke donderdag markt met ruim 35 standhouders; verse streekproducten en non-food.

WWW.ARCADIA.FRL/GAIA

WWW.WELKOMINWOUDSEND.NL

LEMMER CULTUUR

simmerfestival

ff boeren

WWW.KOUDUM.NL

WWW.FFBOEREN.NL

zondag 24 juli

vr. 5 t/m do. 11 augustus

RIJS MUZIEKFESTIVAL

SNEEK EVENEMENT

gaasterland popfestival

sneekweek

7e editie van het flower power popfestival.

Week lang zeilwedstrijden, kermis, straattheater en festiviteiten.

WWW.TEATERTUN.NL

WWW.SNEEKWEEK.NL

elke donderdag

vr. 15 en za. 16 juli

woensdag 27 juli

zaterdag 6 augustus

SNEEK MUZIEK Iedere donderdagavond is er livemuziek op de Marktstraat.

STAVOREN EVENEMENT Feestelijk evenement dat in het teken staat van visserij.

JOURE FOLKLORE Beleef een 19e-eeuwse bruiloft met bruiloftsmaal, harddraverij en ringrijderij.

RIJS SPORTEVENEMENT Paardensport in de breedste zin van het woord met veel spektakel.

swingterras

WWW.SNEEK.NL

visserijdagen

WWW.VISSERIJDAGENSTAVOREN.NL

boerebrulloft

concours hippique

WWW.CH-RIJS.NL

WWW.BOEREBRULLOFT.NL

elke vrij. en zo.

zaterdag 16 juli

HINDELOOPEN RONDLEIDING

SLOTEN CULINAIR

(vis)rokerij

Do. 28 juli t/m zo. 14 aug

Proef diverse likeuren en ontdek jouw favoriet.

Diverse stands roken vis of vlees en er is een wijn-/bierproeverij.

WWW.PUURSUDERSEE.NL

WWW.SLOTEN.NL

BOLSWARD CULTUUR Kunstwerk van de aarde als verlichte bol van 7 meter doorsnee.

likeurproeverij

gaia

wo. 10 aug t/m zo. 11 sept

verdriet van de zuiderzee OUDEMIRDUMERKLIF MUZIEKTHEATER

Indringende voorstelling over de transformatie van de Zuiderzee.

WWW.VERDRIETVANDEZUIDERZEE.NL

WWW.ARCADIA.NL/GAIA

elke zaterdag

wo. 20 t/m zo. 24 juli

FRIESLAND CULTUUR Openstelling van vele kerken in de regio.

JOURE FESTIVAL Vele festiviteiten met als hoogtepunt het opstijgen van heteluchtballonnen.

WWW.TSJERKEPAAD.NL

WWW.BALLONFEESTEN.NL

tsjerkepaad

friese ballonfeesten

za. 30 juli t/m vr. 12 aug

sks skûtsjesilen FRIESLAND SPORTEVENEMENT

Kampioenschap zeilen met authentieke skûtsjes.

wo. 10 en 17 aug

zomermarkt

WORKUM MARKT Braderie en sneupersmarkt op de Merk.

WWW.FRYSLANMARKTEN.NL

WWW.SKUTSJESILEN.NL

zaterdag 9 juli

wo. 20 en 27 juli

HEEG MUZIEKFESTIVAL

WORKUM MARKT

zomermarkt

woensdag 3 augustus

Livemuziek met vertier voor jong en oud op het strand.

Braderie en sneupersmarkt op de Merk.

WWW.HEECHSIMMERFESTIVAL.NL

WWW.FRYSLANMARKTEN.NL

WORKUM MARKT Grote braderie en rommelmarkt door het hele centrum.

heechsimmerfestival

zo lang als workum

za. 13 t/m za. 20 augustus

ifks skûtsjesilen FRIESLAND SPORTEVENEMENT

Meer dan 60 skûtsjes strijden om het IFKS kampioenschap.

WWW.IFKS.FRL

WWW.FRYSLANMARKTEN.NL

zondag 10 juli

flinke flea market

vrijdag 22 juli

ringrijden

drijvende diva MAKKUM MUZIEKTHEATER

zondag 14 augustus

straatorkest toos

HEMELUM MARKT Kom schatzoeken in het weiland van de Flinkefarm.

LANGWEER FOLKLORE Ringsteken met aangespannen paarden voor authentieke koetsen.

Theatrale muziekuitvoering van de drijvende Diva op het water.

MAKKUM MUZIEK Optreden van een blaasorkest met bijzonder repertoire.

WWW.ITFLINKEBOSKJE.NL

WWW.VISITLANGWEER.NL

WWW.MAKKUMFRIESLAND.NL

WWW.MAKKUMFRIESLAND.NL

BEKIJK DE COMPLETE UITAGENDA OP: WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/UITAGENDA

Beleven

FOTO: GEWOAN DWAAN/DOUWE BIJLSMA

Belibje

GAIA IN HET IR. D.F. WOUDAGEMAAL LEMMER

Boerebrulloft

Gaia is een rondreizend kunstwerk van de Britse kunstenaar Luke Jerram. Het is een verlichte bol met een doorsnee van zeven meter en laat je de aarde zien zoals ze vanaf de maan zichtbaar is.

De kunstenaar hoopt dat het perspectief zorgt voor ontzag en een diep besef: we hebben maar één aarde en daar moeten we zuinig op zijn.

Tot en met 16 juli is Gaia bij het UNESCO Werelderfgoed Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer te zien. En van 28 juli t /m 14 augustus vind je Gaia in de Broerekerk in Bolsward.

Bij Likeurbrouwerij Puur Sudersee in Hindeloopen worden verschillende soorten Mede (honingwijn) en fruitlikeuren gebrouwen. In de brouwerij vind je allerlei eigen recepturen met originele namen, zoals de ‘Stadse Fratsen Fruitlikeur’, het ‘Hindelooper Voddenwijfje’ of ‘Creatieve Liefde’. Tijdens speciale likeurproeverijen, elke vrijdag- en zondagmiddag, mag je de verschillende likeuren proeven en vertelt de brouwer je graag meer over het proces. Of neem eens een kijkje in de likeurenwinkel tijdens een bezoek aan Hindeloopen.

Je waant je terug in de tijd op woensdag 27 juli in Joure. Op deze dag beleef je een echte 19e-eeuwse Boerebrulloft, oftewel Boerenbruiloft.

De dag start met een defilé: in prachtig beschilderde sjezen gaan de bruiloftsgasten in bruiloftstoet naar Park Heremastate voor de huwelijksplechtigheid. Na de bruiloft is het tijd voor het bruiloftsmaal met Oudfriese gerechten als Prom-en-bôle en Boerenjongens. ’s Middags staat een unieke harddraverij en ringrijderij op het programma.

WWW.ARCADIA.FRL/GAIA

WWW.PUURSUDERSEE

WWW.BOEREBRULLOFT.NL

Musyk muziek

FOTO: JAN TIJSMA

Likeurproeverij

FOTO: ANKIE RUSTICUS

Gaia

GAASTERLAND POPFESTIVAL

Gaasterland popfestival

Swingterras

Dompel je op zondag 24 juli onder in het Flower Power sfeertje tijdens het Gaasterland Popfestival; de eerste editie in 1970 werd ook wel ‘Peace yn Riis’ genoemd. Op deze middag in Rijs geniet je in de Teatertún, met openluchttheater, van dit relaxte muziekfestival met muziek uit de jaren 60 en 70.

De line-up van het festival bestaat dit jaar uit: Jan Akkerman, Barrelhouse, Ad Vanderveen, Two Faces, Hayfever, Amy Winehouse Tribute, DJ Siebe en meer.

Strijk tijdens of na het winkelen op koopavond neer op één van de terrassen op de Markstraat in Sneek. De hele zomer geniet je op donderdagavond van het muzikale swingterras. In juli kunnen op zaterdag ook de voetjes van de vloer met de wekelijkse zaterdagmiddagmatinee op de Markstraat. Op deze middagen staan onder andere Barree Lee en the Boogie Masters, Triple A, Beat Kings op het podium.

WWW.TEATERTUN.NL

WWW.SNEEK.NL

wINACTIE Wat is jouw ultieme ‘MOAI FUORT’ tip in Waterland van Friesland? Stuur deze tip naar moaifuort@waterlandvanfriesland en wie weet win jij een echte ‘MOAI FUORT’ trui. Lees meer: WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ MOAIFUORT

36

SPORT

NUMMER 07 • 2022

TEKST GIANNA POSTERARO // FOTO’S NICO ALTENBURG

“HET IS HEEL BIJZONDER OM IN MIJN GEBOORTESTAD TE WINNEN” GEART JORRITSMA MAAKT FAVORIETENROL WAAR TIJDENS MAR-ATHON

Hardloopfanaten zagen hem al als de favoriet van de Mar-athon Sneek. Onze 26-jarige Geart Jorritsma uit Nijland – ik mag ‘onze’ zeggen, want Geart is werkzaam bij Ying Media, de uitgever van de GROOT-regiobladen – maakte afgelopen zaterdag 25 juni de belofte als ‘favoriet’ waar. Geart Jorritsma werd overtuigend eerste met een tijd van 02.29.28. Het parcoursrecord.

Ik sprak Geart ruim een week voor de wedstrijd. “Mijn doel is om te winnen”, zei hij toen al.

Geart Jorritsma (26) komt met een ruime voorsprong over de finish in een tijd van 02:29:28.

Zijn winnaarsmentaliteit heeft hij van zijn ouders. Beiden zijn goede hardlopers en zijn vader geeft hardlooptrainingen. “Hij vond dat ik als kind iets sociaals moest doen,” vertelt Geart, “dus nam hij mij mee naar AV Heerenveen waar hij destijds training gaf. Ik vond het niet meteen leuk, maar bij één van de eerste wedstrijden waaraan ik meedeed werd ik derde, dus dat werkte motiverend. Dat is ook het mooie van hardlopen: wat je erin stopt, krijg je er ook weer uit.”

TRAINEN MET SIFAN HASSAN In zijn jongere jaren krijgt Geart de smaak te pakken en hij stopt veel tijd in het hardlopen. Een tijdlang is hij de snelste in de regio. “Ik wilde meer, dus verhuisde ik naar Arnhem om bij sportcentrum Papendal te trainen. Daar trainde ik vier jaar lang onder leiding van Honoré Hoedt samen met onder anderen tweevoudige wereld- en olympisch kampioen Sifan Hassan.” Gearts beste prestatie is twee keer brons bij het Nederlands Kampioenschap. In 2017 op de baan en in 2018 cross. Ook wint hij de marathon van Enschede in 2019. Tijdens zijn tijd op Papendal wil hij de Olympische Spelen halen. Geart: “Als je jong bent lijkt de progressie niet op te houden. Ik liep 180 kilometer per week. Vier keer in de week deed ik harde trainingen, op tempo en met heuvels. En daarnaast deed ik krachttraining.”

RUST IS BELANGRIJK De Olympische Spelen haalt hij niet, want na zijn studie begint hij met werken en traint hij veel minder. “Ik weet dus nog niet of ik mijn top al heb bereikt”, twijfelt Geart. Door de jaren heen leert hij om slimmer te trainen. “Ik ben gaan inzien dat rust een belangrijk onderdeel is van het hardlopen. Dus nu train ik minder, maar wel effectiever. Met voldoende rusttijd tussen de trainingen. Ik focus op eten, slaap en herstel. Vroeger ging ik altijd door, ook als ik moe was. Nu neem ik dan een extra dag rust.”

DUURLOPERS PIEKEN LAAT Met zo’n fanatieke hardloper als Geart zou je denken dat hij alle marathons al eens gelopen heeft. Dat is

niet het geval. Sterker nog, hij loopt in 2019 pas zijn eerste – hij is dan 23 jaar. Opvallend, want bij veel sporten geldt juist, hoe jonger je begint, hoe beter. “Het is een klap voor je lichaam, dus je mag er niet te jong mee beginnen”, verklaart Geart en hij legt uit: “Marathonlopers pieken rond hun 28e, want duurwerk ontwikkelt zich langzamer.” Goed nieuws voor Geart, hij kan dus nóg sneller worden.

ONDER DE 02:20 “Wat ik nog wil is een marathon lopen onder de twee uur en twintig minuten. Ik heb al drie keer eerder gedacht dat het zou lukken, ook tijdens mijn trainingen.” Toch lukt het hem die drie keer niet. “De eerste keer dat ik dacht dat ik het zou ha-

Geart Jorritsma zwaait het publiek toe: “De komende week even rustig aan en dan weer nieuwe doelen stellen.”

len, was in Dresden. Het was koud, het waaide hard en het parcours was vanwege corona rondjes van twee en een halve kilometer door een park.

Dat was mentaal zwaar. Mijn tijd was twee uur 22.”

Een tweede poging doet hij in Amsterdam. “Die dag versliep ik me, waardoor ik geen tijd had om te ontbijten.

Ik liep lange tijd op een schema van twee uur achttien, maar na 32 kilometer ging ik stuk, want ik had nul voeding. Dat was zonde, want verder was het een perfecte race.” Ook de derde keer mislukt, dit keer vanwege de warmte. “Het wordt dus hoog tijd voor een nieuw record”, besluit Geart.

NIEUWE DOELEN Een dag of tien na ons gesprek is de Mar-athon 2022 in Sneek een feit.

Een persoonlijk record wordt het ook nú niet, maar Gearts doel voor deze marathon is dan ook puur de winst.

Vanaf de start ligt hij op kop. “Ik heb mijn eigen tempo gelopen”, verklaart hij na afloop. “De eerste helft wind tegen en een aantal onverharde kilometers. Met alleen een langste duurloop van dertig kilometer ben ik de laatste kilometers wel gaan aftellen. Na ongeveer 27 kilometer uit voorzorg een beetje gas terug genomen, maar de laatste vier kilometer weer kunnen versnellen. De komende week even rustig aan en dan weer nieuwe doelen stellen.”

OOK ZO GOED WORDEN ALS GEART? Geart Jorritsma maakt trainingsschema’s voor hardlopers die trainen voor een marathon, gewicht willen verliezen of hun eerste vijf kilometer willen uitlopen. Hij kijkt naar de trainingsopbouw – te snel te veel willen is een valkuil – en looptechniek – rechtop en landen op het midden van je voet. Zo wikkel je je pas snel af en is de klap op je spieren en pezen het kleinst.

Sneller en beter hardlopen - 1 80 passen per minuut is ideaal - E et ruim twee uur van tevoren, hoe minder in je maag hoe beter - R echtop en landen op het midden van je voet

GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL

37

TEKST HENK VAN DER VEER // FOTO’S VINCENT RIEMERSMA

‘DE JOHAN CRUIJFF VAN HET SKÛTSJESILEN’

HEER EN MEESTER DOUWE VISSER

“Skûtsjesilen is simpel, maar het moeilijkste wat er is, is simpel skûtsjesilen.” Was getekend Douwe Jzn. Visser(1957). Geen wonder dat zijn biograaf Ton van der Laan (1993) de bekende SKS-skûtsjeschipper Douwe Visser ‘de Johan Cruijff van het skûtsjesilen’ noemt. Op de laatste zaterdag van juni 2022 werd op het Starteiland midden in de Snitsermar het eerste exemplaar van de biografie ‘Douwe Visser, heer en meester’ aan Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok overhandigd. Een bijzonder boek over een binnenvaartschipper die volgens velen, waaronder Van der Laan, uitgroeide tot de beste skûtsjeschipper van zijn generatie.

Hoe bijzonder is het dat er nu een biografie over Douwe Visser verschenen is? Wij vroegen het de schipper persoonlijk. “Even los van het hele traject vond ik het bijzonder dat er iemand is, die meer dan de helft jonger is dan ik, een boek over mij wil schrijven”, antwoordt Douwe Visser. “Het leven wat ik als normaal ervaar en niet altijd bij stil sta, waarbij ik mijn ding doe, dat daar nu een boek over geschreven is. Dat ervaar ik als heel bijzonder.”

Visseriaanse uitspraken Douwe Visser doet een aantal opmerkelijke uitspraken, waardoor we begrijpen, waarom hij ook wel ‘de Johan Cruijff van het skûtsjesilen’ wordt genoemd. Ter illustratie: “ Je moet niet zeilen om te winnen, maar om de beste worden. Dan win je ook.”

“Je kunt alleen van anderen leren.”

“Toeval moet je uitsluiten, maar dat lukt niet altijd.”

“Het leven is onzinnig; het skûtsjesilen dus ook.”

“Wat goed is, moet je niet verbeteren.”

“Je moet de beste zijn in beter worden.”

“Je mag zoveel fouten maken als je wilt, als het maar bij één blijft.”

ONTDEKKINGSTOCHT “Tijdens de gesprekken die ik met Ton had, is het mij ook duidelijk geworden dat het een ontdekkingsreis door mijn eigen leven werd.

De herinneringen aan de dingen die gebeurd zijn en waarom je toen op een bepaalde manier gereageerd hebt. Het was in die zin ook een trip down memory lane.”

Dat Ton van der Laan journalist van professie is - hij is parlementair journalist van de Leeuwarder Courant en verslaat sinds 2014 het SKS-skûtsjesilen voor die krant - is duidelijk na het lezen van deze biografie. De lezer gaat mee ‘op interview’ en geniet met volle teugen van wat de charismatische schipper te vertellen heeft. Een biografie omdat Douwe aan het woord komt, de verhalen vertelt vanuit zijn perspectief en beleving. Het is Douwe zijn waarheid en niet dé waarheid. Hij kijkt in z’n eigen spiegel en ziet het leven tot nu toe aan zich voorbijgaan.

EERLIJK EN ONTWAPENEND “Wie is de man in het hemd als hij niet aan het helmhout van de Sneker Pan zit?”, is een cruciale vraag die Ton van der Laan stelt. En de biograaf krijgt heel veel antwoorden. Eerlijke en ontwapenende antwoorden. Het antwoord op deze vraag bijvoorbeeld: “Wat zou je met alle bagage die je nu hebt verzameld anderen willen meegeven?” Douwe Visser: “Blijf leren. Je bent nooit te oud om te zeggen

leen aan het woord, maar geven ook mensen uit zijn naaste omgeving hun mening. Van familieleden tot collega-schippers. Ook zij werden geïnterviewd voor het boek.

“IK HEB HET WEL EVEN SPANNEND GEVONDEN HOE DE MENSEN ZULLEN REAGEREN” dat je nog niet alles weet. Stel je kwetsbaar op, maak je niet druk om wat andere mensen daarvan vinden, en doe wat je het liefste doet. Ken je gebreken, erken ze, en ga ermee aan de slag. Je steeds blijven voeden met nieuwe inzichten, nieuwe materie, houdt je jong en scherp. Je hoeft geen natuurtalent te zijn om iets goed te kunnen. Met passie bereik je veel meer.”

“HET IS WAT IK VIND EN ZEG” “Ik vond het heel bijzonder om terug te lezen wat ik tegen Tom had gezegd. Ik schrok daar zelfs wel van. Als ik een verhaal houd in bijvoorbeeld een kroeg of in een huiskamerachtige situatie met wat bier en sigaren, dan is dat anders. Het is exact hetzelfde verhaal maar door gezichtsuitdrukkingen en het interactieve contact met de mensen komt het letterlijk zwart op wit anders over. Het ziet er veel ‘hoekiger’ en ‘bonkeriger’ uit. Ik heb het ook wel even spannend gevonden hoe de mensen zullen reageren, maar dat heb ik nu al niet meer. Het is wat ik vind en daar was een schrijver in geïnteresseerd. Het is wat ik altijd zeg, dus ik zeg het nu ook. Alleen het is

nu voor een groter publiek en iedereen mag daar iets van vinden. Daarom werk je aan z’n boek mee.”

GEBOREN OP HET ZWARTE WATER Douwe Visser, geboren als oudste kind van Jappie en Stien Visser aan boord van de Rival, een aak van 86 ton, 4 meter breed en 27 meter lang. De Rival lag tijdens de geboorte van de kleine Douwe op het Zwarte Water met uitzicht op de Zwolse Peperbus. Douwe is de eerste van de vijf kinderen; na Geeske (1958) en Hendrik (1960) volgen Albert (1962) en Tjitske (1965). Uiteraard staan al deze biografische gegevens in het boek. Tussen de regels door lees je steeds dat zijn grote Liefde Hetty het anker in Douwes leven is. Maar er wordt ook een portret gegeven van de binnenvaartschippers uit de tweede helft van de twintigste eeuw in het algemeen en Douwe en zijn familie in het bijzonder.

Omdat Douwe bekend werd door het skûtsjesilen krijgt dat aspect veel aandacht en dan wordt ook duidelijk hoe uniek Douwe Jpz. Visser is. Daarbij komt de matador niet al-

KRIS HEIJNIS Een van de mensen die voor het boek is geïnterviewd, is coach Kris Heijnis. In 2001 ontmoet Douwe Visser Kris en deze zorgt ervoor dat het leventje van Douwe aardig op z’n kop komt te staan. Zo’n stoere schipper als je Douwe Visser zoekt contact met een goeroe, trainer of psycholoog die klinkt als Herman van Veen? Toch belt de skûtsjeschipper.

“Toen ik eenmaal over de drempel was gestapt, was ik er ook echt overheen. Kris was zo ontwapenend, zo open. Het voelde vertrouwd. Ik liep in één keer leeg”, vertelt Douwe. Vele sessies volgen na die eerste ontmoeting en Kris Heijnis wordt een vriend.

De schipper krijgt een ander mensbeeld, ziet door de gesprekken met Kris anders naar mensen en dus ook naar z’n bemanning.

Gemakkelijk? Nee, zeker niet! Douwe leert veel over zichzelf en zijn familie. Douwe krijgt andere inzichten; hij heeft er achteraf spijt van hoe hij met bepaalde mensen is omgesprongen.

KWETSBAAR Douwe Visser stelt zich sindsdien ook kwetsbaar op. Stille Douwe gaat samen met Kris op pad en ze houden presentaties voor groepen.

“De sessies met Kris hebben van mij een betere schipper gemaakt en vooral een completer mens, maar ik voel in een grote groep nog steeds ongemak”, is Douwe eerlijk.

38 2

14

15

D C

7

7

17

14

11

17

11

23

24

25

26

20

22

9

9

H

17 2

15 9

24

17

15

9

17

15

8

22

22

6

15

22

12

6 6

17

17

11

15

12

10

22

8

17

6

18

6

7

17

7

6

22

19

14 14

10

10

19

17 8

22

6

17

2

bolsward-ijsselmeerkust

17

7

2

14

4

10

17 10

1

14

2

4

18

17

14

26

18

22

PUZZELPAGINA NR. 07

17

14

20

7

15

11

14 14

5

8

10

22

17

7

5

17

11

W

15

22

6

8

8

7

15

4 14

14

8

14

11

10

21

8

19

17

9

13

8

12

7

22

18

18

5

19

18

17

16

17

6

5

4

3

1

6

NUMMER 07 • 2022

Puzzel en win! Iedere maand is er een leuk prijsje te winnen door uw oplossing via de email of met traditionele post op te sturen. U kunt dit sturen naar: info@grootbolsward-ijsselmeerkust.nl o.v.v. PUZZELOPLOSSING NR 07-2022 - tot uiterlijk 11 augustus 2022. Wij wensen u veel puzzel plezier!

18 4

17

22

14 17

19

Probeer ijke letters. staan voor gel .

Gelijke cijfers den woord te vin het gekleurde

Europese hoofdstad pijnlijk ongemak

10

deelteken

vuurwapen

voegwoord

kracht

voetbalterm

6

arbitrair

stellage

1

lusthof

2

een weinig

handelskorting

14

kloosterzuster

8

werkplaats

steensoort

tafel

lidwoord

pl. in Amerika

24

34

tijdvak

verbouw

40

voordat

weefselplek nieuw (in samenst.)

test

tochtje

broodbeleg

30

27 31

33 36

41

42 47 52

37

38

43

44

48

49

53

54

55

39 45

50 56

58

59

60

© www.puzzelpro.nl

7

vertering

Indonesische heer

kleur

9

39

2

47

17

34

10

37

60

24

tot en met bid (Latijn) zangstem

liefhebber

Breng letters uit de puzzel over naar de hokjes met het corresponderende nummer.

zuivelproduct

en andere

Horizontaal: 1 zojuist 6 radeloosheid 12 gaaf (jeugdtaal) 13 venster 14 waarnemend 17 conversatie 19 afslagplaats bij golf 20 grote papegaai 22 grootvader 23 muzieksoort 25 positie 27 deel v.d. voet 28 reisweg 30 snelle gang 32 voor 33 Europeaan 35 soort appel 37 schenker 40 tafelgast 42 vervoermiddel 44 lijst van gerechten 46 zeehond 48 lof 50 scheepstouw 51 onderdanigheid 54 gelijkluidend 57 theaterrang 58 Ierland 59 gevaarlijk 60 serieus.

mist binnenkomst mountainbike

11

zonderling

grappenmaker

dagdromer

11

18

26

57

bitterheid eetgelegenheid

10

gebak vak

slee

9

22

25

35

51

8

21

29

46 deel v.h. oor

vis

7

17

32

4

2

bindmateriaal

20

28

godheid

hoofddeksel

16

23

12

dierentuin

6

13

19

numero

hospitaal Surinaams gerecht geelkoper

5

15

heel griezelig woordspel

akelig

4

12

oude vakbond

voedsel

opera van Bizet

3

paling humorloos

plant voormiddag

5

bevlieging spraak

wijduit

zitje

bladgroente

Verticaal: 1 Europese vrouw 2 toneelspeler 3 gard 4 kortaf 5 Bijbelse priester 7 100 vierkante meter 8 Chinees gerecht 9 beet 10 tv- en radiobedrijf 11 prikkelend 15 nieuw (in samenst.) 16 Zuid-Amerikaanse thee 17 hal 18 pl. in Gelderland 21 deel v.e. mast 24 schaakstuk 25 lange rij 26 zakken 27 indiaans symbool 29 aarden kruik 31 Bulgaarse munt 34 voorts 35 dwars 36 manier van lopen 37 ronde van Italië 38 tijdelijk bestuurder 39 spaarzaam 41 dicht 43 water in Friesland 45 ontkenning 47 zoete lekkernij 49 hoofdstad van Zwitserland 52 drinkgerei 53 getal 55 flink gevorderd 56 lange sliert.

bedrijfsvorm overledene domoor

gehalte

lijst van drukfouten

3

speelgeld

PUZZEL MEE & WIN!

plan

1

bijwoord van plaats

t.w.v. € 25,00

© www.puzzelpro.nl 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Winnaar puzzel grootbolsward-ijsselmeerkust 06-2022 Tjittie Koopmans uit Witmarsum heeft de waardebon t.w.v. € 25,00 gewonnen.

Deze waardebon is aangeboden door en te besteden bij Groencentrum Witmarsum.

OPLOSSING EDITIE 06-2022: Zweedse puzzel: TUINKABOUTER // Sudoko: 8 8 7 7 5

COLOFON GrootBolsward-IJsselmeerkust is een maandelijkse uitgave van Ying Media en wordt huis-aanhuis verspreid in Bolsward en alle dorpen en steden langs de IJsselmeerkust in een straal van ca. 10 km.

WAARDEBON Te besteden bij Groencentrum Witmarsum

STUUR UW ANTWOORDEN van PUZZEL 07 VÓÓR 11 augustus 2022 PER EMAIL NAAR: info@grootbolsward-ijsselmeerkust.nl OF NAAR: Grootbolsward-ijsselmeerkust, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK En vermeld hierbij uw adres.

UITGEVER

EINDREDACTIE

FOTOGRAFIE

VERSPREIDING

Ying Media BV Zwarteweg 4, 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail info@yingmedia.nl

Henk de Vries

Jelly Mellema Fotografie

FRL Verspreidingen, Leeuwarden

REDACTIE

VERKOOP

Niets uit deze uitgave mag worden

Mieke Alferink, Ying Mellema, Marianne Bouwman, Geart Jorritsma, Henjo van der Klok

info@grootbolsward-ijsselmeerkust.nl

Henk van der Veer, Wendy Noordzij, Richard de Jonge, Sonja Harkema, Wim Walda, Amanda de Vries, Riemie van Dijk en Gianna Posteraro

REDACTIE COÖRDINATOR

VORMGEVING

Gianna Posteraro

Frans van Dam (bliidd.nl)

REDACTIETIPS?

DRUK Mediahuis Noord, Leeuwarden

Oplage: 22.000 exemplaren.

gekopieerd zonder voorafgaande oestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld.

Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

DE EERSTVOLGENDE UITGAVE VAN MAANDBLAD GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST VERSCHIJNT OP: DONDERDAG 18 AUGUSTUS 2022

Laat je inspireren

Kom langs, ontvang ons inspiratie magazine en ontdek waar jij gelukkig van wordt!

bij Baderie Sikma

Zin in de start van een nieuwe woning? Heb je inspiratie nodig voor een badkamer die volledig past bij jouw nieuwe woning en jouw stijl? We helpen je daar graag bij. Met een compleet ontwerp, maar ook met die ene wastafel of dat mooie tegeltje. Want daar beginnen vaak de mooiste ontwerpen mee.

Onze badkamermeesters staan klaar voor iedere badkameruitdaging. Nieuwsgierig geworden? Kom langs of plan een adviesgesprek. Zo krijg je vanaf dag 1 het beste advies en geniet je straks van zelfs het kleinste detail in jouw nieuwe badkamer.

Baderie Sikma Edisonstraat 15, Sneek Telefoon 0515 425 635 baderie.nl

Verhuizen is het einde van een fase.

En het begin van een nieuwe.

Daarom wilt u dat dat op rolletjes verloopt.

Dat kan met Hoekstra, Erkende Verhuizers® uit Sneek.

Met verhuizers die niet alleen zorgvuldig inpakken en uitpakken. Maar ook doorpakken. Zo zijn uw verhuizing én uw spullen letterlijk in goede handen

Verhuizen zonder zorgen.

Hoe? Hoekstra. hoekstrasneek.nl/verhuizingen (of scan de QR-code)

10 AUG t/m 11 SEP

indringend muziektheater aan het Oudemirdumerklif

www.verdrietvandezuiderzee.nl