GrootdeFryskeMarren 2-2022

MAANDBLAD

02-2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

6e JAARGANG • NR. 51

groot deFryskeMarren

IN DEZE UITGAVE

Duurzaamheid

Special 2022

IN DEZE UITGAVE Tusken de Marren informatie van gemeente De Fryske Marren

UIT LEMMER “DE BASIS IS GOED, HET KAN ALLEEN MAAR BETER” Mogen wij jouw woning verkopen?

Dan krijg jij een energielabel cadeau makelaardijhoekstra.nl/energielabel

t.w.v. €325,-

FOTO: JOHAN BROUWER

RIXT EN FEMKE HEEGSMA

2

NUMMER 02 • 2022

FIJN BREIN Het brein is een bijzonder ‘ding’. Wanneer je de Dikke Van Dale erop naslaat betekent het onder andere: je hersens, geest en het zenuwstel binnen je schedel. Mijn brein is gebaat bij routines. Zo start ik mijn dagen het liefst hetzelfde, met een kop thee. Ik doe dagelijks aan yoga en maak elke dag een korte wandeling. Het zorgt voor structuur.

Laatst las ik dat het brein, naarmate je ouder wordt, achteruit gaat. Zo wordt je kortetermijngeheugen minder en dit proces start al rond je vijftigste. Er bestaat een heuse schijf van vijf om je brein gezond te houden. Deze schijf bestaat uit: verbinding (sociaal contact), voeding, beweging, geen stress en je brein uitdagen. Oftewel: leer nieuwe dingen. Stel jezelf (haalbare) doelen.

Dat laatste is best een uitdaging, want wat is haalbaar? Het kan simpel zijn. Bijvoorbeeld, dat je de auto laat staan en de fiets of benenwagen pakt.

Nieuwe routes uitprobeert. Heb je meteen ook de beweging te pakken. Je kunt ook elke dag een puzzeltje maken. Houd je van koken, probeer eens een nieuwe recept uit.

Eén van mijn doelen dit jaar is: blind leren typen. In mijn tijd leerde je dat niet standaard. Hierdoor heb ik een eigen manier ontwikkeld die ik totaal niet prettig vind werken. Daad bij woord… inmiddels ben ik begonnen met typeles.

Het stellen van doelen geldt zeker voor de zussen Heegsma, die in dit nummer stralend op de cover staan. Beiden zijn ondernemers met een passie voor wat ze doen. Zichzelf blijven ontwikkelen staat hoog in het vaandel. Verderop lees je het verhaal van Olivia, in Nederland gekomen als vluchtelinge uit Oeganda. Inmiddels heeft ze hier een leven opgebouwd.

Haar doel voor dit jaar is een zeecontainer vol met spullen naar Oeganda brengen en de spullen eigenhandig uitdelen, zodat ze zelf de blije gezichten ziet en de hulp op de juiste plekken komt. En wat wordt jóúw doel? Ik ben benieuwd.

Deze tekst, die heb ik zo goed als kan blind getypt. Mijn brein is blij.

BEZOEKERSCENTRUM MAR EN KLIF IN VOORJAARSVAKANTIE OUDEMIRDUM - Hou je van natuur en geschiedenis? Kom dan in de voorjaarsvakantie naar Bezoekerscentrum Mar en Klif in Oudemirdum, en neem ‘pake en beppe’ mee, want het centrum maakt een reis door de tijd.

Speciaal voor jonge onderzoekers staat er in het bezoekerscentrum een Mammoet LAB en een Roofvogels- en Uilen LAB voor jullie klaar.

Ben je liever buiten actief? Dan kun je aan de slag met de boswachters van Staatsbosbeheer om zwerfafval op te ruimen in natuurgebied de Wyldemerk. Op dinsdag 22 en woensdag 23 februari gaan bezoekers terug naar de ijstijd.

Verkleed je als oermens en neem een kijkje in het jagershutje. Ga op onderzoek uit in het Mammoet LAB met echte mammoetbotten, -kiezen en mammoethaar. Probeer samen het

Lotte van der Meij, Redactie GrootdeFryskeMarren

Hou je van roofvogels? Ontdek in het Roofvogels- en Uilen LAB welke soorten uilen in Nederland leven en hoe je ze kunt herkennen. Leer hoe het spijsverteringskanaal van de uil werkt en waarom een uil ballen uitbraakt. Leer interessante weetjes over roofvogels en uilen en teken de opgezette roofvogels na.

MARJOLEIN PRINS START CROWDFUNDING VOOR HAAR HULPHOND DFM - In het december nummer van GrootdeFryskeMarren stond een groot artikel over Marjolein Prins.

Hierin vertelt ze uitgebreid over wat haar in 2016 is overkomen. Ze heeft een conversiestoornis als gevolg van complexe PTSS. Dit uit zich in een verstoring van de motoriek aan de rechterkant van het lichaam. Hierdoor kan ze haar rechterbeen niet aansturen en zit ze in een rolstoel.

Ze heeft dagelijks pijn en aanvallen. Marjolein is hierdoor niet zelfredzaam waardoor ze een stuk vrijheid mist. Ze ligt veelal in bed en is afhankelijk van hulp van anderen.

Een hulphond biedt uitkomst. Die kan haar helpen doordat hij aanvallen voelt aankomen en haar kan prikkelen om haar er eerder uit te halen. Hij kan haar begeleiden als ze naar buiten wil gaan, waardoor ze een stukje van haar leven terug zou krijgen.

Veel leesplezier toegewenst!

mammoetskelet in elkaar te zetten en ontdek hoe een mammoet er van binnen uitziet.

Ze heeft zelf een gastgezin gevonden die haar hond de eerste maanden kan ‘opvoeden’ en haar puppy wordt in februari verwacht.

Ze moet dit zelf bekostigen en is daarom een crowdfunding gestart. Voor wie wil helpen, alle kleine beetjes helpen laat Marjolein weten, vindt de hulpctie op deze site: www.gofundme.com/f/3dsd7r-hulphond

VAN DER PLAS EN WIERSMA VAN BBB OP BEZOEK BIJ KLEURRIJK FRYSKE MARREN

Hét maandblad met verhalen uit jouw regio!

EERSTVOLGENDE UITGAVE: DONDERDAG 10 MAART 2022 KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP: WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN.NL VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA

DELFSTRAHUIZEN - Onlangs maakte de politieke partij Kleurrijk Fryske Marren (KFM) bekend dat ze de gemeenteraadsverkiezingen in zullen gaan, en samen gaan werken met de Boer Burger Beweging (BBB) van Caroline van der Plas. Het Tweede Kamerlid bracht samen met beleidsmedewerker van de BBB Femke Wiersma een bezoek aan Keurrijk in Delfstrahuizen.

Op de boerderij van Kleurrijk Fryske Marren lijsttrekker Geeske Holtrop maakten zij kennis met de elf kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen. Buiten en in de stal namen ze de tijd om vragen te beantwoorden en in gesprek te gaan over wat beide partijen samengebracht heeft. “Net als de BBB gelooft KFM er in dat burgers samen de maatschappij vormen en dat er met Hollandse en Fryske nuchterheid kritische vragen gesteld moeten worden. De politiek is toe aan een frisse blik op de toekomst”, aldus Geeske Holtrop tijdens de kennismaking.

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

3

HIMMELDEI MET JUF MARGJE VAN deFryskeMarren STAATSBOSBEHEER KINDEROPVANG MADELIEF MET OP DE WYLDEMERK HARICH - Wil je in de voorjaarsvakantie samen met je PENSIOEN familie Staatsbosbeheer komen helpen om het mooie

gebied de Wyldemerk weer netjes te maken? Staatsbosbeheer verwelkomt je dan graag op donderdag 24 februari om 10:00 uur. Staatsbosbeheer zorgt voor plastic zakken, afvalgrijpers en handschoenen, indien je die zelf niet hebt. Deze ‘himmeldei’ begint vanaf de P-plaats aan de Wyldemerkwei te Harich.

DELFSTRAHUIZEN - Op 27 januari nam juf Margje van kinderopvang Madelief in Delfstrahuizen afscheid, zij ging met vervroegd pensioen.

Juf Margje kreeg van de kinderen van de kinderopvang cadeautjes en van de medewerkers kreeg ze een boek met knutselwerken als aandenken mee. Juf Margje was blij verrast met deze mooie laatste werkdag.

Loop gezellig met de hele familie langs de verschillende poelen in het mooie libellenreservaat van de Wyldemerk en ga al wandelend over de ‘heuvels’ en langs de Luts op zoek naar afval. Geniet ondertussen van de mooie omgeving en de dieren, die jullie dankbaar zijn dat er afval wordt opgeruimd. Deelname is gratis. Trek wel warme kleding en laarzen aan en neem drinken en eventueel iets te eten zelf mee.

Kinderen mogen deelnemen onder begeleiding van ouder(s) en/of pake en beppe. Voor kinderen die nog geen zwemdiploma hebben is een zwemvest verplicht, want er wordt gelopen door een waterrijke omgeving. Opgeven kan via de website gaasterlandsenatuurweek.nl.

TOANIELSELSKIP SINT NYK VIERT JUBILEUM SINT NICOLAASGA - Vijftig jaar bestaat het Toanielselskip Sint Nyk inmiddels. Het jubileum ging niet onopgemerkt voorbij. In het bijzijn van publiek werd het jubileumfeest gevierd met een receptie in het Zalencentrum.

Tijdens de receptie werd het nieuwe frisse logo van het toneelgezelschap onthuld. Daarnaast werd ook een 118 pagina’s tellend jubileumboek gepresenteerd. Het boek werd geschreven en samengesteld door Sasja Kramer, Margriet Hogeling-van Aalsum en Roel van Nijen.

Zij vulden de pagina’s met verschillende interviews en verhalen over de afgelopen 25 jaar. Daarbij vormden de in die periode gespeelde 22 toneelvoorstellingen de rode draad.

Het jubileumboek is te koop via st.toanielselskipsintnyk@gmail.com.

Het is de bedoeling om op 31 maart, 1, 2, 8, 9 en 10 april de jubileumvoorstelling te spelen.

HEIBEDRIJF HOEKSTRA LEMMER DOOPT NIEUWE MACHINE LEMMER - Aan de Straatweg in Lemmer werd onlangs de nieuwe heistelling van het heibedrijf van Bouwe Klaas Hoekstra gedoopt. De eer was aan zijn vader Jouke die met twee kinderen de officiële plichtplegingen verrichte. Heibedrijf Hoekstra is gespecialiseerd in het heien van prefab betonpalen. Daarvoor maken ze gebruik van moderne machines, zoals ook de nieuwe heistelling.

Het heien van prefab betonpalen is nog steeds de meest bekende funderingsmethode en wordt voornamelijk gebruikt voor woningen, bedrijfspanden en loodsen op bedrijventerreinen of nieuwbouwlocaties. Bij het heien van prefab betonpalen bestaan de palen uit één element en worden in zijn geheel geheid.

KIERAN GOSS EN ANNIE KINSELLA IN PODIUM GORTER BALK - Na jaren wachten is het op 17 en 18 februari eindelijk zover. Al in 2019 stonden Kieran Goss en Annie Kinsella uit Ierland op het programma van Podium Gorter Balk, maar door persoonlijke omstandigheden en de coronacrisis kon het optreden niet eerder gerealiseerd worden.

De doorgewinterde songwriter Kieran Goss en zangeres Annie Kinsella brachten in 2019 hun eerste officiële duoalbum ‘Oh The Starlings’ uit en presenteren het tijdens een uitgebreide Europese tour. Kieran Goss is een van de meest geliefde performers van Noord-Ierland. Zijn songs werden al opgenomen door Rodney Crowell, Mary Black en Ilse Delange.

Goss en Kinsella kregen zeer lovende kritieken naar aanleiding van het album.

Omdat het publiek op de anderhalve meter moet zitten, zijn er twee speeldata in Balk.

HANDWERKCLUB LAITSJE & MEITSJE ZET ZICH IN VOOR VOEDSELBANK TERHERNE - De handwerkclub Laitsje & Meitsje in Terherne zet zich in voor het goede doel. De club doet dit door het inzamelen van handwerkmateriaal en DE-punten. Voor wat betreft het materiaal gaat het om garen, wol en katoen. Van de materialen wordt handwerk gemaakt. Inleveren kan elke vrijdag tussen 10.00 en 12.00 uur in De Buorkerij.

De opbrengst zal worden ingezet voor verschillende bestemmingen. “Daarnaast willen we ook graag iets voor de voedselbanken in Nederland doen. Het is mogelijk de DE-punten van de koffie en thee te doneren aan de Voedselbank, zodat zij ook koffie aan de voedselpakketten kunnen toevoegen. Best een duur product, dus dat zal door veel mensen vast gewaardeerd worden’’, zo laat de handwerkclub weten. De punten kunnen in een enveloppe worden ingeleverd op Stripe 11 in Terherne. Daarna worden ze in een DE-account gezet, waarmee ze gedoneerd worden voor de Voedselbank. Wanneer de punten op die manier ingeleverd worden, verhoogt DE de donatie met 20%.

NU TE ZIEN IN DE BIOS! Het complete filmprogramma zie je op:

www.bios-heerenveen.com Reserveer & bestel je tickets online!

Burg. Kuperusplein 52 HEERENVEEN Telefoon: 0513 654 051

WWW.BIOS-HEERENVEEN.COM

Zorg thuis als het kan, in het ziekenhuis als het moet Welkom bij Antonius. De naam waaronder Thuiszorg Zuidwest Friesland en Antonius Ziekenhuis samen verder gaan. Wij bieden zorg in Friesland, de Noordoostpolder en op Urk. Dit doen we bij u thuis als het kan en in het ziekenhuis als het moet. Onze zorg beweegt met u mee.

Thuis als het kan Onze ruim 30 thuiszorgteams in Zuidwest-Friesland helpen u thuis met verpleging, persoonlijke verzorging, nachtzorg én gespecialiseerde zorg. We maken hierbij gebruik van moderne technieken om u ook thuis de zorg te kunnen bieden die voorheen alleen in het ziekenhuis kon.

mijnantonius.nl

In het ziekenhuis als het moet Heeft u medisch-specialistische zorg nodig die thuis niet kan? Dan zijn onze ziekenhuizen in Sneek en Emmeloord er voor u. In Sneek kunt u 24 uur per dag terecht. Hier bieden we u alle basiszorg en verlenen we complexe operaties en acute zorg. In Emmeloord kunt u terecht voor poliklinisch bezoek, diagnostiek en dagbehandeling. Welke zorg u ook nodig heeft, wij zijn er voor u en uw naasten. Want iedereen verdient optimale zorg, precies op maat.

Meer weten over hoe wij u zorg bieden die met u meebeweegt?

Ga naar mijnantonius.nl/samen.

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

5

deFryskeMarren

“DE BASIS IS GOED, HET KAN ALLEEN MAAR BETER” RIXT EN FEMKE HEEGSMA UIT LEMMER TEKST LOTTE VAN DER MEIJ / FOTO’S JOHAN BROUWER

Rixt en Femke Heegsma. Twee zussen uit Lemmer.

Dezelfde genen.

Beiden begin twintig, blond, enthousiast, spontaan, gedreven en superondernemend. Rixt runt sinds drie jaar twee exclusieve kledingwinkels, eentje in Lemmer en eentje op Ameland: ‘RIXT’. Femke heeft een eigen restaurant in Lemmer, ‘FEM aan het Dok’. Uit wat voor een gezin komen ze? Hoe zijn ze opgegroeid en wat is hun drijfveer?

Zodra we bij de zussen Heegsma aan tafel zitten, staan ze ons direct enthousiast te woord.

Waarin verschillen de zussen? “Rixt is harder en zakelijker”, volgens Femke.

Rixt noemt Femke juist “wat liever en vergevingsgezinder.”

Toch steunen ze elkaar door dik en dun. “We houden gewoon enorm van werken.” >>

6

NUMMER 02 • 2022

RIXT EN FEMKE HEEGSMA

“LAATST NOG HADDEN WE DIKKE VETTE RUZIE EN DAN VECHTEN WE ELKAAR BIJNA DE TENT UIT!”

W We zitten op een vrijdagmorgen in januari bij ‘FEM aan het Dok’, het restaurant van Femke, dat gesloten is vanwege de coronamaatregelen die ten tijde van het interview gelden. Een ruim opgezette frisse hippe locatie, met een grote wand vol met groene visgraattegeltjes. In de open keuken wordt door het personeel hard gewerkt aan de bestellingen en de ‘to go’ tafel bij de deur staat vol met lekkernijen. Rixt schuift aan en zegt: “Zo… net op tijd”, waar haar zus direct op reageert: “Net niet dus…” en ze lachen allebei. Rixt wilde nog even een filmpje afmaken in haar winkel voor haar social media. Ze maakt snel een foto van het drinken en plaatst deze in haar stories.

Het is duidelijk: Rixt is enorm gedreven.

HARDWERKEND GEZIN

Rixt (1996) is de oudste van het gezin Heegsma, daarna komt Femke (1997).

In 2001 komt daar zusje Jildou bij en in 2006 broertje Rudmer. Met vier kinderen is het gezin Heegsma compleet. Allemaal in Lemmer geboren en opgegroeid in het huis waar hun ouders nog steeds wonen. Ze groeien op in een hardwerkend gezin. Vader en moeder runnen samen een bedrijf dat groenten importeert. Vader Heegsma is het gezicht naar buiten van het bedrijf en regelt alles op de voorgrond; moeder doet dat achter de schermen. De kinderen beleven een erg fijne jeugd. Op een paar regels na - alleen op vrijdag koekjes mee naar school en de rest van de week appels, eerst hartig beleg op brood dan zoet - kan bij hen thuis alles. Iedereen mag altijd mee eten of blijven slapen, ook doordeweeks.

Hun moeder regelt alles thuis, ze haalt hen zelfs ’s nachts op als ze op stap zijn geweest, het maakt niet uit hoe laat, ze zet gewoon de wekker.

Rixt heeft al drie jaar haar eigen kledingwinkel RIXT.

VAKANTIES Rixt en Femke leren allebei piano en gitaar spelen en Femke speelt ook nog op de bugel, een blaasinstrument wat vaak in fanfares wordt gebruikt. Rixt en Femke zijn altijd close, ze zitten beiden op hockey en gaan jarenlang samen naar zeilkamp. Wel hebben ze allebei hun eigen vriendinnengroep.

land is hij er wel meer bij betrokken. Dan gaan ze met het hele gezin naar Italië of Frankrijk. “Nooit langer dan een week,” zegt Rixt, “en in die korte tijd gingen we in ‘no time’ van alles bezoeken. We hebben daardoor ontzettend veel gezien.”

“De uitstapjes naar de markt waren het leukst”, vindt Femke.

EIGEN WINKEL In de zomer is een vakantie in hun huisje op Ameland vaste prik. Ook oma gaat mee, die heeft een huisje naast hen. Rixt: “’s Morgens gingen we dan met z’n tweeën bij oma ontbijten; daarna speelden we uren op het strand.” Hun vader is dan vaak nog hard aan het werk en daardoor niet overal bij aanwezig, maar tijdens hun jaarlijkse vakantie naar het buiten-

Rixt gaat na het behalen van haar havodiploma naar de lerarenopleiding in Leeuwarden. Ze studeert Nederlands.

Femke gaat na het vwo sociologie studeren in Groningen en gaat op kamers wonen. In Groningen heeft ze een geweldige tijd. Na haar stages blijkt voor Rixt de studie Nederlands niet niet echt haar ding en ze begint een studie small

business en retail management. Tijdens deze studie komt er iemand op haar pad die vertelt dat er een kledingwinkel in Lemmer wil stoppen en Rixt heeft er wel oren naar om dit over te nemen.

Ze waagt de stap. Ze zorgt ervoor dat het écht haar winkel wordt. Ze tovert de naam om in ‘RIXT’ en pimpt de winkel volledig om in haar eigen stijl. Inmiddels bestaat de winkel drie jaar en is er zelfs een tweede winkel. Op haar vroegere vakantie-eiland Ameland. Dat is wel aanpoten in het begin. Twee winkels en een webshop runnen. Gelukkig is Femke er in het begin en die springt vaak bij. Dan zit ze om zeven uur al op de boot naar Ameland of helpt ze in Lemmer als Rixt op Ameland is.

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

7

deFryskeMarren

Lemmer. Best spannend om met je partner samen te werken. Het pakt goed uit, want wanneer Femke ietwat in de stress schiet, is het Lammert die de rust bewaart. Ook hier ondersteunen de zussen elkaar. Rixt haalt haar lunches, hapjes en dergelijke altijd bij Femke en Femke en hun personeel dragen kleding van RIXT.

VERSCHILLEN De zussen lijken toch niet in alles op elkaar. Rixt is harder en zakelijker, volgens Femke. Terwijl Rixt aangeeft dat Femke juist wat liever is en vergevingsgezinder. Femke vindt Rixt wat impulsiever.

“Zij doet het gewoon.” Terwijl Femke zelf meer nadenkt, soms teveel apen en beren op de weg ziet.

“Ons zusje en broertje willen alleen voor Fem werken,” zegt Rixt, “want ze vinden mij te streng, haha, We maken ook wel eens ruzie, hoor. Laatst nog hadden we dikke vette ruzie en dan vechten we elkaar bijna de tent uit! Een uur later stuurt Femke dan een whatsappje, met een foto en de vraag: ‘Zal ik deze zo direct posten op Instagram?’ Dan gaan we over tot de orde van de dag en is het weer oké.”

SOCIALE MEDIA Hardwerkend en ondernemend zijn ze allebei in elk geval wel. Dit voorbeeld hebben ze van huis uit meegekregen.

Instagram is voor hen allebei een belangrijk middel dat ze hiervoor graag inzetten. Rixt plaatst dagelijks foto’s en filmpjes waarin ze kleding showt en Femke plaatst dagelijks foto’s van gerechten. Het is een perfect uithangbord.

De mensen komen af op wat ze zien. Ze komen naar de winkel of het restaurant of bestellen online in de webshop.

BLIJVEN ONTWIKKELEN “We houden gewoon enorm van werken. Iedereen die bij ons thuis komt wordt met dit werkvirus besmet”, zegt Rixt. Naast het werk nemen ze allebei niet veel tijd voor rustmomenten en hobby’s. Femke is laatst bij haar ouders thuis even achter de piano gaan zitten en merkt hoeveel plezier ze daar aan beleeft. Op Ameland rijdt ze altijd graag paard. Dat geeft haar een gevoel van vrijheid.

Femke heeft sinds juni 2021 haar eigen restaurant, FEM aan het Dok.

“IEDEREEN DIE BIJ ONS THUIS KOMT WORDT MET DIT WERKVIRUS BESMET” SUCCESVOLLE INSTAGRAMPOST In de tijd dat Femke Rixt veel helpt zit Femke zelf in de afrondingsfase van haar studie. Al ligt haar passie sinds haar jeugd écht ergens anders. Namelijk in de keuken. Als kind kan ze al blij worden van lekker koken. Al heeft ze geen koksopleiding gedaan, ze weet wel dat het haar grote droom is om daar iets mee te doen. Rixt: “Als ik iets maak, is het prima. Als Femke iets maakt, is het altijd lekkerder.” Het is dan ook Rixt die Femke aanspoort een Instagram account te ma-

ken waarop ze foto’s kan posten van de lekkere gerechten die ze maakt. Femke: “Op maandag postte ik mijn eerste foto op Instagram en op donderdag had ik mijn eerste opdracht binnen.” Femke start met cateringswerkzaamheden.

Vlak daarna komt de eerste lockdown en loopt het storm met bestellingen voor lunches, borrelplanken en andere lekkernijen die worden afgehaald of bezorgd. Vanuit de ‘kantoorkeuken’ van het bedrijf van hun ouders is Femke hier dag en nacht mee bezig.

STOUTE SCHOENEN Haar moeder en Rixt sporen Femke aan om een leuke locatie te zoeken. Femke heeft iets op het oog, een voormalige bakkerij, waar ze zelf een aantal jaren heeft gewerkt. Ze trekt de stoute schoenen aan, gesteund door haar achterban, en benadert de mensen van de bakkerij.

Wonderbaarlijk genoeg komt ze op het juiste moment. Zij willen wel stoppen en gunnen Femke deze kans. Femke kan aan de slag en maakt van het pand een sfeervolle locatie met een grote bar en open keuken.

Sinds juni 2021 is ‘FEM aan het Dok’een feit. Samen met haar vriend Lammert runt zij nu dit restaurant op deze mooie plek aan het water in het centrum van

Rixt is veel aan het sporten. Dat is ook een beetje uit nood geboren. Ze heeft vorig jaar een hernia en gekregen, waar ze niet veel aandacht aan besteedde. Het is een dubbele hernia geworden en daar kan ze niet omheen. Na veel rust voelt ze nu beter wanneer haar lichaam de grens aangeeft. Rixt vindt het ook fijn om op het terras te zitten of uit eten te gaan.

Waar ze allebei van ontspannen, is een heerlijk avondje Netflixen.

In de toekomst hopen ze allebei vooral door te gaan met wat ze nu doen. Niet groter of meer, maar zich wel blijven ontwikkelen op allerlei gebied. Met veel aandacht voor kwaliteit. “De basis is goed, het kan alleen maar beter.”

15% korting op karpet op maat uit de Wonderful Wool collectie

10 %

WINTERBEURT Is uw fiets aan een beurt toe?

10 %

Gewone fiets nú € 39,Elektrische fiets nú € 49,-

*Najaarsbeurt 25-11-2021 t/m 1-3-2022

Maak nu gebruik van onze speciale winterbeurt: • De fiets wordt volledig nagekeken/afgesteld/gesmeerd en eventueel doorgemeten • Wielen worden gericht en op spanning gezet • Versnellingen en remmen worden opnieuw afgesteld en gesmeerd • Versleten onderdelen worden waar nodig vervangen • Ketting en schakelsysteem worden gesmeerd • De fiets wordt voorzien van de laatste nieuwe software (indien beschikbaar) • De fiets wordt grondig gereinigd • U kunt er hierna zeker weer een jaar tegen aan

10% korting op schuifdeuren op maat

korting op de supreme tex back vinyl vloeren van Ambiant

korting op duurzame tegelvloer Creatino collectie ‘Blauw maakt gelukkig’

15%

korting op alle houten en aluminium jaloezieën uit de Aanhuis collectie

Prijzen exclusief eventueel te vervangen onderdelen.

Merk 2 • 8501 AN Joure • 0513 - 551813 Prins Hendrikkade 58 • 8601 CB Sneek • 0515 - 412163 Lemmerweg 13-15 • 8608 AA Sneek • 0515 - 413096

INFO@PROFILERODENBURG.NL

Vloeren Raamdecoratie Gordijnen Kasten op maat Verf & behang Stalen deuren Interieuradvies

10% korting op de Aanhuis laminaat collecties Flora & Livia

Jousterwei 20b, 8447 RH Heerenveen T. 0513 – 72 42 23 E. heerenveen@bronsnijder.nl

Wij komen graag bij u langs.

Hierbij houden we uiteraard gepaste afstand.

Maak nu een afspraak

VOOR BUITENZONWERING Duimstraat 36 • Echtenerbrug • 0514 541 006 • melchers-dejong.nl MEUBELS • VLOEREN & RAMEN • ZONWERING • SLAAPKAMERS • BOOT- & HERSTOFFERING

INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE DE FRYSKE MARREN | FEBRUARI 2022

INHOUD

• Gemeentgezicht: Ciska, Japke, Angela en Feitse van schulddienstverlening • Gemeenteraadsverkiezingen 2022: Het gemeentebestuur: hoe zit dat ook alweer?

• Gemeenteraadsverkiezingen 2022: Stemmen in gemeente De Fryske Marren • Zonnepark Ouwsterhaule:‘Een park vóór en ván het dorp’

Donderdag 3 maart

Raadsvergadering, 19.30 uur Kijk voor actuele informatie op: defryskemarren.nl/ gemeenteraad

Tûk Wenjen Maandag 28 februari

De verdere uitwerking hiervan wordt de komende tijd opgepakt. Hiervoor is in overleg met de werkgroep een plan van aanpak opgesteld, waarover de gemeenteraad op 9 februari (petear) en 3 maart (debat en beslút) vergadert.

De werkgroep, met daarin afgevaardigden van zowel de sport- en cultuurverenigingen in Balk als van de gemeente, gaan samen het plan verder vormgeven. Dit betekent voor

het komende jaar bijvoorbeeld het opstellen van de ruimtelijke en technische uitgangspunten en gebruikerswensen voor een multifunctionele voorziening. In het plan staan ook de kaders omschreven voor bijvoorbeeld duurzaamheid, beheer en onderhoud, participatie, financiën en een globale planning met informatiemomenten en beslismomenten. Doel is om tot een gedragen huisvestingsplan te komen waar Balk trots op kan zijn en dat in 2024 gerealiseerd kan worden.

Informatieavond - digitaal, 19.30 uur.

Tentoonstelling ‘Wij…doorbreken de cirkel van geweld’ in gemeentehuis De Fryske Marren

Aanmelden

Voor bovenstaande bijeenkomst kunt u zich aanmelden via de website www.tukwenjen.nl/ informatieavonden.

Gemeenteraadsverkiezingen 14, 15 en 16 maart BELANGERIJKE DATA Uiterlijk woensdag 2 maart Bezorgdag stempassen

Maandag 7 maart

Jongerengesprek, tijd volgt nog.

Donderdagavond 10 maart Lijsttrekkersdebat, 19.30 uur.

Uiterlijk vrijdag 11 maart

Schriftelijk aanvragen vervangende stempas en schriftelijke volmacht, 17.00 uur Gemeentehuis Joure, bureau verkiezingen.

Meer informatie rondom de gemeenteverkiezingen vindt u op: www.defryskemarren.nl/ verkiezingen.

Elke stem

telt

FOTO: NATHALIE TUINSTRA

Vergaderingen gemeenteraad

Al geruime tijd wordt gezocht naar toekomstbestendige huisvesting voor zowel de sportverenigingen als de sociaal-maatschappelijke verenigingen in Balk.

Uit onderzoek blijkt dat gezamenlijke huisvesting inpasbaar is op de locatie van sporthal De Trime in Balk. Daarbij is ook gekeken naar mogelijkheden om ruimten en faciliteiten gezamenlijk en multifunctioneel te gebruiken.

Energiecoaches helpen inwoners aan lager energieverbruik De lasten voor energie worden steeds hoger.

Met een aantal simpele maatregelen kan al snel 10% op het energieverbruik worden bespaard. Daarom zet gemeente De Fryske Marren energiecoaches in voor mensen met een laag inkomen. Deze coaches zijn speciaal opgeleid om inwoners te helpen met besparen op de energienota. Ook wordt er een gratis bespaarset beschikbaar gesteld, met daarin bijvoorbeeld LED-lampen.

Wat doet een Energiecoach?

De Energiecoach komt gratis langs om te kijken waar in een woning bespaarkansen liggen.

Naast tips en hulp neemt de coach een aantal energiebesparende middelen mee die de coach samen met de inwoner direct gaan installeren.

Deze kosten worden betaald door gemeente De Fryske Marren. De Energiecoach geeft belangeloos informatie.

Aanmelden voor gratis bezoek Energiecoach Inwoners uit De Fryske Marren, met een laag inkomen, kunnen gratis gebruikmaken van de Energiecoach. Via www.tukwenjen.nl kunnen inwoners zich aanmelden voor een bezoek van de Energiecoach.

In het gemeentehuis in Joure is vanaf maandag 14 februari de tentoonstelling ‘Wij…doorbreken de cirkel van geweld’ te zien. De tentoonstelling bestaat uit 30 indringende ervaringsverhalen en krachtige portretten over huiselijk geweld en kindermishandeling en laat zien wat we als samenleving hiertegen kunnen doen.

200.000 volwassenen en 119.000 kinderen in Nederland zijn ieder jaar slachtoffer van huiselijk geweld of kindermishandeling.

Gemeenten hebben een belangrijke rol in de aanpak en bestrijding daarvan, maar kunnen dat niet alleen.

Iedereen kan iets betekenen voor een buurvrouw, vriend, collega of leerling die te maken heeft met geweld.

De tentoonstelling heeft tot doel huiselijk geweld en kindermishandeling bespreekbaar te maken.

En om bezoekers er bewust van te maken dat deze vormen van geweld overal voor kunnen komen. Met inachtneming van de coronamaatregelen kan iedereen die dat wil de tentoonstelling komen bekijken tijdens openingstijden.

FOTO: MOUNIR RAJI

Gemeentelijke activiteiten kalender

Plan van aanpak voor huisvesting sport en cultuur in Balk

Pont Langweer in februari tijdelijk uit de vaart vanwege groot onderhoud De pont Langwarder Feart, aan de Pontdyk in Langweer, is van vrijdag 11 februari tot en met zondag 27 februari tijdelijk uit de vaart vanwege zijn vier jaarlijks groot onderhoud.

Voor (vracht)auto’s en landbouwvoertuigen betekent dit dat zij tijdelijk geen gebruik kunnen maken van de pont. Voetgangers en (brom)fietsers kunnen wel oversteken, tenzij er ijs in de Langweerdervaart ligt. Voor hen zetten we tijdelijk het fietspontje Boornzwaag in. De pont is de kortste route van Langweer naar Sneek en weer terug. De werkzaamheden worden uitgevoerd door Dok en Scheepsbouw Woudsend B.V.

Tusken de Marren | Informatiebijlage van gemeente De Fryske Marren | februari 2022 verschijnt maandelijks huis-aan-huis als bijlage van GrootdeFryskeMarren.

Redactie communicatie gemeente De Fryske Marren, postbus 101, 8500 AC Joure, telefoon 14 05 14 E-mail redactie@defryskemarren.nl. Tekst Letterhuis, Esther van Opzeeland | gemeente De Fryske Marren.

10

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren FEBRUARI 2022

GEMEENTEGEZICHT

Ciska, Japke, Angela en Feitse van schulddienstverlening

Japke Kornelis Feitse van Dijk

Angela Logtenberg Ciska van der Veen

Gegevens goed beschermen

Wakker liggen van je financiële situatie: je wilt er niet aan denken. Toch hoef je niet per se schulden te hebben om je zorgen te maken over geld.

“Stel, je gaat scheiden”, zegt Angela Logtenberg van gemeente De Fryske Marren.

“Of je wordt onverwacht ontslagen. Op zulke momenten kun je je afvragen wat de gevolgen zijn voor je inkomen.

Misschien wil je weten of je recht hebt op bepaalde toeslagen. Of vind je het gewoon lastig om elke maand rond te komen. Er zijn ook gezinnen die steeds net niet genoeg geld hebben om de kinderen te laten meedoen met schoolactiviteiten.”

de gemeente is voldoende.

Grote kans dat je Ciska van der Veen of Japke Kornelis aan de lijn krijgt. Beide dames werken in het team klanten contact centrum (KCC) zorg.

“Wij gaan met de inwoner in gesprek”, vertelt Ciska. “Wat speelt er, waar loopt hij of zij

‘Er is vaak meer mogelijk dan mensen denken’

Laagdrempelige hulp

In al die situaties sta je er niet alleen voor. Gemeente De Fryske Marren biedt laagdrempelige ondersteuning rond geldzaken. “Als inwoners vroeg aan de bel trekken en om hulp vragen, kunnen we met elkaar vaak voorkomen dat financiële situaties verergeren”, vertelt Feitse van Dijk, die net als Angela deel uitmaakt van schulddienstverlening van het sociaal wijkteam.

“Geldproblemen veroorzaken veel verdriet en stress, met alle gevolgen van dien.”

Telefoontje

Hoe kun je dan ‘aan de bel trekken’? Heel eenvoudig: een telefoontje of mailtje naar

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

tegenaan? Vervolgens kijken we welke hulp wenselijk is en wie die hulp kan bieden. Soms heeft iemand een eenvoudige financiële vraag, bijvoorbeeld hoe je een aanvraagformulier moet invullen. Wij verwijzen dan door naar de verschillende vrijwilligersorganisaties waarmee we samenwerken.”

Duurzame oplossingen

In andere gevallen is meer hulp wenselijk. Japke: “Dan plannen we direct een vrijblijvende, kosteloze afspraak in met het sociaal wijkteam. Mensen worden dan thuis bezocht.”

“Soms blijkt tijdens zo’n bezoek dat een kleine oplossing al voldoende is om iemand weer op weg te helpen”, vult

Angela aan. “Bijvoorbeeld een budgetplan, dat we samen met de inwoner maken. Dat kan net het inzicht geven dat de inwoner nodig heeft en voorkomen dat iemand in een schuldhulpverleningstraject terechtkomt.”

Soms is er al sprake van schulden. Dan is het vooral belangrijk om achter de oorzaak te komen. Angela: “Iemand kan in de schulden zijn geraakt door het verlies van een baan of door een verslaving. De juiste hulp kan voorkomen dat financiële problemen zich blijven herhalen. Daarom kijken we breed binnen het sociaal wijkteam voor passende ondersteuning.”

Zucht van verlichting

Voor sommige mensen is hulp vragen moeilijk. Toch kun je het beter wel doen, adviseren de vier. “Ik merk dat het mensen veel ‘lucht’ geeft als ze weer wat perspectief zien”, zegt Japke. “Vaak hoor ik aan het eind van zo’n eerste telefoontje al een diepe zucht van verlichting.”

Angela herkent dat. “Bij een tweede afspraak zien we vaak al een heel ander mens op de bank zitten. Het geeft veel voldoening dat je mensen weer een lichtpuntje kunt geven.” “Mij doet het goed om mensen te laten voelen dat ze gehoord worden”, vult Feitse aan. Ciska zegt tot besluit: ”Het mooiste vind ik dat we naast onze inwoners mogen staan en ze een stukje verder mogen helpen. Mensen denken soms dat er helemaal niks meer mogelijk is, maar er kan vaak meer dan zij denken. Als ze de vraag maar stellen.”

Heeft u vragen over geld?

Of heeft u zorgen over iemand die schulden heeft?

WEG WIJZER GELD

Voor iedereen met vragen over geldzaken en regelingen

Bel het algemene telefoonnummer van de gemeente: 14 05 14 (zonder kengetal). U kunt ook gewoon even binnenlopen op het gemeentehuis. We helpen u graag verder!

FOTO’S: RIANNA HILARIUS, STUDIO SPONTAAN

Geld. We hebben er allemaal mee te maken. En bijna iedereen heeft weleens een vraag over geldzaken. Wist u dat u daarmee bij de gemeente terecht kunt? Ciska, Japke, Angela en Feitse staan, samen met hun collega’s, met raad en daad voor u klaar. In dit artikel vertellen zij wat hun werk – schulddienstverlening – precies inhoudt.

www.defryskemarren.nl

11

GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN 14, 15 en 16 maart

Op woensdag 16 maart kunt u stemmen voor de nieuwe gemeenteraad. U kunt op maandag 14 en dinsdag 15 maart vervroegd uw stem uitbrengen.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen kiest u de leden van de gemeenteraad in De Fryske Marren. Hierdoor kunt u invloed uitoefenen op de keuzes die er binnen uw gemeente worden gemaakt.

De kandidaten met de meeste stemmen komen als raadslid in de gemeenteraad.

De gemeenteraad is het hoogste orgaan van gemeente De Fryske Marren. De raad neemt alle belangrijke beslissingen.

Zoals de verdeling van subsidies, de totstandkoming van allerlei voorzieningen, de hoogte van de

tarieven en belastingen en de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen of woonwijken. De gemeenteraad benoemt ook de wethouders. De wethouders vormen samen met de burgemeester het college van burgemeester en wethouders. Dat is het dagelijks bestuur van gemeente De Fryske Marren.

Het gemeentebestuur: hoe zit dat ook alweer?

Het gemeentebestuur: hoe zit dat ook al weer?

Wat doet een gemeenteraad? En is de burgemeester nu de baas in de gemeente of niet? Waar stemmen we nu eigenlijk voor? Het is lang niet voor iedereen even duidelijk hoe het nu precies zit met het bestuur van de gemeente.

Wat doet een gemeenteraad? En is de burgemeester nu de baas in de gemeente, of niet? Waar stemmen we nu eigenlijk voor?

Tijd voor helderheid!

Het is lang niet voor iedereen even duidelijk hoe het nu precies zit met het bestuur van de gemeente. Tijd voor helderheid!

Coalitie • Een verbond van partijen met meestal een meerderheid in de raad.

• Wethouders komen van deze partijen.

Gemeenteraad Volksvertegenwoordiging

• Hoogste orgaan van de gemeente.

• 31 inwoners uit de gemeente van 18 jaar en ouder, gekozen bij de verkiezingen.

• Gewoonlijk elke vier jaar verkiezingen.

• Raadslid is geen baan.

• Stelt de begroting vast en bepaalt de beleidskaders.

• Controleert het college.

Oppositie • Hebben meestal een minderheid in de raad.

• Deze partijen zijn niet vertegenwoordigd in het college van b&w.

College van b&w • Dagelijks bestuur gemeente.

• Verzorgt voorbereiding voorstellen gemeenteraad en voert besluiten uit.

• Neemt over veel zaken zelf besluit.

Burgemeester

Wethouders

• Voorzitter gemeenteraad (geen stemrecht) en college van b&w (wel stemrecht).

• Mag op sommige punten zelfstandige beslissingen nemen (bijv. in een crisis).

• Benoemd door de Koning.

• Lid van college van b&w.

• Benoemd door de gemeenteraad.

• Aantal is afhankelijk van grootte gemeente.

• Wethouders verdelen portefeuilles.

• Ieder collegelid heeft een eigen takenpakket (portefeuille) waar hij of zij verantwoordelijkheid voor is.

Duurzaamheid

Groenvoorzieningen

Dualisme • Verantwoordelijkheden gemeenteraad en college van b&w zijn gescheiden.

• Het college bestuurt en de raadsleden controleren het college.

• De coalitie en oppositie stellen zich kritisch en onafhankelijk op richting het college.

Wonen

Vergunningen en belastingen

Sociale zaken

12

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren FEBRUARI 2022

Stemmen in gemeente De Fryske Marren

GEMEENTERAADSV HANDIG! Uitlegvideo gemeenteraad In deze video wordt uitgelegd hoe u kunt stemmen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen.

Scan de QR-code en bekijk het filmpje!

In debat met de lijsttrekkers Met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht houdt gemeente De Fryske Marren op donderdagavond 10 maart een verkiezingsdebat. Vindt u het lastig om te kiezen? Dan kan het handig zijn om tijdens de debatavond zélf te horen hoe de lijstrekkers over belangrijke onderwerpen denken.

LIJSTTREKKERSDEBAT Op 7 maart gaan eerst de jongeren in gesprek met de lijsttrekkers over onderwerpen die zij belangrijk vinden.

Donderdagavond 10 maart om 19.30 volgt het grote lijsttrekkersdebat met de leiders van de politieke partijen over actuele thema’s. Zowel het gesprek met jongeren als het grote debatwordt geleid door Gerard van derVeer, onder andere bekend als presentator van Omrop Fryslân.

U kunt deze avonden via een livestream bekijken en uw vragen stellen aan de lijsttrekkers. Het is nog niet duidelijk of de avonden ook fysiek te bezoeken zijn. Houd voor aanvullende informatie de lokale berichtgeving in de gaten, of kijk op www.defryskemarren.nl/ verkiezingen.

Elke stem

Een QR-code scannen met de camera-app

Open de camera-app op uw telefoon.

Houd uw apparaat zo vast dat de QR-code verschijnt in de zoeker in de camera.

Uw apparaat herkent de QR-code en geeft een melding. Tik op de melding om de link te openen die bij de QR-code hoort.

VRAGEN VOOR DE LIJSTTREKKERS? U kunt helpen het gesprek en debat inhoudelijk vorm te geven. Dat kan door thema’s, onderwerpen of concrete stellingen aan te leveren.

Heeft u een vraag over een onderwerp dat u belangrijk vindt voor onze gemeente? Deze kunt u tot en met 4 maart mailen naar griffie@defryskemarren.nl.

Een selectie van deze vragen wordt aan de lijsttrekkers voorgelegd tijdens het debat en het gesprek met de jongeren.

Vanaf 11 februari online

telt

Lees alles over de gemeenteraadsverkiezingen op:

www.defryskemarren.nl/verkiezingen Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

STEMWIJZER MIJNSTEM

Vanaf 11 februari kunt u de stemwijzer invullen. Zo ziet u direct bij welke partijen uw mening het best aansluit en waar diverse partijen voor staan: www.mijnstem.nl/defryskemarren.

www.defryskemarren.nl

13

ERKIEZINGEN sverkiezingen

Algemene informatie Op woensdag 16 maart kunt u stemmen voor de nieuwe gemeenteraad. U kunt op maandag 14 en dinsdag 15 maart vervroegd uw stem uitbrengen. Ook in onze gemeente mag iedereen vanaf 18 jaar weer zijn of haar stem uitbrengen.

Door corona zal dat anders gaan dan andere jaren. Daarom worden er extra maatregelen getroffen op de stembureaus. Zo kunt u straks veilig uw stem uitbrengen. Er zijn dit jaar extra mogelijkheden om uw stem uit te brengen:

Kijk live mee

Uitslagenavond 16 maart Benieuwd wie gekozen zijn in de nieuwe raad? Op de verkiezingsavond worden de voorlopige uitslagen bekendgemaakt en hoort u de reacties van de politieke partijen op de uitslag. De avond wordt live uitgezonden. Het is nog niet duidelijk of de avond fysiek te bezoeken is.

Houd voor aanvullende informatie de lokale berichtgeving in de gaten of kijk op www.defryskemarren.nl/verkiezingen.

• Wilt u vanwege het coronavirus liever niet naar het stembureau komen of heeft u coronaklachten?

Dan kunt u iemand machtigen om voor u te stemmen.

• Heeft u een vervangende stempas nodig of wilt u een volmacht aanvragen? U kunt dit eenvoudig online regelen met de eDiensten Verkiezingen.

Kijk voor meer informatie op onze website.

STEMMEN IN DE FRYSKE MARREN

In gemeente De Fryske Marren kunt u op 44 verschillende locaties stemmen bij een stembureau. Als u kiesgerechtigd bent, ontvangt u een stempas waarmee u op elk stembureau uw stem kunt uitbrengen.

Zorg ervoor dat u uw stempas en ID-bewijs bij de hand houdt wanneer u gaat stemmen. Een geldig identiteitsbewijs is een paspoort, identiteitskaart of rijbewijs. Als u zich niet kunt identificeren mag u niet stemmen.

De stembureaus zijn tijdens verkiezingsdagen geopend van 07.30 uur tot 21.00 uur. Alle stembureaus zijn toegankelijk voor mindervaliden.

BEZORGING STEMPASSEN

De stempassen worden uiterlijk 2 maart door PostNL bij de kiezer bezorgd.

MAANDAG 14 MAART EN DINSDAG 15 MAART VERVROEGD STEMMEN

Maandag 14 en dinsdag 15 maart van 07.30 uur tot 21.00 uur kan er op vier stembureaus in De Fryske Marren vervroegd worden gestemd.

• Balk, Gaasterlânhûs, Dubbelstraat 1.

• Joure, Party- en Zalencentrum ’t Haske, Vegelinsweg 20.

• Lemmer, SCC De Hege Fonnen, Betelgeuze 2.

• Sint Nicolaasga, Zalencentrum Sint Nyk, Baron van Hardenbroekstraat 3.

CORONAVIRUS

Heeft u klachten die passen bij het coronavirus? Blijf thuis en laat u testen. Een andere kiezer kan voor u gaan stemmen. Dat kan door de achterkant van uw stempas in te vullen. Geef uw stempas en een kopie van uw identiteitsbewijs mee aan de kiezer die voor u gaat stemmen.

INFORMATIE OVER DE VERKIEZINGEN

Bent u uw stempas kwijt? Wilt u iemand anders voor u laten stemmen of wilt u zelf stemmen in een andere gemeente? Kijk dan op www.defryskemarren.nl/verkiezingen. Daar vindt u alle antwoorden op deze vragen. In het gemeentehuis kunt u bij burgerzaken alle informatie krijgen over de verkiezingen. U kunt ook contact met ons opnemen via telefoonnummer 14 05 14 of via e-mail: verkiezingen@defryskemarren.nl.

Elke stem

telt

14

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren FEBRUARI 2022

ZONNEPARK OUWSTERHAULE

‘EEN PARK VÓÓR EN VÁN HET DORP’ Het is een schone energiebron die nooit opraakt: de zon.

Met zonnepanelen op hun dak weten veel mensen deze vorm van energie al te benutten. Ook gebeurt dit op grotere schaal, denk aan zonneparken. Sinds enige tijd bestaat er het plan om zo’n zonnepark aan te leggen bij Ouwsterhaule.

Een zonnepark is in de meeste gevallen een stuk land waarop een groot aantal zonnepanelen geplaatst is. In De Fryske Marren is vorig jaar bijvoorbeeld een park met 58.000 zonnepanelen gebouwd aan de kust van het IJsselmeer bij Lemmer. Maar dit kan ook op het water. Op de zandwinplas in Oudehaske is pas geleden een drijvend zonnepark aangelegd, met ruim 17.000 panelen.

Het voordeel daarvan is dat het park op die manier geen grond in beslag neemt dat ook voor iets anders te gebruiken is, zoals landbouw.

Een zelfde soort voordeel biedt de voormalige vuilstort bij Ouwsterhaule.

Deze oude stortplaats is niet in te zetten als volwaardige landbouwgrond. “Een goede locatie dus om een zonnepark te laten bouwen”, zegt Tedo Rijm, directeur Financiën bij Omrin en bestuurslid van de Stichting Nazorg Ouwsterhaule.

Deze stichting is verantwoordelijk voor de nazorg van de vuilstort, zodat die het milieu zo weinig mogelijk belast.

“Hiermee slaan we twee vliegen in één klap. Allereerst leveren wij zo samen met dorpsbewoners een flinke bijdrage aan de overstap naar duurzame energie.

Daarnaast helpt de vergoeding voor het gebruik van het park ons aan inkomsten

om het onderhoud van de stortplaats te bekostigen.”

Groen licht onder voorwaarden

De stichting legde haar idee daarom voor aan GroenLeven. Als marktleider en specialist op het terrein van zonneenergie heeft deze organisatie inmiddels honderden projecten op haar naam staan, waaronder de bouw van de zonneparken bij Lemmer en Oudehaske.

“We waren meteen enthousiast”, vertelt Sander van Beers, projectregisseur bij GroenLeven. “Als ontwikkelaar zijn wij voortdurend op zoek naar mogelijkheden om samen met inwoners, overheden, ondernemers en andere partijen zonne-energieprojecten op te zetten. Vooral op plaatsen waar een meerwaarde voor de natuur te creëren is, bijvoorbeeld door het bevorderen

van de biodiversiteit. De voormalige vuilstort bij Ouwsterhaule is zo’n plek.”

Vervolgens was de vraag in hoeverre het plan binnen het gemeentelijke beleid past. Het opwekken van meer zonne-energie sluit uitstekend aan bij de ambities die de gemeente heeft op het gebied van duurzaamheid. “Het installeren van zonnepanelen op daken heeft hierbij de voorkeur”, zegt Marcel Hylkema, coördinator vergunningen bij De Fryske Marren. “Daarna kijken we vooral naar zogeheten ‘restruimten’ en landbouwgronden die beperkt gebruikt worden. Wat ons betreft kan het initiatief voor het zonnepark daarom groen licht krijgen, zolang het voldoet aan enkele voorwaarden: draagvlak en eigenaarschap vanuit de omgeving en een goede inpassing in het landschap.”

-Tedo-

‘We slaan hiermee twee vliegen in één klap’

Om de tafel voor een compromis Tedo Rijm, directeur Financiën bij Omrin en bestuurslid van de Stichting Nazorg Ouwsterhaule.

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

Om omwonenden en andere inwoners van Ouwsterhaule bij het plan te betrekken, organiseerde GroenLeven

-Sander-

‘We waren meteen enthousiast’ in het voorjaar van 2019 drie bewonersavonden. Tijdens de eerste twee is het initiatief geïntroduceerd en kregen aanwezigen een mogelijk ontwerp van het zonnepark te zien.

Hierbij waren ook zonnepanelen op de zijkant en op de ‘bult’ van de vuilstort ingetekend. Daar waren dorpsbewoners het echter niet mee eens. “Een zonnepark bij Ouwsterhaule vinden zij een prima idee, maar ze willen er niet te veel tegenaan kijken”, legt Ursela Lolkema, secretaris van Plaatselijk Belang Ouwster-Trijegeaën (de belangenvereniging voor de

15

FOTO: RIANNA HILARIUS, STUDIO SPONTAAN

www.defryskemarren.nl

aansluiting op het hoogspanningsnet van Liander. Daarnaast is er bij dit project veel aandacht voor de natuur.

Om het dieren- en plantenleven onder de zonnepanelen te versterken, worden daar klavermengsels gezaaid. Er komt een voorziening voor wateropvang en voor insecten en klein wild worden onderdak en doorgangen gecreëerd.

Belangrijk voor de gemeente is dat de omgeving niet alleen achter het initiatief staat, maar zich ook verantwoordelijk voelt voor het succes ervan. Marcel: “Wij willen graag dat het zonnepark voor minstens de helft lokaal eigendom is: een park vóór en ván het dorp.”

GroenLeven gaat op dit punt zelfs nog verder. “Ons doel is om het zonnepark volledig aan inwoners te verkopen, door middel van een nog op te richten energiecoöperatie”, zegt Sander. “Zo kan de lokale economie er optimaal van profiteren.”

Sander van Beers, projectregisseur bij GroenLeven.

FOTO: RIANNA HILARIUS, STUDIO SPONTAAN

dorpen Ouwster-Nijega, Oldeouwer en Ouwsterhaule) uit. “Ons voorstel namens hen was om het park dicht bij de snelweg aan te leggen, zoveel mogelijk uit het zicht van het dorp.”

Marcel Hylkema, coördinator vergunningen bij gemeente De Fryske Marren.

Maar dat zagen de gemeente en provincie Fryslân juist niet zitten.

Eind 2019 zijn vertegenwoordigers van alle betrokken partijen – omwonenden, Plaatselijk Belang, de stichting, GroenLeven, de gemeente en de provincie – daarom tweemaal met elkaar om de tafel gegaan om tot een oplossing te komen. Het compromis: een zonnepark op 60 meter afstand van de snelweg, deels verhuld door rietkragen, wilgenstruwelen en bloemrijke randen. Ursela: “We hebben veel gediscussieerd, onze standpunten beargumenteerd en samen de verschillende opties afgewogen.

Uiteindelijk is er zo een ontwerp ontstaan waarin iedereen zich kan vinden.”

In lokale handen

Het zonnepark komt – dankzij medewerking van de pachtende boer – te staan op een stuk grond van ongeveer 16,4 hectare, met een opgesteld maximum vermogen van ruim 23,5 megawatt. Dit betekent energie voor ruim 7.680 huishoudens en een CO²-besparing van bijna 11.000 ton.

Door een reservering van GroenLeven is het park al verzekerd van een

-Ursula-

‘Dorpsbewoners willen er niet te veel tegenaan kijken’

Om te weten of inwoners van Ouwsterhaule inderdaad (mede-) eigenaar van het park willen zijn, voert een werkgroep bestaande uit dorpsbewoners momenteel een onderzoek uit. Wordt de energiecoöperatie vervolgens opgericht, dan is het van belang dat er subsidie toegekend wordt vanuit de Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++), een regeling bedoeld voor het verminderen van CO²-uitstoot. Daarvoor is eerst een omgevingsvergunning nodig, waarvoor de aanvraag inmiddels is ingediend.

Sander: “Loopt alles zoals gepland, dan kunnen we in 2023 beginnen met de bouw van het park. Mogelijk is het werk hetzelfde jaar nog afgerond.”

Goede samenwerking

Ook al zijn er meningsverschillen geweest, over één ding is iedereen het eens: de onderlinge samenwerking verloopt goed. “Het contact met alle betrokken partijen liep in eerste instantie wat stroef”, vertelt Ursela.

“Naar ons idee hadden ze vanaf de start meer met ons kunnen communiceren en ons eerder bij het project kunnen betrekken. Maar later ging dat een stuk beter.” Tedo: “Wij zijn blij met de inzet van alle partijen en zeker ook met de positieve houding van de gemeente.

Gezamenlijk doen we ons best om bij Ouwsterhaule een mooi resultaat neer te zetten – iets waar we nog vele jaren profijt van hebben en waar we allemaal trots op kunnen zijn.”

deFryskeMarren

16

deFryskeMarren

#FACETOFACE

SJOERD BRANDSMA

fotografie JOHAN BROUWER tekst GEA DE JONG-OUD

“De Ford Tudor is een volwaardig lid van onze familie” Misschien heb je al eens een opvallend mooie oldtimer van het merk Ford zien rijden in de regio De Fryske Marren?

Grote kans dat Sjoerd Brandsma achter het stuur zat. Hij heeft er namelijk twee. Een blauwe Tudor sedan en een gele 400-A, ook wel Convertible sedan genoemd. Beide auto’s zijn van het bouwjaar 1931. “Wanneer we onderweg zijn met één van de Fords reageren mensen altijd op een positieve manier”, vertelt Sjoerd. “Dat maakt het toeren extra leuk. Ze doen hun duim omhoog, gaan uitgebreid zwaaien, maken een praatje of stellen een vraag.

Ze genieten met ons mee.”

Wanneer Sjoerd Brandsma begint te vertellen, kom je er al snel achter waar zijn liefde voor auto’s en techniek vandaan komt. Want als je als baby in de kinderwagen al temidden van de hopen autoonderdelen wordt neergezet, is het niet vreemd dat je interesse hiervoor al op jonge leeftijd ontstaat. De mechanismes van auto’s, motorfietsen of camera’s, het heeft allemaal de belangstelling van Sjoerd. Maar boven alles staan de beide Fords. Hij weet er alles van, kan er uren aan sleutelen en toert er graag mee in de omgeving.

FORD TUDOR “Mijn vader vierde vaak met zijn ouders vakantie in Denemarken”, zo begint Sjoerd zijn verhaal. “Daar werden deze Fords in de jaren zestig nog gewoon gebruikt als vervoermiddel. Mijn vader vond ze prachtig. In 1972, hij was toen achttien jaar, kocht hij er zelf een. Inmiddels heeft hij deze Ford Tudor aan mij overgedaan. Deze auto heb ik volledig gereviseerd. De Ford Tudor is een volwaardig lid van onze familie, dat kun je wel stellen. Hij heeft dienst gedaan als trouwauto voor mijn ouders, voor onszelf, voor mijn zus en ook voor andere familieleden en kennissen. We hebben samen al veel meegemaakt.”

GELE FORD A “Onze gele Ford A is een zeldzaam model. Er bestaat een foto van de Vismarkt in Groningen, waar zo’n auto op staat. Het leek mij prachtig om die Ford eens in mijn bezit te hebben. Ik zag een prachtig exemplaar bij een veiling van de collectie van het Den Hartogh Ford Museum via Bonhams Veilinghuis. Op dat moment heb ik hem nog niet gekocht. Later heb ik deze auto via tussenpersonen aan kunnen schaffen. Hij was in ‘museumstaat’. Daar was het uiterlijk belangrijker dan de techniek. Ik heb vervolgens de motor volledig gereviseerd. De techniek is helemaal vernieuwd en we kunnen er nu goed mee uit rijden. Deze zeldzame auto heeft een vermelding in het officiële register. De beheerder van dit register, afkomstig uit de Verenigde Staten, heeft ons afgelopen zomer een bezoek gebracht. We hebben met hem en zijn vrouw een rit gemaakt door de Zuidwesthoek van onze provincie. Ze waren diep onder de indruk. Ze genoten van de auto, maar ook van de prachtige kleine dorpen en stadjes en de natuur.”

DETAILS MOETEN KLOPPEN Vóór Sjoerd ligt een dikke map op de tafel. Het is een soort bijbel voor de A Ford, waar alle onderdelen in staan, tot de kleinste boutjes aan toe. ‘Model A Ford, Restauration Guidlines & Judging Standards’ staat er op de voorkant. Terwijl hij er doorheen bladert vertelt Sjoerd: “Bij de restauratie ga ik heel precies te werk. Ik wil dat de details precies kloppen met hoe mijn auto in het jaar dat hij is geproduceerd in Amerika van de band is gerold. Hij moet weer precies zo worden. Kijk maar eens in deze map met codes en foto’s hoeveel verschillende variaties van onderdelen er zijn. Prachtig toch? Deze eerlijke degelijke techniek is zo mooi. Als je hier eenmaal door bent geraakt, kom je er nooit meer vanaf. Dat blijft je hele leven je grote passie.”

BETROUWBARE TECHNIEK “Het zijn hele betrouwbare auto’s zeg ik altijd”, vervolgt Sjoerd. “Natuurlijk, er kan altijd iets kapot gaan maar ik raak nooit in paniek. Dat hoeft ook niet want alles is te repareren. Het is een degelijke eerlijke techniek, gemaakt voor de eeuwigheid. Dat is wel heel lang. Ja, dat weet ik. Maar alles is van staal, er is niets van plastic. Het is heel duurzaam en echt. Het moest destijds niet te duur, maar wel heel sterk zijn, zo vonden de Amerikanen. Als er van een auto iets kapot ging, moest de plaatselijke smid in ieder dorp dat kunnen repareren. En dat is nog steeds van toepassing. Wie begrijpt hoe de motor werkt, kan alles zelf repareren.”

PASSIE DOORGEVEN Nu Sjoerd zelf vader is, brengt hij op zijn beurt zijn passie over. In het gezin Brandsma groeien zijn kinderen Julius en Swaen en zijn vrouw Babette op met zijn grote hobby. Ze genieten mee. “Voor de kinderen is het rijden in een van de Fords altijd een groot feest”, volgens Sjoerd. “Ze hoeven geen gordel om, nemen kleden en knuffels mee en zijn altijd helemaal blij. Onderweg gaan we picknicken of pannenkoeken bakken. We maken er altijd een leuk uitstapje van. Voor ons zelf is het ook genieten.

Misschien is het een vlucht? Een uitlaatklep? Ik weet het niet precies. Maar als je in zo’n auto rijdt, gaat alles langzamer. Je gaat terug in de tijd. Je zintuigen worden meer geprikkeld. Je bent je meer bewust van alles. Echt bewust. Weet je, in de huidige tijd vindt

iedereen het maar normaal dat de tegenwoordige techniek bestaat en altijd werkt. Mensen zijn vergeten hoe het vroeger was en dat het best bijzonder is wat we nu allemaal kunnen en hebben.

Ik hoop dat wij er in slagen om onze liefde voor de eerlijke techniek op onze beurt weer door te geven aan de jongere generatie.”

UIT RIJDEN Maar wat graag delen de Brandsma’s één van hun favoriete autoroutes met de lezers van deze krant. Sjoerd Brandsma: “We rijden van Joure naar Sint Nicolaasga. Dan gaan we via Spannenburg, Tjerkgaast en Sloten naar Sondel. Vervolgens gaan we door via Nije- en Oudemirdum naar It Reaklif. We rijden dan een stukje zonder dijk langs het water naar het haventje van Laaksum. In Stavoren vinden we het leuk om een visje te eten. We rijden ook geregeld naar Hindeloopen. Terug gaan we vaak via Oudega, Elahuizen, Woudsend en Sneek of via Bolsward. We zijn op deze manier een heerlijk dagje uit. Net als vroeger. Natuurlijk is het helemaal fantastisch bij mooi weer, maar ook in de winter gaan we wel uit rijden. We hebben geen kachel in de auto, dus de winterjassen moeten dan wel aan. Het is altijd weer een avontuur.”

Voor dit voorjaar hebben de Brandsma’s een nieuwe uitdaging. “Ik heb een trekhaak gekocht en onder de Tudor gezet”, lacht Sjoerd. “Nu hebben we een bagagekarretje aangeschaft, zodat we kunnen gaan kamperen. Misschien gaan we zo in de meivakantie lekker naar Duitsland. Geweldig, toch? We verheugen ons er nu al op.”

EEN HOBBY VOOR ALTIJD “Ik heb een hele mooie hobby, die al heel lang bestaat”, zegt Sjoerd tot slot. “Ga maar na. De A Ford Club in Nederland bestaat al sinds 1956. In dat jaar was de A Ford al 25 jaar uit productie. Maar nog altijd zijn er heel veel mensen met een grote belangstelling voor deze auto’s. Dat blijft. Al is het wel belangrijk dat er verjonging in de club komt.

Voor wat mijzelf betreft, ik verveel mij nooit. Als collega’s met pensioen gaan en ik ze hoor zeggen dat ze hopen dat ze niet in een gat vallen, dan weet ik: dat zal mij nooit gebeuren.”

NUMMER 02 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

17

NUMMER 02 • 2022 BRANDED CONTENT

18

FOTO JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE

Eelke’s vinger op de zere plek

Vlnr.: Bram Bakker, Johan IJsbrandij en Thijs van Keimpema

“STERK GROEIEN IN CORONATIJD” FIER VERMOGENSBEHEER VIERT ÉÉNJARIG BESTAAN VOL TROTS

Fier, grutsk, vol trots, dat is het gevoel wat past bij de mannen van Fier Vermogensbeheer, die een jaar geleden zijn gestart op de Hegedyk 1 te Sneek.

“Het heeft onze verwachtingen overtroffen”, zegt Johan IJsbrandij, die samen met Thijs van Keimpema en Bram Bakker aan het roer staat van de Sneker onderneming. De liefde voor het vak beleggen en aandacht voor klanten zijn een belangrijke drijfveer geweest om de onderneming te starten. Waar steeds meer partijen kiezen voor het online bedienen van klanten, gaat Fier terug naar de basis en kiezen ze voor een persoonlijke benadering. “Deze stap heeft ervoor gezorgd dat het plezier in het vak beleggen weer helemaal terug is”, aldus Johan.

LAAGDREMPELIG Fier neemt uitgebreid de tijd om te kijken of beleggen een passende oplossing kan zijn. Persoonlijk contact en laagdrempeligheid staan daarin centraal. “We voldoen aan alle vergunningen die de toezichthouders stellen. En dat geeft vertrouwen, want veiligheid komt regelmatig voorbij in onze gesprekken”, geeft Bram Bakker aan.

Bij laagdrempeligheid hoort volgens Thijs van Keimpema ook advies buiten kantooruren. “We zijn alle drie liefhebbers van beleggen, we houden van ons vak. Als er op een dinsdagavond tien uur belangrijke cijfers komen uit Amerika, dan hebben we onderling direct contact en indien nodig informeren we gelijk onze klanten.”

ROTSOAI Smoargens en polityk lizze figuerlik net safier fan elkoar ôf. Letterlik bin se fijannen. Ik ha komselden sjoen dat polityk grip hat op it ynsammeljen fan syn (ús) smoargens. Likegoed is it miskien wol tekenjend dat de diskusje dêroer it polityke hichtepunt wie fan de fjouwer jier gemeentepolityk yn De Fryske Marren.

Dat kaam fansels omt it CDA graach wer regeare wol mei de FNP. Dy ha se wol it kolleezje útsmiten, omt it CDA fêsthâlde oan in ûnmooglike sânwinning

by Mirns. Doe ha se dy FNP ynruile foar de PvdA, mar no wurdt Roel de Jong ynienen ta de bêste wethâlder fan de wrâld beneamd, en dat wringt. Dan de FNP mar wer, dy ha se yn de bûse.

It CDA hie sels ek wol hiel wat doms dien: it smoargensbelied moast wizige wurde. Tenij, fan april ôf, soe de grize tonne ien kear yn de trije wike lege wurde, en net mear om de twa wiken. Tagelyk moast de befolking fan De Fryske Marren harsusspield wurde. Dy smite nammentlik allegear ferkearde dingen yn de kontener. Allegear guod wat werbûkt wurde kin (glês en boumateriaal) en guod wat yn oare tonnen moat (papier en griene ‘curry’). En ûnderdiel fan it nije thúswurkjen moat wurde dat je ek wat faker nei it stoart geane. Al mei al soe de grize tonne wat leger wurde.

De FNP twifelt dêr oan. Ja, dat moat je besykje, mar dan net de tonne om de trije wiken leegje. Earst marris mei de befolking prate. En ûndersyk dwaan.

Krekt sa’t de VVD it lannelik docht, sadat der noait wat bart.

It CDA gie nei in sydkeammerke fan de kompjoeter en sei ynienen dat se it dêr mei iens wienen. Dus komt der no in grutte ombouaksje foar de befolking.

At dy slagget (wat my fernuverje soe, al is it wol de bedoeling) dan komt der romte yn harren kontener. Dy’t no dus likegoed om de twa wike lege wurde sille yn 2022. In kontra-produktyf belied.

INGEWIKKELD Toch is het niet altijd vanzelfsprekend geweest. De onderneming bestaat nu een jaar, maar een openingsfeest is bijvoorbeeld uitgebleven. Het eigen netwerk is erg belangrijk gebleken.

“Onze artikelen in onder andere GrootBolsward-IJsselmeerkust hebben een aandeel gehad in zichtbaarheid, want vrijwel na verschijnen werden we al gebeld voor afspraken”, vertelt Johan. Een jaar verder is het tijd voor een volgende stap. “In februari start onze commercial op Omrop Fryslân zodat we ook via de radio ons bedrijf promoten.

En we zullen ons in 2022 nog veel meer op de kaart zetten.”

SUEZKANAAL Vermogensbeheerders als Fier zijn er niet zo veel. Hun kracht is snel inspelen op een veranderende markt. Johan IJsbrandij: “Ik vergelijk het met het schip dat vorig jaar vastzat in het Suezkanaal. Onze omvang maakt dat we als speedboot kunnen opereren in een wereld van megatankers.

Neem nu de hoge inflatie en de oplopende rente. Dit is een kans en een risico voor beleggers. Als belegger moet je echt anders naar obligaties kijken in de portefeuille.

Van deze bedreiging een kans maken, daar zit onze kracht!”

Sjoch nei Hearrenfean. Dêr moat de minsken it opheljen fan smoargens aanst per kilo betelje. Moast ris sjen hoe leech at dý tonnen wurde sille.

Eelke Lok. Als journalist van Omrop Fryslân draait hij al veertig jaar mee en is hij met name bekend van zijn verslagen van het skûtsjesilen, maar je zou hem tekort doen door hem het stempel sportjournalist te geven, want Lok is allround. Door zijn originele nononsense kijk op de wereld weet hij ogenschijnlijk ingewikkelde zaken vaak te relativeren en tot de essentie te herleiden.

En dat is ook wat u in de columns van Eelke kunt verwachten.

De vinger op de zere plek….

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

19

TEKST EN BEELD LOTTE VAN DER MEIJ

deFryskeMarren

OLIVIA NASOZZI UIT LEMMER

EEN ZEECONTAINER VOL SPULLEN VOOR OEGANDA Wanneer Olivia Nasozzi de voordeur van haar huis in Lemmer opent, zien we een vrouw met een stralende lach.

Ze draagt een vrolijk gekleurde broek van Afrikaanse stof die zij zelf heeft genaaid. In 2019 stond Olivia al eens met haar verhaal in GrootdeFryskeMarren.

Vandaag nemen we een kijkje bij haar, hoe het nú gaat en schenken we aandacht aan haar project ‘Vul de zeecontainer met spullen voor Oeganda’.

Olivia Nasozzi (1990) vluchtte in 2010 vanuit Oeganda naar Nederland. Over deze ervaring wil ze liever niets kwijt, het is traumatisch voor haar. Feit is dat de situatie niet veilig meer was voor Olivia.

Vanwege een verscheidenheid aan etnische culturen en verschillende politieke systemen was er in Oeganda tussen 1987 en 2007 een burgeroorlog gaande. Hierbij speelde de rebellengroepering ‘het Verzetsleger van de Heer’ een grote rol. Deze groep staat bekend om zijn gruweldaden, die vele levens heeft gekost. Olivia was 19 toen ze vluchtte en liet haar vierjarig zoontje Trevor achter. Drie jaar later is ze herenigd met hem en woont hij bij zijn moeder, samen met zijn broertje en zusje.

Inzameling goederen Olivia Nasozzi vraagt nu hulp aan iedereen die dit maar leest.

De zeecontainer wil ze graag helemaal vol stoppen met zoveel mogelijk goederen die men in Oeganda in Afrika het hardst nodig heeft. Zodat ze straks in december zoveel mogelijk mensen blij kan maken.

Wil je helpen en heb je spullen die ze in Oeganda nodig hebben, geef ze dan aan Olivia.

Wat is er nodig?

Op het gebied van persoonlijke hygiëne en veiligheid: zeep, tandenborstels, tandpasta, maandverband, luiers, condooms. Op medisch gebied: pleisters, ehbo-trommels, paracetamol. Voor het overige: herbruikbaar plastic servies, fietsen, waterkokers en handdoeken. Olivia heeft geen kleding meer nodig, behalve ondergoed. Je kunt mailen en dan worden de spullen opgehaald: olivianasozzi@gmail.com.

Of breng je spullen op donderdag tussen één en vier uur ’s middags bij het PAC, Straatweg 52d in Lemmer (naast CVVO voetbal terrein).

“JE MOET DIE LACHENDE GEZICHTEN VAN DE MENSEN EENS ZIEN, DAT IS ZÓ MOOI”

de vader ook in Oeganda is geweest.

Samen met Cobi halen ze overal en nergens spullen vandaan en betalen dit zelf. Dat geeft aan hoe gemotiveerd ze zijn om dit voor elkaar te krijgen.

WINKELTJE Ook al is Olivia meerdere keren terug geweest naar Oeganda, ze blijft in Nederland wonen. Ze woont inmiddels al ruim tien jaar in Lemmer. Ze is eigen ondernemer. Olivia maakt Afrikaanse kleding en werkt in opdracht, waarbij ze onder andere kleding repareert. Daarnaast runt ze haar winkeltje aan huis met haar eigen gemaakte creaties en allerlei accessoires die ze in Oeganda inkoopt.

Ze laat ons haar winkeltje zien en showt allemaal prachtige spullen uit Afrika. Met een verhaal. Ze pakt een ketting en zegt: “Deze kralen zijn door vrouwen in Oeganda gemaakt van oude kranten.” Ze laat een tasje zien dat van een boom is gemaakt, met geborduurde tafereeltjes en natuurlijk allemaal kleurrijke kleding die zij zelf heeft gemaakt. In de toekomst wil ze graag verder aan haar project bouwen om een winkel in het centrum te openen waar ook workshops gegeven kunnen worden.

len aan de mensen die het nodig hebben. Op die manier weet Olivia zeker - en daarmee ook alle gevers die spullen doneren - dat ze daar daadwerkelijk mensen mee helpt.

VAN PLAN NAAR UITVOERING Olivia zet zich graag in voor haar land en biedt graag hulp. Ze geeft het geld dat zij verdient dan ook vooral uit om mensen te helpen in haar geboorteland. Helaas merkte ze dat het geld wat zij gaf niet direct naar de mensen ging die dat het hardst nodig hebben. “Heel veel

mensen willen wel helpen, en sturen geld, maar je weet nooit precies wat er met het geld gebeurt”, vertelt Olivia. De hulp die ze wil bieden moest concreter en daarom bedacht ze een plan: een zeecontainer vullen met spullen. Deze container wil ze zelf naar Oeganda brengen en ze wil de spullen rechtstreeks uitde-

Een plan wat nog best veel voeten in de aarde heeft, want hoe kom je aan een container, waar zet je deze neer en hoe komt deze in Afrika?

Een belangrijk punt is ook: wie betaalt dit allemaal? Samen met haar steun en toeverlaat Cobi Jellesma en haar man Jelle zochten ze dit allemaal uit. Cobi was jarenlang werkzaam als coördinator van stichting Vluchtelingenwerk en helpt Olivia tot op de dag van vandaag. Via via werd er een zeecontainer gekocht waar Olivia zelf al € 3500,- voor heeft moeten betalen. De container is veertig ‘feet’ groot, dat is zo’n 12 x 2,5 meter (l x b) en kan gelukkig in Follega staan, bij een boer, waarvan

VERVOER OVER ZEE EN OVER LAND We nemen een kijkje in Follgega, bij de immens grote zeecontainer, samen met Olivia, Jelle en Cobi. De container blijkt inmiddels voor een derde deel gevuld met allerlei goederen, zoals kleding en meubels.

Begin november van dit jaar zal de container op een vrachtschip naar Mombassa, Kenia vertrekken. Olivia zal dan met haar kinderen daar naar toe vliegen om de container ‘op te vangen’. Verder vervoer gebeurt op een vrachtwagen en Olivia zal meereizen om diefstal uit de container te voorkomen. Ze zullen door de douane moeten komen en zo naar Kampala, de hoofdstad van Oeganda rijden waar zij zelf de spullen gaat uitdelen. Olivia glundert als ze zegt: “Je moet die lachende gezichten van de mensen eens zien als ik ze kopjes geef, dat is zó mooi.”

20

NUMMER 02 • 2022

De gemeenteraadsverkiezingen • 14,15 en 16 maart 2022 TEKST RICHARD DE JONGE // FOTO’S KLEURRIJK FRYSKE MARREN

BRANDED CONTENT

LIJST 10: KLEURRIJK FRYSKE MARREN

“GLOEDNIEUW TEAM MET 450 JAAR LEVENSERVARING” Elf kandidaten op de lijst Voor wie persoonlijk kennis wil maken met de kandidaten is er de digitale ‘elfkandidatenroute’. En vanzelfsprekend staat het verkiezingsprogramma op de website.

Check www.kleurrijkfryskemarren.nl 1. G eeske Holtrop-Hoekstra, Delfstrahuizen Recreatie Horeca ondernemer

2. T hijs Maat, Rotsterhaule ZZP’er en Black Angus fokker

3. J anneke v/d Werf-Vaatstra, Oosterzee/Lemmer Melkveehoudster

4. S imon Smink, Oudemirdum Rayonadviseur Zuivel /Voetballer

5. Jantje de Jong-de Boer, Bantega Kinderopvang Vrouw & Bedrijf

6. Lieuwe Schotanus, Joure Financieel specialist gemeenten

7. Jornt Elgersma, Harich Student HBO Dier- en Veehouderij/Korfballer V.l.n.r. Thijs Maat, Jantje de Jong, Obe Veldman, Geertine Hamstra, Robert Lenes, Geeske Holtrop, Jornt Elgersma, Janneke v/d Werf.

Kleurrijk Fryske Marren is momenteel dan wel een éénvrouwsfractie in de gemeenteraad, bij de komende verkiezingen bestaat de kandidatenlijst uit elf enthousiaste personen.

Thijs Maat, de nummer twee op de lijst. “De kandidaten komen uit alle lagen van de maatschappij, met verschillende beroepen en afkomstig uit de gehele gemeente. Met een no nonsense beleid.

We hebben aandacht voor de burger, bedrijfsleven zoals landbouw, recreatie, horeca et cetera, jeugdzorg, de ouderen, onderwijs en ambachten.”

Thijs Maat: “We gaan voor een levendig platteland met alle tradities die daarbij horen.” ”Daar horen ook carbidschieten, paasvuren, jeugdketen en dorpsfeesten bij”, vult Janneke van der Werf-Vaatstra, nummer drie op de lijst, aan.

Pleiten voor eenvoudiger evenementenbeleid De saamhorigheid op het platteland is een belangrijk punt voor Kleurrijk Fryske Marren.

Zo moet volgens de partij het evenementen-

beleid van de gemeente eenvoudiger worden.

Geeske Holtrop-Hoekstra, nummer één op de lijst Kleurrijk: “De gemeente moet meer in overleg gaan met haar burgers. De gemeente is vaak een tegenstander, terwijl het veel beter zou zijn als een gemeente meedenkt.” Janneke: “We staan voor leefbaarheid. Als je hier vanuit de Randstad voor je rust komt wonen, moet je wel beseffen dat je kunt verwachten dat het hier geen een dooie boel is. Het is een idyllisch beeld van het platteland. Boerderijtje, kippetje, vaak een nostalgisch beeld, maar we leven hier natuurlijk niet onder een steen. Er is hier veel kennis.”

Dat de partij voor het platteland is, betekent niet dat het tegen uitbreiding is van de dorpen. Thijs: “We zijn voor een leefbaar dorp. En natuurlijk hoort daar uitbreiding bij. Waar we voorstander van zijn, is gebruik maken van leegstaande panden. Dat ook de versnippering op het platteland binnen de perken blijft. Daar ligt ook een taak voor de gemeente. Er is vaak bouwgrond genoeg, maar mensen haken af omdat ze tegen het oeverloze overleg met de gemeente aan lopen. De gemeente moet veel Kleurrijk Fryske Marren is een bondgenootschap aangegaan met Boer Burger Beweging (BBB), een landelijke politeke partij met Caroline van der Plas, hier op de foto tijdens een bezoek aan Kleurrijk Fryske Marren. De partijen strijden samen voor een levendig platteland voor Boer en Burger.

Project manager IJB groep Lemmer

9. Geertina Hamstra, Sintjohannesga Chatbot en online specialist (ICT)

10. P iet jan Thibaudier, Lemmer Melkveehouder

11. O be Veldman, Joure Slager en slagerswinkel

Ze moeten het zelf op orde houden. Belangrijk is dat je jongeren vertrouwen geeft. Want dan krijg je dat ook terug. Het brengt je heel veel”, zegt Janneke uit ervaring.

Creatieve denktank slagvaardiger zijn. Denk simpel, denk in oplossingen, korte lijnen. Niet de oplossing zoeken in juridische procedures, maar het gesprek aangaan. De overheid hoort er voor de burger te zijn.”

Aandacht voor ambachten Gebruik maken van leegstaande panden

8. R obert Lenes, Rottum

Kleurrijk Fryske Marren heeft aandacht voor ambachten: de slager, de bakker, de timmerman. Kleine bedrijven de ruimte geven zich te ontwikkelen. Ook op toeristisch gebied.

Janneke: “Dat begint vaak al op scholen. Het is natuurlijk prachtig als je kind leert hoe hij met een computer om moet gaan, maar het ambacht begint al op de basisschool met het timmeren van een vogelhuisje.”

Jeugdketen goede ontwikkeling “We vinden jeugdketen een goede ontwikkeling voor de jeugd. Want in de meeste jeugdketen gaat het goed. Ze bouwen daar een hechte vriendenkring op waar ze vaak in hun verdere leven veel aan hebben. En het is een stukje eigen verantwoordelijkheid wat ze meekrijgen.

Belangrijk om te noemen, vindt de partij, is dat het zeker voor verduurzaming is, maar de partij is tegen zonnepanelen op het land.

Geeske: “We zouden graag een creatieve denktank willen op het gebied van duurzaamheid, maar wel met de nodige vakkennis zodat je komt tot een goede landelijke inpasbaarheid.

Je moet zeker met je tijd meegaan, maar dat betekent niet dat je overal maar iets neer moet zetten. Het is toch raar dat er geen welstandscommissie is voor het landelijk gebied. Die zou er moeten komen voor de grotere duurzaamheidsprojecten op het platteland.”

Als laatste twee punten noemt Kleurrijk Fryske Marren handhaving en de tweedeling in de maatschappij. Geeske: “Het moet komen vanuit vertrouwen. Luisteren en praten als er gehandhaafd moet worden en niet zonder meer de botte bijl er in. Elke conflictsituatie is uniek en verdient oprechte aandacht.” En als laatste zegt ze: “We willen geen tweedeling in de maatschappij. Iedereen hoort er bij, ongeacht religie, afkomst, gezondheidsstatus of geslacht.”

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

21

deFryskeMarren TEKST RICHARD DE JONGE // FOTO ELINA FOTOGRAFIE

BRANDED CONTENT

LIJST 4: PVDA DE FRYSKE MARREN

“DE KWETSBAREN EEN STEUN IN DE RUG GEVEN” Speerpunt van de PvdA in de gemeente De Fryske Marren is de inzet voor de kwetsbare groep mensen. Mensen, die het financieel moeilijk hebben, die extra zorg nodig hebben, die zich eenzaam voelen. Lijsttrekker Sippy van der Meer verwoordt het als volgt: “85 procent van de inwoners redt zich heel erg goed en heeft de gemeente vooral nodig om er voor te zorgen dat het vuilnis wordt opgehaald en de weg er netjes bij ligt. Vijftien procent heeft wat meer nodig. En dat is de groep waar wij een stapje harder voor moeten lopen.

Dat is waar de PvdA voor staat en met die ambitie ga ik voor de gemeenteraad.”

“We zijn een superwelvarend land en veel mensen hebben niet te klagen”, gaat Sippy van der Meer verder. “Toch zijn er in onze gemeente drie voedselbanken. Dan denk ik: ‘Goh, we hebben met elkaar zoveel geld en dan lukt het ons tóch niet om dat eerlijk te verdelen’. Dat zijn de dingen waarvoor ik de raad in wil. Om energiearmoede aan te pakken, ons landschap te beschermen en te zorgen voor meer woningen.

We willen ook heel graag van mensen horen wat ze bezighoudt, waar ze last van hebben. Dat mag om grote problemen gaan, maar ook het niveau stoeptegel wat mij betreft. Daar is de gemeenteraad voor.

Wij zijn volksvertegenwoordigers.”

Thuiskomen Achttien jaar woonde Sippy van der Meer (37) in de stad Groningen.

Blijven plakken aan haar man, zoals ze dat zelf zegt. En aan de stad waar ze de studies geschiedenis en Fries afrondde, na een tussenjaar in Amerika. Geboren en getogen in Terkaple bleef Fryslân altijd

trekken. Van der Meer: “Terug naar ’it heitelân’. Ik ben drie jaar geleden ook echt thuis gekomen, zo voelt het zeker. Ik mag hier mijn eigen taal weer spreken zonder dat ik daar opmerkingen over krijg. Terug in een dorp is ook fantastisch. Mensen hebben oog voor elkaar. Zo wil ik graag leven. Daar ben ik zo blij van geworden. Dat ik hier leef, dat ik hier woon, dat ik me tegen dingen aan kan bemoeien. Dat was ook de reden dat ik dacht van: ‘Zo’n gemeenteraad, daar wil ik wel in’.”

Ze woont in Oosterzee, samen met haar man en twee kinderen van elf en dertien jaar. En met haar schoonouders want die wonen bij hen in.

Van der Meer werkt als teamleider Sociaal Domein bij de gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel.

Rood nest Johan Dijkstra (47), nummer twee op de PvdA lijst in De Fryske Marren, is weliswaar geboren in het ziekenhuis van Sneek, maar woonde vanaf die dag in Joure.

“Met heel veel plezier, daar voel ik me thuis. Door de faciliteiten, een grote vriendenkring en de clubs en de gevoelens die daar bij horen.

Vanuit die betrokkenheid ben ik ook iemand die weleens ergens commentaar op levert. En daar ook vrij rechtlijnig in kan zijn. Ook over acties die de gemeente uitvoerde.

Mijn buurvrouw die in de raad zat, vond dat ik eens moest ophouden met mopperen, andersom moest gaan denken en zelf in die gemeenteraad moest gaan zitten. Dat heb ik gedaan. Dan moet je je natuurlijk eerst bij een partij aansluiten. Dat was voor mij logischerwijs de PvdA. Vanwege de idealen waar ze voor staan. Maar ook omdat ik uit een behoorlijk rood nest kom.”

Op hetzelfde moment verrichtte Dijkstra vanuit zijn werkgever als geluidsspecialist werkzaamheden voor de gemeente Sneek en kwam hij in aanraking met de andere kant van de ambtenarij. Johan Dijkstra: “De bestuurlijke kant en de ambtelijke kant zijn twee totaal

verschillende werelden. Hoe breng je die twee dicht bij elkaar? Dat is voor mij de rode lijn. Ik werk nu bij Wetterskip Fryslân als vakgroepleider en daar zie je hetzelfde. Daar kan ik als verbindende factor veel energie in kwijt.”

Discussies aan de eettafel Naast zijn werk is Dijkstra echtgenoot, vader van twee kinderen van vijftien en achttien jaar, en is hij raadslid. “We hebben soms erg leuke discussies aan de eettafel.

Kinderen kunnen soms erg zwart/ wit zijn. Ik wil ze graag bewust maken van het feit dat er altijd twee kanten aan een zaak zitten. Vaak zie je dat, omdat de ene kant uitvoerig aan bod is geweest, er juist voor díé kant wordt gekozen. Terwijl je de ándere kant ook een kans moet geven. En dat zit overal in. Niet één richting, maar kijk ook even naar de andere kant. Vorm ook daar een mening over. En zo proberen we dat in de raad ook te doen. Pak het algemeen belang, want dáár gaat het uiteindelijk om.”

De Fryske Marren Wie staan er op de lijst van PvdA De Fryske Marren?

De volledige PvdA kandidatenlijst voor de gemeenteraadsverkiezingen ziet er als volgt uit: 1. Sippy (S.D.) van der Meer (Oosterzee) 2. Johan (J.) Dijkstra (Joure) 3. Ineke (G.E.M.) Swart (Joure) 4. Frans (P.F.) Westra (St. Nicolaasga) 5. Piet (P.) Wit (Oudemirdum) 6. Dick (D.) Toornstra (Lemmer) 7. Meindert (M.J.) Tjerkstra (Rotstergaast) 8.

Eelco (E.H.) Schurer (Lemmer) 9. Theuntje (T.) Zijlstra (Oudemirdum) 10.

Freddie (F.N.) Groenendal (St. Nicolaasga) 11. Anna (A.) Zijlstra (Joure) 12.

Siemon (S.) Wiersma (Balk) 13. Anneke (A.A.) OudegaGombert (Ruigahuizen) 14. Barry (B.A.) de Vries (Joure) 15.

Anne (A.J.) Herrema (Balk) 16. Dirk (D.) Sprong (Oudemirdum) 17. Sybren (S.) Sigtema (Joure) 18. Ruud (R.) Oudega (Ruigahuizen) 19.

Hans (J.H.J.) Konst (Joure) 20. Roel (R.) de Jong (Joure) Kijk voor het verkiezingsprogramma op

defryskemarren.pvda.nl

Sippy van der Meer en Johan Dijkstra

Elke dag is anders.

Dat maakt het mooi!

Do aanst ek?

De ene baan als chauffeur is de andere niet. Rijden bij Hoekstra is anders:

+ Zelfstandig op weg op een trekker-oplegger of bakwagen

+ Afwisselend: elke dag is anders + Veel contact met mensen + Elke avond thuis in je eigen bed slapen + Keuze 2, 3 of 4 dagen werken per week + Een leuk team in een hecht familiebedrijf

+ Collega’s die wat voor je over hebben + Veel leuke activiteiten en persoonlijke aandacht

+ Een stabiele werkomgeving met waardering voor je werk

+ De nieuwste vrachtwagens met de modernste apparatuur

Op zoek naar een nieuwe werkomgeving?

Wij zoeken per direct chauffeurs!

Bel 0515 41 21 10, mail naar personeelszaken@hoekstrasneek.nl of volg de link via de QR-code.

h o e k s t r a s n e e k . n l

deFryskeMarren

Duurzaamheid Special 2022

Energiecoach Johan Broeren

“Bewoners gaan besparen als een sport zien”

Duurzame tips van De Hypotheekshop Lemmer

“De meeste warmte ontsnapt via het dak, dus isoleer dit”

Salesmanager ABD Wouter Broekema

“Elektrisch rijden is een andere beleving”

Private lease aanbod 100% ELEKTRISCH = NOOIT MEER TANKEN En ruilt u uw auto in? Dan ontvangt u het inruilbedrag z.s.m. op de bank

profiteer nu nog van de €3.350

overheidssubsidie Automaat 5 deurs Airconditioning USB-aansluiting Bluetooth® radio Actieradius 230km (wltp) LED dagrijverlichting 26,8 kWh batterij

Dacia Spring rekenvoorbeeld Comfort overheidssubsidie

€269 € 70 -

€199

*

p/mnd

Renault Twingo rekenvoorbeeld

Automaat 5 deurs Climate control Bluetooth carkit Easylink multimediasysteem Actieradius 190km (wltp)

Collection overheidssubsidie

€299 € 70 -

€229

Apple Carplay en Android auto

*

Caméléon lader Snel laden bij publieke oplaadpunten is 22 kWh batterij

p/mnd

Renault ZOE rekenvoorbeeld Life overheidssubsidie

€399 € 70 -

€329

*

p/mnd

Nissan Leaf rekenvoorbeeld 62 kwh Tekna 217pk overheidssubsidie

€449 € 70 -

€379

*

p/mnd

Automaat 5 deurs Airconditioning USB-aansluiting Bluetooth® radio Actieradius 395km (wltp) LED dagrijverlichting Caméléon lader

Snel laden bij publieke oplaadpunten

52 kWh batterij

17” velgen 62kWh accu Bose Audio ProPILOT 385km actieradius (WLTP) Led Koplampen Lederen bekleding 100kw snelladen Stoel- en stuurverwarming Keyless entry Navigatiesysteem 360° zicht met 4 camera’s voor-, zij-, achterkant

ik lease privé bij ABD! www.ikleaseprivebijabd.nl

Heerenveen Dokkum Drachten Sneek Leeuwarden

* ikleaseprivebijabd.nl wordt onder het Keurmerk Private Lease aangeboden van ARVAL. Gebaseerd op 60 maanden en 10.000 km. Inclusief: motorrijtuigenbelasting, allriskverzekering (eigen risico € 225,-), onderhoud, reparatie & banden, vervangend vervoer na 24 uur, pechhulp Europa, afleverkosten, btw en administratiekosten. Optionele pakketten en/of uitrusting zijn altijd de keuze van de consument en kunnen desgewenst tegen meerprijs geleverd worden. Schrijf- en drukfouten voorbehouden. * Let op: Het berekende bedrag van €70,- in mindering op het maandbedrag komt te vervallen wanneer de subsidiepot leeg is.

De overheidssubsidie van €3.350,- wordt verdeeld over 48 maanden. Dat is een tegemoetkoming van €69,79 p/mnd.

U betaalt het laatste jaar het volledige bedrag.

Duurzaamheid special 2022

Column Bouwe de Boer

Velen kunnen gaan delen Zes jaar lang hebben wij als gezin een auto gedeeld… met de buren! Een periode waar ik nog steeds met genoegen op terug kijk. Verbazingwekkend genoeg werd de relatie met de buren er alleen maar beter op, blijkbaar hadden we goede afspraken gemaakt. En die waren dan ook heel simpel.

Wat mij vooral is bijgebleven in die periode, is de creativiteit die je ontwikkelt in mobiliteit. Immers, je weet al ver van tevoren wanneer je de auto wel of niet hebt. “Ik kom een weekend later op je verjaardag, dan hebben we de auto.” Ook pak je vaker de fiets of bel je iemand om mee te rijden.

Er komt binnenkort een herkansing.

Nog dit voorjaar komen er veertien deelauto’s in Leeuwarden.

Tegelijkertijd komt er een aanbod voor elektrische deelauto’s voor de Friese dorpen. Zodra er in een dorp of een wijk tien huishoudens een (jaar)abonnement willen afsluiten, komen er twee elektrische deelauto’s.

Zeer de moeite waard voor dorpsbelangen of energiecoöperaties om hier serieus naar te kijken.

Zeven dorpen hebben zich al aangemeld.

FOTO: FOSSYLFRIJ.FRL

Elk had zijn eigen vaste dagen in de week de auto en in het weekend was het om de beurt. De even weekenden wijzelf en de andere weekenden de buren. Dat wij twee keer zoveel kilometers maakten (zij werkten beiden in de buurt) betekende dat wij twee keer zoveel betaalden aan reparaties, brandstof en verzekering. Wisselen kon altijd in goed overleg uiteraard. Heldere en logische afspraken. Een keer per maand was de afrekenavond en dat was een gezellig hoogtepuntje in de maand.

De deelauto is sinds corona extra in de belangstelling. Hoe vaak staan tegenwoordig niet twee auto’s op de oprit, soms zelfs de hele week?

Echt tijd voor een deel-deal!

Meer info? Stuur een mail naar bouwe@freonen.nl.

Vaak gehoord: “Nou, dat zou niks voor mij zijn.” En toch geeft een maandje proberen in veel gevallen waarschijnlijk een ander gevoel.

3

Wat feitjes 3,8% van de

Nederlanders woont in Friesland; 13% van alle Nederlandse windmolens staan in Friesland.

Per Nederlander wordt ruim 4000 MJ hernieuwbare elektriciteit geproduceerd; per inwoner van Friesland is dat ruim 5000 MJ.

Nederland heeft het hoogste aantal zonnepanelen per inwoner van Europa, gemiddeld is elke Nederlander goed voor 756 Watt; in Friesland ligt dit op ongeveer 1200 Watt per inwoner.

Zie ook websites als: • www.clo.nl/indicatoren/nl005222-energieverbruikper-sector • www.clo.nl/indicatoren/nl0035-energieverbruikdoor-de-huishoudens • rekenenmetenergie.substack.com/p/16-deenergiebelastingen-in-2022

Wist u dat…

ALGEMEEN ENERGIE ... economische groei niet meer leidt tot groei van het energiegebruik? ... het Bruto Nationaal Product van Nederland sinds 1980 ruim verviervoudigde, en dat het totale energiegebruik nauwelijks veranderde? ... het gasgebruik in de huishoudens, per persoon, sinds 1990 daalde met 35%?

ENERGIE BIJ U THUIS ... in het gemiddelde huishouden ongeveer 80% van het energiegebruik uit gas bestaat en 20% uit elektriciteit? ... van het gasverbruik ruim 75% bestemd is voor de verwarming? ... het gasverbruik voor de verwarming voor 80% plaatsvindt op de honderd koudste dagen van het jaar? ... de energiebelasting op gas sinds 2013 verdubbelde? ... de energiebelasting op stroom in 2013 drie keer zo hoog was als in 2022? bron: fossylfrij.frl

deFryskeMarren bijlage

Duurzaamheid special 2022

Ecologisch kringloopcentrum De KuubsKist Lemmer

BRANDED CONTENT

“Je kunt merken dat de spullen hier met liefde een plekje hebben gekregen”

TEKST EN BEELD: SONJA HARKEMA

4

Het is een goed geoliede machine. En een succesformule in onze provincie. We hebben het over ecologisch kringloopcentrum De KuubsKist in Lemmer. 4000 m2 aan her te gebruiken spullen, verdeeld over verschillende afdelingen en meer dan alleen een kringloopwinkel te noemen. Aan alles is gedacht en daarmee is het de perfecte bestemming voor een dagje uit.

Vraag lukraak tien mensen op straat wat een kringloopwinkel is en iedereen geeft je het juiste antwoord. Toch is er onderscheid te vinden in de verschillende kringloopwinkels. Iets waar ze bij De KuubsKist veel waarde aan hechten. Hun unieke concept kenmerkt zich door een bijzondere styling en daarnaast een duidelijke focus. Alles wat ze doen, staat in het teken van de ‘drie M’s’: Mens, Milieu en Maatschappij.

Alle ruimte om jezelf te zijn Om een medewerker in loondienst te vinden, moet je hier goed zoeken.

Want dat zijn er slechts vijf. De KuubsKist wordt bijna volledig gerund door vrijwilligers. Zestig maar liefst. Ondanks dit grote aantal en de enorme verscheidenheid in achtergronden, wensen en behoeftes is er veel structuur en loopt alles als een geoliede machine.

André Spoelstra is eigenaar van het ecologisch kringloopcentrum. Hij vertelt: “Eigenlijk werken we maar met één afspraak: als je bent ingepland op een bepaalde tijd? Dan ben je er ook om die tijd. Verder is het erg vrij en dat doen we bewust. Om de werkdruk zo laag mogelijk te houden.”

Want niemand in deze winkel werkt er fulltime en iedereen doet wat hij of zij het liefste doet. “De mens waar wij ons sterk voor maken is de persoon die een beetje tussen wal en schip is geraakt”, legt André uit. “Bijvoorbeeld eenzame mensen, mensen met een beperking of mensen die ziek zijn geweest en weer wat regelmaat op willen bouwen. Om zo de drempel naar het wekende leven wat te verlagen. Je hebt hier alle ruimte om jezelf te zijn.”

André en Alie Spoelstra runnen De KuubsKist sinds maart 2017 vanuit drie basisprincipes: duurzaamheid, respect voor mens en milieu en maatschappelijk ondernemen.

Een duurzame werkwijze voor een beter milieu Alle binnengebrachte spullen worden gecontroleerd op of ze schoon en heel zijn. Alleen spullen die aan de hoge kwaliteitseisen van de winkel voldoen, krijgen ook daadwerkelijk een plekje in de winkel. Alle overige spullen worden gerecycled en afval wordt zoveel mogelijk gescheiden, waardoor er ook aan het milieu wordt gedacht. En zoveel afval is dat niet: slechts tien procent van de producten belandt in de verbrandingsoven.

Een winkel met een ziel André Spoelstra verbaast zich nog

EEN KUUBSKIST, wat is dat?

Een kuubskist is een grote houten vierkante kist (120 cm x 120 cm x 120 cm, waar de aardappelboeren hun aardappels in opslaan. De inhoud bedraagt duizend liter, een kuub. Om de kist zit een hoge houten rand van een meter hoog, waar de aardappels in worden gestort.

Het kringloopcentrum in Lemmer gebruikt deze kisten als displays. De houten constructies worden in tweeën of drieën gezaagd en zo als schap in de winkel gebruikt.

regelmatig over hoeveel mensen zijn winkel bezoeken. En vooral waar mensen vandaan komen. Want niet alleen mensen uit de omgeving van Lemmer weten de winkel te vinden.

“Waar de één een dagje IKEA doet, doet de ander een dagje de ‘kringloopwinkelroute’”, weet André.

“Zo rijden mensen op een zaterdag van de ene kringloopwinkel door naar de andere. Daarom vinden we het erg belangrijk dat mensen een positieve sfeer ervaren als ze bij ons komen winkelen.”

Livemuziek op zaterdag

Aan de styling wordt dan ook veel aandacht besteed. Mede door Alie, de echtgenote, tevens mede-eigenaresse van de winkel. “De aankleding geeft onze winkel een heel eigen gezicht. De presentatie bepaalt de hele sfeer in de winkel. Alles is keurig gepresenteerd, maar ook weer niet te strak. Je kunt merken dat de spullen hier met liefde een plekje hebben gekregen. Dat geeft onze winkel een ziel”, vertelt André zichtbaar trots. Iets wat hij bij andere kringloopwinkels vaak mist.

De KuubsKist is ook actief op social media. Je kunt het kringloopcentrum volgen op Instagram en op Facebook.

Elke week plaatsen ze daar ‘het toppertje van de week’, een populaire rubriek onder bezoekers. En bij interesse moet je er snel bij zijn, vaak is het toppertje van de week al verkocht voordat het de etalage heeft gehaald…

deFryskeMarren bijlage

Wat je ook niet vaak bij een kringloopwinkel tegenkomt, is livemuziek. André: “Op onze meubelafdeling hebben we een podium gebouwd. Wanneer de temperaturen weer wat stijgen en de coronabesmettingen hopelijk wat dalen, hebben we elke zaterdag livemuziek in onze winkel. Een zevenkoppige band, een duo of een gitarist: iedereen die een podium zoekt en leuk muziek kan maken, is hier welkom.”

Op zoek naar die ene parel

En als je op zoek bent naar die ene parel, dan ben je in kringloopcentrum De KuubsKist zomaar een uurtje zoet met vierduizend vierkante meter winkeloppervlak.

Duurzaamheid special 2022 BRANDED CONTENT

5

TEKST HANNAH ZANDBERGEN // BEELD DE HYPOTHEEKSHOP LEMMER

Tips en adviezen voor wie zijn huis wil verduurzamen

“Begin met je zolder opruimen” Wat is het energielabel? Nemen we zonnepanelen, dubbel glas of allebei? En hoe financieren we dat? Wie een huis koopt of verbouwt, krijgt ongetwijfeld te maken met vragen rondom duurzaamheid. Arend Fleddérus van de Hypotheekshop in Lemmer deelt zijn beste tips en adviezen.

“Het onderwerp duurzaamheid wordt steeds belangrijker,” zegt Arend Fleddérus. “Dat merken wij ook in onze adviesgesprekken, veel mensen vragen ernaar. In de komende tien jaar moeten we als gemeente onafhankelijk worden van fossiele brandstoffen. Van het gas af dus. Als inwoner krijg je hier ook mee te maken. Het is daarom de moeite waard om je in de verduurzaming van je huis te verdiepen, of je nu een huis koopt of je huis wilt laten verbouwen.

Wij nemen het dan ook standaard mee in ons advies. Als Hypotheekshop hebben we veel verstand van deze onderwerpen en kunnen we klanten goed adviseren.”

Voordelen van verduurzaming “Investeren in duurzaamheid is altijd een goed idee. Naast het milieuaspect levert het vaak direct iets op: minder stroomkosten of kosten om je huis te verwarmen, bijvoorbeeld. Nu de gasprijzen zo enorm stijgen, is dat al snel interessant. Daarbij wordt je huis ook meer waard als je een hoger energielabel hebt.”

Tip 1

KORTING OP JE HYPOTHEEK “Ga je een huis kopen? Sommige geldverstrekkers geven bij energielabel A (het hoogste label) meer korting op je hypotheek. De bank Triodos richt zich bijvoorbeeld alleen maar op vergroening. Als enige hypotheekketen werken wij met deze bank samen, omdat we elkaar hierin kunnen vinden. Bij Triodos werkt het zo: als de woning een C-label heeft, betalen zij een inventarisatierapport.

Vervolgens bieden

Tip 5

Tip 3

zij de mogelijkheid om een gunstig bouwdepot af te sluiten, waarmee je die verbouwing kunt realiseren. De bank werkt hierin dus actief mee met de verduurzaming, omdat ze het zo belangrijk vinden.”

Tip 2

EXTRA LENEN “Na de aankoop van een huis meteen maar de isolatie aanpakken? Een heel goed idee, waar banken graag aan meewerken. Bij bijna iedere bank is het namelijk mogelijk tot 6% van het aankoopbedrag van je huis te lenen, wanneer je dit besteedt aan verduurzaming: het energiebespaarbudget. Daar zijn uiteraard wel bepaalde voorwaarden aan verbonden. Het geld wordt in een bouwdepot gestort, waarmee je de maatregelen kunt uitvoeren.

Dankzij de maatregelen die je neemt, bespaar je op je energierekening. Zo compenseer je de hogere maandlasten.”

OVERSLUITEN “Als je wilt verbouwen, kun je beter meteen iets extra’s lenen om energiebesparende maatregelen te financieren. Vanwege de huidige historisch lage rente kan het dan interessant zijn je hypotheek over te laten sluiten. Vaak zullen je lasten na een oversluiting gelijk of zelfs lager zijn dan voor de oversluiting. Daarmee heb je dan meteen je verbouwing én verduurzaming betaald, vaak tegen een heel lage rente die lang vaststaat. Twee vliegen in één klap: zekerheid in maandlasten en een lage energierekening. En ook het milieu heeft er nog voordeel bij.”

Tip 4

DUURZAAMHEIDSLENING “Als het niet lukt om energie-besparende maatregelen met de hypotheek te financieren, is het ook mogelijk om aan te kloppen bij het SVn, het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting. Zij bieden speciale duurzaamheidsleningen aan, die soms net het verschil kunnen maken.”

ISOLEREN “Er zijn verschillende mogelijkheden om je huis duurzamer te maken. Op de website van De Hypotheekshop kun je middels de energiebespaarcheck heel simpel uitrekenen wat de terugverdientijd is van bepaalde maatregelen.

Mensen denken vaak het eerst aan zonnepanelen. Dat is heel concreet: je wekt zelf stroom op, waardoor je de aankoopprijs terugverdient. En zonnepanelen kunnen ook zeker een goed idee zijn, als de ligging van je huis zich ervoor leent. De stroom pluk je overdag voor niets uit de lucht en dat verschil merk je op de energierekening.

Maar eigenlijk levert isolatie meer en sneller resultaat op dan zonnepanelen.

In de winter blijft de warmte beter in huis hangen, en in de zomer blijft je huis juist koeler. Je hoeft dus minder te stoken en je hebt geen airco nodig. Er zijn allerlei mogelijkheden, zoals vloerisolatie, dakisolatie, muurisolatie en dubbel glas.

De meeste warmte ontsnapt via het dak. Daarom zeggen wij altijd: begin met je zolder opruimen. Dan kun je goed bij het dak van je huis. Als je dat isoleert, of laat isoleren, heb je met weinig kosten al veel winst gerealiseerd.

Veel klanten van ons doen dan ook beide: ze nemen zonnepanelen én laten gedeeltes van hun huis isoleren.”

Over de Hypotheekshop Lemmer Arend Fleddérus, Gert Jan Woortman en Sharona Hoekstra helpen je graag om de aankoop van je droomhuis te realiseren.

Al meer dan twintig jaar bemiddelen zij in Lemmer als marktleider en onafhankelijk adviseur voor veel klanten bij hun hypotheek. Ook geven ze advies over verzekeringen en pensioenen. Door hun klanten worden ze open en betrouwbaar genoemd - een mooier compliment kun je niet krijgen.

‘Duidelijk verhaal’ is hun slogan en dat is ook precies wat ze willen bieden: helderheid en duidelijkheid op ieder vlak.

deFryskeMarren bijlage

Duurzaamheid special 2022

De woning van Yvonne en Harmen is met een kaarsje te verwarmen

Tochthuisje maakt plaats voor energievesting

TEKST EN BEELD: RICHARD DE JONGE

6

Dikke geïsoleerde wanden, daken, een dito vloer zonder kruipruimte, TripleHR-glas, een grote luchtdichtheid, de juiste installaties, waaronder een goed ventilatiesysteem, warmtepomp en zonnepanelen. Dit zijn de belangrijkste zaken die ervoor zorgen dat de woning van Yvonne Cnossen en Harmen Bouwstra een energieverbruik heeft van minder dan 1.000 kWh – vergelijkbaar met honderd kuub gas – per jaar. Even voor de duidelijkheid: honderd kuub gas per jaar is ongeveer het verbruik van een waakvlam.

In 1987 was Harmen Bouwstra tijdens zijn studie aan de hts in Zwolle in de vakanties vrachtwagenchauffeur.

Bij botenverhuurder Lieuwe van der Pol trof hij een leuk meisje, dat een boot schoonmaakte. “Ik vroeg haar telefoonnummer in ruil voor een ijsje”, lacht Bouwstra. “En dat deed ze.”

Lang verhaal kort Harmen Bouwstra en Yvonne Cnossen, zo heette het meisje, kregen verkering.

Maar dat raakte na een jaar uit. Beiden trouwden met een ander en Yvonne kreeg kinderen. In 2017 – Harmen was intussen gescheiden – ging hij op zoek naar zijn jeugdliefde. Eerder in 2010 was er ook al contact, maar toen waren de twee nog gebonden. Op Hardzeildag 2017 ontmoetten ze elkaar en kwamen er achter dat ze beiden single waren.

De enorme klik resulteerde in verkering.

Na een jaar ‘proeftijd’ maakten ze plannen om samen te wonen. Harmen woonde in Lelystad, maar Yvonne wilde daar niet naartoe verhuizen.

Begrijpelijk, want ze was al dertig jaar kleuterjuf aan de Simon Havingaschool in Sneek. Anno nu is Yvonne kleuterjuf aan de christelijke basisschool Op ‘e Hichte in Scharnegoutum. Belangrijk was ook, dat Yvonne op zijn zachtst gezegd nogal verknocht was aan ‘haar plekje’ in Tersoal.

Historische locatie “Het huis in Tersoal was een bouwval”, zegt Bouwstra. “Maar wel goed

geventileerd”, lacht Cnossen. Er werd besloten dat er op de plaats van het oude huis een nieuwe gebouwd zou worden, met kantoor voor zijn bedrijf HBO bouw & energie. Bouwstra heeft als bouwtechnisch ingenieur onder andere 1.450 woningen voorbereid in het Oostelijk Havengebied in Amsterdam. En in Aalsmeer ontwikkelde hij als projectleider meer dan duizend woningen en een winkelcentrum.

De te bouwen woning in Tersoal moest vanwege zijn achtergrond als gecertificeerd Passive House Tradesperson een passiefhuis worden, met houten gevels. In het voorjaar van 2019 togen de twee naar Hûs en Hiem, de welstandscommissie. “En stonden vijf minuten later weer buiten”, zegt Bouwstra. “Hûs en Hiem vond het een historische locatie en daar moest de woning bij passen. Dus geen hout aan de buitenkant, maar bakstenen, de woning moest een andere vorm krijgen dan wij hadden bedacht en er moesten dakpannen op. Daar hebben we even een nachtje over geslapen en twee weken later werden de aangepaste plannen wel goedgekeurd.”

Reizende kinderboerderij De locatie in Tersoal heeft voor Cnossen een belangrijke betekenis.

Jarenlang woonde Yvonne Cnossen hier met haar vroegere en inmiddels overleden man. Het huisje was gebouwd in 1888 en stond op circa

“In nieuwbouwhuizen is warmte een groter probleem dan kou” duizend vierkante meter grond. Door de jaren heen kwamen er nogal wat hokjes bij. Dat had alles te maken met de hobby van het toenmalige echtpaar. Cnossen: “We begonnen met een paar dieren en al snel hadden we een reizende kinderboerderij.

We verzorgden bijvoorbeeld ook de dieren van de kerststal op het

deFryskeMarren bijlage

Schaapmarktplein in Sneek.” Later is dit van de hand gedaan en kwam er in Tersoal een brocantewinkel onder de naam ‘Fogeltje’, de geboortenaam van Yvonne. Leuk om te weten dat haar zoon en dochter de winkel hebben voortgezet aan de Nieuwstad in Leeuwarden onder de naam ‘Hardwerk x Fogeltje’.

Duurzaamheid special 2022

Dicht getapet Hoge isolatiewaardes zijn belangrijk, en dat geldt voor de vloer, gevel en dak. Er is houtvezel gebruikt. Dat is circulair. De kozijnen zijn supergoed geïsoleerd met driedubbel glas.

De woning is enorm luchtdicht. Alle kieren en naden zijn fabrieksmatig in het casco en in de kozijnen dicht getapet. Tape? Jazeker, in plaats van kit, want de tape die is gebruikt heeft geen weekmakers waardoor het niet veroudert. Die is over vijftig jaar nog goed. Er is veel beter gebouwd dan volgens de normen van het huidige Bouwbesluit. Hierin staat onder meer dat als je de over- en onderdruktest doet, er een energieverlies mag zijn van 0,98 liter per vierkante meter per seconde. De woning van Bouwstra en Cnossen gaf bij deze test een waarde van 0,18 (!). Daar heb je wat aan.

Balansventilatie

Lokale bedrijven

Tjokvolle schuur

Het is al snel duidelijk dat energiebesparing de grote passie is van Harmen Bouwstra.

Eenmaal aan het woord, praat hij als een mitrailleur. “We hebben in de zomer het huis gesloopt. Mijn plan was om een passiefhuis te bouwen. Het principe van passief bouwen is dat woningen in beginsel geen energie nodig hebben voor verwarming en koeling waarbij het comfort goed blijft en met een optimaal binnenmilieu.

Over de levenscyclus van een gebouw leidt passief bouwen tot de laagste kosten. Ik wilde in eerste instantie dat een aannemer het huis bouwde, want dan kon ik ook door met mijn werk voor HBO bouw & energie. Toen dacht ik: ‘Weet je wat, al dat voorwerk en dingen regelen kan ik zelf wel’. Dat passief bouwen besteed ik uit aan de cascobouwer, de kozijnenleverancier en de installateur. En alles wat er omheen komt, kan de lokale aannemer wel doen.”

Cnossen pleit voor een bouwdeskundige als je zelf niet ter zake kundig bent. “Ik heb vaak gezegd dat als ik dit huis had moeten bouwen, er niets van terecht was gekomen. En ik was veel meer geld kwijt geweest. Een bouwbegeleider is noodzakelijk. Er wordt goed overlegd en dat bespaart veel kosten.”

Dat het, ondanks dat het geen seriebouw was, toch snel kan gaan, blijkt uit het feit dat vijf weken nadat het casco was geplaatst de twee al hun intrek namen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het toen nog niet helemaal af was, maar de aanbouw al wel en daarin konden ze de eerste maand wonen. “En de schuur was al klaar”, zegt Cnossen. “Die moest als eerste klaar zijn want daarin konden we mooi een deel van de huisraad kwijt. Die schuur zat tjokvol.”

In de praktijk betekende dit dat de aannemer de aftimmering, betonwerk, buitenriolering, metselwerk en dakwerk deed. Bouwstra: “We hebben zo veel mogelijk lokale bedrijven ingeschakeld. Ook de tuinman en zelfs de overheaddeur van de botenstalling komt hier uit het dorp. Veel werkzaamheden gingen op regiebasis. Op een eerlijke manier met elkaar werken, in goed overleg. Dat is ook het fijne als je het lokaal doet. Vertrouwen, dat is het.

Wij zijn ook snel van betalen en van de andere kant trokken bedrijven een deel van de rekening in als er iets niet helemaal goed was gegaan. Communicatie is ook erg belangrijk. Elke woensdagmorgen hadden we overleg. Alles wat er speelde kwam voorbij en werd opgelost.”

Daarnaast zijn de installaties erg belangrijk.

Vooral de afweging tussen de verschillende onderdelen. Het is natuurlijk de bedoeling dat je zo weinig mogelijk energie gebruikt. Bouwstra: “Wij kunnen het huis elektrisch verwarmen met 3.500 kWh per jaar. Dat is ongeveer 350 kuub gas per jaar. Maar we verwarmen het elektrisch door middel van een lucht-luchtwarmtepomp.

Die heeft een rendement van 400% waardoor we omgerekend uit zouden komen op nog geen honderd kuub gas per jaar. In combinatie daarmee is ventilatie superbelangrijk. Vanwege vocht, gassen en fijnstof moet je goed ventileren.

Dat is nog belangrijker dan isolatie.”

Gekozen is voor balansventilatie met warmteterugwinning. Misschien beter bekend onder de naam WTW-installatie (warmte terug win). Bouwstra: “Die van ons heeft een rendement van 93% en heeft maar een verbruik van vijftien Watt. Vergelijkbaar met een gloeilamp. In de toekomst hebben alle nieuwbouwwoningen een balansventilatie.”

Omgekeerde airco Volgens Bouwstra is in alle nieuwbouwhuizen de warmte een groter probleem dan de kou. “Alle nieuwbouwhuizen zijn zo goed geïsoleerd dat ze de warmte vasthouden en het zomerdag in huis vaak veel en veel te warm is. Sinds vorig jaar is in het Bouwbesluit vermeld dat het jaarlijks zo’n tien procent van de tijd te warm mag zijn.” In de woning van Bouwstra/Cnossen is dat met alleen passieve koeling minder dan twee procent en dat komt door het ontwerp met screens voor de ramen en door de zomernachtventilatie in de vorm van twee automatische dakramen in de woonkamer, met horren natuurlijk.

De al eerder genoemde lucht-luchtwarmtepomp kan ook als airconditioning functioneren en is het ook daadwerkelijk. Dat verwacht je niet.

Bouwstra: “Het is een passiefhuis waardoor je niet actief mag koelen. Een airco is actief en verbruikt veel stroom. Maar je kunt de schakelaar ook omdraaien waardoor het een lucht-luchtwarmtepomp wordt met een rendement van vierhonderd procent.”

deFryskeMarren bijlage

7

COLLEGA'S GEZOCHT Ons hotel-restaurant, 't Schippershuis, is gelegen in het hart van Terherne. Met 10 hotelkamers, meerdere terrassen aan het water, een sfeervol restaurant en als trots lid van Eurotoques, is 't Schippershuis een echte hotspot in Friesland.

Wij zijn een jong, gezellig en gedreven team die er met zijn allen voor zorgen dat de gast de perfecte beleving krijgt.

Elk kind wordt GEZien!

Kinderopvang, peuteropvang, BSO en gastouderopvang Vanuit de kernwaarden Geborgenheid, Eigenheid en Zelfontplooiing daagt Kinderwoud elk kind uit om spelenderwijs nieuwe dingen te ontdekken en zichzelf in zijn eigen tempo te ontwikkelen. Elk kind wordt GEZien en mag zijn wie het is!

Ontbijtmedewerker Lunchkok Afwasser (vanaf 15 jaar overdag) Keukenchef Housekeeping Bedieningsmedewerkers Barmedewerkers Ben jij diegene die we zoeken om ons enthousiaste team te versterken? Stuur dan jouw motivatie en CV naar info@tschippershuis.nl

kinderwoud.nl

deFryskeMarren

Hét maandblad

met verhalen uit jouw regio op de bank en... online!

HET LAATSTE (SPORT)NIEUWS LEES JE OP: WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN.NL WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN .NL

Duurzaamheid special 2022

Bouke Sikma van installatiebedrijf Gebr. Sikma in IJlst

9

BRANDED CONTENT

“Zonnepanelen verdien je binnen zes à zeven jaar terug”

TEKST: PIEBE PIEBENGA

Duurzaam “Mijn broer Hans en ik zijn al sinds de jaren 90 bezig met duurzaamheid”, vertelt Bouke Sikma. “Ons bedrijfspand hier in IJlst is helemaal op een duurzame manier gebouwd. Met energiezuinige verlichting en een warmtepomp. Compleet energieneutraal ook door zonnepanelen op het dak. En alles circulair, hout en zink, je kunt het zo opnieuw gebruiken. Duurzaamheid zit ons in het bloed.

Onze pake is honderd jaar geleden met dit installatiebedrijf begonnen in Sneek. In de Peperstraat. Daarna heeft het nog jaren op het Oud Kerkhof gezeten. Eind jaren 90 hebben we een bedrijf overgenomen in IJlst en ons daar op het industrieterrein gevestigd. Vanaf het moment dat duurzaamheid op begon te komen, geloofden Hans en ik erin. We dachten: ‘Dat zijn mooie technieken, daar moeten we vroeg bij zijn, dan kunnen we een voorsprong opbouwen op de concullega’s’. Zo is het ook gegaan. Twintig jaar geleden waren we redelijk revolutionair. Nu zijn we expert op het gebied van zonnepanelen, warmtepompen en balansventilatie. Bij dat laatste ventileer je met een minimum aan warmteverlies. Dus heel energiezuinig.”

Veel aanbieders “Wat zonnepanelen kosten? Je moet ongeveer rekenen op 450 à 500 euro per paneel. De meeste particulieren hebben tussen de tien

FOTO: NIELS REMIGIUS FOTOGRAFIE

Bouke en Hans Sikma: “De installatietechniek is een prachtig vak”

en 24 panelen. Bedrijven soms wel 400. Dus reken maar uit. Maar prijs is niet altijd leidend, hoor. Je moet wel de juiste panelen hebben.

Zonnepanelen is een typische groeimarkt op dit moment. Er zijn veel partijen die daar nu op duiken. Er is een groot aanbod uit de Aziatische landen. Vooral in China kunnen ze goedkoop geproduceerd worden. Maar je moet wel opletten dat je de goede leverancier benadert. Ga met een partij in zee die ervaring heeft en garanties kan waarborgen. Want als je leverancier failliet gaat, zijn ook je garanties weg. Er zijn nogal wat cowboys die een graantje mee willen pikken. Ik frons ook een beetje mijn wenkbrauwen bij die grote aanbieders, CoolBlue, Ikea en verzekeraars.

Dan denk ik: ‘Wie gaat die panelen aanbrengen en onder welke installatievoorwaarden?’”

25 jaar garantie Zonnepanelen verdien je binnen zes à zeven jaar terug. De btw kun je trouwens meteen al terugvorderen. Alles wat je opwekt aan energie kun je wegstrepen tegen wat je verbruikt. En heb je een overschot aan energie, bijvoorbeeld in de zomer, dan lever je dat via het net aan je energiemaatschappij. Op de meeste zonnepanelen zit een vermogensgarantie van 25 jaar. De leverancier garandeert dan dat de panelen na 25 jaar nog 80 tot 82% van hun originele vermogen leveren. Sommige geven die garantie zelfs voor dertig jaar. Kun je nagaan hoe lang je dan winst maakt met die panelen. In de afgelopen tien jaar zijn de panelen ook steeds beter geworden. Zes jaar terug was het vermogen ongeveer 250 Wattpiek per paneel, nu is 340 à 350 al normaal. Dat komt onder andere door de ontwikkelingen vanuit de ruimtevaart. Daar gebruiken ze panelen op bijvoorbeeld satellieten.”

deFryskeMarren bijlage

Alle voordelen op een rij: Direct lagere energiekosten.

e investering is eenmalig, D daarna ga je besparen.

Door zelf energie op te wekken heb je geen last van stijgende energieprijzen.

lektriciteit die je teveel opwekt verkoop E je aan de energieleverancier.

onnepanelen wekken altijd energie op, Z ook als de zon niet schijnt. onnepanelen verdienen zichzelf Z binnen zes à zeven jaar terug. ilieuvriendelijke energie.

M Één of twee dagen werk “Panelen wegen ongeveer twintig kilo per stuk. Dus het is wel van belang dat er goeie berekeningen worden gemaakt voor het dak waarop ze gemonteerd worden. Vooral platte daken hebben vaak een lichtere constructie.

Het is natuurlijk afhankelijk van het aantal panelen, maar wat particulieren betreft liggen de panelen er binnen één of twee dagen op en is alles aangesloten.”

Prachtig vak “De installatietechniek is een prachtig vak. Volop in ontwikkeling ook. Het is jammer dat zo weinig jongeren kiezen voor een technische opleiding.

Ik ben bang dat dat een probleem gaat worden in de toekomst. Wij kunnen ze zelf wel opleiden, maar het begint met jongeren die weer met hun handen willen werken. Er staat heel wat te gebeuren nu met die energietransitie. Dus ik zou zeggen: ‘Jongeren, denk er ‘ns goed over na, want je bedje is gespreid en het is mooi werk.’”

FOTO: LAURAKEIZERFOTOGRAFIE

Steeds meer bedrijven en particulieren kiezen voor zonnepanelen. Niet zo raar natuurlijk, want het is een slimme investering. Je geeft één keer een bedrag uit voor de aanschaf en installatie van de panelen en daarna ben je voor tientallen jaren onafhankelijk van de grote energiebedrijven. Op die manier bespaar je flink op je energiekosten. Die besparing wordt bovendien elk jaar groter, omdat de energielasten steeds maar blijven stijgen. Tel uit je winst. Bovendien wek je op een milieuvriendelijke manier energie op. We spreken met Bouke Sikma van installatiebedrijf Gebr. Sikma uit IJlst.

10 Duurzaamheid special 2022

Energiecoach brengt veel meer dan de bespaar-box

Flinke besparing energierekening Goed voorbeeld doet goed volgen.

Het succes van de energiecoaches in Leeuwarden bleef ook bij de Provincie Fryslân niet onopgemerkt. En wel zo dat er een Fries netwerk is ontstaan onder de noemer ‘Energieteam Fryslân’. Alle Friese gemeentes, energiecoöperaties, woningbouwcorporaties, huurdersverenigingen en bibliotheken werken hierin samen aan het ondersteunen van burgers in de energietransitie. Nu zijn er in Fryslân rond de zeventig energiecoaches actief.

Hoewel je anders zou verwachten, hoef je om energiecoach te worden geen technische achtergrond te hebben. Affiniteit met besparen is wel handig, maar omgang met mensen is de essentie. In Heerenveen is pas geleden een energiecoach aangenomen die voorheen kapster was. De groei in de energiecoaching komt mede voort uit de RRE, de Regeling Reductie Energiegebruik van de rijksoverheid.

Energiecoaching is er namelijk al langer dan de RRE, en deels komt het ook voort uit sociaal beleid. Met deze RRE-gelden kunnen gemeentes hun burgers stimuleren zorgvuldiger om te gaan met energie. Dat kan door bespaar-boxen of cv’s inregelen en energiecoaches vallen daar ook onder.

Bespaar-box Johan Broeren is zo’n energiecoach. “Na aanmelding via de website van de gemeente, kom ik bij de mensen langs. Niet alleen bij huurders, maar ook bij woningeigenaren, want energie gaat iedereen aan”, vertelt Johan Broeren. “Ik vraag altijd naar de doelen. De gasprijzen rijzen de pan uit en veel vragen gaan dan ook over gas. Maar er zijn ook mensen die een elektriciteitsprobleem hebben. Of vinden dat ze uit hun huis waaien omdat het tocht.

Er komt een bespaar-box mee en die help ik uitpakken. Daar doe ik extra uitleg bij om er voor te zorgen dat mensen bewuster worden. Mensen zijn gewend om een lamp te vervangen als hij

stuk is. In die bespaar-box zitten vier ledlampen.

Die moet je meteen indraaien. Dan wordt er meteen ook bezuinigd. Die eerste vier lampen vormen de aanzet tot de gang naar de winkel om alle lampen in huis te vervangen.”

De bespaar-box bevat naast de ledlampen zaken als een douchetimer, tochtstrippen en een radiatorventilator.

Uitdaging De energiecoach kan goed uitleggen wat je bespaart en verdient. Maar het is niet iedereen gegeven om meteen maar alle lampen te vervangen want dat vergt een financiële investering. Daarom werkt een energiecoach met doelen. Een doel is ook om gedrag te veranderen. Als je doelen haalt, heb je succes.

Dit betekent niet dat je faalt als je ze niet haalt.

Broeren: “Dan gaan we kijken naar waar het niet helemaal goed is gegaan en beginnen we weer opnieuw. Een coach daagt uit. Beter letten op de verwarming, zorgvuldiger omgaan met water.

deFryskeMarren bijlage

Dat moet je leren en daar word je steeds beter in. En dan wordt je beloond omdat je bespaart.”

Doorwaaiwoning Zo heeft bewuster omgaan met energie Hilda Hilverda uit Bolsward al een maandelijkse besparing opgeleverd van vijftig procent. En als het aan haar ligt wordt dat nog meer.

Hilda: “Ik ben vanuit Oudega twee jaar geleden naar Bolsward verhuisd. In Oudega had ik een doorwaaiwoning. Vocht, tocht, niet geïsoleerd en niet comfortabel. Dat is nu veel beter. Heerlijk. Ik ben zelf al beter gaan letten op het gebruik en verbruik. Ik heb de droger de deur uit gedaan.

De was hangt buiten of in het trapgat. Douchen doe ik ook korter dan voorheen. Na het gesprek met Johan ben ik nog verder gegaan met besparen. Ik heb nu bijvoorbeeld ledlampen, een stekkerdoos met een aan- en uitschakelaar en heb ventilators onder de radiatoren. Die verspreiden veel sneller de warmte in je huis.

Wat zeker ook helpt is een verbruiksmanager.

Dat is een app op mijn mobiel. Door de

Duurzaamheid special 2022

11

TEKST EN BEELD: RICHARD DE JONGE

eenvoudig te realiseren SNELLE BESPAARTIPS Besparing Investering Besparing MET investering per jaar: • Plaats een waterbespaarder • Gebruik een stekkerdoos met schakelaar • Plaats een waterbesparende douchekop • Voorzie je woning van tochtstrips • Plaats isolatiefolie achter de radiators • Vervang de lampen door ledlampen

€ 4,-

€ 10,-

€ 3,50

€ 50,-

€ 9,-

€ 54,-

€ 5,-

€ 54,-

€ 20,€ 2,per lamp

€ 30,€ 5,per lamp

Besparing Besparing ZONDER investering per jaar: • Douche een minuut korter • Zet de verwarming lager, per graad lager • Laat apparaten niet op stand-by staan, maar zet ze helemaal uit • Hang gordijnen achter de verwarming en niet er over en plaats meubels op afstand van de verwarming • Verwarm alleen de ruimtes waar je bent • Droog de was buiten of in het trapgat in plaats van in de droger

€ 27,€ 50,€ 75,€ 80,€ 85,€ 100,-

Weten wat er bij u in de gemeente mogelijk is?

Kijk op: www.energieteamfryslan.frl

feedback die je krijgt, word je heel bewust van het gebruik en het gevolg. Ik zou graag in de toekomst nog zonnepanelen en een via de app bedienbare klokthermostaat willen.”

Bewustwording Toen alles nog beschikbaar was, was het: ‘Zet alles maar aan’. Bewustwording is nu het toverwoord geworden. Niet meteen kiezen voor een apparaat met een snoer, maar gewoon een ouderwetse fluitketel in plaats van een elektrische waterkoker. En als je daar toch voor kiest, dan goed kijken naar het energieverbruik. Er zijn meerdere ingangen om met energie aan de gang te gaan.

Geld, comfort en klimaat zijn de belangrijkste drijfveren. En dan is er nog één, volgens Johan Broeren: je wilt er bij horen. Je wilt mee in de energietransitie.

Broeren: “Het is een sneeuwbaleffect. Buren en vrienden die het elkaar vertellen dat ze een energiecoach langs hebben gehad. Wat je ziet is dat het voor de meeste mensen een sport wordt.” Overigens is het niet met één bezoekje gedaan. De energiecoach komt in totaal drie keer bij je langs.

Enerzjyteam Fryslân:

Persoanlik kontakt en advys op maat “It sil jo net ûntgien wêze dat we ús de kommende jierren kollektyf ynsette moatte foar de enerzjytransysje. Kollektyf betsjut mei-inoar, stik foar stik, elkenien!

Mar jo freegje josels faaks ôf wêr ‘t jo as partikulier begjinne moatte? Wat jo dwaan kinne?

Om jo hjir mei te helpen beskikt provinsje Fryslân oer in netwurk fan enerzjycoaches. Tegearre mei gemeenten, enerzjykoöperaasjes, wenningkorporaasjes, enerzjyadviseurs en oare partijen binne de enerzjycoaches troch de hiele provinsje aktyf. Sy stelle mei jo as wenningeigner of hierder in plan op om enerzjy te besparjen. De enerzjycoaches besjogge mei jo hokker enerzjybesparringen en maatregels foar jo wenning mooglik binne. Der wurdt sjoen nei gewoanten, kosten, mooglike besparringen en planning. De enerzjycoach komt yn totaal trije kear by jo del om alles goed troch te nimmen, út te rekkenjen en by te hâlden om sa meiinoar ta in moai resultaat te kommen.

Ferline jier wie in goed jier foar it Energzyteam Fryslân. Yn alle Fryske gemeenten wurde no enerzjycoaches ynset. We ha in eigen oplieiding yn Fryslân om energiecoach te wurden en der binne al sa’n santich enerzjycoaches aktyf. We sjogge dat hieltyd mear ynwenners fan it netwurk fan enerzjycoaches heard hawwe en in petear oanfreegje. Persoanlik winskje ik elkenien foar 2022 in enerzjycoach ta.

Sjoch op enerzjyteamfryslan.frl nei de mooglikheden yn jo gemeente, en meld jo oan! De enerzjycoach komt graach by jo del, fergees en folslein frijbliuwend!”

Besparing delen Om kinderen al jong kennis te laten maken met energiebesparing is er ‘Met energie kun je lachen’. Dat is een educatief programma voor basisscholen. Broeren: “Het is gemakkelijk voor te stellen dat kinderen supergemotiveerd zijn.

Die hebben nog het idealistische dat ze op de aarde moeten passen en vragen aan hun ouders wat zij er aan doen.

Tip van de energiecoach om de jeugd in het besparen te betrekken, is ze letterlijk te belonen.

“Ik ken een echtpaar dat de besparing van 300 euro deelde met hun zoon. Dan doe je het écht samen”, besluit Johan Broeren.

deFryskeMarren bijlage

Enerzjydeputearre Sietske Poepjes provinsje Fryslân.

12 Duurzaamheid special 2022

Wouter Broekema van ABD over elektrisch rijden:

“Binnen een week alle voo overboord en nooit meer t TEKST EN BEELD: RICHARD DE JONGE

De accu’s worden compacter, lichter in gewicht en krijgen een hoger rendement waardoor een actieradius van duizend kilometer mogelijk wordt. Daarnaast worden elektrische auto’s goedkoper en zijn er in de toekomst geen laadpalen meer nodig. Het laden gebeurt door middel van inductie. Je zet de auto op een plaat voor huis of op de oprit en hij wordt opgeladen. Net als de smartphones van nu.

Maar zover is het allemaal nog niet.

Vooralsnog hebben we te maken met de capaciteit van de accu’s. Dat was ruim honderd jaar geleden ook het probleem. Jazeker, want tegelijk met de brandstofmotor, was er in de beginjaren ook een elektrisch aangedreven versie.

Niet zo vreemd, want een elektromotor heeft een veel eenvoudiger techniek.

Meer dan nu het geval is, maar ook toen waren de batterijen de beperkende factor.

Actieradius neemt toe “Maar de actieradius neemt flink toe”, zegt Wouter Broekema, salesmanager bij ABD. “Wat tot voor kort een probleem was, was de laadtijd. Maar je ziet nu dat je bij een laadstation aan de snelweg bijvoorbeeld al in een kwartier weer voor 125 kilometer kan bijladen. Bij ABD adverteren we veel, we zijn ook zeker marketing gericht, richten ons op kwaliteit en zijn niet voor niets twaalf keer ‘Dealer van het Jaar’ geworden. De verkoop van elektrische auto’s hebben we vanaf het begin anders aangepakt. Natuurlijk willen we ze graag aan de man brengen, maar we zijn vooral op zoek naar ambassadeurs. Gechargeerd is het van: ‘ben je enthousiast over een elektrische auto, dan mag je hem kopen’.”

Andere beleving Hoewel de verkoop van elektrische auto’s ‘vol gas’ gaat, zijn hybrides nog steeds populairder. Dat is logisch omdat je met een hybride auto langer door kunt

rijden zonder bij te laden. Broekema: “Voor mensen met een elektrische auto die op vakantie willen, bieden we mobiliteitsoplossingen. Stel, je wilt naar Portugal met je elektrische auto, dan is het nu nog rijden van laadpaal naar laadpaal. Zie je dat niet zitten, dan kun je bij ons tegen een geringe vergoeding een brandstofauto meekrijgen.” Goed idee, en je zou zeggen dat daar veel gebruik van wordt gemaakt. Broekema: “Nou, eigenlijk niet. Het blijkt dat mensen met een elektrische auto het opladen nauwelijks een probleem vinden. Ze ervaren het vaak niet als belemmering maar als het inbouwen van een rustpunt.

Elektrisch rijden is een andere beleving.”

Zelf autogek “Ik ben zelf een autogek”, gaat Wouter Broekema verder. “Er moet brandstof in, je moet benzine ruiken, moet de motor horen, sportief rijden, accelereren. Totdat je in een elektrische auto rijdt. Dan kom je achter de stilte, de rust, de souplesse, de acceleratie. Dat is niet te vergelijken.

Dan ben je echt wel om. Dat moet je ervaren om dat geloof te krijgen. Dat is het leuke van elektrisch rijden, dat je binnen een week alle vooroordelen overboord zet.”

Renault had met de ZOE in 2011 de eerste productieauto die volledig elektrisch was.

Die kwam bijna samen met de Nissan Leaf. Hoe toevallig wil je het hebben, want daarmee had ABD meteen twee goede troeven in handen.

Nissan Leaf Renault Zoe

deFryskeMarren bijlage

Duurzaamheid special 2022 13

oroordelen tanken”

”Het einde van het verhaal is dat elektrisch rijden de toekomst is” Caméléon-lader Broekema: “De accu maakt een enorme ontwikkeling door. In tien jaar tijd is de capaciteit van de accu’s en daarmee de actieradius verdubbeld. Zestig kW is gemeengoed, maar er zijn er ook van tachtig en honderd waarmee de actieradius oploopt naar zeshonderd kilometer. En het eind is nog lang niet in zicht. Zoals gezegd, ze worden compacter, krachtiger en lager in gewicht.

Belangrijk, want elke kilo gewicht extra, heeft invloed op het energieverbruik. Dat allemaal is echter niet zaligmakend. Want, wat is de capaciteit van de laadpaal, wat is de laadsnelheid?

Renault heeft daarvoor de Caméléon-lader bedacht. Die kan op alle manieren laden. De ontwikkelingen blijven doorgaan. Er wordt al gewerkt aan zand-wateraccu’s. Dan heb je helemaal geen vervuiling meer. Alle merken zetten in op elektrisch.”

Kosten Uitgaande van een gemiddelde auto als een Renault Mégane is een elektrische versie nog maar rond de drieduizend euro duurder: 32.000 euro voor een benzine- en vanaf zo’n 35.000 euro voor de elektrische variant. Op een nieuwe elektrische auto met een verkoopwaarde van maximaal € 45.000,- geeft de overheid een subsidie van € 3.350,-. Voor een tweedehands is dit € 2.000,-. Dan ben je er nog niet helemaal natuurlijk, want het mooiste is dat je een eigen laadpaal naast je huis hebt.

Kosten van een laadpaal zijn tegenwoordig nog maar zo’n achthonderd euro, uiteraard komt hier de installatie nog wel overheen.

Dat kan echter alleen als je een oprit hebt.

Gemeentes willen geen kabels over de trottoirs, dat is nogal logisch. Maar je kunt natuurlijk ook gebruik maken van een publieke laadpaal.

Daar komen er steeds meer van. Bij de aanleg van nieuwbouwwijken wordt er ruimte voor vrij gehouden. Voordeel van een elektrische auto is ook dat je veel minder onderhoud hebt. De elektromotor is een stuk compacter, vergelijkbaar met twee stofzuigermotoren.

Onder een elektrische auto zit geen uitlaat, er zit geen motorolie in, geen luchtfilter. In feite heb je alleen een interieurfilter, ruitenwissers, remmen en verlichting. En wat er niet op of aan zit, kan ook niet slijten. Zo simpel is het.

Broekema denkt dat de onderhoudskosten hiermee met meer dan vijftig procent gereduceerd worden.

Nooit meer krabben Verder hoef je nooit meer te schakelen, want een elektrische auto is altijd een automaat en dan betaal je – vooralsnog - geen wegenbelasting. En niet onbelangrijk is dat je met elektrisch rijden nooit meer hoeft te krabben en je altijd in een warme of in de zomer juist in een koele auto zit.

De nieuwe Megane E-Tech

deFryskeMarren bijlage

Als laatste noemen we nog de afschrijving. Die is beduidend minder. Vanwege de populariteit zijn ze tweedehands niet aan te slepen en dat is van invloed op de inruilprijs.

Broekema: “De elektrische auto wordt ook steeds meer als tweede auto gebruikt. We hebben private-lease aanbiedingen van iets meer dan tweehonderd euro per maand.

Dan heb je verder helemaal geen kosten.

En als je dan ook nog zonnepanelen hebt, ben je helemaal klaar. Het wordt steeds aantrekkelijker.”

Elektrische vrachtauto’s Niet alleen particulieren, ook bedrijven als DHL en Post-NL stappen deels over op elektrisch.

Bedrijven zien elektrisch rijden niet langer als uithangbord, maar als verplichting. Broekema: “Ook bij bedrijfswagens zie je dat actieradius vaak niet het probleem is. Want de gemiddelde loodgieter rijdt geen tweehonderd kilometer om bij zijn klant te komen. De angst voor accu’s is een beetje weg. Je ziet zelfs al vrachtauto’s die op elektrisch overstappen. Ook die ontwikkeling staat niet stil. Het einde van het verhaal is dat elektrisch rijden de toekomst is.”

36

NUMMER 02 • 2022 EEN BIJDRAGE VAN ANTONIUS

Leven met COPD: u kunt meer dan u denkt!

COPD-consultatie in de thuiszorg

Meer mogelijk maken voor cliënten met COPD. Dat is waar Akke de Jong, wijkverpleegkundige bij Antonius, zich hard voor maakt. Samen met haar collega Maaike de Groot gaat ze als COPD-consulent op bezoek bij mensen met COPD. Door uitgebreide gesprekken komen ze tot oplossingen voor de dagelijkse uitdagingen. Akke: “We helpen cliënten om hun wereld net een stukje groter en mooier te maken.”

Inzicht zorgt voor rust “We maken per fase van COPD duidelijk wat er met een cliënt gebeurt en wat hij of zij dan nodig heeft. Dit doet we in de vorm van een ‘longaanvalplan’. Dit geeft inzicht en handvatten in wanneer de cliënt welke acties moet ondernemen. Een actie kan zijn om extra medicatie te nemen of het huis te luchten. Deze inzichten geven de cliënt en zijn of haar naasten rust en meer vertrouwen.”

Fysiek en mentaal “Het fysieke en technische deel van COPD is vaak snel op te lossen. Cliënten weten bijvoorbeeld heel goed hoe ze de apparatuur moeten bedienen. Het mentale aspect weegt vaak zwaarder. COPD gaat samen met angst en onzekerheid. Mensen hebben last van nachtmerries of raken gewend aan het leven met minder zuurstof. Die angst kan ik niet wegnemen, maar weten wat cliënten kunnen doen, geeft rust. Het zorgt ervoor dat ze – weer - eigen regie nemen.”

Weer zelf naar de winkel Een longaanvalactieplan kan COPD-cliënten helpen om langer thuis te blijven wonen en/ of zorgen voor minder ziekenhuisopnames.

Daarbij helpen de gesprekken die COPD-consulenten met de cliënten thuis voeren, ook

Akke de Jong en Maaike de Groot, COPD-consulenten.

bij persoonlijke uitdagingen. “Door verdere verdieping in de klachten en te luisteren naar persoonlijke verhalen, kunnen we achterhalen wat cliënten missen en/of willen in hun dagelijkse leven. Die verdieping vind ik heel mooi”, vertelt Akke glimlachend. De COPD-consulenten kunnen daar vervolgens op inspelen en gericht hulp bieden. Akke: “Ik heb een cliënt die door haar COPD geen boodschappen meer kon doen. Ze miste de aanspraak die ze had tijdens dit dagelijkse ‘uitje’ en voelde zich daardoor eenzaam. Met mevrouw samen heb ik gekeken naar wat er nodig was om weer zelf de deur uit te kunnen en haar hierin begeleid. Nu doet ze weer elke dag zelf boodschappen, maakt een praatje in de winkel én is in beweging. Hoe mooi is dat!

Wilt u meer weten over onze zorg? Of contact opnemen met de wijkverpleegkundige bij u in de buurt?

Ga dan naar: www.mijnantonius.nl.

Een andere cliënt is dol op vissen, maar door zijn COPD kon hij niet meer zelfstandig met een bootje het water op. Samen met hem onderzocht ik wat er nodig zou zijn om toch weer te kunnen genieten van zijn favoriete

hobby. Het resultaat: een middagje vissen met een vriend die ervoor zorgde dat er aas aan zijn hengel zat. Weliswaar aan de waterkant in plaats vanuit een bootje, maar meneer kon wél weer vissen. Daar genoot hij zo van!’

COPD? Vraag om hulp!

De COPD-cliënten die Akke en haar collega Maaike thuis bezoeken zijn meestal vanuit het ziekenhuis óf door collega verpleegkundigen in de thuiszorg naar hen doorverwezen. Akke: “Cliënten die zorg thuis krijgen via Antonius kunnen ook zélf om onze hulp vragen. Via hun wijkverpleegkundige komen ze dan bij Maaike of mij terecht. We vinden het belangrijk om dit te benadrukken, want het kan voor iemand echt het verschil maken.”

Ervaring van meneer Louwerman:

“Ik vind het geweldig dat het nu zoveel beter gaat”

Meneer Louwerman in gesprek met zijn wijkverpleegkundige Akke de Jong.

“Ik heb veel meer energie en longinhoud gekregen”

Ook meneer Louwerman heeft COPD. Hij is al jaren cliënt bij de thuiszorg van Antonius en wordt sinds begin 2021 begeleid door Akke, COPD-consulent. De COPD heeft behoorlijke impact op zijn leven en dat van zijn vrouw. Zo werd hij in 2019 wel vijf keer opgenomen in het ziekenhuis. “Ik ben toen ook weleens bang geweest. Ik had zulke zware hoestbuien, ik dacht dat ik stikte”, vertelt meneer Louwerman.

Sinds Akke hem begeleidt gaat het stukken beter. Meneer is in 2021 gelukkig maar één keer opgenomen geweest in het ziekenhuis. Dit is ook voor zijn vrouw een grote opluchting. Want naast de zorgen om haar man was het ook een hele klus om elke dag bij hem in het ziekenhuis op bezoek te gaan. “Omdat we geen

auto hebben moest ik met de bus naar het ziekenhuis. Dit kostte me vaak de hele middag en dus veel tijd en energie. Ik vind het geweldig dat het nu zoveel beter gaat en we deze tijd samen – thuis - kunnen doorbrengen.’

Van anderhalve minuut naar vier minuten achter elkaar lopen!

Meneer Louwerman is enorm blij met Akke. “Samen bespreken we hoe het met me gaat. En we hebben het ook veel over mijn dagelijkse uitdaging; ik kan namelijk moeilijk stil zitten, ben altijd bezig, ook al ben ik tachtig jaar oud. Akke helpt me hiermee om te gaan en advi-

seert me hoe activiteit en rust af te wisselen.” Afgelopen zomer wilde meneer Louwerman samen met zijn vrouw erop uit met een boot, maar het lukte hem niet om vanuit de bus naar de boot te lopen.”‘Samen met Akke heb ik gekeken naar wat ik kan doen om ervoor te zorgen dat het me volgende zomer wel gaat lukken. Door de fysiotherapie die ik op haar aanraden volg kan ik nu al vier minuten achter elkaar doorlopen, dit was voorheen anderhalve minuut. Ik heb veel meer energie en longinhoud gekregen.” Meneer Louwerman sluit af: “Ik kan iedereen met COPD aanraden om de hulp in te roepen van een COPD-consulent.

Probeer het gewoon. In het begin kan het wat zwaar zijn, maar zet door want het werkt echt!”

deFryskeMarren // GEZOND&FIT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

37

TEKST SONJA HARKEMA // FOTO JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE

BRANDED CONTENT

deFryskeMarren

WERKEN EN LEREN VOOR EEN BAAN BIJ HOF EN HIEM THUISZORG

De medewerkers van Zorggroep Hof en Hiem denken graag in oplossingen. Niet alleen wat betreft het bieden van ouderenzorg, ook in de steeds groter wordende uitdaging rondom de vergrijzing in ons land.

Leerling

aan het woord De komende maanden leren we in dit blad zes verschillende leerlingen van Hof en Hiem kennen. In de eerste aflevering van die serie ontmoetingen spreken we met Aliena. Na zeventien jaar werkzaam te zijn geweest in een drogisterij, begon Aliena in september 2021 van de ene op de andere dag in de zorg. Hoe heeft ze deze omschakeling ervaren?

Je leest haar verhaal op pagina 39

Niet alleen het aantal cliënten neemt door de vergrijzing toe, ook de medewerkers van Hof en Hiem zelf worden vanzelfsprekend steeds een dagje ouder. Op dit moment is een negende deel van het personeelsbestand zestig jaar of ouder.

Conclusie: er is meer en meer sprake van de zogenoemde ‘dubbele vergrijzing’. Dit geldt ook voor de medewerkers van de thuiszorg.

Daarom stak een aantal collega’s de koppen bij elkaar. Het resultaat?

Een eigen Hof en Hiem opleiding speciaal voor de thuiszorg die, in samenwerking met ROC Friese Poort Sneek, in september 2021 is gestart. Uniek aan dit traject is dat leerlingen vanaf dag één meelopen in de praktijk. Daarnaast is het onderwijs flexibel waardoor leerlingen invloed kunnen uitoefenen op de lesstof die aansluit bij hun ervaringen in de praktijk. Regelmatig worden gastlessen verzorgd door medewerkers van Hof en Hiem.

“IN DE STRIJD TEGEN VERGRIJZING BIEDT EEN EIGEN OPLEIDING UITKOMST” de opleidingen hebben geprobeerd en nu heel bewust aan de slag willen in de zorg.

DIRECT ZELFSTANDIG AAN DE SLAG Op de inschrijving van het nieuwe leerwerktraject van Hof en Hiem Thuiszorg kwamen 130 aanmeldingen binnen. Manager Thuiszorg Niels van de Berg voelde zich voor even net Yvon Jaspers: “Het leek hier wel ‘Boer zoekt Vrouw’, met al die brieven verspreid over de tafel.

En stuk voor stuk hadden ze goede motivatie om aan de opleiding mee te doen. We hadden ruimte voor 23 leerlingen. Of zoals wij ze nu noemen: de BBL-collega’s, waarbij BBL staat voor Beroeps Begeleidende Leerweg.” De opleiding duurt twee jaar en is een combinatie van lessen volgen op school en ervaring opdoen in de praktijk. Eén dag in de week volgen de leerlingen met elkaar les op school. De overige vier dagen zijn werkdagen waarbij ze ongeveer vijf uren per dag, onder begeleiding van een ervaren zorgmedewerker van Hof en Hiem, op bezoek gaan bij cliënten. De resterende uren kunnen zij besteden aan schoolopdrachten.

Na het afronden van de opleiding krijgen de BBL-collega’s een vast contract voor minimaal 24 uren.

THUIS WONEN MET COMPLETE ZORG- EN DIENSTVERLENING Om goed aan te kunnen sluiten bij de wens van ouderen om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen biedt Hof en Hiem de dienst Volledig Pakket Thuis. Ouderen die een indicatie voor de Wet op Langdurige Zorg krijgen, en dus terecht kunnen in een woonzorgcentrum, kunnen er in sommige gevallen ook voor kiezen om diezelfde zorg thuis te ontvangen. Het is dan wel van belang dat je in de buurt van een woonzorgcentrum woont.

Manager Thuiszorg Niels van de Berg

Daarnaast krijgen ze de mogelijkheid om te kiezen in welke regio ze aan de slag willen gaan, in een locatie kleinschalig wonen. Met deze opleiding biedt Hof en Hiem een prachtige kans aan mensen in alle leeftijdscategorieën die een switch in hun carrière willen maken.

“Ze kunnen direct zelfstandig aan de slag, voelen zich verbonden met onze organisatie en krijgen een vast contract wat hen de komende jaren zekerheid biedt”, aldus Niels van de Berg. De opleiding staat ook open voor jongeren die verschillen-

Ontdek de zorg!

Samen met ROC Friese Poort bereidt Hof en Hiem een vervolg voor. Ook interesse in de opleiding van Hof en Hiem Thuiszorg?

In september komen er vijf plekken vrij. Inschrijven kan vanaf april.

Zorggroep Hof en Hiem doet ook mee aan de Ontdek de Zorg Week van 14 tot en met 20 maart. Houd de website www.hofenhiem.nl in de gaten.

Zorggroep Hof en Hiem biedt ouderenzorg in de regio’s Sint Nicolaasga, Balk, Joure, Lemmer en in Parkflat Stadsfenne in Sneek. Ze bieden ouderen ondersteuning in zorg en welzijn zodat zij zo fijn mogelijk van het leven kunnen genieten.

“Door de vergrijzing verwachten we in de toekomst ook een tekort aan verpleeghuisbedden in onze regio.

Het is daarom erg belangrijk dat we thuis dezelfde zorg kunnen bieden.

Door middel van dit pakket kunnen we dat doen”, legt Niels uit. “Voor veel cliënten biedt het een mooie oplossing. Vooral als ze in een aanleunwoning of gelijkvloers wonen.

Naast zorg wordt ook de dagbesteding naar huis gehaald. Spelletjes spelen, een visje halen of even een blokje om, het is maar net wat de cliënt graag wil en nodig heeft.”

38

NUMMER 02 • 2022

Werken en leren voor een baan bij Zorggroep Hof en Hiem.

De komende maanden leren we in dit blad zes verschillende leerlingen van Hof en Hiem kennen. In de serie ’Nieuwkomers in de thuiszorg’ vertellen leerlingen over hun ervaringen met de nieuwe opleiding van Hof en Hiem Thuiszorg.

s r e m o k w u e i N g or z is u th de in Samen dingen voor elkaar krijgen Ze is de directeur van Dijkstra Friese Kleiwarenfabriek in Sneek: Anita Janssens (54 jaar). Samen met haar collega’s is ze dagelijks verantwoordelijk voor de productie van ambachtelijke tegels, plateelschilderwerk, bouwkeramiek en de ontwikkeling van bijzondere glazuren. Via Pastiel werken twee kandidaten in de fabriek, naar grote tevredenheid van Anita en haar team.

Compliment

De Kleiwarenfabriek is vanaf 1898 vier generaties lang gerund door dezelfde familie. In 2020 is het bedrijf verkocht aan Albarello, een keramiekbedrijf uit Menaam. In 2019 is het overnameproces van de kleiwarenfabriek gestart. In het jaar daarop was de overname een feit. Inmiddels zijn beide bedrijven samengevoegd op de locatie in Sneek en gaan ze verder onder de naam: Dijkstra Friese Kleiwarenfabriek BV. Van twee teams moest er één nieuw team gevormd worden. Anita: ‘Een compliment voor mijn medewerkers, want dit is heel goed gegaan. Tijdens dit proces kwamen we er ook achter dat we nog nieuwe mensen konden gebruiken.’

Tillen maar!

Via via komt Anita in contact met Pastiel.

Ze had al goede verhalen gehoord over het re-integratiebedrijf. Anita: ‘Ik wilde graag hulp bij het werven van nieuwe mensen. Maar ik zag het niet zitten om een sollicitatieprocedure in gang te zetten. De accountmanager van Pastiel heeft alles voor ons geregeld.

Hij had een bijeenkomst georganiseerd waarbij geïnteresseerde kandidaten van Pastiel, maar ook medewerkers van werkleerbedrijf Empatec, welkom waren.

Het is best zwaar werk, dus ik heb de kandidaten letterlijk zware objecten laten tillen. Mijn boodschap was: ‘Als jou dit lukt en je ziet het werk zitten, dan ben je welkom.’ En zo gebeurde het: Pastiel-kandidaten Girmalem Teklu uit Eritrea en Feisal Kumbi uit Ethiopië zijn aangenomen. Anita: ‘Er was meteen een match! Met de komst van de mannen is het hier nóg levendiger geworden.’

“

Ik wilde graag hulp bij het werven van nieuwe mensen.

De accountmanager van Pastiel heeft alles voor ons geregeld.

Het team

Anita: ‘Zonder problemen zijn Feisal en Girmalem opgenomen in ons team. We zijn hier allemaal gelijk. Veel mensen kunnen niet aan werk komen, om wat voor reden dan ook. Het doet mensen goed als ze waardering krijgen. Maar ook structuur in hun leven krijgen door werk. Bij de kleiwarenfabriek werken we hier graag aan mee. Ik ben heel trots op het team. En ook op de kennis die hier aanwezig is, in combinatie met de wil van mensen om dingen samen voor elkaar te krijgen. De oplossingsgerichtheid is groot. ‘Dat kan niet’ zeggen wij niet vaak.

En de samenwerking met Pastiel? In het hele sollicitatieproces zijn we ontzorgd.

Daar zijn we heel blij mee!’

Pastiel is er niet alleen voor kandidaten, maar ook voor werkgevers. De accountmanagers van Pastiel denken mee. In samenwerking met de kleiwarenfabriek heeft het geleidt tot nieuwe werkplekken voor maar liefst twee kandidaten van Pastiel.

Mevrouw Mulder is erg te spreken over de toevoeging van de leerlingen aan het huidige zorgteam.

“Ze doen goed hun best en ze zijn lekker zichzelf. Bovendien is de zorg niet veranderd, iets waar ik erg blij mee ben.”

De laatste tijd merkte ze het steeds vaker: ik ben toe aan iets nieuws. Aliena Bok (49) uit Sneek werkt al zeventien jaar in een drogisterij wanneer ze steeds meer beseft dat ze iets mist. Ze heeft zich in al die jaren van stagiair opgewerkt naar verkoopleider en mensen helpen doet ze graag. Met name uit het adviseren van ouderen haalt ze veel voldoening. Toch miste ze net dat stapje extra.

Aliena: “Ik merkte dat ik mensen niet alleen advies wilde geven, ik wil mensen verder kunnen helpen. Ik ben op zoek gegaan naar wat echt bij mij past en ik kwam uit op een baan in de zorg.”

Ook al heeft Aliena de laatste jaren flink wat opleidingen en cursussen gevolgd, de opleiding om de zorg in te kunnen zat hier niet tussen. “Toen ik er eenmaal achter was dat ik de zorg in wilde, ging

Aliena Bok (49):

“Ik ben op zoek gegaan naar wat echt bij mij past en ik kwam uit op een baan in de zorg” ik om me heen kijken. Onze kinderen zijn ouder en redden zichzelf, dus het was tijd voor deze stap. Maar ja, er zijn nu eenmaal weinig vacatures waarbij je geen diploma nodig hebt.” Een kennis tipte haar over het leerwerktraject van Zorggroep Hof en Hiem en al snel kreeg ze goed nieuws.

“Ik zocht een ingang in de zorg en die heb ik met deze opleiding gevonden.”

Tijdens de opleiding komen de leerlingen vanaf dag één, in dienstkleding, bij cliënten thuis. Best een omschakeling.

“Het voelde direct goed. Ik vind het fijn om zo persoonlijk betrokken te zijn bij mensen. En het doet me heel goed als ik na mijn bezoek weer een lach op het gezicht van mijn cliënt zie verschijnen.

Dat is waar ik het voor doe en daarom is deze switch voor mij een ontzettend goede keuze geweest”, besluit een gemotiveerde Aliena Bok.

www.hofenhiem.nl

deFryskeMarren // GEZOND&FIT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

39

EEN BIJDRAGE VAN DE KEAR

deFryskeMarren

SOCIAAL WERK DE KEAR HELPT MET FIETSLESSEN

FIETSEN VERLEER JE NOOIT! Rixt van der Wal is stagiaire bij Sociaal Werk De Kear. Rixt is onlangs samen met collega buurtwerker Agnes gestart met het geven van fietslessen aan statushouders. Rixt vertelt: “We kregen meerdere signalen dat er behoefte is aan fietslessen voor statushouders. Veel statushouders kunnen niet fietsen. Als je wél kunt fietsen kom je makkelijker van A naar B en kun je makkelijker meedoen in de samenleving.

Nederland is natuurlijk een echt fietsland: des te leuker om op deze manier direct iets van de Nederlandse cultuur mee te krijgen.”

Fietslessen voor alle inwoners De fietslessen zijn bedoeld voor alle inwoners uit De Fryske Marren die willen leren fietsen. Wil jij ook leren fietsen?

Meld je dan aan bij Sociaal Werk De Kear via info@sociaalwerkdekear.nl of via telefoonnummer 0513 - 33 42 70.

Buurtwerkers Frank Timmerman en Wytse Wierda hebben zelfs een speciale Sociaal Werk De Kear fiets om hun werk in de buurt te doen.

LEREN FIETSEN HEEFT VEEL VOORDELEN Om goed voorbereid te zijn hebben Rixt en Agnes een training gevolgd bij de Fietsersbond. Na het afronden van de training zijn zij gestart met de eerste groep. Vluchtelingen-

werk en de Wurkjouwer hebben taal aan elkaar uit. Naast dat ze leren gezorgd voor fietsen die de fietsen, leren ze elkaar kennen deelnemers mogen gebruien helpen ze elkaar. Dat vind ik het mooie aan de fietslesken tijdens de les. Rixt en IN GESPREK MET Agnes zijn gestart met sen.” Eén van de deelnemers BUURTWERKER drie vrouwen uit Joure vertelt: “Ik wilde graag leren AGNES ENGELSMA tussen de 30 en 40 jaar. fietsen om even snel naar de Zij wilden graag leren supermarkt te kunnen gaan.

EN RIXT VAN fietsen om sneller van de Lopend duurt dit erg lang. Nu DER WAL ene naar de andere plek te ik kan fietsen, is dat allemaal komen en om zich makkelijveel makkelijker!” ker te kunnen bewegen buiten Rixt: “Als buurtwerker speel ik een beJoure. Deze drie vrouwen kenden elkaar nog niet. langrijke rol in het bevorderen van de zelfredzaamheid van inwoners. Doordat we werken Agnes: “Eén van de deelnemers neemt altijd naar resultaat - fietsen - worden de inwoners haar kindje mee naar de les. Samen letten ze mobieler. Iedere deelnemer aand de fietslesop het kindje. Hierdoor merken wij dat het sen doet op zijn of haar eigen niveau mee. Wij onderling goed gaat. Ook helpen de vrouwen zorgen ervoor dat iedere deelnemer na de les elkaar wanneer iemand een oefening niet een succesvolle prestatie heeft behaald!” begrijpt. Ze leggen het dan in hun moeder-

RIXT:

“DOORDAT WE WERKEN NAAR RESULTAAT - FIETSEN - WORDEN DE INWONERS MOBIELER” Rixt van der Wal geeft fietsles

Vrijwilliger worden?

Lijkt het je leuk om zelf fietslessen te geven? Sociaal Werk De Kear is op zoek naar vrijwilligers die deze fietslessen willen geven.

Wil je meer informatie of je aanmelden als vrijwilliger?

We komen graag met je in contact via info@sociaalwerkdekear.nl of telefonisch via 0513 - 33 42 70.

Het is fijn iets voor een ander te kunnen betekenen!

40

&

CULTUUR UITGAAN

NUMMER 02 • 2022

MET DE KIDS NAAR THEATER SNEEK!

HET KAN WEER! FOTO: ROBERT VAN DER REE

FOTO: ABKE BRUIN

Zin om weer eens gezellig wat leuks te doen met de kids? Dan heeft Theater Sneek weer een paar leuke shows voor verschillende leeftijden op het programma staan!

WOEZEL & PIP (2+) MET ‘SING-A-LONG’

MINIDISCO (4+): ‘EN HET FEEST VAN TANTE RITA’

MUIZENHUIS: ‘SAM & JULIA, OP REIS’ (3+)

‘DE GROTE EFTELING KOEKOEK SHOW’ (8+).

Op deze zaterdag komen Woezel & Pip (2+) met de voorstelling ‘Sing-along’ terug naar Sneek. Samen met de andere vriendjes en het publiek richten ze de allerleukste club ooit op: de Vriendjesclub. En bij de Vriendjesclub is het altijd feest!

Woensdag 23 februari komt Minidisco (4+) met de voorstelling ‘En het feest van Tante Rita’ naar de Tüöttenzaal van Theater Sneek. Een show met tien van de grootste hits van Minidisco en een te gek verhaal met een spannende twist, een echte meezingmusical voor jong en oud!

Ook op woensdag 23 februari, maar nu in de Noorderkerkzaal, is de voorstelling Muizenhuis: ‘Sam & Julia, op Reis’ (3+) te zien. Opa zeeman beweert de wereld hebben rondgevaren. Hij zag warme landen, koude zeeën, vreemde mensen en hoorde vreemde talen. Opa zeeman vertelt een schat aan sterke verhalen. Als hij die vertelt aan Sam en Julia lijkt het net of ze er zelf bij zijn!

Met zo’n verhalenverteller kun je zelf de verste reizen maken zonder uit je stoel te komen.

Heb jij altijd al willen weten hoe alles tekeer gaat in de Efteling? Dan is ‘De grote Efteling koekoek show’ echt iets voor jou! Op zondag 6 maart komt de directeur van de Efteling met de voorstelling ‘De grote Efteling koekoek show’ (8+). Een show waarin je alles over de Efteling te weten komt. Een show met raadsels en spannende verhalen voor het hele gezin.

ZA 12 FEBRUARI | 14:30 UUR

WO 23 FEBRUARI | 13:30 UUR

WO 23 FEBRUARI | 11:00 UUR

ZO 6 MAART | 13:00 + 16:00 UUR

MEER INFO: THEATER SNEEK // WWW.THEATERSNEEK.NL // 0515 - 431 400

WEER LACHEN IN HET POSTHUIS THEATER

WO 23 FEBRUARI | 20:15 UUR

ZOUTMUS - JUNGLEPRINTER Theatergroep Zoutmus brengt een show vol spektakel en verwarring, die je laat lachen, tot je tanden in de fik vliegen! Een voorstelling van Zoutmus bestaat uit onnavolgbare theatraal-muzikale sketches, die volledig ontsporen, en het publiek zal zich na afloop afvragen hoe ze deze superhilarische belevenis ooit kunnen navertellen.

Zoutmus bestaat uit onder anderen de broers Van Warmerdam, uitstekende acteurs, die elkaar blindelings vinden in deze chaotisch ogende, maar intussen strak geregisseerde onzin. Het doet zo nu en dan denken aan Monty Python, maar dan theatraler.

U kunt weer lachen om theater. In het Posthuis Theater Heerenveen presenteren we in februari twee voorstellingen met tophumor. Op de anderhalvemeter, maar toch!

Het kán weer!

KIJK VOOR HET COMPLETE AANGEPASTE PROGRAMMA EN MEER INFORMATIE OP DE WEBSITE!

ZA 26 FEBRUARI | 20:15 UUR

ALEX PLOEG – EGO Cabaretier Alex Ploeg is in zijn voorstelling ‘Ego’ in zijn element: strak in het pak, gitaar in de hand, zelfverzekerd en klaar om de boel op stelten te zetten. Maar al snel neemt zijn ware aard de overhand. Harde grappen, persoonlijke verhalen, absurde sketches en meeslepende liedjes komen in hoog tempo op je af. Over de strijd aangaan met jezelf. Het onzekere voor het zekere nemen.

Alex Ploeg fileert zichzelf en de wereld op ongekend hilarische wijze. Alex Ploeg past in de categorie Ronald Goedemondt en Wim Helsen, ook meesters in het krankzinnig absurdiseren van alledaagse taferelen.

WWW.POSTHUISTHEATER.NL

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

41

TEKST EN BEELD: FREDDIE SCHELTEMA

‘KRACHTFOER’ VAN PIET SALVERDA EN VINCENT VALKENBURG

“IT GIET OM DE MUZYK EN NET OM DE DISCJOCKEY” Het Nederlandse radiolandschap telt vele stations. Toch is het, als je langs die zenders scrolt, veel van hetzelfde. Er is weinig verschil in de platenkeus van zenders als QMusic, Radio10 en SkyRadio. Justin Bieber, Maan en Ariane Grande worden bijna elk uur gedraaid.

De lokale zender Radio Spannenburg is diverser. Buiten het regionale nieuws is er ook ruimte voor lokaal talent en artiesten in de streektaal. Zo heeft de zender ook een uurtje gereserveerd voor een ondergeschoven kindje op al die commerciële stations: rockmuziek.

Discjockey Piet Salverda is elke donderdag te beluisteren met zijn programma ‘Krachtfoer’.

In de kleine knusse studio op de eerste etage van het cultureel centrum It Haske in Balk zijn technicus Vincent Valkenburg en discjockey Piet Salverda druk met de voorbereidingen van hun programma ‘Krachtfoer’. De playlist wordt doorgenomen, de microfoon getest en de jingles scherp gezet.

Een precies karwei, want het rockuurtje gaat vandaag live de zender op. Tussen de bedrijven door heeft Piet tijd om enkele vragen te beantwoorden.

PIET’S

PRACHT PLATEN Piet Salverda heeft een persoonlijk lijstje van zeven Pracht Platen samengesteld.

Met bovenaan ‘If there is something’ van Roxy Music uit 1974, te vinden op het eerst live album van Roxy Music: Viva! (1975). “Myn absolute nûmer1!”, aldus Piet.

LED ZEPPELIN “Ik bin eins per ûngelok discjockey wurden”, begint Piet Salverda. “Myn dochter Hester hie in programma mei tún- en úttips op Radio Súdwest. Ik fûn it best in aardich programma mar ik mocht de muzyk net lije. Dus dêr hie ik mei har wol diskusjes oer. Sy hie op lêst skjin har nocht fan myn geseur en sei: ‘At heit it sa goed wit, docht heit it dan sels! Meitsje sels in programma.’

Der ha ik in pear moanne mei omrûn en foardat ik it wist siet ik, sûnder ienige ûnderfining, achter de mikrofoan yn de studio yn Koudum.”

Het op latere leeftijd beginnen als diskjockey ging niet van een leien dakje. Piet maakte in zijn eerste uitzending een beginnersfout. “It earste nûmer wat ik draaide wie ‘Rock ’n Roll’ fan Led Zeppelin. Ik wie wat senuweftich, foar it earst achter de mikrofoan, en sei: ‘Dit wie it nûmer Rock ‘n Roll fan, fan…’ En ik krige in komplete blackout. Ik koe net op de namme fan de band komme. Vincent rêde my want die rôp: ‘Led Zeppelin!’”

GEZEUR VAN DJ’S In het programma ‘Krachtfoer’ kan Piet Salverda zijn passie voor het muziekgenre met gitaar, bas en drums uitleven. Vooral zijn liefde voor de rockmuziek uit de jaren 70 en 80 heeft zijn voorkeur. “Ik draai in soad muzyk út dy perioade. De tiid fan de rock fan Creedence Clearwater Revival, de symfoanyske rock fan Pink Floyd en de blues fan Rory Gallagher. Njonken it stevige gitaarwurk is der ek romte foar rockballads.

It leuke fan dizze hobby is dat ik ek wer nije muzikanten en bands ûntdek. Sa draai ik jûn Gazpacho, in nije band út Noorwegen.

Der is dus ek plak foar hjoeddeistige muzyk.

1. Roxy Music - If There Is Something (1974), van het album Viva!

“Myn absolute nûmer 1!”

2. Neil Young – Like a Hurricane

(1977), van het album American stars ’n bars “Dy beide gitaarsolo’s binne geweldich!”

3. F leetwood Mac – Rhiannon (1976), Vincent Valkenburg (links) en Piet Salverda

“AT HEIT IT SA GOED WIT, DOCHT HEIT IT DAN SELS!” Mar de basis is de rock út de jierren 70 en 80. Want ús slogan is: ‘krachtfoer, krachtige muzyk, muzyk dy kracht jout’.”

Salverda, in het dagelijkse leven financieel adviseur, stoort zich aan het hedendaagse radio-aanbod. Hij vindt dat de zenders tegenwoordig alleen maar hitjes draaien en dat er weinig ruimte is voor andere muziekstijlen. “It is allinne mar house, rap en hiphop. Modern miskien, mar ik ha der neat mei. Ik hear gjin blues of rock op de radio. En ik erger my oan dat geëamel fan dy dj’s. It giet om de muzyk en net om de discjockey.”

pleatst yn in karrûsel. Dat betsjutte dat ‘Krachtfoer’ eltse njoggen oeren útstjoerd waard. Dêr wiene wy net bliid mei en derom binne we oerstapt nei Radio Spannenburg. Hjirre binne we op in supermanier wolkom hjitten, dat jout in goed gefoel.”

THE SOUND OF SILENCE

RADIO SPANNENBURG

Het programma heeft een paar vaste items: de Band van de Maand, de Intro plaat en ‘It Oare Gesicht’. “’It Oare Gesicht’ is in rubryk wêr we byfoarbyld de twa gesichten hearre litte fan in band: in ballad en in hurder nûmer. Of, sa as yn de útstjoering fan jûn, de song ‘The Sound of Silence’ fan Simon & Garfunkel, en dernei de útfiering fan itselde nûmer troch de rockband Disturbed.”

‘Krachtfoer’ is sinds kort te beluisteren op Radio Spannenburg. Piet Salverda en Vincent Valkenburg waren daarvoor zeven jaar werkzaam bij Radio Súdwest Fryslân.

Salverda: “‘Krachtfoer’ wie altyd programmearre op woansdeitejûn fan njoggen oant tsien. Sûnder oerlis waard ús programma

Hoeveel luisteraars ‘Krachtfoer’ heeft is Piet niet bekend. Het is nooit gemeten. Wel weet hij, door de vele appjes die hij tijdens het programma krijgt, dat hij een trouwe en vaste schare luisteraars heeft. En daar doet hij het voor.

van het album Rumours Deluxe “Ien fan myn favoryte bands.”

4. Bruce Springsteen - The Ghost

Of Tom Joad (1997), van het album Rock & Roll Hall of Fame “Foaral om de solo fan Tom Morello.”

5. The War On Drugs - An Ocean in

Between The Waves (2014), van het album Lost In A Dream “In prachtich nûmer fan in nije band.”

6. R ainbow - Mistreated, Live in Japan (1976), van het album On Stage “Ronnie James Dio is de bêste rocksjonger ea.”

7. Pink Floyd – Pigs (1977), van het album Animals “Vincent en ik bin beiden fan fan Pink Floyd.”

‘Krachtfoer’ is te beluisteren op donderdagavond om negen uur op de frequenties 96.4 en 106.7. Ook via het internet: radiospannenburg.nl.

VVV Waterland van Friesland geeft je hier de komende tijd tips om eropuit te gaan.

Beleef jij de winter buiten in de natuur of ontdek je liever de Elfstedensteden in hun winterse gedaante?

Strek de benen, pak de fiets of ga er online op uit. Zeker is dat Zuidwest Friesland ook in de winter van alles te bieden heeft. Geniet van Waterland van Friesland!

kijk voor meer inspiratie op:

www.waterlandvanfriesland.nL

Alve stêden Elfsteden

ELFSTEDENKUNSTWERK FYFTJIN EN FIERDER BIJ TJERKWERD

Fyftjin en fierder

Denkend aan Holland

Elfstedentour workum

Eind februari wordt in Tjerkwerd het Elfstedenkunstwerk ‘Fyftjin en Fierder’ voltooid met de onthulling van het laatste silhouet; schaatser W.A. van Buren die in 1986 mee schaatste. Dit kunstwerk van Pieter Jan Stallen symboliseert het verleden van én verlangen naar deze iconische tocht. Met een donatie van 11 euro help je mee de laatste loodjes van het silhouet van W.A. van Buren te financieren. Op zondag 27 februari staat er dan voor jou, als vriend van het project, koek en zopie voor je klaar in Tjerkwerd.

André van Duin en Janny van de Heijden hebben voor het TV programma Denkend aan Holland van Omroep Max de Elfstedentochtroute gevaren.

Hierbij bezochten ze natuurlijk ook de zeven Elfstedensteden in Zuidwest Friesland. Per aflevering keken er meer dan 1,5 miljoen mensen. Wij als VVV Waterland van Friesland mochten meewerken aan dit programma en zijn trots op deze mooie promotie voor de regio. Aflevering gemist? Ga naar de website om de vier afleveringen terug te kijken.

Blogger Lydia van Ontdekjepleknl.nl doet deze winter een Elfstedentour. Elke Elfstedenstad vereert ze met een bezoek van een paar dagen om te laten zien dat de Elfstedensteden ook in de winterperiode het bezoeken waard zijn. Tijdens haar tour door Workum trekken de vele historische gevels haar aandacht, krijgt ze een ontbijtje van Versmarkt De 3 Ambachten en maakt ze een wandeling over ‘De Tillefonne’. Lees haar hele blog met veel sfeerfoto’s op onze website.

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ DENKENDAANHOLLAND

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ ELFSTEDENTOURWORKUM

WWW.FYFTJIN.NL

winterplezier

FOTO: THOMASVAER FOTOGRAFIE

winter wille

FRIESE SOKKEN VOOR ANDRÉ VAN DUIN EN JANNY VAN DER HEIJDEN IN SNEEK

Fryske Fuotten

Priuwke dagen

Frisse neus

Tijdens het programma Denkend aan Holland ontvingen André van Duin en Janny van der Heijden in Sneek Friese sokken en ‘n Slokje Sneek’ om warm te blijven onderweg. Deze ‘Fryske fuotten’, oftewel Friese voeten, wil je natuurlijk ook hebben of, misschien nog wel leuker, cadeau geven. Deze Friese sokken zijn in twee kleuren verkrijgbaar. En naast het slokje van Sneek zijn er ook slokjes van Heeg, Joure, Langweer, Sloten en Stavoren te koop.

Je bestelt deze unieke producten gemakkelijk in onze webshop.

Na negen succesvolle edities kun je op vrijdag 25 en zaterdag 26 februari in Langweer weer genieten van de Priuwke dagen, oftewel proeverij dagen. Met een stempelkaart op zak krijg je bij de zeven deelnemende horecazaken een heerlijk gerechtje voorgeschoteld met een Fries streekproduct in de hoofdrol. Tijdens het tienjarig jubileum wordt er met smaak teruggeblikt op de voorgaande edities. Dus dit jaar staat er niet één bijzonder streekproduct in het middelpunt, maar zijn het maar liefst zeven.

Haal een frisse neus bij Vogelkijkhut De Swan in de ‘Bocht van Molkwar’, een natuurgebied van It Fryske Gea. Deze ondiepe baai met schraalgrasland, riet, ruigten en zandplaten is een waar paradijs voor vogels en vogelaars.

In de winter kun je hier de meeste vogels zien, met name eenden en brilduikers. In dit natuurlijke stilleven zorgen wind en vogels voor beweging.

Voor iedereen de moeite waard om even bij stil te staan.

Yn aksje

In actie

WWW.FACEBOOK.COM/PRIUWKEDAGENLANGWAR

FOTO: WANDA WANDELT

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.COM

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ BOCHTVANMOLKWAR

HET SINT ODULPHUSPAD NAAR SLOTEN

Odulphuspad

Streetfishing

Het winterseizoen is bij uitstek geschikt om te wandelen. Wandel bijvoorbeeld één of meerdere routes van het Sint Odulphuspad. Dit is een wandelroute van maar liefst 260 kilometer lang en gaat dwars door Zuidwest Friesland. In 15 etappes ontdek je de veelzijdigheid van het Zuidwest Friese landschap en de cultuurhistorie van dit gebied.

Geniet van de stilte, bezinning en verwondering tijdens deze prachtige pelgrimstocht.

Actief bezig zijn met vissen en tegelijkertijd iets van een stad zien? Dan is streetfishing iets voor jou. Met het historisch centrum van een stad of dorp als decor gooi je al struinend langs het water je hengel uit, natuurlijk met een VISpas op zak. Bij streetfishing vis je op roofvis, voornamelijk baars en snoekbaars, maar er is ook kans op snoek. In de winter zwemt er veel aasvis naar de stad, omdat het water daar warmer is. Pak je hengel en beleef je eigen ‘urban’ visavontuur.

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ ODULPHUSPAD

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ STREETFISHING

Deropút Waterland van Friesland is de naam voor de toeristische regio Zuidwest Friesland.

VVV Waterland van Friesland geeft hier tips om eropuit te gaan. Meer uitjes? Kijk op: WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ EVENEMENTENKALENDER

44

SPORT

NUMMER 02 • 2022

TEKS: EELKE LOK // BEELD EIGEN ARCHIEF

RUUD BORST WERD ZESDE IN DE ELFSTEDENTOCHT VAN 1997

“IK BESEF NU PAS DE IMPACT” Marathonschaatser Arnold Stam reed naar een bruiloft in Fryslân en zag onderweg een boerderij te koop staan. En op die bruiloft zei hij tegen bruidegom Ruud Borst dat er een boerderij voor hem te koop stond. “Ja,” zei Ruud, “die heb ik gisteravond gekocht.” Die boerderij staat in de recreatieve driehoek tussen Langweer, Huisterheide en Sint Nicolaasga.

Oud-marathonschaatser Ruud Borst woont er nog altijd, samen met z’n vrouw Henny Bok. Ook een marathonschaatster.

A Aan de grote keukentafel knikt Ruud: “Schaatsen is een familiesport.” Hijzelf had een vader en moeder die ook schaatsten en je ging automatisch mee. De kinderen van Henny en Ruud gaan nu ook met heit en mem naar de baan, en neigen naar doorgaan met schaatsen. “Terwijl we ze toch ook de gelegenheid hebben gegeven om aan gym en voetbal te doen.”

Even trillen Ruuds ogen als hij vertelt over de ene dag dat er deze winter geschaatst kon worden en Akmarijp het hele gezin Borst op het ijs kreeg. “Dat was fantastisch, ik zeg tegen iedereen die wil topschaatsen op het lange eind: neem ook even tijd om ervan te genieten…”

MARATHON

Ruud Borst genoot ook van het schaatsen. Tegelijk was het werk. Hij bleek een geweldige marathonschaatser. “En ik trainde ook samen met de langebaanjongens, ik vond dat je met een goede 1500 meter meer scherpte kreeg in de marathon; een goede basis.” Borst was in zijn begintijd één van de weinigen die dat deed. Sommige marathonschaatsers van die tijd gingen pas na lange jaren duurwerk het ook eens proberen op de langebaan. Met hier en daar succes, zoals Henk Angenent die ooit Nederlands kampioen op de tien kilometer was.

HEILIGE TRADITIE Met die naam komen we als vanzelf bij de Elfstedentocht van 4 januari 1997, 25 jaar geleden. Hij moet er veel over vertellen. Angenent won immers. Ruud Borst werd zesde. Ja, hij kwam als zevende over de finish, maar toenmalige ploeggenoot Piet Kleine werd gediskwalificeerd omdat hij in Hindeloopen niet stempelde.

Dat soort heilige Elfstedentradities was voor Ruud Borst ook een vreemde ervaring. “Wij hadden helemaal dat heilige gevoel niet; dat weet ik nu allemaal pas.”

LEIDERDORP De jonge Ruud Borst woonde in de buurt van het Zuid-Hollandse Leiderdorp. Wél aan het water en dus aan het ijs. Toen de middelbare school veertien kilometer verderop stond, zei iedereen al dat hij door die dagelijkse fietstraining een goede schaatser zou kunnen worden. Toen dat ging werken, kon Ruud Borst echter niet meer van dat ijs genieten, want dan moest hij rusten om al die wedstrijden goed te kunnen schaatsen.

De lol verloor hij niet. In de jaren negentig kwamen de successen. Dat was overigens nog niet eenvoudig, want die twee meter lange jongen uit Zuid-Holland moest zijn goede houding wel vinden om én zo hard mogelijk te schaatsen,

voldoende gestroomlijnd te rijden én tegelijk zijn rug te sparen. Hij kreeg dan misschien niet de meest goddelijke techniek, maar samen met zijn kracht wel voldoende inhoud om mee te kunnen doen met de top.

SUCCESSEN Borst zou veel enige nationale titels halen, was winnaar van grote wedstrijden.

Zijn topjaar was het seizoen 1996-1997.

Waarin dus zijn hoogtepunt de Elfstedentocht had moeten worden. Al wist hij dat niet van tevoren. Want Elfstedentocht?

Het zei hem niet zo veel. Ja, vader Cees

had die van 1985 en 1986 ook gereden (werd 20ste en 36ste) . Maar het was daar in Leiderdorp niet het gesprek van de dag.

En toch had hij er een jaar eerder een vleugje van meegekregen. Weekblad Panorama liet een tiental marathonvedetten de tocht schaatsen op de dag dat hij achteraf ook wel officieel had kunnen worden gehouden. Nu was het enkel ‘leuk’, ze reden ook geen wedstrijd tegen elkaar.

In het volgende wedstrijdseizoen was Ruud de beste marathonschaatser.

Al troefde Bert Verduin hem op het

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

45

Nederlandse kampioenschap in een ijskoud Vinkeveen wel af. Hij had medevluchter Ruud Borst het zware werk laten doen. Het deerde Borst weinig, hij zou dat seizoen 21 keer op het podium terecht komen.

WESTLAND De zesde plaats in de Elfstedentocht was zijn slechtste prestatie dat seizoen. Hoe dat kwam? Nu, 25 jaar later, moet de bijna vijftigjarige Ruud Borst zijn verhaal van die dag voor de zoveelste keer doen. Dat begint twee dagen eerder, 2 januari 1997. Dan vindt in het Westland een grote marathonwedstrijd plaats over honderd kilometer. Gedurende die tocht sijpelen de berichten uit Leeuwarden binnen.

En als Kroes “it giet oan!” heeft geroepen, stapt de één na de ander van het ijs in het Westland af, aangestoken door het Elfstedenvirus.

Ruud Borst haalt z’n schouders op, zet aan en wint. En staat dan veel te lang de pers te woord, want hij is immers favoriet in Leeuwarden over twee dagen. En dan zijn er ook nog wat huldigingen in het koude Westland.

De volgende dag gaat Borst met de ploeg Klerks naar het Friese Oudkerk. Aldtsjerk. Liggen, rusten en de slotkilometers op schaatsen bekijken. En dan, in de nacht vóór de tocht, voelt hij zich niet lekker. Hij heeft zelfs wat koorts. Daar praat je jezelf overheen, dus naar de start.

HET IS WEL GOED, ZO Langer dan een uur in de startkooi staan. Dan is het al voorbij. Eén keer vallen na Sneek.

Terugvechten naar de grote kopgroep, met de andere favorieten. Dan op het Slotermeer naar Balk nog een keertje onderuit, in een warboel van afzettakken. “En toen liet ik die kopgroep maar even gaan.” Hij voelde zich immers toch niet echt lekker. “Ik vond het wel goed, zo.”

Dan komt hij in de donkere chaos op de Holken bij Galamadammen terecht. Veel geschreeuw. Veel verkeerd rijden. Veel vallen.

Zo ontstaan er na Stavoren twee groepen van twaalf man. Ruud Borst zit in de tweede groep, zo’n anderhalve minuut achter de eerste. Hij kijkt om zich heen. De groep gelooft het wel.

Ruud gelooft het al lang, want hij voelt de koorts. Boven in Fryslân scheuren de groepen uit elkaar. Ruud Borst gaat z’n eigen weg.

Haalt hier en daar iemand in, op grond van zijn vorm. Wacht in Dokkum rustig op Hans Pieterse om samen dat laatste stuk naar Leeuwarden te doen.

GENIETEN Zesde, de eerste na de kopgroep. Achteraf een onvoorstelbare inhaalkoers van een koortsige schaatser. Die wel gegrepen was door de sfeer van die Elfstedentochtdag. En even de smoor in had dat hij te laat was om ook op het podium te kunnen worden toegejuicht.

Die nu in Fryslân wonend veel beter de impact van de Elfstedentocht kan begrijpen. Hij heeft alle schaatscontacten nog. Zet fietsen in elkaar bij oud-marathonschaatser Haico Bouma. Gaat straks naar Zweden, helpen een marathon op te zetten. Was zelfs even schaatsscheidsrechter, stopte daarmee toen hij te agressief benaderd werd en daar houdt hij niet van. Een andere oud-marathonschaatser, Jan Bakker, wilde hem als scheidsrechter bij de Elfstedentocht. Dat heeft hij intussen afgezegd. Want: “Ik wil de toertocht rijden, ik wil genieten van die prachtige Elfstedentocht.”

Ria Luinenburg

'Mijn leven loopt op rolletjes!'

Ria Luinenburg (52 jaar) en al 29 jaar werkzaam bij Empatec. Ria is geboren met Spina Bifida, oftewel een open ruggetje. Zo lang ze zich kan herinneren zit ze al in een rolstoel. Maar beperkt?

Zeker niet! Ria denkt in mogelijkheden en aan wat ze kan, mét haar rolstoel.

Mogelijkheden Ria groeide op in een warm gezin. Met haar ouders en twee oudere zussen. Er was geen sprake van een bijzondere behandeling, ook al zat ze in een rolstoel. Haar ouders leerden haar dan ook dat je je eigen beperking oplegt. Niemand in het gezin Luinenburg maakte een probleem van Ria haar rolstoel.

Tot op de dag van vandaag heeft dit Ria gebracht tot waar ze nu is.

Met rolstoel “Mijn rolstoel is nooit een beperking geweest voor mij”, zegt Ria stellig. “Ik wist immers niet beter. En doe alles wat ik wil doen. En denk niet aan wat ik niet kan, maar juist aan hoe ik iets wél kan, met mijn rolstoel.

Mijn ouders hebben mij geleerd doelen na te streven, te studeren en mijn rijbewijs te halen. Ik voel me daardoor vrij en gelukkig.”

Van waarde “Ik wilde in de zorg werken, maar dat kon niet met een rolstoel.

Vervolgens heb ik bij Empatec een waardevolle baan gevonden.

Dit betekent veel voor mij. Het werk brengt mij sociale contacten, eigenwaarde, ik kan mezelf onderhouden én ik beteken iets voor de maatschappij.

Bij Empatec kijken ze naar de waarde van de mens. Ze zien mijn mogelijkheden en geven mij de kans om te ontwikkelen.”

Ik ben Ria en ik laat me niet beperken!

46 17

10

22

23

26

18

21

25

20

24

19

9

9

14

11

6

17

7

10

14

2

15

17

24

22 15

9

15

8

22

2

22

17

6

15

22

10

11

12

15

10

17

7

2

6

17 22

19

6

12

6

14

22

8

17

6

18

17

14

10

10

19

17 8

17

17 10

1

14

2

4

18 14

4

17

14

26

18

22

17

14

20

7

15

6

7

PUZZELPAGINA NR 02

14 14

5

8 11

22

17

7

5

9

8

7

17

11

17

11

17

8

14

14

W

15

22

8

7

15

4

8

19

17

H

22

18

18

5

17

6

9

13

8

12

6

7

11

5

D C

16

15

14

4

3

2

1

NUMMER 02 • 2022

17

7

6

18

22

Puzzel en win! In iedere editie van deze uitgave staat een puzzel waarmee je leuke prijsjes kunt winnen. Stuur je oplossing via de email of met traditionele post. Je kunt dit sturen naar: info@grootdefryskemarren.nl o.v.v. puzzeloplossing NR 02-2022 – tot uiterlijk 3 maart 2022. Wij wensen je veel puzzelplezier!

4

17

14 17

19

Probeer ijke letters. staan voor gel .

Gelijke cijfers te vinden ord wo rde het gekleu

alarmtoestel hoofd v.e. bedrijf

naarling

gaap

rangtelwoord

vesting

romantische boekenserie

vrachtvrij

uitoefening brandstof

2

7 handvat

voor het eerst optreden

Ierland

welpenleidster

notie

roem

1 4

10

geluidje Romanum Imperium

riv. in Rusland pl. op Ameland

leerling

4

pl. in Amerika computerschijf optocht

3

kreng

man van adel reusachtig

in het jaar

recht vaarwater

parochie lofspraak

voertuig

groot aantal Bijbelse priester

zaadje

bedehuis

computertoets ontvangkamer pl. in Rusland erfelijk materiaal

eerwaarde vader

Franse schilder tweehoevig dier

laatste wilsbeschikking

ontroerend

voordat

11

1

als boven riv. in Duitsland

zangnoot bloem

9 5 3

© www.puzzelpro.nl

gekheid vaas

soort gedicht

3 2

6

5 3 9

1 4 8 4 1 8 7 1 5 4 9 7 5 6

5 schenken

1

2

pl. in Israël dunne lat scheepsuitruster

vijandelijke inval

3

groente

plechtige gelofte

reeks

pl. in Japan

waterdier

8

vogelnaam moerassig

vreemde munt noodvoorraad

mop

op grote afstand

PUZZEL EN WIN

jongere broer of zus

2 BIOSCOOPKAARTJES!

rookgerei stoomschip beroep

6

riv. in Limburg

9

Burgemeester Kuperusplein 52 Heerenveen • T 0513-654051

aanlegplaats

Kijk voor het actuele filmaanbod op: www.bios-heerenveen.com

12

werkweigeraar

DE BIOS HEERENVEEN

© www.puzzelpro.nl 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Winnaar puzzel Grootdefryskemarren NR. 01-2022 Janny Hadders-Brouwer uit Lemmer heeft de waardebon van 2 bioscoopkaartjes gewonnen. Deze is aangeboden en is te besteden bij DE BIOS in Heerenveen OPLOSSING EDITIE 01-2022: Zweedse puzzel: KANTTEKENING // Woordzoeker: OLIFANTSHUID

COLOFON GrootdeFryskeMarren is een maandelijkse uitgave van Ying Media. De krant wordt huisaan-huis verspreid in gemeente De Fryske Marren en ligt bij verschillende 'pick-up' points in gemeente De Fryske Marren.

Oplage: 28.000 exemplaren.

STUUR je ANTWOORDEN van PUZZEL 02 VÓÓR 3 maart 2022 PER EMAIL NAAR: info@grootDEFRYSKEMARREN.nl OF PER POST NAAR: GROOTDEFRYSKEMARREn, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK

UITGEVER

REDACTIE

FOTOGRAFIE

Ying Media BV Zwarteweg 4, 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail info@yingmedia.nl

Henk van der Veer, Wim Walda, Eelke Lok, Janita Baron, Joeri van Leeuwen, Gea de Jong-Oud en Lotte van der Meij.

Douwe Bijlsma/Gewoan Dwaan, Johan Brouwer.

REDACTIETIPS? redactie@grootdefryskemarren.nl

Lotte van der Meij (liflotte.nl)

VORMGEVING Frans van Dam (bliidd.nl)

BLADMANAGEMENT

DRUK Hoekstra krantendruk, Emmeloord

Nicky Bosma (nicky@yingmedia.nl)

VERKOOP

EINDREDACTIE

Geart Jorritsma, Ying Mellema, Marianne Bouwman, Mieke Alferink

Henk de Vries

ILLUSTRATIES IN DUURZAAMHEIDS BIJLAGE

VERSPREIDING FRL Verspreidingen, Leeuwarden

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

DE EERSTVOLGENDE UITGAVE VAN MAANDBLAD GROOTDEFRYSKEMARREN VERSCHIJNT OP: DONDERDAG 10 MAART 2022

IN 2022 RIJDEN MET DE BIJTELLING VAN 2020/2021?

BIJ JAARSMA KAN HET! ELEKTRISCH EN PLUG-IN HYBRIDE RIJDEN ONTDEK JE BIJ JAARSMA!

FORD MUSTANG MACH E ELEKTRISCH 12% BIJTELLING 2021 - NIEUW

5x uit voorraad leverbaar

VOLVO XC60 T6 PLUG-IN HYBRIDE

CRYSLER PACIFICA

RENAULT ZOE ELEKTRISCH

PLUG-IN HYBRIDE

VANAF € 53.450

8% BIJTELLING

HONDA E ELEKTRISCH

8% BIJTELLING

€66.950

€79.750

VANAF €27.950

€28.950

2021 - 6.488 KM

2022 - NIEUW

2020 - NIEUW

2020 - 7.560 KM

R-Design

Limited S

5x uit voorraad leverbaar

> Particulier €2.000,- subsidie via de Subsidieregeling Elektrische Personenauto’s Particulieren (SEPP). Geldt voor Zoe en Honda E. > Zoe en Honda E 8% bijtelling over de volledige cataloguswaarde. > Mustang Mach E 12% bijtelling over de eerste €40.000 cataloguswaarde.

Ook voor het onderhoud aan uw elektrische of hybride auto, bent u bij Jaarsma aan het goede adres!

Automobielbedrijf Jaarsma Ridderdijk 11b 8741 KE Hartwerd Telefoon & WhatsApp 0515-569811 E-mail info@automobielbedrijfjaarsma.nl

Wy dogge alles foar jo auto!

www.automobielbedrijfjaarsma.nl

Balk krijgt Glasvezel!

De aannemer komt bij je langs

Goed nieuws! In Balk leggen wij gratis glasvezel aan naar jouw woning. Je hoeft niets voor de aansluiting te betalen en het verplicht je verder tot niets. Met glasvezel kan je supersnel internetten en ontvang je haarscherpe televisie.

Dat wil jij toch ook?

De aannemer komt binnenkort bij je langs om te overleggen waar in huis bij jou de glasvezelaansluiting moet komen. Geef via de QR-code hiernaast vast jouw toestemming voor de werkzaamheden voor de aanleg in en rondom je woning, of kijk voor meer informatie op:

gavoorglasvezel.nl