GrootdeFryskeMarren 9 -2020 by GrootMedia

09-2020

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

4e JAARGANG • NR. 09

groot deFryskeMarren

VE IN DEZE UITGA Marren e e d n e k s Tu gemeent n a v e ti a inform Marren De Fryske

WERELDBURGER ALBERT VAN DER MEER UIT HARICH IS TERUG IN FRYSLÂN

Huis verkopen? Verkoop je woning met Makelaardij Hoekstra Wij brengen uw huis online tot leven!

En ontvang 6x je favoriete woonblad Ontvang nu een exclusieve plus 2 kaarten de VT Wonen beurs Helemaal Coronaproof! 3D-beleving van uwvoor woning cadeau!

FOTO: JOHAN BROUWER

“IK BIN TIGE BLIID DAT IK WER THÚS BIN”

VT W on beur en s

woon

blad

makelaardijhoekstra.nl/virtueelbezichtigen

NUMMER 09 • 2020

“IEN KEAR YN IT JIER IS IT MERKE…” PRIMEUR WOUDAGEMAAL:

… zong Rients Gratama. Hij was er een groot liefhebber van. Merke is het Friese carnaval. Eén keer per jaar gaat de beurs of pin op de kop, is de kroegbaas koning en worden onverschillige buren plotseling je grootste vrienden. En frappant, elke merke is in elk dorp weer anders. Dat heeft te maken met ons vrijheidsgevoel. “As sy it sá dogge, dogge wy it oars!”

EERSTE MUNT KONING WILLEM-ALEXANDER MET BAARD LEMMER- Het 100-jarige Woudagemaal in Lemmer heeft de primeur van de eerste munt met daarop koning Willem-Alexander met baard. Het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld wordt geëerd met de herdenkingsmunt het Woudagemaal Vijfje. De munt is ontworpen door beeldend kunstenaar Berend Strik, die in 2006 al verantwoordelijk was voor het ontwerp van het Rembrandt Vijfje.

En zo kan ‘merke’ een optocht zijn, een kaatswedstrijd of een toneelvoorstelling. Ik heb zelfs wel eens een serieuze discussie geleid tijdens een merke. Alles kan. Het einde van de merke is voor het overige weer overal precies gelijk: in de kroeg met muziek. Dûnsje en sûpe. En de volgende dag maag, hoofd en straat opruimen. Gezellig. Als ik dit schrijf was het normaal gesproken Balkster Merke geweest, met een gondelvaart. We hadden ons nu moeten opmaken voor de Sint Nykster Merke. Schitterende praalwagens trekken dan voorbij aan overvolle kroegen die geen tijd hebben de bierkraan dicht te doen. En dan zouden we ons schrap moeten zetten voor Jouster Merke, met de geweldig druk bezochte jaarmarkt en de agrarische schouw. Tussendoor hadden we Langweer ook tot merkeplaats gemaakt, omdat de skûtsjes daar twee dagen zouden zeilen en de kroegen bestaan in Langweer normaal ‘s zomers al van die ene dag.

Het Woudagemaal Vijfje is de eerste (herdenkings)munt waarop koning Willem-Alexander met baard is afgebeeld. Achter de koning wappert de vlag van Friesland, daaronder is een fragment van de kanalen

die het Woudagemaal omringen zichtbaar. Op de keerzijde van de munt wordt het Woudagemaal vanuit vogelvluchtperspectief afgebeeld in strakke lijnen.

Het gaat allemaal niet door. Het publiek vindt dat niet leuk. Het baalt. En dus komen we in die vervelende discussie, die landelijk al maanden duurt: is die anderhalve meter samenleving nu echt nodig? Ja en nee. Er zijn zelfs mensen die ja zeggen, maar ook “dat se fan ús merke ôfbliuwe moatte.” En de overheid, die een volmondig ja predikt, hanteert in eigen kring geen enkele afstand. Daarom moet die overheid worden geholpen. Door de Sint Nykster horecaondernemers, die zeiden: ‘We doen de kroegen op de dagen dat het Sint Nykster Merke zou zijn maar even helemaal dicht, anders komen ze toch allemaal’. Daar waar elders de discussies hoog oplopen over ‘we hebben wel of geen voldoende afstand tot elkaar’, zorgen de horecaondernemers in Sint Nyk ervoor dat daarover geen misverstanden zullen ontstaan. Sterk.

JOHANNES VAN DER BERG ONTVANGT

Veel leesplezier!

KONINKLIJKE ONDERSCHEIDING

RUIGAHUIZEN - Zaterdagmiddag ontving de heer Johannes van der Berg uit Ruigahuizen een Koninklijke Onderscheiding. De heer Van der Berg is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Burgemeester Veenstra overhandigde het bijbehorende versiersel tijdens het 15-jarig bestaan van dorpskrant Rûchnijs.

Eelke Lok redactie GrootdeFryskemarren

FOTO: LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL

Johannes van der Berg ontving de onderscheiding voor zijn ondersteuning, sinds 1995, voor hulpbehoevende inwoners van het dorp Ruigahuizen. Dit doet hij op tal van verschillende manieren. Zo onderhoudt hij tuinen en legt hij straatwerk aan voor een betere toegankelijkheid van woningen. Daarnaast voert Johannes snoeiafval en grofvuil af naar de stort, draagt hij zorg voor vervoer en biedt amusement. Daarnaast was hij vanaf de oprichting in 2003 tot en met 2019 actief bij voorheen Stichting Apart en later Stichting (Boerderij) Kleurrijk. Van der Berg is sinds 2005 tot op heden actief als redactielid bij Rûchnijs, het dorpskrantje van Ruigahuizen. Hij kent enorm veel mensen en daardoor is zijn informatiebron onuitputtelijk. Ook is de heer Van der Berg al sinds 2010 actief als vrijwilliger bij Plaatselijk belang Harich-Ruigahuizen. Gedurende vele jaren heeft hij zich ingezet voor talloze activitei-

ten die de band binnen het dorp hebben versterkt. Tot slot is Johannes van der Berg sinds 2017 actief betrokken bij het onderhoud van het kerkhof van de Nederlandse Hervormde Kerk in Harich. Het onderhoud van de heg is zijn specialiteit. Burgemeester Veenstra sprak in zijn toespraak dankbaarheid uit voor de vele vrijwillige activiteiten die de heer Van der Berg binnen de gemeenschap ontplooid heeft. Ook gaf hij aan dat de onderscheiding met veel medewerking van de betrokkenen vlot kon worden aangevraagd en goedgekeurd. Daar waren de initiatiefnemers vol lof over, mede in verband met het feit dat Johannes van der Berg ziek is. De versierselen werden vrijdag per koerier bij het gemeentehuis bezorgd, zodat zijn zoon het lintje zaterdagmiddag op kon spelden. Geheel onverwacht en voor zowel vader als zoon en de overige aanwezigen een emotioneel maar mooi moment.

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

PODIUM GORTER RABOBANK SNEEK-ZUIDWESTFRIESLAND deFryskeMarren IN BALK GAAT ZET ZICH IN VOOR CLUBS EN VERENIGINGEN - Een club is zoveel meer dan ‘GEWOON’ DOOR REGIO een club alleen. Het is dé plek waar de buurt samenkomt, waar je jezelf kunt zijn en waar we elkaar sterker maken. Rabobank gelooft in de kracht van clubs. Daarom investeert Rabobank met Rabo ClubSupport, nu meer dan ooit, in lokale verenigingen en stichtingen. Afgelopen 31 augustus ging de jaarlijkse Rabo ClubSupport campagne van start. Clubs en verenigingen zijn uitgenodigd om zich in te schrijven en campagne te voeren. Zo kunnen zij stemmen winnen voor bestedingsdoelen die de club én de buurt sterker en beter maken.

BALK - Het zijn momenteel vreemde en onzekere tijden, ook voor zalen en theaters. De coronacrisis roept veel vragen op bij een klein podium als Podium Gorter in Balk. Afgelopen week heeft het bestuur de koppen bij elkaar gestoken en bekeken wat op dit moment de mogelijkheden zijn. De RIVM-richtlijnen zijn hierbij bepalend. Het resultaat is dat er vooralsnog beduidend minder bezoekers tijdens de geplande voorstellingen kunnen worden ontvangen. Niettemin heeft het bestuur besloten het seizoen 2020/2021 ‘gewoon’ door te laten gaan. Van optreden tot optreden wordt bekeken of de situatie gewijzigd is en er zaken moeten worden aangepast. De huidige capaciteit bij Podium Gorter is nu teruggebracht tot maximaal 42 bezoekers per voorstelling. Binnenkort wordt het programma voor het seizoen 2020/2021 gepresenteerd. Volg Podium Gorter via hun website: www.podiumgorter.nl.

OOK REGIONAAL KALFSVLEES BIJ UW SLAGER VELDMAN JOURE - Het familiebedrijf Uw Slager Veldman van Obe en Marijke Veldman heeft één doel: de klanten een eerlijk stuk vlees verkopen. “Hiermee bedoelen we dat ons vlees eerlijk moet zijn voor de gehele keten”, legt de slager uit. “Eerlijk voor het dier, de consument en het milieu. Wij maken bewust de keuze voor Hollands vlees. Waarom vlees uit het buitenland halen met alle milieubelasting die daarmee gepaard gaat, als er zulk mooi vlees in uit de regio gehaald kan worden? Al dit mooie vlees verwerken wij op een traditionele ambachtelijke wijze tot het lekkerste vlees, mooie worstproducten en heerlijke maaltijden. Naast ons eigen lokale rundvlees, onze Hollandse wroetvarkens en boerderijkippen kan de consument vanaf heden ook bij ons terecht voor regionaal kalfsvlees door de samenwerking die wij hebben opgezet met kalverhouderij Kramer-Hoekstra uit Haskerhore. Vanaf 22 september is dit prachtige kalfsvlees verkrijgbaar in de slagerij en online te bestellen.”

Met Rabo ClubSupport investeert de bank met haar kennis, netwerk en financiële middelen in het club- en verenigingsleven van Nederland. Rabobank-leden beslissen mee over welke initiatieven uit het club- en verenigingsleven de steun van de bank verdienen. De deelnemende clubs en verenigingen voeren campagne voor een eigen bestedingsdoel en roepen Rabobank-leden op om op hun initiatief te stemmen. Denk aan het opzetten van trainingsprogramma’s voor gehandicapten, verduurzaming van het clubhuis, gezond voedsel in de kantine en nieuwe instrumenten voor het muziekkorps. Hiermee wil de Rabobank iedereen een stem geven in het mooier en beter maken van zijn of haar club en de buurt.

Clubs en verenigingen hebben het de afgelopen maanden niet makkelijk gehad door de coronacrisis. Leden konden maandenlang niet samenkomen om te sporten, zingen, dansen, hobby’s te beoefenen of om zich met elkaar in te zetten voor hun vereniging. “Nederland is kampioen verenigen. En dat is tijdens de coronacrisis juist onmogelijk geworden”, zegt Renate ’ Venema, directievoorzitter Rabobank Sneek-ZuidwestFriesland. “Door de maandenlange stop hebben clubs niet alleen financiële zorgen, we horen ook geluiden over de sociaal-maatschappelijke gevolgen. De kantine of het clubhuis is voor veel mensen hun tweede

thuis: dé plek waar leden samenkomen, waar talenten worden ontplooid en waar verbinding ontstaat in de buurt. Daarmee is tijdens de afgelopen maanden de belangrijke sociale functie die clubs hebben, weggevallen. Op alle fronten kunnen clubs en verenigingen dus een steuntje in de rug gebruiken. Meedoen aan Rabo ClubSupport is dus goed voor jouw club én geweldig voor de buurt.” In 2019 hebben bij Rabobank Sneek-ZuidwestFriesland ruim 200 clubs deelgenomen aan Rabo ClubSupport en ontvingen deze clubs met elkaar 100.000 euro. Voor 2020 is er opnieuw 100.000 euro te verdelen.

ANDRIES KROES UIT JOURE BENOEMD TOT LID IN DE ORDE VAN ORANJE-NASSAU JOURE - Donderdag heeft Andries Kroes (1937) uit Joure een Koninklijke Onderscheiding ontvangen. De heer Kroes is Lid in de Orde van Oranje-Nassau geworden. Burgemeester Veenstra overhandigde hem het bijbehorende versiersel tijdens de Bijzondere Algemene Ledenvergadering van de Vereniging Steunpunt Uitkeringsgerechtigden en Gehandicapten in de gemeente Skarsterlân (VerSUS). Kroes kreeg de onderscheiding onder andere voor zijn werkzaamheden als spreekuurhouder bij Werkgroep Uitkeringsgerechtigden. Van 2003 tot en met 2006 was de heer Kroes actief in de provinciale belangenorganisaties Fries WAO beraad (tot april 2002) en het Fries Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden FSU. Hij was van eind 2003 tot mei 2006 voorzitter van het bestuur van het FSU. Vanaf 2002 tot op heden is de heer Kroes actief als adviserend lid van Vakvereniging Het Zwarte Corps. Hij was tot voor kort afdelingsbestuurder van afdeling Friesland en wordt tegenwoordig nog graag als adviseur geraadpleegd. Verder was hij ruim 28 jaar (zeven zittingstermijnen) actief in het Hoofdbestuur als lid en penningmeester tijdens zijn werk in loondienst.

Het lintje dat hoort bij de benoeming tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau kreeg een geëmotioneerde Andries Kroes in Partycentrum en Zalencentrum ’t Haske opgespeld door zijn vrouw.

LIVE MERKE RADIO ZORGT TOCH NOG VOOR WAT SINT NYKSTER MERKE SFEER SINT NICOLAASGA - Moesten ze nou helemaal niets organiseren of in ieder geval een deel van de feestverlichting plaatsen. Het bestuur van de Vereniging voor Volksvermaken in Sint Nyk heeft zitten dubben nadat ze de 2020 editie van de Sint Nykster Merke door het coronavirus niet door kon laten gaan. Na wat brainstormen kwamen de bestuursleden op het idee om zelf radio te gaan maken. Na de nodige voorbereidingen in het hoofdkantoor aan de Gaastweg, ging Live Merke Radio donderdagochtend de lucht in. Gedragen door een groep trouwe sponsoren, die de vereniging ook nu blijft steunen. De start om tien uur gaf een dubbel gevoel. Aan de ene kant het enthousiasme van de groep voor de radio-uitzending, aan de andere kant het gemis van drie dagen volop dorpsfeest met als hoogtepunt de Allegorische Optocht. Het gezegde dat in het dorp vaak tijdens de feesten klinkt, “Ús lieve Heer is in Sint Nykster!” ging ook nu

weer op. Normaal gesproken betreft die uitspraak het feit dat het mooi weer is. Nu was het omgekeerde het geval, een groot deel van de dag kwam er hemelwater van boven. Daar was menig dorpsbewoner niet rouwig om, stel je voor dat de zon ook nog eens volop geschenen had, dan was het gemis van het jaarlijkse feest nog groter geweest. Drie dagen lang werd op een creatieve en coronaproof manier toch nog voor een merkesfeertje gezorgd.

NIEUW IN JOURE! ORIENT HORLOGES

Precisie en design voor een scherpe prijs! Japanse horloges met een zeer gunstige prijs/kwaliteit verhouding. JUWELIER ARIE DE KONING juwelier â&#x20AC;&#x201C; horlogerie Midstraat 43 | 8501 AE Joure 0513-412730 www.juwelierariedekoning.nl

www.ariedekoning.nl

20% KORTING OP RAAMDECORATIE Actie geldt van 8 tot 24 september 2020!

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST GEA DE JONG-OUD // FOTO’S JOHAN BROUWER

deFryskeMarren

“IK BIN TIGE BLIID DAT IK WER THÚS BIN” WERELDBURGER ALBERT VAN DER MEER UIT HARICH IS NA VEERTIG JAAR TERUG IN FRYSLÂN

Luisteren naar het levensverhaal van Albert van der Meer is alsof er een meeslepende roman aan je wordt voorgelezen. Want het leven van deze 67-jarige Fries was en is alles behalve saai. De liefde bracht hem naar Amerika en dankzij zijn werk reisde hij de hele wereld over. Vóór de coronacrisis keerde hij met een van de laatste vluchten uit Amerika terug naar zijn geliefde Fryslân: “Ik bin tige bliid. Ik kin wer Frysk prate.” >>

deFryskeMarren

ALBERT VAN DER MEER

deFryskeMarren

Zijn wieg stond in Dokkum, de stad waar hij ook zijn jeugd doorbracht. Hij rondde zijn technische opleiding met succes af en was vaak op het water te vinden. Zeilen was zijn passie. Hij werd zeilinstructeur in Langweer. Daar viel hij als een blok voor de charmes van een Amerikaanse. “Zij werd mijn eerste vrouw”, begint Albert van der Meer zijn verhaal.

NAAR AMERIKA

In hun verkeringstijd werkte Albert nog twee jaar bij de marechaussee in Apeldoorn/Nunspeet. “Het had weinig gescheeld of ik had meegedaan aan de beëindigingsactie van de treinkaping door Zuid-Molukse jongeren. Mijn collega’s lagen in de weilanden en ik zat in het vliegtuig, op weg naar New York City, naar mijn toekomstige vrouw. Mijn vakantieaanvraag was ruim daarvoor toegekend.

Albert van der Meer werd na zijn pensioen zeilinstructeur in Heeg.

hield ik me bezig met het ontwikkelen en ontwerpen van microscopen en verhuisden we naar New Hampshire. Mijn bedrijf kreeg contact met een Duitse firma. Leuke bijkomstigheid voor mij was dat ik daardoor veel naar München moest. Zo kon ik mijn ouders vaker bezoeken. Ik was veel van huis. Op een bepaald moment was ik meer in Duitsland dan in Amerika. Ik was werkzaam bij een dochteronderneming van Siemens, toen die grote onderneming zelf bij mij kwam met de vraag of ik voor hen wilde werken. Dat heb ik gedaan.”

ALTIJD ONDERWEG

In 1976 ben ik in Dokkum getrouwd. Mijn vrouw wilde graag terug naar Amerika om haar studies af te ronden. Zelf had ik geen vaste baan op dat moment. Door de lerares Engels van mijn moeder en haar man, die professor was aan de TH in Delft, werd ik aangemoedigd om weg te gaan. Twee jaar in Amerika wonen is een ervaring voor het leven, zo vonden zij. Dat was ons plan, maar die paar jaar zijn er ruim veertig geworden.”

Zijn opleiding mts elektrotechniek kwam goed van pas. Albert hield zich wereldwijd bezig met informatietechnologie: “De Amerikaanse markt groeide snel en ik was vrijwel nooit thuis. Ik vloog alleen al dertig keer per jaar naar San Francisco en een keer of zes naar München. Ik heb voor meerdere bedrijven gewerkt en me altijd beziggehouden met het testen van IC’s (Integrated Circuits – red.) van Intel. Dat is de rode draad in mijn werkzame leven. Ook toen ik later voor Schlumberger ging werken, bleef ik dat werk doen, net als het testen van microprocessors en aanverwante IC’s. En ik was altijd onderweg.”

DUITSLAND

AZIË

“Wij gingen wonen in Rochester, New York. Mijn vrouw ging naar school en ik werkte als servicemonteur voor een fabrikant van SEM’s, Scanning Elektron Microscopes. Later verhuisden we binnen de staat New York naar een plek met meer ruimte. Hier hadden we twee paarden, een koe, kippen en honden. We woonden er een jaar of vijf. Vervolgens

“Toen Advantest America Inc. dochtermaatschappij Siemens opkocht ging ik mee. Dankzij dit bedrijf heb ik heel Azië gezien. Ik was vaak in Tokio, maar ook in Korea, Maleisië, De Filipijnen - het mooiste land waar ik ooit ben geweest -, Taiwan, Singapore, Indonesië, Cambodja en Thailand. Het was handig dat ik een Nederlands paspoort had, want die Aziaten hadden het niet zo op Amerikanen. Op een bepaald moment was ik net terug van een grote klus in Maleisië, toen ik gebeld werd om met spoed naar Taiwan te gaan. Dat wilde ik niet want ik was net thuis. Ze bleven aandringen en boden me als goedmaker een volledig verzorgde reis van tien dagen naar Hawaii aan, samen met mijn vrouw. En mijn vrouw mocht daar alvast eerste klas naartoe reizen. Dat was me wat.”

“IK WAS VEEL VAN HUIS. EN IK WAS ALTIJD ONDERWEG”

Albert van der Meer en zijn vrouw Marianne wonen met veel plezier in Harich, ten noorden van de bossen van Gaasterland.

KINDEREN Tijdens dit hectische leven kreeg Albert er een compleet nieuwe ervaring bij. Hij werd op 38-jarige leeftijd voor het eerst vader. Zoon Pieter werd geboren. Albert: “En achttien maanden later kregen we een drieling. Dat was thuis een bijzonder heftige periode. Vanzelfsprekend kon ik veel minder reizen. Ik sprak in die tijd vaak over BMW, de eerste letters van de namen van de kinderen, Beatrix, Martin en Willem, maar ook van Bring My Wallet, haha! Alle kosten voor de kleintjes waren in drievoud. Er kwam familie uit Nederland om ons te helpen en ik ging meer vanuit huis werken.

TECHNISCH VERHAAL Uitgebreid vertelt Albert over de inhoud van zijn werkzaamheden, lastig te volgen als je er niet veel vanaf weet, maar voor de liefhebbers vertelt hij in begrijpelijke taal: “Mijn werk bestond in die tijd uit het schrijven van software, speciaal voor testprogramma’s. Grote testers waren ongeveer 1,5 meter breed, vier meter

Albert hoeft niet meer de hele wereld over voor zijn werk en is blij dat hij weer thuis is in zijn geiefde Friesland.

lang en twee meter hoog. Die moesten het piepkleine chipje (IC) aansturen en controleren voor wat betreft functionaliteit en snelheid. In het begin, in 1985, was dat met snelheden van 4.7 Mhz en tegenwoordig, vanaf 2014, met 12.7 GigaHz, intern.”

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

NUMMER 09 • 2020

“Op het dak van een nabij gelegen boerderij hebben we onze zonnepanelen van de Energie Coöperatie Gaasterland en daar werden we nota bene het honderdste lid.”

ZWAAR ONGELUK Ook al eisten het werk en de kinderen hem vaak op, de watersport bleef een hoofdrol spelen in het leven van Albert. Het keuren van schepen deed hij graag. Tijdens zo’n uitstapje sloeg het noodlot toe: “We klapten met een snelheid van vijftig kilometer per uur vol op een zandbank”, weet Albert nog. “Ik viel ongelukkig en wist dat het niet goed was. Ik had zoveel pijn, bijna niet te dragen. Ik voelde elke golf nadat de kustwacht me had opgehaald van het gestrande schip. In het ziekenhuis vertelden ze mij dat ik naar huis moest gaan en pijnstilling moest nemen, maar dat was voor mij geen optie.

“MARIANNE KOMT UIT BEVERLY HILLS. HAAR VERLEDEN KUN JE GERUST INTERESSANT NOEMEN” vrouw kreeg heimwee. We gingen terug naar ons huis in New Hampshire, dat we hadden aangehouden. Daar werkte ik vanuit huis. ’s Ochtends van negen tot twaalf gebruikte ik de testers van Silicon Valley in Californië. ’s Middags gebruikte ik de testers in München. Als de mensen daar naar huis gingen kon ik hun apparatuur gebruiken. Zo kon het precies dankzij het tijdsverschil.”

SCHEIDING

TWEE JAAR NEDERLAND “In de jaren 1996 en 1997 kon ik via Schlumberger, waar ik toen werkte, aan de slag bij Philips in Nijmegen. Hier had ik opnieuw veel te maken met Intel, ik bleef in mijn vakgebied. Nu waren we dichter bij mijn familie en hadden we meer hulp voor ons gezin. Maar mijn

“Toen kwam het moment dat het bedrijf Schlumberger zich volledig wenste te concentreren op de aardolie en ik vloog eruit. Binnen twee weken stond ik zonder werk op straat. Bij Bosch vond ik een nieuwe uitdaging. We verhuisden naar New Bern in North Carolina. Thuis ging het niet goed. Mijn oudste zoon belde mij op een bepaald moment en zei dat het zo niet langer kon. Mijn vrouw had een drankprobleem en ze kon het niet aan om goed voor de kinderen te zorgen. Er was veel leed en het liep uit op een scheiding.”

Bij nader onderzoek bleek dat ik mijn rug op zeven plaatsen had gebroken, dat ik vijf gebroken ribben had en dat mijn schouder ‘in de prak lag’. Negen maanden lang kon ik mij vrijwel niet bewegen, daarna is langzaam het revalidatieproces begonnen. Bosch heeft mij nog een halfjaar doorbetaald en daarna kon ik gelukkig met vervroegd pensioen. Ik was invalide geworden. Vijf jaar heb ik rond gekrukt, ik heb veel operaties gehad en nu kan ik eindelijk zeggen dat het gelukkig beter gaat. Ik kan weer veel, maar lang niet alles.”

MARIANNE, CHER EN RONALD REAGAN EN TOTO “Gelukkig had ik inmiddels mijn huidige vrouw Marianne leren kennen”, vervolgt Albert en hij kijkt de vrouw die naast hem zit eens goed aan. “Zij had twee kinderen uit een eerder huwelijk en kon de zorg voor mijn kinderen goed aan. Zo konden mijn kinderen ervaren hoe het is als je was wordt gedaan, als er lekker voor je wordt gekookt en hoe het voelt als er iemand altijd voor je is. Marianne komt uit Beverly Hills. Haar verleden kun je gerust interessant noemen.” Albert kijkt weer opzij. Marianne knikt goedkeurend en hij vertelt verder: “Marianne woonde in een buurt waar grote sterren woonden. Haar buurvrouw was zangeres Cher. Op haar eerste huwelijk was niemand minder dan president Ronald Reagan aanwezig en ze was ach-

tergrondzangeres bij de band Toto, die in de jaren tachtig een monsterhit scoorde met het nummer ‘Africa’.” Marianne spreekt alleen Engels en laat foto’s zien van het leven in Amerika, hun huis en hun honden, hele grote Newfoundlanders. Marianne: “Eén hond was wel honderd kilogram. Zo groot als een beer, maar ongelofelijk lief.”

Newfoundlander Moses

HONDERDSTE LID ENERGIE COÖPERATIE GAASTERLAND Nu hij eenmaal met pensioen was, wilde Albert maar één ding: “Wer werom nei Fryslân.” Marianne moest mee. Hij heeft zijn passie voor het zeilen weer opgepakt en is zeilinstructeur in Heeg. “Mensen leren zeilen is prachtig om te doen. Na mijn ongeluk ben ik niet meer de handigste, maar zeggen hoe het moet, dat gaat me nog erg goed af”, lacht Albert. Samen met Marianne kocht hij een huis in Harich. Albert: “Op het dak van een nabij gelegen boerderij hebben we onze zonnepanelen van de Energie Coöperatie Gaasterland en daar werden we nota bene het honderdste lid. In Nederland heeft de klimaatproblematiek alle aandacht, in Amerika niet. Daar ligt vuilnis langs de weg en iedereen gaat maar door met het verbruiken van energie. Een groot verschil hoor. Natuurlijk, zonnepanelen zijn financieel aantrekkelijk, maar bewust duurzaam bezig zijn, dat is belangrijk. Dat doen we hier met elkaar. Weer een reden om blij te zijn dat ik terug ben.”

Energie Coöperatie Gaasterland De Energie Coöperatie Gaasterland (ECG) bestaat uit een enthousiaste groep mensen, die samen met haar leden duurzame energie (elektra en gas) via Energie Van Ons wil leveren en hierover zeggenschap wil hebben. De winst vloeit via de Energie Coöperatie Gaasterland terug naar de dorpen en gemeenschappen in de omgeving, ten behoeve van duurzame of sociale projecten, die zelf door de leden van de Energie Coöperatie Gaasterland worden bepaald.

Troch de tiid mei corona www.fryslan.frl/subsidieVenS

Maatregel foar ferieningslibben en maatskiplike sektor Het Friese verenigingsleven gaat in coronatijd zo veel mogelijk door. Gelukkig maar, want zij spelen een cruciale rol voor de leefbaarheid en de sociale cohesie in dorpen, wijken en steden in Fryslân. Om aan de coronarichtlijnen te voldoen, moeten zij kosten maken. Zoals bijvoorbeeld de aanschaf van desinfecterende middelen en kuchschermen of extra kosten voor huur, schoonmaak en inzet van personeel. Verenigingen en stichtingen kunnen voor deze kosten subsidie aanvragen. De regeling is bedoeld voor buurt- en dorpshuizen, aanbieders van sport en amateurkunst en maatschappelijke organisaties die kwetsbare groepen ondersteunen. De hoofdlijnen van de regeling zijn: • Het maximale subsidiebedrag bedraagt ten hoog-

ste 75% van de subsidiabele kosten, met een minimum van € 225,- en een maximum van € 1.500,-; • De kosten die gemaakt zijn vanaf 6 mei 2020 komen voor subsidie in aanmerking; • Een aanvraag kan digitaal worden ingediend van 7 september 2020 09:00 uur tot en met 7 oktober 2020 23:59 uur; • Subsidie wordt verdeeld op volgorde van datum

De koroanakrisis hat ús fan ’t maitiid hurd rekke. It is in krisis dy’t yn ús mienskip dwers troch alles hinne te sjen en te fielen is. Alle dagen wurde wy konfrontearre mei rjochtlinen fan de oardelmetermaatskippij. It is moai om te sjen hoe’t de mienskip him oan de koroanamaatregels oanpast. Us sosjale libben giet safolle mooglik troch. Dêrmei kriget de koroanakrisis gjin fet op de leefberens yn ús provinsje. Ek ferienings binne wer mei harren aktiviteiten útein set. Dêrby wurde sy wol konfrontearre mei ekstra kosten om oan de RIVM-rjochtlinen te foldwaan. Om it ferieningslibben yn de provinsje Fryslân dêrby te stypjen, kinne doarpshuzen, sportferienings en maatskiplike organisaasjes yn Fryslân in subsydzje

06 - 10 26 88 31 Tweebaksmarkt 52 – Postbus 20120 – 8900 HM Leeuwarden – (058) 292 59 25

van ontvangst van de subsidieaanvragen, waarbij de datum waarop de aanvraag volledig is, geldt als datum van ontvangst; • Voor deze regeling geldt: vol is vol. Met de subsidie, die tot stand is gekomen in nauwe samenwerking met Doarpswurk, Keunstwurk en Sport Fryslân, helpt de provincie Fryslân het maatschappelijk leven ‘troch de tiid’. Medewerkers van Streekwurk (provincie Fryslân), Doarpswurk, Keunstwurk en Sport Fryslân helpen u graag verder. Informatie over de regeling kunt u vinden op www.fryslan.frl/subsidieVenS.

oanfreegje om dy ekstra kosten (foar in part) fergoede te krijen. Ferienings, stiftings en oare ynstânsjes spylje nammentlik in krúsjale rol yn de leefberens en sosjale ferbining yn ús provinsje. Wy wolle stomme graach byinoar komme en ús passys útoefenje. Foaral yn dizze perioade wolle de minsken mei-inoar troch de tiid en de provinsje hopet it mei dizze regeling wat makliker te meitsjen. Dizze maatregel is ûnderdiel fan it maatregelpakket Lok op 1: no en moarn, sa’t wy dat as provinsje foar de simmer bekend makke hawwe. Dat makket Fryslân in poerbêst plak om te wenjen, te wurkjen en te rekreëarjen!

Klaas Fokkinga, deputearre

Tusken de Marren INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE DE FRYSKE MARREN | SEPTEMBER 2020

INHOUD

• Gemeentegezicht: Beleidsmedewerkers cultuur • Campagne ‘Gezondheid is ook taal’ van start in De Fryske Marren • De landschapsbiografie Súdwesthoeke, ‘Het motiveert je om eropuit te gaan’ • Optimist on Tour: drie dagen plezier op het water

Het Noorden reist fossielvrij tijdens Fossielvrij Weekend in oktober

Vergaderingen gemeenteraad

Heel Fryslân, Drenthe en Groningen reizen van vrijdag 9 tot en met zondag 11 oktober 2020 fossielvrij tijdens een Fossielvrij Weekend. Doel tijdens deze drie dagen is 1 miljoen fossielvrije kilometers te maken.

Maandag 14 september Woensdag 16 september Debat en Beslút, 19.30 uur

Maandag 5 oktober Petear, 20.00 uur

Woensdag 7 oktober

Debat en Beslút, 19.30 uur

Gemeenteraad vergadert weer in Herema State Sinds het begin van de coronatijd konden er geen fysieke raadsvergaderingen plaatsvinden in het gemeentehuis in Joure. Afgelopen week is de raadszaal aangepast om te voldoen aan de voorschriften in verband met COVID-19 en ‘ coronaproof’ gemaakt.

Vrijdag 9 oktober

Eén tafeltje per persoon in plaats van het normale meubilair, looproutes, een aparte in- en uitgang en nog veel meer. Een flink aantal mensen is bezig geweest om het allemaal voor te bereiden en tijdens de eerste vergadering op 2 september in goede banen

Meer informatie op: www.broekzuid.nl

Een dode buxus?

Verloting kavels Broek Zuid

Like en volg ons op Instagram! Mooie foto’s uit de gemeente en elke week een ander onderwerp (#abcDFM) in de schijnwerpers. Dat kunt u van ons verwachten op Instagram. Volg ons op @defryskemarren. Heeft u zelf een mooie foto gemaakt in de gemeente? Tag ons dan gerust met de hashtag #gemeenteDFM!

te leiden. Hierdoor kunnen de vergadering weer veilig met de gepaste afstand plaatsvinden.

Geen publiek

Door deze aanpassing is het echter niet mogelijk om op veilige wijze publiek te ontvangen.

Overal in de noordelijke provincies vinden tijdens dit weekend duurzame micro-events plaats. Wilt uw wijk, dorp, bedrijf, vereniging of sportclub ook een evenement organiseren? Meld u dan aan via de website www.fossielvrijweekend.nl.

Stop de buxusstruik in de grijze container! Heeft u een dode buxusstruik of -haag in de tuin? Dan heeft u (hoogstwaarschijnlijk) mot met de buxusmot. Een zwaar aangetaste struik kunt u het beste volledig verwijderen. Maar let op! Stop de verwijderde struik (of de takken van de buxus) in een afgesloten zak en doe hem in de grijze container. Gooi de aangetaste buxus niet in de gft-/groenebak. De rups of vlinder kan dan namelijk ontsnappen als het afval lang genoeg staat. En voor u het weet verspreidt u het beestje overal.

Wees er vroeg bij

Heeft u nog geen aangetaste buxushaag of

FOTO:OMRIN

Kijk voor actuele informatie op: www.defryskemarren.nl/ gemeenteraad

Iedereen doet mee en iedere kilometer telt: van fietsrit naar de sportclub en busreis naar het winkelcentrum tot de nietgereden kilometer vanwege thuiswerken. De opties variëren van elektriciteit, groengas, waterstof en Hydrotreated Vegetable Oil (HVO) tot bijvoorbeeld fietsen, wandelen of skeeleren.

struik? Wees dan alert op de eerste signalen en zorg dat u de rups op tijd herkent. Pols bij buren met een buxus of zij al problemen hebben en bekijk of u kleine rupsjes ziet. Een vroege behandeling vergt minder bestrijdingsmiddel en heeft meer garantie op succes. Meer informatie over de buxusmot vindt u op de website van Milieu Centraal: www.milieucentraal.nl.

Door snelweg gespleten bos weer herenigd

Het nu nog gespleten Roazebosk tussen Scharsterbrug en Joure wordt weer één bos. De afgelopen maanden hebben we samen met Staatsbosbeheer, Moai Skarsterlân, Plaatselijk Belang Skarsterbrêge en vertegenwoordigers van indieners van zienswijzen uit de wijk Zuiderveld een verbeterd ontwerp gemaakt voor het bos. In het nieuwe ontwerp is veel ruimte voor natuur, water en voor recreatief gebruik. Voordat de aanleg van het bos kan beginnen, moet de gemeenteraad het definitief ontwerp nog vaststellen. De gemeenteraad behandelde het voorstel op 31 augustus tijdens haar Petear . Naar verwachting wordt het daarna op 16 september vastgesteld tijdens het Debat & Beslút.

COLOFON

Petear, 20.00 uur

FOTO: FOSSIELVRIJ WEEKEND 2020

Gemeentelijke activiteiten kalender

Tusken de Marren | Informatiebijlage van gemeente De Fryske Marren | september 2020 verschijnt maandelijks huis-aan-huis als bijlage van GrootdeFryskeMarren. Redactie communicatie gemeente De Fryske Marren, postbus 101, 8500 AC Joure, telefoon 14 05 14 E-mail redactie@defryskemarren.nl. Tekst Letterhuis, Esther van Opzeeland | gemeente De Fryske Marren.

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren SEPTEMBER 2020

Julia Tomasoa (links) en Inge van der Meulen in Park Heremastate in Joure

GEMEENTEGEZICHT Beleidsmedewerkers cultuur Julia Tomasoa en Inge van der Meulen

‘Cultuur is van iedereen’ Van amateurkunst tot UNESCO Werelderfgoed. ‘In De Fryske Marren is op cultureel gebied van alles te beleven’, aldus Julia Tomasoa en Inge van der Meulen. Het tweetal werkt aan het nieuwe cultuurplan van gemeente De Fryske Marren. Daarbij kunnen ze de hulp van inwoners goed gebruiken. “In onze gemeente gebeurt ontzettend veel op cultureel gebied”, begint Julia. Ze is werkzaam als beleidsmedewerker Cultuur bij De Fryske Marren. “Op veel plekken vind je uniek cultureel erfgoed en mooie bezienswaardigheden. Ze geven kleur en vorm aan het uiterlijk van onze gemeente. Maar cultuur gaat ook over dingen die mensen samen doen of maken. Dat kan van alles zijn: een toneelvoorstelling in de bibliotheek, muziekles op school, een zangavond in het buurthuis of een cursus fotografie. In De Fryske Marren vind je kunst en cultuur in állerlei vormen.”

Van grote waarde

“Kunst en cultuur maken onze stad en dorpen aantrekkelijk voor

inwoners, bezoekers, bedrijven en organisaties”, gaat Julia verder. “Daarnaast zorgt een gevarieerd cultuuraanbod voor levendigheid, sociale verbinding en positieve gezondheid. Kunst inspireert, geeft energie en leidt tot nieuwe ideeën.” Tegelijkertijd kan cultuur ook worden ingezet als hulpmiddel. Julia: “Door samen kunst te maken kun je bijvoorbeeld een taboe bespreekbaar maken, eenzaamheid aanpakken of kwetsbare groepen mee laten doen in de samenleving. Als gemeente streven we naar een aantrekkelijke cultuursector die voor iedereen toegankelijk is. Ons huidige cultuurplan stamt uit 2014. Ondertussen is er veel gebeurd in onze gemeente; daarom willen we het beleid vernieuwen.”

Creatieve inwoners

“Cultuur is van én voor iedereen”, stelt Julia. “Als gemeente vinden we het niet meer dan logisch dat inwoners mede bepalen wat er aan cultuur moet gebeuren. In 2018 hebben vrijwilligers, verenigingen en organisaties

Julia Tomasoa

samenwerking op met onze inwoners; creatievelingen die met ons willen meedenken over het nieuwe cultuurbeleid.”

Nieuwe kansen

Inge van der Meulen

uit De Fryske Marren prachtige projecten opgezet voor Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa. Daarmee hebben ze laten zien dat we een sterke, creatieve gemeente zijn. Zelfs in deze tijd - waarin we te maken hebben met de coronacrisis - zien we hoe ambitieus de cultuursector is. Door de coronamaatregelen bedenken inwoners en organisaties slimme oplossingen om zoveel mogelijk activiteiten op veilige wijze toch door te laten gaan. Daar hebben we veel bewondering voor. We zoeken dan ook graag de

‘We kunnen de hulp van inwoners goed gebruiken’

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

Voor de nieuwe Cultuurnota wil de gemeente graag onderzoeken waar inwoners behoefte aan hebben. Naast Julia is ook trainee Inge van der Meulen hierbij betrokken. Inge: “Om de juiste keuzes te maken voor het nieuwe beleid willen we samen met mensen uit het culturele veld kijken naar het cultuuraanbod in onze gemeente. Waarin kunnen we cultuurmakers ondersteunen? Wat zijn de ambities en waar liggen de prioriteiten? We willen zoveel mogelijk thema’s bespreekbaar maken. Daarnaast willen we ruimte geven aan nieuw talent. We vragen iedereen om mee te denken: cultuurliefhebbers, kunstenaars, muziekmakers, culturele organisaties, verenigingen, scholen, ondernemers, etc.” In aanloop naar het nieuwe cultuurplan organiseren Julia en Inge inwonersbijeenkomsten op drie locaties in De Fryske Marren. Julia: “We moedigen iedereen aan om deel te nemen, want we kunnen de hulp van inwoners goed gebruiken. Voel u welkom!”

Wilt u meedenken over het nieuwe cultuurbeleid van De Fryske Marren? De gemeente nodigt u graag uit op een van de drie inloopavonden: • Maandag 21 september Beachclub Lemmer (Industrieweg 2) • Maandag 28 september Dorpshuis Irene in Wijckel (Jeen Hornstraweg 8) • Dinsdag 6 oktober Party- en Zalencentrum ’t Haske in Joure (Vegelinsweg 20) Op elke avond vinden er twee bijeenkomsten plaats. U kunt zelf een tijdslot kiezen waarop u aanwezig wilt zijn: van 19:00 tot 20:00 uur of van 20:15 tot 21:15 uur. Wilt u deelnemen? Stuur dan een e-mail naar cultuur@defryskemarren.nl en geef u op (vergeet niet de gewenste datum en tijd te vermelden). Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Julia Tomasoa, telefoonnummer: 14 05 14 (zonder kengetal).

FOTO’S: RIANNA HILARIUS, STUDIO SPONTAAN

www.defryskemarren.nl

Taal maakt gezonder!

CAMPAGNE ‘GEZONDHEID IS OOK TAAL’ VAN START IN DE FRYSKE MARREN Stichting Lezen en Schrijven organiseert van 7 tot en met 13 september de Week van Lezen en Schrijven. Een week met extra aandacht voor laaggeletterdheid. In die week start in De Fryske Marren ook de campagne Gezondheid is ook taal. Een initiatief van Sociaal Werk De Kear, Bibliotheken Mar en Fean, Stichting Lezen en Schrijven, het Friesland College en gemeente De Fryske Marren.

Stress

Andersom geldt: als je er door bijvoorbeeld laaggeletterdheid moeite mee hebt om informatie over gezondheid en zorg te begrijpen, kan dat gevolgen hebben voor je gezondheid. Janneke: “Als je de uitleg van de dokter niet of half kan volgen of niet goed weet wat je moet vragen, krijg je niet de juiste zorg.” Met alle gevolgen van dien, zoals stress en ziekte. Laaggeletterdheid zorgt in Nederland jaarlijks voor zo’n 264 miljoen euro extra gezondheidszorgkosten door meer ziekenhuisopnames en huisartsbezoeken.

‘Hoe beter je informatie begrijpt, hoe beter je keuzes kunt maken over je gezondheid’

FOTO: RIANNA HILARIUS, STUDIO SPONTAAN

We willen allemaal zo gezond mogelijk oud worden. Taal speelt daarbij een rol. Veel informatie over gezondheid, ziekte en zorg bereikt ons namelijk via taal. In een brief van het ziekenhuis bijvoorbeeld. Of via een internetwebsite. Of tijdens een gesprek met de huisarts of tandarts. “De kern van gezondheid is dat je jezelf kunt redden en weet waar je terecht kunt”, zegt buurtwerker Janneke van der Meulen van Sociaal Werk De Kear. “Hoe beter je informatie begrijpt, hoe beter je keuzes kunt maken rond je eigen gezondheid.” V.l.n.r.: Janneke van der Meulen, Nathalie Wijnalda en Betty Wiersma

DigiD

Daarbij komt dat onze omgeving steeds meer om digitale vaardigheden vraagt. Bij veel websites over zorg, bijvoorbeeld die van zorgverzekeringen en de donorregistratie, moet je inloggen met je DigiD. In veel ziekenhuizen staat er een digitale aanmeldzuil. “Voor mensen met laaggeletterdheid is zoiets abracadabra”, legt Janneke uit. “Dat heeft niets met domheid te maken, maar met vaardigheden.”

Signalen

Gelukkig is er hulp beschikbaar. De campagne ‘Gezondheid is ook taal’ draait om die hulp. De campagne richt zich op zorgprofessionals, zoals huisartsen, praktijkondersteuners en tandartsen. Janneke: “Het doel is bewustwording. We willen professionals via e-learning de tools geven om signalen van laaggeletterdheid te herkennen. Signalen kunnen zijn dat iemand vaak naar de praktijk belt, de partner meeneemt bij het gesprek of herhaaldelijk om uitleg vraagt. De professionals krijgen handvaten om het gesprek aan te gaan en mensen door te verwijzen naar hulp.”

LAAGGELETTERDHEID - DE CIJFERS

1 op de 9 mensen is laaggeletterd. Dat betekent dat ze grote moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Ook omgaan met de computer is lastig. 65% van deze mensen is van Nederlandse afkomst en heeft een baan. In De Fryske Marren gaat het vooral om mensen tussen de 45 en 65 jaar, maar ook in de leeftijd daarboven.

Wasserette

Janneke, haar collega Nathalie Wijnalda en Betty Wiersma van Bibliotheek Mar en Fean gaan vanaf 7 september samen ‘de boer op’. “We gaan langs bij zorgpraktijken en bijvoorbeeld wijkcentra. Daar hangen we waslijnen op met praktische informatie, zoals een factsheet over het herkennen van laaggeletterdheid en informatie over cursussen voor laaggeletterden. In de bibliotheek komt die week een brievenwasserette: een waslijn waaraan iedereen brieven met ingewikkelde tekst kan hangen. We geven suggesties hoe tekst eenvoudiger kan.” De campagne gaat na 13 september door. “We willen blijven verwijzen naar scholing; er zijn nu veel mogelijkheden om gratis te leren”, zegt Janneke. “En in oktober benaderen we

sportverenigingen om de informatie rond ‘Stoptober’ – stoppen met roken – eenvoudiger te maken. In februari 2021 komen we in actie om mensen te helpen hun donorregistratie goed in te vullen.” Als betrokken buurtwerker heeft Janneke zin in de campagne. “Ik hoop dat we elkaar als zorgverleners weten te vinden om samen dat beetje extra te bieden aan mensen die het kunnen gebruiken. Taal begint lokaal en iedereen mag het leren! Ik gun elke inwoner de zelfverzekerdheid om de eigen regie te houden over zijn of haar gezondheid. Dan voel je je een stuk sterker en beter.”

JA, IK WIL LEREN!

Wil je leren? Dat kan! Kijk op de website ikleermeer.nl of meld je aan bij de bibliotheek.

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren SEPTEMBER 2020

FOTO: GEWOAN DWAAN - DOUWE BIJLSMA

Fietsen door de Griene Leane in het Rijsterbos

‘Het motiveert je om eropuit te gaan’ Sinds 29 oktober 2019 is het heel makkelijk om vanaf je stoel een ontdekkingstocht te maken door de Súdwesthoeke. Die dag is namelijk de digitale landschapsbiografie gelanceerd. Inmiddels is er al veel gebruik van gemaakt en zijn er allerlei mooie vondsten in gedaan. meer laten genieten van wat je in de Súdwesthoeke allemaal tegenkomt. De gedachte daarbij is: hoe meer je weet, hoe meer je ziet en hoe meer je ziet, hoe meer je geniet.

De biografie is een gezamenlijk initiatief van gemeente De Fryske Marren, gemeente SúdwestFryslân en Bezoekerscentrum Mar & Klif. Zij willen inwoners, bezoekers en andere geïnteresseerden hiermee

Zelf op zoek

De landschapsbiografie bestaat uit twee delen: een storymap en een cultuurhistorische kaart. De storymap vertelt het verhaal van de Súdwesthoeke vanaf de voorlaatste ijstijd tot nu,

opgedeeld in zeven periodes. De toegankelijk geschreven tekst is aangevuld met foto’s, illustraties, video’s, tijdlijnen en interactieve kaarten. De kaart ‘In de buurt’ laat je zelf op zoek gaan naar wat er aan cultuurhistorie in de omgeving te vinden is. Een kijkje nemen in de landschapsbiografie Súdwesthoeke? Ga naar landschapsbiosudwesthoeke.nl

Iris Nutma

Sisca Vierstra

“Als bezoekerscentrum moedigen wij mensen aan om fietsend of wandelend het landschap van de Súdwesthoeke te verkennen. Op de routes die we daarvoor maken, kunnen we dankzij de landschapsbiografie historische locaties precies aangeven. Ook is de biografie bijvoorbeeld handig voor onze cursus Ambassadeur Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân. Cursisten krijgen daarbij een kleine opdracht, waarvoor zij dit naslagwerk goed kunnen gebruiken.” FOTO: GEWOAN DWAAN - DOUWE BIJLSMA

“Geweldig dat je nu zóveel informatie over het gebied zo snel bij de hand hebt. Voor ons is de landschapsbiografie erg nuttig. Samen met andere partijen waken wij over de natuur- en cultuurhistorische waarden van De Fryske Marren. Hiervoor hebben we regelmatig overleg met de gemeente. Waar iedereen op die momenten eerst steeds verschillende oude kaarten, documenten en andere bronnen erbij haalde, hebben we met de biografie nu ook één grote gemeenschappelijke informatiebron.”

‘Geweldig dat je nu zóveel informatie zo snel bij de hand hebt’

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

Iris Nutma bij de IJsgrot in Mar en Klif

directeur Bezoekerscentrum Mar & Klif

voorzitter Vereniging Moai Skarsterlân

“Zo kwam de landschapsbiografie goed van pas voor het nieuwe ontwerp van het Roazebosk. De snelweg is ooit dwars door dit bos en de Haulstersingel aangelegd. Nu het Knooppunt Joure dit traject overbodig maakt, is besloten om het Roazebosk te herstellen. In de biografie is te zien dat de Haulstersingel onderdeel is van een historisch belangrijke binnendijkenstructuur. Ook deze singel verdient het daarom om behouden te blijven. Dit heeft tot het besluit geleid om de bomenrij langs deze weg weer compleet te maken.”

FOTO: GEWOAN DWAAN - DOUWE BIJLSMA

De landschapsbiografie Súdwesthoeke is iets unieks. Het is in Nederland het eerste online naslagwerk, waarmee een landschap zó uitgebreid en nauwkeurig is beschreven.

Ciska Vierstra staat bij het begin van het historische pad de Haulstersingel. Het verhoogde pad is aangelegd om het naastgelegen weiland vroeger te beschermen tegen het water.

“Zelf deed ik laatst nog een interessante ontdekking. ‘Leuk om Ik hoorde dat vlak bij mijn meer te weten woonplaats, Elahuizen, ooit te komen een haventje zou hebben over je eigen gelegen. In de buurt van leefomgeving’ het dorp is daar niets van te zien. Maar in de landschapsbiografie vond ik aanwijzingen die deze bewering onderbouwen. Het is leuk om zo meer te weten te komen over je eigen leefomgeving. Ik raad iedereen aan om eens te kijken wat de biografie te bieden heeft. De kennis die je opdoet, motiveert je om er ook écht op uit te gaan.”

www.defryskemarren.nl

Optimist on Tour:

Drie dagen plezier op het water Heb je nooit gezeild of gesupt, dan weet je ook niet hoe leuk dat is. Het rondreizende watersportevenement Optimist on Tour laat kinderen daarom gratis kennismaken met verschillende watersporten. Van donderdag 27 tot en met zaterdag 29 augustus vond dit evenement plaats op de Tsjûkemar.

Optimist on Tour is een initiatief van het Watersportverbond, met als doel om door heel het land kinderen tussen de 8 en 13 jaar te laten ervaren hoeveel plezier zij kunnen hebben van watersport. Via gemeente De Fryske Marren waren de organisatoren in contact gekomen met de Club van Aanjagers, de stichting die zich inzet om de recreatie op en rondom de Tsjûkemar te bevorderen. “Wij gingen graag met hen in zee”, zegt Ronald Huese, bestuurslid van de Club van Aanjagers. “De watersport in Nederland vergrijst al jaren. Hoe meer de jeugd ontdekt wat er op het water allemaal te beleven is, hoe beter.”

- Ronald -

FOTO: GEWOAN DWAAN - DOUWE BIJLSMA

‘Wij gingen graag met hen in zee’

- Elisah -

‘De kinderen vonden het geweldig’

FOTO: GEWOAN DWAAN - DOUWE BIJLSMA

“Van tevoren waren de leerlingen al superenthousiast; ze hebben er de hele week naar uitgekeken”, vertelt Elisah van Zanden, directeur van de basisscholen De Spoarsiker in Echtenerbrug en Eben Haëzer in Oosterzee. Ook vorig jaar deden deze en drie andere scholen uit de omgeving mee aan Optimist on Tour. Dit jaar was het aantal deelnemers meer dan verdubbeld: alle elf basisscholen uit de Tsjûkemar-regio waren van de partij.

Zeilen, suppen en kanovaren

Opgedeeld in groepen namen van donderdag 27 tot en met zaterdag 29 augustus zo’n 550 kinderen uit de omgeving van de Tsjûkemar deel aan Optimist on Tour. Op de donderdag en vrijdag waren dat alleen basisschoolleerlingen, op de zaterdag konden ook kinderen meedoen die net de lagere school hadden verlaten. Onder begeleiding van ervaren instructeurs maakten zij kennis met drie vormen van watersport: zeilen in een Optimist (een eenpersoons jeugdzeilboot), suppen (ook wel peddelsurfen genoemd) en kanovaren. Daarnaast kwamen ze op een speelse manier meer te weten over water in het Optimist on Tour Laboratorium. Elisah: “Het evenement was een groot succes. Het was goed georganiseerd en de kinderen vonden het geweldig. Wat hielp, was dat we hen er vooraf op school goed op hadden voorbereid. Zo wisten ook de leerlingen die er vorig jaar niet bij waren wat ze ervan konden verwachten.”

Verbinding met de leefomgeving Elisah en Ronald zitten beiden in de werkgroep Gebiedsonderwijs van de Club van Aanjagers. Momenteel is

Elisah van Zanden en Ronald Huese kijken tevreden terug.

deze werkgroep bezig om samen met basisscholen uit de Tsjûkemar-regio gebiedsgerichte leerlijnen op te zetten. “Door een link te leggen tussen het gebied en vakken als aardrijkskunde en geschiedenis, willen we ervoor zorgen dat kinderen zich meer verbonden voelen met hun leefomgeving”, legt Elisah uit. “In onze regio speelt water al eeuwenlang een grote rol. Optimist on Tour sluit daar mooi bij aan.” Ronald hoopt bovendien dat het jaarlijks terugkerende evenement een boost geeft aan de ontwikkeling van de lokale watersport. “Wij hebben nog geen watersportvereniging, nog geen organisatie die hier structuur aanbrengt in alles wat met waterrecreatie te maken heeft. Als we steeds meer jeugd uit de dorpen rond de Tsjûkemar regelmatig in een boot of

Om ‘de kracht van de Tsjûkemar’ te benutten, werken veel partijen met elkaar samen. Naast de gemeente en de Club van Aanjagers zijn dat provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân, Recreatieschap Marrekrite en Rijkswaterstaat. De gemeente en de provincie spelen daarbij een faciliterende rol; de regie blijft bij de Club van Aanjagers. op een surfplank zien, kan dat snel veranderen.” Meer weten over Optimist on Tour? Kijk op www.optimistontour.nl. Meer weten over de plannen voor de Tsjûkemar? Ga naar www.tsjukemarplannen.nl.

NUMMER 09 • 2020

BACK TO SCHOOL

(BRANDED CONTENT PAGINA)

INTERIEUR

We gaan weer “back to school” en daar hoort misschien ook wel een nieuw interieur bij. Ik geef mijn interieur eens in de zoveel tijd ook een mini make-over met nieuwe accessoires. Hierbij een paar leuke tips en inspiratie voor een school items interieur. Eyecatchers in je woonkamer maken het direct persoonlijker. Items die niet iedereen heeft staan; die je niet elke dag in een woonkamer ziet staan, of waar je een mooie herinnering aan hebt. SCHOMMELEN, HANGEN EN KLIMMEN

Speelse elementen in je woonkamer zijn het helemaal, vooral als je deze gewoon pontificaal laat zien. Een woning met een hoog plafond leent zich uitstekend voor een schommel aan het plafond. Maar ook een klimrek mag gezien worden, je kunt ze ook gebruiken als pronkrekken, met allerlei planten of hangelementen erin verwerkt. Zelf vind ik de speelringen ook erg leuk, gebruik er één als hangdoekhanger!

STOELEN, BANKJES EN SCHOOLPLATEN

Een voorbeeld van zo’n eyecatcher kunnen vintage school items zijn. Een oude schoolbank tegen de muur of een paar oude schoolstoeltjes. Mooie oude schoolplaten aan de muur zijn tijdloos en kun je op iedere gewenste plek hangen in je interieur. Je kunt ze vinden op marktplaats, rommelmarkten of winkels met vintage meubels. Hier hoef je echt niet stad en land voor af te zoeken!

EVELYNE BOK - Interieurstylist Sneek | www.evelyne-ontwerp.nl

LEREN SPEELMATTEN

Deze laatste tip komt van een NL bedrijf NAHKA, een oude Finse betekenis voor zacht leer. Ze produceren prachtige leren matten, sommige gebaseerd op de oude gymnastiekmat. De NAHKA designs gaan terug naar de kern: mooi en functioneel leer, met een minimalistische uiterlijk. Een Scandinavisch karakter met subtiele details. Echt een echte blikvanger, zo breng je op een mooie manier School back to Interior!

van Pas jij binnenkort ook een paar r? dit soort items toe in je interieu

LUNCHBOX VARIATIE

BACK TO SCHOOL!

De scholen zijn weer begonnen. En hoewel ik de schoolvakantie heerlijk vind, is het ook wel fijn dat er ritme en regelmaat in ons dagelijkse leven zit. Na de vakantie beginnen we ook weer met een ritme in ons eetpatroon. Want dagelijks ijsjes, biertjes en snacks is lekker maar allesbehalve gezond.

Niet iedereen is een ochtendmens en heeft de wilskracht om vijftien minuten eerder uit bed te stappen voor je haar zijn. Eigenlijk wil iedereen het liefst in een handomdraai een goed uitziend kapsel hebben, dat de hele dag meegaat. Hieronder een aantal kapsels die supermakkelijk zijn, en die je dus nog ‘snel-snel’ kan maken voordat je naar school of je werk vertrekt!

Als je vaker mijn tips op deze lifestyle pagina volgt, dan weet je dat deze gebaseerd zijn op natuurvoeding. Dus veelal biologisch, vers, veel groenten en eerlijk voor mens, dier en natuur. Een andere belangrijke pijler van natuurvoeding is variatie. Dit zorgt namelijk voor een zo breed mogelijke inname van voedingsstoffen. Door de huidige productiemethoden zitten er vaak minder waardevolle voedingsstoffen in voedsel. Door te variëren wordt dit deels opgevangen. Probeer ook te variëren in de lunchbox. Neem bijvoorbeeld iedere dag een ander stuk fruit voor het fruitmomentje. Kies voor wraps, crackers of rijstwafels in plaats van brood. Of varieer met spelt-, haver of desembrood. Bij de lunch kun je tomaat, wortel of komkommer meegeven. Maak er eens een spiesje van of steek er figuurtjes uit. Of maak een smoothie. Er zijn voldoende creatieve mogelijkheden waarvoor je echt niet eerder hoeft op te staan.

Maar op deze manier geef je je kind wel een voedzame lunchbox mee, en het is nog lekker ook. ROOS HENDRIKS - Royaal Belegd Sneek | www.royaalbelegd.nl

DE PAARDENSTAART Hiervoor heb je weinig nodig. Begin met een strakke paardenstaart. Dan hangt het ervan af waar je vandaag zin in hebt. Met een leuk sjaaltje om je staart staat het al heel erg leuk maar je kunt ook enkele plukjes wat loshalen bij de oren en een ‘messy’ staart creëren. HALF UP, HALF DOWN Deze is ideaal als je je haar niet in een simpele knot of paardenstaart wilt dragen. Pak het bovenste deel van je haar (ongeveer een derde) en zet het vast in een staart of rommelige knot. Een ‘invissibobble’ elastiekje is hierbij het makkelijkste. Spray vervolgens wat Balmain Session Spray Strong om eigenwijze haartjes te fixeren. BALMAIN TEXTURIZING VOLUME SPRAY Dit is HET product om in te investeren voor de ochtenden waarop je eigenlijk helemaal niets met je haar wilt doen. De volume spray zorgt ervoor dat er meer textuur en definitie in je haar komt en maakt het lekker stug en rommelig. En de tekst op het flesje zegt het al, hierdoor krijg je makkelijker volume en kun je vliegensvlug maar toch stijlvol de deur uit. FAIDRA TSAGARAKIS - Kapsalon Perron 28 Sneek | www.perron28.com

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST GEA DE JONG-OUD // FOTO’S BURO GROOTSWERK

deFryskeMarren

Wat is de impact van de coronacrisis op de arbeidsmarkt? LOOPBAANCOACH AUDREY VAN DER GALIËN VAN BURO GROOTSWERK: “DIT IS EEN IDEAAL MOMENT VOOR LOOPBAANADVIES” Wat is er veel veranderd sinds maart van dit jaar. Kijk bijvoorbeeld eens naar de economie in ons land. Welke sector krimpt en welke sector groeit juist in deze tijd? Naar welk beroep is er nog vraag? Hoe is het eigenlijk met jouw baan en jouw bedrijf? De coronacrisis heeft mensen ervan bewust gemaakt hoe kwetsbaar hun baan, bedrijf of sector is. Wat zijn de gevolgen van de coronacrisis voor de arbeidsmarkt? STRESS THUIS De arbeidsmarkt is flink door elkaar geschud. Beroepsgroepen zoals de horeca, het toerisme, de recreatie, de luchtvaart, de uitzendbranche en de culturele sector werden zwaar getroffen door de strenge overheidsmaatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Daarbij werken mensen meer thuis en wordt werk vaker digitaal uitgevoerd. Er zijn meer mensen op zoek naar werk dan vorig jaar. Maar gelukkig zijn er in deze tijd ook beroepen met goede baankansen.

VERANDEREN Loopbaancoach Audrey van der Galiën komt in de praktijk bijzondere voorbeelden tegen, die inspirerend kunnen zijn voor anderen: “De crisis zorgt ervoor dat veel mensen gaan nadenken over hun werk. Ze vragen zich af of ze zo willen blijven werken tot aan hun pensioen. Wanneer ze van die gedachte niet blij worden, is het tijd voor verandering. Er is veel mogelijk. Misschien liggen er kansen voor je in een andere sector. Misschien moet je je laten omscholen. De loopbaanadviseur biedt hier een helpende hand, waardoor mensen zich goed kunnen voorbereiden op een mogelijke overstap naar ander werk.”

KANSRIJKE BEROEPEN Vóór de coronacrisis was er in de zorg al sprake van personeelstekorten. Door de corona uitbraak was het extra druk in de ziekenhuizen en verpleeghuizen. Nu ook de reguliere zorg weer op gang komt, blijft de behoefte aan gediplomeerd medisch personeel zeer hoog. In het onderwijs is er veel vraag naar docenten exacte vakken en talen. De gemeenten, het UWV en de belastingdienst kunnen mensen gebruiken bij de uitvoering van diverse steunmaatregelen van de overheid en nieuwe uitkeringsaanvragen. Andere beroepsgroepen met grote kansen op een baan zijn de ICT, de bouw en de energiesector. Het structurele tekort aan technische vakmensen is er nog altijd. Omdat de mensen nu meer thuis zijn, zijn beroepen als woningstoffeerders, vloerenleggers en keukenmonteurs ook kansrijker dan voorheen. In de financieel-juridische sector is een groot aantal functies in de accountancy vacant. Veel bedrijven vragen steun aan in deze tijd. Vacatures voor hoveniers en groenverzorgers waren de laatste jaren al moeilijk te vervullen. Daarbij komt dat de vraag tijdens de coronacrisis alleen maar is toegenomen omdat iedereen veel meer thuis is. De lijst met kansrijke beroepen is groot en gevarieerd. (*)

BEWUSTWORDING TIJDENS CORONACRISIS De coronatijd heeft de mensen meer bewust gemaakt van hun werksituatie. Hebben ze er nog veel plezier in dan vragen ze zich af wat

Buro GrootsWerk Loopbaankeuze

Audrey van der Galiën: “Wij brengen de kansen van iemand op de arbeidsmarkt en het aanbod aan banen in de eigen regio in kaart.”

TOP 6

kansrijke sectoren in coronatijd Zorg ICT Onderwijs Bouw Energie Groen en agrarisch hun kansen zijn om het te kunnen blijven doen. Komen ze juist tot de ontdekking dat ze hun huidige werk zeker niet tot hun pensioen willen blijven doen, dan is het tijd voor verandering. Om hierbij de juiste keuze te kunnen maken, komt de loopbaancoach in beeld. “Wij brengen de kansen van iemand op de arbeidsmarkt en het aanbod aan banen in de eigen regio op dat moment in kaart”, verduidelijkt Audrey van der Galiën, gekwalificeerd loopbaancoach bij Buro GrootsWerk. “Dit wordt afgestemd op het persoonlijke profiel van deze persoon, op basis van de onder-

INSPIRERENDE VOORBEELDEN

zochte interesses, vaardigheden, talenten en wensen. Op die manier is het makkelijker om actie te ondernemen met een grotere kans op succes.”

LOOPBAANADVIES Ook de overheid wil de mensen helpen om zich aan te passen aan de nieuwe realiteit van de arbeidsmarkt. De 22.000 kosteloze ontwikkeladviezen die het kabinet daarom beschikbaar stelde vanuit de ‘NL Leert Door regeling’ waren in zeer korte tijd allemaal vergeven. “Dat was heel jammer, maar het leert ons ook dat de belangstelling hiervoor boven verwachting groot is”, vindt Audrey. “De verwachting is dat deze mogelijkheid in het jaar 2021 opnieuw wordt aangeboden. Wie het ontwikkeladviestraject en de begeleiding van de loopbaancoach op dit moment zelf betaalt, heeft dit jaar nog het voordeel dat het aftrekbaar is bij de belastingen.” (*) bron: UWV Afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies. Kans- en minder kansrijke beroepen, 13-08-2020.

“Als je je kans op werkgeluk, wat ik zelf een wat wollig woord vind overigens, bekijkt, is dit een mooi moment om je loopbaan te onderzoeken, je persoonlijke situatie in kaart te brengen en te veranderen. Nieuwe ronden, nieuwe kansen. In mijn praktijk had ik een prachtig voorbeeld van iemand die juist in coronatijd bij mij kwam. Hij was lasser en wordt nu omgeschoold naar gehandicaptenbegeleider. Dat is een switch waar durf en lef voor nodig is. Corona gaf net het extra zet-je waardoor hij het aandurfde. Een ander voorbeeld is van iemand die bij haar werk als crediteurenadministrateur het sociale aspect enorm miste. Na haar loopbaantraject, werkt ze nu naast haar ingekorte bestaande baan ook in de bediening van een groot restaurant voor twee dagen per week. Die combinatie maakt haar arbeidsgeluk compleet. Ze is nu meer onder de mensen en doet haar administratieve functie ook met meer voldoening.”

deFryskeMarren

Jan Brinksma, 62 jaar, geboren in Oppenhuizen, opgegroeid in Joure, alleenstaand, in het dagelijks leven kassier van het BP-tankstation aan de Geert Knolweg, is ve deluitrusting, je kunt alleen op pad gaan of in een groep, het is gezond voor zowel lichaam als geest en kan bijna altijd. Zo leg ik jaarlijks al snel tussen de duizend en

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

NUMMER 09 • 2020

erslaafd aan wandelen. “Wandelen is een heerlijke, laagdrempelige en relatief goedkope sport,” trapt hij af. “Je hoeft geen duizenden euro’s uit te geven voor een wann vijftienhonderd kilometer te voet af.” Een portret van deze ‘Jouster Forrest Gump’.

#FACETOFACE JAN BRINKSMA fotografie JOHAN BROUWER tekst WIM WALDA

“Als ik niet kan wandelen word ik chagrijnig” Jan Brinksma, 62 jaar, geboren in Oppenhuizen, opgegroeid in Joure, alleenstaand, in het dagelijks leven kassier van het BP-tankstation aan de Geert Knolweg, is verslaafd aan wandelen. “Wandelen is een heerlijke, laagdrempelige en relatief goedkope sport,” trapt hij af. “Je hoeft geen duizenden euro’s uit te geven voor een wandeluitrusting, je kunt alleen op pad gaan of in een groep, het is gezond voor zowel lichaam als geest en kan bijna altijd. Zo leg ik jaarlijks al snel tussen de duizend en vijftienhonderd kilometer te voet af.” Een portret van deze ‘Jouster Forrest Gump’. “Ik ben in Oppenhuizen geboren, maar heb daar maar twee jaar gewoond. Toen verhuisden we naar de Kerkstraat in Joure, waar ik ben opgegroeid. We hadden een harmonieus gezin, gereformeerd; ik ben de oudste van de drie kinderen Brinksma. Na de lagere school en de mavo ben ik kort verband vrijwilliger (KVV’er) geworden bij de luchtmacht, waar ik medewerker werd bij het luchtverkeersleidingscentrum. Daarna heb ik diverse banen gehad; onder meer bij het creativiteitscentrum Heerenveen, De Vries trappen in Heerenveen, heb ik meerdere periodes bij DE gewerkt en ben ik de laatste twintig jaar medewerker bij het BP-tankstation bij het Hajé hotel.”

BEN JIJ EEN NIEUWSJUNKIE? “Ik zou liever zeggen dat ik altijd ‘een drive’ heb gehad om mensen op een positief kritische manier inzicht te geven in het reilen en zeilen, in de breedste zin van het woord, van de gemeente Skarsterlân. Dat begon als vrijwilliger bij het toenmalige radiostation Oskar RTV, waar in 2007 de stekker uit werd getrokken. Vervolgens, het bloed kruipt waar het niet gaan kan, ben ik met een aantal mensen een nieuwssite begonnen, Skarsterlânnieuws.nl. Toen de gemeenten Gaasterlân-Sleat, Lemsterlân, Skarsterlân en een deel van Boarnsterhim fuseerden, hebben we de naam van de website veranderd in Marrennijs’. We pakten het nieuws in de volle breedte mee; van verkeersongelukken via achtergrondverhalen over ontwikkelingen in Skarsterlân, tot politieke debatten in de raadsvergaderingen. Veel enthousiasme, gewaardeerd door de inwoners van Skarsterlân en dus veel kijkers. Maar ook hier kwam een einde aan omdat de persoon waar ik intensief mee samenwerkte, een forse stap terug wilde doen omdat de werkzaamheden voor de site een te zware wissel trokken op zijn privéleven. Alhoewel die beslissing met pijn in ons hart werd genomen, was het achteraf verstandig, want je bent al snel een uur of vier à vijf per dag bezig met ‘het nieuws’, dat zich niet aan een ‘negen-tot-vijf-schema’ houdt. Het

gebeurde dan ook regelmatig dat ik pas rond een uur of drie ’s nachts onder de wol kroop, nadat ik een raadvergadering had bijgewoond en daar een verslag over had geschreven. Maar de volgende morgen om zeven uur klonk het klokje van gehoorzaamheid weer.”

WAAR KOMT JOUW PASSIE VOOR WANDELEN VANDAAN? “Het zal ergens aan het eind van de jaren tachtig zijn geweest dat we, ikzelf en drie andere Jousters, na ettelijke biertjes besloten om de Nijmeegse Vierdaagse te lopen. Dat werd voor drie van de vier, helaas hoorde ik daar ook bij, een drama. We moesten na twee dagen opgeven; slechts één van ons vieren proefde het zoet der overwinning en bereikte de Via Gladiola. We hadden weliswaar getraind, maar hadden geen goed materiaal en hadden ons te uitbundig in het Nijmeegse feestgedruis gestort. Ondanks de teleurstelling van het uitvallen heeft op die Vierdaagse van 1989 het wandelvirus toegeslagen. Maar pas sinds de millenniumwisseling werd het een forse infectie en merkte ik dat ik regelrecht chagrijnig werd als ik een paar dagen niet had gelopen. De Vierdaagse van Nijmegen heb ik sinds die tijd elk jaar gelopen, nu zeventien keer, behalve dat ene jaar dat hij werd afgebroken wegens de hitte en dit jaar omdat corona een spaak in het wiel stak. Daarnaast heb ik tal van andere tochten gelopen zoals de Elfstedentocht twaalf keer, alle edities van de Slachtemarathon, de Pieter Stuyvesant tocht, de Leiden Marathon, Dam tot Dam, noem ze maar op.”

WAT MAAKT LOPEN VOOR JOU ZO MOOI? “Ik ben zo langzamerhand volledig verslingerd geraakt aan deze laagdrempelige sport en geniet er met volle teugen van. Het is een deel van mijn leven geworden; ik móet twee à drie keer per week lopen. Fantastisch; presteren, diepgaan, alles uit de kast halen. Uiteraard doe ik het ook om gezond te blijven. En ik kan met volle teugen

genieten van de natuur. Kortom, het is een verslaving. Eigenlijk loop ik het liefst alleen; dan kun je vertrekken wanneer je wilt, je rustpauzes inlassen, maar het belangrijkste, je kunt je eigen tempo bepalen. Ik verveel me nooit. Sterker nog, meestal vind ik het zelfs jammer dat mijn ‘loopje’ er weer opzit. Voor mij is de Vierdaagse de tocht der tochten. Als ze mij tot een keuze zouden dwingen tussen de Vierdaagse en de Elfstedentocht, dan zou ik geen seconde twijfelen; dan moest de Elfstedentocht eraan geloven.”

WANDELEN IS EMOTIE “Waarom? De sfeer. Ik vergelijk het wel eens met de Elfstedentocht op de schaats. Je komt er alle aspecten van het wandelen tegen. De doorgewinterde wandelaars, de feestbeesten, de zangers, de zwijgers, de dat-doen-we-wel-even lopers. Ik geef je op een briefje dat dat niet het geval is. Je zult als voorbereiding kilometers moeten maken, anders val je door de mand. Met name de finish op de glorieuze Via Gladiola. Dat levert onvergetelijke momenten op. De ontlading van de wandelaars, de duizenden feestende en zingende mensen langs de kant. Voor iedereen die dat haalt het meest gedenkwaardige moment. Wandelen maakt dus emoties los. Maar ik had nooit gedacht dat dat voor mij ook zo zou zijn. Vooral bij de laatste twee edities was dat het geval. Die gingen zo goed en ik had nog zoveel over, dat ik na de finish met een biertje op een bank naast een oudere man neerplofte en spontaan in tranen van geluk uitbarstte. In principe wandel ik voor mezelf, maar af en toe doe ik een sponsorloop, zoals bijvoorbeeld de tocht Lemmer-UrkLemmer, ‘Wandel Corona de Wereld uit’. Daarvoor wordt elke deelnemer geacht een bedrag aan sponsorgeld mee te nemen, de hoogte daarvan mag je overigens zelf bepalen. Het goede doel van deze wandeltocht, de naam zegt het al, is het Radboud Fonds, dat diverse projecten om corona een halt toe te roepen financiert.”

WAT VOOR MENS BEN JIJ? “Het glas is bij mij half vol. Oftewel, ik sta best positief in het leven. Dat zal niet iedereen direct herkennen, maar dat komt denk ik doordat ik kritisch en realistisch ben. Ik maak van mijn hart geen moordkuil als ik het ergens niet mee eens ben. En ik kan me heel druk maken om kleine dingen, of dingen die niet lukken. Bijvoorbeeld de ontwikkelingen op social media. Iedereen speelt op de man, mensen oordelen zonder enige kennis van zaken, denken niet na en door de anonimiteit kom je een partij bagger tegen waar je niet goed van wordt. Dat vind ik een kwalijke ontwikkeling. Ik ben, zeker wat het wandelen betreft, een perfectionist, alles moet tiptop in orde zijn. Ik kom uit een gereformeerd en redelijk behoudend gezin, alhoewel mijn ouders niet echt streng ‘in de leer’ waren. Ik ben in de loop der jaren steeds ruimdenkender geworden, laten we het maar levenslessen noemen. Ik heb geen partner en doe dus erg veel dingen alleen, maar voel me geen ‘loner’, ik ben best een sociaal mens. De samenleving in zijn geheel, daar ben ik niet echt optimistisch over. Misschien wel mede onder invloed van ‘de socials’ zijn we qua samenleving aan het afglijden richting populisme. Partijen als FVD en PVV vind ik erg snel klaar staan met ongezouten kritiek, anderzijds leveren ze geen constructieve bijdrage aan het politieke debat. Maar dat is democratie en de mensen moeten zelf weten waar ze op stemmen. Ik ben nog steeds benieuwd wat Pim Fortuin er van gebakken zou hebben als hij nog had geleefd. We zullen het nooit weten.”

NUMMER 09 • 2020

AFSTAND LEMMER-JOURE IS (TE) GROOT

AUTO’S WEG YTSJE VAN DER MEER, TROTSE RECEPTIONISTE BĲ EMPATEC.

NIET TELEURGESTELD IN HET LEVEN. JUIST BLĲ MET WERK!

Verlegen en afwachtend kĳkt ze. Een klein lachje verschĳnt op haar gezicht. Ytsje van der Meer, 45 jaar oud en al bĳna 14 jaar werkzaam bĳ Empatec. Je merkt direct dat Ytsje een slimme vrouw is. Ze krĳgt advies om naar het gymnasium te gaan. De school is te groot en is daardoor te druk voor Ytsje. Ze kiest voor de MAVO. Toch zet ze door en haalt de HAVO. Daarna gaat ze levensmiddelen technologie en milieukunde studeren. Ook dat klusje klaart ze. Haar leven loopt op rolletjes. Maar schĳn bedriegt. Als ze 21 jaar is, komt de kink in de kabel. Slimme meid

In eerste instantie zou je zeggen dat er met haar hoofd niks mis is. Ze weet heel goed waar ze het over heeft en heeft veel algemene kennis. Ze is precies in haar werk, doet zelfstandig veel klussen en neemt iedereen wat uit handen. Dagjes weg met vriendinnen en naar theater zĳn haar vrĳetĳdsbestedingen. Een mooi, sociaal en doorsnee leven, lĳkt het. Maar Ytsje heeft een paar ﬂinke hobbels moeten doorstaan in haar leven. Tĳdens haar studie weet ze al dat ze rust en structuur nodig heeft in haar leven. Het gaat dan al minder goed met Ytsje. Ineens wordt alles teveel. En stort ze psychisch in elkaar.

Kink in de kabel

Ze weet niet wat haar overkomt. Ze verliest de werkelĳkheid door waanbeelden en rare gedachten. Ze wil zichzelf wat aandoen en alles wordt verdraaid. Het wordt een gevecht in haar hoofd. Want ze weet dat ze niet gek is. De GGZ biedt hulp. Ze wordt acht weken opgenomen. En gelukkig zĳn er medicĳnen die er voor zorgen dat ze zichzelf kan blĳven. Dagbesteding, en een werkervaringsplek op een basisschool biedt haar structuur en rust. Toch herhaalde zich het verleden. Ze krĳgt weer een terugval en wordt weer opgenomen. Deze keer was ze sneller opgekrabbeld. En Empatec biedt uiteindelĳk de uitkomst.

Tevreden leven

Bĳ Empatec eindigt haar zoektocht naar een juiste werkplek. Rust, structuur en uitdaging zĳn belangrĳk voor haar. Ze krĳgt in 2016 nog een enorme klap te verwerken: een tumor in haar hoofd. Maar de operatie slaagt en de medicĳnen slaan aan. Misschien daarom juist is Ytsje extra positief in het leven. Haar vriendinnen en haar werk vindt ze heel belangrĳk. Empatec is een ﬁjne werkplek en er wordt goed gekeken naar de mogelĳkheden van mensen. “Ik ben niet teleurgesteld in het leven hoor. Ik haal uit het leven wat er voor mĳ in zit. En ik maak er wat moois van,” sluit Ytsje lachend af. En dát is waar Empatec het voor doet. Naar de mogelĳkheden van mensen kĳken. En zo een juiste werkplek te creëren waar ze zichzelf kunnen zĳn.

Op de bankjes ‘onder de hoek’ bij de brug in het centrum van Lemmer zitten traditioneel altijd de oude jongens. Oude Lemsters horen, zien en weten alles. Als we langskomen ziet één van hen ons opschrijfboekje. “Skriuw mar op, soan: it moat it Lemster Bokkingplein wurde…” Hij wijst naar het plein dat in 1957 werd genoemd naar de toen overleden burgemeester Krijger. Maar over die man willen de Lemsters niks meer horen.

Krijger was namelijk burgemeester van Lemmer in de Tweede Wereldoorlog. Zo’n burgmeester die bleef zitten. Waarvan het later onduidelijk was of hij nu wel of niet opzettelijk meegewerkt had met de Duitse bezetters tegen zijn eigen inwoners? In april van dit jaar legden de Lemster historici Roelie Spanjaard-Visser en Hendrik Bootsma uit dat er volgens hen veel opzet het spel was. Krijger was huns inziens behoorlijk ‘fout’ geweest. Mede door zijn optreden zouden zes mensen opgepakt en overleden zijn. Krijger is na de oorlog geschorst en kreeg een half jaar gevangenisstraf voorwaardelijk. Hij werd evenwel daarna weer gewoon burgemeester van Lemmer.

FOTO BOVEN: Het Burgemeeser Krijgerplein mag van de Lemsters wel anders heten. FOTO RECHTS: Auto’s in het centrum belemmeren het zicht op de bootjes.

De Lemsters anno 2020 vinden dat het niet had moeten kunnen. Ze vroegen dit voorjaar (500 handtekeningen) de gemeenteraad om een naamswijziging van het plein. De gemeente De Fryske Marren schoof de vraag door naar het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocausten Genocidestudies.

TIJD

KRITISCH

Dat kan dus nog wel even duren, de gemeente denkt dat het misschien in december pas klaar is. En dan moet je er ook nog over discussiëren. Hoewel individuele acties bewijzen dat het wel wat sneller kan, maar dat wil de gemeente blijkbaar liever niet. En de Lemsters vinden dat eigenlijk ook niet belangrijk. Het gaat hen erom wat ze nú vinden. En dat is de naam wijzigen. ”Wy bin dochs ferneamd fanwege ús bokkingen eartiids...?”

Lemmer was eerder namelijk veel zelfstandiger. Hoofdplaats van de gemeente Lemsterland. Lemsters zijn een wat Zuidelijk volkje. Dat wil zeggen dat ze altijd luidop en vaak zeggen wat ze denken en vinden. Hun leefbaarheid is het zich kunnen uiten. Het lokale bestuur had daar indertijd wel oren naar, al was het politiek balanceren met vijf partijen en niet meer dan vijftien raadsleden. Tegenwoordig komen er weinig concrete antwoorden meer op de directe vragen.

Het Burgemeester Krijgerplein is een plein midden in Lemmer. Alle centrumstraten komen erop uit. Het gemeentekantoor wat er stond is afgebroken. Ruimte. Er is nu een mooie grote speeltuin, en je kunt de fietsen er goed kwijt. Misschien komen er straks een aantal appartementjes. Al werd dat drie, vier jaar geleden al beloofd, en is er nog steeds niets gebeurd. Zulk soort uitstel/ afstel steekt de Lemsters. En dan gaat een wijzend vingertje snel in de richting van het gemeentehuis in dat ‘verre’ Joure.

“Wêr komt de Lidl no?” De supermarkt zit nu samen met de Jumbo en de Aldi aan de Stationsweg en Stationsplein. Drie supermarkten dicht opeen. Ze zitten voor de varende recreant die Lemmer binnenkomt van het IJsselmeer wel aardig, maar het bijbehorende parkeerterrein, essentieel voor supermarkten, is veel en veel te klein. Daar gaat geen Lemster met de auto naar toe. De Lidl is ook veel te klein, vinden ze zelf. Lemsters gaan dus liever naar Balk, waar de Lidl in een woonwijk

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST EELKE LOK // FOTO’S DOUWE BIJLSMA / GEWOAN DWAAN

deFryskeMarren

EN BOKKINGEN TERUG

Het plein voor De Wildeman, geschikt voor parkeren.

troosteloos. Eigenlijk is dat gebiedje wat blijven liggen, verwaarloosd. Maar als de Aldi en de Lidl daar komen, willen veel mensen in Lemmer er graag hun boodschappen komen halen. Albert Heijn, die achter de Kortestreek wil gaan bouwen, heeft ook wel oren naar De Polle, als daar de andere supermarkten heen verdwijnen. Daar is voldoende parkeerterrein te maken, ook als daar straks misschien appartementen worden gebouwd. Of misschien zelfs ‘tiny houses’.

LEMMER,

DE POORT NAAR DE REST VAN FRYSLÂN. veel parkeerruime heeft. Dus de Lildl wil naar De Polle, bij de Zeedijk, de uitgang van de Vissersburen. De Aldi wil daar ook graag naar toe, dat heeft te maken met wederzijdse uitstraling.

DE POLLE De Polle is een beetje de andere kant van het centrum. Daar waar nog veel mensen van de A6 Lemmer binnen komen. De omgeving is daar nog steeds wat

Er ligt intussen een rapport op het Jouster gemeentehuis over die verplaatsing. Maar terwijl er nog niet eens over de inhoud is gesproken, is er wel commotie over. Het rapport ‘Onderzoek naar de ruimtelijke mogelijkheden voor een supermarkt aan De Polle/Zeedijk te Lemmer’ is gemaakt door een Nijmeegs bureau voor ruimtelijke ordening. En dat is precies het bureau wat vijf jaar terug een negatieve visie had op een verplaatsing. En dus waarschijnlijk nog heeft. “Hienen se no net ris in oar freegje kinnen?” Lemmer heeft straks zeven supermarkten: Lidl, Aldi, Jumbo, Spar, twee keer een Poiesz en strakjes Albert Heijn. Je zou zeggen dat dat op dik 10.000 inwoners wel genoeg is. “Mar hasto wol sjoen hoefolle boatsjes at hjir simmers lizze?” Inderdaad, de Langestreek en Kortestreek liggen altijd smoorvol recreatievaart. Dat was al zo, de vloot dikte in de coronazomer alleen maar aan. Daar willen de Lemsters graag gedienstig aan zijn: een druk recreatief centrum, de poort naar de rest van Fryslân.

CARAVANS WEG De gemeentecamping aan de Plattedijk moet dus ook drastisch veranderen. Het heeft dertig toeristische en 280 vaste standplaatsen. Onhoudbaar voor de toekomst. Dat er meer afstand moet komen tussen de caravans heeft niets te maken met de anderhalve meter samenleving, maar wel met de faciliteiten, veiligheid en de aantrekkelijkheid. De gemeente wil nu dat de hele camping toeristisch wordt en dat alle vaste staanplaatsen verdwijnen. Dat zal nog een hele discussie worden: voor veel mensen was de camping jaren en jaren lang een prachtige gelegenheid om hun vakanties en weekenden te kunnen vieren. En voor de winkels en supermarkten is veel volk aantrekkelijk. Het bestand aan winkels wat Lemmer heeft is nog steeds zeer veelbelovend. Je merkt dat ‘grote denkgevoel’ ook aan de huizenhandel. Makelaars doen het verhaal dat als ze een huis op Funda zetten, er binnen vijf dagen tien boden zijn die hoger liggen dan de vraagprijs. Voorlopig komen er echter geen nieuwe bouwterreinen los in Lemmer. En moet iedereen het dus in het centrum zoeken. ‘Inbreiden’ heet dat. Appartementen zijn hier en daar misschien de oplossing, omdat de ruimte natuurlijk ontbreekt. Die ruimte wordt in beslag genomen door auto’s. Overal in het centrum staan en rijden auto’s. Hier en daar wel éénrichtingsverkeer, maar op de Emmakade rijden ze soms door de terrasstoelen heen. En op de Kortestreek, daar waar

Fryslâns vaart binnenkomt, verhinderen ze het zicht op de bootjes.

WILDEMAN Het mooiste voorbeeld kwam afgelopen zomer. De Wildeman, het ‘beroemde’ etablissement waar eertijds alle politieke beslissingen werden genomen in samenspraak met degenen die daar het hoge woord voerden namens de bevolking. Dat zou jaren terug de mogelijkheid krijgen om voor het café en voor de winkels een terras te maken. Toen ging De Wildeman echter failliet en werd er niets meer gedaan. Dat wil zeggen, er kunnen acht auto’s geparkeerd worden en die staan er constant. De Wildeman is echter weer open, de eigenaar heeft op het smalle stoepje waar auto’s langs scheuren een terras gemaakt. Hij vroeg om het besluit van vijf jaar terug, terras op het plein, te concretiseren. Dat heeft wethouder Boerland afgewezen, omdat de veiligheid in het geding zou zijn. “No. dan moat hy dêr en dêr ek marris sjen.” De PvdA in de gemeenteraad heeft intussen vragen gesteld, niet alleen vanwege de terrasuitbreiding, maar ook vanwege ‘het blik’ dat het centrum van de recreatieplaats regeert. Een verkeers- en parkeerplan is noodzakelijk, zegt Lemmer. Een goede plaats voor zes supermarkten en hun klanten is noodzakelijk. Het centrum van Lemmer moet veel attractiever worden om in rond te lopen. Zoals veel toeristen ’s winters al twee dagen doen in de Dickensshow die Lemmer dan weer terugbrengt in de oude tijd, “doe’t we noch bokkings hiene.”

20 LIFESTYLE TRENDS

Vertrouw op je eigen immuunsysteem Waarom wordt er zo weinig aandacht besteed aan het versterken van ons immuunsysteem met betrekking tot de ziekte COVID-19?

Wij zijn van mening dat er te weinig aandacht besteed wordt aan dit onderwerp. Ons lichaam zit fantastisch in elkaar en weet heel goed wat wel en niet goed voor ons lichaam is. Wij vinden het dan ook belangrijk dat mensen wat meer vertrouwen krijgen in hun eigen lichaam en er ook beter naar leren luisteren. Hierbij zijn natuurlijke vooral gezonde leefstijl en voedingsadviezen van belang.

Hoe gaan we het immuunsysteem versterken?

Maar wat dacht u van straling om maar eens wat te noemen. Onze omgeving is helaas niet zo schoon meer als dat het vroeger was. Daarom is het ook belangrijk dat mensen goed voor zichzelf zorgen en weer vertrouwen krijgen in hun eigen lijf.

• Inname van voldoende vitamine C is erg belangrijk. Een tekort kan leiden tot een inadequaat immuunsysteem.

Wat is het immuunsysteem? Het immuunsysteem bestaat grofweg uit een passieve en een actieve barrière. De passieve barrière wordt gevormd door de huid en alle slijmvliezen van ons lichaam, met name de darmen. Op onze huid leven heel veel goede bacteriën die ervoor zorgen dat je beschermd wordt tegen indringers. Met het continu ontsmetten van de handen zorgt men ervoor dat de goede bacteriën allemaal dood gaan waardoor deze barrière minder effectief zijn werk kan doen. Ook onze darmen zijn zo belangrijk. Men zegt niet voor niks: je immuunsysteem begint in je buik. De actieve barrière bestaat uit een aangeboren en een verworven immuunsysteem. Aangeboren is wat je van

DIT IS EEN REDACTIONELE BIJDRAGE VAN:

HIEKE KAMMENGA Natuurvoeding Joure

je moeder meekrijgt en verworven is wat het lichaam zelf aan ziekten heeft doorgemaakt. Deze antilichamen worden opgeslagen in het geheugen van de cel. De wetenschap heeft ondertussen aangetoond dat besmetting met COVID-19 alleen maar plaatsvindt via aerosolen (hele fijne vochtdeeltjes die door de lucht zweven). Daarnaast dien je heel veel aerosolen binnen te krijgen, voordat je besmet wordt. In een goed geventileerde ruimte en de buitenlucht is de kans op besmetting erg gering.

"Het bovenstaande is geen vrijbrief om met je eigen gezondheid te experimenteren. Dus als men iets wil doen om het immuunsysteem te versterken tegen covid-19, raadpleeg daarvoor eerst uw arts of specialist of dit in uw geval wel medisch verantwoord is."

• O ok zink is van essentieel belang in het reguleren van de immuunreactie. Zink werkt ook virusdodend en weerhoudt het virus ervan makkelijk door te dringen in de cel. • Daarnaast zijn vitamine D3 met K2 en de vetzuren EPA/ DHA (visolie) noodzakelijk voor het op tijd uitzetten van de immuunreactie, zoadat deze geen onnodige schade aanricht. Voldoende inname van vette vis en suppletie is dan ook aan te raden. • Ook cortisol speelt een belangrijke rol bij het op tijd beëindigen van de ontstekingsreactie. De positieve werkzaamheid van cortisol kan worden verbeterd via enkele eenvoudige leefstijltips: - Z org voor voldoende stressreducerende activiteiten zoals: wandelen, massage, ademhalingsoefeningen, meditatie en een goede nachtrust.

- N eem regelmatig een koude douche. Een intense koude prikkel zorgt voor vergroting van cortisolgevoeligheid wat de gezondheid ten goede komt. - Eet gevarieerd en voldoende vezels uit groenten om de darmflora te optimaliseren, waardoor de werkzaamheid van cortisol verbeterd. • A ntivirale middelen die de snelle replicatie van het virus kunnen afremmen: - Astragalus. - Cordyceps. - Sambucus. • E n als laatste Quercitine. Quercitine zorgt ervoor dat zink sneller wordt opgenomen in de cellen waardoor het sneller en beter zijn werk kan doen. Ook door huisarts Rob Elens wordt dit geadviseerd. • T ot slot, wat ook heel belangrijk is voor het immuunsysteem: - Eet dagelijks veel verschillende en verse biologische groenten en fruit en goede eiwitten en vetten. - Beweeg regelmatig. - Zorg voor voldoende ontspanning.

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL TEKST: GEA DE JONG-OUD // FOTO’S: KARIN’S BEAUTY-VOL CLOTHES

(BRANDED CONTENT)

“IEDER MENS IS MOOI, GOED PASSENDE KLEDING LAAT IEDERE VROUW STRALEN” KARIN’S BEAUTY-VOL CLOTHES, MODE VOOR EEN MAATJE MEER

De naam van haar winkel is veelzeggend. Bij Karin’s Beautyvol Clothes, Midstraat 78 in Joure, kunnen vrouwen met een maatje meer terecht voor modieuze lingerie en stijlvolle kleding volgens de laatste trends. Zeven jaar geleden zorgde de liefde ervoor dat de uit Kuinre afkomstige Karin Brinksma in Joure kwam wonen. Toen persoonlijke omstandigheden het werken voor een baas lastig maakten, spoorde haar man haar aan om iets voor zichzelf te beginnen. Dat was een goed idee want Karin wist precies wat ze wilde. “Dankzij mijn werkervaring in diverse kledingzaken wist ik dat het voor mensen met een maatje meer lastig is om aan mooie kleren te komen. Dat wilde ik graag veranderen.”

Linda draagt een outfit van het merk Exxellent in maat 42, verkrijgbaar tot en met maat 54.

DROOMPAND Karin keek naar de mogelijkheden en zocht uit wat er allemaal bij kwam kijken om een eigen kledingzaak te beginnen. “In 2019 ging ik van start aan de Vegelinsweg in Joure”, vertelt Karin. “Maar een eigen winkel in een pand in de Midstraat was mijn grote droom. Dat vertelde ik mijn man. Hij moest lachen en zei: ’Droom maar lekker verder’. Maar mijn onderneming liep zo goed, dat ik al snel op zoek moest naar een grotere locatie. En nu zit ik hier toch in de Midstraat, in mijn droompand.”

CORONAVIRUS Op 1 maart van dit jaar opende Karin’s Beauty-vol Clothes voor het eerst de deur. Na twee weken werd alles ineens anders door de maatregelen die werden afgekondigd om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. “Dat was even een moeilijke tijd”, blikt Karin terug. “Hoe moest ik verder? Alles viel stil. Zelfs de verkopen via mijn webshop. Gelukkig is die tijd nu voorbij. Vergelijken is lastig omdat ik nog maar zo kort open ben, maar het voelt weer helemaal goed.”

Karin geniet in haar nieuwe winkel aan de Midstraat in Joure.

POSITIEF EN EERLIJK De visie van haar bedrijf wordt helemaal duidelijk wanneer het gesprek verder gaat. “Ieder mens is mooi, dat vind ik en dat spreek ik ook uit”, vervolgt Karin. “Met de kleding die ik verkoop hoop ik eraan bij te dragen, dat de klanten zich ook mooi voelen. Er is veel keus in de maten 38/40 tot en met 60/62, voor jong en oud en klein en groot. Wanneer klanten blij met hun aankopen de winkel verlaten, is dat elke keer een fijn

moment. Laatst was hier iemand die al drie winkels had bezocht in verschillende steden. Gelukkig kon ik haar helpen. Ze ging zo blij naar huis. Ik help de mensen graag en ben een positief mens. Ik ben wel eerlijk. Vind ik iets niet zo mooi staan, dan zal ik dat zeggen en dan kijken we verder. Positieve reacties op nieuwe kleding zijn in de eerste plaats leuk voor de klant, maar ze werken ook door richting mijzelf.”

LINGERIE Achter in de winkel, even het trapje af, hangt de lingeriecollectie. Mooie lingerie is ook moeilijk verkrijgbaar voor vrouwen met grotere maten, zo is de ervaring van Karin. “Het is wel belangrijk, want het laat de outfit

Zomaar een reactie... Lingerie van Plaisir, van maat 90C tot en met 110H. En meerdere kleurstellingen

“Karin vroeg mij waarom ik zo graag bij haar kom in plaats van in een andere winkel waar ze grote maten damesmode verkopen. Mijn antwoord was: ‘Omdat ik daar een ruime keuze heb aan kleding. Omdat ik mij daar op mijn gemak voel. Omdat ik daar goed word geadviseerd door iemand die begrijpt hoe het is om voller te zijn.’ Vaak hebben ze ook grotere paskamers, wat erg fijn is.”

extra mooi tot zijn recht komen. Daarom is lingerie een onmisbaar artikel in de winkel. Goed passende lingerie onder goed passende kleding laat iedere vrouw stralen.”

BLIJ Inmiddels heeft Karin een klantenkring opgebouwd waar ze heel blij mee is: “Het is fijn dat de mensen mij al goed weten te vinden. Blij ben ik ook met het pand waarin mijn winkel is gevestigd en met mijn hulp Jelkje Zuidgeest. Ze ondersteunt mij in de winkel en bij de inkoop. En ik ben blij met de reacties van de mensen, zoals: ‘Eindelijk wordt er aan ons gedacht, de mensen met een maatje meer. Hier kunnen wij terecht voor modieuze kleding, die ons goed past. Hier hebben we veel keus.’ Dat zijn opmerkingen die ik geregeld hoor en die mij inspireren. Tegen iedereen die mij nog niet kent zeg ik: ‘Kom gerust binnen.’ Voor het nieuwe seizoen hebben we al weer leuke kleding binnengekregen.” “En neem ook eens een kijkje bij de webshop www.karinsbeautyvolclothes.nl”, besluit Karin.

&FIT

GEZOND

NUMMER 09 • 2020

De heer Dijkstra is meer dan tevreden

“Dankzij Antonius Maaltijdservice heb ik in een handomdraai een gezonde maaltijd op tafel” “Eigenlijk kan ik niet kiezen. Ik vind alle maaltijden lekker”, antwoordt meneer Dijkstra op de vraag wat zijn favoriete gerecht is. Hij krijgt via Thuishotel eten van Antonius Maaltijdservice en is hier erg over te spreken. “Ik hoef niet meer zoveel boodschappen te halen en te koken, maar heb wel een lekkere complete maaltijd.” Een geweldig hulpmiddel “Ik woon alleen en het koken werd mij wat te veel. Daarom stelde mijn dochter voor om maaltijden aan huis te nemen”, legt de 84-jarige uit Scharnegoutum uit. Sindsdien krijgt hij dagelijks (behalve op zondag, want dan eet hij gezellig bij familie) eten van de keuken van het ziekenhuis in Sneek. “Dit scheelt mij ruimte in de voorraadkast, ik hoef geen kruiden meer aan te schaffen die ik bijna niet gebruik en ik houd meer tijd over voor andere dingen.” De voormalig molenaar in Joure (naast zijn baan in een koffiefabriek) speelt graag met dorpsgenoten jeu de boules en reist eens per jaar naar Canada om zijn dochter te bezoeken. Doordat de maaltijd koel wordt aangeleverd, kunnen mensen zelf bepalen wanneer ze eten. “Maaltijden aan huis zijn een geweldig hulpmiddel. Probeer het ook eens, zou ik zeggen”, aldus een enthousiaste Dijkstra.

Een oogje in het zeil Het eten van Antonius Maaltijdservice wordt (dagelijks) bezorgd door vrijwilligers. Eén van hen is Piet Elsinga uit Sneek. Hij bezorgt wekelijks een ochtend maaltijdboxen in en rondom Sneek. “Nadat ik met pensioen ben gegaan, was ik op zoek naar een andere invulling. Het bezorgen van maaltijden is helemaal mijn ding. Ik kom overal en maak onderweg van alles mee”, vertelt Elsinga glimlachend. Zo kunnen mensen aangeven waar de maaltijd afgegeven

Dijkstra smult van het eten van Antonius Maaltijdservice

kan worden als ze een keer niet thuis zijn. “Eens stond op de bezorglijst dat de maaltijdbox in een caravan op het erf gezet kon worden. Ik heb wel drie rondjes over het erf gelopen, maar zag nergens een caravan. Wat bleek; de caravan was overwoekerd door klimop en daardoor niet goed zichtbaar. Hier heb ik achteraf erg om gelachen.”

Naast het overhandigen van de gevulde boxen, houden de bezorgers ook een oogje in het zeil. “We maken altijd even een praatje. Vaak gaat dit over het weer, maar er zijn ook mensen die hun hart luchten”, besluit Elsinga.

Ook lekkere gezonde maaltijden thuis? Wilt u net als meneer Dijkstra lekkere, gezonde maaltijden aan huis? Neem dan contact op met Thuishotel via telefoonnummer 0515-46 12 34 of mail info@thuishotel.nl

Me n

Antonius Maaltijdservice levert maaltijden in (een groot deel van) Súdwest-Fryslân en De Fryske Marren.

s en ev

Bekijk het volledige aanbod op www.thuishotel.nl of neem contact op met Thuishotel voor meer informatie.

Piet Elsinga bezorgt met veel plezier maaltijden (foto gemaakt in februari).

ne te n

k u n n e n z e lf a a n g

Thuishotel biedt veel meer diensten aan huis aan, zoals een kapper/pedicure en personenalarmering.

e en

m e n ul ijs t w a t z e

lle

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

LAAT UW KIND OP JONGE LEEFTIJD KENNISMAKEN MET DE TANDARTS Wat gebeurt er allemaal tijdens een tandartsbezoek? Welke instrumenten worden er gebruikt? Een tandartsbezoek kan voor kinderen best spannend zijn. Tijdens een speciaal kinderspreekuur in onze praktijk kunnen jonge kinderen alvast spelenderwijs kennismaken met de tandarts. Ze kunnen vragen stellen en mogen plaatsnemen in de stoel.

Jong geleerd, oud gedaan

Buurman Agricola en buurvrouw Derks in de tuin van het Gaasterlânhûs in Balk.

NOFLIK WENJE IN HET GAASTERLÂNHÛS

Meneer Agricola (88) en mevrouw Derks (87) wonen in het Gaasterlânhûs in Balk, het nieuwe appartementencomplex voor senioren in het voormalige gemeentehuis. Ze zijn erg blij met hun nieuwe woonplek. “Iedereen, die op bezoek komt, zegt: wat woon je hier mooi.” Mevrouw Derks woonde in Bos- en Meerzicht, een particuliere verzorgingsinstelling in Oudemirdum, omdat ze was gevallen en tijdelijk zorg nodig had. Toen ze weer was hersteld bleef ze in Bos- en Meerzicht wonen omdat haar huidige woning, serviceflat Heerenhage in Heerenveen, werd afgebroken. Hoewel ze Bos- en Meerzicht een mooie plek vindt, wilde ze graag weer zelfstandig wonen. Toen zag ze in de krant de aankondiging voor een bijeenkomst over een nieuw appartementencomplex in Balk. Ze ging kijken, koos een appartement én kreeg het toegewezen. “Ik voel me hier erg prettig. Ik doe weer zelf de was en de boodschappen. Eén keer per week krijg ik hulp, voor de rest red ik me prima.” Ook meneer Agricola woont met plezier in het Gaasterlânhûs. “Ik had een boerderij in Oudemirdum en het onderhoud werd me teveel. Ik wilde er op zich wel blijven wonen, maar als je ouder wordt moet je ook je verstand gebruiken. Hier is hulp in de buurt als er iets gebeurt.” Hulp heeft meneer Agricola voorlopig nog niet nodig. Sterker nog, meneer Agricola kan niet stilzitten. “Ik moet iets te doen hebben. Tuinieren vind ik leuk om te doen. Daarom heb ik me aangeboden om hier de tuin te doen.” Het Gaasterlânhûs telt achttien huurappartementen. De bewoners wonen zelfstandig, maar kunnen rekenen op ondersteuning wanneer dat nodig is. Het behoud van zelfstandigheid en het eigen sociale netwerk zijn erg belangrijk. Naast de aanwezigheid van de bibliotheek en het loket van de gemeente is er ook een gemeenschappelijke ruimte waar de bewoners van het Gaasterlânhûs elkaar kunnen ontmoeten. “Welke activiteiten hier plaatsvinden is aan de bewoners zelf”, vertelt Wiesje Doorenspleet.

Nog één appartement vrij!

Op jonge leeftijd kennismaken met de tandarts is belangrijk. Een goed verzorgd melkgebit biedt de beste kansen op een gezond gebit op latere leeftijd. Het omgekeerde is helaas ook waar. Een verwaarloosd kindergebit verhoogt het risico op een slecht volwassen gebit. Goede gewoontes kun je het beste op jonge leeftijd aanleren. Dat geldt zeker ook voor gewoontes op het gebied van gebitsverzorging. Jong geleerd, oud gedaan.

Vanaf welke leeftijd? Wij zien graag dat kinderen al vanaf tweejarige leeftijd meekomen met uw halfjaarlijkse tandartscontrole. Zo raken ze vertrouwd met de tandarts, de medewerkers en de omgeving. Uw kind kan op jonge leeftijd al meekijken en ervaren hoe het is om in een tandartsstoel te zitten. Vanaf het derde levensjaar zien wij uw kleuter zelf ook graag elk half jaar voor een controle. Als het nodig is begeleiden we uw kind ook bij het aanleren van een goede gebitsverzorging.

Sealen van de kiezen Om het gebit van uw kind extra te beschermen tegen gaatjes passen we een fluorbehandeling toe. Ook sealen we het kindergebit: een volledig pijnloze behandeling waarbij we een dunne lak aanbrengen op de bodem van het kauwvlak. Na uitdroging zijn de groeven minder diep en dus beter te bereiken met de tandenborstel en dat vermindert het risico op gaatjes aanzienlijk.

Vergoed tot achttienjarige leeftijd Een kind op jonge leeftijd kennis laten maken met de tandarts heeft alleen maar voordelen. Gelukkig wordt deze zorg tot achttienjarige leeftijd vergoed door de ziektekostenverzekeraar, dus geld hoeft het probleem niet te zijn. Als tandartsen halen wij echt alles uit de kast om kinderen te helpen bij het ontwikkelen van een gezond gebit. Een gebit waar je je leven lang plezier van hebt en dat een belangrijke factor is voor je gezondheid, welzijn en vooral ook: zelfvertrouwen. Zijn uw kinderen al wat ouder en zijn zij nog nooit of al langere tijd niet naar de tandarts geweest? Aarzel niet en maak een afspraak. Ook hen helpen wij heel graag bij het ontwikkelen van een gezond gebit.

Gastvrouw Wiesje Doorenspleet

Als gastvrouw is Wiesje één ochtend in de week aanwezig voor advies en ondersteuning. “De bewoners geven aan, ik ondersteun. Diverse ideeën zijn al geopperd, zoals kaarten, sjoelen en yoga.”

t s o P k n a r F

De gemeenschappelijke ruimte heeft een keukenblokje met koffiezetapparaat. De (tijdelijke) tafels en stoelen worden binnenkort vervangen door nieuwe meubels. “Een interieurcommissie, bestaande uit een aantal bewoners, gaat zich hier mee bezig houden. Het Gaasterlânhûs is natuurlijk net nieuw, dus het moet allemaal nog een beetje zijn weg vinden. Maar het is een hele leuke groep bewoners samen”, zegt Wiesje. Meneer Agricola en mevrouw Derks zijn het hier mee eens. Mevrouw Derks: “Iedereen, die op bezoek komt, zegt: ‘Wat woon je hier mooi’. Middenin het centrum, dichtbij de winkels.”

De appartementen worden verhuurd door zorgorganisatie Patyna. Er is nog één appartement vrij. Heeft u belangstelling? Of wilt u meer weten? Kijk dan op www.patyna.nl/gaasterlanhus.

Frank Post heeft al meer dan 25 jaar ervaring als tandarts-implantoloog en is eigenaar van Kliniek Tandheelkunde Sneek, gezondheidscentrum Simmerdyk. Belangrijke specialismen zijn behandelingen onder volledige narcose, angstpatiënten, implantologie, parodontologie en uitgebreide esthetische gebitsrenovaties.

WWW.TANDARTSSNEEK.NL

Hoe ziet jouw loopbaan eruit na corona?

Twijfel je over je werk in de toekomst en heb je vragen omtrent je loopbaan? Misschien ben je boventallig of ontslagen en moet je opnieuw beginnen. Of denk je aan omscholen naar een ander beroep? Als je wil weten wat jouw baankansen zijn, kom dan nu om een goed loopbaanadvies. Pak de kans op een baan, die je geeft wat je nodig hebt en bij jou past. Nu en in de toekomst!

Meld je nu aan op

www.burogrootswerk.nl Ook voor stress en burn-out coaching.

Buro GrootsWerk - Audrey van der Galiën 06-222 88 792 | info@burogrootswerk.nl

Service staat bij Bouclé bovenaan!

3 ETAGES VERLICHTING! SUPER HANDIG! ZO ZONDER STROOMPUNT

BUITENLAMPEN OP ZONNE-ENERGIE

Deze solarlampen zijn ideaal want je kunt ze overal plaatsen zonder dat je een stroompunt nodig hebt. Alle modellen zijn uit voorraad leverbaar.

UW HOOFDZAAK, HOOFDZAAK ONZE KOPZORGEN! UW HOOFDZAAK, ONZE KOPZORGEN!

AL VANAF € 34,95 Oosterdijk 89 Sneek • 0515-412874 • info@deboerlicht.nl • www.deboerlicht.nl

Vacature alert !

Lijkt het jou leuk om bij ons te werken?

De ZELFSTANDIG WERKENDE KOK Wij zijn nog steeds op zoek naar een enthousiaste, gedreven kok die bij ons wil komen werken. Wij bieden een leuk team, een prachtige werklocatie en een jaarcontract met kans op een vast contract.

Tijdens het pinksterweekend!

OOK ONTBIJT & LUNCH TAKE-AWAY

Vanaf 1 juni weer volledig geopend! (uiteraard conform de RIVM richtlijnen)

WIJ SERVEREN DAN EEN 3-GANGEN LUNCHMENU VOOR € 27,50

Ken jij iemand of lijkt het jezelf leuk? Stuur dan je CV en motivatie naar info@ponkje.nl. Voor vragen kun je gerust contact met ons opnemen.

Word jij zorgondernemer op deze unieke locatie?

Fermaningsteech 1 - 8551 SP Woudsend - T 0514 - 59 12 50

Fermaningsteech 1 - 8551 SP Woudsend - T 0514 - 59 12 50 Fermaningsteech 1 - 8551 SP Woudsend - T 0514 - 59 12 50

deFryskeMarren VOOR HET LAATSTE deFryskeMarren (SPORT)NIEUWS UIT JE REGIO KIJK JE OP: WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN.NL ONS WETEN! OOK NIEUWS TE MELDEN? LAAT HET RREN.NL REDACTIE@GROOTDEFRYSKEMA

s y r F de Dat kan nu! Ondernemersgroep Driestroom biedt jou de kans om in Koudum op locatie De Finke, met centraal gebouw de KAS, je eigen zorgonderneming te starten. Stichting ‘de KAS’ is een samenwerkingsverband van lokale partijen waaronder Dorpsbelang Koudum, kerken en Patyna. Zij zetten zich in voor het welzijn voor thuiswonenden in Koudum en omstreken. Op initiatief van Patyna ontwikkelt Driestroom een woonlocatie en een participatieplek. Er zijn mogelijkheden voor het maken van combinaties tussen de woonlocatie en participatieplek. Het is ook mogelijk om een bijdrage te leveren in het beheer van het gebouw de KAS zodra deze is gerealiseerd. Ben jij de zorgprofessional met passie voor jouw vak en voor de mensen die je ondersteunt? Samen ontwikkelen we een woonlocatie waar je als zorgondernemer 24/7 ondersteuning en zorg biedt. Denk bijvoorbeeld aan een gezinshuis of juist een woonvorm voor (jong)volwassenen. Een unieke kans om jouw zorgdroom te verwezenlijken! Op woensdag 30 september organiseren Patyna en Driestroom een informatieavond over locatie De Finke en bovenstaande mogelijkheden. De informatieavond begint om 19:30 uur in dorpshuis De Klink in Koudum. Aanmelden kan door een mail te sturen aan Chris Heidekamp.

INFOAVOND: woensdag 30 september 19:30 uur bij dorpshuis De Klink in Koudum.

Chris Heidekamp, Accountmanager Noord Nederland (06) 8306 6962, chrisheidekamp@driestroom.nl

deFryskeMarren // GEZOND&FIT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST EN BEELD HENK VAN DER VEER

BRANDED CONTENT

deFryskeMarren

TIJDENS CORONATIJD IS ER VERBINDING IN BOS- EN MEERZICHT Directeur Debby Nota, van Bos-en Meerzicht, een luxe zorgboerderij voor kleinschalig wonen in Oudemirdum vlak bij het IJsselmeer, heeft op z’n zachtst gezegd een enerverend halfjaar achter de rug. Hoog tijd om eens te informeren hoe het Debby en de bewoners van Bos- en Meerzicht vergaan is in de afgelopen coronamaanden.

Laat ons daarom beginnen met de eerste vraag: Hoe was het afgelopen halfjaar met jou en Bos- en Meerzicht? “De berichtgeving over corona en alles wat er mee te maken heeft, heeft voor ouderen en mensen die in de zorg werken heel veel impact gehad en heeft dat nog. Echter, er komt meteen een ‘maar’ van mijn kant. Ik heb dat negatieve niet altijd zo ervaren, er waren ook andere kanten. Wij zijn een kleinschalige zorgorganisatie en ik heb familieleden van onze bewoners elke week geïnformeerd, aan de hand van mailing, brieven, foto’s en opnamen. We deden de dingen die we anders ook deden. Ik merkte wel erg de verbinding. Natuurlijk was het hectisch, onzeker en er gebeurden ook veel vervelende dingen, maar deze periode is ook echt verbindend geweest.” Wat waren veranderingen in vergelijking met voor het coronatijdperk? “Een heleboel prikkels vallen op een gegeven moment weg in ons huis. Je moet heel erg naar binnen. Je hebt geen vrijwilligers, geen stagiaires, geen familieleden, geen dokter, geen leveranciers, geen mensen die kamers komen bezichtigen. Niets! We gingen terug naar een veel kleinere groep. En met die groep moet en mag je het doen.”

Heb je daar ook iets van geleerd? “Jazeker! Aan de ene kant zijn wij van de gastvrijheid: kom maar binnen, toe maar. Er gebeuren hier normaal gesproken veel dingen, dat is ook prachtig en dat behouden we ook zeker. Maar we zagen ook een andere kant, laat ik het ‘rust’ noemen. Prikkelarm.” Vond je het ook spannend? “Het kwam wel aan op leiderschap. Ik moest er staan. Er gebeurde van alles en ik moest heel veel keuzes maken. De deur dicht was er maar eentje van. Iedereen kijkt je aan. Of het nu bewoners zijn, medewerkers of andere mensen uit het netwerk. Men verwacht iets van je. Wat ik vooral gedaan heb is dicht bij mij zelf blijven. Ik heb constant gekeken wat iedereen nodig had. Zorgen voor duidelijkheid en beleid. Dan moet

“NATUURLIJK WAS HET HECTISCH, ONZEKER EN ER GEBEURDEN OOK VEEL VERVELENDE DINGEN, MAAR DEZE PERIODE IS OOK ECHT VERBINDEND GEWEEST” je wel keuzes maken. Ik heb mensen gehad die wilden hun handen niet desinfecteren. Dan was er maar één keuze: eruit! Gelukkig kreeg ik later wel terug dat de mensen zich gedragen voelden! Ik heb gefaciliteerd, niet voor de troepen uit, maar erachter! Toen ik tijdens het mooie voorjaar de familieleden geïnformeerd had dat wij met de bewoners buiten gingen eten heb ik gevraagd om tijdens de maaltijd niet buiten het gesloten

hek te gaan staan zwaaien. Het is ook zo gebeurd. Dat doe je dan wel samen. Het werd een prachtig Paasprogramma.”

Ondertussen staan er drie nieuwe buitenappartementen, vertel eens… “We zouden op 1 april de oplevering doen, maar daar stak corona een stokje voor. Rond 1 juli konden we onze eerste bewoners met complexe zorg in de nieuwe buitenappartementen opnemen. Deze specialistische zorg kunnen we nu dus bieden. Daar kunnen we het een volgende keer wel over hebben. Ik mail je al vast de foto’s!” Debby Nota, heeft een meer dan hectische tijd achter de rug en met haar het personeel, maar het enthousiasme voor Bos- en Meerzicht is er niet minder om.

Meer info:www.bosenmeerzicht.frl

De sfeer bij Bos- en Meerzicht is enthousiast.

Werkfestival

Súdwest-Fryslân 2020 Datum

19 september 2020

Locatie

Lokaal 55 te Sneek

zaterdag 19 september

Tijd

10.00 - 16:00 uur Bezoek het festivalplein en ga op bedrijven expeditie!

MELD JE NÚ AAN! VOL=VOL

Kom binnenkijken bij bedrijven in Súdwest-Fryslân en bezoek het Festivalplein! Ben jij erbij? Meld je dan vooraf aan om het Festivalplein te bezoeken! Vooraf aanmelden is verplicht om toegang te krijgen te het Festivalplein! Bestel snel en eenvoudig je ticket met jouw gewenste tijdslot op de website. Per aanmelding maximaal 2 volwassenen uit 1 huishouden – voor kinderen/jeugd t/m 14 jaar is geen aanmelding nodig.

Je bent welkom om het plein te bezoeken met de volgende tijdsloten: van 10.00 tot 11.30 uur van 11.30 tot 13.00 uur van 13.00 tot 14.30 uur van 14.30 tot 16.00 uur

Meer weten of je aanmelden? www.werkfestivalswf.nl

De krant is gewoon leuker! Uw krantendrukker sinds 1882

ADRES Werktuigenweg 9 8304 AZ Emmeloord

POSTADRES Postbus 1029 8300 BA Emmeloord

T W E

+31 (0) 527 630 200 hoekstrakrantendruk.nl info@hoekstrakrantendruk.nl

deFryskeMarren // GEZOND&FIT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

ORGAAN- EN WEEFSELDONATIE deFryskeMarren

“MAAK JE WENSEN BESPREEKBAAR”

Coronacheck bij het voorterrein van ziekenhuis Tjongerschans.

Coronacheck Voor ieders veiligheid, vragen we al onze patiënten, begeleiders en bezoekers die het ziekenhuis bezoeken of zij coronaklachten hebben. Wil je sneller door deze screening? Vul dan een dag voor je bezoek een online vragenlijst in of scan de QR-code bij de ingang van het ziekenhuis. Na het invullen van de vragen krijg je een groen scherm of een rood scherm: • B ij een groene cirkel met een vinkje mag je gelijk doorlopen als je dit laat zien. • Z ie je een rode cirkel met een uitroepteken? Neem dan contact met ons op. Als je al bij het ziekenhuis bent, geven onze medewerkers je verdere instructies. Ga voor meer informatie en de online vragenlijst naar www.tjongerschans.nl/ naarhetziekenhuis. Hier lees je alles voor een goede voorbereiding en een veilig bezoek aan Tjongerschans.

Op 1 juli 2020 is de donorwet veranderd. Met deze nieuwe Donorwet komt iedereen in Nederland vanaf achttien jaar in het Donorregister. In het Donorregister vul je in of je na je overlijden wel of geen organen en weefsels aan een patiënt wilt geven. Bij een orgaan- of weefseldonatie komt veel kijken. Dat kunnen Albertha Dijkstra en Marijke van der Molen, beide verpleegkundige op de Intensive Care en hartbewaking in ziekenhuis Tjongerschans, beamen. Naast hun reguliere werk als verpleegkundige, zijn Albertha en Marijke donatiecoördinatoren in het ziekenhuis. “Omdat we meestal spreken van ‘orgaandonatie’, weten mensen vaak niet dat je niet alleen organen kunt doneren zoals nieren of het hart, maar ook weefsels zoals huid en oogweefsel”, vertelt Albertha. “Patiënten die bijvoorbeeld op de wachtlijst staan voor een hoornvliestransplantatie zijn afhankelijk van deze donoren.” “Gemiddeld komt een weefseldonatie ongeveer vijftien keer per jaar voor in Tjongerschans. Orgaandonatie zien we gemiddeld maar één keer per jaar in ons ziekenhuis.” Marijke voegt hieraan toe: “De kans dat je zelf op de wachtlijst komt te staan voor een orgaan of weefsel is groter dan de kans dat je iets kunt doneren.”

ORGANEN IN OPTIMALE CONDITIE

Zwanger?

Meld je aan voor een online voorlichtingsavond Ben je in verwachting en ga je (mogelijk) in het ziekenhuis bevallen? Meld je dan aan voor een voorlichtingsavond over bevallen. Via een online sessie vertellen een gynaecoloog en een verloskundige hoe een bevalling in het ziekenhuis kan verlopen. Deze online voorlichtingsavonden zijn elke maand en vervangen (voorlopig) de voorlichtingsavonden die voorheen in het ziekenhuis werden georganiseerd. Het volgen van deze sessie kan gewoon thuis via een pc, tablet of smartphone. De online voorlichtingsavonden zijn op 14 september, 19 oktober, 16 november en 14 december van 19.00 tot 20.00 uur. Meer informatie vind je op www.tjongerschans.nl. Aanmelden kan ook via de website.

Alleen patiënten die op de Intensive Care (IC) aan de beademing liggen, komen in aanmerking voor orgaandonatie. Als herstel van de patiënt niet meer mogelijk is, dán pas komt donatie om de hoek kijken. Albertha: “Een patiënt kan alleen doneren als er geen contra-indicaties zijn. Recente chemotherapie en COVID-19 zijn voorbeelden van contra-indicaties. Voor ontvangers is het ontzettend belangrijk dat zij organen en weefsels krijgen die in optimale conditie zijn. Iemand waarbij net longkanker is geconstateerd en daarvoor nog niet is behandeld, kan zijn longen niet doneren. Helaas komt een patiënt niet voor niets op de IC terecht. De gezondheidstoestand is vaak kritiek, waardoor organen te slecht kunnen zijn om in aanmerking te komen voor donatie. Het komt mede daardoor niet vaak voor dat een orgaan kan worden gedoneerd.” In ziekenhuis Tjongerschans vinden geen orgaan- of weefseltransplantaties plaats. Dat gebeurt alleen in de transplantatiecentra in bijvoorbeeld Groningen (UMCG).

MAAK ORGAANDONATIE BESPREEKBAAR Op het moment van overlijden kijkt de arts welke keus de patiënt heeft vastgelegd in het Donorregister.

Marijke van der Molen (links) en Albertha Dijkstra

“De kans dat je zelf op de wachtlijst komt te staan voor een orgaan of weefsel is groter dan de kans dat je iets kunt doneren” Marijke: “Voorheen was dat niet altijd bekend, en was het aan de nabestaanden om daar een keuze in te maken. We zijn daarom ontzettend blij met de wetswijziging. Als je je niet laat registreren ontvang je nog drie brieven die je eraan herinneren om je keuze vast te leggen. Doe je dat niet, dan komt bij je naam ‘Geen bezwaar tegen donatie’ te staan. Het is goed dat je van elkaar weet wat de wensen over doneren zijn zodat, op het moment van overlijden, de nabestaanden hiervan al op de hoogte zijn. Daarmee kun je veel narigheid en onduidelijkheid wegnemen. Maak het daarom bespreekbaar aan de keukentafel. En laat in het Donorregister vastleggen wat je wilt. Je kunt je wensen altijd wijzigen.”

Heb jij je keuze al vastgelegd?

Ga naar www.mijn.donorregister.nl en vul je keuze in. Meer informatie over orgaan- en weefseldonatie vind je op www.transplantatiestichting.nl.

Wat doe je als donatiecoördinator? De donatiecoördinator heeft onder andere als taak om zorgverleners en nabestaanden te informeren over orgaan- en weefseldonatie bij overledenen. Zij zorgen voor een correcte donatieprocedure. Daarnaast werken ze nauw samen met alle Friese ziekenhuizen en verzorgen ze scholing en voorlichting aan zorgprofessionals. Ook registreren en evalueren ze bij alle overledenen of de procedures goed doorlopen zijn, waarbij de laatste wens van de patiënt leidend is.

2020 â&#x20AC;¢ 2021 eerste acte 2020

KAARTVERKOOP VANAF 15 SEPTEMBER WWW.POSTHUISTHEATER.NL

CULTUUR

&UITGAAN

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

POSTHUIS THEATER START HET SEIZOEN MET ‘DE EERSTE ACTE’

N�� P�� T�� H��

HEERENVEEN - De kassa van het Posthuis Theater in Heerenveen gaat 15 september weer open voor de voorstellingen die in de eerste helft van het seizoen 2020/2021 te zien zullen zijn. In die eerste helft (tot januari) heeft het theater zeventig stoelen per voorstelling ter beschikking om te kunnen voldoen aan de anderhalvemeter afstand tussen publiek onderling. Het eerste deel van het seizoenprogramma verschijnt zaterdag 12 september op de cultuurpleinmarkt in Heerenveen in een gidsje, onder de titel ‘De eerste acte’. Later die week, dinsdag 15 september, verschijnt het programma ook op de website van het Posthuis Theater: www.posthuistheater.nl. Op de cultuurmarkt van 12 september worden ook de namen bekend gemaakt van de

amateurspelers en professionals die in de nieuwe familiemusical ‘Opskør in Herreturv’ te zien zullen zijn. ‘Opskør in Herreturv’ zal worden gespeeld tussen 12 en 17 januari, met inachtneming van de coronamaatregelen van het RIVM. .

Mar en Fean in Heerenveen. De familiemusical wordt gemaakt door Peter Sijbenga (script), Dennis Dronkers (muziek) en Romke Gabe Draaijer (regie). Als producent is Evert Haagsma aangetrokken. In oktober beginnen de repetities.

‘Opskør’ is een gezamenlijke productie van het Posthuis Theater, Ateliers Majeur, het Heerenveen Museum en de Bibliotheken

‘De tweede acte’ met het programma van 2021 wordt eind dit jaar door het Posthuis Theater bekend gemaakt.

12 - 1

��7�

Regie Romk e Gabe Draa Script Peter ijer Sijbenga Muziek De nnis Dronke rs Productie Evert Haag sma

@Familie musical Heerenveen E��

www.bibliotheekheerenveen.nl

THEATER SNEEK

TANGARINE

DE DEUREN MOGEN (ZOETJESAAN) WEER OPEN!

MEESLEPEND FOLKDUO

Zie het folkduo Tangarine maar eens uit elkaar te houden. De eeneiige tweelingbroers Sander en Arnout Brinks lijken sprekend op elkaar. Net als hun zangstemmen. In 2013 wordt Tangarine de huisband van De Wereld Draait Door. Vanaf dat moment zijn de broers een landelijk fenomeen en hun carrière raakt in een stroomversnelling. Het album Seek & Sigh was voor hun optredens bij DWDD al goed ontvangen, maar dankzij het televisieprogramma verkopen de zalen nog sneller uit en in 2018 komt er ook een theatertour. De laatste jaren is Tangarine grilliger en meeslepender geworden. Door persoonlijke omstandigheden - verbroken relatie, geboorte eerste kind - zijn Sander en Arnout wat uit elkaar gegroeid. Deze verstoorde broederschap was duidelijk aanwezig op de laatste plaat. Het duo zal op 26 september dus zeker anders klinken dan bij hun Bolwerk-optredens in 2014 en 2015. In verband met de coronamaatregelen zijn er 50 tickets voor het concert van Tangarine beschikbaar. ZATERDAG 26 SEPTEMBER // DEUREN OPEN: 19.30 UUR // ENTREE: € 17 (VVK) OF € 20 (KASSA)

Na een onverwachte en lange sluiting van de deuren van Theater Sneek lijkt het erop dat de theaters zoetjesaan hun programmering mogen herstarten. In de resterende maanden van 2020 geldt echter nog de anderhalvemetermaatregel. Dat leidt tot de nodige aanpassingen in de programmering en het gebruik van het gebouw. Zo wordt een beperkt aantal kaartjes verkocht voor voorstellingen tot en met december, zodat in de zaal de anderhalvemetermaatregel kan worden nageleefd. Verder ontvangen bezoekers tijdsloten waarin zij de foyer kunnen betreden, mogen pauzedrankjes mee naar binnen en vinden er soms meerdere optredens plaats op verschillende tijden, zodat zoveel mogelijk bezoekers kunnen genieten van een avondje uit. Ondanks alle onzekerheden is programmeur Sylvia van der Berg erin geslaagd om een evenwichtig programma samen te stellen. Op dinsdag 1 september werd het programma september-december 2020 online bekend gemaakt. Zaterdag 5 september mochten vrienden van Theater Sneek kaarten bestellen. Tijdens het UIT Festival op zaterdag 12 september start de reguliere verkoop.

Een tipje van de sluier (alles onder voorbehoud):

NOORD NEDERLANDS ORKEST & ELSKE DEWALL donderdag 24 september 2020

Het NNO komt met singer-songwriter Elske DeWall naar Theater Sneek. Samen trakteren ze Sneek op een swingend en soulvol programma. Uiteraard zullen Friestalige nummers niet ontbreken.

DE VERLEIDERS - PANDEPANIEK

Elske DeWall

PEPPA PIG LIVE! - SCHOOLREISJE NAAR HET STRAND zondag 25 oktober 2020

Peppa Pig gaat met de hele klas op schoolreisje naar het strand. Met rugtassen om, lunchtrommels in de hand en juffrouw Konijn achter het stuur gaan Peppa en haar vriendjes op weg. Al in de bus begint het spannende avontuur. Het wordt voor de hele klas een rit om nooit meer te vergeten! Ga je mee? De

dinsdag 13 oktober 2020

DE SEKSZUSJES - ONGELIKT

De Verleiders dagen je uit om mee te denken over de mondiale coronacrisis. Geen troosttheater, het is tijd voor actie! Een vlijmscherpe analyse over de moraal aan de top van het bedrijfsleven en onze financiële hygiëne en een vaccin tegen de waan van de dag.

De Sekszusjes, Krista en Marcelle Arriëns, werden in één klap beroemd door hun gelijknamige online programmareeks op YouTube. Ze voeren de kwetsbare gesprekken die ze zelf in hun tienerjaren zo hebben gemist. Want hoe kan je vergelijken of leren

Gezellig Entreekaartje naar voor De Bios? maar € 7, ONLINE RESERVEREN IS VERPLICHT!

Gebruik deze waardebon!

FOTO: LEON HENDRICKX & STUDIO MINSK

POPPODIUM BOLWERK ZATERDAG 26 SEPTEMBER

Geldig t/m 12 oktober 2020 | niet i.c.m. andere acties € 2,00 toeslag bij 3D en kindercombi | € 1,50 toeslag bij lange film max. 4 pers/bon - GROOTdeRYSKEMARREN 09-2020

woensdag 9 december 2020

Jakop Ahlbom

als iedereen zijn seksleven geheimhoudt? Een voorstelling vol herkenbaarheid, (plaatsvervangende) schaamte, bevrijdende relativering en hilarisch ongemak.

JAKOP AHLBOM - VIELFALT vrijdag 27 december 2020

Jakop Ahlbom Company keert na meer dan tien jaar terug in Nederlandse theaters met de internationale succesvoorstelling Vielfalt. Als in een surrealistische film wordt het publiek meegevoerd in dansante duetten, magische trucs en pure slapstick. Vielfalt tart de grenzen van onze verbeelding en verrijkt de fantasie.

VOOR MEER INFORMATIE EN HET BESTELLEN VAN ENTREEKAARTEN KIJK JE OP: WWW.THEATERSNEEK.NL

deFryskeMarren DE BIOS HEERENVEEN Burg. Kuperusplein 52 Heerenveen

Reserveren? Bel 0513-654051 of www.bios-heerenveen.com

KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS UIT JEdeFryskeMarren REGIO OP: WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

OOK EEN REDACTIETIP? REDACTIE@GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

deFryskeMarren // CULTUUR&UITGAAN

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST EN BEELD MUSEUM SLOTEN

deFryskeMarren

EPPIE DAM EN LIENKE BOOT EXPOSEREN IN MUSEUM SLOTEN

‘TWEE ZIELEN, ÉÉN NATUUR’ Schrijver Eppie Dam en illustrator Lienke Boot wonen en werken samen in Sloten. Hun beider werk is dit seizoen nog tot en met oktober te zien in Museum Sloten: pentekeningen en lino’s die Lienke Boot maakte bij literaire uitgaven van Eppie Dam. Twee zielen, één natuur. Museum Sloten is maar wat trots op deze twee inwoners van de stad: samen maakten ze al eerder het boek ‘Tsjilp! 25 fûgelgedichten foar grutte en lytse protters’, en nu zijn de originele lino’s uit het boek nog tot en met oktober 2020 in het echt te zien.

HET IDEE VAN DE DICHTER Eppie Dam schreef al gedichtjes toen hij 6 was, en hij doet het nog steeds nu hij 66 is. Hij is van boerenkomaf en opgegroeid met weilanden en vogels. Helaas is er van de natuur nog maar weinig over en Eppie Dam is niet de enige die daar pijn van heeft. Het maakt het schrijven van vogelgedichten soms ook bijna dubbel. Alsof ze alleen nog op papier bestaan. Toch werkt hij altijd met veel plezier aan zijn vogelgedichten. Het blijft een hele uitdaging om niet alleen het uiterlijk van de vogels te beschrijven, maar tegelijk ook door te dringen tot hun gedachten. Die kennen wij mensen natuurlijk niet, maar soms is het aardig om het idee van een dichter te volgen. Ook voor de dichter zelf.

DIENSTBAAR AAN HET WOORD Het werk van de illustrator komt altijd ná het werk van de schrijver. In die zin is de illustratie altijd ‘dienstbaar’ aan het woord. Maar tussen Lienke Boot en Eppie Dam is wel altijd veel overleg: hoe stel je je de vogel voor, wat moet hij doen, welke beelden zie je voor je? De afbeelding van Lienke moet immers wel aansluiten bij het gedicht van Eppie.

Van boven naar beneden: knobbelzwanen, koolmees en tamme duiven

Eppie Dam en Lienke Boot in het Friese landschap

Lienke zoekt eerst allerlei foto’s en afbeeldingen bij elkaar om de essentie te vinden van de plant of de vogel. Voor een vogel is dat heel belangrijk, wat is zijn basishouding? Dan maakt ze een schets in potlood, en pas daarna komt het tekenwerk met pen. Bij planten kan maar weinig fout gaan, bij vogels des te meer. Het plaatsen van het oog is heel belangrijk: de blik van een ekster is immers totaal anders als die van een kwikstaart.

DENKWERK Je ziet het er misschien niet aan af, maar het uitwerken van al die beelden tot een pentekening vraagt ongeveer een week aan werkuren, voordat Lienke er tevreden mee is.

Eppie Dam en Lienke Boot werken goed samen

Dat geldt ook voor het maken van een vogellino. Ook dan begint ze met het bestuderen van foto’s. Vervolgens maakt ze er een potloodtekening van. Deze tekening zet ze over op soft linoleum, door de zijde met de tekening op het linoleum te leggen en als het ware af te drukken door er op de achterkant met een potlood overheen te drukken. De vogel verschijnt dan in spiegelbeeld op het linoleum, in zachte potloodlijnen die ze vervolgens kan gebruiken om uit te snijden. Wat ze wegsnijdt, is weg en kan geen verf meer opnemen en afgeven. Het begint altijd met nadenken over welke kant ze de vogel op wil laten kijken. Want als ze gaat snijden en afdrukken draait het koppie weer! Meerkleurendrukken maken is sowieso een behoorlijke denkklus. Een meerkleurendruk wordt opgebouwd door verschillende lagen verf in verschillende kleuren. Je werkt van licht naar donker. Dus maak je eerst een afdruk met de lichtste kleur, bijvoorbeeld lichtgeel. Daarna ga je weer snijden en maak je de volgende afdruk met donkergeel. Je gaat weer snijden en maakt de volgende afdruk met

Ekster met gedicht van Eppie Dam.

oranje. Zo bouw je laag voor laag op en houd je uiteindelijk een linoleumplaatje over waarin bijna alles is weggesneden. Zodoende kun je later nooit opnieuw een afdruk maken. Bij het afdrukken in de verschillende kleurstadia moet je er ook steeds voor zorgen dat alles op precies dezelfde plek ligt, anders krijg je verschuivingen waardoor het lijkt alsof je dubbelziet. Lienke gebruikt hiervoor een houten snijtafel met winkelhaak. Al met al een intensief en precies werk!

BLIJE DICHTER Het resultaat mag er zijn! Ook Eppie is heel gelukkig met de lino’s van Lienke. Het zijn ware kunstwerken, sterk van vorm, rijk en gewaagd van kleur. Maar wat voor hem het belangrijkste is: alle vogels drukken iets uit van zichzelf, we kijken bijna in hun ziel. Blijer kun je een dichter niet maken.

De expositie ‘Twee zielen, één natuur’ is nog tot en met oktober 2020 in te zien in Museum Sleat in Sloten. Reserveer een entreekaart via www.museumsloten.nl of www.waterlandvanfriesland.nl

deFryskeMarren // CULTUUR&UITGAAN deFryskeMarren

REGISSEUR STEVEN DE JONG OVER DE NIEUWE KAMELEON-FILM

“ALS NANDO OP DE SET IS, H

Ze hebben natuurlijk helemaal geen introductie nodig, Sietse en Hielke Klinkhamer, de beroemde Friese tweeling. Want zeg nou zelf, wie is er niet mee opgegroeid? Hele generaties smulden van hun avonturen. Tot op de dag van vandaag. Maak een willekeurige Nederlander, of ie nou 70 of 7 jaar oud is, midden in de nacht wakker, vraag hem of haar de naam te noemen van een beroemde Friese schuit en tien-tegen-één, nee, honderdtegen-één, dat ie antwoordt: “De Kameleon”. Een ander antwoord is vrijwel onmogelijk. Inmiddels heeft regisseur Steven de Jong twee films gemaakt die gebaseerd zijn op de bekende boeken van Hotze de Roos. In 2003 kwam ‘De schippers van de Kameleon’ uit, in 2005 ‘Kameleon 2’. In 2018 maakte hij voor de NPO ook nog een twaalfdelige serie. Op dit moment is hij druk bezig met een nieuwe film, de derde, nou ja, eigenlijk de vierde. Tussen de overvolle draaidagen door spraken we met hem. TEKST PIEBE PIEBENGA // FOTO'S FRANS VRIESENDORP

“

“Ja eigenlijk is het de vierde”, zegt Steven de Jong. “Want van de twaalf afleveringen van de serie hebben we ook nog een film gemaakt: ‘Kameleon 3’. Die is te zien op ons eigen platform, zeg maar ons eigen Netflix-kanaal, filmambassade.nl.”

NIEUW FILMSCRIPT Steven de Jong: “De nieuwe film heet ‘Kameleon aan de ketting’. Hij is niet op een bestaand boek gebaseerd. Dick van den Heuvel en ik hebben samen het script geschreven. Het initiatief voor de nieuwe film kwam eigenlijk van investeerders. Die hebben er ook voor gezorgd dat de financiering is rondgekomen. Het mooie is; we doen er heel veel mensen een plezier mee. De oude films worden ook nog steeds uitgezonden. Er zijn natuurlijk elke keer weer nieuwe kinderen, maar daarnaast zijn er ook veel ouderen die er fan van zijn.

Die populariteit is natuurlijk ook niet zo gek, er zitten zoveel positieve elementen in. Alles speelt zich buiten af, lekker in de natuur en het gaat over saamhorigheid, over elkaar helpen, over lef, over het scheuren met zo’n boot, dat willen we allemaal toch wel?”

NIEUWE TWEELING “De tweeling die in de eerste film speelde, Coen en Jos van der Donk, is inmiddels 33 jaar. Eén van hen heeft nu zelf een tweeling. Toen we op zoek gingen voor een tweeling voor deze nieuwe film kregen we ongeveer zestig à zeventig reacties. Door de coronatoestanden was het niet een casting zoals normaal. Veel van hen presenteerden zich in zelfgemaakte filmpjes. De Sietse en Hielke van nu heten Sens en Imme Gerritsen. Ze zijn veertien jaar en komen uit Utrecht. In augustus zijn we begonnen met de opnamen. We draaien op veel plekken in Friesland. In en om Terherne natuurlijk, het officiële Kameleondorp, maar ook in Balk, Eernewoude, Leeuwarden en op veel plekken rond het Sneekermeer.”

JALOERSMAKEND SPEL “De film bestaat uit een paar verhaallijnen die door elkaar lopen. De belangrijkste is een jongen met Down die op een zorgboerderij werkt en van een aantal zaken wordt verdacht en ook de schijn tegen heeft dat hij de schuldige is. De onderliggende boodschap is dat iedereen mee moet kunnen doen in onze samenleving en dat we allemaal, ieder op z’n beurt, onze eigen beperkingen hebben. De jongen met Down die die rol speelt is Nando Liebregts uit Boxtel. We hebben hem gevonden via Ivo Niehe. Die heeft een paar jaar terug een voorstelling gemaakt met Down-jongeren en hem aan ons getipt.

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

NUMMER 09 • 2020

HEB IK EEN HEERLIJKE DAG” Eerste boek in 1948 ‘De Kameleon’ is een Nederlandse jeugdboekenserie. De eerste zestig delen werden geschreven door Hotze de Roos. De boeken spelen zich af in Friesland, waar De Roos in 1909 in Langezwaag werd geboren. Het eerste boek schreef hij in 1948 onder de titel ‘Sietse en Hielke, de belhamels van de dorpssmid’. Het werd uitgegeven als ‘De schippers van de Kameleon’. Inmiddels zijn er 71 titels verschenen, de laatste elf delen zijn van Piero Stanco en van Fred Diks. Enkele delen zijn in het Fries vertaald en elf in het Duits, onder de naam ‘Der Tigerhai’.

bejaarden. Maar het weer is natuurlijk helemaal onvoorspelbaar. In augustus hebben we eerst prachtige dagen gehad, maar ja, aan het eind van de maand zijn toch al onze tenten weggewaaid. We zijn natuurlijk een soort reizend circus en dan gebeuren dat soort dingen.

“DE ONDERLIGGENDE BOODSCHAP IS DAT IEDEREEN MEE MOET KUNNEN DOEN IN ONZE SAMENLEVING” Nando is 25 jaar. Al zijn gevoelens zijn heel intens. Als hij blij is, is-tie ook heel blij. Het is een feest om met hem te werken. Als hij op de set is, heb ik een heerlijke dag. Nando doet het fantastisch. Hij speelt zo gruwelijk echt. Dat is voor collega’s jaloersmakend om te zien. Hij zit echt helemaal in het moment. Dat is pre-

cies waar je als acteur altijd naar streeft. Hij is heel close met Sietse en Hielke. In de film doet ook een gothic meisje mee. Daar is hij onafscheidelijk mee. Hij wil heel graag dat zijn ‘matties’ op de set staan als hij moet spelen. Die doen dat ook graag. Soms blijven ze er uren langer voor. Over saamhorigheid gesproken.”

BOOT OP ZONNE-ENERGIE “Zo’n film is natuurlijk ook een knipoog tussen de oude en de nieuwe tijd. We sluiten onze ogen niet voor de hedendaagse ontwikkelingen. We zien nu ook windmolens in de film en de zonnepanelen blinken je tegemoet. Een verhaallijn die er ook in zit, is dat diesel voor boten verboden wordt. Dus moeten Sietse en Hielke op zoek naar een nieuwe oplossing voor hun boot. Daar komt het thema van de zonne-energie om de hoek kijken. Met een solar boot kun je ook wonderen verrichten natuurlijk.”

PERFECT ZOMERGEVOEL “We draaien in korte tijd. In twee maanden moet alles erop staan. Sommige dingen blijven moeilijk om te regisseren. Je hebt de beruchte vier B’s: bootjes, baby’s, beesten en sorry ja, soms ook

Op een normale dag zijn we met zo’n twintig crewleden en zo’n vijf tot tien acteurs. Er blijft een mannetje of dertig eten elke dag. Alles coronaproof. Iedereen heeft z’n eigen drinkfles, eigen mondkapjes, eigen eetbakjes, eigen borden, noem maar op. Alles op naam. Een heel georganiseer. Eind september zijn we klaar met draaien. Als de missie dan is volbracht kan ik weer wat aankomen, want ik lever elke keer wel een paar kilo in tijdens het draaien. Daarna, van de winter, de montage. Dan wil ik ‘m 1 mei opleveren. Da’s de ideale tijd, want die film heeft het perfecte zomergevoel. Ik wilde iets maken dat ik nooit eerder gemaakt had. Ik zocht naar iets nieuws. Dat heb ik met Nando gevonden. Dat Down-verhaal maakt de film echt anders dan de voorgaande Kameleon-films. Wat ik je zeg, een feest om te doen.”

Het ABD

KEUZEMENU Welkom bij ABD Mag ik uw bestelling alstublieft?

KEUZEMENU: 1.

CLIO BENZINE

CLIO HYBRIDE

CLIO DIESEL

CLIO BI-FUEL

MAANDACTIE:

Renault Clio Bi-Fuel Nu tijdelijk rijklaar vanaf:

€16.590,TIJDELIJK MET 5 JAAR GARANTIE Of met ABD Private Lease vanaf: p/mnd

€299,-

Rijden op LPG

START BIJ

ABD Waarom kiezen voor LPG? - Co2 uitstoot van maar 93 g/km - Gecombineerd verbruik van 1 op 17,5 - Lage aanschafsprijs door gunstige BPM - €15 extra kosten Motorrijtuigenbelasting - LPG af-fabriek dus dezelfde garantie.

ALTIJD EEN VOLLE TANK VOOR NIET MEER DAN €25,-! SNEEK DOKKUM DRACHTEN HEERENVEEN LEEUWARDEN

KOLENBRANDERSTRAAT 7Tel: 0515 - 413 291 Tel: 0519 - 820 020 DE BRÊGE 6 Tel: 0512 - 515 615 JADE 1 Tel: 0513 - 650 222 SKRYNMAKKER 26 Tel: 058 - 266 3555 HORTENSIASTRAAT 2

2019

Consumentenadviesprijs betreft vanafprijs van getoonde model, inclusief onvermijdbare kosten nodig voor aflevering van de auto aan de consument, exclusief metallic lak. Optionele pakketten en/of uitrusting zijn altijd de keuze van de consument en kunnen desgewenst tegen meerprijs geleverd worden. Getoonde modellen verkrijgbaar tegen meerprijs. Private Lease is inclusief: motorrijtuigenbelasting, allriskverzekering (eigen risico € 450,- op casco), onderhoud, reparatie & banden, vervangend vervoer na 24 uur, pechhulp Europa, afleverkosten, btw en administratiekosten. Kosten voor wassen, brandstof en updates van een eventueel navigatiesysteem zijn niet inbegrepen. Renault Private Lease wordt onder de voorwaarden van het Keurmerk Private Lease aangeboden door Renault Financial Services, handelsnaam van RCI Financial Services B.V. Renault Private Lease is onder voorbehoud van financiële acceptatie. Toetsing en registratie bij BKR te Tiel. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s incl. btw. Aanbetaling (uit inruil) niet mogelijk. Kijk voor de actievoorwaarden op www.abdrenault.nl. Onder voorbehoud van prijswijzigingen en typefouten.

deFryskeMarren // CULTUUR&UITGAAN

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST EELKE LOK // FOTO’S DOUWE BIJLSMA / GEWOAN DWAAN

deFryskeMarren CHRIS BOUMA: VIJFTIG JAAR NUT

ALLE CULTUUR OOK NAAR BALK Als we volgens afspraak komen, zit hij nog achter z’n laptop. “Ik bin daliks klear, hear!” Chris Bouma (76) uit Balk doet het liefst alles zelf. Hij is bezig om zijn antwoorden van het interview alvast op te schrijven, te printen en mee te geven. Zo heeft hij altijd geleefd en gewerkt. We komen langs omdat hij in oktober afscheid zal nemen als bestuurslid van ‘het Nut’. Dat is hij dan vijftig jaar geweest! DIT VERHAAL BEGINT IN SEPTEMBER 1966… Chris Bouma had de kweekschool doorlopen en was op vakantie op Terschelling, toen zijn vader belde. “Morgen een sollicitatiegesprek in Balk.” Harlinger Chris wist amper waar dat lag. Er zat een oude leraar van hem, Lubertus van Beek, directeur van de openbare Van Swinderen ULO-school. Dus hoefde Bouma geen proefles te geven. Hij kon direct beginnen. De enige voorwaarde was dat hij lid moest worden van het departement Gaasterland van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. Een vereniging, opgericht in 1784, die streefde “naar individuele en maatschappelijke ontplooiing met een zo hoog mogelijk cultureel gehalte.” Welnu, Chris had al een aantal mooie muzikale culturele injecties gehad, dus dat was geen bezwaar.

Chris Bouma heeft vijftig jaar Nut in Balk bewaard in programmaboekjes en in een laptop vol andekdotes: “Rients Gratama weefde ien kear ôf mei de roomsen.”

TREEMTER Balk had in die jaren z’n culturele revolutie: stichting dorpshuis De Treemter ontstond. Daardoor vergaten ze dat het Gaasterlandse departement in 1817 was opgericht en dat er dus in 1967 een feest moest komen. Chris Bouma werd in de organisatie gedropt. Maakte samen met anderen een prachtig programma en had daardoor zoveel naam gemaakt dat hij in 1970 in het bestuur van het Nut werd geroepen. In die jaren organiseerde de gemeente Gaasterland in de in 1965 door minister Vrolijk geopende Treemter jaarlijks een concert van

MET VERVE het Frysk Orkest, zorgden de drie vrouwenverenigingen voor een toneelstuk en kwam het Nut met drie afwisselende avonden vermaak. Dat ging van lezingen tot bonte avonden, van zangeres Lenny Kuhr tot goochelaar Fred Kaps. De zaal van De Treemter was in eerste instantie ook een gymnastiekzaal, maar toen ringen en wandrek verdwenen, ging de gemeente over op een sterke culturele functie. Het Nut moest nu jaarlijks zo’n vijftien voorstellingen organiseren. De gemeente Gaasterland stond garant voor 60% van de kosten, later voor 20.000 gulden per jaar. “Prima!”

NUT Intussen stapte Balk uit de Nutsmaatschap. Dat was niet meer dan een afdracht vragende brievenbus in Edam. Zo ontstond Nut Gaasterlân-Sleat. Dat hielp: ze gingen van vijftig naar driehonderd leden. En iedere inwoner tot in de verre omtrek kreeg elk jaar graag het boekje met de komende voorstellingen in De Treemter. Het Nut hanteerde schappelijke entree- en ledenprijzen. “We wiene de kurk werop it kulturele libben dreau,” zegt Bouma trots, “en it moaiste fûn ik altyd it útysykjen. En it kontakt met al dy lju.” Chris Bouma heeft op zijn tafel een indrukwekkende hoeveelheid folders en programma’s tentoongesteld. Vijftig jaar arbeid. “In bealch fol wurk!”

LAPTOP VOL ANEKDOTES Chris Bouma heeft een laptop vol anekdotes. “’Potasch en Perlemoer’ waard spile. Ynienen gie it doek del. Wy der hinne. Siet haadrolspiler Wim Wama ferdwaasd op ’e flier. Dokter Tjalma fan Sleat der by. Wat blykte: Wama wie dronken.” “Rients Gratama wie hjir ek altyd. Weefde ien kear ôf mei de roomsen mei in útrekber krúske. Doe giene der minsken de seal út.” “Brasil Company kaam hjir dûnsjen en sjongen. Ferrassend wie dat de froulju dat mei bleate boarsten diene, foar dy tiid hiel nij. Doe gie der lykwols net ien fuort.” “Fons Jansen soe fiif minuten foardat hy begjinne moast wer fuort, hie de jas al oan. Alles soe swart wêze, mar it plafond fan it poadium wie wyt, en al koenen de minsken dat net sjen, dat woe hy net. Ik ha prate moatten as Brugman om him te hâlden.” “‘Ik en de piano’, in Japanner spile op bleate fuotten wereldklasse piano. Yn de seal it bestjoer en twa leden. Hy hat likegoed optreden, mar we skammen ús wol”.

“Maar als je van Tryater tot aan de Hoofdstad Operette alles kunt brengen zat de zaal meestentijds toch wel vol.” Zo kan Chris Bouma uren vertellen over die vijftig jaar. Hij vervulde alle functies, behalve die van penningmeester. Was de laatste acht jaar voorzitter. “Dan moat je mear delegeare en bin je it únthingboerd.” Hij deed dat met verve, zoals hij alles met verve doet. In zijn werk als leraar, later als directeur van de ulo (mavo) in Balk. Later in Wolvega. Hij bleef echter in Balk wonen. Bleef de cultuur trouw. Naast het Nut kon je hem terugvinden in de Krite, volksdansen, Groene Kruis, VVV, diverse provinciale raden, Keunstwurk en Omrop Fryslân.

SPIJTIG De Treemter zat met De Colle (Kollum), De Skâns (Gorredijk) en Klameare (Workum) in een poule van kleine theaters. Samenwerking, vooral op het gebied van jeugdigen, voorstellingen laten uitzoeken voor jongeren. “Spitich dat soks der net mear is.” Spijtig ook dat Bouma ermee op gaat houden, al is vijftig jaar ook wel genoeg. Op tafel ligt het boek ‘Mei–Maaie’. Het gedicht van de Balkster grootheid Herman Gorter, en de Friese vertaling van Klaas Bruinsma. Dat boek staat voor die vijftig jaar van Chris Bouma: cultuur regionaliseren.

wereldreis Om de wereld aan ervaringen op te doen, hoef je niet ver te reizen. Daarom laat VVV Waterland van Friesland je zien dat hier in Zuidwest Friesland de wereld aan je voeten ligt. Want: uitwaaien op het strand? Playa genoeg aan de IJsselmeerkust. Flamingo’s spotten? Je hoeft niet naar Curaçao, je vindt ze soms ook bij de Steile Bank. Een fontein bekijken met internationale allure zoals de Trevi Fontein in Italië? Je vindt hier maar liefst zeven van de 11fountains. Welke wereldreis ga jij in Waterland van Friesland maken?

www.waterlandvanfriesland.nl/wereldreis #WERELDREISFRIESLAND

bjuster baarlik

wonderbaarlijk

#HIERMOETJEZIJN

FOTO: 11FOUNTAINS.COM

#WERELDREISWATERLAND

DE FONTEIN VAN FORTUNA IN SNEEK

Trevifontein

Vamos a la playa

Ruimtevaart

Krijg in Waterland zeven voor de prijs van één met de fonteinen in onze zeven Elfstedensteden. Elke fontein verwijst naar de historie en het karakter van deze stad. Maak bijvoorbeeld in Sneek een stadswandeling waar de fontein onderdeel van is. Je haalt de wandeling met tips en een route bij de VVV in Sneek in het Fries Scheepvaart Museum.

Geniet ook in de nazomer van een stranddag op de stranden aan het IJsselmeer. Genoeg mogelijkheden om nog eens lekker te suppen, kiten, uitwaaien of om een zandkasteel te bouwen. Op onze website hebben we alle adressen van de stranden overzichtelijk in kaart gebracht.

Een blik op de wereld vanuit een ander perspectief? Ga op een mooie nazomerdag de lucht in met een ballon. Ervaar de ruimte, laat je meevoeren met de luchtstromen en geniet van de prachtige vergezichten. Varend boven bekend terrein zie je dorpen, steden, weilanden, meren en vaarten met hele andere ogen.

WWW.11FOUNTAINS.NL

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/STRANDEN

WWW.BALLONVARENFRIESLAND.NL

Ûntdekke Ontdekken

FLAMINGO’S STEILE BANK

Laat zien

wat jij ontdekt Ben je op ‘wereldreis’ in Waterland van Friesland? Laat ons weten wat jij ontdekt met #WereldreisWaterland.

Nuweland

Flamingo’s

Vind een stukje Afrika bij Galerie Nuweland in Oosterzee. Nuweland toont een zorgvuldig geselecteerde selectie kunstwerken en design. Handgemaakt door getalenteerde en prominente Afrikaanse kunstenaars en designers. Deze hebben elk hun eigen specialisme: van industrieel tot duurzame kunstvoorwerpen. De galerie is van woensdag tot en met zaterdag geopend.

Aan de IJsselmeerkust bij natuurgebied Steile Bank zijn zo af en toe flamingo’s te vinden. Ga jij eentje spotten? De rust op de zandplaat en het ondiepe water eromheen zorgen ervoor dat dit een paradijs is voor allerlei soorten vogels. Het hele jaar rond. Vanaf uitzichtplateau het ‘Seedykkiekje’ heb je prachtig uitzicht over de Steile Bank.

De drie mooiste inzendingen ontvangen een VVV Cadeaukaart van € 25,-.

Ferdive Daasje Vermaak

FOTO: TOM GOOSSENS

WWW.NUWELAND.NL

WWW.ITFRYSKEGEA.NL/ NATUURGEBIED/STEILE-BANK

STEEGJE IN WOUDSEND

Monumenten Muziek en Meer Hiske en Job Ontdek met een speciale looproute de 23 monumenten van Woudsend op Open Monumentendag op zaterdag 12 september. Daarnaast zijn er allerlei extra activiteiten, zoals een boerenmarkt, een vaartochtje met gids en een straatartiest. Geniet ‘s middags van livemuziek van diverse bands op de ijsbaan, als onderdeel van UIT Festival Súdwest Fryslân.

Een avond vol muziek gegrondvest op de Franse chanson traditie vind je zaterdag 19 september in Lewinski in Sneek. Hiske Oosterwijk en Job Posthuma brengen muziek uit volkstraditie met de interpretatie van de jazz musicus. Zij nemen de luisteraar graag mee op een reis vol mooie pop en jazz songs die hart en ziel raken. Om de avond compleet te maken kun je voorafgaand aan het concert een hapje mee-eten.

WWW.WELKOMINWOUDSEND.NL

WWW.LEWINSKI.NL

Evenementen kalender

Op onze website vind je de allerleukste tips voor evenementen, tentoonstellingen, voorstellingen en meer. Kijk voor de actuele kalender op www.waterlandvanfriesland.nl/ evenementen

SPORT

NUMMER 09 • 2020

BENNO TUINSTRA ZWEMT VOOR

“KIJK VOORU KIJKT, STRUIK GERDA SMID, KRAAMVERZORGSTER BĲ NOP/LEMSTERLAND. TERUG IN HAAR GELIEFDE VAK. GERDA SMID, KRAAMVERZORGSTER BĲ NOP/LEMSTERLAND. TERUG IN HAAR GELIEFDE VAK.

JE KUNT REKENEN JE REKENEN OPKUNT PASTIEL. ALTĲD. OP PASTIEL. ALTĲD.

Een vlotte dame opent de deur van haar prachtige woning in Echtenerbrug. Twee heldere kĳkers, richten zich op. Gerda Smid, 40 en dame alleenstaande van twee kinderen. Ze heeft Eenjaar, vlotte opent demoeder deur van haar prachtige woning in haar leven ogenschĳ nlĳk goed op orde. Eenzich aantal was dit Echtenerbrug. Twee heldere kĳkers, richten op.jaren Gerda Smid, niet het geval. Ze zat diep in de schulden en kwam hierdoor in 40 jaar, en alleenstaande moeder van twee kinderen. Ze heeft de schuldsanering. Een zware tĳd. op Maar Gerda niet bĳ de pakken haar leven ogenschĳ nlĳk goed orde. Eenisaantal jaren was dit neer gaan zitten. Ze houdt haar leven op orde, door te werken. niet het geval. Ze zat diep in de schulden en kwam hierdoor in de Hét middel om structuur te tĳ behouden en te is doen ze schuldsanering. Een zware d. Maar Gerda nietwaarvoor bĳ de pakken komt te staan: schulden aﬂ ossen en weer op eigen benen staan. neer gaan zitten. Ze houdt haar leven op orde, door te werken. En lukt, met behulp van Pastiel. Hétdat middel om structuur te behouden en te doen waarvoor ze komt te staan: schulden aﬂossen en weer op eigen benen staan. En dat lukt, met behulp van Pastiel. Geboren kraamverzorgster

Gerda vertelt over haar jeugd en haar passie voor de zorg die al op haar vierde ontstaat. Toen haar broertje werd geboren, wist ze al: dit wordt later mĳn beroep. Geboren kraamverzorgster In een fijn gezin, met één broertje, groeit ze op. Haar broertje is echter zo ziek dat Gerda vertelt over haar jeugd en haar passie voor de zorg die al op haar vierde hĳ op zĳn 14e een nieuwe nier krĳgt. De zorg voor hem, neemt ze onbewust mee ontstaat. Toen haar broertje werd geboren, wist ze al: dit wordt later mĳn beroep. om haar wens in vervulling te laten gaan: kraamverzorgster worden. Op het SBO In een fijn gezin, met één broertje, groeit ze op. Haar broertje is echter zo ziek dat in Heerenveen kiest ze daarom ook de zorg-kant. Op het MBO gaat ze Verzorging hĳ op zĳn 14e een nieuwe nier krĳgt. De zorg voor hem, neemt ze onbewust mee studeren. Ze stevent af op haar diploma, totdat ze op haar 21e zwanger raakt. om haar wens in vervulling te laten gaan: kraamverzorgster worden. Op het SBO Ineens ziet het leven er heel anders uit. in Heerenveen kiest ze daarom ook de zorg-kant. Op het MBO gaat ze Verzorging studeren. Ze stevent af op haar diploma, totdat ze op haar 21e zwanger raakt. Hard werken Ineens ziet het leven er heel anders uit. Ze stopt haar opleiding vroegtĳdig wegens haar zwangerschap. Ook na de geboorte van haar zoon pakt ze haar opleiding niet meer verder op. Maar haar Hard werken droom om kraamverzorgster te worden blĳft. Als haar zoon vier maanden oud is Ze stopt haar opleiding vroegtĳdig wegens haar zwangerschap. Ook na de wekt iets haar interesse. Een kraambureau in de buurt zoekt mensen én zĳ bieden geboorte van haar zoon pakt ze haar opleiding niet meer verder op. Maar haar een interne opleiding aan. Het tĳ keert voor Gerda. Ze werkt een aantal jaren in droom om kraamverzorgster te worden blĳft. Als haar zoon vier maanden oud is het vak en heeft de tĳd van haar leven. Helaas gaat het thuis minder goed. De zorg wekt iets haar interesse. Een kraambureau in de buurt zoekt mensen én zĳ bieden voor haar kind komt bĳna volledig op haar schouders terecht. Want haar (ex-) man een interne opleiding aan. Het tĳ keert voor Gerda. Ze werkt een aantal jaren in is er eigenlĳk nooit. Als haar zoon drie is, besluit ze te scheiden. het vak en heeft de tĳd van haar leven. Helaas gaat het thuis minder goed. De zorg voor haar kind komt bĳna volledig op haar schouders terecht. Want haar (ex-) man Er altĳd zĳn is er eigenlĳk nooit. Als haar zoon drie is, besluit ze te scheiden. Gelukkig treft Gerda een nieuwe liefde. Waar ze samen een kindje mee krĳgt. Maar helaas houdt ook deze relatie geen stand. Ze besluit te scheiden en ze blĳft Er altĳd zĳn alleen achter, met twee kinderen. En een financiële schuld. Dát terwĳl ze ook haar Gelukkig treft Gerda een nieuwe liefde. Waar ze samen een kindje mee krĳgt. baan verliest. Drie jaar schuldsanering is het vonnis. Pastiel biedt uitkomst met Maar helaas houdt ook deze relatie geen stand. Ze besluit te scheiden en ze blĳft administratief- en schoonmaakwerk. Maar Pastiel wakkert het vuurtje nog eens alleen achter, met twee kinderen. En een financiële schuld. Dát terwĳl ze ook haar aan: weer werken in de zorg. Door een beroepskeuzetest, sollicitatietrainingen, baan verliest. Drie jaar schuldsanering is het vonnis. Pastiel biedt uitkomst met het schrĳven van sollicitatiebrieven en geestelĳke steun kiest ze weer voor het vak administratief- en schoonmaakwerk. Maar Pastiel wakkert het vuurtje nog eens als kraamverzorgster. Ze solliciteert bĳ NOP/Lemsterland en stroomt via een stage aan: weer werken in de zorg. Door een beroepskeuzetest, sollicitatietrainingen, in bĳ de organisatie. Ze krĳgt een contract! “Pastiel heeft me altĳd de juiste steun het schrĳven van sollicitatiebrieven en geestelĳke steun kiest ze weer voor het vak gegeven. Ze waren er altĳd, precies op die momenten dat ik ze echt nodig had.” als kraamverzorgster. Ze solliciteert bĳ NOP/Lemsterland en stroomt via een stage in bĳ de organisatie. Ze krĳgt een contract! “Pastiel heeft me altĳd de juiste steun gegeven. Ze waren er altĳd, precies op die momenten dat ik ze echt nodig had.” En dát is waar Pastiel het voor doet. De begeleiding geven die een kandidaat nodig heeft. En samen met hen een duurzame werkplek vinden. En dát is waar Pastiel het voor doet. De begeleiding geven die een kandidaat nodig heeft. En samen met hen een duurzame werkplek vinden.

Niks komt hem aanwaaien in het leven. De 38-jarige Benno Tuinstra uit Scharsterbrug heeft altijd moeten knokken. Het heeft hem gevormd als mens. ‘Niet opgeven’ is zijn levensmotto. Dat kon hij goed gebruiken op zondag 6 september 2020. Die dag zwom hij ‘de 11 van Joure’, sportief gezien een zware uitdaging. Maar wanneer je weet dat Benno in 2012 een partiële dwarslaesie opliep, waarna hij niets meer kon, besef je pas echt hoe bijzonder deze zwemprestatie is. Twee weken voor ‘de 11 van Joure’ sprak de redactie van GrootDeFryskeMarren met Benno Tuinstra over zijn motivatie en inspiratie, over zwemlessen, en over de lange weg die je moet gaan als je revalideert .

MEEZWEMMEN MET MAARTEN Om te beginnen: Benno werd geïnspireerd door Maarten van der Weijden, die helaas zijn eigen Elfstedenzwemtocht 2020 moest afblazen. Het coronavirus was zoals bekend de spelbreker. “Het is heel jammer dat dit sportieve evenement dit jaar niet door kan gaan”, beaamt Benno. “Vorig jaar heb ik Maarten twee keer ’s nachts aangemoedigd en stond ik bij de finish. Daar sprak hij de woorden: ‘Soms moet je iets twee keer proberen voordat het lukt’. Deze zin maakte diepe indruk op mij, want deze uitspraak is mij op het lijf geschreven.” Eerder dit jaar had Benno al laten weten mee te zwemmen met Maarten van der Weijden. “Ik besloot om dit jaar in elke Friese stad twee kilometer met Maarten mee te zwemmen. Zoals iedereen vast wel weet, gaan de opbrengsten van de zwemtocht naar de Maarten van der Weijden foundation, de stichting die zich bezighoudt met het ondersteunen van kankerpatiënten. Een aansprekend doel. Iedereen heeft wel iemand in zijn of haar omgeving die getroffen is door deze ziekte.” Vanaf de eerste dag dat de zwemmers zich konden opgeven op de site van de foundation stond Benno lange tijd op de eerste positie voor wat betreft de sponsorgelden. Veel mensen steunden zijn initiatief. “Ik ben uiteindelijk als tweede geëindigd. Daar ben ik heel blij mee”, vertelt Benno. Toen bekend werd dat de zwemtocht van Maarten niet doorging wegens het coronavirus, maar dat Benno zelf tóch ging zwemmen, stroomden er nog meer donaties binnen.

DE 11 VAN JOURE Benno: “Aan iedereen die dat voor mij heeft gedaan, ben ik iets verschuldigd. Het voelt niet goed om niets voor hun bijdragen te doen. Daarom ga ik in en om

In mei startte Benno Tuinstra vol goede moed met zwemlessen in het buitenwater. “Mijn conditie is op dit moment super.”

Joure elf kilometer zwemmen. Onbedoeld, maar wél leuk, is dat ‘de 11 van Joure’ nu steeds meer aandacht krijgt. Gelukkig krijg ik hulp van veel kanten, want de druk op mijzelf wordt wel steeds groter. En laat ik nou net een blessure hebben aan mijn schouder. Ik heb ooit letsel opgelopen tijdens het skiën en dat speelt nu op. Maar zoals ik al vertelde, ik moet overal voor knokken. Het gaat bij mij niet vanzelf. Dat was zo en dat is nog steeds zo. Of ik het ga halen? Ik ga er in ieder geval helemaal voor.”

ZWEMLES IN HET BUITENWATER In mei startte Benno vol goede moed met zwemlessen in het buitenwater. Benno: “Dat moest wel. Ik heb zwemdiploma A en B, maar hoe goed kun je dan zwemmen? Ik ken sportieve mensen die op de fiets makkelijk tien uren lekker door kunnen trappen, maar zwemmend na een uur helemaal kapot zijn. Hoeveel mensen kunnen makkelijk 500 meter zwemmen?

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST GEA DE JONG-OUD // FOTO'S IMKA WESTERHUIS

MAARTEN VAN DER WEIJDEN FOUNDATION

IT! ALS JE ACHTEROM EL JE!”

Benno Tuinstra zwemt voor Maarten van der Weijden Foundation

Maarten van der Weijden Foundation Sinds juli 2017 heeft zwemmer Maarten van der Weijden zijn eigen stichting, de Maarten van der Weijden Foundation. Met deze stichting hoopt hij het leven van voormalige, huidige en toekomstige kankerpatiënten te verbeteren. Elke gedoneerde euro gaat rechtstreeks, en zonder aftrek van kosten, naar kankeronderzoek. De organisatiekosten van de stichting worden betaald vanuit sponsorgelden. Meer informatie: www.11stedenzwemtocht.nl. Benno Tuinstra steunen kan ook nog steeds via www.doneeractie.nl/ de-11-van-joure of via rekeningnummer NL34RABO 038 9071 099 o.v.v. de 11 van Joure. De opbrengst komt volledig ten goede aan de Maarten van der Weijden Foundation.

Dat zijn er niet zoveel hoor. Daarom is de prestatie van Maarten van der Weijden ook zo ongelofelijk knap. Ik heb enorm veel waardering voor deze inspirerende man.”

ZENUWEN BESCHADIGD Inspirerend is ook het verhaal van Benno Tuinstra zelf. Bescheiden als hij is, wil hij hier niet te veel de aandacht op vestigen. Toch kunnen we er niet omheen. In 2012 liep Benno door een ongeluk een partiële dwarslaesie op. “Ik was verlamd tot mijn kin. Ik kon helemaal niets meer, zelfs niet eten”, blikt hij terug. “Bij een partiële dwarslaesie zijn je zenuwen beschadigd, dus niet kapot.”

In het ziekenhuis vertelden ze hem dat hij zijn herstel voor het grootste deel zelf in de hand zou hebben. Benno: “Wat je ervoor wilt doen, is bepalend voor je genezing. Dat kreeg ik te horen. Ze geven je een handreiking, maar zijn verder terughoudend. Ze zullen nooit een uitspraak doen over wat je weer zou kunnen en op welke termijn. Dat begrijp ik wel, want van teleurstelling schijn je de grootste mentale tik te krijgen. Zou je op een bepaald moment iets niet kunnen wat artsen wel van je hadden verwacht, dan schijn je zo te blokkeren, dat het je herstel in de weg staat. Vandaar. Over de verpleging ben ik vol lof. Ik ben heel goed verzorgd. Tijdens de weken met geen of weinig vooruitgang en de momenten van tegenslag, zijn de bemoedigingen van je naasten onmisbaar. Zij zijn de ware steun tijdens de lange weg die je moet gaan.”

GOED HERSTELD “Revalideren neemt veel tijd. Gelukkig ben ik van nature een doorzetter. Als ik

terugkijk op die zware periode, besef ik nu dat ik het niet had willen missen. Het klinkt de mensen vreemd in de oren als ik dit opmerk. Maar ik ben een compleet ander mens als voor het ongeluk. Ik sta anders in het leven. Het heeft mij ook iets gebracht, het heeft mij inzichten gegeven. En gelukkig kan ik zeggen dat ik goed hersteld ben. Ik kan alles weer: eten, lopen, fietsen én zwemmen.”

VOORUIT BLIJVEN KIJKEN “Mijn conditie is op dit moment super. Ik kan alleen niet zwemmend opbouwen naar het aantal kilometers dat ik op 6 september wil afleggen, door die lastige blessure. Ik wil pijnvrij van start gaan. Het is spannend en het wordt spannend. Misschien wordt het wel een hele vervelende dag, zwaar wordt het zeker. Ik wil het in ieder geval proberen. Ik weet dat je heel ver kunt komen als je erin slaagt vooruit te blijven kijken. Als je achterom kijkt, dan struikel je! Dat is een regel die ik ook geregeld uitspreek tegen mijn kinderen.”

“NIETS GAAT IN MIJN LEVEN VANZELF, IK MOET OVERAL VOOR KNOKKEN”

NUMMER 09 • 2020 TEKST PIEBE PIEBENGA // FOTO LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL

MEER MANS OP DE SCHANS FIERLJEPSTER MARRIT VAN DER WAL

Marrit van der Wal uit It Heidenskip is een ljepper. Een ljepper met lef. Met bravoure. Met branie. Ze is de enige vrouw die met een stok van de maximaal toegestane lengte van 13,25 meter springt. Je moet het maar durven; in volle sprint recht op die stilstaande stok afrennen, dan zo snel mogelijk omhoogklimmen en zo lang mogelijk wachten met de uitsprong. Je moet over ijzeren zenuwen beschikken. Marrit van der Wal uit It Heidenskip heeft die. Je hebt kampioenschapsspringers en je hebt recordspringers. Marrit behoort tot de laatste categorie.

KRACHT EN TECHNIEK “Door de corona is het dit seizoen anders gelopen dan anders, maar een normaal seizoen loopt van half mei tot eind augustus. Tijdens het seizoen train ik één keer per week en heb ik twee keer een wedstrijd. Per wedstrijd spring je drie keer en als je de finale haalt nog tweemaal. Het is een vrij blessuregevoelige sport en bij elke sprong moet je het maximale geven, dus tijdens trainingen spring ik maar twee, drie en heel soms vier keer. Maar goed,ik train daarnaast in de klimpaal. In de winter doe ik veel aan krachten sprinttraining in de sportschool in Workum. Komende winter ga ik ook trainen op een survivalbaan die iemand hier in z’n tuin gebouwd heeft. Dat is ook heel effectief. Sprinten doe ik ook op de atletiekbaan in Heerenveen. Ljeppen is een combinatie van kracht en techniek.”

NATUURLIJKE REFLEX ONDERDRUKKEN “De moeilijkheid van de techniek is dat je die horizontale sprintbeweging zo snel mogelijk om moet zetten in een verticale klimbeweging. En je moet gevoelsmatig het punt opzoeken dat je stok zo lang mogelijk stilstaat, dan heb je de meeste tijd om omhoog te klimmen. Als het goed gaat, zit je elf meter boven het water. Dat is hoog.

Eerst verbrak ze al de voor vrouwen magische grens van 17 meter, toen de 18 meter. Inmiddels staat haar teller op 18,19 meter. Persoonlijk record. Fries record. Nederlands record. En eigenlijk ook wereldrecord, ware het niet dat er buiten Nederland niet geljept wordt. “Nou ja, dat laatste is misschien niet helemaal waar”, zegt Marrit. “Ooit zijn er bij mijn weten demonstratieschansen gebouwd in Litouwen en in Japan. Maar volgens mij is dat niet helemaal aangeslagen. Je hoort er in elk geval nooit wat van.”

MET PAPLEPEL INGEGOTEN Marrit van der Wal (22) is geboren in Workum, op haar vijfde verhuisd naar It Heidenskip en als het aan haar ligt gaat ze daar nooit meer weg. Marrit studeert in Leeuwarden. Na haar opleiding HBO-Chemie aan de Hogeschool Van Hall Larenstein volgt ze nu een master in Watertechnologie bij Wetsus. Op dit moment loopt ze daarvoor stage bij Titan Salt in Sneek, een bedrijf dat gespecialiseerd is in zoutoplossingssystemen. In mei 2021 hoopt ze klaar te zijn en wellicht te gaan promoveren aan één van de universiteiten die aan Wetsus verbonden is. Het fierjeppen is haar met de paplepel ingegoten. Haar heit was ook een enthousiast ljepper, die Fries en Nederlands Kampioen is geweest. Marrit begon al met fierljeppen op de basisschool. Inmiddels is ze voorzitter van de Fierljepferiening It Heidenskip. Een levendige vereniging met veel jeugdleden en veertig actieve seniorleden.

HOLLANDSE EN FRIESE COMPETITIE Fierljeppen is een relatief jonge sport. In 1957 werd de eerste wedstrijd gehouden onder auspiciën van de Bond van Friese Vogelbeschermingswachten. Intussen is de sport danig geprofessionaliseerd. Maar de fierljepwereld is nog steeds een kleine wereld. Marrit: “Hier in Friesland hebben we vijf verenigingen. Naast de onze hebt je clubs in IJlst, Winsum, Burgum en Buitenpost. En één in Groningen in Grijpskerk. Nou ja, dat ligt eigenlijk op de grens. Iedereen kent en helpt elkaar. In Holland heb je ook een aantal verenigingen. Vooral in die hoek daar bij Utrecht en Zuid-Holland: Polsbroekerdam,

Vlist, Jaarsveld, Zegveld en Linschoten. Je hebt twee bonden: de Frykse Ljeppers Boun en de Polsstokbond Holland. En twee competities: de Friese en de Hollandse. Bij het NK kom je tegen elkaar uit. Qua leeftijden is alles in klassen verdeeld: je hebt de meisjes en de dames en je hebt de jongens, de junioren en de senioren.”

De afstand wordt natuurlijk ook bepaald door de lengte van je stok. Je hebt stokken van zeven meter, van aluminium, daar trainen we vaak mee. Je hebt wedstrijdstokken van tien meter, tot stokken van de maximale toegestane lengte van 13,25 meter. Die wedstrijdstokken zijn van carbon, dat is veel lichter dan aluminium. Zo’n wedstrijdstok kost tweeduizend euro.

LAAG- EN HOOGLANDBAAN “Schansen heb je in verschillende maten”, vervolgt Marrit. “Je hebt de jeugdschans, die staat één meter boven het water en dat water is één meter diep. De senioren schans staat twee meter boven het water en dat water is ook twee meter diep. Daardoor kun je veel verder springen.

Mijn record van 18,19 meter heb ik gesprongen in Burgum. Bij het schaatsen heb je hoog- en laaglandbanen. Burgum is zeg maar een hooglandbaan, de schansen hebben daar de maximaal toegestane hoogte. Dus de ideale omstandigheden om een record te springen.”

Wat je ook moet doen is zo laat mogelijk uitspringen. Dat betekent dat je de natuurlijke reflex moet onderdrukken om die stok los te laten. Je moet proberen om in plaats daarvan nog een extra klimslag te maken. Dat is de uitdaging. Zo’n natuurlijke reflex moet je ook onderdrukken als je op die schans keihard op die stok afloopt. Een normaal mens remt af als-ie op een stilstaand object afrent of probeert dat te ontwijken. Die impuls moet je dus onderdrukken. De eerste sprong van het seizoen is ook altijd weer even spannend. Je moet altijd weer even die natuurlijke angst overwinnen.”

NEGENTIEN METER “Op dit moment hebben we in de Friese competitie nog twee wedstrijden te gaan. Vooralsnog sta ik eerste in het klassement. Ik zou graag een keer het NK winnen. Ik ben drie keer Fries Kampioen geweest en bij de jeugd en een keer Nederlands Kampioen. Ik ben de enige vrouw die met een dertien meter stok springt. Mijn droom is dat ik die een keer helemaal uit kan klimmen. Wie weet zit de negentien meter er dan wel in. Dat zou prachtig zijn.”

deFryskeMarren // SPORT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST GERARD VAN LEEUWEN // BEELD FONS DE ROOIJ

12 SEPTEMBER: PRIMEUR VOOR GAASTMEER deFryskeMarren

EERSTE SLOWTRIATLON VAN NEDERLAND Zaterdag 12 september vormt Gaastmeer het decor van de allereerste slowtriatlon van Nederland. Initiatiefnemer Fons van Rooij uit Woerden, al jaren kind aan huis als campinggast van Camping Gouden Plakje van boer Renema, licht de primeur toe. De 64-jarige oud-eigenaar van een bureau in marketing en communicatie is, naar eigen zeggen, ‘semi-retired’ en voelde een intrinsieke aandrang om iets nieuws te ondernemen. Fons van Rooij: “Nadat ik was gestopt met werken hebben mijn echtgenote en ik een fietstocht van Mexico naar Canada gemaakt, dwars door de Verenigde Staten. Een wens die bovenaan ons wensenlijstje stond. Daarna kwam het idee in mij op om een recreatieve triatlon te organiseren, waarbij gezelligheid de boventoon voert boven het prestatieve aspect. Je hebt namelijk triatlons te over, maar deze hebben vrijwel altijd een wedstrijdelement in zich. Bij de slowtriatlon is dat dus niet het geval. Eerlijkheidshalve moet ik overigens wel vertellen dat het concept niet helemaal nieuw is, want tijdens de Challenge Almere- Amsterdam wordt jaarlijks de zogenaamde Sense & No Limit Challenge georganiseerd, waarbij deelnemers ook volgens dit concept sporten. Het enige verschil is dat daar alleen senioren en mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking aan mee kunnen doen. Dat geldt voor onze slowtriatlon niet. Daar kan iedereen zich voor inschrijven.”

SPAAK IN HET WIEL In eerste instantie had Van Rooij het idee om een en ander te organiseren in zijn eigen woonplaats, het Zuid-Hollandse Woerden. “Alles was al in kannen en kruiken. De datum en de locaties waren al vastgesteld. Op zaterdag 23 april had het evenement plaats moeten vinden, toen eind februari het coronavirus een spaak in het wiel stak. Het zwemgedeelte was namelijk gepland in het plaatselijke zwembad, maar dat ging dicht, waardoor het hele evenement op losse schroeven kwam te staan. Dat was een dikke tegenvaller, maar bij de pakken neerzitten is niet echt mijn stijl. Je moet in oplossingen denken. Ik ken Friesland al ruim vijftien jaar. Gaastmeer, en in het bijzonder camping Gouden Plakje, is onze thuisbasis. Ook is Gaastmeer de thuishaven voor ons kajuitzeiljacht ‘Joppe’. Ik heb mijn plannen met de campingeigenaar besproken en die was direct erg enthousiast over het idee. Hij zegde meteen zijn medewerking toe door de accommodatie beschikbaar te stellen. Een prachtig gebaar. Ook enkele vaste gasten hoorden van de plannen en boden spontaan hun hulp aan. Samen met hen, een aantal familieleden en vrienden was de organisatie in no time rond. Vervolgens hebben we vergunning aangevraagd bij de gemeente en die waren eveneens meedenkend. In deze tijden is veiligheid, met name op het gebied van de gezondheid, een essentiele factor.”

ZWEMMEN, FIETSEN EN LOPEN Fons de Rooij: ‘ “Uiteindelijk hoop ik over twee jaar een slowtriatlon evenement in elke provincie van ons land te organiseren. Ambities genoeg dus”

De Slowtriatlon kent net als een reguliere triatlon drie onderdelen: zwemmen, fietsen en lopen. Fons van Rooij: “Je kunt kiezen voor

Het water van de Grons dient als zwemwater, het wandelen en het fietsen vindt plaats in het merengebied tussen Heeg, Bolsward en Workum.

een 1/8 of een ¼ triatlon. Wat het zwemmen betreft heb je het dan over 500 of 1000 meter; bij het fietsen over 20 of 40 kilometer en voor het lopen is de afstand vijf of tien kilometer. Bij lopen bedoel ik dan wandelen. We hebben drie aanmeldingen die echt willen hardlopen. Dat hebben we gehonoreerd, maar ze starten als eerste, zodat het vrijblijvende ‘slow’ karakter van het evenement onaangetast blijft. We hebben inmiddels (peildatum 19 augustus, red.) 110 aanmeldingen. Een aantal waar ik meer dan tevreden over ben. Het is toch heel iets nieuws. De deelnemers komen uit het hele land. Er is een aantal mensen dat zich oorspronkelijk had opgegeven voor de slowtriatlon in Woerden, maar ook vanuit de directe omgeving van Gaastmeer komt een mooi aantal deelnemers. Op de lijst prijken onder andere de plaatsnamen Heeg, IJlst, Sneek en Oudega. De verhouding man-vrouw is zo ongeveer fiftyfifty. De leeftijden variëren van 28 tot 74 jaar. De gemiddelde leeftijd bedraagt 46 jaar. Al met al een hele mooie dwarsdoorsnede.”

LANDELIJK UITROLLEN “De slowtriatlon start 12 september ’s ochtends en de deelnemers worden in het tweede deel van de middag weer terugverwacht in Gaastmeer. Het water van de Grons dient als zwemwater, het wandelen en het fietsen vindt plaats in het merengebied tussen Heeg, Bolsward en Workum en na afloop is er een gezellige barbecue met muzikale omlijsting. Naast de sport biedt het evenement dus ook alle ruimte voor een goed gesprek of leuke nababbel.” Als het aan Fons van Rooij ligt blijft de slowtriatlon niet beperkt tot één editie. “Nee, zeker niet”, vertelt hij. “Alles lijkt er op te wijzen dat het 12 september een succes wordt. Volgend jaar hoop ik er zes te organiseren in diverse delen van het land, waaronder ook Woerden. Er lopen al enkele veelbelovende contacten. Nog een jaar later opteer ik voor een evenement in elke provincie. Ambities genoeg dus. Voor de korte termijn geldt voor de Friese primeur dat er nog enkele deelnemers geplaatst kunnen worden. We houden natuurlijk alles tegen het licht van de richtlijnen van het RIVM. Nogmaals, veilig en gezellig sporten staat centraal.”

2-GANGEN VERRASSINGSMENU* VOOR

€ 27,50

OPEN OP DINSDAG T/M ZATERDAG VANAF

*AFGESTEMD

12:00

OP UW SPECIALE WENSEN

UUR Douwe Egberts Plein 1A Joure T 0513 417 070 - I www.zuiver-joure.nl

deFryskeMarren // SPORT

TEKST JOERI VAN LEEUWEN

deFryskeMarren

EEN RONDJE LANGS DE VOETBALVELDEN...

DFM CLUBS

ZIJN ONTWAAKT UIT CORONAPERIODE Het voetbalseizoen staat op het punt van beginnen. Met nog één zaterdagse bekerronde tot de competitiestart zijn de voetbalclubs gestart met voetbal 2.0. Aanpassingen op het vlak van toeschouwers, vrijwilligers, kantinebezetting en spelers hebben de besturen de afgelopen maanden druk bezig gehouden. Voor spelers zijn er binnen de lijnen van het voetbalveld geen beperkingen meer geldig, mits zij geen klachten hebben die gerelateerd zijn aan corona.

O OUDEMIRDUM

In Oudemirdum werd het trainersstokje doorgegeven van Loet Boot aan Simon Smink. De oudspeler van NOK, die ook ervaring opdeed in de top van het amateurvoetbal, is kind van de club en behaalde onlangs zijn UEFA B diploma. De eerste officiële wedstrijd in het kader van de bekerstrijd werd gewonnen. Vervolgens werd er afgelopen weekend verloren. Vorig seizoen leek de strijd tegen rechtstreekse degradatie te worden gewonnen, totdat de KNVB de competitie nietig verklaarde.

VVI

Bij VVI werd vorig jaar de lijn van het seizoen ervoor niet doorgetrokken. Voor de corona-uitbraak werden slechts zeventien punten bijeen gespeeld. Dit leverde een elfde plaats op voor de oranjehemden. Toch kwam directe degradatie niet

in het boek voor gezien het gat naar deze plaatsen wel tien punten bedroeg. In de huidige voetbaljaargang werd in ieder geval alvast van competitiegenoot SC Joure gewonnen. Trainer Bas Bijen: “Ik heb gekozen voor een langere aanloopperiode richting het voetbalseizoen. Normaal heb ik altijd een vast aantal weken, maar heb nu gekozen om twee weken eerder te starten. Met name het lichaam van spelers heeft minder intensief bewogen en langer niets gedaan. Door deze lange, rustige periode moest het lichaam weer wennen aan intensiteit en zodoende een langere voorbereiding. Vooralsnog ben ik tevreden over hetgeen wat ik heb gezien, we hebben tegen goede tegenstanders gespeeld en zodoende ook mooi wat minuten in de benen gekregen. Verder zijn we er in de breedte sterker op geworden ten opzichte van vorig seizoen en kunnen we op trainingen ook wat meer qua oefeningen doen. Een echt idee heb ik nog niet van de tegenstand, dat is overigens ook niet hetgeen waar ik alleen maar naar kijk. Het gaat om de ontwikkeling van de spelers en de groep. Natuurlijk wil je in de winterstop zeggen dat het goed gaat op de ranglijst. Tegenstanders hebben zich versterkt, maar je kunt nu nog niet zeggen dat we nu een stuk beter of minder zijn geworden ten opzichte van hen.”

SLEAT

VVI trainer Bas Bijen coacht zijn spelers

Vierdeklasser Sleat, komend seizoen voor het vierde seizoen op rij actief op dit niveau, heeft de stijgende lijn te pakken. Na een tiende en negende plaats in de eindrangschikking was de achtste plek bij de gedwongen stop in maart een lichte verbetering. Met vrijwel dezelfde selectie zal trainer Arend Weerman hopen op dezelfde plek op de ranglijst. De oefencampagne is in ieder geval qua resultaten turbulent, toch zijn er ook de bekende zekerheden; Maurits Flapper en Kellen Cattel maken de doelpunten voor de club uit Sloten.

FOTO BOVEN: CVVO trainer Tjalling Bergstra gaat zijn tweede seizoen in. FOTO RECHTS: De selectie van CVVO is klaar voor het nieuwe seizoen.

CVVO Bij CVVO werd vorig seizoen te veel geparasiteerd op individuele kwaliteiten. Althans, dat is de conclusie van trainer Tjalling Bergstra. “We hebben vorig seizoen te vaak op individuen en de kwaliteiten kunnen leunen. Toch was het geen geweldig seizoen, ondanks dat ik denk dat we in het einde misschien nog wel wat meer hadden kunnen brengen. Wat ik hoop dit seizoen? In ieder geval dat we het kunnen uitspelen. Verder hebben we dit seizoen een jonge groep die weer een stap kan maken. Ten opzichte van vorig seizoen heeft de eerste keeper aangegeven te stoppen door blessureleed, maar hebben we met Danny Burgers een goede vervanger kunnen vinden. Er zijn nog wat basisspelers gestopt, maar ik verwacht wel dat we dit kunnen opvangen. De concurrentie is groot en iedereen wil zich in de basis spelen. Over het algemeen denk ik dat we als team sterker zijn geworden en ik denk dat we, als we onszelf kunnen blijven ontwikkelen, de

extra kwaliteiten nog meer kunnen uitbuiten. Als dat het geval is dan gaan we hopelijk een goed seizoen draaien. Als je kijkt naar onze competitie denk ik dat SWZ (Sneek, red.), Workum en Heerenveense Boys er bovenuit zullen steken. Als wij bij de top vijf spelen, dan spelen we een prima seizoen. Wat verder opvalt tot nu toe is dat de groep fit is. Ondanks dat de spelers de afgelopen maanden langer hebben stilgestaan is dat niet te zien in de fitheid.”

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

NUMMER 09 • 2020

je dan een heel eind, want het is een enorme uitdaging om trainingen van anderhalve meter te bedenken. Voor het komende seizoen kwamen er een viertal jongens van hoger niveau naar ons toe, terwijl de jonge jongens ook weer een jaar in de been hebben. Hierdoor merk je direct dat het niveau op trainingen omhoog is gegaan. Vorig jaar zijn we heel open het seizoen ingegaan en nu willen we in ieder geval wel omhoog gaan kijken. Het is niet zo dat we nu een enorm brede selectie hebben, maar we hebben wel weer wat meer mogelijkheden.”

OUDEHASKE Vorig seizoen was voor Oudehaske spannend. Niet vanwege een promotie, maar een eventuele degradatie. Samen met Heeg, TONEGO (Luttelgeest, red.) en Makkum leken de oranjehemden de strijd aan te gaan om degradatie te voorkomen. Onder dezelfde trainer met vrijwel dezelfde spelersgroep is het niet ondenkbaar dat het wederom een zwaar seizoen zal worden.

RENADO Bij Renado was het vorig seizoen een prachtig seizoen. Met veel doelpunten voor werd de tweede plaats veroverd voordat de corona zijn intrede deed. Twee spelers ‘promoveerden’ wel, te weten Giedo de Weerd en Hans Semplonius. Beiden vertrokken naar eerste klasser SWZ Sneek.

JOURE In Joure bij de plaatselijk SC is er een verschil met vorig seizoen. Zo werd de stekker uit het prestatieteam van de zondag afdeling getrokken. Hierdoor is de verenging weer ‘terug bij af’. De club maakte enkele seizoenen geleden de stap naar zaterdag. Dit leverde al snel een promotie op naar de tweede klasse, met de ambitie om te promoveren naar de eerste klasse. De afgelopen jaren werd de afstand naar de top van de ranglijst echter steeds groter. Onder trainer Dicky Schuurman zullen de groen witten weer een rol van betekenis willen gaan spelen in de tweede klasse.

LEMMER

De Wâlde trainer Herre Gaastra trof een gretig spelersgroep aan.

BALK Enkele kilometers verderop speelde voetbalvereniging Balk weer als middenmoter in de competitie. Vanaf volgende week gaan zij voor de negende opeenvolgende keer starten in de eerste klasse, waarmee de Balksters al jaren het hoogst voetballende team zijn van de gemeente. Onder leiding van Jan Bruin werd er in vijf oefen- en bekerwedstrijden slechts gewonnen van SC Joure. Zonder de gebroeders Altena

en Hette Pieter Wink werd de selectie een stuk minder ervaren en zal het een stuk lastiger te worden om het vege lijf te redden in de ijzersterke eerste klasse.

DE WÂLDE Voor De Wâlde kwam de coronaperiode net als de meeste clubs onverwacht. Trainer Herre Gaastra kwam terug op het trainingsveld op sportpark Wâldstreffen en trof een gretige groep aan. “We hebben eerst een paar weken stilgestaan,

vervolgens hebben we met anderhalve meter getraind en bij de laatste training voor de zomerstop mochten de spelers weer gewoon contact hebben. De jongens vonden de trainingen op anderhalve meter al fijn, dus dat ze weer echt los mochten was prachtig. In de periode zonder fysiek contact, maar wel op het veld, hebben we met name pass trap oefeningen gedaan en hebben we levend tafelvoetbal gespeeld en andere nieuwe vormen. Via wat input van buiten kom

Bij de zondagclub vv Lemmer was er na een jarenlange negatieve tendens eindelijk weer een positieve lijn te zien. Marcel Schutz, trainer van de club, keerde terug op het oude nest en wist in zijn eerste seizoen direct te promoveren van ‘zijn’ Lemmer. Hierdoor keerden de groen zwarten terug in de vierde klasse. Hier zullen de kansen aanwezig zijn om bovenin mee te gaan draaien. Denny Portijk zal hiervoor een belangrijke schakel zijn, vorig seizoen maakte hij 21 doelpunten in vijftien wedstrijden. In de volgende editie van deze krant komen Langweer, Bakhuizen en DWP aan het woord. In de voorgaande editie gaf Gerben Visser (Delfstrahuizen) al een toelichting.

Bij ons bent u op het juiste adres voor alles betreffende uw auto. • Onderhoud • Storing/diagnose Bij ons bent u op het juiste adres voor alles betreffende uw auto. • APK Keuring • Onderhoud • Airco Service • Storing/diagnose Auto • APK Keuring uitlijnen service • Banden • Airco Service APK Keuring • Banden service • Schade € 7 reparatie • Schade reparatie All-in Tel: 0514-602305 www.smitoudega.nl

€ 30,-

Ige Galamawei 45, 8582 KS Oudega (DFM) Telefoon: 0514 602 305

5,-

Tel: 0514-602305 www.smitoudega.nl

APK Keuring All-in

€ 30,-

Auto uitlijnen

€ 75,-

oor alles betreffende uw auto. www.smitoudega.nl

Keuring

All-in

30,-

Auto uitlijnen

“Ik ben er voor ondernemers € 75,die samen alles eruit willen halen wat erin zit.”

Wilhelm de Haas, MKB Adviseur erkend MKB advies | risico management | verzekeringen | verzuim | voordeel

0515 424 789 | info@octras.nl

deFryskeMarren // SPORT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

MAARTEN VAN DER WEIJDEN ZWEMT UIT NIEUWE LOCATIE deFryskeMarren SOLIDARITEIT MEE MET BENNO TUINSTRA VOOR VOLTIGEJOURE - Maarten van der Weijden is afgelopen zondagmidVERENIGING dag met Benno Tuinstra uit Scharsterbrug in het water ’T PRINSEPAARD gesprongen. Tuinstra begon aan zijn zwemtocht de ‘11 van SNIKZWAAG ’t Prinsepaard is is met haar voltigevereniging neergestreken in Snikzwaag op de locatie van zorgboerderij, camping en pensionstal Zwagemer. Onder de rook van DE Joure wordt er nu gevoltigeerd van basis- tot aan topsportniveau. Er moest verhuisd worden omdat de oude locatie in Haskerhorne ging sluiten. De paarden zijn inmiddels gewend aan de nieuwe plek en de voltigelessen zijn volop gestart na de grote vakantie. Zwagemer is een fijne plek voor kinderen, ouders en paarden.

Joure’ om geld op te halen voor kankeronderzoek. Van der Weijden besloot om een stuk met hem mee te zwemmen.

De twee zwemmers sprongen onder de belangstelling van zo’n 150 toeschouwers in de Jouster Kolk. Van der Weijden zwom uit solidariteit voor Tuinstra’s actie de eerste twee kilometer mee. Tuinstra, die door een motorongeluk een partiële dwarslaesie opliep, zou dit jaar één van de 111 meezwemmers zijn van de Zwem-Elfstedentocht van Maarten van der Weijden zelf, maar dit kon door de coronamaatregelen niet doorgaan. Vandaar dat Benno Tuinstra

KINDER-SPORTWEEK EEN GROOT SUCCES JOURE - Om kinderen meer te laten bewegen en kennis te laten maken met de verscheidenheid aan sportclubs die de gemeente rijk is, heeft Sportbedrijf De Fryske Marren samen met De Kear de zomersportweek georganiseerd. Tijdens de sportweek hebben basisschoolkinderen diverse sporten kunnen uitproberen in samenwerking met lokale sportverenigingen. Allerlei sporten kwamen aan bod, waaronder kickboksen, reddingszwemmen, hockey, korfbal, tennis en basketbal. Sportverenigingen vanuit de gemeente boden gratis clinics aan op hun eigen locatie. “Het is mooi om te zien hoe kinderen

ZELFVERDEDIGING FRIESLAND GAAT WEER VAN START IN JOURE JOURE - Zelfverdediging Friesland start vanaf september weer met de lessen en trainingen. Het lesaanbod bestaat uit jeugdkarate, kobudo, karate, wushu kung fu en yawara jutsu. Alle lessen vinden plaats in sportzaal de Woudfennen aan de Pasteurweg 1 in Joure.

als alternatief zijn zwemtocht van elf kilometer in de omgeving van Joure bedacht om geld op te halen voor de Maarten van der Weijden Foundation.

uit de gemeente samen sportief bezig zijn tijdens het uitproberen van een nieuwe sport. Samen met de verengingen hebben wij geprobeerd zoveel mogelijk kinderen te bereiken en dat blijkt uit de opkomst. Een paar honderd kinderen hebben meegedaan aan de kindersportweek en het is zeker voor herhaling vatbaar”, aldus René Paauw van Sportbedrijf De Fryske Marren.

IFKS SCHRAPT LAATSTE WEDSTRIJD REGIO – Voor het eerst maakt Fryslân een heel jaar zonder skûtsjesilen mee. Ook de slotwedstrijd van de IFKS, die halverwege oktober zou worden gezeild, gaat definitief niet door. Het risico op verdere verspreiding van het coronavirus is te groot, aldus de organisatie. Dit betekent dat 2020 een jaar zonder skûtsjesyl-wedstrijden wordt. Dit is in de 75 jaar dat het skûtsjesilen bestaat niet eerder voorgekomen. De organisatie verwachtte bij de wedstrijd in Heeg veel meer publiek dan gebruikelijk, doordat de jubileumwedstrijd van de SKS, de Friese Hoek race in Lemmer en de Strontrace in Workum ook al niet doorgaan. Bovendien zou de wedstrijd worden gehouden in het eerste weekeinde van de herfstvakantie, en gaan er tijdens dit ‘coronajaar’ veel meer mensen met de boot eropuit. Na overleg met de gemeente Súdwest-Fryslân en Veiligheidsregio Fryslân heeft het bestuur van de IFKS besloten dat de slotwedstrijd niet doorgaat. De IFKS zou er verantwoordelijk voor zijn dat deelnemers en publiek zich aan de coronaregels houden, en volgens het bestuur is de organisatie en handhaving daarvan niet haalbaar.

Kobudo behoort tot de klassieke krijgskunsten uit Okinawa. Het is te omschrijven als ‘gewapend karate’. Yawara jutsu is een oude Japanse krijgskunst en de oorspronkelijke naam van ju-jitsu, wat zoiets betekent als ‘soepele techniek’. Nieuw onderdeel is wushu kung fu. Dit is een Chinese traditionele krijgskunst. Meer informatie lees je op: www.zelfverdediging-friesland.nl

ALLÉÉN VERKRIJGBAAR OP DONDERDAG 1 OKTOBER

1 0 X S AUN A D AG E N T RE E Geen Jouster Merke dit jaar?!

JEUGD OVERSPOELT KAATSVELD VAN BALK BALK - Vanuit alle hoeken van Friesland kwamen vorige week zondag jeugdige kaatsers naar Balk. Aan de rand van het veld stond voorzitter René Anema van KV Cannegieter te genieten. Bijna honderd pupillen deden mee aan de Schotanus Betonpartij, de laatste KNKB-wedstrijd voor pupillen. Dat het druk zou worden had Anema wel verwacht, maar een kleine honderd was wel een heel groot succes. “We moesten wel even puzzelen, want we hadden vier velden nodig’’, aldus Anema. Op het grasveld van de club paste dat wel, maar de materialen waren niet voor handen. “De helft van de spullen hebben we van de club in Hommerts geleend.” Telegrafen, lijnen, proppen, kaatsen, met een volgeladen busje reed een lid van de jeugdcommissie van Hommerts naar Balk en weer terug. “Mooi dat we elkaar zo kunnen helpen”, vindt Anema.

285, -

211,50

199,-

Deze 10-badenkaart is ALLEEN op donderdag 1 oktober bij de receptie van de Woudfennen af te halen! Ook dit jaar EXTRA scherp geprijsd! 1 JAAR GELDIG NIET PERSOONSGEBONDE

Woudfennen 10 | 8503 BA Joure | Tel: 0513 - 415 200 | receptie@dewoudfennen.nl | www.dewoudfennen.nl

DE RECEPTIE VAN DE WOUDFENNEN IS GEOPEND VAN 9.00 TOT 23.30 UUR

46 2

D C

8 14

17 22

17 8

9 17

PUZZELPAGINA NR 09

14 14

10 11

4 14

NUMMER 09 • 2020

Puzzel en win! In iedere editie van deze uitgave staat een puzzel waarmee je leuke prijsjes kunt winnen. Stuur je oplossing via de email of met traditionele post. Je kunt dit sturen naar: info@grootdefryskemarren.nl o.v.v. puzzeloplossing NR 09-2020 – tot uiterlijk 1 oktober 2020. Wij wensen je veel puzzelplezier!

18 17

4 14

Probeer ijke letters. staan voor gel . Gelijke cijfers den woord te vin rde leu gek het

hekeldicht open auto

vrucht

drinkgelag

traagheid

Frans lidwoord

kuststrook

vechten

R U B K E I L B U P E R

inwendig orgaan

riv. in Oostenrijk

grens

stuurinrichting

omvangrijk

wildebeest

rede

vervoermiddel

adviesorgaan

sine anno

zot

graanafval

familielid

eigenschap

tennisterm

oerwoud Hongaarse dans

plan

gewas Engelse inhoudsmaat

kruisboog

voetbalvandaal

vriend (Spaans)

sleetje rijden

metaal

warmtebron

13 fietstaxi

monoloog

pro

heilig boek

één en ander

straalvliegtuig

edelgas godsspraak op de wijze van

Japans bordspel gevecht

waakzaam

oppermachtig

patiënt

man van adel

I B V L L T E D N O S I

N S O E A S T E R K R N

M E T O T N U E I E E E

A G P R R M C R R R N G

K E O P A E A O E P N E

E L U T A L I N G A A O

N E I R J L O L M L C L

R C T R E P K O A E S P

A P E U M T R T H N U M

A S N I D K A T I C D O

B V I S I E R T I U S G

pers. vnw. bijbelse vrouw als onder

rijschool

brandstof

deel v.d. week

toelevering

toevluchtsoord

aan elkaar Duitse omroep onkreukbaar

insect

wapen

grote bijl

gereedschap

ontlastend bewijs Europees Parlement

dierengeluid Engelse titel ploegsnede

ten dele

stierenvechter

loflied

onguur gezicht

vlug Baskische verzetsgroep

ASTER BAARN BLANCO BOOREILAND ETTER ETUDE IKROMAN

lanterfanter

TATER TOTEM UITEN UITKLAPPEN UITREIS VISIE

Burgemeester Kuperusplein 52 Heerenveen • T 0513-654051

PNEUMATICA POKER REPUBLIEK SCANNER SCHOOLARTS SONDE TALING

2 BIOSCOOPKAARTJES!

Griekse letter

IMPONEREN INMAKEN JAARTAL LARIKS LEGES OMPLOEGEN PALEN

PUZZEL EN WIN

deel v.e. geschrift

elk

De woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar overlappen. Letters mogen vaker worden gebruikt. Zoek de woorden op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

Kijk voor het actuele filmaanbod op: www.bios-heerenveen.com

DE BIOS HEERENVEEN

Winnaar puzzel Grootdefryskemarren NR. 08 TJ. B. Huizenga - Vegelingsoord wint 2 Bios kaartjes heeft 2 bioscoopkaartjes gewonnen. Deze worden aangeboden en zijn te besteden bij de Bios Heerenveen. OPLOSSING EDITIE 08: Zweedse puzzel: KUNSTHANDELAAR / Kruiswoordpuzzel: GELDTRANSPORT

COLOFON GrootdeFryskeMarren is een maandelijkse uitgave van Ying Media. De krant wordt huisaan-huis verspreid in gemeente De Fryske Marren en ligt bij verschillende 'pick-up' points in gemeente De Fryske Marren.

Oplage: 28.000 exemplaren.

STUUR je ANTWOORDEN van PUZZEL 09, VÓÓR 1 oktober A.S. PER EMAIL NAAR: info@grootDEFRYSKEMARREN.nl OF PER POST NAAR: GROOTDEFRYSKEMARREn, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK

UITGEVER

REDACTIE

FOTOGRAFIE

Ying Media BV Zwarteweg 4, 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail info@yingmedia.nl

Henk van der Veer, Wim Walda, Eelke Lok, Albert Bouwman, Joeri van Leeuwen, Gea de Jong-Oud, Riemie van Dijk

Gewoan Dwaan/Douwe Bijlsma, Johan Brouwer, Wim Walda.

VORMGEVING

VERSPREIDING

Frans van Dam (Quod Media)

FRL Verspreidingen, Leeuwarden

DRUK Hoekstra Krantendruk, Emmeloord

REDACTIETIPS? redactie@grootdefryskemarren.nl

BLADMANAGEMENT Thijs Buma en Marianne Bouwman

VERKOOP

EINDREDACTIE

Ying Mellema, Marianne Bouwman, Henjo van der Klok, Mieke Alferink, Meine de Vlugt, Anniek van der Bijl

Henk de Vries

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Rabo ClubSupport Goed voor jouw club & geweldig voor de buurt

p o e e m e Do l/ n . k n a b o rab rt o p p u s b clu

de coรถperatieve Rabobank

Geen markt,

toch voordeel! Jouster Voordeelpakket: • 4 gepaneerde schnitzels • 500 gram rundergehakt • 100 gram huisgemaakte achterham • 4 kipschnitzels • 4 stuks verse worst

n e m sa r a a voor m 95

. 4 1

• 1 Friese droge worst Aanbieding geldig t/m 27 september

Wij staan voor Hollandse kwaliteit Onze bewuste keuzes:

Regionaal kalfsvlees

Hollandse scharrelkip van de Boerderijkip

Rundvlees uit eigen regio

Varkensvlees van het Wroetvarken

van kalverhouderij Kramer-Hoekstra uit Haskerhore. Kalfsvlees is bijzonder fijn van structuur en dat maakt het vlees voelbaar mals en veelzijdig in bereiding. Kalfsvlees in het algemeen is licht verteerbaar en arm aan cholesterol. Kalfsvlees is rijk aan vitaminen en mineralen, zoals vitamine B1, vitamine D, eiwitten en ijzer.

Uw Slager Veldman

Passie, Ambacht & Traditie Midstraat 49, 8501 AE Joure 0513 413 263 info@veldman.uw-slager.nl

Bestel makkelijk en snel in onze webshop: veldman.uw-slager.nl